SLNDRK VE KRESEL AIKLIKLAR EVRESNDEK

GERLME VE BRM DEFORMASYON ALANLARININ BELRLENMES

N BRLETRLM ANALTK ZM

An Unified Analytical Solution for Determination of the Stress and Strain Fields
About Cylindrical and Spherical Openings


mer AYDAN

Department of Marine Civil Engineering, Tokai University, Orido 3-20-1
Shimizu 424, Japan

Melih GEN

Zonguldak Karaelmas niversitesi, Maden Mhendislii Blm
67100 Zonguldak


zet

Bu almada, silindirik ve kresel aklk evresindeki gerilme ve birim deformasyon
alanlarnn belirlenmesi iin birletirilmi bir analitik zm nerilmektedir. Silindirik
ve kresel aklk hidrostatik birincil gerilme alannda oluturulmutur. Akl
evreleyen kaya ktlesi Mohr-Coulomb yenilme ltne uymaktadr. zmleme
elastik-kusursuz ve kalc plastik malzeme davran modeli iin gelitirilmitir.
almann ilk blmnde, kuramsal temeller ve malzeme davran aklanmtr. Daha
sonra, zmleme yntemi verilmitir. Son blmde ise bir uygulama sunulmutur.

Anahtar Kelimeler: Silindirik aklk, kresel aklk, arazi reaksiyon erisi, elastik-
kusursuz ve kalc plastik davran


Abstract

In this study, an unified analytical solution for determination of the stress and strain
fields about cylindrical and spherical openings is proposed. Cylindrical and spherical
openings are excavated in a hydrostatic initial stress. Rock mass about opening obeys to
the Mohr-Coulomb yield criterion. Solution is developed for material behaviour of
elastic-perfect and residual plastic. In the first section of the study, fundamentals and
material behaviour explained. Then, method of derivation has been given. In the last
section, an application is presented.

Key Words: Cylindrical opening, spherical opening, ground response curve, elastic-
perfect and residual plastic behaviour.
1. GR

Hidrostatik birincil gerilme alannda silindirik (dairesel) ve kresel aklk evresindeki
gerilme ve birim deformasyon alanlarnn belirlenmesi iin eitli aratrmaclar bir ok
alma yapmtr. Yeralt aklklar evresindeki elasto-plastik malzeme davrannn
tanmland zmlemeler, aklk tahkimat tasarm ve kazs srasnda genel bir
deerlendirme saladndan nem tamaktadr. Analitik zm yntemleri
kullanlarak yaplan analizler, tasarmcya aklk yzeyinde oluan birim
deformasyonlar, plastik blge kalnl ve arazi reaksiyon erileri hakknda n bilgiler
sunmaktadr. Bu almada, Aydan vd. (1993) tarafndan silindirik aklklar iin
nerilen, kaya malzemesinin elastik-kusursuz ve kalc plastik davran gsterdii ve
Mohr-Coulomb yenilme ltne uyan bir ortam iin yaplan zmleme kresel
akl da ierecek ekilde birletirilerek sunulmutur. Benzer bir alma Torres ve
Fairhust (1999) tarafndan elasto-plastik davran gsteren ve Hoek-Brown yenilme
ltne uyan ortamlar iin yaplmtr. Brown vd. (1983) tarafndan silindirik
aklklar iin eitli malzeme davran modellerini ieren zmler verilmitir. enyur
(1998) tarafndan Hoek-Brown yenilme ltne uyan ve elastik-kalc plastik davran
gsteren ortamlardaki kresel aklklar iin zmleme sunulmutur.

Burada nerilen analitik zmde, aklk geometrisi katsays ( n ), 1 = n iin silindirik
aklk ve 2 = n iin de kresel aklk iin zm elde edilmektedir.


2. KURAMSAL TEMELLER

2.1 Oluumsal Kanunlar

Aklk evresinde elastik blgede oluan gerilme ve birim deformasyon arasndaki
oluumsal kural, dzlem birim deformasyon koulunda silindirik aklk iin,

)
`

+
+
=
)
`

r r
2
2
(1.a)

burada
r
, radyal gerilme;

, teetsel gerilme;
r
, radyal birim deformasyon;

,
teetsel birim deformasyon; , Lame sabiti ve rijitlik (kayma) modl olup,


( ) ( )

2 1 1 +
=
E
ve
( )

+
=
1 2
E
(1.b)

ile verilmektedir. Burada, E , kayacn elastik modl ve ise Poisson orandr.

Eksenel simetriklikten dolay

= olduundan kresel aklk iin oluumsal kural,

)
`

+
+
=
)
`

r r
2 2
2 2
(1.c)

eklinde verilmektedir. Silindirik ve kresel aklklar iin verilen (1.a) ve (1.c) nolu
eitlikler karlatrldnda aada sunulan ekilde bir genelletirme yapmak mmkn
olmutur.

)
`

+
+
=
)
`

r r
n
n
2
2
(2)

Burada, n aklk geometrisi katsays olup, silindirik aklklar iin 1 = n ve kresel
aklklar iin de 2 = n olmaktadr.

2.2 Denge Eitlikleri

Problem eksenel simetrik olduunda denge eitlikleri silindirik aklk iin,

0 =

+
r dr
d
r r

(3.a)

ve kresel aklk iin

0 2 =

+
r dr
d
r r

(3.b)

eklindedir. Burada, r , akln merkezinden olan uzaklktr. Silindirik ve kresel
aklklar iin verilen (3.a) ve (3.b) nolu eitlikler karlatrldnda, denge
eitliklerinde aada sunulan ekilde bir genelletirme yapmak mmkn olmutur.

0 =

+
r
n
dr
d
r r

(4)


2.3 Uyumluluk Koullar

Hem silindirik hem de kresel aklk evresindeki birim deformasyonlara ilikin
uyumluluk koulu,

0 =

+
r dr
d
r


(5)

eklinde verilmektedir. Aklk evresindeki radyal yerdeitirme ( u ) ve birim
deformasyon arasndaki iliki,

r
u

dr
du
r
= =

(6)

eklinde verilmektedir.

3. MALZEME DAVRANII

Kaya malzemesinin elastik-kusursuz ve kalc plastik davran gsterdii ve Mohr-
Coulomb yenilme ltne uyduu varsaym yaplmtr (ekil 1). Elastik-kusursuz ve
kalc plastik davran gsteren evre kaya iinde oluturulan silindirik ve kresel
aklk evresinde olumas beklenen blgeler ve gerekli tanmlamalar ekil 2de
gsterilmitir.

sin -
sin
q , q
c
1
1
3 1
+
= + = elastik, kusursuz-plastik blge (7.a)
*
*
*
c
*
sin -
sin
q , q

1
1
3 1
+
= + = kalc plastik blge (7.b)

Burada,
1
, maksimum asal gerilme;
3
, minimum asal gerilme;
c
, kaya
malzemesinin tek eksenli basn dayanm;
*
c
, krlm kayacn tek eksenli basn
dayanm; , kaya malzemesinin isel srtnme as ve
*
, krlm kayacn isel
srtnme asdr. Plastik blgede toplam radyal ve teetsel birim deformasyon
arasndaki ilikiler,

f
r
= kusursuz plastik blge (8.a)

*
r
f = kalc plastik blge (8.b)

eklindedir. Burada f ve
*
f deneylerden elde edilen fiziksel sabitlerdir.


4. GERLME VE BRM DEFORMASYON ALANLARI

Bu blmde, hidrostatik birincil gerilme (
0
p ) ortamnda alan ve dzgn yayl bir
isel basnca (
i
p ) sahip silindirik ve kresel aklk evresindeki gerilme ve birim
deformasyon alanlarn veren kapal zm, elastik-kusursuz ve kalc plastik malzeme
davran iin sunulmutur.

4.1 Elastik Davran ve Kaz ncesi Birim Deformasyonlar

4 no.lu eitlik ile verilen diferansiyel denge eitliinde (2) no.lu eitlik ile verilen
oluumsal eitlik yerletirildiinde aada verilen diferansiyel eitlik elde edilir.

( ) | | ( ) ( ) | | { } 0 2 2 2 = + + + + + + + n n
r
n
n
dr
d
r r r
(9)

eitlik dzenlendiinde,


a. Mohr-Coulomb yenilme lt. b. Gerilme-birim deformasyon davran.

ekil 1. Kaya iin mekanik model.


ekil 2. Aklk evresinde oluan elastik ve plastik blgeler.
elastik blge
kusursuz plastik blge
kalc plastik blge
R
pb
R
pp
a
i
p
o
p
n

sf

e

*
f
f
1


3

1

1

1
E


0
2
2
2
= + nu
dr
du
nr
dr
u d
r (10)

u nun zm iin

r u = dnm yapldnda eitlik,

( ) 0 1 = + n n (11)

ekline dnr. Buradan, 1
1
= =
2
, n elde edilir. Yerdeitirme eitlii,

n
r
C
r C u
2
1
+ = (12)

radyal ve teetsel birim deformasyon,

1
2
1
+
= =
n
r
r
C
n C
dr
du
(13)

1
2
1
+
+ = =
n
r
C
C
r
u

(14)

ve radyal gerilme,

( ) | |
2
1
1
2
2 1 C
r
n C n
n
r
+
+ + =

(15)

eklinde elde edilir. Burada
1
C ve
2
C integrasyon sabitleridir. = r da
0
P
r
= snr
koulu (15) no.lu eitlikte yazlrsa
1
C integrasyon sabiti,

( ) | | 2 1
0
1
+ +
=
n
P
C (16)

ve aklk yzeyinde ( a r = ),
ra r
= snr koulu (15) no.lu eitlikte yazlrsa
2
C
integrasyon sabiti,

( )

2
1
0 2
n
a
P C
n
ra
+
= (17)

elde edilir. Bylece srasyla toplam yerdeitirme, toplam radyal ve teetsel birim
deformasyon,

( ) | |
r
r
a
n
P
r
n
P
u
n
ra
1
0 0
2 2 1
+
|
.
|

\
|

+
+ +
=

(18)

( ) | |
1
0 0
2 2 1
+
|
.
|

\
|

+
+ +
= =
n
ra t
r
a
n
P
n
P
r
u

(19)

( ) | |
1
0 0
2 2 1
+
|
.
|

\
|

+ +
= =
n
ra t
r
r
a P
n
P
dr
du

(20)

ve radyal ve teetsel gerilme,

( )
1
0 0
+
|
.
|

\
|
=
n
ra r
r
a
P P (21)

( )
1
0 0
1
+
|
.
|

\
|
+ =
n
ra
r
a
P
n
P

(22)

eklinde elde edilmektedir. Kazdan nce oluan birim deformasyonlar elde etmek iin
0
P
ra
= snr koulu (19) ve (20) no.lu eitliklerde yazldnda,

( ) | |

2 1
0 0
+ +
=
n
P
(23)

( ) | |

2 1
0 0
+ +
=
n
P
r
(24)

elde edilir. Kaz sonucu oluan birim deformasyonlar elde etmek iin (19) ve (20) no.lu
eitliklerle verilen toplam birim deformasyonlardan, (23) ve (24) no.lu eitliklerle
verilen kaz ncesi birim deformasyonlarn kartlmas gerekmektedir. Bylece,

( )
n
1 n
ra
r
a
P
nE
u
+

+
=

0
1
(25)

( )
1
0
1
+
|
.
|

\
|

+
=
n
ra
r
a
p
nE

(26)

( )
1
0
1
+
|
.
|

\
|

+
=
n
ra r
r
a
p
E

(27)

elde edilir.
4.2 Elasto-plastik Davran

Aydan vd. (1993, 1995) tarafndan silindirik aklk evresindeki, elastik-kusursuz ve
kalc plastik malzeme davran gsteren kaya malzemesinde oluan gerilme, birim
deformasyon ve normalletirilmi aklk yzeyi birim deformasyonlar iin zm
sunulmutu. Burada, hem silindirik hem de kresel aklk iin birletirilmi zm
sunulmaktadr.

4.2.1 Gerilme ve birim deformasyon alanlar

4.2.1.1 Kalc plastik blge (
pb
R r a )

(4) no.lu denge eitliinde
r
=
3
ve

=
1
alnarak, (7.b) no.lu yenilme lt
eitliinde yerletirilirse,

( )
r
n
r
q n
dr
d
*
c r * r

= + 1 (28)

elde edilir. Bu diferansiyel denklem zldnde aadaki eitlik bulunur.

( )
1
1

=

*
*
c q n
r
q
r C
*

(29)

Burada C integrasyon sabiti olup,
i r
p = ve a r = snr koulunda integrasyon sabiti,

( ) 1
1
1
|
|
.
|

\
|

+ =
*
q n
*
*
c
i
a
q
p C

(30)

elde edilir. Bylece radyal ve teetsel gerilmeler,

1 1
*
*
*
*

|
.
|

\
|
|
|
.
|

\
|

+ =
|
.
|

\
|

q a
r
q
p
c
1
*
q n
c
i r

(31)

1 1
*
*
1
*
*
*
*

|
.
|

\
|
|
|
.
|

\
|

+ =
|
.
|

\
|

q a
r
q
p q
c
q n
c
i

(32)

eklinde elde edilir. Uyumluluk eitliinde (5), eitlik (8.b) nin yerletirilmesiyle elde
edilen diferansiyel eitliin zm ile,

1 +
=
*
f
r
A

(33)

elde edilir. Burada A, integrasyon sabiti olup, kusursuz-kalc plastik snrda (
pb
R r = )
teetsel birim deformasyonun srekliliinden dolay,

1 +
=
*
f
pb
pb
R A

(34)

olarak bulunur. Burada,
pb

, kusursuz-kalc plastik snrda (

pb
R r = ) teetsel birim
deformasyon olup aadaki ekilde verilmektedir.

e
sf
sf
ep
sf
pb

= = (35)

Burada,
sf
,kusursuz-kalc plastik snrdaki teetsel birim deformasyon seviyesi
(ekil 1);
ep

ise elastik-kusursuz plastik snrdaki teetsel birim deformasyon olup

aadaki eitlik ile

( )
rp
ep
p
nE

+
=
0
1
(36)

tanmlanr. Burada
rp
ise elastik-kusursuz plastik snrdaki radyal gerilme olup
(48) no.lu eitlik ile tanmlanmaktadr. Sonu olarak, kalc plastik blgede teetsel
birim deformasyon,

( )
1
0
1
+
|
|
.
|

\
|

+
=
*
f
pb
sf rp
r
R
p
nE

(37)

eklinde elde edilir.

4.2.1.2 Kusursuz plastik blge (
pp pb
R r R )

(4) no.lu denge eitliinde
r
=
3
ve

=
1
alnarak, (7.a) no.lu yenilme lt
eitliinde yerletirilirse,

( )
r
n
r
q n
dr
d
c r r

= + 1 (38)

elde edilir. Bu diferansiyel denklem zldnde aadaki eitlik bulunur.

( )
1
1

=

q
Cr
c q n
r

(39)

rp r
= ve
pp
R r = snr koulunda integrasyon sabiti,

( ) 1
1
1
|
|
.
|

\
|

+ =
q n
pp
c
rp
R q
C

(40)

elde edilir. Bylece radyal ve teetsel gerilmeler,

( )
1 1
1

|
|
.
|

\
|
|
|
.
|

\
|

+ =

q R
r
q
c
q n
pp
c
rp r

(41)

( )
1 1
1

|
|
.
|

\
|
|
|
.
|

\
|

+ =

q R
r
q
q
c
q n
pp
c
rp

(42)

Bir nceki blme benzer olarak, kusursuz plastik blgedeki teetsel birim
deformasyon,

( )
1
0
1
+
|
|
.
|

\
|

+
=
f
pp
rp
r
R
p
nE

(43)

eklinde elde edilir. Eitlik (37) ve (43),
pb
R r = de teetsel birim deformasyonlarn
srekliliinden dolay eitlenirse, plastik blge yaraplar arasndaki iliki,

1
1
+
=
f
sf
pb
pp
R
R
(44)

4.2.1.3 Elastik blge ( r R
pp
)

Daha nceki blmde detayl zm sunulan elastik blgedeki gerilme ve birim
deformasyonlar,

( )
1
0 0
+
|
|
.
|

\
|
=
n
pp
rp r
r
R
p p (45)

( )
1
0 0
1
+
|
|
.
|

\
|
+ =
n
pp
rp
r
R
p
n
p

(46)

( )
1
0
1
+
|
|
.
|

\
|

+
=
n
pp
rp
r
R
p
nE

(47)

eklinde elde edilir. Elastik-kusursuz plastik snrdaki teetsel gerilme (
rp
)nin
spesifik ekli,
pp
R r = de teetsel gerilmelerin srekliliinden dolay, (42) ve (45) no.lu
eitliklerin eitlenmesiyle aadaki ekilde elde edilmektedir.

( )
q n
p n p
c
rp
+
+
=
1
0 0

(48)

4.2.2 Aklk Yzeyine Gre Normalletirilmi Birim Deformasyonlar

4.2.2.1 Elastik durum

Aklk yzeyindeki teetsel birim deformasyon ve teetsel gerilme aadaki
eitliklerle verilebilir.

( ) p p
nE
i
a

+
=
0
1

(49)

i
a
p
n
p
n
n 1 1
0

+
=

(50)

Burada,
i
P isel veya tahkimat basncdr. Eer akln birim deformasyonu elastik
snr deerinde ise teetsel gerilme
a

, kayacn tek eksenli basn dayanmna

c

eittir ( 0 =
i
p iin). Bylece, elastik birim deformasyon snr,

1
1
+

+
=
n E
c e

(51)

olarak elde edilir. Yukarda bulunan iliki (49) no.lu eitlikte kullanlrsa aklk
yzeyindeki normalletirilmi birim deformasyon ( ) elde edilir.

1
1 1

|
.
|

\
| +
= =

n
n
e
a
(52)

Burada, , birincil gerilmeye gre normalletirilmi tahkimat basnc,

0
p
p
i
= (53)

ve ise diren katsays olup,

0
p
c

= (54)
eitlii ile elde edilir.

4.2.2.2 Kusursuz-plastik durum

Aklk yzeyindeki teetsel birim deformasyon aadaki eitlikle verilebilir.

( )
a
R
p
nE
f
pp
rp
a
1
0
1
+
|
|
.
|

\
|

+
=

(55)

Elastik snr ise u ekildedir.

( ) p
nE
rp
e

+
=
0
1
(56)

Yukarda elde edilen ilikiyi (55) no.lu eitlikte kullanlrsa aklk yzeyindeki
normalletirilmi birim deformasyon elde edilir.

( ) ( ) | |
( ) ( ) | |
( ) 1
1
1 1
1 1
- q n
f
e
a
- q nq
- q n
+
)
`

+ +
+ +
= =

(57)

4.2.2.3 Kalc plastik durum

Aklk yzeyindeki teetsel birim deformasyon aadaki eitlikle verilebilir.

( )
a
R
p
nE
*
f
pb
sf rp
a
1
0
1
+
|
|
.
|

\
|

+
=

(58)

(56) ve (58) no.lu eitliklerin kullanlmasyla, aklk yzeyindeki normalletirilmi
birim deformasyon aadaki ekilde elde edilir.

( ) ( ) | |
( ) ( )
( )
( )
( ) 1
1
1
1
1
1 1 1 1
1 1
- q n
f
*
*
*
*
f
q - n

sf
sf
e
a
*
*
q
q q q nq
- q n
+
+

+

+

+
+ +
= =

(59)

Burada,

0
p
*
c *

= (60)

eklindedir.


5. UYGULAMA

Bir nceki blmde nerilen analitik zm yntemi kullanlarak hem silindirik hem de
kresel bir akln elasto-plastik tepkisi elde edilmitir. Yeryznden 1000 m
derinlikte, 6 m apndaki silindirik ve kresel akln tek eksenli basn dayanm
20 MPa ve birim hacim arl 25 kN/m
3
olan bir ortamda ald varsaylmtr.

Kaya ktlesi ve malzemesine ilikin dayanm ve deformasyon zelliklerinin
belirlenmesinde Aydan vd. (1993, 1995) tarafndan nerilen grgl eitlikler
kullanlmtr. Sz konusu eitliklerde, kaya malzemesi veya ktlesinin zellikleri, kaya
malzemesinin tek eksenli basn dayanm ile ilikilendirilmitir. Burada bu grgl
eitlikler aklanmayacaktr. Analizde kullanlan parametrelerin deerleri izelge 1'de
verilmitir.


izelge 1. Analizde kullanlan kaya malzemesi ve ktlesine ilikin dayanm ve
deformasyon zellikleri.

zellik Sembol Deer
Kaya malzemesinin tek eksenli basn dayanm
c
20 MPa
Kaya ktlesinin tek eksenli basn dayanm *
c

0.05 MPa
Kaya malzemesinin deformasyon modl E 5.5 GPa
Poisson oran 0.25
Kaya malzemesinin birim hacim arl

25 kN/m
3
Kaya malzemesinin isel srtnme as 42.3
Krlm kayacn isel srtnme as *

54.8
Kalc-kusursuz plastik snrdaki normalletirilmi birim
deformasyon seviyesi
( ) 2 /
s p sf
+ =

1.311
Kusursuz plastik evredeki fiziksel sabit f 2.60
Kalc plastik evredeki fiziksel sabit *
f
3.96
Hidrostatik birincil gerilme
o
P 25 MPa



lk olarak, silindirik ve kresel aklk iin arazi reaksiyon erisi oluturulmutur.
Mohr-Coulomb yenilme ltne uyan kaya ktlesinde oluturulan akln yzeyinde
oluan birim deformasyon ile normalletirilmi arazi basnc ve normalletirilmi plastik
blge genilii arasndaki iliki ortaya konmutur (ekil 3). Ayn isel basnca sahip
silindirik aklk evresindeki plastik blge genilii ve aklk yzeyi birim
deformasyonu, kresel akla gre daha fazla olmaktadr (ekil 3 ve 4). Sunulan
rnekte, silindirik aklk evresindeki elastik-kusursuz plastik blge yarap 5.84 m,
kalc-kusursuz plastik blge yarap 5.07 m olarak bulunmutur. Ayn koullardaki
kresel aklkta ise kalc plastik blge olumam olup elastik-kusursuz plastik blge
yarap 3.19 m olarak hesaplanmtr (ekil 4).
ekil 3. Silindirik ve kresel aklk yzeyinde oluan birim deformasyon, plastik blge
kalnl ve arazi reaksiyon erisi.

0.5 1.0 1.5 2.0
0.2
0.4
0.6
0.8
1.0
0
0.2
0.4
0.6
0.8
1.0
0
AIKLIK YZEY BRM DEFORMASYONU (%)
N
O
R
M
A
L
L
E

L
M

A
R
A
Z

B
A
S
I
N
C
I

(
P
i
/
P
o
)
H=1000 m

c
=20 MPa
P
i
/P
o
-
a
R
p
-
a
N
O
R
M
A
L
L
E

L
M

P
L
A
S
T

K

B

L
G
E

K
A
L
I
N
L
I

I

(
R
p
/
a
-
1
)
Silindirik
Silindirik
Kresel
Kresel
Daha sonra, isel basncn olmad silindirik ve kresel aklk evresindeki teetsel ve
radyal ikincil gerilme dalmlar ekil 4de sunulmutur. Bu rnekte, silindirik aklk
evresindeki teetsel gerilmenin kresel akla gre daha yksek olduu aka
grlmektedir. Ayrca kresel aklk evresinde oluan radyal ve teetsel gerilmeler
aklktan uzaklaldka silindirik akla gre daha hzl birincil gerilmeye
yaknsamaktadr. Bunun sonucu olarak da kresel aklk evresinde oluan plastik
blge ayn koullarda alan silindirik akla gre daha az olmaktadr.

ekil 4. Silindirik ve kresel aklk evresinde oluan radyal ve teetsel gerilme
dalm ( 0 =
i
P ).


6. SONULAR

Bu almada, elastik-kusursuz ve kalc plastik malzeme davran gsteren, Mohr-
Coulomb yenilme ltne uyan ve hidrostatik birincil gerilme ortamnda oluturulan
silindirik ve kresel aklk evresindeki gerilme ve birim deformasyon alanlarnn
belirlenmesi iin birletirilmi bir analitik zm nerilmitir. Bu tr analitik zmler,
n tasarm aamasnda, tasarmcya tasarm deitirgelerinin deiiminin durayl ne
ynde deitirecei hakknda nemli bilgiler sunmaktadr. Ayrca ayn birincil gerilme
ortam ve kaya ktlesinde oluturulan kresel akln silindirik akla gre duraylk
asndan daha uygun olduu gsterilmitir.
1 1.5 2 2.5 3 3.5 4
0
0.5
1
1.5
2
r / a
Silindirik (

/P
o
)
B
i
r
i
n
c
i
l

G
e
r
i
l
m
e
y
e

G

r
e

N
o
r
m
a
l
l
e

t
i
r
i
l
m
i

R
a
d
y
a
l

v
e

T
e

e
t
s
e
l

G
e
r
i
l
m
e
Kresel (

/P
o
)
Kresel (
r
/P
o
)
Silindirik (
r
/P
o
)
(R
pp
)
s
(R
pb
)
s (R
pp
)
k

TEEKKR

kinci yazar, bu almann Japonyada gereklemesinde salad finansal kaynak iin
Matsumae Uluslararas Vakf (Matsumae International Foundation)na teekkr bir
bor bilir.

KAYNAKLAR

Aydan, ., Akagi, T. ve Kawamoto, T. 1993. The squeezing potential of rocks around
tunnels; theory and prediction. Rock Mechanics and Rock Engineering, 26
(2), 137-163.
Aydan, ., Akagi, T.ve Ito, T. 1995. Prediction of deformation behaviour and design of
support systems of tunnels in squeezing rocks. Development Scientific
Research of Monbusho, Research No. 05555139, 94 p.
Brown, E.T., Bray, J.W., Ladanyi, B. ve Hoek, E. 1983. Characteristic line calculations
for rock tunnels. J. Geotech. Engineering, ASCE, 109, 15-89.
Fairhurst, C. ve Carranza-Torres, C. 1999. The elasto-plastic response of underground
excavations in rock masses that satisfy the Hoek-Brown failure criterion. Int.
J. of Rock Mech. and Min. Sci., 36, 777-809.
enyur, G. 1998. Kresel bir yeralt akl iin arazi reaksiyon erisi. Kaya Mekanii
Blteni, TUKMD, 14, 15-28.