Khoá Luận Tốt Nghiệp: Khoa Kinh Tế Ngoại Thương

Gii quyt tranh chp kinh t nc ta hin nay - thc trng v gii php
TRNG I HC NGOI THNG KHOA KINH T NGOI THNG
KHO LUN TT NGHIP

ti: GII QUYT TRANH CHP NC TA HIN NAY THC TRNG V GII PHP
Gio vin hng dn: Tin s Bi Ngc Sn Sinh vin thc hin: Lp: Kho: Bi Trng Tun A2 CN9
H ni, thng 5/2003
-1-
LI CM N
Em xin by t lng bit n su sc n thy gio - Tin s Bi Ngc Sn ngi trc tip hng dn v tn tnh gip em cng cc thy c gio trng i hc ngoi thng, cc cn b To n nhn dn ti cao, gia nh, bn b v ng nghip nhng ngi to iu kin cho em hon thnh bn kho lun ny.
Sinh vin Bi Trng Tun
LI NI U
Cc hot ng kinh t lun c v tr vai tr c bit quan trng, n quyt nh s t cng ban hnh H thng cc qui phm php lut iu chnh cc quan h kinh t.
ti cng nh pht trin ca x hi. thc hin chc nng kinh t, ngy nay Nh nc n
Trong hot ng kinh doanh thng kh trnh khi cc tranh chp do nhiu nguy
nhn khc nhau, do vy, gii quyt cc tranh chp kinh t cng l yu cu tt yu. bo v
cc quyn, li ch hp php ca cc bn, m bo cc quan h kinh doanh c n nh php lut tha nhn gii quyt tranh chp.
lnh mnh v pht trin, Nh nc thng qua cc c quan chc nng hoc cc t chc
Gii quyt tranh chp kinh t khng phi l vn mi m i vi khoa hc php l
Bi v, ngy nay cc quan h kinh t cng tr nn phong ph v a dng th php lut v -2-
gii quyt tranh chp cng phi tng bc i mi v php lut ni dung cng nh ph lut t tng ph hp vi iu kin kinh t - x hi.
Vit Nam, thc tin cho thy cc vn bn php lut v gii quyt tranh chp kinh t
ngy cng bc l nhng hn ch. H thng vn bn hng dn cn thiu ng b v chm vn ni cm trong thc tin p dng php lut.
c ban hnh, cha ph hp, cha thng nht dn n cch hiu v vn dng sai. y l
Tuy nhin, vic tm hiu nghin cu v gii quyt tranh chp kinh t trong iu ki hin nay vn cn mang tnh cht thi s c ngha v l lun cng nh thc tin.
ti " Gii quyt tranh chp kinh t nc ta hin nay - thc trng v gi
php" s gp phn lm r thc trng gii quyt tranh chp kinh t ca To n kinh t v c
Trung tm trng ti phi Chnh ph, phn tch r nhng kh khn, thun li hin nay ca c
c quan ti phn cng nh nhng hn ch ca cc vn bn php lut kinh t hin hnh, tr ph hp vi thc tin hot ng ca nn kinh t th trng.
c s kin ngh mt s vn cn sa i b sung trong h thng php lut kinh t ch
ti c nghin cu da trn phng php lun ca ch ngha Mc-Lnin v kin r nhng vn cn nghin cu . Kt cu ca kho lun gm 3 Chng - Chng 1: Tng quan v php lut gii quyt tranh chp kinh t nc ta hin nay - Chng 2: Thc trng gii quyt tranh chp kinh t Vit Nam hin nay - Chng 3: Nhng gii php hon thin php lut gii quyt tranh chp nc ta
t x hi v t duy. Ngoi ra ti cng vn dng phng php phn tch tng hp lm
-3-
MC LC
Trang Chng I: Tng quan v php lut gii quyt tranh chp kinh t nc ta hin nay. I. Khi nim v tranh chp kinh t v t tng kinh t II. S cn thit khch quan ca vic ban hnh Php lut v gii quyt tranh kinh t III. Cc phng php gii quyt tranh chp kinh t 1. Gii quyt tranh chp bng thng lng: + Khi nim v c im + Cch thc thng lng + Mt s bc thng lng, m phn g ri khi cc bn tranh chp u b tc 2. Gii quyt tranh chp bng ho gii: 3. Gii quyt tranh chp bng to n: + C cu t chc, chc nng nhim v quyn hn ca to n kinh t + Nguyn tc t tng v n kinh t v cc nguyn tc xt x tranh chp kinh
-4-
t ca to n kinh t; + Thm quyn ca to n cc cp; 4. Gii quyt tranh chp bng Trng ti kinh t: - Khi nim v nhng u th c bn ca trng ti kinh t - Trung tm trng ti (Php lnh s 08/ UBTVQH 11) + Khi nim, c im, thm quyn ca Trung tm trng ti + Thnh lp chm dt hot ng ca Trung tm trng ti Gii quyt tranh chp kinh t ca Trung tm trng ti kinh t
Trung tm trng ti Quc t Vit nam Chng II: Thc trng gii quyt tranh chp kinh t Vit nam hin nay I. Cc loi tranh chp kinh t ph bin nc ta hin nay: 1. Tranh chp pht sinh do mt bn vi phm ngha v giao hng hoc thc hin lao v 2. Tranh chp pht sinh do mt bn vi phm ngha v thanh ton v tip nhn hng ho cng vic 3. Tranh chp lin quan n hp ng kinh t v hiu II. Gii quyt tranh chp kinh t bng phng php tin khi kin III. Gii quyt tranh chp kinh t bng to n IV. Gii quyt tranh chp kinh t bng trng ti Chng III: Nhng gii php hon thin php lut gii quyt tranh chp kinh t nc ta I. La chn phng php gii quyt tranh chp kinh t: 1. u im v nhc im ca phng php gii quyt tranh chp trc khi i kin 2. Nhc im ca i kin to n so vi i kin ti trung tm trng ti II. Cc gii php nng cao hiu qu gii quyt tranh chp kinh t
-5-
1. Bin php phng nga tranh chp 2. Cc gii php nhm nng cao hiu qu gii quyt tranh chp III. Kt lun .
CHNG I
TNG QUAN V PHP LUT GII QUYT TRANH CHP KINH T NC TA HIN NAY
I. KHI NIM TRANH CHP KINH T V T TNG KINH T
1. Khi nim tranh chp kinh t: Trong iu kin nn kinh t hng ho vn hnh theo c ch th trng vi s tham gia ca nhiu thnh phn kinh t c ch s hu khc nhau, cc quan h kinh t ngy cng tr nn a dng v phc tp. Mc ch tm kim li nhun chng nhng l ng lc trc tip thc y qu trnh m rng cc giao lu kinh t, m cn l l do tn ti ca cc ch th kinh t. Cng vi s pht trin ca cc quan h kinh t v di s tc ng trc tip ca quy lut cnh tranh, tranh chp kinh t cng tr nn phong ph hn v chng loi, gay gt, phc tp hn v tnh cht v quy m. Chnh v vy, vic p dng hnh thc v phng thc gii quyt tranh chp sao cho ph hp, c hiu qu l mt i hi khch quan bo v quyn v li ch hp php ca cc ch th kinh doanh, bo m nguyn tc php ch X hi Ch ngha, thng qua gp phn to mi trng php l lnh mnh thc y qu trnh pht trin kinh t. Tranh chp kinh t l tranh chp biu hin nhng mu thun hay xung t v quyn, ngha v gia cc nh u t, sn xut n tiu th sn phm hoc thc hin dch v trn th trng nhm mc ch sinh li. Nh vy tranh chp kinh t c th pht sinh trong c qu trnh sn xut v ti sn xut x hi. Tuy nhin, d tn ti -6-
di hnh thc no v c th bt ngun t nguyn nhn khch quan v ch quan khc nhau, nhng c trng chung ca tranh chp kinh t l lun gn lin vi hot ng kinh t v ch th tham gia ch yu l cc nh doanh nghip. V bn cht, mi tranh chp xt cho cng u phn nh nhng xung t v li ch kinh t gia cc bn Tranh chp kinh t khc vi tranh chp dn s mt s im sau: Tranh chp kinh t thng ch gn lin vi nhng yu t ti sn, nhng li ch ca cc bn c tranh chp v ch pht sinh t cc quan h v mc ch kinh doanh, cc tranh chp dn s va mang tnh cht ti sn, tnh cht nhn thn phi ti sn. Gi tr tranh chp kinh t thng rt ln, cc tranh chp kinh t thng lm nh hng kinh t khng nhng cho bn cng tranh chp m cn lm nh hng n sn xut kinh doanh ca c cng ng kinh doanh na. Do , tranh chp kinh t thng c tnh nguy him hn tranh chp dn s. Bn b vi phm trong quan h kinh t khng nhng c bi thng thit hi (nu c thit hi xy ra) ging nh bn b vi phm trong quan h lut dn s m c quyn i hi pht vi phm hp ng kinh t. Ch th trong quan h c tranh chp kinh t ch yu l ch th kinh doanh khi tham gia quan h kinh doanh hoc nu khng trc tip kinh doanh th t nht h l nhng ngi tin hnh hnh vi u t vn nhm mc ch kinh doanh sinh li. Trong khi tranh chp dn s ch yu pht sinh t cc ch th khng tham gia kinh doanh. Tranh chp kinh t gm cc loi sau: Tranh chp Hp ng kinh t gia php nhn vi c nhn c ng k kinh doanh. Tranh chp gia Cng ty vi thnh vin Cng ty hoc gia thnh vin Cng ty vi nhau lin quan n vic thit lp hot ng hoc gii th cng ty. Tranh chp n vic mua bn chng khon (C phiu, Tri phiu); V cc tranh chp kinh t khc theo qui nh ca php lut;
-7-
Trong iu kin kinh t th trng s a dng v i tng cng nh s xut hin ca cc th trng yu t phi truyn thng lm pht sinh nhiu tranh chp mi nh tranh chp v thng hiu, Ly- xng, tranh chp v qung co... Nhng tranh chp kinh t xy ra m c c quan to n c thm quyn gii quyt theo mt trnh t th tc nguyn tc nht nh th c gi l "V n kinh t". 2. Khi nim t tng kinh t: T tng kinh t l mt ch nh php lut quan trng ca php lut kinh t, l tng hp cc quy phm php lut iu chnh nhng quan h t tng gia c quan to n v ngi tham gia t tng, trong qu trnh to n gii quyt cc v n kinh t m bo quyn v li ch hp php ca cc bn tham gia t tng. Cng c th hiu t tng kinh t l qu trnh c quan to n c thm quyn gii quyt cc v n kinh t theo mt trnh t nht nh. Vi ni dung khi nim tranh chp kinh t nh trn c th thy cc tranh chp kinh t hin nay l rt a dng v phc tp, cc ch th ca nn kinh t c m rng hn trc v phm vi hot ng cng a dng hn trc. V vy, php lut p dng cho vic gii quyt cc tranh chp kinh t phi linh hot v mm do hn, cc c quan ti phn va phi nng cao trnh nghip v ca mnh, va phi thay i phng php gii quyt tranh chp kinh t cho ph hp vi nn kinh t m nh hin nay ca nc ta.
II. S CN THIT KHCH QUAN CA VIC BAN HNH PHP LUT V GII QUYT TRANH CHP KINH T
1. Sau chin thng ma xun 1975, c nc ta bc vo giai on lch s mi xy dng v bo v T quc. C ch qun l c tp trung, quan liu bao cp trong thi k chin tranh khng pht huy tc dng tch cc m cn lm tr tr s pht trin kinh t, gy nhiu hin tng tiu cc trong x hi, trc tnh hnh trn i hi ng ton quc ln th VI (1986) kp thi ch ra mt yu km, sai lm ch quan duy ch trong c ch qun l tp trung bao cp, ra ng li i mi ton din c bit ng li pht trin kinh t. ng li i mi c hon thin v chnh thc a vo i sng x hi bng php lut l Hin php 1992, tha nhn nn kinh t hng ho nhiu thnh phn theo c ch th trng nc ta. -8-
Vic i mi t chc v hot ng ca h thng T php v cc C quan ti phn ni chung v cc c quan ti phn kinh t ni ring cng nm trong khun kh ca cng cuc i mi ny. p ng cc i hi tt yu khch quan Quc hi nc Cng ho x hi Ch ngha Vit nam kho IX k hp th 4 thng qua lut sa i b xung Lut t chc To n nhn dn vi nhng qui nh v chc nng mi ca to n l gii quyt cc tranh chp kinh t v gii quyt yu cu tuyn b ph sn doanh nghip, Lut ph sn doanh nghip v php lnh th tc gii quyt cc v n kinh t cng c ban hnh vi t cch l lut ni dung gii quyt cc tranh chp kinh t trong c ch mi. Php lnh Hi ng trng ti kinh t ban hnh ngy 12/1/1990 cng khng cn ph hp vi nn kinh t nhiu thnh phn na. Bi trng ti kinh t nh nc l c quan thuc h thng cc c quan qun l Nh nc nhng li c thm quyn xt x. y l mt c quan va c chc nng qun l li va c chc nng ca c quan t php, km theo thc lc ca i ng trng ti vin cn hn ch. Cc quyt nh ca trng ti kinh t khng c mt c ch thi hnh hiu qu, ch yu ch mong vo s t nguyn ca bn phi thi hnh. 2. Nhm ho nhp vo nn kinh t khu vc v quc t, nh nc ta thc hin mt chnh sch kinh t m. M rng cc quan h kinh t quc t chng ta va thu ht c u t nc ngoi vo Vit Nam, va nm bt c nhng thnh tu khoa hc k thut tin tin v kinh nghim kinh doanh ca cc quc gia c nn kinh t pht trin. Vn t ra l khi m rng cc quan h kinh t chng ta buc phi xem xt, chp nhn nhng tp qun thng mi quc t v cc nguyn tc ca lut php quc t v cc lnh vc thng mi kinh doanh quc t. M rng cc mi quan h kinh t quc t tc ng tch cc vo nn kinh t ca chng ta lm cc hot ng kinh doanh tr nn a dng, si ng v ng nhin dn n s c pht sinh cc tranh chp trong hot ng kinh t ngy cng nhiu v gay gt. Cc ch u t nc ngoi vo Vit Nam h u quan tm n s bo m v mt php l cho hot ng kinh doanh ca mnh v php lut phi bo m y cc quyn v li ch chnh ng ca h khi ny sinh cc tranh chp.
-9-
Chnh v vy khi tin hnh u t vo Vit Nam ngoi cc yu t m bo v mt php l cho hot ng kinh doanh, hiu qu kinh doanh th cc ch u t cng c bit quan tm n vic gii quyt cc tranh chp pht sinh trong hot ng kinh doanh, gii quyt cc tranh chp phi nhanh chng, c hiu lc mi bo m quyn li chnh ng ca h.
III. CC PHNG PHP GII QUYT TRANH CHP KINH T TI VIT NAM
Vic chuyn i nn kinh t nc ta t c ch tp trung, quan liu bao cp sang c ch th trng c s qun l ca Nh nc lm thay i quan nim v mt lot vn xung quanh cc ch nh hp ng kinh t (HKT), tranh chp kinh t, ti phn kinh t, quyn t do ca cc bn tranh chp trong vic la chn c quan, t chc gii quyt tranh chp kinh t, v tr ca c quan ti phn kinh t trong b my Nh nc v.v. T nm 1987 - 1990, nc ta c nhiu c gng tip tc pht huy vai tr ca trng ti kinh t. Do nm 1989 Nh nc ban hnh Php lnh Hp ng kinh t v nm 1990 ban hnh Php lnh Trng ti kinh t vi mc ch lm cho hai ch nh ny thch nghi vi c ch qun l kinh t mi v mi y U ban thng v Quc hi ban hnh Php lnh trng ti thng mi s 08/PL UBTVQH 11 ban hnh ngy 25/2/2003 nhm tng bc hon thin h thng php lut to tnh tng thch vi cc quy nh ca lut php quc t. Hin php nm 1992 ra i nh du nhng thay i quan trng trong ch kinh t ca Nh nc CHXHCN Vit nam v phn no lm cho s tn ti ca h thng trng ti kinh t tr nn khng cn ph hp. l nhng nguyn tc nh a dng ha cc thnh phn kinh t, cc hnh thc s hu, cc doanh nghip thuc mi thnh phn kinh t u bnh ng trc php lut, c nhn c t do kinh doanh, t do thnh lp doanh nghip, Nh nc khng can thip trc tip vo hot ng sn xut kinh doanh ng php lut ca cc doanh nghip... Tranh chp kinh t tt yu xy ra trong hot ng kinh doanh v vy, gii quyt tranh chp pht sinh c coi nh l i hi t thn ca qu trnh kinh t. Theo cch hiu thng thng gii quyt tranh chp kinh t l cch thc, phng php cng nh cc hot ng khc phc v loi tr cc tranh chp pht sinh - 10 -
nhm bo v quyn v li ch hp php ca cc ch th kinh doanh, bo v trt t, k cng x hi. Khi xy ra tranh chp cc ch th kinh doanh u mun gii quyt tranh chp kinh t c nhanh chng v thun li, t cc ch th kinh doanh c nhu cu la chn mt hnh thc gii quyt cc tranh chp kinh t ph hp vi mnh. 1.Gii quyt tranh chp bng thng lng: 1.1 Khi nim, c im: a. Khi nim: Thng lng l mt phng thc gii quyt tranh chp m theo cc bn cng nhau bn bc, tho thun t gii quyt tranh chp pht sinh trong quan h hp ng ca mnh m khng c s tham gia ca bn th ba. b. c im: - Thng lng l mt phng php t gii quyt tranh chp ca cc bn. - Thng lng khng mang tnh cht bt buc tr khi hp ng c quy nh v khng i hi s can thip hnh chnh ca bt c mt thit ch no. Thng lng c p dng tng i ph bin gii quyt tranh chp kinh t thi gian v chi ph ginh cho cuc thng lng thng thng ph thuc vo tnh cht v tr gi tranh chp. Tuy nhin, trong thc t thng lng li ph thuc vo thin tr ca cc bn v cch thc thng lng l thng lng trc tip hay thng qua th tn, telex, fax .... Vic gii quyt tranh chp bng thng lng nhm gt b cc kin bt ng t ti s thng nht, thin tr l mt phng php gii quyt tranh chp rt ph bin nhiu quc gia, c bit l cc quc gia ng. Theo iu 7 Php lnh hp ng kinh t: Cc tranh chp pht sinh khi thc hin hp ng kinh t c gii quyt bng cch t thng lng gia cc bn vi nhau hoc a ra trng ti kinh t. Phng thc thng lng ny y nhanh tc gii quyt tranh chp gia hai bn by t thi tn trng bn vi phm hp ng cng nh hai bn hiu r ni dung s vic, ni dung tranh chp dn n s thin tr ca c hai bn. - Trong cc hp ng kinh t, ti iu khon v x l tranh chp thng c ghi: Cc tranh chp pht sinh trong qu trnh thc hin hp ng trc ht c gii - 11 -
quyt thng qua m phn, thng lng gia cc bn. Nu tranh chp khng gii quyt c bng thng lng s c em ra xt x ti (to n hoc trng ti) theo quy tc ca (to n, trng ti) ph xt x s do bn thua kin chu iu ny cng chc t mt trong nhng c im ni bt ca thng lng l " hnh thc t gii quyt tranh chp" c p dng ph bin nht. 1.2 Cch thc thng lng: a. Thng lng bng cch gp g trc tip: Thng lng bng cch gp nhau trc tip l vic cc bn c i din ca mnh gp mt nhau ti mt a im nht nh trong mt thi gian xc nh bn bc vn tranh chp nhm a ra cc gii php gii quyt tranh chp. b. Thng lng thng qua th t, in tn, telex... Vi s pht trin vt bc ca cng ngh in t Internet, email th vic thng lng gia cc bn ng s c thc hin ht sc thun li. Tuy vy tt c cc th t in tn email u phi c tr li mt cch nhanh chng cho d nguyn nhn tranh chp l do pha mnh gy ra cng cn phi c tr li sm, gii quyt tho ng nu tr hon hoc c tnh qun khng tr li s gy n tng xu. Khi xem xt nhng im c bn v phng php gii quyt tranh chp kinh t thng qua thng lng cho thy rng phng php ny cng c mt s im hn ch nht nh, c th do s thnh cng hay tht bi ca vic thng lng ch yu ph thuc vo thi thin ch ca cc bn tranh chp nn ch cn mt trong cc bn ng s thiu thin ch th qu trnh thng lng c th i n ch b tc buc cc bn phi tm kim hnh thc gii quyt tranh chp khc. Mt s bc thng lng, m phn li g ri khi cc bn tranh chp b tc: Bc 1: Trong mt s trng hp, cuc thng lng gii quyt tranh chp gp b tc, iu quan trng nht l cc bn tm c gii php thch hp, vn s n gin hn nhiu nu hai bn c thin ch v tm cch x l hp l. Khi i mt vi nhng tnh hung gay cn, trc ht cc bn phi tht bnh tnh, tp trung tm cc phng php khc phc nhng vng mc i ti thng nht, s bnh tnh s mang li cho c hai bn mt thi tch cc lm cho vic gii quyt tranh chp i theo hng thun li. - 12 -
Hai bn ln lt a ra cc gii php ca mnh, trnh tranh lun ci no tt v hp l hn ci no. Sau , tt c cc gii php c gp thnh mt bn danh sch ln lt sp xp chng theo th t cho l thch hp nht. Sau khi phn loi cc phng n hon thnh, i bn mi bt u trnh by l do vic la chn ca mnh, bng cch trn mi vt qua c mt s im cht trong qu trnh tho lun, y l tin cho vic tm kim mt phng n kh thi nht. Cuc tho lun nh chuyn hng t ch b tc sang chn la mt gii php ti u nht. Bc 2: Xem xt ni dung chnh ca vn : Trong trng hp ny cn thit phi tp trung vo vn chnh ca cuc tho lun thay v cn ong o m xem phng n no nng nh hn, xem xt li vn t u t ch khc mc m hai bn cha c cch gii quyt, trnh sa vo cc cuc tranh lun ngoi l nu cm thy phng n a ra khng c pha bn kia chp nhn, tip tc t li vn chnh yu nht m c hai bn u c nh t c trong bui gp g. Chn mt phng n no ti u nht cho c hai bn, ngh bn kia cng nghin cu trn tinh thn xy dng v vi yu cu phi bm st mc tiu chnh ca cuc thng lng ch c nh vy mi khng ri vo b tc mt ln na. Khi c qu nhiu vn c nu ra nhng rt cc hai bn u khng t c s thng nht cn thit, cc bn ng s cn phi bit cch ch nh vn t ring tng ci mt d dng nht tr c vi nhau v cch gii quyt. Nu thy cn thit i din ca cc bn ch ng rt li cc vn ca mnh, ln lt cng nhau xem xt v gii quyt tng vn theo th t, khng nn vi vng v nng nng d lm hng vic. 2. Gii quyt tranh chp kinh t bng ho gii: 2.1 nh ngha v c im ca ho gii: Ho gii l mt phng php gii quyt tranh chp, trong bn th ba l ngi ng vai tr trung gian ho gii tham gia vo cc cuc hp chung gia cc bn v tham gia vo cc phin hp ring vi tng bn iu ho li ch cc bn, phn tch cho h thy ni dung, thc cht ca tranh chp v c gng gip cc bn tm ra mt gii php gii quyt tranh chp. T khi nim ho gii mang nhng c im ch yu sau: - 13 -
Cc bn tranh chp tho thun bn th 3 to iu kin thun li cho vic m phn. Bn th 3 khng c quyn quyt nh tranh chp; Khi cc bn t c s nht tr trong vic gii quyt tranh chp, th s nht tr phi c th hin bng vn bn v vn bn ny c gi tr php l rng buc cc bn. Vic ho gii thnh cng hay khng l do s kt hp hai yu t ch cht trong bt k cuc thng lng no, s trao i thng tin v s tin cy ln nhau, V vy, bn th 3 phi l ngi m cc bn tranh chp tin cy c th trao i nhng lp trng ring ch thc ca h trong v tranh chp. Qu trnh ho gii mang tnh cht t nguyn, mm do v khng bt buc, thng thng vic ho gii din ra nhanh chng vi chi ph va phi. Cc v gii quyt tranh chp bng ho gii c th rt n gin hoc c th ln v phc tp, c th ch c hai bn hay nhiu bn tham gia tranh chp. Trong qu trnh ho gii tnh i khng ca cc bn t quyt lit hn so vi cc hnh thc gii quyt tranh chp bng to n hoc trng ti do vy c trng ca vic ho gii l cho php duy tr mi quan h lm n lu di v a ra nhng gii php hu hiu. Cc bn c th xo b vai tr ca ngi ho gii vo bt c thi im no m h mun, ngi ho gii khng p t quan im ring ca mnh cho cc bn m cc bn tho thun v th hin bng vn bn c gi tr bt buc cho c hai bn. Khi ngi ho gii nm c cc s kin, nguyn nhn cc tnh tit ca v tranh chp ng thi li bit c nhng chi tit ring t trong lp trng ca tng bn th h c th tho g hoc gp phn lm gim i nhng bt ng, nhng ro cn v khc bit trong quan im ca cc bn theo nhng cch thc, lp lun, dn dt ca mnh nu ch c cc bn tranh chp vi nhau cng vi nhng lp trng ring ca h th khng th gii quyt ni. Nhn chung ho gii l phng php gii quyt tranh chp nhanh, tit kim chi ph, n lc gii quyt tranh chp ca cc bn cng vi s ng gp ca ho gii vin s lm cho tin trnh ho gii din ra nhanh chng v mang li kt qu theo mong mun ca cc bn. - 14 -
3. Gii quyt tranh chp kinh t bng ta n. 3.1 C cu t chc ca to n kinh t. a. C cu ca to n trong iu kin mi: To n kinh t c t chc thnh ta chuyn trch trong h thng ta n nhn dn nh: Ta dn s, To hnh s, gm c: Ta kinh t Ta n nhn dn ti cao, Ta kinh t thuc Ta n nhn dn cp Tnh, Thm phn chuyn trch xt x cc v n kinh t To n cp Huyn. Trung ng: To n nhn dn ti cao c to n kinh t tn ti c lp v song song vi cc to chuyn trch khc nh: To hnh s, To dn s, To lao ng C cu t chc ca To kinh t To n nhn dn ti cao gm c Chnh to, cc Ph Chnh to, cc Thm phn v Th k to. a phng: C cu t chc ca to kinh t to n nhn dn cp Tnh gm c: Chnh to, Ph chnh to, cc Thm phn v Th k to. To n nhn dn cp Huyn khng c t chc chuyn trch song TAND cp Huyn vn c chc nng gii quyt cc tranh chp kinh t v c cc Thm phn kinh t m nhn xt x cc v n kinh t. b. Chc nng v nhim v ca to n: b.1. Chc nng: Theo quy nh hin nay to kinh t c 2 chc nng ch yu sau: Chc nng xt x cc v n kinh t theo qui nh ca php lut. y l chc nng ch yu thng xuyn mang tnh truyn thng ca mt c quan xt x, to n c thm quyn nhn danh nc CHXHCN Vit Nam tuyn n v kt qu ca vic xt x l bn n hoc quyt nh. Chc nng tuyn b ph sn doanh nghip: To n nhn dn cp Tnh, To n nhn dn ti cao l c quan c thm quyn gii quyt yu cu tuyn b ph sn doanh nghip. b.2. Nhim v ca to n kinh t: Gii quyt ng php lut, kp thi cc v n kinh t nhm bo v li ch ca Nh nc, quyn v li ch ca c nhn, php nhn. Nhim v bo v php ch XHCN. - 15 -
Nhim v bo v quyn v li ch hp php ca cng dn. Nhim v gii quyt nhanh chng kp thi cc v n kinh t. Thc tin hot ng kinh doanh yu cu t ra l phi c phng thc gii quyt tranh chp kinh t ph hp vi nn kinh t th trng, cn gii quyt tranh chp kinh t kp thi ng php lut v t hiu qu cao, khng ch gim bt nhng tn tht v kinh t, m cn c tc dng bo v v khi phc quyn li ca cc doanh nghip, cc nh kinh doanh, to ra ng lc thc y sn xut kinh doanh pht trin. Mt khc khuyn khch cc c nhn v t chc trong nc cng nh nc ngoi yn tm b vn u t pht trin t nc. Ngy 16/3/1994 U ban thng v Quc hi ban hnh Php lnh th tc gii quyt cc v n kinh t, theo Lut sa i, b sung mt s iu ca Lut t chc ta n nhn dn, t ngy 1/7/1994 gii quyt tranh chp kinh t c chuyn sang ta kinh t - Ta chuyn trch trong h thng Ta n nhn dn. Ngy 28/6/1996 Ta n nhn dn ti cao, Vin kim sot nhn dn ti cao ban hnh Thng t lin nghnh s 04 TTLT hng dn p dng Php lnh th tc gii quyt cc v n kinh t. Trong quy nh t chc to kinh t nm trong h thng ta n nhn dn vi vai tr nh nhng ta chuyn trch khc, c thm quyn gii quyt cc tranh chp kinh t pht sinh trong nn kinh t th trng. 3.2 Nguyn tc t tng v n kinh t: Nguyn tc gii quyt cc v n kinh t l nhng t tng ch o i vi vic gii quyt cc v n kinh t c cc quy phm php lut v t tng kinh t ghi nhn qua nhng ni dung v c trng c bn ca t tng kinh t. Vic tun th cc nguyn tc ca t tng kinh t l c s cho vic m bo gii quyt v n kinh t khch quan, ng lut, c bit cn phi tun th nhng nguyn tc sau y: 3.2.1 Nguyn tc t nh ot y l nguyn tc c bn trong t tng kinh t, n xut pht t quyn t do kinh doanh, t do giao kt hp ng ca cc ch th kinh doanh. Theo nguyn tc ny, th tc gii quyt cc v n kinh t quy nh cho ng s c quyn khi kin, quyn yu cu to n bo v cc quyn v li ch hp php, c quyn la chn To n gii quyt tranh chp trong nhng trng hp nht nh. Nguyn n c - 16 -
quyn thay i ni dung n kin, quyn rt n kin, cng nh ng s c quyn ho gii, thng lng trong qu trnh gii quyt v n. 3.2.2 Nguyn tc ng s c ngha v cung cp chng c v chng minh: Trong t tng kinh t, to n khng c ngha v phi iu tra xc minh s tht ca v n, m cc ng s phi c ngha v cung cp thu thp ti liu chng c bo v quyn li ca mnh. C th ni, s tht bi trong mt v tranh tng ti to n ph thuc nhiu vo vic ng s c cung cp y cc chng c bo v quyn li ca mnh hay khng. 3.2.3 Nguyn tc ho gii: Khi c tranh chp kinh t xy ra cc bn ng s phi ch ng gp g nhau ho gii, thng lng, khi s thng lng khng em li kt qu th bn b vi phm c quyn khi kin v n kinh t ra to n nhn dn c thm quyn. Trong qu trnh gii quyt v n kinh t to n c nhim v phi ho gii gia cc bn ng s, ho gii l bt buc trong t tng kinh t, nu nh khi gii quyt v n kinh t To n khng ho gii gia cc bn th coi nh vi phm nghim trng th tc t tng. To n ch a ra xt x khi ho gii khng thnh. Xt v nguyn tc, ho gii khng ch gii quyt "Ai ng, Ai sai" m chnh l khuyn khch cc bn tha nhn quyn li chung. Thc tin xt x cho thy rng phn ln cc v n kinh t thnh cng giai on ho gii. Ho gii tht s c ngha quan trng i vi c hai bn ng s v vi c to n, n gip v n c gii quyt nhanh chng t c yu cu ca c hai bn v to iu kin thun li cho vic thc hin nhng tho thun sau ny. 3.2.4 Nguyn tc gii quyt v n nhanh chng kp thi: y l nguyn tc c trng ca t tng v n kinh t, bi l n chi phi tt c cc thi hn t tng trong vic gii quyt v n kinh t, nhanh chng v thi gian l i hi ca cc ch th kinh doanh khi gii quyt v n. 3.2.5 Nguyn tc xt x cng khai: y l nguyn tc hin nh i vi hot ng ca to n. Trong mt s trng hp php lut cho php to n c x kn: Khi xt x cc v n kinh t, to n c th xt x kn nu xt thy cn gi b mt Nh nc hoc b mt ca ng s - 17 -
theo yu cu chnh ng ca h. B mt ca ng s trong tranh chp kinh t thng l b quyt v kinh doanh nh pht minh sng ch... c lin quan trc tip n hiu qu hot ng ca ngi kinh doanh, nu b quyt b tit l th s em li hiu qu xu cho doanh nghip v vy h c quyn ngh to xt x kn. 3.3 Thm quyn gii quyt v n kinh t ca to n. 3.3.1 Thm quyn ca To n: Khi c v tranh chp kinh t xy ra, ng s phi khi kin ti to n c thm quyn hoc cc to n phi xem xt v x l v n ng thm quyn theo qui nh ca php lut t tng. Chng ta hiu thm quyn ca to n cc mt sau y: - Thm quyn chung; - Thm quyn ca to n cc cp; - Thm quyn ca to n theo lnh th; - Thm quyn theo s la chn ca nguyn n; a. Thm quyn chung ca to n: Theo qui nh ca php lut t tng th to n c thm quyn gii quyt cc v n kinh t sau: Tranh chp v hp ng kinh t gia php nhn vi php nhn, gia php nhn vi c nhn c ng k kinh doanh. Cc tranh chp gia cng ty vi thnh vin ca cng ty, cc thnh vin ca cng ty vi nhau c lin quan n vic thnh lp, hot ng, gii th cng ty. Cc tranh chp lin quan n vic mua bn c phiu, tri phiu. Cc tranh chp khc theo quy nh ca php lut. Do khi xy ra tranh chp v a n to n th cn phi xc nh c rng: v tranh chp thuc v mt trong s cc loi v vic k trn khng?. Cng cn phi lu rng i vi nhng tranh chp kinh t thuc cc loi k trn nhng li c nhn t nc ngoi th ch p dng lut t tng ca Vit nam gii quyt theo th tc t tng kinh t khi khng c iu c quc t m Vit nam tham gia, hoc k kt c qui nh khc. - 18 -
b. Thm quyn ca To n cc cp: To n kinh t cp Tnh v to n nhn dn cp Huyn c quyn x s thm v n kinh t, nhng cn phi lu rng khng phi quyn xt x S thm mi v n kinh t u do to n kinh t gii quyt, bi l to n nhn dn cp Huyn cng c thm quyn gii quyt cc v n kinh t theo quy nh ca php lut t tng. Do khi c mt tranhh chp kinh t m chng ta xc nh n thuc thm quyn chung nh ni trn th cn phi xc nh bc tip theo l to n cp no c thm quyn xt x s thm v n kinh t . To n nhn dn cp Huyn c thm quyn xt x s thm cc v n kinh t c 3 iu kin sau: - l tranh chp v hp ng kinh t; - Gi tr tranh chp di 50 triu ng; - Khng c nhn t nc ngoi. b.1 Thm quyn ca to n kinh t - to n nhn dn cp Tnh
- S thm: Nhng v n kinh t tr nhng v n thuc thm quyn ca to n nhn dn cp Huyn. Tuy nhin trong nhng trng hp cn thit to n cp Tnh c th ly nhng v n kinh t thuc quyn ca to n nhn dn cp Huyn ln gii quyt do v n c nhiu tnh tit phc tp, c nh hng n an ninh chnh tr hoc v l do cn thit no . - Phc thm: Nhng v n kinh t m bn n, quyt nh S thm cha c hiu lc php lut ca to n cp di b khng co, khng ngh theo qui nh ca php lut t tng. - Gii quyt vic ph sn doanh nghip theo qui nh ca php lut. Tm li, thm quyn xt x ca To n Nhn dn cp Tnh i vi cc v n kinh t l: Gim c thm, Ti thm; cc v n m bn n, quyt nh c hiu lc php lut ca to n cp di b khng co, khng ngh. b.2 Thm quyn ca to kinh t - to n nhn dn ti cao:
Gim c thm, Ti thm nhng v n m bn n, quyt nh c hiu lc php lut b khng ngh theo qui nh ca php lut t tng. To kinh t - to n nhn dn - 19 -
ti cao khng c quyn xt x s thm ng thi chung thm cc v n kinh t nh to hnh s to n nhn dn ti cao. V phc thm: To n Nhn dn ti cao c cc Thm phn kinh t c phn cng gii quyt v c thm quyn: Phc thm nhng v n m bn n, quyt nh s thm cha c hiu lc php lut ca to n cp di trc tip b khng co, khng ngh theo qui nh ca php lut t tng. Gii quyt khiu ni i vi cc quyt nh ca TAND Tnh, Thnh ph trc thuc TW v tuyn b ph sn doanh nghip theo qui nh ca php lut. c. Thm quyn ca to n theo lnh th: Theo qui nh ca php lut th to n c thm quyn xt x s thm cc v n kinh t l to n ni b n c tr s hoc c tr; trong trng hp v n ch lin quan n bt ng sn, th to n ni c bt ng sn gii quyt. d. Thm quyn theo s la chn ca nguyn n: Theo qui nh ca php lut th nguyn n c quyn la chn mt trong s to n c thm quyn theo nhng trng hp di y khi kin v n kinh t: - Nu khng bit r tr s, hoc ni c tr ca b n th c quyn yu cu to n ni c ti sn, ni c tr s hoc ni c tr cui cng ca b n gii quyt v n. - Nu v n pht sinh l hot ng ca Chi nhnh, th c th yu cu to n ni doanh nghip c tr s hoc ni Chi nhnh gii quyt. - Nu v n pht sinh do vi phm hp ng kinh t, th c quyn yu cu: To n ni thc hin hp ng gii quyt. - Nu b n c tr s hoc ni c tr khc th c quyn yu cu to n ni c tr s hoc ni c tr ca mt trong s cc b n gii quyt v n. - Nu v n khng ch lin quan n bt ng sn th c quyn yu cu to n ni c bt ng sn hoc ni c tr ca b n gii quyt. - Nu v n lin quan n bt ng sn nhiu ni khc nhau th c quyn yu cu to n ca mt trong s cc ni gii quyt. - 20 -
- Trong trng hp c tranh chp v thm quyn ca to n th do to n cp trn trc tip gii quyt. 4. Gii quyt tranh chp kinh t bng trng ti 4.1 Khi nin v nhng u th c bn a. Khi nim: Trng ti l mt t chc trung gian c thnh lp ra v c thm quyn gii quyt cc tranh chp kinh t v tranh chp khc ph hp vi php lut ca nc trng ti. Gii quyt tranh chp bng trng ti l mt phng thc gii quyt m trng ti vi t cch l ngi th 3 c lp phn x v quyt nh tranh chp ca cc bn. thng thng l mt c quan trung gian c cc bn ng s giao tranh chp xt x. Phn quyt ca trng ti thng thng mang tnh cht chung thm c p dng ph bin nht hin nay. b. Nhng u th c bn ca trng ti: Cng vi vic quyt nh chuyn giao vic xt x tranh chp kinh t t trng ti kinh t sang ta n, Chnh ph Vit Nam ch trng son tho v ban hnh Php lut v trng ti kinh t phi Chnh ph, nhm to iu kin cho cc bn tranh chp thc hin quyn t do nh ot phng thc gii quyt tranh chp ca mnh. Vn t ra y l ti sao vic gii quyt cc tranh chp kinh t c to n kinh t theo Php lnh th tc gii quyt cc v n kinh t, vy trng ti phi Chnh ph c thnh lp nhm mc ch g? C cc nguyn nhn sau y: Mt l: Th tc t tng ca to n c th qua nhiu cp xt x khc nhau, iu khng ph hp vi i hi ca cc nh kinh doanh v mt thi gian. Cc nh kinh doanh mun v tranh chp c phn quyt nhanh chng bng th tc n gin, ph hp vi cng vic kinh doanh ca h; Hai l: Cc nh kinh doanh c quyn t do kinh doanh theo lut nh ng thi cng c quyn la chn c quan ti phn trong vic gii quyt tranh chp v kinh t. H mun "chn mt gi vng" vo c quan ti phn m h tn nhim, mun c "ngi" gii quyt tranh chp do h la chn, thm ch mun la chn v thi gian, a im gii quyt v tranh chp V vn ny t tng ca to n khng th p ng y c. - 21 -
Ba l: Cc nh kinh doanh mun gi b mt, m bo uy tn trong hp ng kinh doanh h thng khng mun doanh nghip mnh phi ra "hu to" b a tin trn cc phng tin thng tin i chng, nhng v nguyn tc t tng ca to n i hi xt x cng khai tr trng hp c bit c l do chnh ng; Bn l: Cc quan h kinh t i ngoi ca nc ta ngy cng pht trin vi nhng hnh thc a dng, phong ph nh hp ng mua bn ngoi thng, hp ng u t. c nhng tranh chp pht sinh t quan h kinh t Quc t nh: tranh chp v ti chnh, tn dng, bo him, vn ti, du lch quc t... trong khi cc ng s khng mun gii quyt bng to n v theo thng l chung cc nc c nn kinh t th trng th nhng tranh chp thng do Trng ti thng mi gii quyt. Nm l: M hnh gii quyt tranh chp kinh t trong kinh doanh bng con ng trng ti thng mi phi Chnh ph cc nc c nn kinh t th trng rt c a chung iu ny chng t mt s u im c o ph hp vi cc nh kinh doanh. 4.2 Trung tm Trng ti: Trc y vn bn Php lut quan trng iu chnh t chc v hot ng ca trng ti kinh t l Ngh nh 116 ngy 5/9/1994 nhng c thay th bng Php lnh trng ti thng mi s 08/2003 PL - UBTVQH 11 ban hnh ngy 25/2/2003 c hiu lc ngy 01/07/2003. 4.2.1 Khi nim, c im: a. Khi nim: Trung tm trng ti l t chc phi Chnh ph c t cch php nhn, c con du, ti khon ring, Trung tm trng ti c lp Chi nhnh, Vn phng i din cho Trung tm, c Ban iu hnh v cc trng ti vin c Ch tch, Ph ch tch, Tng th k. b. c im: Trng ti l phng thc gii quyt tranh chp pht sinh trong hot ng thng mi c cc bn tho thun v c tin hnh theo trnh t, th tc t tng do Php lnh trng ti thng mi ban hnh ngy 25/2/2003. Tranh chp gia cc bn c gii quyt ti Hi ng trng ti do Trung tm trng ti t chc hoc ti Hi ng trng ti do cc bn thnh lp (iu 2 Khon 1 v iu 4). - V hnh thc: Trng ti thng mi l t chc phi Chnh ph; - 22 -
- T chc hot ng: t chc v hot ng theo iu l v Quy tc t tng ca mi Trung tm ph hp vi quy nh ca cc vn bn php lut hin hnh nhng khng c tri vi nhng qui nh ca Php lnh s 08/2003 UBTVQH 11; - Mt c im na l: Cc quyt nh ca Hi ng trng ti l Chung thm, cc bn phi thi hnh; - c im th t l: Cc bn c quyn tho thun la chn Trung tm trng ti gii quyt tranh chp. 4.2.2 Thm quyn: Theo qui nh ca Php lnh s 08/PL/2003 UBTVQH 11 trng ti c thm quyn gii quyt cc v tranh chp pht sinh trong hot ng thng mi theo s tho thun ca cc bn bng vn bn hoc hnh thc vn bn khc nh th, in bo, telex, fax, th in t.... Hot ng thng mi l mt hay nhiu hnh vi thng mi ca c nhn, t chc kinh doanh bao gm: mua bn hng ho, cung ng dch v; phn phi; i din, i l thng mi; k gi; thu, cho thu; thu mua; xy dng; t vn; k thut; li xng; u t; ti chnh, ngn hng; bo him; thm d; khai thc; vn chuyn hng ho, hnh khch bng ng hng khng, ng bin, ng st, ng b.... iu 2 khon 3 Php lnh Trng ti Thng mi s 08/PL/2003). 4.2.3 Thnh lp v chm dt hot ng ca Trung tm trng ti: a. iu kin: Trung tm trng ti ch c php thnh lp khi c t nht nm Trng ti vin l sng lp vin ngh v c Hi lut gia Vit nam gii thiu, B trng B T php xem xt Quyt nh cp giy php thnh lp Trung tm trng ti. Trng ti vin phi l ngi c cc iu kin theo qui nh mi c cng nhn l Trng ti vin: phi l cng dn Vit Nam, c phm cht o c tt, trung thc, v t, khch quan, c bng i hc v qua thc t cng tc theo ngnh hc t 05 nm tr ln. Php lut cng a ra iu kin cm ch: ngi ang b qun ch hnh chnh, ang b truy cu trch nhim hnh s hoc b kt n m cha c xo n tch khng c lm Trng ti, Thm phn, Kim st vin, iu tra vin, Chp hnh vin, Cng chc ang cng tc ti To n, Vin kim st nhn dn, c quan iu tra, - 23 -
C quan thi hnh n khng c ng thi lm trng ti vin (iu 12 Php lnh 08/2003 UBTVQH 11).
b. Th tc: - Cc sng lp vin phi gi h s ngh thnh lp Trung tm trng ti n B T php, trong thi hn 40 ngy, k t ngy nhn c h s hp l, B trng B T php cp giy php thnh lp Trung tm trng ti v ph chun iu l ca Trung tm trng ti, trong trng hp t chi, phi tr li bng vn bn nu r l do; - H s ngh thnh lp Trung tm trng ti gm c cc ni dung sau:
+ + + +
n xin php thnh lp Trung tm trng ti; H v tn, a ch, ngh nghip ca cc sng lp vin; iu l ca Trung tm trng ti; Vn bn gii thiu ca Hi lut gia Vit nam;
- n xin php thnh lp Trung tm trng ti gm c cc ni dung sau:

+ + + +
Ngy, thng, nm vit n; H v tn, a ch, ngh nghip ca cc sng lp vin; Lnh vc hot ng ca Trung tm trng ti: a im d nh t tr s ca Trung tm trng ti;
- Trong thi hn 30 ngy, k t ngy nhn c Giy php thnh lp, Trung tm trng ti phi ng k hot ng ti S T php Tnh, Thnh ph trc thuc TW ni Trung tm trng ti t tr s, ht thi hn ny m Trung tm trng ti khng ng k th giy php b thu hi. - Trong thi hn 30 ngy, k t ngy c cp giy ng k hot ng Trung tm trng ti phi ng bo hng ngy ca TW hoc bo a phng ni ng k hot ng trong 3 s lin tip v nhng ni dung ch yu sau:
+ + + +
Tn, a ch, tr s ca Trung tm trng ti Lnh vc hot ng ca Trung tm; S giy ng k hot ng, c quan cp, ngy, thng, nm cp; Thi im bt u hot ng ca Trung tm trng ti; - 24 -
Trung tm trng ti, phi nim yt ti tr s nhng ni dung trn v danh sch trng ti vin ca Trung tm trng ti. c. Chm dt hot ng: iu 18 Php lnh Trng ti thng mi s 08/2003 UBTVQH 11 th Trung tm trng ti chm dt hot ng trong cc trng hp sau: - Cc trng hp qui nh ti iu l ca Trung tm trng ti; - B thu hi Giy php thnh lp; Khi chm dt hot ng, trung tm trng ti phi np li Giy php thnh lp cho c quan cp giy php. 4.2.4. Gii quyt tranh chp kinh t ca Trung tm trng ti kinh t. a. Np n: Khi yu cu gii quyt tranh chp Nguyn n phi gi n hp l cho Trung tm trng ti m cc bn tho thun bng vn bn v vic a v tranh chp ra gii quyt ti trung tm trng ti. n yu cu phi c y nhng ni dung sau:
+ + + + + +
Ngy, thng, nm vit n; Tn v a ch ca cc bn; Tm tt ni dung tranh chp; Cc yu cu ca Nguyn n; Tr gi ti sn m Nguyn n yu cu; Trng ti vin ca Trung tm m Nguyn n chn;
- gii quyt v tranh chp ti Hi ng trng ti do cc bn thnh lp nguyn n phi lm n kin gi cho b n ni dung n kin nh trn qui nh. - Km theo n kin nguyn n phi gi bn chnh hoc bn sao tho thun trng ti, bn chnh , bn sao cc ti liu, chng c, bn sao phi c chng thc hp l. - T tng trng ti bt u khi Trung tm trng ti nhn c n kin ca nguyn n hoc t khi b n nhn c n kin ca nguyn n, nu v tranh chp c gii quyt ti Hi ng trng ti do cc bn thnh lp;
- 25 -
Trong thi hn 5 ngy lm vic, k t khi nhn c n kin, Trung tm trng ti phi gi cho b n bn sao n kin ca nguyn n v nhng ti liu, chng c; b. Bn t bo v: - i vi v tranh chp m cc bn chn Trung tm trng ti gii quyt nu cc bn khng c tho thun khc th trong thi hn 30 ngy k t ngy nhn c n kin v cc ti liu km theo ca nguyn n do Trung tm trng ti gi n, b n phi gi cho Trung tm trng ti bn t bo v; - i vi v tranh chp c gii quyt ti Hi ng trng ti do cc bn thnh lp, nu khng c tho thun khc th trong thi hn 30 ngy k t ngy nhn c n kin ca nguyn n v cc ti liu km theo b n phi gi cho nguyn n bn t bo v v tn Trng ti m mnh la chn. Bn t bo v phi gm c cc ni dung sau:
+ +
Ngy, thng, nm vit bn t bo v; Tn v a ch ca b n;
- L l v chng c t bo v trong n bao gm vic phn bc mt phn hoc ton b ni dung n kin ca nguyn n. Ngoi nhng ni dung qui nh ti im ny, nu b n cho rng v tranh chp khng thuc thm quyn gii quyt ca trng ti khng c tho thun trng ti hoc tho thun trng ti v hiu th c quyn nu ra trong bn t bo v. - Thi hn b n gi bn t bo v km theo chng c c th di hn 30 ngy nhng phi trc ngy Hi ng trng ti m phin hp. c. Thnh lp Hi ng trng ti: Trong thi hn 5 ngy lm vic, k t ngy nhn c n kin Trung tm trng ti phi gi cho b n bn sao n kin, tn Trng ti vin m nguyn n chn v cc ti liu km theo cng vi danh sch trng ti vin ca Trung tm trng ti; - Trong thi hn 30 ngy k t ngy nhn c ti liu v cc ti liu km theo do Trung tm trng ti gi n, b n phi chn Trng ti vin c tn trong danh sch Trng ti vin gi v bo cho Trung tm trng ti bit hoc yu cu Ch tch Trung tm trng ti ch nh trng ti vin cho mnh. Ht thi hn ny nu b n - 26 -
khng chn Trng ti vin cho mnh hoc khng yu cu Ch tch Trung tm trng ti ch nh Trng ti vin th trong thi hn 7 ngy lm vic k t ngy ht hn qui nh ny, Ch tch trung tm trng ti ch nh trng ti vin c tn trong danh sch ca Trung tm cho b n. - Trong trng hp v tranh chp c nhiu b n m cc b n khng thng nht chn c trng ti vin trong thi hn 30 ngy th trong thi hn 7 ngy lm vic k t ngy nhn c yu cu chn Trng ti vin Ch tch trung tm trng ti ch nh Trng ti vin c tn trong danh sch ca Trung tm trng ti cho cc b n. - Trong thi hn 15 ngy k t ngy hai Trng ti vin c cc bn chn, cc Trng ti vin ny phi chn Trng ti vin th 3 c tn trong danh sch trng ti vin ca Trung tm lm Ch tch hi ng trng ti. Ht thi hn trn m hai Trng ti vin c chn khng chn c Trng ti vin th 3 lm Ch tch th trong thi hn 7 ngy k t ngy ht hn theo yu cu ca mt bn hoc cc bn, Ch tch Trung tm trng ti ch nh Trng ti vin th 3 c tn trong danh sch Trng ti vin lm Ch tch Hi ng trng ti. - Trong trng hp cc bn tho thun v tranh chp do Trng ti vin duy nht ca Trung tm trng ti gii quyt nhng khng chn c Trng ti vin th theo yu cu ca mi bn, Ch tch trung tm trng ti ch nh Trng ti vin duy nht cho cc bn trong thi hn 15 ngy k t ngy nhn c yu cu v thng bo cho cc bn (iu 25 khon 4 Php lnh 08/2003 UBTVQH11). d. Hi ng trng ti do cc bn thnh lp: Tng t nh thnh lp Hi ng Trng ti ti Trung tm trng ti vic gii quyt tranh chp kinh t c th c gii quyt bi mt Hi ng trng ti gm 3 trng ti vin hoc do mt trng ti vin duy nht thc hin. Tuy nhin trong trng hp ny Chnh n To n Tnh, Thnh ph trc thuc Trung ng giao cho mt Thm phn ch nh Trng ti vin cho b n nu b n khng chn c Trng ti vin theo yu cu ca nguyn n trong thi hn 7 ngy lm vic. - Chnh n To n cp Tnh cng thc hin vic giao cho mt Thm phn ch nh trng ti vin th 3 lm Ch tch Hi ng, trong thi hn 15 ngy nu hai Trng ti
- 27 -
vin c chn hoc ngi c ch nh khng chn c trng ti vin th 3 lm Ch tch Hi ng trng ti; - Trng ti vin do cc bn chn hoc to n ch nh c th l trng ti vin trong danh sch hoc ngoi danh sch trng ti vin ca cc trung tm trng ti ca Vit Nam. Trong trng hp cc bn c tho thun giao v tranh chp do mt trng ti vin gii quyt nhng khng tho thun c vic chn Trng ti vin duy nht th theo yu cu ca mt bn Chnh n To n nhn dn cp Tnh ni b n c tr s hoc c tr giao cho mt Thm phn ch nh Trng ti vin duy nht cho cc bn trong thi hn 15 ngy k t ngy nhn c yu cu v thng bo cho cc bn. - Trng ti vin duy nht lm nhim v nh mt Hi ng trng ti, Quyt nh ca trng ti vin ny c hiu lc thi hnh nh quyt nh ca Hi ng trng ti. 4.3 Gii quyt tranh chp: Trng ti vin nghin cu h s v tin hnh cc cng vic cn thit cho vic gii quyt tranh chp trng ti vin c th nghe cc bn trnh by kin, yu cu cc bn cung cp cc bn gii thch, cc bng chng v ti liu khc c lin quan hoc c th tm hiu s vic c lin quan t nhng ngi khc vi s c mt ca cc bn hoc sau khi bo co cho cc bn bit. Trong trng hp cn thit, Hi ng trng ti c th t mnh thu thp chng c, mi gim nh theo yu cu ca mt bn hoc cc bn v phi thng bo cho cc bn bit, bn yu cu gim nh phi np tm ng ph gim nh (iu 32, khon 2 Php lnh Trng ti thng mi s 08/2003 UBTVQH 11). Thi gian a im phin hp gii quyt v tranh chp do Ch tch Hi ng trng ti quyt nh. Giy triu tp cc bn tham d phin hp gii quyt v tranh chp phi gi cho cc bn chm nht 30 ngy trc ngy m phin hp. Phin hp gii quyt v tranh chp khng cng khai, trong trng hp c s ng ca cc bn, Hi ng trng ti cho php nhng ngi khc tham d phin hp (iu 38 Php lnh s 08/2003 PL UBTVQH 11) Theo ngh ca cc bn hoc c cc bn chp thun v tranh chp c th c gii quyt khng c mt ca cc bn. Trong trng hp nguyn n vng mt m khng c l do chnh ng hoc b phin hp m khng c Hi ng trng ti - 28 -
ng th c coi l rt n kin, Hi ng trng ti tip tc gii quyt v tranh chp nu b n yu cu hoc c n kin li. B n vng mt m khng c l do chnh ng hoc b phin hp m khng c Hi ng trng ti ng th vic gii quyt tranh chp c tin hnh cn c vo ti liu v chng c hin c. Hi ng trng ti c th cn c vo h s gii quyt v tranh chp m khng cn cc bn c mt (iu 40 Php lnh 08/2003 Php lnh UBTVQH 11) Cc bn c th trc tip hoc u quyn cho ngi i din tham d phin hp gii quyt v tranh chp hoc c quyn mi nhn chng, Lut s bo v quyn v li ch hp php ca mnh trong vic gii quyt tranh chp (iu 39 Php lnh). Trong trng hp quyn v li ch hp php ca mnh b xm hi hoc c nguy c trc tip b xm hi th cc bn c quyn lm n n To n cp Tnh ni Hi ng trng ti th l v tranh chp yu cu p dng cc bin php khn cp tm thi nh k bin ti sn, k bin nim phong ti sn ni gi gi, phong to ti khon ti ngn hng, bo ton chng c trong trng hp ang b tiu hu hoc c nguy c b tiu hu. Vic gii quyt tranh chp c tin hnh cn c vo nhng iu khon ca hp ng v php lut hin hnh, mi din bin ca phin hp gii quyt tranh chp phi c Th k Trung tm trng ti ghi thnh bin bn. Bin bn phi c cc Trng ti vin v Th l cng k v phi c ch k ca Ch tch Hi ng trng ti. Khi quyt nh Hi ng c thit lp theo nguyn tc a s, tr trng hp v tranh chp do Trng ti vin duy nht gii quyt, kin ca thiu s c ghi vo bin bn phin hp (iu 42, Php lnh 08/2003 UBTVQH 11) Quyt nh trng ti phi c cc ni dung ch yu sau:
+ + + + + +
Ngy thng, nm ra quyt nh trng ti; Tn Trung tm trng ti; Tn, a ch ca cc Nguyn n, B n; H tn cc trng ti vin hoc trng ti vin duy nht; Tm tt n kin v cc vn tranh chp; C s quyt nh trng ti; - 29 -
+ + +
Quyt nh v v tranh chp, quyt nh ph trng ti v cc chi ph khc; Thi hn thi hnh quyt nh trng ti; Ch k ca cc trng ti vin hoc trng ti vin duy nht
Quyt nh trng ti c hiu lc k t ngy cng b. - Quyt nh trng ti c th c cng b ngay ti phin hp cui cng hoc c th cng b sau nhng chm nht l 60 ngy, k t ngy kt thc phin hp. Ton vn quyt nh trng ti phi c gi cho cc bn ngay sau ngy cng b. - Sau khi quyt nh trng ti c cng b, trong thi hn 15 ngy k t ngy nhn c quyt nh trng ti mt bn c th yu cu Hi ng trng ti sa cha nhng li v tnh ton, li nh my hoc nhng li khc. Trong thi hn 30 ngy k t ngy nhn c n yu cu, Hi ng trng ti tin hnh chnh sa v phi thng bo cho cc bn bit (iu 46 Php lnh 08/2003 ca UBTVQH 11). - Cc bn c quyn yu cu hu quyt nh trng ti trong thi hn 30 ngy k t ngy nhn c quyt nh trng ti, nu khng ng vi quyt nh trng ti ny th c quyn lm n gi to n cp Tnh ni Hi ng trng ti ra quyt nh trng ti yu cu hu quyt nh trng ti, nu cc bn gi n qu hn v c s kin bt kh khng th thi gian c s kin bt kh khng khng tnh vo thi hn yu cu hu quyt nh trng ti. n yu cu hu quyt nh trng ti gm cc ni dung sau:
+ + + +
Ngy, thng, nm vit n; Tn v a ch ca bn c yu cu hu quyt nh trng ti; L do yu cu hy quyt nh trng ti; Km theo n yu cu phi c cc giy t sau: aBn chnh hoc bn sao quyt nh trng ti c chng thc hp l; aBn chnh hoc bn sao tho thun trng ti c chng thc hp l; aGiy t km theo yu cu bng ting nc ngoi phi c dch ra ting Vit v bn dch phi c chng thc hp l;
- 30 -
- To n phi thng bo ngay cho cc bn v yu cu np l ph, to n c quyn yu cu bn np n gii thch nhng iu cha r trong n yu cu hu quyt nh trng ti; - Sau khi th l n yu cu hu quyt nh trng ti, to n phi thng bo cho Trung tm trng ti hoc Hi ng trng ti do cc bn thnh lp, cc bn tranh chp v Vin kim st cng cp. Trong trng hp v tranh chp do Trung tm t chc gii quyt th trong thi hn 7 ngy lm vic k t ngy nhn c thng bo ca to n, trung tm trng ti phi chuyn h s cho to n. - Trong thi hn 30 ngy, k t ngy th l, Chnh n To n ch nh mt Hi ng xt x gm 3 Thm phn, trong c mt Thm phn lm ch to m phin to xt n yu cu hu quyt nh trng ti, to n phi chuyn h s cho Vin kim st cng cp trong thi hn 7 ngy lm vic, trc ngy m phin to. - Phin to c tin hnh vi s c mt ca cc bn tranh chp, Lut s (nu c), Kim st vin cng cp, nu mt trong cc bn vng mt khng c l do chnh ng th Hi ng xt x vn tin hnh xt n yu cu hu quyt nh trng ti; - Hi ng xt x khng xt li ni dung v tranh chp m ch kim tra giy t theo quy nh ca php lut, chng c, i chiu vi nhng cn c hu quyt nh trng ti. Cc cn c hu quyt nh trng ti nh sau:
+ + +
Khng c tho thun trng ti; Tho thun trng ti v hiu; Thnh phn Hi ng trng ti, t tng trng ti khng ph hp vi tho thun ca cc bn; V tranh chp khng thuc thm quyn ca Hi ng trng ti Cc bn chng minh c c trng ti vin vi phm ngha v trng ti vin quy nh ti Khon 2, iu 13 Php lnh 08/2003 UBTVQH 11; Quyt nh trng ti tri vi li ch cng cng ca nc CHXHCN Vit nam.
+ +
Hi ng xt x c quyn ra quyt nh hu hoc khng hu quyt nh trng ti theo quy nh ca Php lut. - iu 55 ca Php lnh Trng ti quy nh: Trong thi hn 15 ngy cc bn c quyn khng co quyt nh ca to n, Vin kim st cng cp hoc Vin kim st - 31 -
nhn dn ti cao c quyn khng ngh quyt nh ca to n. n khng co, quyt nh, khng ngh phi nu r l do yu cu ca khng co, khng ngh v phi gi cho to n ra quyt nh. Thi hn khng ngh ca Vin kim st cng cp l 15 ngy, ca Vin kim st nhn dn ti cao l 30 ngy k t ngy to n ra quyt nh. Trong thi hn 15 ngy, k t ngy nhn c quyt nh khng ngh hoc nhn n khng co v ngi khng co np l ph khng co ta n ra quyt nh phi chuyn h s ln to n nhn dn ti cao. - Xt khng co, khng ngh: Trong thi hn 30 ngy k t ngy nhn c h s khng co hoc quyt nh khng ngh, to n nhn dn ti cao phi m phin to xem xt quyt nh. Nu cn phi yu cu ngi khng co, khng ngh gii thch nhng ni dung khng co, khng ngh th thi hn m phin to c ko di thm nhng khng qu 60 ngy, k t ngy nhn c h s khng co, khng ngh to n phi chuyn h s cho Vin kim st cng cp trong thi hn 7 ngy lm vic trc ngy m phin to.
+
Thnh phn Hi ng xt khng co, khng ngh gm 3 thm phn, trong c mt Thm phn lm ch to do to n nhn dn ti cao ch nh; Phin to c tin hnh vi s c mt ca cc bn tranh chp, Lut s ca cc bn (nu c), Kim st vin Vin kim st cng cp; Sau khi xem xt n khng co, quyt nh khng ngh, ti liu km theo chng c (nu c), nghe kin ca cc bn c triu tp, ca Kim st vin, Hi ng xt x tho lun v quyt nh theo a s; Hi ng xt x c quyn gi nguyn, sa mt phn hoc ton b quyt nh ca to n cp s thm, nh ch vic xt khng co trong trng hp Vin kim st rt quyt nh khng ngh, bn khng co rt khng co hoc c triu tp hp l m vng mt khng c l do chnh ng b phin hp m khng c Hi ng xt x ng . Quyt nh ca to n nhn dn ti cao l quyt nh cui cng v c hiu lc thi hnh.
- Thi hnh Quyt nh trng ti: Sau thi hn 30 ngy k t ngy ht thi hn thi hnh quyt nh trng ti, nu mt bn khng t nguyn thi hnh cng khng yu cu hu quyt nh trng ti, th bn thi hnh quyt nh trng ti c quyn lm n - 32 -
yu cu c quan thi hnh n cp Tnh ni c tr s, ni c tr hoc ni c ti sn ca bn phi thi hnh, thi hnh quyt nh trng ti. Trong trng hp mt trong cc bn c yu cu to n hu quyt nh trng ti th quyt nh trng ti c thi hnh k t ngy quyt nh to n khng hu quyt nh trng ti c hiu lc. Trnh t th tc v thi hn thi hnh quyt nh trng ti theo quy nh ca php lut thi hnh n dn s. 4.4 Trung tm Trng ti Quc t Vit Nam 4.4.1 Khi qut chung: a. c im ca Trung tm trng ti Quc t Vit nam: - Trung tm trng ti Quc t Vit nam l t chc trng ti phi Chnh ph c thnh lp bn cnh Phng Thng mi v Cng nghip Vit nam c thm quyn gii quyt cc tranh chp kinh t c yu t nc ngoi l ch yu. - V t chc ca h thng trng ti Quc t Vit nam: Ch c mt Trung tm trng ti Quc t Vit nam duy nht t tr s H ni, khng t chc theo cp qun l t Trung ng n a phng. - Trng ti vin ca Trung tm trng ti Quc t Vit nam do Phng Thng mi v Cng nghip Vit nam chn v c th mi chuyn gia nc ngoi lm trng ti vin ca Trung tm trng ti Quc t Vit nam, cc trng ti vin c th kim nhim v khng phi d thi c cp th trng ti vin v th t cch trng ti vin ca h ch c xc nh khi h gii quyt tranh chp do trung tm trng ti Quc t Vit nam giao cho. - Cc phn quyt ca U ban trng ti c gi tr chung thm, nu phn quyt khng c t gic thi hnh trong thi hn qui nh th s p dng bin php cng ch theo php lut ca nc ni phn quyt c yu cu thi hnh. Trc y nc ta c Hi ng trng ti Ngoi thng v Hi ng trng ti Hng hi. thng nht hot ng ca hai t chc ny, trnh s chng cho v thm quyn cng nh thi hnh quyt nh trng ti, ngy 28/4/1993 Th tng Chnh ph ban hnh Quyt nh s 204/TTg v t chc trung tm trng ti Quc t Vit nam (VIAC) trn c s sp nhp Hi ng trng ti Ngoi thng v Hi ng - 33 -
trng ti Hng hi ban hnh km theo Quyt nh ny l iu l t chc Trung tm trng ti Quc t Vit Nam. b. V t chc ca Trung tm trng ti Quc t Vit Nam Trung tm trng ti Quc t Vit nam c Ch tch v hai Ph Ch tch do cc trng ti vin ca Trung tm bu ra vi nhim k 4 nm. Trung tm c mt Th k thng trc do Ch tch Trung tm Trng ti Quc t Vit nam ch nh. Cc trng ti vin ca Trung tm trng ti Quc t Vit nam l nhng ngi c kin thc v kinh nghim trong cc lnh vc php lut Ngoi thng, Ti chnh, Ngn hng, Bo him, u t... Trng ti vin do Ban thng trc Phng Thng mi v Cng nghip Vit nam la chn, vi nhim k 4 nm, sau mi nhim k cc trng ti vin c th c chn li, Chuyn gia nc ngoi cng c th c mi lm trng ti vin ca Trung tm trng ti Quc t Vit nam. c. Thm quyn ca Trung tm trng ti Quc t Vit nam: Theo qui nh ti iu l t chc Trung tm trng ti Quc t Vit nam ban hnh km theo Quyt nh 204 TTg v Quyt nh 114 TTg ngy 26/2/1996 ca Th tng Chnh ph, th Trung tm trng ti quc t Vit nam c thm quyn gii quyt cc tranh chp sau y: - Tranh chp pht sinh t quan h kinh t quc t nh cc hp ng mua bn ngoi thng, cc hp ng u t, vn ti, du lch v bo him quc t, chuyn giao cng ngh, tn dng thanh ton Quc t v.v... Khi c cc iu kin sau y:
+ +
Mt hoc cc bn ng s l th nhn hay php nhn nc ngoi; Nu trc hoc sau khi xy ra tranh chp, cc bn ng s tho thun a v vic ra trc Trung tm trng ti quc t Vit nam gii quyt hoc c mt iu c quc t rng buc cc bn phi a v tranh chp ra trc Trung tm trng ti quc t Vit nam gii quyt. Cc quan h pht sinh t quan h kinh doanh trong nc nu cc bn tho
thun a v vic ra Trung tm trng ti Quc t Vit nam gii quyt (iu 1 Quyt nh 114 TTg). Nh vy, Trung tm Trng ti Quc t Vit nam khng nhng c thm quyn gii quyt cc tranh chp pht sinh quan h kinh t quc t m hin nay t chc ny cn c thm quyn gii quyt nhng tranh chp kinh doanh - 34 -
trong nc, nu cc bn ng s tho thun la chn t chc ny gii quyt tranh chp. Tuy nhin, Php lnh trng ti thng mi s 08/PLUBTVQH ban hnh ngy 25/2/1003 c hiu lc k t ngy 1/7/2003 th cc Quyt nh s 204TTg ngy 28/4/1993 v Quyt nh 114 TTg ngy 16/2/1996 ht hiu lc do vy Trung tm trng ti Quc t s phi sa i b sung iu l, Quy tc t tng trng ti cho ph hp vi quy nh ca Php lnh s 08/PLUBTVQH trong thi hn 12 thng k t ngy Php lnh ny c hiu lc.
CHNG II
THC TRNG GII QUYT TRANH CHP KINH T VIT NAM HIN NAY
T khi chuyn sang nn kinh t nhiu thnh phn chng ta t c nhng thnh tu ng k v kinh t, nht l nhng nm gn y lin tc tng trng. Cc quan h php lut kinh t cng ngy cng c cng c v pht trin, cc quan h hp ng kinh t gia cc ch th trong nc vi nhau v gia ch th trong nc vi ch th nc ngoi cng ngy cng pht trin a dng to iu kin thun li cho vic thc hin cc mc tiu kinh t - x hi do i hi ng ton quc ln th IX ra. Thi gian qua tranh chp hp ng kinh t xy ra ch yu v c tnh cht ph bin cc lnh vc hot ng kinh t: Xy dng c bn, vn chuyn hng ho, vay tn dng, thng mi, bo him.... ng thi cc tranh chp c yu t nc ngoi trong lnh vc mua bn hng ho, vn ti, bo him hng ha xut nhp khu... vi ni dung phc tp v lin quan n lut php quc t, php lut Hng hi, lin quan n cc loi ti sn c gi tr ln nh tu bin, hng ha xut nhp khu... Tranh chp kinh t thng lin quan n nhiu i tng, c nhng v n cc i tng c quyn v ngha v lin quan li l cc ch th tham gia cc quan h t tng khc (hnh s, dn s, hnh chnh...) nn vic gii quyt gp khng t kh khn phc tp v mt nhiu thi gian iu tra xc minh, thu thp chng c v p dng php lut. - 35 -
ng s trong cc v n kinh t thng c trnh hc vn cao, c hiu bit nht nh v mt php lut, c nhiu mnh li trong lm n kinh t nn thng li dng nhng hn ch, nhng k h ca php lut trong k kt, thc hin hp ng kinh t hoc trong gii quyt tranh chp hp ng kinh t, mt khc, nu thc hin tt vic phn tch, thuyt phc th hai bn ng s cng d dng chp nhn, tho thun vi nhau bng bin php thng lng, ha gii gii quyt cc tranh chp kinh t pht sinh gia cc bn.
I. CC LOI TRANH CHP PH BIN NC TA HIN NAY
1. Tranh chp pht sinh do mt bn vi phm ngha v giao hng hoc thc hin lao v: Trong thc t kinh doanh tranh chp pht sinh do mt bn vi phm ngha v giao hng hoc thc hin lao v thng sy ra rt ph bin do tp qun v c th khinh doanh nc ta. Nhng tranh chp ny thng do cc bn thc hin khng y cc iu khon ca hp ng, khng thc hin ngha v giao hng, thm ch khng thc hin hp ng. Di y l mt v d in hnh ca loi tranh chp ny: Quan h kinh t gia cng ty P v doanh nghip t nhn T (DNTN) hnh thnh t cc hp ng mua bn go, Ngy 03/02/1994 hai bn k hp ng s 20. Futher, theo DNTN T bn cho cng ty P 500 tn go 5% tm vi n gi l 2150/kg vi tng tr gi l 1.075.000.000 ng. Cng ty P ng trc cho DNTN T 1.000.000.000 ng sau DNTN T giao cho cng ty P 399 tn go 5% tm, tr gi 857.850.000 ng. Ht thi hn hp ng DNTN T vn khng giao hng v cn n li cng ty P l 142.150.000 ng, Hai bn tin hnh thanh l hp ng 20.Futher v cng thng nht chuyn s tin 142.150.000 ng t hp ng 20.Futher sang hp ng 21B.Futher k ngy 16/4/1994, theo hp ng s 21B.Futher, DNTN T bn cho cng ty P 317,8 tn go 5% tm, n gi 2150/kg vi tng tr gi hp ng l 799.370.000 ng, Hai bn tho thun chuyn s tin 142.150.000 ng t hp ng s 20. Futher sang hp ng 21B. Futher ng thi cng ty P ng trc cho DNTN T 912.650.250 ng thc hin hp ng 21B. Futher DNTN T giao hng cho cng ty P 317,8 tn go tr gi 799.370.000 ng. - 36 -
Ht hn hp ng DNTN T vn khng giao s go theo hp ng v cn n cng ty P 255.430.250 ng. Hai bn tin hnh thanh l hp ng v cng thng nht chuyn s n ny sang hp ng s 71.Futher, Hp ng s 71. Futher c k ngy 7/5/1994, theo DNTN T bn cho cng ty P 500 tn go 5% tm vi n gi 2080 ng/kg v tr gi hp ng l 1.040.000.000 ng, trong hp ng s 71.Futher hai bn cn tho thun chuyn s n l 255.430.250 ng t hp ng s 21B. Futher sang hp ng 71. Futher v cng ty P ng trc cho DNTN T 930.000.000 ng. Thc hin hp ng ny DNTN T giao hng cho cng ty P 200 tn go tr gi 420.000.000 ng v hon tr li bng tin mt cho cng ty P 240.000.000 ng. Ht hn hp ng ny DNTN T giao hng thiu v cn n cng ty P s hng tng ng vi s tin l 525.430.250 ng v 6.432.000 ng bao b. Ngy 11/7/1994 hai bn k ph lc s 01/PK iu chnh li n gi t 2080ng/ Kg ln 2100 ng/ Kg. Thc hin hp ng ny DNTN T giao cho cng ty P 200 tn go tr gi 420.000.000 ng v hon tr li bng tin mt cho cng ty P 240.000.000 ng. Ht hn hp ng DNTN T vn cha giao hng cho cng ty P v cn n cng ty P s hng tng ng vi 525.430.250 ng v 6.432.000 ng tin bao b. Ngy 14/7/1994 hai bn tin hnh thanh l hp ng s 71.Futher v thng nht chuyn s n l 531.862.250 ng sang hp ng s 112.Futher. Cng ngy 14/7/1994 hai bn k hp ng s 112.Futher theo DNTN T bn cho cng ty P 500 tn go vi n gi 1690 ng/ Kg v tr gi hp ng l 845.000.000 ng. Hai bn cn tho thun chuyn s tin 531.862.250 ng t hp ng 71.Futher sang hp ng 112.Futher. Trong hp ng s 112.Futher cng ty P khng ng tin cho DNTN T. DNTN T khng thc hin hp ng 112. Futher. Hai bn cng khng tin hnh lm bin bn thanh l hp ng, m DNTN T lm bn cam kt tr li s tin 531.862.250 ng cho cng ty P v nu chm tr th phi chu li sut 2,1% theo li ngn hng, DNTN T thc hin cam kt v tr c 470.640.000 ng. Tnh n ngy 5/10/1996 DNTN T cn n cng ty P l 61.222.250 ng. Cng ty P nhiu ln gi cng vn i n DNTN T nhng vn khng ly li c tin. Gim c hai bn gp nhau gii quyt nhng vn khng i n tho thun cui cng. Ngy 5/10/1996 Cng ty P gi n kin n - 37 -
To kinh t To n Nhn dn Tnh Long An yu cu gii quyt v tranh chp. Ti phin to ngy 15/10/1996 Cng ty P yu cu DNTN T tr 61.222.250 ng n gc v 50.353.136 ng tin li theo mc li sut 2,1% thng t 7/5/1994 n 5/10/1996. ng H, ch DNTN T tha nhn l c quan h bun bn vi cng ty P qua cc hp ng s 20 Futher, 21B.Futher, 71.Futher, 112. Futher v khng thc hin hp ng s 112. Futher cam kt tr dn s tin 531.862.250 ng v tr c 470.640.000 ng cn n g l 61.222.250 ng ng H xin To khng tr tin li. Sau khi c h s v nghe cc bn trnh by, To n Nhn dn Tnh Long An tuyn rng cc HKT s 20.Futher, 21B.Futher, 71.Futher, 112.Futher c k gia cng ty P v DNTN T l hon ton ph hp vi ngnh ngh kinh doanh v t cch ch th. Hp ng c tin hnh trn c s t do tho thun, thng nht v bnh ng gia cc bn, ph hp vi quy nh ca php lut. Cc iu khon c tho thun trong Cc hp ng s 20.Futher, 21B.Futher, 71.Futher (tr hp ng s 112. Futher), sau khi k kt hai bn tin hnh thc hin cc iu khon trong hp ng, ht hn hp ng, hai bn tin hnh lm bn thanh l, mc d cc hp ng ny DNTN T khng giao hng nhng hai bn thng nht chuyn s n sang hp ng tip theo, hon ton ph hp vi lut nh. Ring hp ng s 112. Futher, hai bn tho thun k kt nhng pha DNTN T khng thc hin hp ng v sau khi ht hn hp ng hai bn khng tin hnh thanh l. Tuy nhin, hai bn gp nhau tho thun v vic tr s tin cn li bng tin mt, c tin hnh bng vn bn cam kt c ch k ca c hai bn. B n cng nhn n trc cng ty P l 61.222.250 ng. Ring phn li nhn thy y l s n pht sinh t hot ng kinh doanh gia hai n v kinh t vic chu li sut, bi thng thit hi hay b pht vi phm t hnh vi vi phm ca mnh l l ng nhin. Do vy, yu cu khng tnh li ca ng H khng c chp nhn, V pha Nguyn n yu cu thanh ton khon n gc 61.22.250 ng l hon ton hp l. Cn phn li l 50.353.136ng tnh theo li sut 2,1% thng t 7/5/1994 n 5/10/1996 l cha ph hp, Theo bin bn thanh l hp ng s 71.Futher ngy 14/7/1994 th hai bn chuyn s n 531.862.250 ng sang hp ng s 112.Futher v cng ngy hp ng s - 38 -
112.Futher c k. T ngy k hp ng cho n khi ht hn DNTN T khng thc hin hp ng v c hai bn khng k kt ph lc g thm nn vic tnh li sut ch c tnh t ngy k hp ng s 112.Futher n ngy 5/10/1996. C ngha l DNTN T phi tr 61.222.250 ng n gc v 47.002.404 ng tin li tnh theo li sut 2,1%/Thng t ngy 14/7/1994 n 5/10/1996. To n cn tuyn x buc DNTN T phi tr ton b n ph cho Nguyn n. Cch gii quyt ca To n Tnh Long An l tho ng c hai bn chp nhn v cam kt thc hin. 2. Tranh chp pht sinh do mt bn vi phm ngha v thanh ton v tip nhn hng ho cng vic: Trong hot ng kinh doanh vic mt bn vi phm ngha v thanh ton hoc tio nhn hng ho cng vic thng xuyn sy ra, bi n lin quan n tin hng, nhiu khi cc bn cha c tin, cha giao kp hng thm ch c ri nhng v mt l do t nh no m cc bn khng thc hin ngha v thanh ton v tip nhn hng ho cng vic dn n tranh chp sy ra. Sau y l 02 v d v vn ny: V tranh chp th nht: Nguyn n l mt doanh nghip Vit Nam, B n l mt cng ty Hoa K cc vn cn c gii quyt l ngha v tr tin hng ca B n, tnh tin li sut. Tm tt s vic: Nguyn n v B n k 02 hp ng mua bn s 24 -X2 ngy 08/7/1999 v s 29- X2 ngy 29/7/1999 theo Nguyn n bn cho B n 44MT ht tiu en theo iu kin FOB Cng Thnh ph H Ch MInh thanh ton bng D/P, cc chng t c yu cu gm: vn n hon ho xp hng ln tu (Clean on board B/L), ho n thng mi, giy chng nhn s lng v phm cht, giy chng nhn kim dch thc vt, phiu ng gi. Thc hin hp ng s 24-X2, Nguyn n giao 14 MT ht tiu en, ly vn n hon ho xp hng ln tu k ngy 24/7/1999, Nguyn n lp b chng t nh ngn hng A Tin Giang thu h 61.230 USD, ngn hng A ng thu h. Ngn hng A gi b chng t ti ngn hng North Banc (Hoa k) nh ngn hng
- 39 -
ny thu tin theo D/P. Sau ngn hng A v Nguyn n nhiu ln gi Fax i tin t ngn hng North Banc v B n nhng vn khng c tr. Thc hin hp ng s 29-X2 Nguyn n giao cho B n 30 MT ht tiu en, ly vn n hon ho xp hng ln tu k ngy 20/8/1999, Nguyn n lp b chng t nh ngn hng Vit nam B Hu Giang thu h 124.150 USD theo D/P, ngn hng Vit Nam B ng v gi b chng t cho ngn hng North Banc (Hoa k) nh ngn hng ny thu tin theo D/P. Tip theo ngn hng Vit Nam B cng v Nguyn n nhiu ln gi Telex, Fax, th i tin t ngn hng NorthBanc v B n nhng vn cha c tr tin. Mc d, cha thanh ton tin hng nhng theo thng bo ca hng tu, B n nhn c hai l hng bng vn n gc do hng tu k pht, chuyn cui cng nhn ngy 10/9/1999. Sau ngy 10/9/1999 Nguyn n tip tc gi nhiu in, fax i B n tr tin hng nhng B n vn cha tr. Ngn hng A v Ngn hng Vit Nam B gi th, in, fax i ngn hng Nothr Banc gi tr tin hoc tr li b chng t nhng ngn hng Nothr Banc khng tr li. Ngy 14/12/1999 B n gi Fax cho Nguyn n yu cu Nguyn n ko di thm mt thi gian na cho vic thanh ton 61.230 USD v 13.150 USD tin hng v B n sn sng tr li sut theo mc 9%/nm. Ngy 15/12/1999 Nguyn n gi fax cho B n khng chp nhn ngh trong bn fax ngy 14/12/1999 ca B n. ng thi Nguyn n tuyn b nu n ngy 20/12/1999 m B n khng tr tin hng th Nguyn n s kin B n theo quy nh ca Hp ng. Ht ngy 30/12/1999 vn khng nhn c tin hng, Nguyn n khi kin B n ra trng ti i b n tr 195.380USD tin hng v li sut 9%/nm, tnh t ngy nhn hng 10/9/1999 n ngy trng ti xt x. Phn tch v quyt nh ca Trng ti: - V ngha v tr tin hng ca B n: k hp ng mua hng, B n c ngha v tr tin hng cho Nguyn n theo phng thc thanh ton D/P, B n phi tr tin hng cho Nguyn n th mi nhn c b chng t t ngn hng, trong c vn n nhn hng. Trn thc t, B n cha tr tin hng nhng nhn c - 40 -
hng v bn l hng cho ngi khc. iu ny c chng minh bi thng bo ca hng tu BCL Word Link International Ltd cho Cng Si Gn v bn Fax ngy 14/12/1999 ca B n gi cho Nguyn n nhn c hng th B n c ngha v tr tin hng cho Nguyn n. ng thi trong bn fax ngy 24/12/1999 B n ngh ko di thm mt thi gian na cho vic thanh ton 195.380USD. Nh vy, r rng B n tha nhn l B n c ngha v thanh ton tin hng l 195.380USD cho Nguyn n. n ngy trng ti xt x v kin (8/7/2000) B n vn cha tr tin hng cho Nguyn n, r rng B n c tnh vi phm ngha v tr tin hng. V vy trng ti quyt nh buc B n phi tr cho Nguyn n 195.380USD tin hng. - V tin li sut: Ngy 10/9/1999 l ngy B n nhn xong hng, do nu B n lm th tc tr tin hng ngay th tin hng cng phi qua h thng ngn hng ri mi ti tay Nguyn n. V th, trng ti xc nh mc thi gian hp l tnh li sut s l t ngy 20/9/1999. Mc li sut 9%/nm do Nguyn n tnh ton l qu cao v khng ph hp vi mc li sut tin vay do Ngn hng Nh nc Vit Nam cng b. T , trng ti chp nhn i vi thi gian chm tr tin hng t ngy 20/9/1999 n ngy 8/7/2000 (ngy trng ti xt x) Nguyn n ch c hng li sut theo mc li sut tin vay trung bnh do ngn hng Nh nc Vit nam cng b vo thi gian ny l 5%/nm. (Ngun s liu trch t sch Tranh chp t hp ng XNK n l trng ti v kinh nghim ca PGS.TS Hong Ngc Thit) V tranh chp th 2: L v tranh chp gia X nghip mui Phng C v X nghip mui trn It s 2 sau y pht sinh cng do nguyn nhn khng thanh ton sng phng v dt im tin hng cho bn kia: Ngy 29/5/1993, X nghip mui Phng C (bn A) k hp ng s 41/H vi x nghip trn mui It s 2 (Bn B), theo bn A bn cho bn B 2000 tn mui ht vi n gi 70.000 ng/tn thnh tin l 140.000.000 ng. Hp ng quy nh bn B phi giao tin cho bn A ngay sau khi k hp ng v hng s c giao ti kho T1, T2, T3 ca Bn A vo thng 11 v 12 nm 1993 nu trong thng 12/1993 bn B khng nhn ht hng th phi chu chi ph lu kho 500/tn/thng - 41 -
theo s lng cn li. Thc hin hp ng ny, bn B tin hnh vay tin ca ngn hng v n ngy 3/12/1993 th ct sc chuyn tin cho bn A. Do kh khn v ngun tiu th, bn B t vn vi bn A ngy 27/11/1993 hai bn gp nhau v thng nht ko di thi hn giao hng sang nm 1994. Sau bn B vn khng chu nhn hng vi l do l cha tm c ngun tiu th. Vi thin ch thc hin hp ng v mun to iu kin thun li cho bn B, bn A li cho php bn B tho thun li. Ngy 26/4/1994 Gim c ca hai bn thng nht phng hng gii quyt nh sau: Cho bn B tin hnh kho st tm th trng tiu th v thng bo cho bn A bit thng nht v tin hnh thc hin hp ng t thng 5 n thng 12/1994 v s khng bt bn B tr tin lu kho trong khong thi gian trn. Nu qu 31/12/1994 bn B khng nhn hng th hai bn s tin hnh thanh l hp ng v bn B phi bi thng cho bn A k c nhng thit hi do thin tai, bo lt gy ra sau ngy 31/12/1994 vi iu kin bn A phi cung cp bng chng hp l. Sau khi tho thun nh vy bn B vn cha tho mn v vn tip tc a ra yu sch, xin bn A gia hn thm vi quyt tm thc hin hp ng, mt ln na bn A chp nhn yu cu ca bn B, Ngy 30/4/1994 hai bn li hn gp nhau k ph lc s 19/H b xung v iu chnh hp ng s 41 H vi tinh thn c th ho nhng tho thun hai bn t c trong ngy 26/4/1994 v bn A tip tc gia hn thc hin hp ng i vi bn B. Ni dung ca ph lc l:
+ +
Bn A gia hn thc hin hp ng s 41/H n ht ngy 31/5/1995; Bn B khng phi chu chi ph lu kho t ngy k ph lc s 19/H cho n ngy 31/5/1995; Khi nhn hng bn B phi thng bo trc 5 ngy bn A t chc thc hin; Ph lc hp ng ny c hiu lc t ngy 1/5/1994 n 31/5/1995. Tuy c gia hn nhiu ln nhng bn B vn khng chu nhn hng. Ngy
10/5/1994 bn B c cng vn s 53/XN gi bn A ngh hu b hp ng s 41/H v ph lc km theo. Nhn c cng vn i hu hp ng s 41/H v ph lc 19/H ngy 3/6/1994 bn A c vn bn s 26/XNM khng chp nhn hu b HKT s 41/H - 42 -
v ph lc s 19/H theo ngh ca bn B, vn bn ny cn ni r rng nu bn B hu hp ng th phi bi thng nhng thit hi do vic hu hp ng gy ra. Ngy 9/7/1994 bn B c n s 61/XN gi To n Nhn dn Tnh Ninh Thun ngh To n x l hu hp ng s 41/H v ph lc s 19/H, bn B a ra l do l bn A t bn hng v khi bn B a khch hng n kho ca bn A nhn hng th bn A khng cn hng tt giao, bn B yu cu bn A hon li s tin nhn l 140.000.000 ng v yu cu bi thng thit hi (khon li pht sinh trong qu trnh bn A gi tin). Nhn c n kin ca bn B, To n nhn dn Tnh Ninh Thun t chc ho gii gia hai bn. Ngy 18/7/1994 Gim c x nghip mui trn It s 2 u quyn cho ng L vi ni dung thay mt Gim c, ng L i hu hp ng s 41/H v ph lc 19/H v yu cu bn A bi thng thit hi cho bn B. Ti giy u quyn s 42/UQ ngy 13/7/1993, Gim c x nghip mui Phng C u quyn cho ng T tham gia ho gii trn tinh thn hip thng thng nht trong hi ng x nghip, vn bn u quyn ny khng nu r l do ni dung c th trong vn bn u quyn ca Gim c x nghip mui trn It s 2. Khi i din hai bn n ho gii, To n nhn dn Tnh Ninh Thun khng yu cu hai bn xut trnh bt k bng chng g v vic u quyn m ch tin hnh ho gii gia hai bn. Sau nhiu ln ho gii khng thnh, ngy 12/8/1994 hai bn i n tho thun.
+
Hu hp ng s 41/H k ngy 29/5/1993 v ph lc hp ng s 19/H k ngy 30/4/1994; X nghip mui Phng C c ngha v tr li s tin 140.000.000 ng cho X nghip mun trn It 2. X nghip mui trn It s 2 c ngha v tr cho x nghip mui Phng C 4.000.000 ng ph lu kho ca 2000 tn mui t 30/4/1994 n 12/8/1994 v 2.000.000 ng cc thit hi khc.
Ngy 13/8/1994 To n Nhn dn Tnh Ninh Thun ra quyt nh s 01/QCNSTT cng nhn s tho thun ca hai bn vi ni dung nh trong bin bn ho gii thnh m hai bn k ngy 12/8/1994. Sau khi quyt nh trn c - 43 -
hiu lc ngy 22/8/1994, Gim c X nghip mui trn It s 2 c n khng co gi n To n nhn dn ti cao ngh xt x li theo hng hu hp ng 41/H v ph lc 19/H, buc x nghip mui Phng C bi thng thit hi. Khng co cng nu rng vic ng L k vo bin bn ho gii thnh c ni dung nh nu trn l vt qu phm vi u quyn. Nhn c n khng co ca X nghip mui trn It s 2 v sau khi xem xt v vic ngy 31/12/1994 Ph Chnh to n nhn dn ti cao c khng ngh s 02/KT khng ngh phn quyt nh cng nhn s tho thun ca cc ng s s 01/QCNSTT ngy 13/8/1994 ca To n Nhn dn Tnh Ninh Thun buc x nghip mui trn It s 2 bi thng cho x nghip mui Phng C 4.000.000 ng ph lu kho v 2.000.000 ng chi ph thit hi khc do vt qu phm vi u quyn, ngh To n kinh t To n nhn dn ti cao xt x theo trnh t Gim c thm, hu b phn quyt nh ni trn gii quyt li theo th tc chung phn yu cu bi thng thit hi ca x nghip mui trn It s 2. Ti phin to Gim c thm ngy 2/3/1995 sau khi nghin cu h s, nghe cc bn trnh by, nghe kin ca i din Vin kim st nhn dn ti cao, chp nhn khng ngh ca Ph chnh n To n nhn dn ti cao hu phn quyt nh cng nhn s tho thun vt qu phm vi y quyn nhng khng chp nhn n khng co s 07 ngy 22/8/1994 ca X nghip mui trn It s 2. Trong v vic ny bn A lun thc hin ng nhng tho thun gia hai bn, nhng iu bn B trnh by nh: Bn A t bn hng khi bn B a khch hng n nhn hng th bn A khng c hng giao u khng c chp nhn v khng c bt k mt bng chng no chng minh, Bn B n phng nh ch hp ng th phi bi thng thit hi cho bn A theo ng quy nh ca php lut. Hi ng xt x Gim c thm To n nhn dn ti cao giao v vic cho To n nhn dn Tnh Ninh Thun xt x li t giai on S thm. Theo nh hng ny, To n Nhn dn Tnh Ninh Thun xt x tranh chp nh sau:
+ +
Hu hp ng s 41/H v ph lc s 19/H; Bn A tr li cho bn B 140.000.000 ng;
- 44 -
+
Bn B tr cho Bn A nhng chi ph pht sinh do vic hu hp ng s 41/H v ph lc 19/H. C th l 4.000.000 ng ph lu kho ca 2.000 tn mui t 30/4/1994 n 8/1994 theo mc pht hai bn tho thun l 500 ng/tn/thng v 2.000.000 ng cc chi ph khc.
V thc cht bn n ny c ni dung ging quyt nh s 01/QCNSTT Mt vi nhn xt t v tranh chp trn: Trong v tranh chp trn mc ch ca bn B l hu hp ng, bn B xin gia hn thc hin khng phi to iu kin cho vic thc hin hp ng m tm c hu hp ng. Ph lc s 19/H mi c hiu lc c 10 ngy, bn B gi n i hu hp ng v ph lc , khng nhng n phng hu hp ng m bn B cn yu cu bn A bi thng thit hi. Bn A rt c thin ch vi khch hng ca mnh, va gia hn hp ng nhiu ln va khng tnh ph lu kho n ht ngy 31/5/1995 nhm gim bt kh khn, to iu kin cho bn B thc hin cam kt ca mnh nhng bn A gp phi mt khch hng khng bit iu. L ra sau nhiu ln bn B vi phm cam kt gia hai bn, bn A c quyn hu hp ng v yu cu bn B bi thng thit hi, lm nh vy, quyn li ca bn A chc chn s c php lut bo m. Mt im na cng cn phi cp n qua v tranh chp ny, l thit st ca To n nhn dn Tnh Ninh Thun. Khi t chc ho gii, i din ca To n khng yu cu i din cc bn xut trnh cc giy u quyn v xen xt y ni dung u quyn cng nh cc chng c chng minh cho yu cu ca mnh, do ra quyt nh cng nhn s tho thun vt qu phm vi u quyn, tri vi quy nh ca php lut (vi phm iu 9 Php lnh HKT v iu 22 Php lnh th tc gii quyt cc v n kinh t). Tuy nhin, bn n cui cng do To n nhn dn Tnh Ninh Thun tuyn x c ni dung ging nh ni dung ca quyt nh s 01/Q CNSTT m quyt nh 01/QCNSTT li b hu b iu ny tht gin n l v yu cu ca bn B c ghi trong giy u quyn khng c l do bn B khng c bt k mt bng chng no chng minh c rng bn A vi phm hp ng v phi bi thng cho bn B, gi nh khi t chc ho gii To n nhn dn Tnh Ninh Thun xt x k lng ni
- 45 -
dung u quyn v cc chng c km theo th v tranh chp c th c gii quyt mt cch nhanh chng. 3. Tranh chp lin quan n hp ng kinh t v hiu: Hp ng kinh t v hiu l kt qu ca vic k kt HKT tri php lut. V mt l thuyt, khi mt hp ng kinh t v hiu th cc bn khng c php thc hin nhng trong thc t nhiu HKT v hiu vn c thc hin v ch b pht hin v x l khi gia cc bn pht sinh tranh chp v a v tranh chp ra gii quyt ti To n kinh t. HKT v hiu di y cng ch c pht hin v x l khi c tranh chp xy ra. Ngn hng thng mi c phn Si gn Thng Tn (Ngn hng SGTT) cng vi Cng ty chui v rau qa xut khu Pan Vit (Cng ty Pan Vit) k vi nhau 2 bn HKT c ni dung c bn ging nhau, cng mang s 133/HMB - SGTT nhng mt hp ng ngy 4/4/1995, mt hp ng ngy 12/4/1995. Theo hai bn hp ng ny, Ngn hng SGTT mua ca cng ty Pan Vit 6 b khung kho c bao che v cc ph tng km theo, vi tng din tch l 28.140 m2 n gi USD/m2 v tng tr gi hp ng l 1.125.600 USD. Hai hp ng trn cn quy nh: trong thi hn 6 thng (k t ngy 12/4/1995 n 12/10/1995) cng ty Pan Vit phi mua li ton b 6 b khung kho k trn vi gi 42USD/m2, thnh tin l 1.181.880USD, trong trng hp cng ty Pan Vit khng mua li 6 b khung kho th s phi bi thng thit hi cho ngn hng SGTT l 5USD/m2. Ngc li, nu ngn hng SGTT khng bn li 6 b khung kho cho cng ty Pan Vit th phi tr cho cng ty Pan Vit 5 USD/m2. Hp ng c hiu lc khng qu 6 thng, thc cht ca giao dch ny l: Cng ty Pan Vit l mt cng ty c vn u t nc ngoi, ngy 14/9/1992 Phng giy php XNK B Thng mi cp giy php s 18 v ngy 23/121992 cp giy php s 21 cho cng ty Pan Vit c nhp 6 b khung kho cng ph kin phc v d n u t ti Vit nam, theo Giy php u t s 325/CP ngy 17/2/1992 ca U ban nh nc v hp tc v u t. Tng tr gi l hng nhp khu ny l1.157.294,78 USD. Sau khi nhp v, s hng k trn c Pan Vit a vo gi ti kho cng sng I (Tn Thun) - Thnh ph H Ch Minh v cho n u nm 1995 vn cha s dng n. Do cn tin m li khng c - 46 -
ti sn th chp vay nn Pan Vit k 02 hp ng vi ngn hng SGTT nh nu trn, mc ch l s dng vn ngn hng SGTT trong khong thi gian 6 thng, khon chnh lch gia 2 mc gi 40 USD/m2 v 42 USD/m2 c coi l khon tin li Pan Vit phi tr cho ngn hng SGTT. Thc hin hp ng, ngy 11/4/1994 hai bn lp bin bn s 151/BB - SGTT giao nhn hng ho theo hp ng nhng hng vn ti kho sng I - Cng Tn Thun. Ngy 13/4/1995, Ngn hng SGTT giao cho Pan Vit s tin l 1.125.600 USD tng ng 12.432.252.000 ng (theo t gi 11.045 VND/USD) gm nhng khon sau: - Vo ti khon ca Pan Vit: 200.000 USD - Tin mt giao cho ng Chang Che Pha: 315.500.000 ng - Vo ti khon tit kim ca ng Chang Che Pha: 3.000.000.000 ng - Vo ti khon ca cng ty Hi Dng: 6.909.752.000 ng theo yu cu ca Pan Vit. Sau , Ngn hng SGTT cn giao tip cho Pan Vit 162.000.000 ng tin li trn 3.000.000.000 ng ti ti khon tin tit kim ca ng Chang Che Pha trong 3 thng nh sau: - Ngy 15/9/1995: - Ngy 17/6/1995: - Ngy 15/7/1995: 54.000.000 ng 54.000.000 ng 54.000.000 ng
Nh vy, tng cng ngn hng SGTT giao cho Pan Vit 12.594.252.000 ng trong qu trnh thc hin hp ng. Ngy 21/7/1995, Pan Vit gi vn bn s 159/PV - 95 thng bo v cam kt vi Ngn hng SGTT rng t ngy 15/8/1995 n ngy 20/8/1995 Pan Vit s mua li hai b khung kho v s tip tc nhn nt s khung kho cn li. Ngy 29/7/1995, Ngn hng SGTT gi cng vn s 469/CV - SGTT chp nhn ngh ca Pan Vit, ng thi yu cu Pan Vit thc hin hp ng chm nht vo ngy 12/10/1995. Nhng sau cng ty Pan Vit khng thc hin cam kt trong hp ng s 133/HMB - SGTT v vn bn s 159/PV - 95 m Pan Vit gi cho - 47 -
Ngn hng SGTT ngy 21/7/1995, v vy Ngn hng SGTT khi kin cng ty Pan Vit ra To n nhn dn Thnh ph H Ch Minh. Sau khi xem xt h s v n, To n nhn dn Thnh ph H Ch Minh nhn thy: Pan Vit nhp 6 b khung kho km theo ph tng l phc v d n u t ti Vit nam, nhng ti thi im Cng ty Pan Vit k hp ng bn li cho Ngn hng SGTT, Pan Vit cha xin php c quan nh nc c thm quyn Pan Vit ch c php dng 6 b khung kho xy dng c s vt cht, phc v d n u t, khng c php mua i bn li. ng thi cho ti thng 6/1996, Pan Vit vn cha k khai v np cc loi thu v l hng nhp khu 6 b khung kho theo quy nh ca iu 35 Lut u t nc ngoi ti Vit nam v iu 76 khon 4 Ngh nh 18/CP ngy 16/4/1993 ca Chnh ph quy nh chi tit thi hnh Lut u t nc ngoi ti Vit nam. iu ny c ngha l 6 b khung kho l i tng cm mua bn theo quy nh ca php lut. Cc hp ng kinh t s 133/HMB SGTT ngy 4/4/1995 v 12/4/1995 l v hiu ton b theo quy nh ca iu 8 Khon a Php lnh hp ng kinh t. Vi nhn nh nh vy, ti bn n S thm s 13/KTST ngy 12/6/1996 To n nhn dn thnh ph H Ch Minh tuyn x: Hai bn hp ng kinh t s 133/HMB - SGTT ngy 4/4/1995 v 12/4/1995 gia cng ty Pan Vit v Ngn hng SGTT l v hiu ton b. Cng ty Pan Vit phi chuyn tr Ngn hng SGTT s tin l 1.125.600 USD Ngn hng SGTT phi giao hng tr cho cng ty Pan Vit 6 b khung kho ng nh tnh trng giao nhn ban u gia hai bn theo bin bn s 151/BB - SGTT ngy 11/4/1995. Cngty Pan Vit khng c bn, chuyn nhng cho ni khc m bo thi hnh n. Mi thit hi pht sinh cc bn phi t chu; Buc cng ty Pan Vit phi np ngn sch nh nc s tin l 162.000.000 ng t khon tit kim ca ng Chang Che Pha trong 3 thng ngy 19/6/1996. Cng ty Pan Vit c n khng co cho rng 2 hp ng kinh t k gia hai bn l hp php, Pan Vit khng c kh nng hon tr Ngn hng SGTT s tin 1.125.600 USD theo quyt nh ca n S thm, ngh xt x cho hp tnh hp l. - 48 -
Ngy 22/6/1996, Ngn hng SGTT c n khng co s 576/CV - SGTT ngh xt x li theo hng: - Buc cng ty Pan Vit phi tr ngay tin thu kho mi thng 14.000.000 ng k t ngy 12/10/1995. - Ngn hng SGTT c nhn s tin li 162.000.000 ng m Ngn hng chi tr cho cng ty Pan Vit trong 3 thng v khon tin gi tit kim 3.000.000.000 ng do ng Chang Che Pha ng tn, thay v np ngn sch Nh nc v Ngn hng SGTT b thit hi trm trng. - Buc cng ty Pan Vit phi chu chi ph kim k v sp xp hng trong kho vi s tin l 202.000.000 ng. Nhn c khng co ca cc bn, To phc thm TANDTC cao ti Thnh ph H Ch Minh tin hnh xem xt v vic, Hi ng xt x ca To kinh t TANDTC ti Thnh ph H Ch Minh hon ton ng vi kt lun ca To n S thm Thnh ph H Ch Minh cho rng hai hp ng s 133/HMB - SGTT v hiu ton b ngay t thi im k kt, cc giy t m Pan Vit mi xut trnh gn y: Vn bn s 3755/CQ - CL ngy 16/8/1996 ca B k hoch v u t v Vn bn s 9649/TM - XNK ngy 29/8/1996 ca B Thng Mi cho php cng ty Pan Vit c bn 6 b khung kho nhp khu bng vn u t ch ph hp vi thi im hin ti (Thng 8/1996), nu Pan Vit bn cho ni khc, ch khng th minh chng cho hp ng khng hp php k vi Ngn hng SGTT ti thi im thng 4/1995. V vy, yu cu trong n khng co ca cng ty Pan Vit khng c chp nhn. Tuy nhin, vic x l ti sn theo bn n S thm l cha ph hp. Xt cc yu cu theo n khng co ca Ngn hng SGTT: + V khon 162.000.000 ng tin li m Ngn hng SGTT phi np vo ngn sch nh nc theo bn n S thm: cn c vo mc A, iu 4, Khon d, vn bn kt lun ca U ban thm phn TANDTC s kt mt nm cng tc gii quyt n kinh t (1995) th thu nhp bt hp php trong hp ng mua bn hng ho l li nhun (chnh lch gi) thu c ca vic mua bn . Do cc bn ng s cha thc hin vic mua i bn li hng ho trong hp ng, li nhun (chnh lch gi) cha pht sinh nn cha c khon thu nhp bt hp php. Khon 162.000.000 ng tin - 49 -
li tit kim khng phi l khon chnh lch gi (li nhun) ca hot ng mua bn, m n nm trong tng s tin Ngn hng SGTT giao cho Pan Vit khi thc hin hp ng kinh t v hiu ton b. Do vy, Pan Vit phi hon tr Ngn hng SGTT ton b s tin nhn t vic thc hin hp ng kinh t k trn vi tng s tin l 12.594.252.000 ng. + V chi ph kim k sp xp hng ho ti bin bn giao nhn hng ny 11/4/1995 hai bn xc nh: vic kim k li c th tng chi tit, chng loi, hng mc... v sp xp li l hng hai bn c trch nhim cng nh t chc thc hin. Cng ti phin to xt x Phc thm, pha cng ty Pan Vit chp nhn chu 50% chi ph ny (tc mt na ca 202.000.000 ng). + V chi ph thu kho bi: hp ng mua bn khu kho gia hai bn v hiu ton b ngay t thi im k kt, khng c php thc hin k t thi im k kt. V th, l ra cng ty Pan Vit phi chu ton b tin thu kho bi cha hng, nhng do trong vic k kt v thc hin hp ng b v hiu ton b c hai bn cng c li, nn tin thu kho t 11/4/1995 n ngy xt x sS thm mi bn phi chu mt na. T sau ngy xt x S thm tr i, cng ty Pan Vit phi chu ton b tin thu kho bi chnh hng. Cui cng vi s phn tch trn, To phc thm TANDTC cao ti Thnh ph H Ch Minh quyt nh: - Bc n khng co ca cng ty Pan Vit; - Chp nhn mt phn n khng co ca Ngn hng SGTT; - p dng iu 8, iu 39 Php lnh HKT v x l HKT v hiu nh sau: + Hai hp ng mua bn s 133/HMB- SGTT ngy 4/4/1995 v ngy 12/4/1995 gia Ngn hng SGTT v Cng ty Pan Vit l v hiu ton b ngay t thi im k kt. + Cc bn lin quan khng c php tip tc thc hin HKT nu trn. + Ngn hng SGTT c trch nhim giao tr Cng ty Pan Vit ton b 6 b khung kho cng ph kin km theo nhn ca Pan Vit t vic thc hin hp ng kinh t nu trn. - 50 -
+ Cng ty Pan Vit c trch nhim hon tr cho Ngn hng SGTT ton b s tin ngn hng chi tr lin quan n vic thc hin hp ng kinh t nu trn bao gm cc khon sau: Khon tin nhn theo hp ng l 12.594.252.000 ng 50% chi ph kim k, sp xp hng trong kho; 50% chi ph thu kho t 11/4/1995 n ngy xt x S thm (12/6/1996) v 100% chi ph thu kho t 12/6/1996 n 20/9/1996.
+
Tin thu kho t ngy 20/9/1996 tr i (Ngn hng SGTT cha thanh ton) Cng ty Pan Vit phi thanh ton cho cng sng I Tn Thun. Ngn hng SGTT Phi chu nhng chi ph sau: 50% chi ph kim k, sp xp hng trong kho; 50% chi ph thu kho t 11/4/1995 n ngy xt x S thm (12/6/1996). Hi ng xt x cng nhc nh hai bn v vic k kt hai hp ng kinh t
cng s (133/HMB - SGTT) khc ngy (ngy 4/4/1995 v ngy 12/4/1995) vi phm quy nh v lu tr h s. Mt vi nhn xt rt ra t thc tin gii quyt tranh chp k trn: Trc ht: Trnh chuyn mn, nghip v ca cc ch th hp ng kinh t cha cao, nhiu thit st ng tic xy ra trong khi k kt cng nh thc hin hp ng. C khi hp ng va k xong xin hu ngay v cha c ngun tiu th m nguyn nhn l do bn mua cha kho st k th trng trc khi k kt hp ng. C trng hp bn bn cha giao hng m bn mua giao ton b tin hng v gp nhiu kh khn trong vic i li tin khi bn bn khng thc hin hp ng. Hai l: Hiu bit v php lut ca cc nh kinh doanh cn hn ch, iu ny c th hin mt s v d nh: cc ch th HKT khng nm r nng lc k kt hp ng ca i tc, ch nh u quyn v cc quy nh v i tng HKT dn n k kt cc HKT v hiu, m hu qu l cc bn phi chu x l ti sn theo php lut. Ba l: Cc tranh chp nhiu khi khng c g phc tp vn xy ra do thc php lut ca cc ch th hp ng cha cao. Mt s doanh nghip cha nhn thc c rng vic thc hin mt cch y cc ngha v trong hp ng kinh t khng ch - 51 -
m bo quyn li cho pha bn kia m cn v li ch ca chnh bn thn mnh, ch khi no cc bn thc hin nghim chnh cc cam kt trong hp ng, khng vi phm php lut, li ch ca h t hp ng kinh t mi c m bo, bt k mt hnh vi la b i phng hay c vi phm hp ng kinh t ca mt bn xut pht t li ch ca ring mnh, sm mun s b pht hin v x l.
II. GII QUYT TRANH CHP KINH T BNG PHNG PHP TIN KHI KIN
1. Thng lng: Thng lng trc tip gia 2 bn: l phng php gii quyt tranh chp thng c p dng, thng lng trc tip l vic cc bn ng s cng nhau trao i, u tranh, nhn nhng v tho thun gii quyt tranhh chp, kt qu ca vic thng lng trc tip c th l tranh chp gia cc bn c gii quyt. Thng lng trc tip c th tin hnh bng 2 cch, hai bn gp nhau tho thun thng lng hoc mt bn gi n khiu ni cho bn kia v bn kia tr li khiu ni. Thng lng bng cch hai bn gp nhau: Khi tranh chp pht sinh hai bn gp nhau tho thun, thng lng, v c th bc l nh ca mnh mt cch thng thn, nu ht kin ca mnh, nm bt v thu hiu c nguyn vng ca bn kia v do tranh chp c th gii quyt, Tuy nhin, thng lng bng cch gp nhau thng tn km chi ph v thi gian V vy, hai bn thng gp nhau thng lng khi c iu kin thun li v i vi nhng tranh chp phc tp c gi tr ln, mt khc, hai bn cng c th gp nhau thng lng sau khi thng lng bng khiu ni v tr li khiu ni m cha t kt qu. Thng lng trc tip bng khiu ni v tr li khiu ni: thng thng bn vi phm gi n kin khiu ni km theo cc chng t lm bng chng cho bn b vi phm v bn vi phm tr li n khiu ni . Vic gi n khiu ni v tr li n khiu ni c thc hin thng qua th t, telex, fax ... kt qu ca vic thng lng s mang li hu qu php l l tho mn yu cu ca 2 bn ng s. Trong thc t c th xy ra trng hp: cc vn nh a ra tng chng c bn kia chp nhn nhng khi mi pht hin ra mt k h cha tnh n, v chng - 52 -
m c th nh hng ti cc phn nm ngoi ni dung tranh chp c a ra thng lng trn bn hi ngh. Trong trng hp y cn thit phi m rng ton b vn xem xt, b sung thm nhng ni dung mi cho kn k, nu cng lc c nhiu gii php, nn cn cn nhc k, cp ti mi kha cnh ca vn chn la phng n thch hp nht cho c hai bn. Nhiu lc cuc thng lng tr nn b tc l do hai bn hiu nhm nhau, xut pht t mt nguyn nhn khch quan hoc ch quan no . Khi y, d c c gng trnh by, gii thch bao nhiu v nh th no i chng na th cng v ch v mi bn ch cn nghe iu m h mun. Cuc tho lun tr nn tn mt, thiu tnh xy dng v ai cng mun bo v quan im ring ca mnh, gt b quan im ca ngi khc, cho l thiu c s v khng c tnh kh thi. Gp trng hp ny nn trnh sa vo nhng cuc ci v v ch m ch ng hng cc bn vo vn chnh ca cuc thng lng. Trc ht cn phi xc nh li quan im ca nhau xem mi bn c hiu ng pha kia hay khng. Cng c trng hp tt c ch ti hai bn khng hiu nhau, bnh tnh trnh by li cch t vn ca bn i tc xem c ng nh vy hay b hiu nhm v ngh pha bn kia cng lm ng tc tng t, ch no c s hiu lm cn un nn v lin h trc tip vi vn tranh chp chnh. Thng thng trong cc cuc thng lng gii quyt tranh chp cc bn s theo ui li ch m mnh quan tm hn l vn ca ngi khc. Nhiu khi do ch trng vo quyn li ca mnh m cc bn tranh chp i qu xa nhng t tng chnh khng th nht tr c vn no, iu quan trng l phi tm ra c nhng im tng ng ca c hai bn ng s. Trong thc t trc khi ln ng i thng lng cc bn thng ct c mt ngi ch lm nhim v ngi nghe pht hin nhng s h ca i phng cng nh cc sai st ca pha mnh kp ti thay i chin thut m phn, ngi c giao trng trch ny phi c rt nhiu kinh nghim v khng bao gi tham gia tranh lun, s pht hin ca ngi ny nhiu khi quyt nh s thnh bi ca c cuc thng lng. Nhng ch khi p dng phng php gii quyt tranh chp bng thng lng:
- 53 -
- Nghin cu k vn tranh chp tm ra nguyn nhn pht sinh, s nghin cu tho thun, phn tch nn c tin hnh tr s mi bn, trnh tnh trng tho lun tng bn khi thng lng. - i din thng lng phi l ngi c chuyn mn nghip v vng vng v c kh nng din gii lp lun. - Chun b y cc chng t lin quan n tranh chp; - Trong thng lng nn gi thi n ho, trnh ni nng duy tr thin ch ca tt c cc bn; - i vi nhng tranh chp pht sinh c tnh cht phc tp (v d nh lin quan n cng ngh, lixng, b quyt k thut...) C th cn c s tham gia ca cc c vn trung lp hi h v chuyn mn, nghip v k thut nhm gip cho vic thng lng trnh b tc; 2. Ho gii Ho gii l phng php gii quyt tranh chp gia cc bn ng s thng qua ngi th 3 gi l ho gii vin. Ho gii vin ng vai tr l ngi trung gian, tin hnh hp kn vi ring tng bn hoc hp chung vi c hai bn hiu r ni dung tranh chp, l gii, phn tch cho cc bn thy r li ch ca mnh v li ch ca bn kia nhm gip cc bn tm ra mt gii php thng nht gii quyt tranh chp mt cch hp l, hp tnh. Ho gii vin khng t chc cc phin hp xt x v cng khng c quyn a ra quy nh. Ho gii c th tin hnh bng 2 cch: Mt l: Cc bn ng s t tho thun vi nhau v ho gii, cng nhau ch nh ho gii vin v tin hnh ho gii, khng bt buc phi tun theo mt quy tc ho gii no. Hai l: Cc bn tho thun ho gii theo quy tc ho gii ca mt t chc ngh nghip hoc mt t chc trng ti no , v d theo quy tc ho gii ca Phng Thng mi Quc t (ICC).
- 54 -
Ho gii l khng bt buc, do vy cc bn c th b qua bc ho gii, nhng nu trong hp ng c quy nh tranh chp trc ht c gii quyt bng thng lng v ho gii th ho gii tr thnh bt buc. Ho gii c s tham gia ca ngi th 3 ch nn chn khi c hai bn c thin ch sn sng chp nhn nhng kin khch quan hp l, hp tnh v trong trng hp hai bn thng lng ri nhng cn mt s vn cha thng nht c m phi cn c kin khch quan ca mt chuyn gia, ca mt ho gii vin. 2.1 Th tc tin hnh ho gii: a. xut vic ho gii: Khi c tranh chp xy ra bt c bn no cng c th n phng ch ng ngh gii quyt tranh chp bng ho gii, bng cch bo cho bn kia bng ming hoc bng vn bn, gi la chn mt ngi trung gian lm ho gii vin, nhm a ra cc bin php gii quyt tranh chp, nu trong hp ng c tho thun th vic ho gii phi thc hin. b. La chn ngi ho gii: Khi gii quyt tranh chp bng ho gii, ngi ho gii bt buc phi c s ng ca cc bn. Yu cu i vi ngi ho gii Vic la chn c mt ngi ho gii gii l rt quan trng, mt ngi ho gii gii khng c thm quyn c lp nh cc thm phn hoc trng ti vin nhng nu ngi ho gii gii v nhiu kinh nghim s c cc bn ng s tin cy. Ngi ho gii cn c cc tiu chun sau: - Hon ton cng bng v t v c kin thc chuyn mn; - Lch s, kho trong giao tip. - Phi nm vng php lut v thc t ca v tranh chp; - C th x l nhanh nhng vn phc tp v tm ra im mu cht ca vn ; - L ngi sng to, c u c tng tng phong ph v l ngi kho lo khi a ra cc gii php gii quyt tranh chp; - L ngi kin tr, nng ng; - tng l ngi ho gii;
- 55 -
Mc phc tp ca v vic s nh hng ti vic la chn ngi ho gii. Tuy nhin, i vi nhng v phc tp ngi ho gii cn tr l, tt nht l ngi ho gii tho lun nhng gii php vi mt ngi trung gian m ngi ny bit v v tranh chp. i khi, s dng hai ngi ho gii cng c nhng thun li, mi ngi i din cho nhng lnh vc khc nhau thng qua cc cuc trao i h s tm ra bin php gii quyt tranh chp hp l tho ng i vi cc bn. Vai tr ca ngi ho gii rt rng, va l ngi sp xp cc cuc hp, va l ngi ra cc gii php v thuyt phc cc bn cng nhau m phn v chp nhn gii php , di y l mt s iu kin quy nh v vai tr ca ngi ho gii: - Yu cu cc bn m phn hp chung vi nhau; - Gip cc bn hiu r ton b trnh t ho gii; - To ra mt mi trng ph hp cho vic m phn; - Gip cc bn tho thun lch lm vic; - Lp lch lm vic; - Gip cc bn hiu r cc vn lin quan n v tranh chp v qu trnh ho gii; - Gip cc bn nhn thc c thc t v tranh chp v i mt vi thc t ; - Trao i thng tin gia cc bn; - Gi cc gii php c th; - Thuyt phc cc bn ng vi nhau mt gii php nht nh; Khi tham gia vo qu trnh ho gii, cc bn cn thng nht v vai tr ca ngi ho gii v phi thng bo cho ngi ho gii bit, ngi ho gii s tin hnh ho gii tu theo kinh nghim trc gic, tu theo kin thc php lut ca mnh, tu theo thc t v tranh chp s bn tham gia vo tranh chp nhiu hay t v quan h ca cc bn vi nhau. Ni chung, ngi ho gii gii quyt thnh cng nh mt lch lm vic hp l, iu khin qu trnh ho gii bng thi va kin quyt va mm do v nu cn phi thuyt phc cc bn ng vi gii php c li cho c i bn. Tuy nhin, cng nhiu bn tham gia vo tranh chp th vic ho gii cng phc tp. c. ra quy tc c bn ca qu trnh ho gii: - 56 -
Khi cc bn la chn ngi ho gii, ngi ho gii s gp i din ca cc bn cng tho lun cc quy tc c bn sau y: - Ho gii phi t nguyn, khng mang tnh cht bt buc; - Cc bn c th rt lui khi qu trnh ho gii bt c lc no min l trc khi a ra gii php cui cng bng vn bn. - Ngi ho gii phi l ngi iu khin qu trnh ho gii, cc bn phi ht sc gip ngi ho gii gm:
+ +
Ngi ho gii c t do lin lc hoc gp ring tng bn. Ngi ho gii c quyn quyt nh khi no gp ring tng bn v khi no hp chung vi tt c cc bn. Ngi ho gii c quyn thay i thi gian, a im hp mt gia cc bn v c th yu cu cc bn khng ghi li ni dung cuc hp. Ngi ho gii c quyn yu cu cc bn hoc i din ca h khng c trc tip lin lc vi nhau nu khng c s ng ca ngi ho gii.
- i din ca cc bn c th l mt hoc nhiu ngi. Ngi ho gii c quyn hn ch s ngi i din ca cc bn nhng mi bn phi c t nht mt i din tham gia thng lng nhm tho g tranh chp. - Qa trnh ho gii phi nhanh chng, i din ca cc bn phi c mt ti cuc hp vi ngi ho gii. - Ngi ho gii s khng trao i thng tin ca bn n cho bn kia hoc cho bn th ba tr khi cc bn yu cu. - Ton b qu trnh ho gii phi c gi b mt. Cc bn v ngi ho gii khng c tit l cc thng tin c lin quan n qu trnh ho gii cho ngi khc, tr khi cc bn ng . - Trong sut qu trnh ho gii, cc bn nn trnh phi nh n s can thip ca To n v c th lm tn hi n quyn li php l ca h. - Nu tranh chp khng th gii quyt bng ho gii m phi a ra To, ngi ho gii s khng ng gp vai tr l trng ti vin tr khi cc bn v ngi ho gii cng tho thun bng vn bn. - 57 -
- Ngi ho gii c th nh cc chuyn gia c lp tr gip vi s ng ca cc bn. Cc chuyn gia ny cng phi cam kt khng tit l thng tin c lin quan n qu trnh ho gii. - Ngi ho gii s khng phi chu trch nhim php l v nhng sai lm (nu c) trong qu trnh ho gii. - Ngi ho gii c th hu b vai tr ho gii ca mnh bt c lc no bng cch thng bo cho cc bn bng vn bn trong nu r l do s rt lui ca mnh:
+ +
V l do c nhn; V ngi ho gii tin rng d c tip tc qu trnh ho gii cng s khng em li kt qu.
d.
Gp g ngi ho gii: Trc khi tin hnh ho gii, cc bn phi trnh mt bn tm tt v v
tranh chp, c th trnh by bng ming hoc bng vn bn. Ngi ho gii c th yu cu cc bn cung cp thng tin v cc vn bn c lin quan n v tranh chp. Ngi ho gii thng khuyn khch cc bn trao i cho nhau cc vn bn v chi tit c lin quan n v tranh chp m h cung cp cho ngi ho gii v vic trao i gip cc bn hiu r quan im ca nhau hn, t d i n mt tho thun chung nhm gii quyt tranh chp. Nu cc bn khng ng trao i thng tin th ngi ho gii phi gi kn tt c cc vn bn v cc chi tit lin quan n v tranh chp. i din ca tng bn khng c quyn cht vn ngi ho gii v nhng thng tin m bn kia cung cp. Tu theo yu cu ca cc bn, ngi ho gii s trao tr li nhng ti liu m cc bn gi sau khi qu trnh ho gii kt thc. e. Trao i thng tin gia cc bn: Nu cc bn tho thun khng trao i ti liu v thng tin, khi cn mi bn c th yu cu ngi ho gii t chc mt cuc hp chung nhm tm hiu thng tin t pha bn kia cng tho thun gii quyt tranh chp. g. m phn v cc iu kin gii quyt tranh chp: Ngi ho gii c tu la chn cch gii quyt no m mnh coi l hiu qu nht gii quyt tranh chp, khi ngi ho gii nm vng thc t ca v - 58 -
vic tranh chp, th ngi ho gii s cng tho lun cch gii quyt trong cuc hp chung hoc ring vi cc bn. Nu cc bn khng tho thun trc rng s ginh quyn ch ng a ra cc phng hng gii quyt tranh chp th ngi ho gii s a ra phng hng gii quyt v l gii ti sao li chn phng hng . Cc bn phi cng nhau tho lun c th i ti mt tho thun chung nhm gii quyt tranh chp cho n khi:
+ +
Mt gii php c a ra bng vn bn; Ngi ho gii thng bo vi cc bn rng tip tc ho gii cng s khng em li kt qu. Nu c hai bn tham gia tranh chp m mt bn rt khi qu trnh ho gii, th ho gii s chm dt. Nu c ba bn tr ln tham gia tranh chp m mt bn rt lui th cc bn cn li s quyt nh c tip tc ho gii na hay khng.
h. Gii php: Khi cc bn t c mt tho thun chung, ngi ho gii hoc i din ca mt bn phi tho mt vn bn ghi r gii php gii quyt tranh chp gm cc iu khon c lin quan. Bn phc tho ny s c sa i, b sung theo yu cu ca cc bn, sau cc bn k nhn v phi c thc hin. 3. Cc bc ca qu trnh ho gii: Qu trnh ho gii ph thuc rt nhiu vo mc xung t ca cc bn. Nu cc bn cng thng vi nhau th s rt kh ho gii, ngc li mi tranh chp s c gii quyt nhanh chng nu cc bn bnh tnh m phn. Bc u tin v cng l bc quan trng nht trong qu trnh ho gii, l khi cc bn cng gp nhau tho thun rng s dng bin php ho gii gii quyt tranh chp, khi cc bn s bt cng thng v s cng hng ti v vic tranh chp, xem xt v cng tc vi nhau cng gii quyt vn . i din ca cc bn v ngi ho gii s cng lm vic, tm ra nhng phng n gii quyt tranh chp. Khi cc bn cng ng vi cch gii quyt th vic ho gii coi nh thnh cng. - 59 -
Trong ho gii, khng c mt qu trnh ho gii no c coi l hon ho c. Tuy nhin, da vo cc v tranh chp c gii quyt thnh cng th trnh t di y c coi l kh lgic v t hiu qu cao: Bc 1: Gp g ngi ho gii vi cc bn: Cuc gp g gia cc bn vi ngi ho gii l rt cn thit v mt s l do sau: - Cc bn c th nh gi c trnh ca ngi ho gii; - Ngi ho gii c th tho lun vi cc bn v cc vn c lin quan n qu trnh ho gii nh: cc quy tc c bn ca qu trnh ho gii (tho lun v sa i cho hp l), lch lm vic vi cc bn... - Cc bn c th tho thun v vai tr ca ngi ho gii m h yu cu; - Cc bn s gip ngi ho gii hiu s qua v v tranh chp; Cuc gp g ny s gip ngi ho gii hiu r rng cc bn c thin ch gii quyt tranh chp bng ho gii; - Trong cc cuc gp g ny, cc bn s c ra i din ca mnh v tho lun v mc u quyn ca ngi i din ny. Nu v tranh chp c s tin ln th cc bn khng nn u quyn hon ton cho ngi i din k vo vn bn cui cng m ch nn u quyn tng i. Cc bn cng c th tho thun v vic trao i ti liu nu cn. Bc 2: Gip ngi ho gii nm vng v tranh chp: gii quyt tranh chp th bc tip theo, ngi ho gii phi nm vng v vic, ngi Ho gii s yu cu cc bn gi ti liu cn thit v v tranh chp. Ti liu quan trng nht: l mt bn tm tt v v tranh chp, nu cc bn tho thun s trao i ti liu th vic trao i ti liu s c tin hnh giai on ny. Sau khi np cc ti liu th tin hnh cuc hp th hai gia cc bn v ngi ho gii. Trong cuc hp ny, i din ca cc bn s trnh by quan im ca mnh v bc b nhng kin ca bn kia nu nh chng c xem l sai tri, cc bn c t do trnh by theo cch ca mnh nhng ngi ho gii c quyn hn ch v thi gian. Ngi ho gii c t do hi cc bn chi tit hiu r v vic v c th yu cu khng ghi li bin bn cuc hp ny. - 60 -
Ti cuc hp ring, ngi ho gii s gp g ring vi tng bn. Ti cuc gp g ring ny, cc bn c th s trnh by trung thc hn, v th ngi ho gii c th tm hiu c cc thng tin chnh xc hn m cc bn khng tit l trong cuc hp chung, ngi ho gii c th tm hiu k hn mt s kha cnh trong ln trnh by trc hoc yu cu cc vn bn php l c lin quan. ho gii c hiu qu th ngi ho gii nn gi kn mi chi tit trong qu trnh ho gii v phi kim sot c mi lin lc ca cc bn. Ngi ho gii c th yu cu i din ca cc bn khng c t do lin lc vi nhau m khng c s cho php ca ngi ho gii. Bc 3: Xc nh thc cht ca v tranh chp Qua bn tng trnh, ti liu m cc bn np cng kin trnh by vi bin bn ti cc cuc hp ca cc bn, ngi ho gii c th thy c cc bn nhn nhn s vic s rt khc nhau, ngi ho gii phi xc nh c nhng s khc nhau v tm cch gip cc bn nhn nhn s vic mt cch thng nht. Trong ho gii, khng c mt bin php gii quyt chung no m ngi ho gii phi x l mt cch linh hot tu vo tng trng hp c th. Bc 4: Thng lng tm ra mt gii php Vic thng lng s t hiu qu cao nht khi cc bn tp trung vo nhng li ch thit yu ca mnh m phn, trnh tho lun nhng vn ph, khng cn thit v nhng vn y c th lm cc bn mt quyn li ca bn thn h v li ch ca bn kia, trnh xung t, thc y cc bn cng hp tc tm hng gii quyt c li cho tt c cc bn. Ngi ho gii phi tm tt bn tng trnh, xc nh r li ch ca cc bn v tm ra mt gii php. Da vo cc cuc hp ring vi tng bn, thng thng nhng ngi ho gii gii, giu kinh nghim bit trong trng hp no th ngi ho gii xut phng hng gii quyt v trng hp no cc bn nn t mnh xut. Hng gii quyt c coi l hp l phi c s ng ca tt c cc bn. Nu mt bn xut mt phng hng gii quyt vi ngi ho gii th ngi ho gii khng c php bc b, tr khi ngi ho gii bit chc rng phng n khng hp l, ngi ho - 61 -
gii s ch xut hng gii quyt sau khi tm hiu r nguyn vng v li ch ca tt c cc bn. Bin php gii quyt tranh chp c xut u tin, d xut pht t pha no i chng na, cng cha chc l bin php cui cng, c th n s l c s cc bn tin hnh thng lng, giai on ny, nhng nh ho gii gii s ng vai tr con thoi ngoi giao nh gp mt tng bn lm cu ni cc bn li vi nhau hoc tm ra mt gii php c tnh cht kh thi hn. Mt s ngi ho gii khc t chc nhng cuc hp chung gip cc bn xch li gn nhau. C trng hp ngi ho gii gp nhng ngi ch cht ca cc bn (gp ring hoc chung) c th tm ra mt gii p hp hp l, khi tt c cc bn ng vi mt gii php th ngi ho gii hoc i din ca mt bn s tho mt bn tho thun, vn bn ny s oc in ra nu cn v phi c thc hin. 4. Thi gian ho gii: Thi gian ho gii nhanh hay chm ph thuc vo nhiu yu t nh: mc phc tp ca v vic, s bn tham gia vo tranh chp nhiu hay t, mc kh khn khi tm hiu thc cht v vic v tm ra gii php. Tuy nhin, thi gian ho gii c th s tnh theo thng, tun hoc ngy ch khng ko di qu mt nm. Ngay t cuc gp g u tin, ngi ho gii nn thng bo cho cc bn bit mi giai on ca qu trnh ho gii s ko di bao lu. Thng thng, cc bn nhn mnh mt iu kin vi ngi ho gii, l: Mt trong cc bn c th yu cu gii quyt tranh chp bng trng ti nu ngi ho gii khng gii quyt c tranh chp sau mt thi gian nht nh. Tuy nhin, iu kin ny s b hu b nu nh sau mt thi gian quy nh no ngi ho gii a v vic vt qua giai on kh khn nht v c th t c mt tho thun gia cc bn trong tng lai gn nht.
III. GII QUYT TRANH CHP KINH T BNG TA N
1. Th tc t tng v n kinh t 1.1 Th tc xt x s thm: 1.1.1 Khi kin v th k v n kinh t:
- 62 -
a.
Khi kin v n kinh t: L vic c nhn, php nhn c quyn khi kin v
n kinh t theo th tc php lut qui nh yu cu to n bo v quyn v li ch hp php ca mnh. Ngi khi kin phi lm n yu cu to n gii quyt v n kinh t. n kin phi c y cc ni dung sau: - Ngy thng nm vit n; - To n c yu cu gii quyt v n; - Tn ca Nguyn n, B n; - a ch ca Nguyn n, B n; - Tm tt ni dung tranh chp, gi tr tranh chp; - Qu trnh thng lng ca cc bn; - Cc yu cu, ngh to xem xt gii quyt. Ngi khi kin phi lm n yu cu to n gii quyt tranh chp trong thi hn 6 thng k t ngy pht sinh tranh chp, tr trng hp php lut c qui nh khc. Nu qu thi hn th ung s mt quyn khi kin v to n s khng th l. n kin c gi km theo cc ti liu, chng t, cng vn trao i chng minh v bo v quyn li ca mnh: n kin s b tr li trong nhng trng hp sau: - Ngi khi kin khng c quyn khi kin; - Thi hiu khi kin ht; - S vic c gii quyt bng bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut ca to n hoc c quan c thm quyn khc. - S vic khng thuc thm quyn ca to n; - S vic c cc bn tho thun trc l phi gii quyt bng th tc trng ti; b. Th l v n kinh t: Khi to n nhn n khi kin phi xem xt nu thy v vic thuc thm quyn gii quyt ca mnh th phi thng bo cho nguyn n bit v yu cu np tin tm ng n ph theo qui nh ca php lut. To n ch vo s th l v n khi nguyn n xut trnh chng t np tin tm ng n ph theo qui nh ti Ngh - 63 -
nh s 70CP ngy 12/6/1997 ca Chnh ph v l ph to n. K t thi im th l v n to n s phn cng Thm phn ph trch gii quyt v vic v cc giai on ca t tng kinh t c bt u. 1.1 2 Chun b xt x: Trong giai on ny to n cn phi tin hnh nhng hot ng v phi ra mt s quyt nh theo quy nh ca php lut. Cng vic ch yu ca to n trong giai on chun b xt x gm c: - Sau khi th l v n, to n phi thng bo cho pha b n v nhng ngi c quyn li lin quan n v vic m nguyn n khi kin trong thi hn l 10 ngy, ng thi nhng ngi ny phi gi kin ca mnh v ni dung n kin v cung cp cho to n nhng ti liu c lin quan n v n cng trong thi hn l 10 ngy k t ngy nhn c thng bo . To n c th tin hnh xc minh, thu thp cc chng c, ti liu chun b cho vic xt x. - Trong giai on chun b xt x, nu xt thy cn thit to n c th tin hnh hoc u thc cho to n khc tin hnh xc minh, thu thp chng c lm sng t cc tnh tit ca v n nhng khng c ngha v phi iu tra. Vic xc minh thu thp chng c bao gm nhiu bin php khc nhau:
+
Yu cu ng s cung cp b xung chng c hoc trnh by nhng vn cn thit; Yu cu c quan Nh nc, t chc hu quan, c nhn cung cp bng chng c ngha cho vic gii quyt v n; Yu cu ngi lm chng trnh by v nhng vn cn thit; Yu cu c quan chuyn mn nh gi hoc lp Hi ng nh gi ti sn c tranh chp; Xc minh ti ch; Trng cu gim nh;
+ +
+ +
- Trc khi m phin to, to n phi tin hnh ho gii gia cc ng s, y l cng vic bt buc to n phi tin hnh trong t tng kinh t, ho gii c th c tin hnh trong bt k giai on no. Khi cc ng s tho thun vi nhau v vic gii quyt v n th to n phi lp Bin bn ho gii thnh v ra quyt nh cng - 64 -
nhn s tho thun ca cc ng s, quyt nh ny c hiu lc php lut nu ho gii khng thnh th to n cng phi lp bin bn ho gii khng thnh v chun b a v n ra xt x. - Sau khi th l v n trong thi hn 40 ngy (i vi nhng v n phc tp thi hn khng qu 60 ngy) to n phi ra mt trong cc quyt nh sau:
+ + +
a v n ra xt x; Tm nh ch gii quyt v n; nh ch gii quyt v n.
Mt l: Quyt nh a v n ra xt x, gm cc ni dung sau: Ngy, thng, nm a im m phin to; Vic xt x c tin hnh cng khai hoc kn; Tn ca cc ng s, nhng ngi tham gia t tng khc; Ni dung tranh chp; H v tn ca Thm phn, Hi thm, Th k phin to; H v tn ca Kim st vin nu Vin kim st tham gia phin to, Quyt nh ny phi c gi ngay cho Vin kim st cng cp cc ng s, ngi bo v quyn li ca ng s. Hai l: Quyt nh tm thi nh ch gii quyt v n Sau khi th l v n, to n khng nht thit phi ra quyt nh tm nh ch vic gii quyt v n: l do ra quyt nh tm nh ch gii quyt v n gm: Nguyn n hoc B n l c nhn cht, php nhn gii th m c nhn, php nhn k tha quyn v ngha v t tng. ht thi hn chun b xt x m mt trong cc ng s khng th c mt v l do chnh ng; Cha tm c a ch ca B n hoc B n b chn; Cn i kt qu gii quyt v n hnh s, v n dn s v v n kinh t khc. c to n th l n yu cu tuyn b ph sn doanh nghip m doanh nghip l ng s ca v n;
- 65 -
Trong khi ang gii quyt v n c lin quan n doanh nghip m pht hin doanh nghip lm vo tnh trng ph sn, trong trng hp ny to n thng bo cho cc ch n, doanh nghip hu quan bit. Khi nhng l do tm nh ch nu trn khng cn th to n tip tc gii quyt v n. Ba l: Quyt nh nh ch gii quyt v n: To n quyt nh nh ch gii quyt v n trong cc trng hp sau: Nguyn n hoc B n l c nhn cht m quyn v ngha v ca h khng c tha k, php nhn gii th m khng c c nhn, php nhn k tha ngha v t tng. Ngi khi kin rt n kin; Nguyn n c triu tp hp l n ln th 2 m vn vng mt; S vic c gii quyt bng bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut ca to n hoc c quan c thm quyn. Thi hn khi kin ht trc ngy to n th l v n; S vic khng thuc thm quyn gii quyt ca to n; c quyt nh ca to n m th tc gii quyt yu cu tuyn b ph sn doanh nghip m doanh nghip l ng s ca v n. Quyt nh nh ch ca v n c th b khng co, khng ngh tr trng hp ngi khi kin rt n kin. 1.1 3 Phin to xt x s thm v n kinh t a. Sau khi c quyt nh a v n ra xt x trong thi hn 10 ngy to n phi m phin to, trong trng hp c l do chnh ng th thi hn khng qu 20 ngy. Nu Vin kim st tham gia phin to S thm th ngay sau khi ra quyt nh a v n ra xt x to n phi a v n cho Vit kim st cng cp nghin cu trong thi hn 5 ngy. Yu cu ca vic xt x l kim tra nh gi li ton b chng c thu thp c trn c s vn dng ng n php lut gii quyt chnh xc quyn v - 66 -
ngha v ca cc ng s ra bn n ph hp vi s tht khch quan, ng php lut. Giai on t tng ny c ngha c bit quan trng v nu to n ra bn n ph hp vi s tht khch quan ng php lut th bn n c hiu lc ngay v v n c gii quyt dt im, song nu xt x sai th bn n s b khng co, khng ngh vic gii quyt v n ko di lm nh hng khng nh n vic kinh doanh ca cc bn.
Hi ng xt x hon phin to trong cc trng hp sau: ng s vng mt ln th nht c l do chnh ng, Kim st vin vng mt trong trng hp Vin kim st c yu cu tham gia phin to; Ngi lm chng vng mt m cn c ly li khai hoc xc minh li khai ti phin to; Thnh vin Hi ng xt x, Kim st vin, Th k phin to, ngi gim nh, ngi phin dch b thay i m khng c ngi thay th, phin to s thm v n kinh t c tin hnh di s iu khin ca mt Hi ng xt x gm 2 Thm phn v mt Hi thm. b. Trnh t th tc ca phin to xt x S thm ca v n kinh t cng tng t nh cc phin to xt x s thm khc, bao gm th tc: bt u phin to, xt hi ti phin to, tranh lun ti phin to, ngh n v tuyn n. 1.2 Th tc Phc thm v n kinh t 1.2 .1 Khi nim: Phc thm l mt th tc t tng kinh t, m trong to n cp phc thm tin hnh xem xt li bn n, quyt nh s thm ca to n cp di cha c hiu lc php lut m b khng co, khng ngh theo qui nh ca php lut. - Ch th ca quyn khng co l ng s hoc ngi i din ca ng s c quyn khng co bn n. Thi hn khng co l 10 ngy k t ngy to n tuyn n hoc ra quyt nh i vi ng s vng mt ti phin to th thi hn ny tnh t
- 67 -
ngy bn sao bn n, quyt nh c giao cho h hoc nim yt ti tr s U ban nhn dn X, Phng, Th trn ni h c tr s hoc c tr. - Ch th ca quyn khng ngh l Vin trng Vin kim st cng cp hoc trn mt cp c quyn khng ngh bn n, quyt nh ca to n cp s thm. Thi hn khng ngh ca Vin kim st cng cp l 10 ngy, ca Vin kim st cp trn l 20 ngy k t ngy to tuyn hoc ra quy nh. - Tuy nhin, to n c th chp nhn khng co, khng ngh qu thi hn v tr ngi khch quan, nhng thi hn khng co, khng ngh khng c qu 10 ngy k t ngy tr ngi khng cn na. - Trong khng co, khng ngh phi nu r:
+
Ni dung phn quyt nh ca bn n, quyt nh ca to n cp S thm b khng co, khng ngh; L do khng co, khng ngh; Yu cu ca ngi khng co, khng ngh;
+ +
- Khch th ca quyn khng co, khng ngh theo th tc Phc thm l cc bn n, quyt nh S thm cha c hiu lc php lut v quyt nh tm nh ch, nh ch gii quyt v n kinh t. Nh vy khng phi mi quyt nh ca to n u c th b khng co, khng ngh theo th tc phc thm. Thm ch quyt nh nh ch gii quyt v n kinh t khi nguyn n rt n kin cng khng cn c hi khng co, khng ngh theo th tc phc thm. Trong thi hn 10 ngy, k t ngy ngi khng co xut trnh chng t v vic np tin tm ng n ph phc thm hoc k t ngy nhn c khng ngh, to n cp s thm phi gi khng co, khng ngh km theo ton b h s v n cho to n cp phc thm. 1.2 2 Phin to Phc thm: Trong thi hn mt (01) thng, k t nhn h s do to n cp s thm gi n, to n cp phc thm phi m phin to phc thm. Trng hp v n c nhiu tnh tit phc tp th thi hn l hai (02) thng, Vin kim st cng cp phi tham gia nu xt thy cn thit, khi h s v n phi c chuyn cho Vin kim st nghin cu trong thi hn 10 ngy nu Vin kim st phi tham gia hoc c yu cu - 68 -
tham gia phin to m khng tham gia c th Hi ng xt x hon phin to, trng hp vng mt m khng c l do chnh ng th to n vn tin hnh xt x. Th tc ca phin to phc thm c tin hnh theo nh to s thm, nhng trc khi xem xt khng co, khng ngh mt thnh vin ca Hi ng xt x trnh by ni dung v n, quyt nh ca bn n s thm v ni dung ca khng co, khng ngh. Phin to phc thm m gii quyt nhng khng co, khng ngh i vi nhng bn n, quyt nh ca to n cp s thm cha c hiu lc php lut, cn khi phc thm quyt nh ca to n cp s thm b khng co, khng ngh, to n khng phi m phin to, khng phi triu tp cc ng s, tr trng hp cn phi nghe kin ca h trc khi ra quyt nh. To n cp phc thm phi ra quyt nh gii quyt v vic khng co hoc khng ngh trong thi hn 10 ngy, k t ngy nhn c khng co, khng ngh. Quyn hn ca to n cp phc thm gm: Bc khng co, khng ngh v gi nguyn bn n, quyt nh S thm. Sa i mt phn hoc ton b quyt nh ca bn n, quyt nh s thm; Hu bn n, quyt nh s thm v chuyn h s v n cho to n cp s thm xt x li trong trng hp c vi phm nghim trng th tc t tng hoc vic xc minh, thu thp chng c ca to n cp s thm khng y m to n cp phc thm khng th b xung c. Tm nh ch vic gii quyt v n theo qui nh ti iu 38 hoc nh ch gii quyt v n theo qui nh ti iu 39 Php lnh th tc gii quyt cc v n kinh t. 1.3 Th tc xem xt li bn n, quyt nh c hiu lc php lut. 1.3.1 Gim c thm Sau khi xem xt quyt nh ca bn n phc thm nu thy bn n c vi phm nghim trng th tc t tng hoc kt lun trong bn n khng ph hp vi nhng tnh tit khch quan hoc c sai lm nghim trng trong vic p dng php lut, th Chnh n TANDTC, Vin trng VKSNDTC tin hnh th tc gim c thm. * Quyn hn ca phin to Gim c thm: - 69 -
Hi ng xt x Gim c thm quyn c quyn: Bc khng ngh v gi nguyn bn n, quyt nh c hiu lc php lut; Sa i mt phn hoc ton b bn n, quyt nh c hiu lc php lut b khng ngh; Hu bn n, quyt nh c hiu lc php lut xt x s thm hoc phc thm li trong trng hp c vi phm nghim trng th tc t tng hoc vic xc minh chng c ca to n cp di khng y m to n cp Gim c thm khng th b xung c; Hu bn n, quyt nh c hiu lc php lut v nh ch vic gii quyt theo qui nh ti iu 39 Php lnh th tc gii quyt cc v n kinh t. 1.3.3 Th tc Ti thm: Bn n, Quyt nh ca to n c hiu lc php lut b khng ngh theo th tc Ti thm khi c cc cn c sau: Mi pht hin c tnh tit quan trng ca v n m ng s khng th bit c tnh tit quan trng ca v n m ng s khng th bit c khi gii quyt v n; C c s chng minh, kt lun ca ngi gim nh, li dch ca ngi phin dch khng ng s tht hoc c gi mo bng chng. Thm phn, Hi thm, Kim st vin, Th k To n c tnh lm sai lch h s v n; Bn n, Quyt nh ca to n hoc quyt nh ca c quan nh nc m to n da vo gii quyt v n b hu b; * Nhng ngi c quyn khng ngh theo th tc Gim c thm: - Chnh n To n nhn dn ti cao, Vin trng Vin kim st nhn dn ti cao c quyn khng ngh bn n, quyt nh c hiu lc php lut ca To n cc cp; - Chnh n To n cp Tnh, Vin trng Vin kim st cp Tnh c quyn khng ngh bn n, quyt nh c hiu lc ca To n cp Huyn; Phin to ti thm Hi ng xt x ti thm c quyn: - Gi nguyn Bn n, Quyt nh c hiu lc php lut; - Hu Bn n, Quyt nh c hiu lc php lut xt x s thm; - Hu Bn n, Quyt nh c hiu lc php lut, nh ch vic gii quyt v n c quy nh ti iu 39 ca Php lnh th tc gii quyt cc v n kinh t. - 70 -
2. KT QU TH L V GII QUYT N KINH T TI TO N NHN DN
Thc tin nhng nm qua cho thy n khi kin do ng s gi n to n nhn dn yu cu c th l, gii quyt tranh chp kinh t ngy cng nhiu nhng ta n nhn dn cng phi tr li kh nhiu n khi kin cho ng s do nhn thc php lut ca ng s cn hn ch nn khi kin nhng vic khng ng thm quyn ca Ta n hoc tranh chp ht thi hiu khi kin, mt s ni ta n th l n ca ng s khi cha nghin cu k v ni dung, thm quyn ng s yu cu trong n dn n hu qu phi ra quyt nh nh ch v n. Theo thng k ca VKSNDTC v cc Vin kim st a phng v kt qu th l v gii quyt n kinh t ti Ta n nhn dn t (1/7/1998 n 1/7/2002). n v: V Th l gii quyt Th l 1998 78 1999 453 (tng 290%) gii quyt 78 (100%) Tn 334 (t 73,73%) 119 (26,27%) Tnh bnh qun hng nm: n tng hng nm: n tn ng hng nm: n c gii quyt hng nm: Trong : b n a ra xt x S thm : 22,27%. 196,49% 15,49% 84,51%. 2000 532 (tng 117,4%) 496 (t 93,23%) 36 (6,77%) 2001 684 (tng 128,4%) 563 (t 82,30%) 121(17,7%) 6 thng u 662 (tng 193,6%) 565 (85,38%) 97 (14,62%)
b n ha gii thnh v c quyt nh cng nhn s tho thun ca ng s. b n tm nh ch, nh ch : 15,32%.
Do s lng n hng nm u tng vi t l ln nn cng ngy cng i hi Ta n nhn dn, Vin kim sot nhn dn c s u t ln hn v s lng cn b, - 71 -
trnh nghip v ca cn b th mi iu kin gii quyt kp thi v ng php lut cc tranh chp kinh t. 3 Thun li v kh trong vic gii quyt tranh chp kinh t bng to n T kt qu th l v gii quyt n kinh t trn chng t ta n, cc c quan nh nc c thm quyn ban hnh kh y cc vn bn quy phm php lut quy nh c th thm quyn cng nh trnh t gii quyt tranh chp ti ta n theo ng tnh cht, yu cu ca cc quan h kinh t ang tn ti v pht trin. 3.1. Thun li. Ngy 16/3/1994 U ban thng v Quc hi ban hnh Php lnh th tc gii quyt cc v n kinh t to c s php lut cho cc to n kinh t hot ng t ngy 1/7/1994, bn cnh nhiu vn bn php lut cng c ban hnh nhm to iu kin thun li cho cc ch th cng nh ta n trong qu trnh gii quyt tranh chp kinh t nh: Thng t lin nghnh s 04/TTLT ca Ta n nhn dn ti cao, Vin kim st nhn dn ti cao hng dn p dng Php lnh th tc gii quyt cc v n kinh t ngy 28/6/1996. Cng vn s 11/ KHXX ngy 23/01/1996 ca Ta n nhn dn ti cao. Vn bn s 16/1999 ngy 1/2/1999 ca To n nhn dn ti cao. T chc to kinh t nm trong h thng Ta n nhn dn vi vai tr nh nhng to chuyn trch khc. M hnh ny bo m nguyn tc Hin nh Ta n nhn dn ti cao l c quan xt x cao nht, c u im thng nht cc c quan xt x v b my nh nc c gn nh khng mt nhiu thi gian. Gii quyt tranh chp kinh t ti to n c tin hnh vi th tc rt cht ch v c th ko di do php lut quy nh cc bn c quyn khng co theo th tc phc thm. Vic thi hnh quyt nh ca ta n mang tnh cng ch nh nc cao v buc cc bn phi thi hnh ng theo quy nh ca php lut. 3.2. Kh Khn: Bn cnh nhng thun li nu trn, thc tin gii quyt tranh chp kinh t hin nay ti to n ang gp phi nhng vng mc sau: - iu 1, iu 11 Php lnh HKT khng cn ph hp vi tnh nng ng, linh hot, tnh thi c trong kinh doanh nn vic buc cc doanh nghip phi k kt HKT bng vn bn s gy nhiu kh khn cho h. Thc tin cho thy cc n v - 72 -
lm n lu nm, n nh, h coi trng ch tn, nhiu vn bn HKT lp ra ch hp thc ha cc th tc giao nhn, mua bn hng, ch cc bn khng xem l cn c thc hin quyn v ngha v. Khi xy ra tranh chp th quan h kinh t trn thuc thm quyn to dn s hay to kinh t ? bi v n c thc hin bi cc ch th HKT, c mc ch kinh doanh, vy n thuc loi hp ng no? Do lut no iu chnh? Thng t lin ngnh s 04/TTLN ngy 26/8/1996 hng dn p dng iu 12 Php lnh th tc gii quyt cc v n kinh t. Theo im 1 iu 12 Php lnh ny th to n c quyn gii quyt cc tranh chp v HKT gia php nhn vi php nhn, gia php nhn vi c nhn c ng k kinh doanh. Tuy nhin iu 57 Php lnh hp ng dn s ngy 29/4/1991 th cc hp ng c mc ch kinh doanh m khng phi l doanh nghip t nhn theo qui nh ca Lut Doanh nghip t nhn l hp ng dn s. V vy, c hng dn l cc tranh chp v hp ng c mc ch kinh doanh gia php nhn vi c nhn c ng k kinh doanh m khng phi l doanh nghip t nhn theo qui nh ca Lut doanh nghip t nhn c gii quyt theo th tc gii quyt cc v n dn s. ng thi theo iu 43 Php lnh hp ng kinh t li cho php k kt HKT gia php nhn Vit nam vi c nhn, t chc nc ngoi ti Vit nam. Ngha l c nhn nc ngoi trong trng hp ny cng c coi l ch th ca hp ng kinh t, trong khi c nhn Vit nam mun tr thnh ch th ca hp ng kinh t phi l doanh nghip t nhn. y l s khng bnh ng, quy nh vt ra ngoi nguyn tc v a v php l ca ngi nc ngoi thng tr nc s ti, phi chng php lnh hp ng kinh t u i ngi nc ngoi hn ngi Vit nam. - Theo hng dn ca Cng vn s 442/KHXX ngy 18/7/1994 ca To n nhn dn ti cao v Cng vn s 11/KHXX ngy 23/1/1996 ca to n ti cao quy nh "Cc tranh chp pht sinh t hp ng c mc ch kinh doanh gia cc doanh nghip t nhn vi nhau thuc thm quyn gii quyt ca to n nhn dn theo th tc gii quyt cc v n dn s ".
- 73 -
Theo kin ca chng ti vic gt b hp ng c mc ch kinh doanh c k kt hp php gia hai doanh nghip t nhn vi nhau ra khi phm tr HKT, ra khi th tc gii quyt cc v n kinh t l iu bt hp l, bt bnh ng. Do cc doanh nghip u c quyn bnh ng vi nhau trc php lut th mi ph hp vi s thay i ca nn kinh t a thnh phn nh hin nay. Quc hi Kho 10 thng qua Lut doanh nghip, trong quy nh hp ng c mc ch kinh doanh c k kt gia doanh nghip t nhn vi nhau th c gii quyt theo th tc gii quyt cc v n kinh t.
- Hp ng kinh t v hiu v cch gii quyt hp ng kinh t v hiu. Mt hp ng c k kt khng m bo c cc iu kin theo quy nh ca php lut s tr nn v hiu; Khon 1, iu 8 Php lnh hp ng kinh t quy nh cc HKT b coi l v hiu ton b. Ni dung Hp ng kinh t vi phm iu cm ca php lut. Mt trong cc bn k kt HKT khng c ng k kinh doanh theo quy nh ca php lut thc hin cng vic tho thun trong hp ng. Ngi k hp ng kinh t khng ng thm quyn hoc c hnh vi la o. Trong cc du hiu trn th du hiu ngi k hp ng khng ng thm quyn dn ti HKT v hiu l ph bin nht. Th no l ngi k HKT khng ng thm quyn? iu 9 Php lnh hp ng kinh t v iu 5,6 Ngh nh 17/HBT ngy 16/1/1990 quy nh chi tit thi hnh Php lnh hp ng kinh t quy nh ngi c thm quyn k kt HKT l i din hp php ca php nhn hoc ngi ng tn ng k kinh doanh. Vic u quyn phi th hin bng vn bn, vn bn u quyn phi ghi r h tn, chc v ca ngi u quyn, ca ngi c u quyn, s chng minh nhn dn ca ngi c u quyn, ni dung v thi hn u quyn. Ngi c u quyn ch hnh ng trong phm vi c u quyn v khng c u quyn cho ngi khc. - 74 -
Tuy nhin, qua nghin cu thc tin, thy c mt s vng mc v u quyn cn c xem xt nh sau: Th nht: Vic xc nh u quyn sau khi hp ng kinh t c k kt: V nguyn tc vic u quyn i hi phi c xc nh trc khi k HKT. Tuy nhin trn thc t, nhiu HKT do Ph gim c doanh nghip k, khng c u quyn ca Gim c nhng sau khi Ph gim c k hp ng th Gim c doanh nghip ng bng vn bn u quyn cho Ph gim c k kt HKT k. Vy vic ng nh vy c c chp nhn khng?. Th hai: Vn bn phn cng trch nhim ca cc thnh vin trong ni b Ban lnh o ca mt php nhn c phi l vn bn u quyn thng xuyn k kt hp ng kinh t khng? Th ba: Vic u quyn k kt HKT i vi cc n v c t cch php nhn khng y (Chi nhnh ca php nhn) cng l mt vn cn quan tm. V hin nay rt nhiu chi nhnh ca php nhn li dng k kt HKT vt qu phm vi c u quyn ca mnh v li dng t cch php nhn kinh doanh tri php lut. * X l hp ng kinh t v hiu. Vic x l HKT v hiu c quy nh ti iu 39, Php lnh hp ng kinh t. Ni dung c bn ca iu ny l vn x l v ti sn i vi cc bn k kt HKT v hiu theo cc nguyn tc sau y: - Hon tr ti bng hin vt. Khon 2 iu 39 Php lnh hp ng kinh t quy nh: Cc bn c ngha v hon tr cho nhau tt c cc ti sn nhn c t vic thc hin HKT, trong trng hp khng th tr bng hin vt th phi tr bng tin. Theo cc quy nh trn v nguyn tc x l ti sn trc ht l cc bn phi hon tr cho nhau bng hin vt, c ngha l ci g ca bn no tr v cho bn y. - Hon tr bng tin. Trong cc trng hp hp ng c thc hin v vic hon tr bng hin vt khng th thc hin c th cc bn c th hon tr cho nhau bng tin, thit hi pht sinh cc bn phi chu, theo quy nh ny nu bn c trch nhim hon tr - 75 -
ti sn theo hp ng cho bn kia m khng cn ti sn th ti sn phi c quy ra tin. Song gi ti sn c tnh ra tin ti thi im no th c B lut Hnh s, Php lnh hp ng kinh t u khng quy nh. iu ny gy kh khn cho vic quy nh gi ti sn trong iu kin hin nay. * Thi hiu khi kin. Theo quy nh ti iu 31, Php lnh th tc gii quyt cc v n kinh t th thi hiu khi kin l 6 thng t khi pht sinh tranh chp, c quy nh ti im a, Khon 3, mc I thng t 04/LN, ngy 7/1/1995 ca TANDTC v VKSNDTC. Ti ni dung ny ca thng t xc nh thi im pht sinh tranh chp nh sau: Nu trong thi gian HKT ang c hiu lc m mt trong cc bn pht hin c vi phm v lm pht sinh tranh chp l ngy pht hin c vi phm. Nu HKT ht hiu lc m cc bn khng c tho thun no khc v pht sinh tranh chp th ngy pht sinh tranh chp l ngy tip theo ca ngy HKT ht hiu lc. Nu trc ngy HKT ht hiu lc hoc ngy cui cng HKT cn hiu lc m cc bn c tho thun v thi hn thc hn quyn v ngha v pht sinh t vic chm dt HKT nhng m ht thi hn , mt trong cc bn khng thc hin, lm pht sinh tranh chp th ngy pht sinh tranh chp v vic thc hin tho thun l ngy tip theo ca ngy ht thi hn thc hin tho thun , trong trng hp ny c ng s yu cu gii quyt cc tranh chp pht sinh t vic chm dt HKT th ta n th l gii quyt nu tnh t ngy HKT ht hiu lc n ngy khi kin cha ht th_'eai hb9n 6 thng. Nu ht thi h_n 6 thng, th ta n khng th l gii quyt cc tranh chp pht sinh t vic thc hin quyn v ngha v do cc bn tho thun. Vn t ra l ht thi hiu khi kin theo th tc t tng kinh t th c quyn khi kin theo th tc t tng dn s v theo Vn bn s 16/1999/HKXX ngy 1/2/1999 ca TANDTC gii p mt s vn kinh t. Trc ht cn khng nh rng khi xc nh tranh chp m ng s c n yu cu to n gii quyt thuc mt trong cc tranh chp qui nh ti iu 12 Php lnh gii quyt cc v n kinh t, nu thi hn 6 thng k t ngy pht sinh tranh chp th to n p - 76 -
dng Khon 2 iu 32 Php lnh gii quyt cc v n kinh t tr li n kin m khng c th l gii quyt theo th tc t tng dn s. Hng dn ti im 1 Khon 3 mc 1 Thng t lin ngnh s 04/TTLN ngy 07/1/1995 ca TANDTC v VKSNDTC hng dn thi hnh mt s quy nh ca Php lnh th tc gii quyt cc v n kinh t. " Nu ht thi hn 6 thng, th to n khng th l gii quyt cc tranh chp pht sinh t vic chm dt hp ng kinh t m ch th l gii quyt tranh chp pht sinh t vic thc hin quyn v ngha v do cc bn tho thun. Khi th l gii quyt tranh chp pht sinh t vic thc hin quyn v ngha v do cc bn tho thun, cc to n lu v phn bit l tu theo tnh cht, ni dung tho thun v yu cu ca ng s m xc nh l v n kinh t hay l v n dn s th l, gii quyt theo th tc t tng kinh t hoc t tng dn s." Nu k t ngy pht sinh tranh chp HKT n ngy mt trong cc bn yu cu to n gii quyt tranh chp m ht thi hn 6 thng, th to n tr li n kin, nu trong thi hn cc bn tho thun v vic gii quyt tranh chp th phi xem tnh cht, ni dung ca tho thun c phi l mt HKT mi hay ch l mt giao dch dn s. Trong trng hp tho thun thc cht l mt HKT mi m trong qu trnh thc hin tho thun c tranh chp v c yu cu to n gii quyt th to n phi cn c vo cc quy nh ca php lnh th tc gii quyt cc v n kinh t gii quyt theo th tc chung. Trng hp tho thun ch l mt giao dch dn s m trong qu trnh thc hin tho thun c tranh chp v c yu cu to n gii quyt th to n phi cn c vo quy nh ca Php lnh gii quyt cc v n dn s gii quyt theo th tc chung Vn thi hn khi kin quy nh l 6 thng k t ngy pht sinh tranh chp, tr trng hp php lut c quy nh khc. Theo chng ti quy nh thi hn 6 thng i vi cc tranh chp phc tp, lin quan n nhiu vic, nhiu im m quy nh l 6 thng l rt ngn khng to c kh nng cc ng s c thi gian thng lng vi nhau v nhiu vn v nguyn n c iu kin thu nhp - 77 -
chng c chng minh cho yu cu ca mnh khi khi kin, cng cn thit phi hng dn trng hp no php lut c quy nh khc p dng thi hn khi kin cc ta n c thng nht. - Vic p dng cc bin php khn cp tm thi trong qu trnh gii quyt tranh chp kinh t: kp thi ngn chn cc hnh vi tu tn ti sn, chng c v bo m thi hnh n khi bn n quyt nh ca ta n c hiu lc php lut. Theo yu cu ca ng s hoc Vin kim sot cng c th to n thy cn thit phi p dng mt s bin php khn cp nh: K bin ti sn ang tranh chp, phong to ti khon. Cm hoc buc ng s, t chc, c nhn phi thc hin mt s hnh vi nht nh. Cho thu hoch v bo qun sn phm c lin quan n tranh chp; Cho bn sn phm hng ho d h hng; Xung quanh vn p dng cc bin php ny, thc trng gii quyt tranh chp kinh t vn cn ni nn mt s vn m php lut cha cp n. Theo quy nh ti iu 41 ca Php lnh ch ni ta n p dng cc bin php ny nhng ta n l ai, Thm phn ph trch v n hay Chnh n, Ph ta kinh t? Nhng theo iu 43 Php lnh th tc gii quyt cc v n kinh t th vic thay i, hu b cc bin php ny trc khi m phin ta do Thm phn c phn cng gii quyt v n quyt nh ti phin ta do Hi ng xt x quyt nh. Khi p dng cc bin php khn cp tm thi ta n tin hnh xt x v gii quyt ton b cc vn ca v n v cc bin php ny cng c gii quyt trong bn n hoc quyt nh ca ta n. Nhng cc trng hp v n khng c ha gii, xt x m b nh ch, tm nh ch th cc bin php khn cp p dng s x l ra sao? Vn ny cha c hng dn c th no, v vy khi gii quyt v n ta n s b vng mc,nh trong trng hp tm nh ch v B n b trn m ta n tin hnh k bin ti sn tranh chp. Cc ti sn k bin trong trng hp lu s h hng, mt gi tr, m vic tm nh ch b ko di, nguyn n yu cu phi k bin khi ti sn bo v quyn li ca mnh, trong trng hp ny ta - 78 -
n s x l ra sao?. Vic pht sinh t cc hp ng vay vn ca Ngn hng c th chp ti sn m bn vay b i khi a phng khng r l do, a ch v khng c tranh chp th theo vn bn s 16/1999/HKXX ngy 01/02/1999 hng dn: Nu ngn hng c n yu cu to n th l gii quyt ra quyt nh pht mi ti sn th chp thu hi n cho ngn hng th to n khng th l gii quyt m gii thch cho ngn hng bit vic x l ti sn th chp cm c bo lnh. Trong trng hp vic pht sinh t hp ng vay vn ngn hng c th chp ti sn m khi n hn tr n c tranh chp, ngn hng c n yu cu to n gii quyt v to n th l gii quyt th bn vay b trn khi a phng khng r l do, khng r a ch, theo hng dn ca vn bn s 16/1999/HKXX ngy 01/02/1999 ca To n nhn dn ti cao. To n p dng im C Khon 1 iu 38 Php lnh th tc gii quyt cc v n kinh t ra quyt nh tm nh ch gii quyt v n. Theo quy nh ti iu 42 Php lnh th tc gii quyt cc v n kinh t th khng c bin php khn cp tm thi pht mi ti sn (tr trng hp sn phm hng ho d b h hng): do to n khng c quyn ra quyt nh p dng bin php khn cp tm thi. Thc tin p dng mt s quy phm php lut lin quan n gii quyt tranh chp kinh t cng c mt s vng mc bt cp nh sau: Trng hp bn n, quyt nh ca ta n ang c thi hnh th ta n th l gii quyt vic tuyn b ph sn doanh nghip: C quan thi hnh n ang t chc thi hnh bn n, quyt nh ca ta n th ta n yu cu dng vic thi hnh n v doanh nghip (Bn phi thi hnh n) ang b ta n th l gii quyt vic tuyn b ph sn doanh nghip. Php lnh thi hnh n dn s Ngh nh s 69/CP ca Chnh ph ngy 16/10/1993 v quy nh th tc thi hnh n dn s ch quy nh mt s trng hp nht nh tm hon, tm nh ch, nh ch thi hnh n. Vic ta n m th tc gii quyt yu cu tuyn b ph sn khng phi l cn c tm hon, tm nh ch thi hnh n. Nu xem xt vic chi tr theo bn n, quyt nh ca ta n l cc khon n theo th tc ph sn doanh nghip s c nhiu im bt hp l: - 79 -
* Quyn, ngha v ca ngi c thi hnh n. Ngi phi thi hnh n v ch n, doanh nghip mc n khng th ng nht, cng nh hiu lc ca bn n, quyt nh ca to n khc vi hiu lc thi hnh ca cc khon n gia ch n v cc doanh nghip mc n. i vi cc khon n th ch n v cc doanh nghip mc n c th tho thun vi nhau phng php gii quyt (nh thng qua hi ngh ch n bng cc bin php ci tin sn xut, p dng bin php ti chnh cn thit ...). Cn i vi bn n vic thi hnh l bt buc. * Nhiu trng hp bn n, quyt nh ca ta n phi c thi hnh ngay nh: Cc quyt nh v tr lng, cp dng, bi thng thit hi, tnh mng, do , vic thi hnh n khng ch dng li theo th tc ph sn doanh nghip. Theo im 2, iu 18 ca Lut ph sn doanh nghip k t ngy c quyt nh m th tc gii quyt yu cu tuyn b ph sn, th doanh nghip mc n khng c thanh ton bt k khon n no, khng c bo m cho bt k ch n no, vic thanh ton cc khon n c bo m phi c s ng bng vn bn ca Thm phn. Nh vy, nu tin hnh vic chi tr theo bn n, quyt nh ca ta n s c im mu thun. Mt khc, trn thc t, nu ti sn ca doanh nghip khng chi tr cho ton b bn n v cc ch n th vic chi tr theo bn n s nh hng n li ch ca ch n. Tm li, nu thc hin theo hng u tin thi hnh nhng bn n, quyt nh ca ta n hay theo hng xem xt vic chi tr theo bn n, quyt nh l mt khon n trong qu trnh gii quyt tuyn b ph sn u c nhng kh khn, vng mc. - Mt s vn kh khn hin nay chng ti cho rng rt quan trng l: Trnh v kinh nghim ca Thm phn, Hi thm trc tip gii quyt cc v n kinh t cn hn ch nht nh, cha p ng c yu cu ca hot ng nghip v lm cho vic gii quyt cc v n kinh t cha kp thi, phi xt x nhiu ln, qua nhiu cp. Bi nhng l do sau: * Php lnh Thm phn v Hi thm nhn dn khng quy nh thm phn chuyn trch, a s thm phn ca ta kinh t c tuyn chn t cc trng ti vin thuc c quan trng ti kinh t Nh nc trc y, s thm phn ny c trnh hiu bit v php lut kinh t v qun l kinh t nhng li hn ch v nghip v ta - 80 -
n, v k nng xt x v t tng kinh t. Cn mt s thm phn ca Ta dn s, Ta hnh s c tuyn chn sang h cha c kinh nghim v gii quyt tranh chp kinh t bng con ng t php ti ta n. * V Hi thm Nhn dn cn hn ch v kh nng, trnh nghip v v Hi thm t c hc tp, o to v nghip v, hiu bit v php lut nht l Lut kinh t. Hn ch v rng buc trch nhim khi bn n c vi phm php lut, ch c Thm phn mi chu trch nhim cn Hi thm hu nh khng phi chu trch nhim g. Qua chng ta thy c nhng vng mc pht sinh ngay c trong c quan xt x nhng kh khn ny cn phi c khc phc m bo cho vic gii quyt tranh chp kinh t hin nay t hiu qu cao hn
IV. GII QUYT TRANH CHP BNG TRNG TI THNG MI
Gii quyt tranh chp thng mi bng con ng ti phn trng ti hin nay tng i ph bin v mng tnh cht quc t phc v cho quan h kinh t Quc t ht sc a dng, y l mt hnh thc c nhiu u th trn th gii. m bo hiu qu cho hot ng trng ti nhiu nc k hip nh v trng ti v tham gia cng c quc t v vic cng nhn v cho thi hnh phn quyt ca trng ti nc ngoi. 1. Kt qu hot ng xt x ca cc Trung tm Trng ti Theo bo co hot ng ca trung tm Trng ti quc t Vit Nam nm 2001 v hot ng xt x nh sau:
+ + + + + +
th l 18 v, vi tng tr gi tranh chp 2. 200.000 USD. t chc xt x 6 v. 1 v Nguyn n rt kin . 4 v Nguyn n cha np ph trng ti . Tr li n kin 1v . 7 v ang trong thi hn gii quyt . Theo bo co ca cc trung tm trng ti kinh t v tnh hnh hot ng xt
x nh sau : - Trung tm trng ti kinh t H Ni (HEAC) : - 81 -
+ +
Tng s v vic th l l 12 v . Tng s c gii quyt bng ho gii l 7 v, trong ho gii thnh 4 v, ho gii khng thnh 3 v. S v vic gii quyt bng quyt nh (phn quyt ca trng ti) l 2 v.
- Trung tm trng ti kinh t Thng Long (ECOARCEN) cho n nay cha th l mt v tranh chp no theo thm quyn. - Trung tm trng ti kinh t Si Gn th l 11 v, nhng cha gii quyt v no. Trung tm Trng ti kinh t Bc Giang, cho n nay th l v gii quyt bng ho gii 1 v rt ngn thi gian. 2.Thun li v kh khn 2.1 Thun li Php lnh trng ti Thng mi s 08/2003 UBTVQH 11 ngy 25/2/2003 c hiu lc ngy 1/7/2003 m rng phm vi gii quyt cc tranh chp ca trng ti thng mi y l mt thun li i vi cc Trung tm trng ti. Nhng tranh chp c yu t nc ngoi trc y do trung tm trng ti quc t t bn cnh Phng Thng mi v Cng nghip Vit nam gii quyt. Nay Php lnh trng ti thng mi c ni rng thm quyn gii quyt cc v tranh chp khc theo quy nh ti iu 2 Mc 4 v Mc 5 Php lnh Trng ti thng mi s 08/2003 PL/UBTVQH 11, tranh chp c yu t nc ngoi l tranh chp pht sinh trong hot ng thng mi m mt bn hoc cc bn l ngi nc ngoi, php nhn nc ngoi tham gia hoc cn c xc lp, thay i, chm dt quan h c tranh chp pht sinh nc ngoi hoc ti sn lin quan n tranh chp nc ngoi. Ngay t khi giao kt hp ng hai bn c tho thun v iu khon trng ti ht sc c th, do vy, hai bn c th chn trng ti ngay sau khi mi thit lp giao dch kinh t, hoc khi tranh chp xy ra cc bn c t nguyn la chn Trung tm trng ti c uy tn m h cm thy c th tin tng c, h cng c quyn chn ra mt trng ti vin c th m ng nhim v. m bo uy tn cho Trung tm cc trng ti vin c chn s phi lm nhim v mt cch khch quan, trung thc, theo ng quy nh ca php lut. - 82 -
Tnh cht khng cng khai trong t tng trng ti s bo v c b mt kinh doanh ca cc bn. Trng ti thng tn trng s tho thun ca cc bn, hoc hng cho cc bn tm n mt gii php hp l, hp tnh, vic gii quyt ca trng ti rt linh hot nhng vn m bo c s cng bng, vic thi hnh cc phn quyt trng ti c th nhanh chng hn bn phn quyt ca to n v trong hm cha s tho thun gia cc bn t khi khi kin. Thi hnh phn quyt ca trng ti thng mi. Nu ni trong tt c cc khu ca qu trnh t tng th vic thc thi cc quyt nh ca trng ti kinh t l khu quan trng nht, v n l kt qu cui cng ca th tc xt x v mi quyt nh nu khng c thi hnh th cng khng c ngha g. Khc vi iu 31 ca Ngh nh 116, Php lnh trng ti thng mi s 08/PL UBTVQH11 quy nh thi hnh quyt nh trng ti sau 30 ngy. Nu mt bn khng t nguyn thi hnh quyt nh trng ti th bn kia c quyn lm n yu cu c quan thi hnh n cp Tnh ni c tr s, ni c tr hoc ni c ti sn ca bn phi thi hnh, thi hnh quyt nh trng ti y l mt thun li c bn i vi phng php gii quyt tranh chp bng trng ti. V mi quan h gia to n v trng ti thng mi theo Php lnh s 08/PL UBTVQH 11, mc d to n v trng ti thng mi l 2 c quan ti phn khc nhau v bn cht, song chng c mi quan h cht ch vi nhau trong mt s vn thuc lnh vc t tng trng ti. im ni bt l trng ti s c s h tr tch cc t pha to n, s h tr ny th hin ch trong mt s trng hp nht nh do php lut quy nh to n c th xem xt li tnh hp php quyt nh trng ti c hiu lc php lut m khng c t nguyn thi hnh th to n c th ph chun v sau cng ch thi hnh quyt nh ca trng ti . 2.2 Kh khn: Bn cnh nhng u im gii quyt tranh chp kinh t bng trng ti, thc tin php lut gii quyt bng trng ti cn gp mt s vng mc sau: Hin nay cc Trung tm trng ti hot ng theo Ngh nhh 116/CP quy nh Trng ti l mt t chc x hi ngh nghip, cho nn cc trng ti vin phi t ng ra thnh lp v phi t bo m c s vt cht cho hot ng ca mnh. Liu trong - 83 -
iu kin hin nay iu ny c d dng thc thi hay khng? Ngy 25 /02/2003 U ban Thng v Quc hi 11 ban hnh Php lnh trng ti thng mi, quy nh a v php l ca Trung tm trng ti l mt t chc phi Chnh ph c t cch php nhn c con du ring v c lp chi nhnh vn phng i din. Nh vy c th xem Trung tm trng ti nh mt doanh nghip c khng ? Hot ng ca trng ti c nhm mc ch kinh doanh khng? v nh nc h tr khuyn khch nh th no. iu kin lm trng ti vin ca Trung tm trng ti Quc t Vit nam c th c nhng trng ti vin l ngi nc ngoi, v vic gii quyt tranh chp ngoi thng cn rt nhiu kin thc v nhiu lnh vc, trong khi trng ti vin ca cc trung tm trng ti kinh t l ngi Vit Nam ang c ng ti Vit Nam. Hiu qu ny c lm gim bt kh nng hot ng ca trng ti kinh t?, cha k n vic chn cc trng ti vin, liu h c sc m ng nhim v hay khng? vic thi tuyn trng ti vin vn cn nng v hnh thc, cha ch n thc cht ca vn l nc ta ang cn tm nhng trng ti vin c y nng lc uy tn lm vic. Trong iu kin nc ta hin nay, vi s m rng cc thnh phn kinh t, ch doanh nghip khng nm vng php lut, t tin tng vo s nghim minh ca pht lut. Ngay c bn n c hiu lc ca to n nhn dn cc cp vic thi hnh cng ht sc kh khn, ko di. Vic gii quyt tranh chp bng con ng ti phn trng ti, t giai on u tin hai bn phi c s tho thun a ra gii quyt trc c quan trng ti no? n giai on cui cng l thi hnh quyt nh trng ti bng con ng t nguyn, nu hai bn khng t nguyn th php lut li cha qui nh cht ch, ph hp vi nn kinh t linh hot v mm do hin nay nc ta. V mi trng php l. Kh khn ln nht hn ch hot ng c hiu qu ca cc trung tm trng ti kinh t nc ta hin nay chnh l h thng cc vn bn pht lut v trng ti kinh t cn nhiu cp bc v khng ng b, th hin nh: Hin ti nc ta ang tn ti 2 loi t chc trng ti kinh t phi Chnh ph, hot ng trn 2 mt bng php l khc nhau. Trung tm trng ti quc t Vit Nam th c Chnh ph quyt nh thnh lp (theo quyt nh ngy 28/4/1993 ) v - 84 -
hot ng theo quy tc trng ti do Phng Thng mi v Cng nghip Vit nam, trong cc trung tm trng ti kinh t khc th c Ch tch UBND cp Tnh cho php thnh lp v sau hot ng theo cc Quy nh 116/CP ngy 5/9/1994 ca Chnh ph. Cc quy nh v iu kin, th tc xt chn trng ti nn i vi trung tm trng ti Quc t Vit nam v cc trung tm trng ti kinh t theo Ngh nh 116/CP cng rt khc nhau, s khng thng nht ca mi trng php l ny lm cho cc trung tm trng ti kinh t thiu tnh thng nht v chc nng, nhim v, quyn hn v c ch hot ng c th dn n nhng s hiu bit khc nhau v vai tr, v tr ca cc trung tm trng ti Vit Nam. Mc d theo iu 61 PL/08 UBTVQH11 quy nh cc T chc trng ti c thnh lp trc ngy php lnh ny c hiu lc phi sa i b sung iu l, Quy tc t tng trng ti cho ph hp vi quy nh ca php lnh trong thi hn 12 thng. Trong khi ch i Ngh nh thng t v cc vn bn hng dn thi hnh php lnh s 08 /PL UBTVQH11 th nhng kh khn trn vn tn ti nh mt thc trng vng mc ca php lut gii quyt tranh chp kinh t bng con ng trng ti nc ta hin nay, nhng vng mc ny c sa i, b sung trong Php lnh trng ti thng mi s 08/PL UBTVQH11 ban hnh ngy 25/3/2003 vic gii quyt tranh chp kinh t c ph hp hn, thun li hn nhm hon thin h thng php lut v gii quyt tranh chp kinh t ti cc Trung tm trng ti.
- 85 -
CHNG III
NHNG GII PHP HON THIN PHP LUT GII QUYT TRANH CHP NC TA
I. LA CHN PHNG PHP GII QUYT TRANH CHP KINH T
Khi tham gia vo quan h hp ng kinh t (HKT), mt trong nhng vn kh khn nht i vi cc bn trong hp ng l khi c tranh chp xy ra th phi chn c cch gii quyt tranh chp nhanh nht, tit kim chi ph v ng tin cy. Mt phng php gii quyt tranh chp (khiu ni, ho gii hay i kin ra to n hoc trng ti) khng th lun l phng n ti u i vi mi tranh chp mi phng php u c u im v nhc im ring. Tu tng trng hp c th m ngi ta chn phng php gii quyt tranh chp ny hay phng php kia. 1. u im v nhc im ca cc phng php gii quyt tranh chp trc khi i kin: Nh nu, cc phng php gii quyt tranh chp trc khi i kin gm c: khiu ni v ho gii. Cc phng php ny c nhng u im sau: Trc tin, chng tho mn tm l ph bin ca cc nh kinh doanh l khng mun da vo ti phn (To n hay Trung tm trng ti) phn x cc tranh chp ngay t ban u. Khi tranh chp pht sinh, cc bn mun mnh hoc thng qua ngi th 3 dn xp tranh chp theo con ng hu ngh. Cc phng php ny c tin hnh da trn c s ch t nguyn ca cc bn ng s, khng ai c th hiu r mi tnh tit, nguyn nhn tranh chp bng chnh cc bn tranh chp, do vy h c quyn t do la chn cch gii quyt hp tnh hp l bng chnh nhng c gng v n lc ca bn thn h. V l do ny, cc phng php thng lng trc tip c kh nng gii quyt tranh chp mt cch nhanh chng.
- 86 -
Mt u im na ca cc phng php ny l nhng ngi trung gian (cc ho gii vin) nu c la chn thng l nhng ngi am hiu lnh vc kinh t, thng mi. H nm bt c nguyn vng gii quyt tranh chp nhanh chng ca cc nh kinh doanh cng vi kh nng thng tho nghip v kinh doanh, li khng b rng buc bi nhng quy tc php l cng nhc, v vy ngi trung gian c th dnh ton b thi gian cn thit, nhanh chng tm ra phng php gii quyt tranh chp c tnh thuyt phc v c tnh kh thi. B mt thng tin v bo ton uy tn tr thnh mt yu cu c tnh cht sng cn ca cc nh kinh doanh trn thng trng. Cc phng php thng lng trc tip vi cch gii quyt kn o, khng cng khai, khng n o, khng nghi thc rm r p ng c nhu cu ca cc nh kinh doanh. Hn na, cc thnh vin tham gia ng vai tr ch ng tch cc trong vic xc tin cc bc tin hnh nn h c iu kin bin cc cuc thng lng thnh nhng cuc m phn c ngha v sn sng chm dt vic thng lng v ch. Vi tnh cht linh hot nh vy, khiu ni v ho gii gip cc bn gii quyt tranh chp mt cch nhanh chng v thc s c hiu qu. V kha cnh php l, cc phng php ny khng p buc cc bn tranh chp t b hoc tr hon vic i kin ra To n kinh t hay cc trung tm trng ti. Mt khc, khiu ni cn l bc bt buc khi i kin theo quy nh ca php lut Vit nam v trong qu trnh gii quyt tranh chp To n kinh t, trung tm trng ti th vic t c tho thun bng con ng thng lng c cc c quan ny rt hoan nghnh. Cc phng php gii quyt tranh chp trc khi i kin gip cc bn tranh chp t do la chn phng php gii quyt hp tnh, hp l ph hp vi thc tin kinh doanh. Tuy nhin, cc phng php ny cng bc l mt s nhc im nh cc phng php ny ch nn c p dng v c th mang li kt qu tt khi cc bn tranh chp c thi hp tc, tn trng ln nhau cng nhanh chng gii quyt tranh chp. Nu mt bn thiu nhit tnh, khng c thin ch th vic vn dng phng php ny s tn thi gian v ch. Vai tr ca ngi trung gian ch dng li vai tr ca ngi gp kin, khng c thm quyn ra quyt nh phn x. Nhc - 87 -
im ln nht ca cc phng php ny l phng n gii quyt tranh chp c cc bn nht tr khng c gi tr rng buc cc bn v khng c php lut cng ch thi hnh. Cc phng php gii quyt tranh chp mang li cho cc nh kinh doanh c hi la chn phng php theo ng trnh t logic, ph hp vi nhng c trng c bn ca hot ng kinh doanh. l khi gp phi tranh chp, cc bn lin quan u tin nn t gii quyt tranh chp. Nu cha mang li kt qu, cc bn c th nh mt ngi th 3 ng ngoi cuc, sng sut gp kin hoc vi n lc ca ngi th ba ho gii vin m tranh chp vn cha c gii quyt th cc bn mi giao tranh chp cho c quan ti phn (to n hay cc trung tm trng ti). Ph bin trong kinh doanh hin nay, cc nh kinh doanh c xu hng la chn cc phng php gii quyt tranh chp trc khi i kin theo trnh t logic trn, tu thuc vo mi quan h kinh doanh gia hai bn v tnh cht v n tranh chp. Song cc phng php gii quyt tranh chp trc khi i kin ny ch c th mang li mt phng php gii quyt tranh chp khng c gi tr php l, khng c php lut cng ch thi hnh v r rng vic chp hnh phng n gii quyt ph thuc vo ch t nguyn ca cc bn. Chnh v vy, cc nh kinh doanh vn c nhu cu tm n cc phng php gii quyt tranh chp c kh nng mang li kt qu phn x c hiu lc php l, rng buc cc bn thi hnh, v mt l thuyt, c to n v trng ti u c th p ng c yu cu . 2. Nhc im ca i kin To n so vi i kin cc Trung tm trng ti: To n v cc Tung tm trng ti u l cc c quan ti phn c thm quyn xt x cc tranh chp kinh t, mi c quan ti phn c mt cch thc t chc hi ng xt x, cch thc gii quyt tranh chp v phi tun theo cc quy tc t tng khc nhau. Vy to n hay cc Trung tm trng ti s l c quan ti phn c kh nng p ng nhu cu gii quyt tranh chp nhanh, tit kim chi ph v c tin cy cao ca cc nh kinh doanh. Thc tin gii quyt tranh chp to n kinh t trong nhng nm gn y (t 1994 n nay) chng t cc nh kinh doanh gp nhiu bt li khi i kin ti to n kinh t, nhng bt li l: a. Quyn t do la chn ca cc bn ng s b hn ch: - 88 -
Thng thng khi kin ra to n, nguyn n phi tin hnh kin b n ti to n ni b n c tr s kinh doanh hay c tr. Nguyn n khng c t do chn To n kinh t Tnh ny hay to n kinh t Tnh kia gii quyt tranh chp m phi tun theo nhng quy nh v thm quyn theo lnh th i vi To n cc cp, ngc li, khi cc bn quyt nh giao v vic cho trng ti gii quyt cc bn c quyn quyt nh t chc trng ti no s x tranh chp gia cc bn. To n l c quan t php ca nh nc, cc quy nh v Hi ng xt x rt phc tp, c nh, kh c th thay i c, cc bn khng c quyn t do chn cc Thm phn, Hi thm, Kim st vin, Th k to n... theo ca mnh. Nhng ngi ny u do to n chnh nh. Trong khi cc trung tm trng ti cho php cc bn ng s chn ch danh ngi m mnh cho l v t, c uy tn v am hiu chuyn mn lm trng ti vin. iu ny khng th tm thy trong t tng to n. Hi ng xt x ti to n c thm quyn phi tun th cc th tc cng nhc v cc bn ng s khng c php thay i cc th tc . Ngc li, cc bn tham gia t tng trng ti c th la chn v hon ton c th lp nn mt quy tc t tng trng ti thch hp cho tnh tit ca v vic. Phi tha nhn rng quyn t do trong cng vic gii quyt tranh chp mt trong nhng b phn ca quyn t do kinh doanh c php lut bo m li b hm ch khi cc bn giao tranh chp cho to n xt x. b. Nhu cu gii quyt tranh chp nhanh, tit kim chi ph kh c p ng: Da vo phng php trng ti phn x tranh chp cc bn tranh chp c bo m nguyn tc t do la chn, do vy h c kh nng kim sot trnh t tin hnh ca trng ti v c th y nhanh tc gii quyt tranh chp ca trng ti nhm tho mn yu cu kinh doanh ca mnh. Nhu cu gii quyt tranh chp mt cch nhanh chng kh c th p ng c bng hnh thc t tng to n vn l loi t tng c c trng bi nhiu cp xt x khc nhau t s thm, phc thm n gim c thm, quyt nh ca to n c thm quyn c th b khng n ln t nht mt hoc i ln khi hai to n cp cao hn, do ko di thi gian tha kin ca cc bn tranh chp. Cng do phi qua nhiu cp xt x trong mt v kin nn chi
- 89 -
ph cho v tranh chp cng tng ln. V im ny trng ti vi nguyn tc xt x mt ln c th p ng tt hn nhu cu ca cc nh kinh doanh. c Nhu cu gii quyt tranh chp b mt ca doanh nghip khng c p ng: Nguyn tc xt x cng khai trong t tng to n: Phin hp xt x tin hnh cng khai, quyt nh ca to n c cng b rng ri l iu m cc nh kinh doanh ti k. Kinh doanh trn thng trng khng ch n gin l vic k kt giao dch trao i hng ho nhm thu li nhun m gn nh l tham gia vo chin trng thng mi. i vi cc nh kinh doanh, b mt thng tin v uy tn kinh doanh l vn sng cn, nn h mun tranh chp c gii quyt mt cch kn o khng cng khai. Ch c trng ti vi t cch l mt c quan xt x khng cng khai, phn quyt khng c cng khai rng ri mi p ng c nhu cu chnh ng ny ca cc nh kinh doanh. d. Kin thc chuyn mn ca cc Thm phn cn hn ch: Vic phn x cc tranh chp kinh t do tnh cht phc tp, a dng v nhiu kha cnh mang tnh cht nghip v kinh doanh i hi ngi phn x phi c trnh php lut c kin thc chuyn mn v b dy kinh nghim v lnh vc thng mi v c nhng tiu chun v o c. Trong t tng to n, cc thm phn c o to v tuyn dng theo nhng tiu chun cht ch c hiu su v php lut nhng thng b hn ch v kin thc i vi lnh vc khc, c bit l cc kin thc v nghip v kinh doanh. iu hn ch phn no nng lc nh gi ca h, nhc im ny c khc phc t tng trng ti. Trng ti vin l cc chuyn gia gii v tranh chp c cc bn ng s tn nhim, c ra gii quyt cc v tranh chp c th. Bng nng lc chuyn mn ca mnh nh: am hiu v nghip v kinh doanh; hiu bit chuyn su v php lut cc trng ti vin c kh nng xem xt, nh gi s vic ng n, khch quan hn. Trung tm trng ti yu cu trng ti vin ca mnh phi c phm cht o c tt trung thc, v t khch quan c kin thc v kinh nghim trong lnh vc php lut, kinh t v phi c cp th trng ti vin theo quy nh ca B trng B T php.
- 90 -
Bn cnh nhng nhc im trn, gii quyt tranh chp bng to n cn c nhng u im nht nh. u im ln nht ca tranh chp bng to n: To n l c quan ca nh nc nn cc bn n, quyt nh ca to n c bo m thi hnh bng sc mnh cng ch ca php lut. II. CC BIN PHP PHNG NGA V NNG CAO HIU QU GII QUYT
TRANH CHP KINH T
1. Cc bin php phng nga tranh chp kinh t: a. Xy dng mt HKT hon chnh: Tranh chp c th pht sinh ngay trong qu trnh m phn, k kt cng nh trong qu trnh thc hin HKT. Cc quy nh ca php lut hin hnh l c s php l rng buc cc bn tham gia HKT. Cc bn trong HKT ch c th dng HKT, quy nh ca php lut c lin quan bo v quyn li ca mnh v buc bn kia thc hin ngha v quy nh trong HKT. ng thi, khi c tranh chp pht sinh, cc bn cn c trc ht vo HKT gii quuyt tranh chp, R rng, HKT c vai tr rt quan trng trong hot ng kinh t. Tranh chp pht sinhh trong quan h HKT l mt trong cc bn vi phm ngha v HKT v gy thit hi cho bn kia. Nu cc ngha v c quy nh r rng v c th trong HKT m cc bn vn vi phm th vic quy trch nhim khng kh khn. Song tranh chp pht sinh s phc tp v kh gii quyt nu HKT khng quy nh c th, r rng nhng ni dung lin quan. Do bin php phng nga tranh chp tt nht l xy dng mt HKT hp php, cht ch y v r rng. Mt HKT hon ho l mt HKT kt hp cht ch c c hai yu t, v mt nghip v cng nh php lut, bao gm cc yu t v hnh thc, ch th, ni dung cc iu khon ca hp ng v ch k, con du ca cc bn. a.1 V hnh thc hp ng HKT ch c hiu lc khi n c th hin di hnh thc vn bn. Do vy, vic quy nh hnh thc vn bn cho HKT l cch tt nht trnh pht sinh tranh chp. Song c nhng thng v khng cho php son tho y mi tho thun gia cc bn bng mt vn bn. Trong trng hp ny, trnh tranh chp cc bn c th k kt HKT bng cc ti liu giao dch mang tnh vn bn, c ch k ca - 91 -
cc bn xc nhn ni dung trao i, tho thun nh cng vn, n cho hng, t t hng, giy chp nhn.... a.2 V ch th hp ng Ni dung v ch th hp ng l ni dung khng th thit c trong HKT. Ch th HDKT phi hp php, theo quy nh ca php lut, ch c php nhn v c nhn c ng k kinh doanh mi c php k kt HKT. Trc khi k kt hp ng, cc bn phi tm hiu k t cch ch th ca nhau. Vic khng tm hiu k t cch ch th ca cc bn c th dn n hu qu nghim trng. Cc bn c th tm hiu t cch ch th ca nhau mt cch trc tip hoc thng qua cc c quan qun l. Thng thng, cc thng tin v ch th c nu ngay phn u ca HKT, bao gm tn, a ch, in tn ca cc bn. Xc minh r nhng thng tin ny, cc bn c th gim bt kh nng xy ra tranh chp. a.3 V cc iu khon hp ng HKT c rt nhiu loi, mi loi c nhng nt c c th ring nn rt kh c th a ra cch phng nga tranh chp ph hp vi tt c cc loi. Tuy nhin, d l loi ny hay loi kia th mt HKT vn c nhng iu khon bt buc, l cc iu khon ch yu ca HKT, nhng iu khon ny quyt nh ga tr php l ca HKT. V vy, trnh tranh chp xy ra, trc tin cc bn phi k kt cc iu khon ch yu mt cch hon chnh. - iu khon v ngy, thng k kt v cc ch th ca HKT: Ngy, thng k kt hp ng l iu khon rt quan trng v nht thit phi c trong HKT v n thng lin quan n thi hn hiu lc ca hp ng, c nhiu cch quy nh thi hn hiu lc ca hp ng khc nhau nhng cch tt nht v hay c p dng nht l cn c vo thi im k kt hp ng. HKT c th c hiu lc t khi k kt hoc cc bn cng c th quy nh nh sau: HKT ny bt u c hiu lc ngay sau khi k kt. Do vy, hn ch kh nng xy ra tranh chp, cc bn nn ghi r ngy, thng k kt trong HKT. - iu khon v i tng HKT c tnh bng s lng, khi lng hoc gi tr quy c.
- 92 -
i vi iu khon ny, trc ht cc bn cn lu n tn i tng, c nhiu cch xc nh tn i tng trong hp ng, tu vo tng loi i tng c th m trong hp ng c cch ghi ph hp. Nu i tng trong hp ng c nhiu cng dng, th cc bn nn ghi cng dng hay mc ch s dng nh km theo tn ca i tng. Nh vy, trnh cc tranh chp v sau, khi quy nh tn i tng, cc bn ghi tn i tng (c th l tn khoa hc, tn thng mi hay tn thng thng) km theo mt c im no gn vi i tng nh cng dng, nhn hiu, ni sn xut, nh sn xut (i vi hng ho) ... nhm xc nh chnh xc i tng m cc bn mun cp ti trong HKT. - iu khon v s lng, khi lng hoc gi tr: Cc bn trong quan h HKT c th quy nh mt cch c th s lng, khi lng hoc gi tr ca i tng hp ng, c ngha l, cc bn c th quy nh 1000 tn than hay 10.000 my bm... trong mt HKT. Tuy nhin, quy nh nh vy th tranh chp s xy ra khi mt bn vi phm tho thun ny v d: giao thiu 0,05 tn than. Cc quy nh ny ch ph hp khi i tng hp ng c th tnh c theo ci, chic... Kh nng xy ra tranh chp s gim i khi cc bn p dng cch quy nh phng chng v s lng, khi lng v gi tr ca i tng hp ng. Cc quy nh c dung sai nh vy ph hp vi hng ri, trong thc tin k kt HKT Vit Nam, cc bn p dng cch quy nh c dung sai cha nhiu nhng nu cc bn s dng phng php ny, chc chn kh nng xy ra tranh chp s gim i. - iu khon v cht lng, chng loi, quy cch, tnh ng b ca hng ho hoc yu cu k thut: Vn cht lng l vn tng i phc tp, ngi ta c th quy nh cht lng bng nhiu cch. Trong thc t, ba phng php quy nh cht lng sau y c p dng ph bin nht, l: Cn c vo tiu chun tho thun cht lng, c th l tiu chun nh nc hoc tiu chun a phng. Tho thun cht lng bng s m t t m;
- 93 -
Tho thun cht lng theo mu hng, thng c p dng i vi hng ho c cht lng n nh. Chn phng php quy nh cht lng no l tu thuc vo cc bn v loi i tng trong quan h HKT, nhng s quy nh ca cc bn v cht lng trong hp ng cng chi tit bao nhiu th kh nng xy ra tranh chp cng gim i by nhiu.
- iu khon v gi c: Khi quy nh gi c trong hp ng cc bn cn phi nu r n v tnh gi v phng php nh gi, chn n v tnh gi cn cn c vo tnh cht ca i tng v thng l giao dch trn th trng. Gi trong hp ng c th c quy nh theo n v khi lng hay n v thng dng trong giao dch i tng nh: trng lng, di, din tch, ci, chic.. hc nhng n v khc nh trm, t, chc. Hoc gi cng c th c tnh theo trng lng i vi i tng l hng ho nh qung, tinh du, ho cht.. Khi quy nh gi cc bn cn c th quy nh theo t l tp cht trong i tng, v d gi ca go 5% tm l 2200 /Kg. Khi chn mt n v tnh gi no , cc bn cng cn qui nh r thm trong hp ng: V d trong mt hp ng mua bn, gi c tnh theo trng lng th phi quy nh rng l trng lng c b, trng lng tnh hay trng lng c b coi nh tnh hoc phi tho thun xem gi bao b c c tnh trong gi hng hay khng. Phng php nh gi l do cc bn la chn. i vi nhng mt hng m nh nc qun l th phi nh gi ph hp vi quy nh ca c quan nh nc c thm quyn, tt c cc tho thun ca cc bn phi c ghi mt cch chi tit, r rng trong hp ng hn ch tranh chp xy ra. Trn y l mt s lu khi cc bn k kt cc iu khon ch yu ca HKT, tu vo tng loi hp ng c th m cc bn k kt thm cc iu khon khc ph hp vi c th ring ca loi HKT . V d trong hp ng lin kt kinh t: Do tnh cht c th ca chng loi hp ng lin kt i hi cc bn phi - 94 -
quy nh chc ch, r rng v ngha v v quyn li ca mi bn trong lin kt kinh t, nn trong hp ng phi c thm cc iu khon v phng thc n chia hay phn phi li nhun gia cc bn ... i vi trng hp lin kt kinh t trn quy m ln, trong mt thi gian n nh, lu di, cn phi thnh lp Hi ng qun tr iu hnh sn xut kinh doanh, th phi quy nh r trong hp ng lin kt (hoc quy ch nh km) v thnh phn Hi ng qun tr, quyn hn v trch nhim ca Hi ng qun tr, quyn hn v trch nhim ca Hi ng qun tr, quan h gia cc ch th vi Hi ng qun tr ...
a.4
V ch k v con du: Ton b nhng c gng ca cc bn nhm son tho mt HKT cht ch v
r rng nh nu trn s khng cn gi tr nu HKT khng c k v ng du hp php. Vn bn hp ng phi do hai bn ch th k v ng du, ngi k vo HKT phi l ngi c thm quyn i vi hp ng v con du phi l con du c gi tr hiu lc. Tuy y l khu cui cng ca s hnh thnh mt HKT nhng n li c ngha quyt nh. Do vy, cc bn phi rt lu vn ny. Cng nh i vi vn ch th HKT, vic thm nh t cch, thm quyn ca ngi k tn vo hp ng v gi tr ca con du l rt cn thit bo m an ton cho cc bn trong giao dch. Trn y l mt s im m cc bn cn lu khi k kt HKT c c mt hp ng cht ch, c kh nng ngn nga v hn ch tranh chp mc cao nht. b. Bo m trnh cn thit ca ngi tham gia m phn: Trong mi giao dch kinh t, ngi tham gia m phn, k kt hp ng c vai tr v cng quan trng, quyt nh s thnh cng hay tht bi ca giao dch . Ngi tham gia m phn k kt hp ng khng ch phi c t cch, thm quyn v mt php l m cn phi bo m kin thc v nghip v v php lut nht nh cng nh nm c ngh thut m phn, giao dch cn thit i n mt tho thun c li cho mnh. - 95 -
Kin thc v nghip v bo m cc bn s khng c s h ng tic v nghip v khi k kt hp ng nh: k kt hp ng khi cha tm c ngun hng hoc ngun tiu th dn n phi hu hp ng hay k h v gi ... Kin thc v mt nghip v gp phn bo m tnh kh thi ca hp ng c k kt. Hiu bit v php lut cng l yu t khng th thiu, nhiu khi giao dch b v hon ton do cc bn khng nm c cc quy nh ca php lut. Mt s nh kinh doanh khng phn bit c bn k kt v ngi k hp ng dn n k kt vi ngi khng c t cch, thm quyn, hoc c HKT c k kt mua bn i tng cm ca php lut... Mi kin thc v nghip v v php lut s khng mang li kt qu ch thc ca n nu ngi tham gia m phn, k kt khng nm c ngh thut m phn, ngh thut giao dch. Hp ng c th c hnh thnh t vic giao dch qua th tn hay gp g trc tip gia cc bn. Mi mt hnh thc yu cu mt ngh thut ring, v d khi s dng th tn, cc bn phi chuyn ti c nhng ni dung, thng tin cn thit, ng thi phi th hin tnh lch s, chnh xc qua ngn ng din t v hnh thc ca l th. Nh vy, c c s thnh cng nh kinh doanh cn phi hi t c nhng yu t nh kin thc v nghip v, hiu bit v php lut v ngh thut trong m phn, giao dch. t c nh vy cn c cc chong trnh o to nghip v v gii thiu ngh thut kinh doanh thch hp cho cc doanh nghip. Ngoi ra, cng cn phi c cc chng trnh tuyn truyn, gii thch, hng dn thc hin php lut i vi cc cn b kinh doanh, c bit l cc gim c hoc cc cn b ch cht trong doanh nghip bi v h thng l nhng ngi trc tip hoc c u quyn k kt HKT. c. Hon thin Php lnh Hp ng kinh t (HKT): S i lp v quyn li gia cc bn, s hn ch v kin thc nghip v v thc php lut ca cc ch th lun l cc nguyn nhn dn n tranh chp trong HKT. Khng ch c vy, nhng quy nh cha r rng, cha st vi thc tin ca php lut cng lm gia tng kh nng sy ra tranh chp.
- 96 -
Sau khi ra i v c p dng, Php lnh HKT cng gp phn quan trng vo vic n nh quan h kinh t v gii quyt tranh chp, tuy nhin, do s thay i nhanh chng ca tnh hnh kinh t x hi, nn kinh t hng ho nhiu thnh phn pht trin r nt nn mt s quy nh trong Php lnh HKT khng cn ph hp na. to ra c s php l vng chc cho s pht trin n nh ca quan h HKT, thit ngh mt s iu sau y trong Php lnh HKT cn phi c sa i, b sung. c.1 V ch th HKT
Theo iu 2 Php lnh HKT th HKT ch c hnh thnh gia php nhn vi php nhn hoc php nhn vi c nhn c ng k kinh doanh. iu ny l cha ph hp trong iu kin hin nay, khi m s lng cc doanh nghip t nhn ngy cng nhiu v nhu cu v quyn bnh ng gia cc thnh phn ch th ngy cng cao. V vy, bo m quyn bnh ng trc php lut gia cc thnh phn ch th HKT, ph hp vi yu cu nng ng ca hot ng sn xut kinh doanh trong c ch th trng nn m rng ch th HKT nh sau: Ch th ca HKT bao gm php nhn v c nhn c ng k kinh doanh, Cng ty hp danh. iu ny c ngha l hp ng gia hai c nhn c ng k kinh donh nhm mc ch kinh doanh thu li nhun phi c coi l HKT. ng thi cng cn b sung iu 42, 43 mt cch tng ng. Tc l: cc quy nh ca Php lnh HKT c p dng trong vic k kt v thc hin HKT gia php nhn, c nhn c ng k kinh doanh vi ngi lm cng tc khoa hc k thut, Ngh nhn, H kinh t gia nh, T hp tc v cc T chc c nhn nc ngoi ti Vit Nam. c.2 V HKT v hiu
iu 8 Php lnh HKT quy nh mt HKT b coi l v hiu ton b khi: Ni dung HKT vi phm iu cm ca php lut; Mt trong cc bn k kt HKT khng c ng k kinh doanh theo quy nh ca php lut thc hin cng vic tho thun trong hp ng; Ngi k kt HKT khng ng thm quyn hoc c hnh vi la o; - 97 -
Vy th thng hp HKT c k sai hnh thc hay do b cng p, e do th sao? c phi l HKT v hiu khng? Theo chng ti nn sa Khon 1 iu 8 Php lnh HKT nh sau ph hp vi thc t hn: Ni dung hp ng vi phm iu cm ca php lut hoc tri vi o c x hi. Mt trong cc bn k kt HKT khng c ng k kinh doanh theo quy nh ca php lut thc hin cng vic tho thun trong hp ng. Bn k kt hoc ngi k kt hp ng khng ng thm quyn theo quy nh ca php lut.
2 Cc gii php nhm nng cao hiu qu gii quyt tranh chp: Nh phn tch cc phn trn, tranh chp kinh t xy ra l iu kh trnh khi, khi tranh chp xy ra cc bn tranh chp c th gii quyt bng cch khiu ni, ho gii hay i kin, nhng iu m cc bn ch hn c l lm th no gii quyt tranh chp mt cch hiu qu nht. Sau y l mt s gii php nhm nng cao hiu qu gii quyt tranh chp: a. c bit lu n iu khon v vic gii quyt tranh chp Khi k kt HKT khng bn no mun tranh chp pht sinh, do vy iu khon v gii quyt tranh chp c coi l iu khon d phng. Nu hp ng c thc hin mt cch tt p nht th cc bn dng nh c th b qua iu khon v gii quyt tranh chp ghi trong hp ng, song khi tranh chp pht sinh th iu khon v gii quyt tranh chp li c bit c ngha v cn thit. Trn thc t, bn c quyn li b vi phm c quyn i li quyn li b vi phm bng cch thng lng trc tip vi bn vi phm hoc i kin ra to n hoc trng ti. Do tranh chp l vn lin quan n quyn li nn khng phi lc no cc bn cng c th d dng tho mn khi gii quyt tranh chp bng cch thng lng trc tip, mc d phng php thng lng trc tip thng thng l cc gii php u tin c cp n gii quyt tranh chp, khi khng th gii quyt c bng con ng thng lng trc tip th cc bn phi nh n to n hoc trng ti v gii quyt tranh chp l mt yu cu thc t. Vn t ra l: c - 98 -
phi h c tranh chp xy ra m khng gii quyt c bng thng lng th ng nhin c a ra to n hoc trng ti khng? Hon ton khng phi nh vy, to n v cc trung tm trng ti c thm quyn gii quyt cc tranh chp pht sinh t hp ng, nhng thm quyn khng phi l ng nhin. Ngha l, to n hoc cc trung tm trng ti ch c thm quyn gii quyt tranh chp v hp ng khi gia hai bn trong hp ng c tho thun giao tranh chp cho to n hoc trng ti. Tho thun ny c th c lm thnh vn bn ring hoc nu thnh mt iu khon trong hp ng. iu khon v vic gii quyt tranh chp pht sinh c th c nu ra trc hoc sau khi tranh chp pht sinh, song cch tt nht m cc bn cn p dng l a iu khon v vic gii quyt tranh chp thnh mt iu khon ca hp ng ngay t khi k kt hp ng. S d nh vy, l do sau khi tranh chp pht sinh cc bn thng t bnh tnh suy xt v la chn c quan no s gii quyt tranh chp s bt ng v quyn li sau khi tranh chp xy ra s khin cho cc bn kh c thin ch tho thun la chn mt c quan gii quyt tranh chp ph hp. V vy, cc bn nn la chn v quy nh c quan gii quyt tranh chp ngay khi k kt hp ng, khi m tranh chp cha pht sinh. Theo quy nh ca php lut Vit Nam cc tranh chp v hp ng c th c To n, cc Trung tm trng ti gii quyt, khi chn mt trong ba c quan gii quyt tranh chp trn, cc bn phi ghi r tn ca c quan cng vi Quy tc t tng ca n (tr to n). iu ny rt quan trng v nu khng ghi r nh vy tranh chp s khng c gii quyt. V d: Khi k kt hp ng cng ty A v cng ty B tho thun trong iu khon gii quyt tranh chp hp ng nh sau: Tt c cc tranh chp pht sinh t hp ng tranh chp ny s c gii quyt bi Trung tm Trng ti kinh t H ni theo quy tc t tng ca Trung tm trng ti quc t Vit Nam bn cnh Phng thng mi v cng nghip Vit Nam. Khi c tranh chp xy ra, nu hai bn a tranh chp ra Trung tm trng ti kinh t H ni th s b t chi v Trung tm trng ti kinh t H Ni khng p dng Quy tc t tng ca Trung tm trng ti quc t Vit Nam. Cui cng, do tho thun v c quan gii quyt tranh chp tri php lut m tranh chp khng c gii quyt. - 99 -
b. C gng gii quyt tranh chp bng phng php thng lng trc tip: Mc d cc phng php thng lng trc tip c th khng tho mn c yu cu ca cc bn nhng bn c quyn li b vi phm vn nn tin hnh thng lng trc khi i kin. S d nh vy l do bn ng s l nhng ngi hiu r tranh chp nn d dng nhn nhng vi nhau, rt ngn thi gian gii quyt tranh chp, khng b ng vn v l ph gii quyt tranh chp tn km. Vic gii quyt tranh chp bng con ng thng lng c ngha rt quan trng trong hot ng kinh t, Trc ht cc phng php thng lng gp phn m bo qu trnh kinh doanh ca cc bn tin hnh c bnh thng, Vic khiu ni hay ho gii kp thi bo v c quyn li cho bn b vi phm. Khi bn vi phm tho mn ton b hay mt phn yu cu ca bn b vi phm th c ngha l quyn li ca bn b vi phm c phc hi. Nu quyn li khng c m bo, phc hi s nh hng n hot ng kinh doanh ca bn b vi phm. Th hai: Khiu ni l c s to n hoc trng ti chp nhn n kin Th ba: Thng qua khiu ni, cc bn c th hiu r v bn hng, t c quyt nh tip tc kinh doanh vi i tc na khng. Phng php gii quyt tranh chp bng con ng thng lng c nhiu im thun li cho c hai bn. Gii quyt tranh chp bng khiu ni v ho gii c thnh cng, c hiu qu hay khng hon ton ph thuc vo cc bn ch th hp ng. D l vi t cch ngi vi phm hay ngi b vi phm th cc ch th cng cn c s hiu bit v nghip v cng nh lut php v thin ch vi bn hng. Khi tranh chp pht sinh cc bn c gng bng mi cch gii quyt tranh chp thng qua cc phng php thng lng, cc bn ch nn i kin khi c gng ht sc m tranh chp vn khng gii quyt c bng con ng thng lng trc tip. c. Nng cao hiu qu gii quyt tranh chp ca ta n: c th nng cao hiu qu gii quyt tranh chp ca to n, trc ht cn phi nng cao trnh chuyn mn ca cn b to n, c bit l cc to n a phng (Cp Tnh, Huyn) To n nhn dn cc cp trong qu trnh th l v gii quyt cc v n kinh t trong nhng nm va qua v c bn l thc hin ng thm quyn lut nh. Tuy nhin, - 100 -
cng c khng t trng hp to n nhn dn th l sai thm quyn v tin hnh ho gii thnh v ra quyt nh cng nhn s tho thun ca cc ng s thiu cn c v khng ph hp php lut. Sau y l mt vi v d: V n "Tranh chp ngha v gp vn tr n" gia Nguyn n l ng Trn Vn Ng - gim c Cng ty thng mi Hoi Nam, Quy Nhn v B n l cc ng H ng T, Quch nh N v L Hu Ph. Ngy 29/5/1995 ng Trn Vn Ng k hp ng lin doanh sn xut thu sn ng lnh s 04 cng cc ng ng T, nh N, Hu Ph l cc c nhn khng phi l thnh vin ca cng ty TNHH Hoi Nam. thc hin hp ng lin doanh, ng Trn Vn Ng lp 3 kh c vay ca chi nhnh Ngn hng u t v pht trin Bnh nh 130 triu ng thnh lp xng ch bin thu, hi sn. Do lm n km hiu qu nn khng c kh nng thanh ton, Ngn hng yu cu ng Ng thanh ton n, c vn v li. Sau nhiu ln yu cu cc ng T, N, Ph cng tm cch tr n cho ngn hng nhng khng c cc bn hp tc thc hin, ngy 29/11/1995 ng Ng gi n kin n To n kinh t To n Nhn dn tnh Bnh nh yu cu pha lin doanh l cc ng T, N, Ph cng cng ty c trch nhim tr n cho ngn hng. To kinh t To n Nhn dn Tnh Bnh nh th l v gii quyt v n theo th tc gii quyt cc v n kinh t. Sau khi tin hnh ho gii thnh, to n kinh t ra quyt nh cng nhn s tho thun ca cc ng s s 211 ngy 12/2/1995. Vin kim st nhn dn ti cao khng ngh gim c thm quyt nh trn. n gim c thm s 05/KT ngy 15/10/1996 ca To n nhn dn ti cao x chp nhn khng ngh, hu quyt nh cng nhn s tho thun ca cc ng s ti to n nhn dn Tnh Bnh nh, giao h s v To n nhn dn Tnh Bnh nh th l gii quyt theo th tc cc v n dn s. Hp ng gia cc bn k trn khng phi l HKT m l hp ng dn s bi v cc c nhn T, N, Ph l cc c nhn khng c ng k kinh doanh, cng khng phi l thnh vin ca cng ty TNHH Hoi nam, vic th l gii quyt v tranh chp ca To n Nhn dn Tnh Bnh nh l sai thm quyn v tri php lut.
- 101 -
V tranh chp v hp ng tn dng gia kho bc nh nc Tnh Thanh Ho vi cng ty ch - c ph Thanh Ho: Ngy 29/12/1992, Cng ty ch - c ph Thanh Ho k hp ng vay ca kho bc Thanh Ho 150 triu ng vi li sut 0,6%/thng trong 36 thng, thi hn tr n l 30/12/1995. n hn tr n, Cng ty ch - c ph Thanh Ho vn khng tr c n, nn ngy 18/6/1996 gim c Kho bc gi n kin n To n kinh t Tnh Thanh Ho yu cu Cng ty ch - c ph Thanh Ho tr n gc v li theo hp ng tn dng k gia hai bn. Gim c Kho bc u quyn cho ng Bi nh Chung tham gia t tng trc To n nhn dn Tnh Thanh Ho, To n kinh t TAND Tnh Thanh Ho tin hnh ho gii thnh v lp bin bn ho gii thnh. Ni dung bin bn ho gii thnh l Cng ty ch - c ph Thanh Ho tr cho Kho bc Thanh Ho 150.000.000 ng theo hp ng tn dng, khng km theo li. Ngi k vo bin bn ho gii thnh pha kho bc Nh nc Thanh Ho l ng Nguyn Tn Vinh, l ngi khng c gim c Kho bc u quyn. Ngy 2/8/1996, TAND Tnh Thanh Ho ra quyt nh s 2120/TA cng nhn s tho thun gia cc ng s. Quyt nh ny sai c v ni dung ln hnh thc: - V ni dung: Quyt nh ny khng ng theo yu cu ca gim c Kho bc Nh nc Thanh Ho, i Cng ty ch - c ph Thanh Ho tr 150.000.000 ng tin gc km theo li tnh theo hp ng tn dng k kt gia hai bn. Quyt nh ny cng khng nu r thi gian, phng thc tr n hai bn thc hin. - V hnh thc: ng Bi nh Chung l ngi c gim c Kho bc u quyn tham gia t tng nhng ng Chung khng k vo bin bn ho gii thnh m bin bn ho gii thnh li do ng Vinh k. ng Vinh l ngi khng c Gim c Kho bc u quyn nn quyt nh ny vi phm khon 1 iu 22 Php lnh th tc gii quyt cc v n kinh t. Nh vy, trong mt s trng hp cc Cn b ca To n cc cp, nhng ngi ng ra bo m php lut c thc hin li khng nm vng php lut hoc v l do no m thc hin tri php lut. Mun nng cao hiu qu gii quyt tranh chp ca To n th trc ht phi gim mt cch ti a nhng trng hp nh vy.
- 102 -
Gii quyt tranh chp kinh t bng to n hin nay cn gp nhiu tr ngi khc. Tng kt hai nm hot ng ca to kinh t cc cp cho thy s v vic m to n gii quyt gim i rt nhiu so vi s v m Trng ti kinh t gii quyt trc y. V d trong nm 2001 To n gii quyt 684 v n kinh t (trong tranh chp HKT chim phn ln). Con s ny ch tng ng vi 1/5 s v vic m Trng ti kinh t gii quyt trc y. S v vic To n kinh t c nc th l gii quyt hin nay cha bng s v trong mt Tnh, Thnh ph trung bnh m Trng ti kinh t gii quyt trc y. Nguyn nhn ch yu ca thc t ny l Vit Nam hin nay, cc doanh nghip cha quen tc phong a cc tranh chp kinh t ra to n gii quyt, m thng coi y l vn rt nng n, kin nhau n to l vic bt c d, ht tnh ht ngha vi nhau. H cho rng to n l c quan xt x i vi nhng vic lm phm php ch khng coi l ni gii quyt cc tranh chp hoc vi phm v hp ng. Trong thc t, cc bn tranh chp da vo cc th lc khc gii quyt tranh chp nh nh C quan Cng an, Vin kim st k c dng nhng bin php nh khi t, truy t, bt giam thu hi n.... c khi cc chi ph khng chnh thc m cc doanh nghip phi tr cc C quan Cng an, Vin kim st gii quyt v vic cho mnh cn tn km hn c cc chi ph phi b ra khi a v vic ra c quan c thm quyn gii quyt (to n, trng ti) nhng n c u im l nhanh, hiu qu, khng b phin h, khng b ph phn v nhng sai st v pha mnh, khng cn cng khai tranh chp. Mt khc, th tc gii quyt tranh chp kinh t ca to kinh t hin nay cn nhiu phin phc, chm ch, khng gn vi hiu qu. T th tc np n, tm ng n ph, cung cp cc chng l, lm vic, i cht, ho gii, phin to s thm, phin to phc thm v nhiu v vic khc v nhiu khi Gim c thm c khi ko di hng nm, cui cng xt x xong li phi chuyn sang b phn thi hnh n. Khi chuyn sang b phn ny ri, lc no thi hnh cn tu thuc c quan thi hnh n. Vi thi gian nh vy, i phng c khi cng khng cn ti sn thu hi m thit hi pht sinh th khng bit ti mc no. i vi cc nh kinh doanh, vic quan tm u tin khi gii quyt tranh chp l hiu qu, c th l nhanh, gn, sm thu hi vn, trnh cc thit hi pht sinh tip trong - 103 -
thi gian gii quyt c iu kin tin hnh thng v khc, thm ch k c c thit hi so vi quyn li c hng mt phn h vn sn sng. Hn na, mc d tranh chp quyt lit vi nhau song cc bn vn mun c mt c quan uy tn gii quyt trn c s c l, c tnh khi gii quyt xong h va rt c ra cho mnh nhng bi hc nhng vn cm thy thoi mi, thm ch tip tc lm n vi nhau. y l tm l chung ca hu ht cc doanh nghip c xy ra tranh chp kinh t. ci thin tnh hnh v nng cao hiu qu gii quyt tranh chp ca mnh, to n cn phi xy dng mt i ng cn b gii quyt tranh chp c kin thc v php lut kinh t, cng tm c , c th p ng tt c nhng yu cu thc ti ca x hi. Theo chng ti cn phi o to mt i ng thm phn, vic o to ny nn giao cho to n ti cao v: To n ti cao l c quan xt x cao nht v tp trung nhiu Thm phn c nng lc, trnh , c qu trnh cng tc lu nm c kt c nhiu kinh nghim. Nhiu hot ng kinh t mi pht sinh trong c ch th trng nh, tranh chp v thng hiu, cc loi hnh cng ty, th trng chng khon, hot ng ly-xng.. cn c bi dng kin thc m cc to n a phng kh thc hin c. d. Hon thin h thng php lut v gii quyt tranh chp kinh t: nc ta hin ti, vic gii quyt tranh chp kinh t c quy nh trong mt s vn bn di lut nh: Php lnh th tc gii quyt cc v n kinh t ngy 16/3/1994; Ngh nh 116 - CP ca Chnh ph ngy 5/9/1994 v t chc v hot ng ca Trng ti kinh t; quyt nh s 91/PTM - TT ca Ch tch Phng Thng mi v Cng nghip Vit Nam ngy 4/4/1996 ph chun Quy tc t tng trng ti trong nc ca trung tm Trng ti Quc t Vit Nam. Php lnh Trng ti Thng mi s 08/PL UBTVQH11 ngy 25/02/2003.. thc t nghin cu v p dng cc vn bn ny cho thy mt s vn sau y cha ph hp, cn c s sa i b sung: Php lnh hp ng kinh t cha c quy nh v thi hiu khi kin i vi tranh chp pht sinh t HKT. Thi hiu khi kin ch c quy nh trong iu 31 Php lnh th tc gii quyt cc v n kinh t l 06 thng, c ngha l v mt nguyn tc thi hiu ny ch c p dng khi a tranh chp ra gii quyt ta To - 104 -
n. iu ny quy nh khng hp l v c nhng v n phc tp cn thi gian hai bn t gii quyt hoc thu thp chng c, iu 21 Php lnh Trng ti Thng mi s 08/PL UBTVQH11 quy nh thi hiu khi kin gii quyt tranh chp bng trng ti l 02 nm k t ngy xy ra tranh chp. Thit ngh, quy nh ny nn c a sang Php lnh HKT v c p dng cho c vic gii quyt tranh chp theo t tng trng ti. d.1 Tuyn b HKT v hiu ?X l hp ng kinh t v hiu Theo khon3, iu 8 Php lnh hp ng kinh t th tuyn b HKT v hiu l thuc thm quyn ca Trng ti kinh t Nh nc. T khi t chc ny chm dt hot ng trong nm 1994 n nay, vn ny cn b trng, cha c mt vn bn php lut no cp ti, gy tr ngi cho vic x l HKT v hiu mi khi xy ra. vic x l HKT v hiu din ra nhanh chng, hiu qu, Php lnh HKT nn c quy nh mi v vn ny. X l HKT v hiu: Khon 2 iu 39 Php lnh HKT quy nh I Cc bn c ngha v hon tr cho nhau tt c ti sn nhn c t vic thc hin HKT trong trng hp khng th tr bng hin vt th phi tr bng tin nh vy th gi tr ti sn c tnh ra tin ti thi im no?. Theo quan im ca chng ti c th quy nh nh sau: Trong trng hp khng c ti sn hon tr th c tr bng tin theo gi thi im x l ti sn. Trng hp mt bn nhn tin trc v giao c mt phn hng i tr tin hng, phn tin cn li cc bn hon tr cho nhau khng tnh li sut i vi s tin cha thanh ton vi nguyn tc thit hi pht sinh cc bn phi chu. d.2 V ho gii Theo iu 5 v iu 36 Php lnh th tc gii quyt cc v n kinh t th ho gii l th tc bt buc ca mi tranh chp HKT. Nu cha ho gii th khng c a v tranh chp ra xt x. Trong thc t kinh doanh, nhiu doanh nghip bit c quy nh ny c tnh tr hon vic ho gii thc hin xong vic ho gii thc hin xong vic chim - 105 -
dng vn hoc ko di vic chim gi ti sn ca pha bn kia. Sau y l mt v d v vn ny: u nm 1995, Cng ty xut nhnp khu (XNK) Hng Bng, Hi phng k hp ng lin doanh vi cng ty TNHH Hi Vit, theo Hng Bng gp mt ca hng cho Hi Vit bn hng xut khu, vic hch ton l li din ra hng thng v bn Hi Vit c hng 70% cn pha Hng Bng c 30%. Trong qu trnh thc hin hp ng bn Hi Vit lin tip vi phm hp ng, khng chia tin cho pha Hng Bng. Cng ty XNK Hng Bng c n kin n To n Nhn dn Thnh ph Hi phng yu cu Hi Vit tr tin v i li nh. TAND Thnh ph Hi phng th l v n v nhiu ln triu tp cng ty TNHH ho gii nhng pha Hi Vit lun tr hon bng cc l do: gim c i cng tc, gim c ang nc ngoi... Sau 3 thng th gim c cng ty TNHH Hi Vit b bt v lm n phm php. Th l v n ko di cho ti thng 3/1996 m pha cng ty XNK Hng Bng vn cha i c tin v cng cha ly li c nh, vn b Hi Vit chim dng. V d trn cho thy: Quy nh v ho gii nh vy l cha kn k, vn c ch h cho cng ty Hi Vit li dng, lm nh hng n hot ng kinh doanh ca cng ty XNK Hng Bng ni ring, n s n nh kinh t ca ton x hi ni chung. Quy nh ny nn c thay i nh sau: Ho gii vn l th tc quan trng trc khi a tranh chp ra xt x. Tuy nhin, trong trng hp m hnh vi vi phm hp ng, vi phm php lut qu r rng th To n phi a ra xt x nh ch ngay cc hnh vi vi phm php lut. Khi triu tp cc bn ng s n ho gii, nu b n c triu tp n ln th 2 m vn vng mt khng c l do chnh ng, th To n a v vic ra xt x. e. V vic cng nhn v thi hnh quyt nh hay phn quyt ca trng ti: p ng nhu cu a dng ho cc c quan gii quyt tranh chp kinh t, bn cnh To n kinh t, Chnh ph Vit nam cho php thnh lp Trng ti kinh t v cho php m rng thm quyn gii quyt cc v tranh chp kinh t ca Tung tm trng ti Quc t Vit Nam. Gii quyt tranh chp HKT bng con ng trng ti c nhiu u im so vi vic gii quyt tranh chp bng To n (nh phn tch - 106 -
phn trc) nhng hin nay cc nh kinh doanh vn cha yn tm khi giao tranh chp kinh t cho Trng ti gii quyt. Tr ngi ln nht ny c Php lnh Trng ti Thng mi s 08/PL UBTVQH11 quy nh ti iu 57 thi hnh quyt nh trng ti. Sau 30 ngy, k t ngy ht thi hn thi hnh quyt nh trng ti cc bn phi thi hnh quyt nh trng ti. Bn c thi hnh quyt nh trng ti c quyn lm n yu cu c quan thi hnh n cp tnh ni c tr s, ni c tr hoc ni cn ti sn ca bn phi thi hnh, thi hnh quyt nh trng ti. g. V cc bin php khn cp tm thi Vic p dng cc bin php khn cp tam thi ni chung l nn ht sc thn trng v n lin quan trc tip n quyn li cng nh hot ng kinh doanh ca cc ng s. Nh trnh by chng 2 theo quan im ca chng ti nn thm phn ph trch gii quyt v n thc thi quyn ny. V bn thn Thm phn c quyn thay i, hu b n trc khi To c tin hnh, nh vy m bo nguyn tc ai c quyn thay i ngi c quyn hu b cc bin php khn cp tm thi. h. Bn n, quyt nh ca to n ang c thi hnh th to n th l gii quyt vic tuyn b ph sn doanh nghip: Trong thc tin vic ph sn doanh nghip cc vn bn php lut cn nhiu mu thun, khng ng nht. Nh trong trng hp bn n, quyt nh kinh t ca to n ang c thi hnh th to n th l gii quyt vic tuyn b ph sn doanh nghip nhng kh khn vng mc ca quy nh ny c trnh by Chng 2 chng ti xin php c nu gii php nh sau: Cc bn n, quyt nh ca to n ang c thi hnh th tip tc thi hnh khng dng li ch th tc gii quyt ph sn doanh nghip, khng xem xt cc khon chi tr cho bn n, quyt nh ca to n l mt khon n gii quyt theo th tc ph sn doanh nghip. Cc quyt nh ca bn n v tr lng, cp dng, bi thng tnh mng sc kho... tip tc thi hnh cn cc khon chi tr khc ch th tc gii quyt ph sn doanh nghip v s thanh ton theo t l vi cc khon n khc. Nu vic ph sn c dng th bn n tip tc thi hnh.
- 107 -
Cc khon chi tr theo bn n, quyt nh ca To n coi nh mt khon n c m bo trong th tc ph sn doanh nghip.
KT LUN. Vit Nam, vic gii quyt tranh chp kinh t c ra t khi t nc ginh c lp, tuy nhin giai on u cc tranh chp kinh t cha a dng v phc tp. S ra i c ch mi l yu cu khch quan, iu 15 Hin php 1992 khng nh : Nh nc pht trin nn kinh t t hng ho nhiu thnh phn theo c ch th trng.. S pht trin mnh m ca nn kinh t nhiu thnh phn pht sinh cc quan h kinh t mi, song song vi chng l cc tranh chp mi, cc tranh chp kinh t ny rt a dng v ch th, phong ph v ni dung, quyt lit v tnh cht tranh chp m trc y cha c. Chnh v vy c ch gii quyt tranh chp c khng cn ph hp v hnh thc cng nh cch thc gii quyt. Trc yu cu nh nc thnh lp to kinh t nm trong h thng To n Nhn dn v cc trung tm trng ti kinh t (Phi Chnh ph), cc c quan ti phn ny c thm quyn gii quyt cc tranh chp kinh t pht sinh trong nn kinh t th trng. Trong qu trnh hot ng cc c quan ti phn t c hiu qu nht nh, gp phn thc y kinh t pht trin, n nh x hi, tuy nhin, trong iu kin hin nay, ni dung v tnh hnh tranh chp trong kinh t ngy cng bin ng
- 108 -
v pht trin, vic gii quyt kinh t tranh chp kinh t cn hn ch c v vn bn php lut kinh t v c quan trc tip gii quyt tranh chp. Do , nhu cu hon thin h thng php lut gii quyt tranh chp kinh t c t ra, l cn phi sa i b sung nhng quy nh khng cn ph hp c phn tch k Chng II. Gm mt s vn sau: - Hnh thc ca hp ng kinh t; - Ch th ca hp ng kinh t; - Mc ch k kt hp ng kinh t; - Hp ng kinh t v hiu v cch gii quyt hp ng kinh t v hiu. - Thi hin khi kin... - Thnh lp Trung tm trng ti thng mi. - Quyt nh trng ti. - Thi hnh quyt nh ca trng ti. - Mi trng php l. Tm li, trn c s nghin cu thc tin ngi vit xin mnh dn nu mt s kin ngh v qu trnh gii quyt tranh chp kinh t nhm gp phn hon thin h thng php lut v kinh t v p ng ngy cng cao nhu cu gii quyt tranh chp kinh t nc ta hin nay.
- 109 -
TI LIU THAM KHO.
1. Hin php 1992. 2. B lut Dn s 3. B lut Hng Hi 4. Lut doanh nghip t nhn. 5. Lut cng ty 6. Lut doanh nghip t nhn. 7. lut t chc to n nhn dn sa i nm 1993. 8. Php lnh th tc gii quyt cc v n kinh t. 9. Php lnh gii quyt cc v n dn s . 10. Php lnh hp ng kinh t. 11. Php lnh thm phn v hi thm. 12. Ngh nh 116/Cp ngy 5/9/1994 v t chc v hot ng ca trung tm trng ti kinh t .
- 110 -
13. Ngh nh 69/CP ngy 16/10/1993 v th tc thi hnh n dn s . 14. Quyt nh 204/TTG ngy 28/4/1993 ca Th tng Chnh ph v t chc trung tm trng ti quc t Vit nam. 15. Quyt nh 114/TTG ngy 26/2/1996 ca Th tng Chnh ph v m rng thm quyn gii quyt cc tranh chp ca trung tm trng ti quc t Vit nam. 16. Quyt nh 305/BTC ngy 9/8 /1990 ca B Ti chnh. 17. Thng t lin ngnh 04/TTLN ngy 7/1/1995 ca VKSDNTC v TANDTC. 18. Cng vn 11/KHXX ngy 23/1/1996 ca TAND. 19. Cng vn 442/KHXX ngy 18/1/1994 ca TANDTC. 20. Vn bn s 16/1999/HKXX ngy 01-02-1999 ca TANDTC. 21. Ngh nh s 57/1998/N-CP ngy 31-07-1999 ca Chnh ph. 22. Php lnh cng nhn v thi hnh ti Vit nam quyt nh ca trng ti nc ngoi. 23. Gio trnh Lut kinh t1998 ca i hc lut H Ni. 24. Gio trnh php lut trong hot ng kinh t i ngoi 1997 ca Tin s Nguyn Th M v TS Hong Ngc Thit. 25. Tp ch kinh doanh v php lut 2001, 2002 26. Cc ngun ti liu tham kho khc c thu thp t B T Php v B Thng mi. 27. Gii quyt cc tranh chp t hp ng XNK n l trng ti v kinh nghim ca PGS.TS Hong ngc Thit.
- 111 -
- 112 -

Khoá Luận Tốt Nghiệp: Khoa Kinh Tế Ngoại Thương

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Khoá Luận Tốt Nghiệp: Khoa Kinh Tế Ngoại Thương

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Gii quyt tranh chp kinh t nc ta hin nay - thc trng v gii php

TRNG I HC NGOI THNG KHOA KINH T NGOI THNG

KHO LUN TT NGHIP

H ni, thng 5/2003

Sinh vin Bi Trng Tun

Gii quyt tranh chp kinh t khng phi l vn mi m i vi khoa hc php l

c s kin ngh mt s vn cn sa i b sung trong h thng php lut kinh t ch

t x hi v t duy. Ngoi ra ti cng vn dng phng php phn tch tng hp lm

- n xin php thnh lp Trung tm trng ti gm c cc ni dung sau:

Ngy, thng, nm vit bn t bo v; Tn v a ch ca b n;

Hu hp ng s 41/H v ph lc s 19/H; Bn A tr li cho bn B 140.000.000 ng;

Gp g ngi ho gii: Trc khi tin hnh ho gii, cc bn phi trnh mt bn tm tt v v

1. Th tc t tng v n kinh t 1.1 Th tc xt x s thm: 1.1.1 Khi kin v th k v n kinh t:

a v n ra xt x; Tm nh ch gii quyt v n; nh ch gii quyt v n.

2. KT QU TH L V GII QUYT N KINH T TI TO N NHN DN

b n ha gii thnh v c quyt nh cng nhn s tho thun ca ng s. b n tm nh ch, nh ch : 15,32%.

x nh sau : - Trung tm trng ti kinh t H Ni (HEAC) : - 81 -

Cc khon chi tr theo bn n, quyt nh ca To n coi nh mt khon n c m bo trong th tc ph sn doanh nghip.

TI LIU THAM KHO.

You might also like