Nhiu tc gi www.thuvien-ebook.

net

LI NI U

"C th ngi l mt trong 12 quyn thuc b sch Mi vn cu hi", c bin son bi i ng ng o cc nh khoa hc u ngnh ca Trung Quc. Sch dng hnh thc tr li cu hi gii thiu, gii p nhng vn lin quan n c th con ngi, t d n kh, t cn n su. Bng ngn ng d hiu, sinh ng, vi cch t cu hi ph hp vi thc mc ca a s thanh thiu nin, cun sch em n cho ngi c nhiu iu l th, bt ng.

Sch do Nh xut bn Vn ha Thng tin n hnh nm 2001".

1. V sao ni no cng dng cng thng minh? C ngi ni: "No nu c dng nhiu, cc t bo no s b cht", "no dng nhiu s tr nn chm chp". Cch ni ny khng c c s khoa hc. Trn thc t, cc b phn trong c th ngi cng c dng cng pht trin, no cng vy. No ngi c khong 14 t t bo thn kinh, cn gi l thn kinh nguyn, d sc dng cho c i ngi. C nh khoa hc tnh ton rng, vi mt ngi sng 100 tui, s t bo thn kinh no c s dng ch trn di 1 t; nh vy l cn khong 80-90% s t bo no cha c s dng. "S sng l s vn ng", l quy lut ph bin ca gii sinh vt. Cc b phn c th ngi nu dng th nhanh nhy, khng dng th suy lo. ngi hay dng no, chc chn no s nhanh hn v mch mu no thng trng thi hot ng, t bo thn kinh no nh m c nui dng tt, khin cho no cng pht trin, trnh c s suy thoi sm. Ngc li, nhng ngi khng quen dng no suy ngh, v i no t c cc thng tin kch thch, thm ch khng c kch thch, nn s suy lo sm. Ging nh mt c my, nu gc li khng dng s mau hoen g, hay vn hnh th s trn tru.

Mt nghin cu nc ngoi trn nhng ngi 20-70 tui cho thy, nhng ngi lao ng tr c trong mt thi gian di th n tui 60 vn duy tr c nng lc t duy nhanh nhy; cn nhng ngi li suy ngh, vic g cng chc li cho qua th t l sm suy lo no tng ln rt nhiu. Ngoi ra, vic dng no nhiu cn gip ngn nga lo ha cth. i no l "b t lnh" ch huy c c th. Nu i no chm chp th cng nng sinh l ca cc c quan khc tt nhin cng khng pht trin mnh. Vic duy tr hot ng ca no s gip gi vng v thc y hot ng ca cc c quan khc. Tnh trng sc khe ca ngi gi lun l kt qu s nh hng ln nhau gia cc nhn t nh sinh l, tm l, mi trng... Ngi gi duy tr c thi quen hay dng no v gii dng no s c mt trng thi tm l tt, c th khin cho hot ng v cuc sng tinh thn lun sinh ng v sung mn. "Hay dng no s lm chm s suy lo", l mt nguyn l rt khoa hc. Ngi gi cn nh th, hung h thanh, thiu nin li cng nh th. Chng ta nn tp thnh thi quen tt l chm dng no, tho dng no.

2. Khai thc bn cu no phi c li g? V no ngi l b phn cao cp nht ca h thng thn kinh trong c th. N tng tri qua qu trnh din bin hng trm, hng vn nm, tng nhy vt t lng bin thnh cht. V i no ngi c chia thnh nhiu khu vc khc nhau, mi khu vc c mt chc nng nht nh. Theo cc kt qu nghin cu, bn cuno tri thng pht trin tt hn bn cu no phi. iu c th lin quan vi vic a s nhn loi thun tay phi (trung khu ch huy s vn ng ca cc chi bn phi l bn cu no tri). Do , mun khai thc c nhiu hn tim lc ca c hai bn cu no, chng ta phi coi trng vic khai thc cng nng ca bn cu no phi. Trong cuc sng, a s ngi c thi quen dng tay phi vit, cm a hoc lm vic. Khi b m thy con mnh c xu hng dng tay tri vit ch, cm a hoc lm vic th thng tm cch un nn. Thc ra iu hon ton khng cn thit. Bn cu no tri c vai tr chnh ch huy cc mt ni, vit, tnh ton, t duy v phn on, cn bn cu no phi ch o v cc mt nh k nng kho lo, m thut, m nhc, tnh cm, lngsay m v c thm m... i vi nhng ngi quen dng tay phi, rt nhiu thng tin lin tip a n bn cu no tri, thc y v tng cng s pht trin cng nng ca n (v vy, bn cu no tri c gi l "bn cu u th", cn bn cu no phi t nhn c thng tin hn c gi l "bn cu yu th"). Ngc li, nhng ngi quen lm vic bng tay tri, cng nng ca bn cu no phi s pht trin mnh hn. ng nhin, lng thng tin m i no ngi tip thu c khng phi ton b do tay tri hoc tay phi to ra m a s do cc kh quan cm th khc truyn n.

 pht huy v li dng y tim nng, cng nng cano, ta nn tranh th gio dc cho con t tui cn th. ng thi vi vic bi dng cho cc em v nng lc t duy logic, cha m phi coi trng bi dng s pht trin k nng cho chng. Cn cho con tham gia nhiu dng hot ng, lm nhng ng tc tinh t bng tay chn hun luyn cc em s dng hai tay mt cch linh hot. Nhng em b quen dng tay phi cng phi ch rn luyn c tay tri kch thch, lm hng phn cng nng bn cu no phi, khin cho tr lc ca con c pht trin ton din.

3. Cc b phn ca i no c phn cng nh th no? Cc b phn khc nhau ca i no u c chc nng ring, c b phn qun th gic, b phn qun thnh gic, b phn qun ting ni, b phn qun t duy.. S hot ng hi ha gia cc b phn ny s khng ch ton b cuc sng ca chng ta. Nm 1861, nh gii phu thn kinh Php Bulopka chn on v iu tr cho mt bnh nhn ni kh khn. Bnh nhn ny c th nghe hiu c, c quan pht m khng c bnh g nhng ngoi m "tan" ra khng th ni c mt m no khc. Su ngy sau, bnh nhn b cht. Kt qu gii phu no chng t phn no bn tri trn b tn thng nghim trng. Bulopka nghin cu tip 8 bnh nhn tng t v u nhn c kt qu nh nhau. Khu vc ny v sau c gi l "khu vc Bulopka". My nm sau, mt bc s ngi o tn l Venik pht hin mt dng tr ngi v ting ni khc. Bnh nhn ny c th pht m r rng cc t n, ng php khng sai nhng ging ni rt ngng, khng ai nghe r c. Loi bnh ny do v tr trn ca i no (khu Venik) b tn thng. Hai khu vc ny l khu vc chnh ca ting ni. S tm hiu v chc nng vng trn ca i no l mt s kin bt ng tng t. Gia th k 19, khi nc M xy dngng st vi quy m ln, Porment (min ng bc M) c mt cng nhn ng st tn l Keyci. Bm sinh anh ta hin lnh, vui tnh, hay gip ngi khc. Mt hm, khi dng thanh st tra thuc n, khng may mt m la bt ng ri vo lm thuc n tung. Lc , u Keyci ang hi nghing, ting n ht thanh st thc ln bn tri trn, hng sang bn tri u, lm cho xng spha trc b thng nghim trng. Keyci hn m. iu lm cho ngi ta ngc nhin l sau khi tnh dy, anh ta vn khng mt cm gic v vn ng bnh thng. Nhng dn dn, tnh cch anh ta thay i rt r. Keyci tr thnh ngi ngo mn, ngang tng, c c, khng quan tm n ai, hnh vi rt qui d. Tnh cch ny c gi mi cho n cui i. Bnh tnh khin cc nh khoa hc nghi ng rng, phn no vng trn c lin quan mt thit vi tnh cch v nng lc t duy ca con ngi. Gia th k 20, cc bc s thng dng phng php ct b khu hi m (mt khu vc trong no c hnh ging hi m) v khu no ln cn cha chng ng kinh. Nm 1953, bc s Monthli ngi Canada lm phu thut ny cho mt bnh nhn 27 tui, qu nhin cha c bnh ng kinh, nhng ng thi li gy nn mthu qu nng n khc. l tuy bnh nhn vn gi c tr nh nh trc khi phu thut, nhng anh ta ch nh c trong mt thi gian rt ngn. V d, sau khi ni chuyn vi ngi khc, anh ta lin qun ngay, khng th nh ni ni

chuyn vi ai; thm ch anh ta khng bit c mnh ang u, v sao li y. Anh ta hu nh mt hon ton khi nim v thi gian, khng bit r mnh bao nhiu tui. V vy, anh ta ch c th lm mt s ng tc n gin, tc thi v khng lm c vic g khc na. Tnh hnh ko di 28 nm (n nm 1981) vn khng c g thay i. R rng tr nh ca con ngi c lin quan mt thit vi khu hi m. Tng t, nu no chm b tn thng th th gic s c vn , khu vc no qun l s vn ng nu b tn thng s gy tr ngi cho vn ng. My nm gn y, cc nh khoa hc cn pht minh mt k thut mi, c th khng cn m hp s, khng cn gy tn thng no m vn c th tin hnh nghin cu chc nng cc khu vckhc ca i no. iu lm nhn thc su thm v chc nng ca cc khu vc. K thut chp ct lp bng lung chiu in t dng (PET) chnh l mt trong nhng ng dng . Nh ta bit, t bo thn kinh hot ng cng mnh th lng tiu hao gluco cng nhiu. K thut PET li dng nguyn l ny, thng qua cc hot th xc nh tnh hnh hp thu v o thi ng gluco ca cc t bo thn kinh, t m hiu hot ng ca cc khu vc i no. Cc nghin cu cho thy, cc khu vc ca i no tuy c s phn cng khc nhau nhng khi thc hin mt cng nng no th phi c nhiu khu vc cng tham gia. Cc khu vc s phi hp vi nhau hon thnh nhiu dng cng nng khc nhau. Cng nng ting ni l mt v d c tnh tiu biu. Nh nghin cu cho ngi th nghim tnh to, vn nghe, nhn, ni cc n m khc nhau, ng thi dng phng php PET kim tra hot ng ca i no. Kt qu quan st c khinghe, nhn v ni cc khu vc khng ging nhau. c bit, khi ni mt ng t hay danh t, hot ng ca no cng khc. nhng ngi tho hai ngn ng, i vi nhng danh t ca hai ngn ng c cng hm ngha, khu vc no cha hai th ting cng khc nhau. Hn na, tuy chc nng ting ni ch yu l do no tri khng ch, nhng khu vc tng ng ca no phi cng tham gia khng ch v cao thp ca ging ni. V vy, mt khi nhng khu vc ny b tn thng th chng ta khng th din t ting ni mt cch sinh ng c.

4. C phi no ln hn l thng minh hn khng? C ngi ni, ai no to th ngi thng minh. Mi nghe th hnh nh cu ni ny c l. Loi cn trng c no b nh mi kim nn chng thng l nhng con vt thua km so vi ng vt c xng sng. No ca mo, ch v th u b hn no ca ngi, cho nn chng khng th tranh ginh c vi con ngi. Con ngi thng c mnh danh l "ng tinh khn nht ca loi vt" nh c i no pht trin. Trong gii ng vt, tr lc ca loi vn ngi c xp hng u nhng trng lng no ca chng cng cn cch xa so vi con ngi. Trng lng b no ca hc tinh tinh l 420 g, ca i tinh tinh gn 500 g, ca ngi vn gn bng con ngi nhng vn cn mt khong cch

nht nh. Trng lng bnh qun ca no ngi hin i l 1450 g, ca ngivn Bc Kinh l 1075 g, ca ngi vn Lam in l 850 g. Trong x hi loi ngi, tr em va sinh ra, trng lng no ch khong 390 g. Cng ln ln, no cng nng thm, to thm, tr lc cng pht trin cao hn. V gi, trng lng no li gim dn xung, trnh tr lc cng gim theo. Nhng iu ny hu nh chng t no ln l thng minh. Nhng trn thc t, khng nht thit no ln l thng minh. V d, no ca loi chut nh hn so vi no th, nhng tr nh ca chut vn mnh hn. V trng lng no th con ngi cng khng phi l loi ng u. No ca c knh nng khong 7.000 g, no ca voi khong 5.000 g, u nng gp my ln so vi no ngi, nhng tr lc ca chng li thua km con ngi rt xa. Mt nh nhn loi hc Lin X (c) a ra ch s biu th mc pht trin ca i no: (trng lng no x trng lng no)/trng lng c th. Ch s ny cng ln, no cng pht trin. Kt qu: no chut l 0,19; no ngi vn l 7,35; no ngi l 32. Trong loi ngi, ngi c no ln hn th thng minh hn chng? Trng lng no ca Sekhov (nh vn ni ting Nga) l 2012 g. Nhng mt s danh nhn th gii c no khng nng. No Gaox, nh ton hc c, ngi pht hin nhiu nh l v cng thc ton ni ting, ch nng 1492 g. Nh th ni ting th gii l Tantin (Italy) c no nng 1420 g. Anhstanh l mt trong nhng nh khoa hc v i nht nhng no ca ng khng c g khc so vi ngi bnh thng. Mt s ngi ni ting c no kh nh. No ca Banzc, nhvn ni ting Php, ch nng 1017 g; no nh ha hc c Penlin cng ch c 1259 g, cn nh hn c no ngi bnh thng. Theo mt nghin cu, ngi trng thnh, nu trng lng no ca nam gii khng thp hn 1000 g, ca n gii khng thp hn 900 g s pht trin tr lc s khng b nh hng. Trn thc t, trong no ngi c nhiu np gp, lm tng din tch b mt v i no v tng thm s lng t bo v no.i no nh cha chc t bo no t, i no ln cng cha chc t bo no nhiu. Hung h s ti tr, thng minh ca con ngi cn c quyt nh bi s gio dc v rn luyn. Nhng bn tr v no nh m su mun c th hon ton yn tm vt b mc cm . Tng t, mt s t ngi no ln cng khng nn t kiu t i, khng nn bung lng hc tp v tinh thn phn u hng ngy.

5. V sao ngi gi hay qun nhng vic gn y, nh r nhng vic thi tr? Ngi gi hay qun nhng vic gn y, nhng rt nhiu vic thi tr (thm ch l nhng vic rt vn vt) cng nh rt r. Nguyn nhn l khi mt s vic no gy cho v i no s hng phn mnh m, lp nn phn x c iu kin th vic c xem l c du n. Lc nh n ch cn kim tra li l c, tc ch l s lp li phn x c iu kin m thi. Con ngi thi tr tinh lc tp trung, phn x c iu kin va d thit lp, va d cng c, cho nn tr nh ca tr em v thanh nin rt tt. Khi tui tc tng cao, nng lc hiu bit tuy

c tng thm nhng v cng tc nhiu v phc tp nn phn x c iu kin c lc khng c cng c, do ngi ta tr nn mau qun. Ngi gi cng nh vy. Ngi gi tuy mau qun nhng cng nng ca v i no ca h tt, phn x c iu kin mi tuy khng d thnh lp nhng nhng phn x c iu kin c li rt vng chc, cho nn mi c chuyn vic c vn nh r, cn vic mi li rt mau qun. Hiu c nguyn l ny, chng ta nn phn u tui tr phi hc tp nhiu t nn tng vng chc cho cng tc v cuc sng sau ny

6. Vic dng u nh bng c lm no c b chn ng khng? Trong bng , ta thng thy nhng pha cu th nh bng hoc ghi bn bng u rt p. C ngi hi: vi qu bng tc nhanh, lc va chm rt mnh, vic cu th nh u liu c lm cho i no b chn ng mnh khng? C th khng nh hu qu ng s hu nh khng xy ra. l v bn ngoi i no c mt v xng s rt cng, gm xng nh u, xng trn, xng thi dng, xng chm v xng gy cu to nn. Ni chung cu th thng dng xng trn nh u. Xng trn l b phn dy nht, cng nht trong hp xng s. N c th chu ng c lc va chm rt mnh. Hn na, qu bng c lm bng cc mnh da mm, trong cn c hi, nn n c n hi nht nh. Ngoi ra, khi cu th nh u mt cch ch ng th ton b khung xng v cc c bp u trng thi cng ln cao , c bit l xng v c bp vng trn, gi c mt cng cng hi ha, c tc dng n hi nht nh. Do , c th thy, t cu to ca hp xng s cho n sinh l vn ng m ni, khi qu bng t xa bay n vi tc nhanh, lc ln, cu th nhy cao dng u nh bng s khng gy ra nguy hi g cho no. Nhng cng cn phi ni thm, vi mt ngi trng thi hon ton khng chun b, nu c mt qu bng t xa bay n vi tc nhanh p trc tip vo u, v c bp khng kp n hi nn c kh nng s gy ra s chn ng mnh m i vi no; nghim trng hn, c th khin cho t chc ca no b tn thng, dn n nhng hu qu khng tt.

7. V sao cht no l tiu ch khng nh s sng ca con ngi kt thc?

Cht l s sng kt thc. Qu trnh tip thu, o thi ca c th kt thc th c th cng cht theo. Quan nim truyn thng cho rng, khi tim ngng p, mi ngng th th s sng khng phc hi li na; lc c th khng nh c th cht. Nhng trn thc t, c khi tim ngng p, mi ngng th m vn cha cht tht. V d ngi b bnh tim, nhiu khi tim hon ton ngng p nhng vn c th nh my h hp v my kch nhp tim m cu sng li. My nm gn y, nh s pht trin ca y hc, mt s ngi, tuy cng nng ca i no v ui no mt nhng cng nng tim, phi vn c th c duy tr bng my h hp v my kch nhp tim. Nhng chc chn h khng th tnh li nh c c. Chnh v th m quan nim truyn thng ly tiu ch tim v h hp ngng lm vic l cht hon ton thay i. Hin nay, y hc hin i ang dn dn xy dng mt quan nim mi: no cht mi thc s l ngi cht. No cht l khi cng nng ca i no, tiu no v ui no hon ton mt i v khng th phc hi, tc l ton no cht. No v nh b t lnh ca c th. B t lnh bi lit, thm ch b hy dit th c th s ng trc ci cht. Ni chung, con ngi, sau khi tim v phi ngng lm vic, v i no cn c th chu ng tnh trng thiu xy trong 5-6 pht; qua thi gian ny, cng nng i no s vnh vin mt i. Sau khi tim v phi ngng lm vic, nu lp tc cp cu, c th cn c kh nng phc hi. V vy, vic dng tiu ch tim ngng p v ngng h hp phn on t vong l khng c s khoa hc. Ch sau khi cng nng ton b no mt i mi tiu ch kt lun cuc sng kt thc.

8. Thn ng v cc em b bnh thng c g khc nhau? Ngi ta thng gi nhng em b c tri ph cho nhiu ti nng, ni tri xut chng l thn ng. Mt trong nhng thn ng ni ting nht ca th k ny l ngh s v cm M Yahu Meinew. Meinew sinh nm 1916, 5 tui bt u chi violon, 7 tui tham gia din xut vi dn nhc Giao hng New York. K thut biu din nhun nhuyn, ti tr, nhit tnh v sc hiu tc phm su sc ca em khin cho ngi ta v cng mn phc. i thi ho Trung Quc l Bch C D (i ng) mi natui bit c. Nh ton hc Gause ngi c cha n 10 tui m nng lc tnh ton ngang vi gio s i hc. Vy th thn ng v cc em b bnh thng khc nhau ch no? Trc ht, h thng thn kinh, c bit l b no, ca cc em b thn ng thnh thc sm hn rt nhiu so vi cc em bnh thng, khin tr lc pht trin rt nhanh. Ngoi ra, nhng em b thn ng cn nhn c s gio dc tt p t rt sm. Nu khng cho tr tch cc dng no sm, no s khng th pht trin hon ho, tr lc cng khng th c khai thc kp thi. Gorki tng ni: "Ti nng thin ph ca con ngi ging nh hoa la, n c th b dp tt, cng c th bng ln, vn l

 ch n c i x nh th no. Thc tin chng t, gio dc sm l mt khu v cng quan trng khin cho hoa la tri ph c th thng hoa ngn ngt". Nhng cng cn hiu rng, vic gio dc sm cha phi quyt nh c c cuc i ngi. Mt thn ng nu khng c s n lc v phn u lin tc v sau cng ch l mt m la nht thi, cui cng vn khng lm nn tr trng g. Cc ti liu nghin cu cho thy, phn ln s thn ng khi trng thnh u khng duy tr c v tr dn u ca tr lc nh hi cn nh. V d, trong s 70 thn ng ca 2 th k gn y, ch 8 ngi v sau tr thnh thin ti. C thng k cho thy, trong my trm danh nhn c thnh tch xut sc, ch 5% l thn ng. S cn li c tr lc ban u rt bnh thng, h phi phn u lin tc mi ginh c nhng thnh tch ni bt. Nh bc hc Newton l mt trong nhng ngi nh th

9. Nu ngi xm lu th khi ng dy s cm thy chng mt, hoa mt, ti sao? Thng ngy, ta vn c lc ngi xm. Ngi xm lu, sau ng dy, bn d cm thy chng mt, hoa mt. Trn thc t, l mt loi phn x ca thn kinh. Khi t th t nhin thay i th ngi khe cng thng xut hin phn ng ny. Chng mt l v no thiu mu, hot ng ca t bo thn kinh b nh hng. Hoa mt l v mu vng mc khng c cung cp y , khin cho t bo th gic b kch thch. V sao hin tng ny li pht sinh sau khi ngi lu, ng dy t ngt? Nguyn nhn l khi ta ngi, cc mch mu ca phn bng b p, mu phn bng v t chi gim thp rt nhiu, cn u hi ci v pha trc th mu li. Khi ta ng dy t ngt, mu trn u nhiu s chy xung phn bng v t chi, gy thiu mu. Tuy nhin, nh tc dng iu tit ca h thng thn kinh, mch mu phn bng s co li, khin mu li c dn ln no, hin tng no thiu mu c xa b nhanh chng; chng chng mt, hoa mt cng mt i.

10. V sao khi tc gin, ta li khng mun n cm? Khi bng trng rng, ta c cm gic i, trong bng cn c ting ku; l tn hiu chng ta nn c n cm. Nhng cng c lc ta ang i, mun n, nhng bng nhin mt s vic lm ta khng thoi mi xy ra, khin cm gic i tm thi mt i. Cng c lc ta ang n rt ngon ming, bng nhin mt vic no lm ta tc gin, khin ta nut khng tri, ging nh bng no ri.

V sao nh th? Nguyn nhn l nht c, nht ng ca chng ta u c v i no ch huy. N va qun nhng hnh ng c th, va qun t duy ca chng ta. T lc tnh dy n lc i ng, b no rt bn rn. Nu ng khng tt, n vn khng c ngh ngi. Mc d c nhiu vic nh th, v i no vn hot ng rt c trnh t. Trong mt thi im nht nh, n ch x l mt s vic. C khi c nhiu vic ln nh n cng mt lc, n vn khng vi vng; ging nh bn cnh bn tuy c rt nhiu my in thoi cng chung nhng bn ch c th ln lt ni chuyn vi tng my mt. Khi v i no x l cng vic, ch v tr lin quan n cng vic l pht sinh hng phn, cn tt c cc v tr khc u b khng ch. V d, khi bn ang tp trung t tng lm mt vic g , hoc khi bn ang c sch rt say m th bn s khng bit n nhng s vt xut hin chung quanh, cng khng nghe thyiu g ang xy ra. l v v i no ca bn c mt v tr no ang trng thi hng phn, cn cc v tr khc u b khng ch. Lc ta cm thy i, v tr v no qun l s thm n chng phn, khin ta c cm gic mun n. n l nhim v duy nht lc , cn nhng vic khc u tm thi b gc li, tc l cc v tr khc ca v i no ang trong trng thi b khng ch. Nhng nu bng nhin pht sinh mt vic mi khin ta khng thoi mi, hoc tc gin th v tr khc ca v i no s hng phn mnh m, cn v tr qun vic n li b khng ch; do cm gic thm n tm thi mt i. Thc ra khng ch s tc gin mi khin ta khng mun n. Bt k s vic pht sinh no khin ta hng phn mnh lit cng khin v tr v i no qun v vic n b khng ch, v ta s nut khng tri cm.

11. V sao t mnh c s khng cm thy bun ci? Trn mt da ca ta c nhiu im au, im nng, nhng khng c im nga. Tuy nhin, ngi ta vn thng cm thy nga. Thc ra, ta khng ch cm thy nga m c lc cn b "nga" lm cho khn kh, thm ch ng ngi khng yn. Mui, rn, rp cn gy nga nh, khi chng b trn ngi cng khin cho ta cm thy bun v kh chu. Ngi khc t nhin c cng khin cho ta cm thy bun. V sao ta li cm thy bun v sau khi cm thy bun li hay ci? C ngi cho rng bun l do cc im au b kch thch nh nh gy nn. Ch cn kch thch nh nh, lin tc vo im au, gy tn hiu truyn ln i no l ta cm thy bun, sau pht ci ln. Nhng ngy nay, nhiu nh khoa hc a ra cch gii thch mi i vi hin tng bun v pht ci ny. H cho rng, c l mt tc ng nh, c nhp iu ln da. Cm gic ca i no i vi ng tc ny ging nh l sp ri vo mt s nguy him no . V d s nguy him ny ging nh l c mt con trng c hi, thm ch l mt con rn c ang b trn da. Mt khi pht hin c thc ra s vic khng phi l nh th th phn x lo s tc thi trong i no b mt i, do s cm

thy yn tm v bng ci o ln. C cng nhiu th cm gic s hi ban u cng mnh, ting ci sau cng to, cng di. Vy v sao khi t c ln, ngi li khng cm thy bun? l v t c th trong thc bit trc, tc l c s chun b. Khi i no pht lch cho tay c th ng thi cng pht tn hiu khng c cm gic nguy him. bit trc khng c g nguy him th thn kinh s khng cng thng na, cho nn cng khng gy ci.

12. V sao ni da l kh quan ln nht ca c th? B mt c th ca ta, ngoi ming, mt v nhng l khc ra u c da che ph. Din tch mt da ca mt ngi bnh thng la tui trng thnh l khong 1,5 - 2 m2, da chim khong 16% trng lng c th. Tng trn ca da l lp biu b ri n da trong. Lng, tc, mng tay, mng chn, tuyn m hi v tuyn m da l nhng c quan ph ca da. Chng phi hp vi nhau khin cho da tr thnh mt kh quan c nhiu cng nng. Da mm nh mt mng chn t nhin, bo v cc t chc v cc kh quan trong c th trnh c s kch thch v gy tn thng do ngoi gii. Da gm c lp x gc ngoi cng cha cht keo, ri n lp x c tnh n hi v cui cng l lp m di da, dai v giu tnh n hi, mm nhng c sc cng, khin cho da chu c c xt, co ko, nn, va p v chn ng. T bo da sp xp dy c, lin kt cht ch vi nhau, b mt da c che ph bi mt lp m cc mng khin cho da c tnh axit yu. Cht ny ngn cn c hiu qa cc vi khun, c t t mt da xm nhp vo c th, khng c s xm thc ca cc cht ha hc khc. Da c th ngn nc trong c th thot ra ngoi, khin cho con ngi chu ng c mi trng rt kh ro. N cng ngn nga nc t bn ngoi thm thu vo c th, nn ta c th tm di nc m khng b nc ngm vo. Cc t bo ht t trong da c kh nng hp thu tia t ngoi, lm cho ta trnh c s tn thng do nh nng mt tri gy nn. Ging nh mt, tai, mi, li, da cng l mt kh quan, gip ta hiu c chnh xc mi trng chung quanh. Khi tm vt, c quan xc gic s lm cho ta bit c ng vo vt cha; khi thi tit bin i, cm xc v nng s cho ta bit nng hay lnh. Cc c quan cm gic trong da v u cui thn kinh truynnhng tn hiu khc nhau ln i no. i no sau khi phn tch v tng hp s em n nhng cm gic phc hp rt a dng v k diu v nng lnh, au nga, mm cng, th mn... C th nu thiu cm gic ny th kh m trnh c nhng tn thng do ngoi gii gy ra. Da cn l "b my" bo v nhit n nh ca c th. Khi thn nhit qa cao, cc mch mu da s gin ra, nhit da tng cao, m hi ra nhiu, gip tn nhit tt. Khi tri lnh, mch mu da co li, m hi khng tit ra duy tr s n nh ca nhit c th.

Da bi tit m v m hi. M ngn nga cho da khng b kh n v lm nhun lng, da. Vic bi tit m hi ngoi tc dng lm gim thp thn nhit cn c th o thi cht c. Da cn c chc nng h hp. Ngi ta dng thuc bi ngoi bi ln da l da theo nguyn l ny. Da khng nhng c din tch ln, trng lng nhiu m cn c nhng chc nng a dng m cc kh quan khc khng th so snh c. Do , gi da l kh quan ln nht trong c th cng khng c g qa ng.

13. V sao mu da, tc v mt ngi phng ng khc ngi phng Ty? Loi ngi sinh sng trn tri t c mu da khc nhau. Nichung, ngi chu da vng, ngi chu Phi da en, ngi chu u da trng. Trn i lc - u, c bit l chu u, cng i v pha Nam th mu da cng m. V sao da ngi li c mu sc khc nhau? Ngy nay, ngi ta bit c sng ti ca da l do s lng cc hc t trong da quyt nh. Ngi chu u c t hc t nn mu da rt nht;ngi chu Phi nhiu hc t nn da mu en hoc nu en. ngi da vng, lng hc t mc gia hai loi ngi trn nn da mu vng. Cc nh khoa hc cho bit, mu da ca ngi l kt qu thch ng vi mi trng trong qu trnh tin ha lu di. Tia t ngoi ca nh nng tuy c th gip c th hp thnh vitamin D, tng thm sc khng ca c th i vi bnh tt nhng li c th gy hi nu c qu nhiu. Hc t da ging nh mt ci "d" che nh nng, ngn nga tia t ngoi xm nhp vo c th. Ngi chu Phi do sng vng v thp, nhiu nhnng nn da c nhiu hc t. Ngi chu u sng vng v cao, khng b nh nng mt tri chiu mnh, mu da sng s gip h hp th c nhiu tia t ngoi hn. Tc ca ngi cng c nhiu mu; c tc en, tc vng, tc ... Nhn chung, ngi da vng c tc en nhnh, ngi da trng tc mu vng bch kim. Ging nh mu da, mu tc s d khc nhau cng l do s lng hc t trong tc nhiu hay t. Ngi hc t nhiu s c tc en, ngc li l tc vng hoc bch kim. Mu tc khc nhau cng l mt chng minh v s thch ng i vi mi trng ca con ngi. Ngi phng Ty sng vng lnh, nhnng yu; cn ngi phng ng sng vng nng nhiu, hc t s bo v tc trc s tn cng ca tia t ngoi. Mu mt ca ngi phng ng v ngi phng Ty ckhc nhau. Mt ngi phng ng mu vng hoc en, mt ngi phng Ty ngc li l mu lam nht hoc mu sng. Trn thc t, mu mt chnh l mu ca cng mc (mng na hnh cu nm pha trc nhn cu). Lng hc t trn cng mc s quytnh mu sc ca nhn cu. ngi phng ng hoc ngi chu Phi, chu M la tinh, hc t trn cng mc tng i nhiu nn nhn cu mang mu en hoc vng nu. ngi da trng phng Ty, hc t trn cng mc t, mch mu li nhiu nn nhn cu c mu lam nht hoc xm (cng ging nh vi ngi da trng, ta d dng thy c cc mch mu li ti di da).

14. V sao tr em cn tm nng nhiu? nh nng mt tri c nh hng rt a dng n sc khe.nh nng chiu ln da khin cho cc mch mu di da gin n, huyt mch lu thng, c li cho s bi tit cc cht c, tng cng sc khng ca da. N cn khin cho nc bt v dch v tng ln, rut nhu ng tt, thc y n ngon hn v tiu ha tt hn. Quan trng hn, di s chiu x ca nh nng, da c th to ra vitamin D. Vitamin D thc y s hp th canxi v pht pho (nhng thnh phn ch yu ca xng). Nu thiu vitamin ny, xng s pht trin khng tt. V ta c qu nhiu dp tip xc vi nh nng mt tri nn t khi ngh n tm quan trng ca n i vi sc khe; cng ging nh ta sng trong khng kh nn khng cm thy khng kh l quan trng. V sao tr em cng cn c tm nng? L do rt n gin, tr em, c th (trong c b xng) pht trin vi tc rt ln. Nu thiu nh nng mt tri, c th khng hp thu c canxi, tr s mc bnh xng mm hoc ci xng. C ngi cho rng, nh nng mt tri c th ly vo nh qua ca knh, tc l tr em khng cn tm nng ngoi tri. Thc ra, ca knh ch cho nhng tia sng khng quan trng i qua; cn tia t ngoi - nhn t to ra vitamin D - s b ngn li. Ngoi tm nng, c th dng phng php ung du c, n rau ti, trng, tht... b sung vitamin D.

15. V sao vn tay mi ngi khng ging nhau? Vn tay l do gene di truyn quyt nh. Mt khi hnhthnh, vn tay s sut i khng thay i. c ngi v mt nguyn nhn no mun tm cch thay i vn tay. H dng cc phng php nh gy bng, dng dao ct, thm ch dng thuc ha hc lm bin i da. Nhng sau khi vt thng c cha khi, vn tay vn khng i. Vn tay do nhng vn di ngn, c hnh dng v th mn khc nhau cu to nn. Thng vn tay chia thnh ba loi: hnh trn, hnh bn c v hnh vng cung. Vn tay ngi Trung Quc phn nhiu hnh trn (khong 51%) v hnh bn c (47%), cn li l hnh cung. D l vn hnh g cng do c tnh di truyn quyt nh, hon ton khng lin quan n ha phc, vn mnh.

Sau khi my tnh ra i, vic nghin cu vn tay c mt bc pht trin mi, phm vi ng dng cng ngy cng rng hn. Ngy nay, cc nh khoa hc nghin cu ra mt loi "cha kha vn tay". Khi m ca, ch cn dng ngn tay n vo mt phm trn my tnh t ca, my tnh s tip thu tn hiu vn tay bit ngi m ca c ng l ch nhn khng. Nu ng l ch nhn th lp tc ca s m.

16. V sao mi ngi u c l rn bng? Mi ngi bng u c l rn. L rn ny xut hin nh th no? Thai nhi c hnh thnh v pht trin trong bng m. Lc , thai nhi tuy c mi nhng khng th c, c mingnhng khng n c. sng v pht trin, n cn xy v cc cht dinh dng. Thng qua dy rn, thai nhi s nhn c cc th . Dy rn ni lin bng ca thai nhi vi rau trong c th m. Ngi m thng qua dy rn ny cung cp dinh dng v xy cho thai nhi. "Chn thng mang thai, mt gi". Sau khi thai nhi ra i th rau v rn s mt i vai tr ca n. Bc s sn khoa dng ko ct dy rn trn thn thai nhi. Trn dy rn khng c thn kinh cm gic nn lc ct, thai nhi khng b au. Sau khi sinh my ngy, on dy rn s rng i v li mi mi trn bng hi nhi mt du tch, chnh l l rn.

17. n x du c khin cho da en hn khng? C mt s ngi lo rng vic n x du s lm cho da en thm. Do , h khng dm n nhiu x du, thm ch king hn. Sc t da ca c th mi ch mt khc nhau, c ch mu trng sa, c ch mu vng, c ch mu pht hng, c ch mu tm hoc mu tm en. Mu da ch yu do s lng hc t v v tr phn b ca chng quyt nh. Loi sc t ny c rt nhiu ngi da en, t lp nn cho n b mt da. ngi da vng, hc t ch yu phn b lp nn ca da. ngi da trng ging, sc t ny cng t. Trong c th ngi, hc t do mt loi t bo mu en hpthnh v tit ra. nhng ngi c mu da khc nhau, s lng t bo mu en trong da tng i ging nhau. Nguyn nhn cn bn gy nn s khc nhau v mu da l s khc bit v hot ng ca cc t bo hc t (ngha l mi t bo c th sn sinh ra c bao nhiu hc t). nhng v tr khc nhau trn da ngi, s lng t bo muen khng ging nhau. mt, nm v, nch v b phn sinh dc, s lng t bo ny tng i nhiu (khong 2.000/mm2) nn

mu da cc vng kh m. nhng v tr khc, s t bo hc t ch bng mt na nn mu da nht hn nhiu. Hc t do mt axit amid mang tn tyrosin to nn di tcdng ca men tyrosin. nhng vng m men tyrosin hot ng mnh, mu da s rt m. Ngc li, nhng vng m hot bt ca men tyrosin b khng ch, mu da s nht hn. S hnh thnh hc t l mt qa trnh v cng phc tp. Mt s cht trong c th c tc dng khng ch men tyrosin, nhng tia t ngoi trong nh nng mt tri li khin cho men tyrosin tr nn hot bt, t lm tng thm s lng hc t trong da. V th nn ngi phi nng nhiu d b en da. Ngoi ra, tnh trng suy dinh dng lu ngy cng khin cho hc t hnh thnh, lm cho da en hn. Vic thiu vitamin A cng gy en da. Sau khi bit r nguyn l ny, chng ta th nhn li xem x du c lm cho da en hn khng. X du l mt loi gia v c gi tr dinh dng, trong c nhiu thnh phn nh anbumin, axit amin, ng, axit hu c, mui v mt s nguyn t vi lng photpho, canxi, st... Nhng thnh phn ha hc ny s khng gy tng thm sc t en. Do , vic n nhiu x du khng lin quan g n en hay trng ca da.

18. V sao vo ma h, tr em hay ni rm? Rm l nhng nt mn , rt d pht sinh khi tri oi bc. N xut hin do m hi qu nhiu nhng khng c bi tit mt cch thun li, khin cho da ch ming tuyn m hi pht sinh vim cp tnh. Bn ch quan st quy lut pht sinh rm cha? Khng phi c tri nng l c rm. Ch khi tri va nng va oi va m t, nhng git m hi trn ngi nh ng li khng thot ra c (v ming tuyn m hi b cc cht cu bn bao bc gy vim), cc m rm mi hnh thnh. Nu bn mc qun o rng v mm, rm pht sinh v ngc li. Nhng em b ngi bo, hay khc hoc nhng ngi m cng d mc rm. C phi nhng ngi ra nhiu m hi u mc rm khng? Khng phi th, s thc l trong nhng ngy tri nng nht cng c rt nhiu ngi khng b mc rm. V d, vn ng vin thng tp di nh nng gay gt nhng h u khng c rm. Ra m hi ch l mt trong nhng nguyn nhn gy mc rm, tnh trng sc khe khng tt, sc khng ca da yu mi l nguyn nhn ch yu ca tnh trng ny. Vy lm th no bo m cho da khe v tng thm sc khng ca da? Trc ht, phi tm ra thng xuyn, bo m cho da sch s. Trn mt da c hng nghn, hng vn l chn lng, u l "my h hp" ca da. Lu ngy khng tm, cht cu bn lp l chn lng, khin cho da th khng tt nn sau mt thi gian di khng tm, bn s cm thy ngi khng thoi mi.

Ngoi ra, vic phi nng nhiu v tm nc lnh cng c th tng thm sc khng ca da. Vo ma h, nn m ca phng thong gi, mc qun o mm nh, rng.

19. V sao khi ming vt thng sp lnh thng cm thy nga? Khi ming vt thng sp khp kn, ta thng cm thy nga. Ngi gi hay ni: "Khng can g, l vt thng sp khi". Quy lut chung qu thc l nh th: Khi ming vt thng pht nga th sau vt thng s lnh. V vy, ngi ta ly hin tng nga lm tn hiu bit vt thng sp khi. Tuy nhin, khng phi tt c cc vt thng u nh th. Da ca ngi c nhiu lp, y ca lp biu b c mt tng t bo gi l tng pht sinh, c sc sng rt mnh. Ging nh mm non ca cy c, n khng ngng sinh si ny n. Khi vt thng trn da khng su, tng ny gip n lnh mau. Trong qu trnh t bo sinh si, v ming vt thng khng su nn thn kinh khng b kch thch, bnh nhn khng c cm gic nga, vt thng sau khi lnh cng khng li vt so. Nu vt thng su v rng (lp da trong b tn thng), trong qu trnh lin ming, chung quanh ming vt thng s hnh thnh nhng mm tht gi l t chc kt . Nhng mch mu mi s mc ra lp kt ny. V dy c v mc nhanh nn chng rt d chn p v kch thch nhng t bo thn kinh mi mc, gy nga. Nng lc ti sinh ca cc t chc trong c th khng ging nhau. Kh nng ti sinh ca t chc thn kinh l tng i chm so vi cc t chc khc nn trong qu trnh vt thng lnh ming, s ti sinh ca t chc thn kinh xut hin mun nht. Ni chung, khi thn kinh pht trin tt cng l lc ming vt thng lnh, u cui thn kinh v mch mu mi sinh mc su vo t chc kt , tri gic cc b cng dn dn c khi phc, cho nn ming vt thng d sinh nga. Ch n khi ming vt thng lnh hn th nhy cm kch thch i vi thn kinh s gim xung, bn s khng thy nga na.

20. V sao ming vt thng gp phi cht mn th d xt? Khi da b thng, ta cm thy au. Vt thng cng ln cng au. Khi vt thng khng may gp phi mui hay nhng cht mn th rt xt. Da rt nhy cm. B mt da c v s l chn lng, ch mt cn gi nh thong qua lm rung lng t, ta cng c th cm nhn c. Phn di da cn c nhiu si thn kinh v cc c quan cm th khc c th cm nhn c s tip xc, au v nng.

Nhng u dy thn kinh khng trc tip l ra ngoi m c giu di b mt da. Thng thng, khi b mt c m hay vo th phn da ch s c cm gic au nhng ch trong mt thi gian ngn. l v dy thn kinh c da bo v, khng b kch thch ko di. Nu ln da b ph hng th tnh hnh khng nh th na. Khi , nhng si dy thn kinh nhy vi cm gic au s bc l ra ming vt thng; mi kch thch d nh nh gi thi, nh nng mt tri chiu... u nh hng n n v gy ra cm gic au. Ngoi ra, cnh ming vt thng cn c nhiu t bo b vim,gy chn p dy thn kinh. c t do vi khun tit ra cng trc tip kch thch thn kinh v gy au (vt thng cng ln, cng cm thy au cng mnh). V sao khi ming vt thng s au hn khi chm phi chtmn? l v khi nng mui cng cao, kch thch ln cc dy thn kinh cng mnh.

21. V sao mt thanh nin d pht sinh nt mn? nhiu thanh nin tui 17-18, trn mt thng xut hin nhng nt mn (y hc gi l nt mn). Chng nhp nh cao thp khin cho h cm thy rt kh chu v ngng ngp. Nhng nt mn ny ngng pht sinh sau khong tui 30 nn ngi ta gi l "mn tui thanh xun". Trn mt ngi, tuyn m rt nhiu. Trong thi k pht dc, cc cht ni tit ca tuyn m di da tng ln rt nhiu. V vy, sau khi ng dy, da mt thanh nin thng bng hn, dng khn lau cm thy c cht m. Ming cc tuyn m nm chn lng. Khi m tit ra qu nhiu cng thm l chn lng b sng ha (do kch thch ca ngoi gii v nh hng ca cc cht ni tit), m da s tch t li trong chn lng, khin trn mt hnh thnh nhng nt cng to. Ming cc l chn lng v b xy ha m hnh thnh nhng im en. Vi khun xm nhp, pht trin trong l chn lng, gy vim nhim v thnh m. Nhng nt mn sau khi khi s bin thnh cc vt so nh rt kh coi. Ngoi ra, tnh trng tiu ha khng tt, to bn, n phi thc phm c nhiu m hoc tinh thn qu cng thng cng c th sn sinh nhiu nt mn. V vy, thng ngy, bn cn ch gi da sch, t n cht m, tp th dc thng xuyn ngn nga cc nt mn pht sinh.

22. V sao da ngi gi thng ni np nhn? Da ngi gi thng ni np nhn, cng gi cng nhn nheo.ng nhin l ngi bo v ngi bo dng da tt th s t np nhn hn.

Lp da bao bc c th gm ba lp: lp biu b, da trong v cc t chc di da. Biu b ngoi cng, do nhiu tng t bo da t chc thnh. Nh s hp thu v o thi, cc t bo mi khng ngng mc t trong ra ngoi. T bo ca ngi gi dn dn b sng ha, bin thnh nhng lp sng mng, hnh thnh cc vy da, khng ngng bong i. Lp da trong v cc t chc di da gm c: thn kinh, c quan cm th, ng limpha, tuyn m hi, l chn lng, chung quanh cn c tuyn m. B mt da vn c v s g v rnh lm, do kt cu ca cc t chc di da b bin i theo nm thng cho nn cc g v rnh lm ngy cng phn bit r hn. Kt cu t chc da ca tr em rt mng nn lp cht sng trn b mt ngoi cng rt mng. V vy, ranh gii gia cc g v rnh khng r rng, khi s ln c cm gic va trn va mm. n la tui trung nin, cht sng ca b mt da dy hn v ngm nhiu nc, sc n hi ca da cao, cc t chc kt dy c, tuyn m di da cng di do nn da chc, mm, dai v c sc n hi. G v rnh trn mt da r rng hn nhng cn phng; cng thm tuyn m v tuyn m hi di da c sc bi tit mnh nn mt da kh mm, nhun. Sau tui 50, da bt u thoi ha; sau tui 60, da suy lo rt nhanh. Biu b ca ngi gi mng i, lp sng kh v gin hn, cc thnh phn nc d bc hi, sc n hi ca da gim xung, cc t chc kt yu i, tuyn m di da gim thp. Nhng bin i ny khin cho da va lng lo va mng, do g v rnh cng ni r hn, khin mt da hnh thnh nhng np nhn. Ngoi ra, da ngi gi t c tuyn m v tuyn m hi lm du nhun nn tr thnh kh v c nhiu vy th; cm gic tip xc, au v nng lnh u gim.

23. V sao vo ma ng, vnh tai v tay mt s ngi hay b nt n? n ma ng, mt s ngi tuy i m, eo gng tay nhng vn b nt n. Mt s ngi khc tuy khng ch bo v, hay lm vic ngoi tri nhng li khng b g. l v: Ngoi yu t thi tit lnh ra, nguyn nhn gy nt da cn lin quan ti s tun hon ca mu. Ma ng lnh gi, mt s ngi lm vic ngoi tri, thm ch ng gia gi ma, tuyt m khng b n da v da vn c nui dng tt. Cn mt s ngi khc (ngi lm vic vn phng, thiu mu, c bnh tim hoc suy dinh dng) vn b n da tuy tuy tri cha lnh lm, cc b phn ca c th c bo v tt. l v h hot ng t, mu tun hon khng mnh, huyt kh lu thng. Mu bn tay, vnh tai cng d b huyt gy hoi t cc b, to thnh nt n. Khi tri qu rt (v d m 20-30 C), ngay c ngi rt khe mnh cng cn c bo v, nu khng s d b nt n. phng nt n, bin php tt nht l bo v m, xoa bp tay chn v l tai, hoc hot ng nhiu cho mu lu thng tt.

24. V sao c nt rui? Nt rui trn da c th pht sinh bt c la tui no. c im ca n l pht trin rt chm v khng h gy ra cm gic khc thng. Hu nh mi ngi u c nt rui, thanh nin thi k pht dc thng gp hn. Nt rui phn nhiu thuc hai loi mu nu v mu en, to nh khc nhau, nh nh mi kim, to th bng ht u. C nt trn tru, bng phng, khng c lng; c nt mm nhn, trn, cao hn mt da v c lng. C nt rui to, mm v cn km theo mi kh chu. Ngoi vic c th gy nga ra, nt rui hu nh khng pht sinh bin i c tnh no, c bit l nhng nt mm nhn v c lng. V th nn ni chung khng cn phi cha tr hoc ty b. C mt loi nt rui c bit gi l nt rui mch mu, phtsinh do t chc mch mu di da pht sinh bin i qu mc. a s nt rui ny pht sinh mt hoc u, mu sc ti hoc tm, sm; c ci rt nh, c ci to chim gm c mt. Nt rui mch mu tuy tn gi c v ng s nhng khng gy nguy hi g cho c th nn khng cn lo lng, tr khi n c khuynh hng lot dn hoc nm nhng ch d b kch thch.

25. i mi ca ngi gi hnh thnh nh th no? C, mu bn tay v hai bn mt ca ngi gi thng xut hin nhng m en, to nh khc nhau, l i mi. N biu hin rng c th ca ngi gi suy lo. Nhng nt i mi gy kh chu ny thng xut hin sau la tui 50- 60, nhng mt s ngi tui trung nin cng c. con ngi sau tui trung nin, nhiu hot ng sinh l bt u "i xung dc". V d, chc nng tun hon mu gim, kh nng hp thu o thi chm, t bo v cc t chc dn dn thoi ha, suy lo. Cht axit aliphatin khng bo ha trong thc phm sau khi b xy ha s kt hp vi anbumin, hnh thnh nhng vt trm tch "cht m mu nu hoc en" nm li trong t bo. Dn dn, cc t chc v t bo b suy lo khng th no bi tit nhng ht mu en hoc mu nu ny c na. Chng tch ly li di da, hnh thnh nn nhng nt i mi. Thc ra, nhng nt ny khng ch xut hin trn mt m cn c tim, huyt qun, gan v cc tuyn ni tit. Vy c th lm chm hoc gim thp s hnh thnh cc nt i mi khng? Cc nh y hc cho rng, s hnh thnh sm hay mun cc nt i mi lin quan n tnh di truyn v tnh trngsc khe, ch dinh dng ca con ngi. lm chm hoc gim thp s hnh thnh i mi, ch n ung ca ngi gi nn a dng ha, tt nht nn phi hp gia m ng vt v thc vt theo t l 1/2. V ma h, khng nn ngoi nng lu v tia t ngoi ca nh nng lm tng tc suy lo ca da. Hng ngy nn xoa bp mt, mu bn tay v mt da ca cc chi trn

ci thin s tun hon mu cc b. iu ny rt c li cho vic ngn nga v lm chm s hnh thnh cc vt i mi.

26. V sao li xut hin tr c lng? Tr s sinh ngoi u c tc tt ra, cn tt c cc b phn khc ch c lng t nhn khng r. Nhng c bit cng c nhng hi nhi va sinh ra trn ton thn c lng di dy c, ngi ta gi l "em b c lng". Nm 1977, tnh Liu Ninh, Trung Quc c mt hi nhi c lng. Ngoi sng mi, mi, lng bn tay v lng bn chn ra, ton thn u mc lng di 2-3 cm. Tuy v ngoi ca em b trng rt ng s, nhng cc mt khc vn bnh thng, mt tui em bit gi b m, hai tui bit t i giy, 3 tui c th ra tay v git khn mt. Hin nay Trung Quc c hn 30 tr em c lng. V sao trn thn ca chng li mc nhiu lng di n th? Cu tr li ca cc nh khoa hc l: u do hin tng phn t gy nn. Nh ta bit, loi ngi t loi vn c tin ha m ra, trn thn loi vn c c lng dy v di. Thai nhi thi k 5-6 thng tui ton thn cng mc lng rt dy, bnh thng n thng th 7 s t rng ht. Nhng c mt s rt t thai nhi v nh hng di truyn hoc v mt nguyn nhn no m lng thai khng rng, cho nn sau khi sinh ra tr thnh em b c lng.

27. V sao tc ca mt s thanh, thiu nin bc sm? Theo tui tc, tc t mu en bin thnh mu xm, ri chuyn dn sang mu bc. Tui cng gi, tc cng bc, l iu ng nhin, ai cng khng cho l l. Nhng qui l l c mt sngi cn tr tc cng bc. l v sao? Thiu nin tc bc khc vi c gi tc bc. Tui gi tc bc l do cng nng sinh l bin ha suy thoi m ra, cn thiu nin tc bc c th do di truyn, b m hoc ng b ngi lc tr tc bc. Nu trong gia tc khng c nhn di truyn ny th c th l tc bc do bnh. Bnh gy tc bc v cng phc tp, nu l bm sinh th phn nhiu s pht bnh s ng thi km theo tc bc. Nu l bnh hu thin th ngoi l do tui gi ra, cn c th do ch dinh dng b thiu nghim trng, hoc do b kch ng mnh, tm tnh khng thoi mi, bi quan, lo lng qu mc gy nn. Ngi gi tc bc thng bt u sau tui 40, thanh nin tc bc thng xut hin vo khong 20 tui.

Nh ta bit, tc s d c mu l v trong tc cha mt loi sc t en. Sc t cng nhiu th mu tc cng m, sc t t th mu tc nht hn. Mu ca tc l do u chn sa ca tc hnh thnh. Nu qu trnh hnh thnh sc t hoc s vn chuyn sc t n u chn sa ca tc gp tr ngi, hay sc t b mt loi t bo no tri ni trong c th "n" mt lm cho n khng th n c u chn sa th cho d ngi tui ln hay nh, tc u b mt mu v bin thnh mu bc.

28. V sao u cy tc li b ch nhnh? Mi tc en nhnh khng nhng em li v p m cn l tiu ch th hin sc khe. Thi Trung Quc c, ngi ta thng dng cu "tc xanh ba ngn si" hnh dung mi u nhiu tc. Trn thc t, s tc trn u ca ngi bnh thng l khong 1012 vn cy. Cy tc di ngn khc nhau, di nht c th t hn 2 m. mt s ngi, on cui ca tc ch lm i, thm ch hnh thnh my nhnh rt nh. Y hc gi l "chng tc ch i", hay cn gi l "tc phn nhnh". Mi cy tc u do thn tc v gc cu to nn. Phn thn tc l ra bn ngoi da. Trn mt ct ngang ca cy tc, nhn t ngoi vo trung tm, cy tc c th phn thnh ba lp: lp ngoi cng gi l "biu b ca tc", rt mng; lp gia dy nht gi l "cht sng"; lp trong cng gi l "ty". Chn tc nm su trong da, c bao bc bi mt ti hnh ng (cy tc c mc ra t trong ti ny). Biu b ca tc do rt nhiu t bo cht sng cht v cc cht anbumin sng ha t chc thnh. Chng sp xp ni tip nhau. V thn tc l nhng t bo cht nn khi ct tc, ngi ta khng cm thy au. Nguyn nhn ch yu gy tc ch nhnh l do axit anbumin v cystin trong tc b gim thp, khin cho tc gin, d b gy. Ngoi ra, vic thng xuyn dng my sy tc hoc dng x phng c kim mnh gi u cng khin cho cht du trong tc gim thp, khin tc cng d phn nhnh. Ngi sc khe yu, dinh dng km, khin t bo tc cn sng "tin thin bt tc" th s tc khng c pht trin bnh thng, d b phn nhnh. hn ch hin tng ny, c th n vng en, ht o v trng g... v nhng thc phm ny cha axit amin, st v nhng thnh phn dinh dng khc rt cn cho s pht trin ca tc.

29. V sao lng my khng di nh tc?

Mi ngi u c lng my. Ging nh tc, lng my u mc ln t da. Nhng tc c th mc rt di, cn lng my th li ngn. D bn c i khp bn phng cng khng th tm thy mt ngino c lng my di nh tc. l v sao? Mun gii p vn ny trc ht phi lm r qu trnh sinh trng ca lng my v tc. Lng my v tc u gi chung l lng, c gc nm trong ti chn lng di da. Cc t bo phn ti chn lng khng ngng phn chia v cht i. Nhng t bo cht b n ra ngoi c th lin tc, tr thnh lng. Lng my v tc mc nhng v tr khc nhau trn c th, chu k sinh trng ca chng rt khc nhau. Thng thng mi cy tc c th mc lin tc 2-6 nm, sau ngng pht trin, 3-4 thng sau s rng i. Nu mi ngy, cy tc mc c 0,3 mm th trong 4 nm, n s di 66cm. Cn lng my mi ngy ch mc c 0,16 mm, chu k sinh trng ca n ch khong 2 thng. Khi ngng pht trin, ch my ngy sau l n rng. Do , lng my khng th mc di, di ca n khng th no so snh vi tc c.

30. Lng my v lng mi c tc dng g? Rt nhiu ngi cho rng, lng my v lng mi ngoi vic lm p ra th khng c tc dng g khc. V vy, nhiu c gi thng nh lng my, sau dng bt ch v ln ci "my ngi" cong cong, ng thi lp thm lng mi gi. Thc ra, lm nh vy l c hi cho sc khe. Tc dng ca lng my l bo v mt. N ging nh con , chn m hi v nc ma chy t trn xung; cng c th nh cnh rng bo h, khng cho bi ri vo mt. Lng mi pha trn v di mt ging nh hai bc rm ca s bo v con mt kiu dim. Tc dng ln nht ca n l gip mt khi b nh sng qu mnh chiu vo, ng thi ngn bi ri vo mt. Nu mt i lng my th m hi, nc ma v bi t pha trn s ri xung, khin mt b vim, mch mu sng ln. Vic nh lng my gy kch thch da, khin l chn lng m ra, vi khun c th tha c xm nhp, gy vim.

31. V sao tc thng rng? Vic mc tc c lin quan vi tnh trng sc khe, la tui vthi tit. ngi khe mnh, tc thng dy, en nhnh. Ngi sc khe yu tc thng tha, thm ch b rng tng m, tc mu vng, khng bng. ngi tr, tc mc nhanh, ngi gi tc mc chm. Vo ma h, tc hp thu v o thi ca c th nhanh nn tc mc cng nhanh hn, sang ma ng th chm li.

Chng ta hng ngy khi chi tc, trn lc thng thy c my cy tc rng. Nhng cy tc ny di ngn khc nhau, nu thy tc di nhiu hn tc ngn l bnh thng, nu tc ngn nhiu hn tc di th khng cn bnh thng na. Thi gian tn ti ca mi cy tc l nht nh, thng thng 2 - 6 nm. Tc di rng l s thay i bnh thng; sau khi cy tc rng, ngay ch gc dn dn mc ln mt cy tc mi. Nu rngtc ngn tc l cha n thi gian thay tc m tc rng. iu c th l do u chn sa ca tc b mt nh hng bt li no . Nu c th kh b c nguyn nhn ny th tc s li phc hi bnh thng. Bnh thng, tc rng l do hin tng sng ha pht trin dn t chn tc xung n u chn sa ca tc; khi u chn tc bong khi u chn sa th tc rng, mt cy tc mi s mc ra ti . V vy, mc d tc rng hng ngy nhng tng s cy tc trn u vn khng gim my. Nu b mt yu t bn ngoi kch thch, tc c th rng v tm thi khng mc li c. V d, tr em sut ngy nm gi, ma st gia u vi gi khin m tc ch rng i. Ngoi ra, khi b st cao hoc sau mt cn bnh nng, tc cng rng rt nhiu, clc dng tay vut c th lm rng hng tm tc. l s rng tc c tnh tm thi. Sau mt thi gian, tc vn c th phc hi. Nu da u b ph hoi do ngoi thng, bng hoc mn nht, sau khi thnh so, tc s mt i, khng cn hy vng mc li c.

32. V sao mt s ngi u c gu nhiu? Gu l sn phm o thi ca da u, mi ngi u c. Thng thng, n khng gy cm gic g c bit nhng nu qu nhiu, n s gy nga v nh hng n m quan. S sinh trng v din bin ca da ngi c bt ngun t nhng t bo gc tng thp nht ca lp biu b. Cng vi s hp thu v o thi, nhng t bo gc ny s pht trin ln trn, cui cng tr thnh t bo sng v rng i. Qu trnh ny din ra trong khong 310 - 430 gi. T bo sng ca mt ngi tng gi tng khc u ri rng, chng qua l v kch thc mi t bo rt nh nn ta khng cm thy m thi. Gu thc t l t bo b sng ha ri rng m thnh. V sao c mt s ngi gu c bit nhiu? Cc bc s pht hin nhng ngi ny phn nhiu la tui thanh nin. Do cc hoc mn gii tnh mt cn bng, c bit l mc hoc mn nam tng cao, da tit ra nhiu cht du. Khi du trn da u nhiu th nhng t bo sng rng ra s dnh li vi nhau, hnh thnh nhng m gu m mt thng c th trng thy c.

Ngoi ra, vic dng x phng gi u hoc dc phm c tnhkim mnh cng dn n gu nhiu. trnh gu, trc ht cn phi sng c quy c, gi cho tinh thn thoi mi, t n cht m, ng, n nhiu rau qu v nhng thc n cha nhiu vitamin B.i vi ngi da m hi du, nn tng thm s ln gi, dng x phng trung tnh hoc x phng lu hunh khng ch tit du, gi cho da u c sch s, tinh khit. Cc nh khoa hc pht hin thy s pht trin gu c lin quan n mt loi vi khun trn da. V vy, c th dng thuc khng khun cha gu.

33. Cu ni "ngi khe mc tc, ngi yu mc mng tay" c c s khoa hc khng? Ngi ta d khe hay yu th tc v mng tay vn khng ngng sinh trng. Tc c tui th trung bnh 2-6 nm, lu nht c th t 25 nm. Thng thng mi ngy, tc mc 0,2-0,4 mm, mt thng di 1 cm. Tc mc ca tc s thay i ty theo tnh hnhtui tc v sc khe. ngi gi, ngi th lc yu, bnh nhn vph n mang thai, tc mc tng i chm. ngi khe la tui 16-24, tc mc nhanh hn, cht lng cng tt hn. Mng tay mi ngy mc khong 0,1 mm. nhng ngn tay di, tc mc ca mng cao hn cc ngn ngn, ngha l trn cng mt bn tay, mng tay ngn gia mc nhanh nht, mng tay ngn t v ngn ci mc chm hn. Vo ma h mng tay mc nhanh hn ma ng, ban ngy mc nhanh hn ban m, phng Nam mc nhanh hn phng Bc. Mng tay tr em mi sinh mc tng i chm, la tui thanh nin mc nhanh hn, v tui gi li mc chm li. Thng thng, ngi c sc khe tt, dinh dng y th tc pht trin mng tay s cao hn so vi nhng ngi th lc yu hoc nhiu bnh. Ngi quen dng tay phi th mng tay phi cng mc nhanh hn.

34. V sao khng nn ct mng tay qu su? Mng tay ca con ngi ging nh lp vy trn thn con rn; l nhng sn phm ph ca da, tc dng ch yu l bo v ngn tay. Nhng nu mng tay mc qu di cng khng thun tin, v mng tay di d cha nhiu vi khun. Cc nh khoa hc tng pht hin, trong mt g cht bn ca mng tay c khong 4 t vi khun. Khi bn khng cn thn lm rch da, nhng vi khun mng tay c th gy vim da. Khi bn cm vt g n, vi khun mng tay cng c th xm nhp c th. V vy, gi gn sc khe, ta nn c thi quen chm ct mng tay. Rt nhiu ngi thch ct mng tay tht ngn v h cho rng, mng tay cng ngn cng tt. Thc ra lm nh th khng c li. V mng tay ct qu ngn s lm yu tc dng bo v ca n

cho ungn tay. iu ng ch l khng nn ct hai bn mng tay qu su, nu khng, ch mng tay mi mc ra s m tht, d gy vim nhim. Tm li, mng tay nn c ct bng u.

35. V sao nhiu tr em thch cn mng tay? Nu bn ch quan st chung quanh s pht hin nhiu ngi c thi quen xu: thch cn mng tay, c bit l tr em 5-10 tui. V sao tr em thch cn mng tay? Hin tng ny c th lin quan nht nh vi di truyn. Nhng phn ng tr em c thi quen cn mng tay khng h lin quan g ti di truyn m do tm l b cng thng, hoc khng c gio dc thch ng. Mt s nh khoa hc ch r cc nguyn nhn ch yu dn n tr em thch cn mng tay, bao gm: gia nh khng ha thun, b m ra nhng yu cu hc tp qu cao i vi con ci, b thy gio ph bnh, qu trch. Nhng iu ny lm cho tr em lun trng thi tinh thn qu cng thng. Khi tr em cn mng tay (c em cn c phn da quanh mng tay gy chy mu, vim nhim), b m thng dng bin php x pht nh nh, chi ngn nga, nhng vn khng mang li kt qu. Mun cho tr em khc phc thi quen xu ny, cn phi tm ra nguyn nhn c bn, phn tch mi trng chung quanh c phng php un nn ng n. Mi khi nhn thy tr v tnh hay hu cn mng tay th nn tm cch tr lm nhng cng vic a thch nh sp hnh, ct giy... nhm phn tn s ch ca chng i vi mng tay. Ngoi ra, c th a con n bc s xin nhng li khuyn, hay lm cho em b c th gin, tng cng nng lc t khng ch v ng vin kp thi mi khi chng c tin b. Tt c nhng vic ny u rt b ch cho vic khc phc thi quen xu hay cn mng tay.

36. C phi mu ch l cht nc mu khng? Mu trong c th mu ti, mi nhn ging nh cht nc c thuc nhum . Thc ra khng phi nh th. Nu t mt git mu di knh hin vi quan st, ta s pht hin thy trong mu c t bo hng cu, t bo bch cu, tiu cu v mt s thnh phn khc.

a. T bo hng cu ging nh ci a nh mu hng, gia hi lm, chuyn vn chuyn kh xy v CO2. Sau khi mu qua phi, t bo hng cu s mang theo xy mi c ht vo i khp ton thn. Trn ng quay tr v, n li mang kh CO2 n phi thi ra ngoi.

b. Bch cu l loi t bo c nhn, khng mu, khi nm im c hnh trn. Trong trng thi hot ng, t bo bch cu c th bin hnh, xuyn qua vch cc mch mu li ti, i vo cc t chc chung quanh. Trong bch cu c v s ht c bit, c th chia n thnh t bo dng ht v khng ht. Cc t bo dng ht bao gm 3 loi: trung tnh, ho axit v ho kim.

T bo dng ht trung tnh c kh nng bin hnh rt mnh v nng lc "n" nhng vt khc, trc tip git cht vi khun, c tc dng bo v quan trng trong c th. T bo dng ht ho axit cha cc cht men amoni, men thy gii..., c th lm gim d ng, git hoc lm tn thng k sinh trng. T bo dng ht ho kim cha cc cht phn ng chm. Trong cc t bo bch cu khng ht, phn ln l cc t bo lympho. Cng nng ca n c lin quan n chc nng min dch. Mt loi t bo khng ht khc l t bo n hch, c kh nng vn ng bin hnh mnh v "n" nhng vt khc. Khi i vo t chc kt , n c th phn ha thnh t bo to nut cc cht khc. c. Tiu cu c hnh dng rt khng quy chun. Chc nng ca n l lm ng mu. Khi c th b thng chy mu, tiu cu trn ra bao bc ly ming vt thng, tit ra cht c bit gy ng mu, khin cho mu trn ming vt thng ng li. nhng ngi b thiu tiu cu, ming vt thng rt kh cm mu. Ngoi ra, trong mu cn c cht khong, ng, m, anbumin, cht kch thch, men v vitamin..

37. V sao khc nhm mu th khng th tip mu? Trc kia, do khng bit s tn ti ca cc nhm mu khc nhau nn khi bnh nhn cn mu, bt c ngi khe mnh no cng u c th cho mu. Nhiu ngi sau khi c tip mu cht hoc lm vo tnh trng xu i. Nm 1902, nh bnh l hcngi o l Lanterstana mi lm sng t b mt v mu v a rakhi nim nhm mu. ng chia mu ngi thnh 4 nhm: A, B, AB, O. Ngi c khng nguyn A trn b mt cc hng cu c xp vo nhm mu A. Ngi c khng nguyn B trn b mt hng cu c coi l thuc nhm mu B. Ngi c c 2 khng nguyn trn thuc nhm mu AB. Ngi khng c c 2 khng nguyn A v B c xp vo nhm mu O.

Nhm mu O c th tng tc vi cc nhm mu bt k khc m khng c phn ng ca khng th. V vy, ngi thuc nhm mu ny c th cho mu bt k ai. Ngc li, nhm mu AB v khng phn ng vi bt c khng nguyn no nn c th tip nhn tt c cc nhm mu. Vic nhn mu thuc nhm khng ph hp s dn n phn ng ng mu, t bo hng cu b bin dng, gp li, gy nguy him cho tnh mng. .

38. Mu chy trong c th nh th no? Mu tun hon trong c th, thm ch lc ng cng khng ngng chy. Vy quy lut lu ng ca mu nh th no? Nh ta bit, mu l cht lng ging nh nc. Nc my chy trong ng ng n khp mi nh. Mu cng phi chy trong ng ng c nh, ng ng gi l mch mu. Mch mu bt u t tim, c kch thc t to n nh, di n ngn, c c nhng mch mu nh li ti mt thng khng nhn thy c, dy c nh mng nhn, phn b khp c th. Nu cng chiu di cc mch mu trong ton c th, ta s c mt on thng di n 10 vn km, qun quanh qu t hai vng ri. Mch mu mi nhn qua gn nh ging nhau, nhng thc ra c chia lm hai loi ln l ng mch v tnh mch. Mu chy trong ng mch l "mu sch", cn mu chy trong tnh mch l "mu bn". Mu c bm t tim ra cha xy v cc cht dinh dng, gi l "mu sch". Thng qua ng mch, n chy vo cc mch mu li ti phn b khp trong c th, a xy v cc cht dinh dng n cung cp cho t bo, tc l cho t bo "th" v "n ung". Cc t bo li thi ra kh CO2 v cc cht thi vo mu. Th l "mu sch" bin thnh "mu bn", chy v tnh mch, thng qua phi, thn v da thi cc cht c ra ngoi, bin thnh mu sch quay v tim. C nh th, mu tun hon khng ngng trong ng mch v tnh mch.

39. C phi nhm mu mt ngi sut i khng thay i? Trc y, ngi ta lun cho rng nhm mu ca mt ngi sut i khng thay i. V vy, c ngi gi nhm mu l "h khu ". Vi a s ngi, nhm mu qu thc sut i khng i. Nhng iu khng phi l tuyt i. C mt ph n tui trung nin qua gim nh thuc nhm mu AB. B c tip nhm mu AB 4 ln an ton v s, nhng trong ln tip mu th nm li c phn ng khng tt. Qua kim tra mi pht hin nhm mu ca b bin thnh nhm mu A.

Cc nghin cu gn y pht hin thy, c lc bnh tt khin cho nhm mu thay i. V d, bnh mu trng c th lm mt nhm mu; bnh khi u ng rut c th khin cho bnh nhn t nhm mu A bin thnh nhm mu B. Song iu lm cho ngi ta kh hiu l trn th gii li c mt ngi ng thi tn ti hai nhm mu. Nm 1953, Anh, ngi ta pht hin mt ph n k qui, va c nhm mu A li va c nhm mu O. V sao li c hin tng ny, cho n nay cc nh khoa hc vn ang tm ti cha lm sng t c.

40. Mu nhn to c u im g? Khi bnh nhn mt nhiu mu hoc tri qua mt cuc i phu, tip mu l khu quan trng, khng th thiu c. Nhng c lc do gp kh khn v nhm mu hoc ngun mu d tr thiu, nu ch da vo lng mu hin ca nhng ngi mnh khe th khng th no tha mn c nhu cu iu tr. V vy, cc nh khoa hc nghin cu ra mt loi sn phm thay th cho mu ngi, l mu nhn to. Thng 7 nm 1980, mt gio s khoa y i hc Hiroshima (Nht Bn) tuyn b, ng ta dng mu nhn to tip cho 100 bnh nhn trong phu thut v thu c thnh cng tt p. Thng 6 nm 1980, Bnh vin Trung Sn, (Trung Quc) cng tip mu nhn to cho mt bnh nhn b suy bi cng nng thn, kt qu rt tt. Tn y ca mu nhn to l mu nhn to fluocacbon. N c kh nng ha tan cht kh rt cao; trong mch mu, n c th thc hin phn p i vi xy v CO2 thc hin s khuch tn kh, nh m c th a kh xy n khp c th v bi tit kh CO2 ra ngoi. Mu nhn to so vi mu ngi c my u im sau: - Khng b nhm mu hn ch, c th dng cho bnh nhn c bt c nhm mu no. Sau khi tip mu, s khng xy ra phn ng trn mu nghim trng. c bit, trong trng hp cp cu, khng cn phi kim tra nhm mu, th nghim phi mu giao tpm c th s dng ngay. i vi trng hp cp cu vi quy m ln li cng n gin, nhanh chng.

- Bo qun d dng, khng cn phi ct gi trong t lnh 4-6 C nh mu ti m vn c th bo qun c hng nm.

-Khng pht sinh s cm nhim giao tp. Thng thng khi tip mu, nu khng kim tra nghim ngt s d xy ra tnh trng vi khun v mm bnh trong c th ngi cho mu chuyn sang c th ca bnh nhn cn mu. Cn mu nhn to c sn xut bng phng php cng nghip nn khng b nhim vi khun hoc c c t bnh.

Ngoi vic cp cu, mu nhn to cn c th dng b sung cho tim v phi khi c nhu cu, hoc dng bo qun cc c quan cy hoc thay th.

41. V sao khi chy, tim p nhanh hn? Tim ging nh mt ci bm t ng, ngy m khng ngng co bp, a mu cha xy v cht b n khp c th. Khi ng hoc ngh ngi, lng mu t tim a ra mi pht khong 3-5 lt l , cho nn tim p tng i chm, lc co bp cng khng ln lm. Khi c bp bt u hot ng, nhu cu xy v cht b nhiu hn so vi khi yn tnh, lng mu ca tim a ra cng phi tng ln tng ng mi tha mn nhu cu ca c th. Mt ng tc d l rt nh (v d mi giy gp chn mt ln) cng s khin cho lng mu t tim a ra tng ln nhiu ln. Khi vn ng mch nh chy, bi li, lng mu tim a ra cng nhiu hn. Trong mt pht, tim ca ngi c th co bp a ra khong20 lt mu, nhiu gp 5 hoc 6 ln so vi lc ngh ngi. vn ng vin, tim co bp mnh m hn, mt pht c th a ra 30 - 35 lt mu, thm ch vt qu 40 lt. C th bn s ly lm l, khi vn ng, lng mu lun chuyn tng ln l t u m c? Th nht, c th phi ng vin mu cp tc. Bnh thng, mu cha trong gan, l lch v cc mch mu di da. Khi cn, n c iu ng cp tc cng tham gia cung cp xy, cht b v vn chuyn cht thi, bo m cho c bp vn ng linh hot v mnh m. Th hai, c th tng tc tun hon mu. Lc ngh ngi, mu tun hon trong c th 4-5 ln/pht, cn lc vn ng c th tun hon n 7 ln; lng mu qua tim cng tng ln, do lng mu t tim a ra s tng ln rt nhiu. Mt qu tim khe mnh s cn c vo nhng i hi khc nhau m hon thnh nhim v mt cch xut sc. Tim da vo sc mnh no vn chuyn mu tng thm? Ch yu l bng hai bin php: tng nhanh nhp p v tng cng lc co bp. Nh vy, lng mu chy qua c ng mch v tnh mch u tng. Khi bn chy hoc leo ni, v vn ng mnh nn thn kinh giao cm c hng phn, nhp tim tng nhanh, lc co bp tng, do bn s cm thy tim p va nhanh va nng, rt mnh lit. Ni nh th ngha l vic chy tng thm gnh nng cho tim chng? N c li g cho s khe mnh ca tim khng? C li rt ln. Nguyn l tim ang cn c mt ph ti nht nh tng thm s lnh mnh. V khi cng vic tng ln, ng mch vnh cng i hi lng mu chy qua phi nhiu hn, nh m tim cng c cung cp nhiu xy v cht b hn. Qu tim trong iu kin "lm nhiu c hng nhiu" nh th nn s khe hn.

42. V sao sau khi git mnh mt li ti xanh?

Trong cuc sng, hu nh mi ngi u gp nhng trng hp khn cp no . Khi t nhin b git mnh, c th s c phn ng, biu hin l mt ti xanh, thm ch c th t chi lnh, totm hi, ni da g. l v trong c th c mt h thng phng ng. Khi b kch thch mnh, c th s c hng lot phn ng do thn kinh pht ra. V d nh hin tng thn kinh giao cm s hng phn, tuyn yn - v tuyn thng thn s tit ra nhiu cht ni tit hn hn thch ng vi s kch thch mnh lit , nhm nng cao kh nng khng ca c th i vi ngoi gii, trong y hc gi l "kch thch phn ng". Thn kinh giao cm hng phn, tuyn yn - v tuyn thng thn tit ra nhiu cht kch thch hn khin tim p nhanh, lc co bp mnh, dn mu ra nhiu, nng cao huyt p. Ngoi ra, n cn thc y s phn b li lng mu trong c th. Khi da, cc tng ph trong bng v mch mu thn co li, cn mch mu no khng b co, bp cng m rng bo m cho tim, no v cc c bp c cung cp nhiu mu hn. iu ny s c li cho vic chng li nhng kch thch mnh ca ngoi gii, bo m cho c th khng b tn thng. V khi da, rt nhiu ng mch nh trong cc c quan ni tng, cc mch mu li ti co hp li nn nhng b phn ny pht sinh hin tng thiu mu, thiu xy, lm cho mt ti xanh, t chi pht lnh, tot m hi v chn lng dng ln. C th s nhanh chng tr li trng thi bnh thng nu cm xc khng qu mnh lit, thi gian xy ra ngn. Phn ng ng ph kch thch k trn c li cho vic iu ng ton thn nhm hon thnh nhim v khn cp, hoc trnh c ti a kh nng gy nguy him cho ta. Ngha l n s khin cho ta ng ph c hiu qu trc nhng kh khn trong cuc sng. Nhng nu b kch thch qu mnh, ko di hoc thng xuyn, c th chc chn s b nh hng.

43. V sao khi da b chy mu th mu s t ng ng li? Trong c th, khp ni u c mch mu. Trong "dng sng" , mu l cht nc mu hng chy i cun cun. Da bn b rch ch no th ch , mu s chy ra. Nhng mu s ng kt li thnh m rt nhanh lp kn "ming sng". l nh trong mu cha rt nhiu tiu cu. Tiu cu c tc dng cp cu rt k diu i vi ming vt thng. Khi t trong mch mu chy ra, n lp tc "nt vn". Nhn tiu cu kt hp vi men ng mu trong huyt tng, c ion canxi h tr, s lm cho mu ng li. Cc si anbumin trong huyt tng di tc dng ca men ng mu v nhn ca tiu cu s bin thnh mng li anbumin x ng c. Anbumin x l cht "xi mng" trong c th, n ng c rt nhanh v kt thnh tng si va mn va di. Nhng si dy ny li an xen vo nhau trng ip, cui cng lp kn ming vt thng, khin cho mu khng th chy ra c. Qua my ngy sau, n s ng kt thnh vy cng.

44. V sao khi da b va p li hnh thnh m bm tm? i ng vp ng l vic bnh thng. C lc khng can g, nhng c lc ng xong, ngoi cm gic au, da cn b sy st vxut hin mt m bm tm. l do mch mu da b nt v, gy huyt di da. Di da c rt nhiu mch mu. Chng c c im chung l: tit din nh v thnh mng. Nhng mch mu nh ny khng chu c lc va p mnh. Nu ta ng ngi xung t, da mng thng khng c vt bm v c rt nhiu m. Nhng nu phn b va p nm pha trc ng chn hoc pha bn cnh tay (nhng ni lp m di da mng), tt nhin cc mch mu lp t chc da s b ph hoi, mu trong chy ra. Nh ta bit, nu da b dao ct, ch vt thng s chy mu. Cn trong trng hp ny, mu chy ra b lp da ngn li khng thot ra c, nn t li chung quanh ch b dp. Tt nhin, mu va mi chy ra cng c mu , nhng v c mt lp da ngn li, cng thm vic hng huyt t trong mu bin mu di da nn ta ch thy mt vt bm. chnh l nguyn nhn hnh thnh vt bm khi da b va p.

45. V sao c lc mt, ta tai? Ta thng c lc mt, ta tai. V d, lc cm thy e thn, lng tng do gp mt ngi l; khi i thi gp kh hoc ln u bc ln bc ging bi, khi tranh lun kch lit... Tm li, c rt nhiu trng hp chng ta lm vo tnh trng mt, ta tai, tim p rt nhanh. C rt nhiu nguyn nhn gy ra tnh trng trn mt , nhng phn tch k th thy phn nhiu u l do tm trng b xo trn. V d, khi my ngi cng ngi tho lun, ban u mi ngi cn vui v, ha thun, mt khng bin sc. Ri n lc kin chia r, mi ngi tranh lun vi nhau khng th thng nht, cng tranh lun cng gay cn. Do tnh cm b kch ng, tinh thn cng thng cho nn v no b kch thch hng phn, gy hng phn cho h thn kinh giao cm. H thng ny s thc y tuynthng thn tit ra nhiu cht kch thch. iu ny mt mt khin cho tim p nhanh, huyt p cao, mt khc khin cho c bp v cc mch mu di da m rng. Mch p nhanh khin ta cm thy tim nhy mnh, mch mu di da m rng s khin cho ton thn pht nhit v mt, ta tai. n khi cuc tranh lun kt thc, tim tr v trng thi bnh thng, tinh thn c th gin; lc mt mi ht , v qu trnh hng phn ca v no kt thc, trng thi tinh thn n nh.

46. V sao ma xun, con ngi d mt mi?

Ngi Trung Quc c cu "Ma xun ng khng bun dy". Ma xun vn vt ti tnh tr li, y sc sng, vy v sao con ngi cm thy mt mi, bun ng? Nguyn l mu tun hon trong c th theo quy lut nht nh. Lng mu cung cp cho mi c quan cng c mt s n nh tng i. V d, mt ngi nng 60 kg, khi yn tnh, lng mu cung cp cho no mi pht l 750 ml/pht, cho da 450 ml. Vic chng ta c cm thy mt mi hay khng lin quan n vic no c c cung cp mu y hay khng. Nu lng mu cung cp cho no khng t c mt mc nht nh, ngi ta d cm thy l m, bun ng. Ma ng ko di, gi lnh nhiu, cng nng phng ng ca c th s khin cho nhng mch mu nh li ti di da co li, gip tit kim c mt lng mu kha kh cung cp cho cc c quan khc. Lng mu cung cp cho no do m tng ln, gipta tnh to ngay c khi tri lnh. n ma xun, khi tri bt u m p, cc mch mu nh di da s gin ra, lng mu i vo cc mch mu da tng ln, khin no v cc c quan khc c cung cp mu t hn, c th d b mt mi. S bin i ny rt r rt thi im ng chuyn sang xun. Qua mt thi gian, khi c th thch ng c vi s bin i th hin tng mt mi s mt i. Nh vy, hin tng mt mi vo ma xun khng phi do bnh tt, cng khng phi do thiu ng. Khi hin tng ny xy ra, ch cn ci o ngoi mt lt hoc dng nc lnh ra mt, ra ngoi tri hot ng th s ht mt mi ngay. Vic tng cng rn luyn th lc s lm tng kh nng co bp ca tim, ci thin tun hon no, khin no thch ng nhanh vi s bin i tun hon mu khi thi tit thay i. Nh , hin tng mt mi ma xun s gim nh hoc mt i.

47. V sao vic cho mu khng nh hng n sc khe? Tim v mch mu cha y mu ti, do huyt tng v t bo mu t chc nn. T bo mu bao gm hng cu, bch cu v tiu cu. N ging nh mt sinh mnh nh, lun tin hnh hp thu, o thi. Nhng t bo suy lo s mt i, t bo mi s thnh thc. iu kin bnh thng, tng lng mu trong c th v c bn khng thay i. Ni chung, lng mu ca mt ngi trng thnh chim khong 7-8% th trng, mi kg th trng tng ng 60 - 80 ml mu. Ni mt cch c th, mt ngi n ng nng 70 kg th lng mu trong c th c khong 5.500 ml; n gii, lng mu thp hn mt t. V tng lng mu trong c th tng i n nh nn d ta ung nhiu nc hay sut ngy khng ung nc th s lng mu vn khng bin i ng k. Cc kt qu nghin cu chng minh rng, nu b mt khng qu 10% tng lng mu, c th s iu tit rt nhanh khi phc, khng gy nh hng xu n cng nng ca mu. Nh vy, i vi mt ngi trng thnh bnh thng, vic hin 250 ml mu mi ln (ch chim 5% tng lng mu) khng gy nh hng cho sc khe.

Khi mt mu, t bo hng cu b tn tht, ty (t chc to mu) s tng tc sinh mu. Nhng qu trnh ny tng i chm, phi mt my tun mi c th gip s lng hng cu tr li bnh thng. Sau khi cho mu, c lc ta cm thy tim p nhanh, thy kht, mun ung nc. Nhng phn ng ny u l do s iu tit ca h thn kinh v cc dch th nhm b sung lng mu mt. Sau khi cho mu, nn ngh ngi my ngy, khng vn ng mnh. Ngoi ra, nn ung nhiu nc v ch b sung dinh dng gip c th khi phc nhanh lng mu cho i.

48. V sao c bp ca vn ng vin mnh hn c bp ngi bnh thng? Vn ng vin c t xut sc c th nng c mt trng lng ln gp i trng lng c th; vn ng vin y t c th y qu t rt nng xa my chc mt; vn ng vin nhy cao c th nhy qua x cao trn 2m. H c th t nhng thnh tch xut sc l do nm vng k thut chuyn mn v c c bp rt pht trin, gip sn sinh ra lc ln vt xa ngi bnh thng. C th ngi c hn 600 c bp, gm hn 300 triu si dy t. Chng phn b khp ni trn c th, mi c c tc dng ring. Nu cc si c ny ng thi co cng mt hng th s xut hin mt lc khong 25 tn, c th so snh vi mt cn cu. ng nhin, c bp phn b trn ton c th, v vy ta khng th thc hin iu . Cc nh khoa hc khi nghin cu v cng nng vn ng ca c bp pht hin thy: khi c bp co li, cc si c t di bin thnh ngn, t mnh bin thnh th; qu trnh s pht sinh ramt lc ln, trong vt l gi l sn sinh cng. ng thi vi vic sinh ra lc, c bp cng tiu hao mt nng lng ln trong c th. ng nhin, cng do mt si c co li sinh ra l khng ng k, nhng v s si c lin kt vi nhau khi co li s sinh ra mt cng rt ln. Theo kt qu o c, s c bp ca con cc c tit din mt ct 1 cm2 khi co li ht sc s y c mt vt nng 3 kg; cng lng c nh vy ca con ngi khi co li ti thiu s y c mt vt nng 3,65 - 4 kg, thm ch 8 kg. Ngoi ra, lc co ca c bp cn c quyt nh bi di ca si c. Si c cng di, bin co dui cng ln th lc cng mnh. Ngc li, si c cng ngn, bin co dui nh th lc cng nh. T c th thy nu c bp to khe, din tch mt ct ngang ln, si c di th lc co dui s ln; ngc li lc s nh. C bp ca vn ng vin c lc rt ln nguyn nhn ch yu l do c bp ca h thng c rn luyn. Khi c th trng thi yn tnh, a s nhng mch mu nh trong c bp (mi mm2 c n hng nghn mch) u ng li. Khi vn ng, v sc hot ng ca c bp tng ln, cn tiu hao nhiu nng lng nn cc mao mch trong c bp u m ra (nhiu gp 20 - 50 ln so vi khi yn tnh) khin cho tc tun hon mu trong ton thn tng nhanh, lng mu thng qua cc t chc c bp tng ln. Qu trnh hp thu v o thi ca c bp tng, gip n nhn cnhiu cht dinh dng. nhng vn ng vin thng xuyn rn luyn, hm lng

anbumin trong c tng ln, khin cc si c to hn, t chc kt trong c tng. Ngoi ra, s mao mch trong c cng tng, kt qu l th tch ton c bp tng ln, trng lng gia tng. S lng si c ca mi ngi gn nh nhau, nhng vn ng vin nh rn luyn nn th tch c bp tng ln, ngha l tng si c ca h tr nn th hn, c th sn sinh ra mt lc mnh hn.

49. Kh lc ca con ngi t u m c? V sao khi khn cp th lc c bp li rt ln? Kh lc l do c bp co dui sn sinh ra. Mun cho c bp co dui mnh th phi cung cp nng lng ln; ngun nng lng ny do m, cht anbumin v ng phn gii ca c th sinh ra. Cc th nghim cho thy, 1 g m khi phn gii c th cung cp mt nhit nng 36.000 Jun, 1 g anbumin hoc 1 g ng sau khi phn gii c th cung cp mt nhit lng 16.000 Jun. Nh s phn gii ca cc cht ny m con ngi c cung cp nng lng, t sn sinh ra kh lc. Vy v sao khi khn cp th lc rt ln? Trn hai qu thn c tuyn thng thn, tit ra mt loi hoc mn. Ch cn mt lng nh hoc mn ny i vo mu l tim s p nhanh, huyt p tng, mt lng ln ng d tr s c iu vo mu, cung cp ngun nng lng ln, chun b ng ph vi tnh hung khn cp bt c lc no. Khi con ngi gp tnh hung nguy him hoc tnh th khn cp, thn kinh giao cm s hng phn, hai tuyn thng thn lp tc tit ra mt lng ln hoc mn a vo mu, khin cho bn c thm sc lc ng ph vi nhng s kin bt ng. Cc nh sinh l hc gi hin tng ny l "kch thch ng ph". Qua , c th thy hoc mn ca tuyn thng thn tit ra v vic tng t ngt lng ng trong mu c quan h rt ln vi sc mnh k l m con ngi c c khi gp tnh th khn cp.

50. Khung xng c th gm c my thnh phn? Nh cao tng cn c gi thp , thn ngi cng cn phi nh vo khung xng lm nng ct. Trong c th ta c tt c 206 xng to nh, hnh dng khc nhau, kt hp kho lo vi nhau thnh h thng gi kin c v hon chnh. Trong s 206 xng ny, c xng rt cng (chng hn nh xng i, cng ca n thm ch cn vt qu kim cng), mt s xng li rt mm, v d nhng xng mng trong tai.

Trong h thng xng, ngoi bn xng i v xng s no dng bo v no ra, cn c mt b phn rt quan trng l ct sng, gm 24 t hp thnh, gia cc t c xng a m. V xng a m n hi tt, c tc dng gim chn nn khi ta i hoc nhy, no s khng b chn ng. Hai bn ct sng cn c 12 cp xng sn, c b tr ngay ngn chung quanh khung ngc, kin c nh vnh ai thng v cng c tnh n hi nht nh, c th chu ng lc va p t bn ngoi. Tc dng ln nht ca xng sn l bo v cc c quan quan trng nh tim, phi, gan... trong lng ngc. Mt b phn quan trng khc trong h thng khung xng l cc khp - ch cc u xng ni tip nhau. Nh c khp m cc u xng mi c th tip hp vi nhau mt cch hon ho, t chi v thn ngi mi c th vn ng cong gp ln xung, vn sangtri, quay sang phi. c im ln nht ca khp l c th chuyn ng ty , l v ch li lm ca khp c mt lp sn, b mt trn v t, lc ma st khi chuyn ng rt nh. V vy, tuy cc khp phi chuyn ng hng trm, hng nghn ln mi ngy nhng vn khng b tn thng. iu th v l khung xng khng nhng c tc dng nng m cn gnh chu s mnh to huyt. Ty trong xng chnh l "nh my" sn xut mu cho c th, n c th lin tc sn sinh ra mt lng ln t bo hng cu v t bo bch cu.

51. V sao thanh, thiu nin d b vo ct sng? c th pht trin c bnh thng, thanh, thiu nin cn c t th ngi ng. C mt s thanh, thiu nin do ngi sai t th nn ct sng pht trin d dng. Nguyn nhn ngi khng ng t th c th do khch quan hoc ch quan. V d: Mt s tr em khng ngi ngay ngn m quen dng mt tay ly cm, ngi nghing u c sch; sau mt thi gian di, ct sng s xiu lch. Cng c em v thng mang vc nhng vt nng trn vai (nh eo cp sch c nh mt bn) hoc xch vt nng mt tay nn ct sng phi xiu lch i duy tr s cn bng. C em hc sinh ngi ngoi ra hng gh u trong phng hc; trng r bng en, em thng phi nghing vai nhn ng, dn n vo ct sng. C khi v bn hc qu thp, hai ci tay t ngang ln bn ( c sch) qu thp khin trng tm thn ri v pha trc, u cng ci v pha trc, gy g lng. Mt s t em ngi gia bn u trong lp, v gn bng en qu nn u thng nga v pha sau, ngc n ra, sau thi gian di ct sng cng b cong. Ct sng b xiu vo khng nhng gy my thm m m cn nh hng n s pht trin ca cc c quan quan trng nh tim, gan, phi. C nhng thanh, thiu nin v ct sng xiu vo nn lc hot ng b hn ch, mau mt mi, sc hot ng ca phi km, cng nng mch mu tim v s tun hon ca mu gp tr ngi.

V sao thanh thiu nin, ct sng d pht trin khcthng? Ta th lm mt th nghim n gin sau: em hai cnh liu to bng nhau, mt cnh non v mt cnh gi, un thnh vng v ct cht chng li. Sau my ngy, khi m ra, ta s thy cnh liu non b un cong nhiu hn so vi cnh liu gi. Tng t, nhi ng v thiu nin, do c th ang pht trin nn xng cn do, d b cong lch. Cng v sau, khung xng khng nhng pht trin m cn tr nn th khe, cng cp hn. Khi c th trng thnh, s rt kh un nn li cc xng b cong vo v lc khung xng hon ton cng.

52. V sao trong mt ngy, chiu cao ca c th c thay i? T lc s sinh cho n tui thanh nin, chiu cao ca thn th khng ngng pht trin. Sau la tui thanh nin, chiu cao c bn khng tng ln na. Song cng mt ngi, trong mt ngy, chiu cao ca c th sng v ti c khc nhau. Bui sng mi ngdy, chiu cao thng cao hn bui ti mt t. iu ny c lin quan vi t chc ca cc khp xng v s co gin ca cc dy chng. Chiu cao biu th cao ca c th khi ng, gm cao ca u, ct sng, xng chu v chi di. Nhng b phn ny lin kt vi nhau bng cc khp xng v dy chng. Gia cc khp xng l a m vi tnh cht vng chc v c n hi cao. Sau mt ngy mt nhc, c bp, cc khp v dy chng trong c th u trng thi cng thng v b dn nn, khin cc t sng p st vo nhau, hu qu l chiu cao gim. Qua mt m ng v ngh ngi, cc a m n hi s gin ra, nh m ct sng c chng lng v tr nn di hn mt cht, khin ta cao hn.

53. V sao vic thng xuyn th bng ming khng tt cho sc khe? Hng ngy, ta th lin tc ht kh xy v bi tit kh CO2. Qu trnh trao i kh gia c th v mi trng gi l th. H thng h hp c cu thnh bi ng h hp (gm l mi, yt, hu, kh qun, kh qun nhnh) v phi. L mi l ca ng ca ng h hp, cng l mn chn u tin trc khi khng kh i vo c th. Hc mi c che ph bi mt lp nim mc vi nhiu mch mu nh li ti v cc tuyn th gip lm m v lm m khng kh c ht vo. V ma ng, nh l mi m khng kh lnh khng th trc tip i vo ng h hp. Ngoi ra, cc tuyn th trong nim mc mi cn tit ra mt cht nhy nhm gi bi bm v vi khun trong khng kh li. Lng trong mi cng c tc dng ngn cn bi. Nh vy, i b

phn bi bm, cc ht nh v vi khun t bn ngoi u b gi li mi. Trong nim mc mi cn c nhng t bo ch ring mi mi c, l t bo khu gic, c cng nng nhn bit mi v. Khi ngi thy nhng mi v kch thch hoc c hi cho c th, t bo khu gic lp tc phn nh ln i no. Di s ch huy ca i no, ngi ta s bt mi li gim nh s tn thng do kh c gy nn. Cn ming l mt c quan quan trng ca ng tiu ha, hon ton khng c cng nng nh mi. Ch trong nhng trng hp c bit (tc mi), ming mi tm thi thay th. Chc bn c kinh nghim sau: Khi b cm, tc mi, bn bt c d phi dng ming th, mt lc sau s cm thy c hng va kh, va au, rt kh chu. Lc ht phi nhng kh c hi th ming s khng phn bit c, cht kh s i thng vo c th. Mi l c quan quan trng, ta phi thng xuyn chm sc v bo v n. C bn tr thch dng ngn tay ngoy mi, iu khng tt. Vic dng ngn tay ngoy mi d lm cho nim mc tn thng, gy vim nhim, thm ch chy mu. Khi b nght mi do cm, cn iu tr sm phc hi cng nng cho mi.

54. V sao ta ht vo kh xy nhng li th ra kh CO2? Ngi ta khi cn sng th mt giy cng khng ngng th. Khng kh th vo cha nhiu kh xy, nhng khi th ra th phn ln l kh CO2. Nguyn l trong c th c mt c quan chuyn m nhim vic trao i kh, chnh l phi. Kh xy th vo s i theo kh qun vo phi. Kh qun gm 2 nhnh, mi nhnh lichia nh ra thnh v s cc nhnh con. u cui ca mi kh qun con tip ni vi ph bo. Nh vy, phi gm cc kh qun li ti trng trng ip ip v cc ph bo hp thnh. Quan st di knh hin vi, ph bo ging nh mt qu nho, trn b mt phn b y mch mu nh. Khng kh th vo s n ph bo, khuch tn vo trong cc mch nh ny, cng vi muchy khp c th. ng thi, kh thi m phn ln l kh CO2 cng c cc mch mu li ti a n b mt ph bo. Thng qua trao i kh, CO2 i vo ph bo ri thot ra ngoi c th theo cc nhnh kh qun. Chng c tp trung vo kh qun ri ra ngoi.

55. Thc phm ta n vo bin i u? Hn 300 nm trc, gio s Sankerfreise ngi Italy lmmt th nghim rt l nhng cng rt th v: ng treo mt chic gh vo u mt cn cn rt ln. Sut ngy ng ngi trn gh vchc chc li ghi trng lng ca mnh. ng pht hin thy thi gian ngi cng lu th trng lng cng nh. Khi ng n cm xong, trng lng li tng ln. Nhng ngi mt chc th trng

lnggim dn. Vy thc n ng n vo cui cng bin i u? ng Sankerfreise cho rng, khi ng ngi, c th gii phng ra rt nhiu "m hi v hnh", khng nhn thy c. Chnh v th m trng lng b gim dn. Cch gii thch ca ng Sankerfreise c ng khng? Ch ng mt phn. Theo cch nhn ca khoa hc hin i, thc n ta n vo phn ln u b t chy thnh nhit lng, phn cn li b o thi ra ngoi. C th ngi ging nh mt ci l. L mun chy phi lin tc th phi cho nhin liu. C th khng ngng vn ng v pht nhit, i hi phi c nh k cho thm nhin liu (thc n). Trong thc n c anbumin, m, cc hp cht ca carbon v nc. Di tc dng ca cc loi men trong c th, chng b "t chy", tc l b xy ha, tuy khng pht sinh ngn la nhng gii phng ra rt nhiu nhit. Anbumin sau khi b "t" s bin thnh cc cht c o thi ra theo nc tiu. M, cc hp cht ca carbon v nc sau khi b "t" s bin thnh kh CO2 v nc. Kh CO2 i ra theo ng h hp, cn nc mt phn i ra theo ng h hp, mt phn bin thnh "m hi v hnh" thot ra qua mt da, cng c phn bi tit qua nc tiu. Nhng cht ny c bi tit ra nn c th nh i, v th m Sankerfreise cng ngi lu cng nh. Cng chnh v th m ngi ta phi n, phi ung cung cp nhit lng, lm cho c th hot ng c. Theo thng k, nu sng n 80 tui, con ngi cn a vo c th 70-75 tn nc, 2,5-3 tn anbumin, 13-17 tn cc hp cht ca carbon v nc, 1 tn m. Tng trng lng nhng cht ny nng gp 1.500-1.600 ln trng lng c th.

56. V sao d dy khng t tiu ha mnh? Thc phm m ta n vo trc ht phi qua ming v thc qun, sau i vo d dy -b phn ln nht ca ng tiu ha. D dy ging nh mt ci ti, l mt trong nhng c quan ch yu tiu ha thc n. N co bp nghin nt thc n. Dch v c d dy tit ra cha axit v men anbumin. Axit c th git cht vi khun trong thc n v khin cho thc n cha nhiu cenllulo bin thnh mm nhn, n cn lm tng thm tc dng ca men anbumin. Men ny phn gii cht anbumin trong thc n thnh axit amin, lm cho c th d hp th. Nng lc tiu ha ca d dy khin ta phi kinh ngc. Cc nh khoa hc tng b mt con cc sng vo d dy mt con ch; my ting ng h sau, hnh nh con cc (qua siu m) mt tch, tc l b tiu ha. C ngi hi rng: D dy c th tiu ha tht, vy ti sao d dy li khng t tiu ha n? Nguyn l d dy cn c th tit ra mt cht nhy dng keo c qunh, c dnh kt rt ln. N to nn trn mt trong ca d dy mt lp nim mc rt kin c, c th bo v b mt d dy khng b nhng thc n cng gy tn thng. Do c tnh kim yu nn cht nhy c th ngn cn axit v men anbumin xm thc nim mc.

Ngoi ra, cc t bo trn vch d dy lun lun c i mi. Lp c bong ra th lp mi s lp tc thay th. Theo tnh ton, mi pht c khong 500.000 t bo vch d dy ri rng i, c ba ngy th cc t bo vch d dy c thay th mt ln. V vy, d vch trong ca d dy c b tn thng, n cng s c kp thi khi phc. Thng thng, axit v men anbumin d dy s khng tiu ha vch d dy. Nhng khi ung ru nhiu hoc ung thuc aspirin lu ngy, lp nim mc v cc t bo vch d dy s b tn thng, khin cho vch d dy b phn gii, dn n vim lot.

57. Ti sao bng i hay c ting "ng c"? Khi i, bng trn thng c cm gic trng rng v khchu, n khi i lm th s pht sinh ting "ng c". l v sao? Khi d dy tiu ha thc n gn ht, dch v vn tip tc c tit ra. V d dy rng dn nn sc co bp ca n s tng ln. S co bp mnh ca d dy gy ra cm gic i; ngi ta gi vn ng co bp mnh ca d dy l co bp i. Khi d dy co bp i, cc dch th v kh nut vo d dy s b nho nn, lc b dn sang pha ny, lc sang pha kia, sinh ra ting "ng c". Ngoi ra cn c mt hin tng: khi i, ta cm thy thm n, nhng cha c n, n lc qua cn i th khng cn cmgic thm n na. l v ng tc co bp i ca d dy c tnh chu k. Khi i, s co bp mnh ca d dy ch ko di khong na ting, sau chuyn sang thi k yn lng (t na ting n mt ting). Cng vi s nm im ca d dy, cm gic i s mt i. Cm gic i v cm gic thm n thng ng thi pht sinh. Khi bng i, ta s mun n v khng i hi, kn chn thc n. Tng t, cm gic i v cm gic mun n thng cng mt i vi nhau, cho nn sau khi qua cn i, ta khng thm n na.

58. V sao khng nn va n, va xem sch bo? Trc khi n, khng nn ci nhau tc kh, cng khng nn tranh lun kch lit, v tt c nhng iu s lm nhiu lon s kch thch no, khin h thn kinh giao cm hng phn, dn n khng ch s co bp ca d dy v rut, lm gim ni tit, tiu ha. Hng v v mu sc thc n, co bp ca d dy v rut, thi quen n ng gi... l nhng nhn t gy thm n, c hnh thnh theo phn x c iu kin, thc y tit ra dch tiu hatrong d dy v ng rut, lm dy ln cm gic thm n. i no ch tr tt c nhng vic

. Khi i no b kch thch hoc c ch, hot ng ca cc tuyn tiu ha lp tc b khng ch, do cm gic thm n s mt i. Tng t, nu va n va c bo, tm tr phi chia i cho hai vic, kt qu l cm n vo kh tiu ha, sch c cng khng nh. Khi n, cng vic chnh ca c th l tiu ha, mt lng ln mu s c tp trung cho cc c quan tiu ha. Nu lc no cng hot ng th mu s b chia s, gy tr ngi cho d dy v rut, khin qu trnh tiu ha b ko di. Ngi xa hay ni "qun n qun ng" l mun ni khi lm mt vic g cng phi chuyn tm, dc ton lc lm; ch khng phi l chuyn n ung t quan trng, c th va n cm va lm vic khc. V vic ny nu ko di s lm cho bn khng th v vi vic n na, dn dn dn n tiu ha km mn tnh. Sau khi n, nn ngh ngi mt chc cho thc n tiu ha tt v c th hp th c d hn.

59. V sao phi coi trng ba n sng? i vi a s ngi, hin vn n no khng cn l iu phi suy ngh. Nhng nh th khng c ngha l mi ngi bit n, hiu c cch n. Rt nhiu ngi vi vi vng vng mua vi ci bnh bao hoc bnh nng, va i va n trn trn ng n cng s, coi nh xong ba sng. Xt v gc v sinh dinh dng, iu khng thch hp. Cc chuyn gia dinh dng ku gi mi ngi nn coi trng ba n sng, v sau mt m ng, d dy trng rng, rt cn c b sung dinh dng ngay. Ngoi ra, vic ba sn sng tt hay xu s lin quan n hiu sut cng vic v hc tp. T sng n tra, ta phi lm vic 4 - 5 gi; ba n sng hp l khng nhng gip th lc di do, m nhim tt gnh nng cng vic m cn nng cao nng lc nhn thc v cng nng ca no. Mt nghin cu cho thy, nhng hc sinh khng n sng c tr nh, tnh sng to v hot bt km hn so vi nhng em c n sng. V vy, ba sng nn l ba n chnh thc, tuyt i khng nn n vi vng hoc b qua. Mt nghin cu nm 1998 ti mt trng trung hc cho thy, khong 60% hc sinh n sng u n mi ngy; s cn li lc n lc khng, thm ch nhiu em c thi quen khng n sng. Nhng em khng n sng hoc n khng u n thng c cm gic i v mt mi khi n tit th ba v th t. Ba n sng th no th c xem l tt? Ba n sng tt nn cung cp khong 2500 kCl, tc l khong 24 g anbumin, 250 mg canxi, 5 mg st, 30 mg vitamin C, 200 g vitamin A... Mt cc sa b (hoc sa u nnh) cng thm mt ci bnh rn (hoc bt cho v ci quy) v c bn tha mn nhu cu trn. Nu b sung thm bnh bao c nhn hoc mt bt m vn thn, thm cht hoa qu th cng tt.

60. V sao phi "cn bng thc n"? Cng vi mc sng c nng cao, ngi ta ngy cng n ung tm tt v dinh dng. Khng t bc b m cho rng tht nc, c, tm c nhiu dinh dng nn thng cho con n nhng th y. Cch lm rt thiu khoa hc, bi v tt c mi ngi u cn c s "cn bng thc n", ngha l chng loi thc n phi ton din, s lng phi di do b sung cho nhau. Ni mt cch c th, mi ngy, ngi ta phi c cung cp nhiu loi thc n nh c, tht, trng, sa, cc loi u xanh, u vng, rau xanh v hoa qu ti. Cch nu l dng du rn v cho thm cc loi gia v khc. Ti sao li nh vy? l v hot ng, hp thu o thi ca s sng i hi c cung cp cc cht dinh dng phong ph, y. hi phc cc t chc, cn n anbumin; ch to t bo hng cu, khng nhng cn anbumin m cn cn n cc cht nh st, ng... Nhng thc phm khc nhau cha cc cht dinh dng khc nhau. C th ni, thnh phn dinh dng ca mt loi thc phm, d b dng n my, cng khng th tha mn c nhu cu ca con ngi. V d, trong trng g v tim ng vt giu cht anbumin nhng khng c vitamin C; rau ti cha nhiu cht x v cht khong nhng nhit lng rt thp; sa b cha anbumin v nhm kh nhiu nhng khng c st. Tm li, mun tha mn nhu cu dinh dng cho c th th phi kim cc cht, n cc loi thc n vi t l thch hp.

61. V sao khi n cn phi nhai k, nut chm? n l hp th cc cht dinh dng, duy tr s sng. Thc n vo ming trc ht phi c rng nhai k, nghin nt, sau mi c nut xung d dy, bin thnh cht h lng ri chuyn sang rut non tiu ha. Khi h thng tiu ha lm vic bnh thng, c th c th hp th y cc cht dinh dng, th hin tinh thn trn tr, kh huyt thnh vng. Nhng c ngi khi n hay nut vi vng, thc n va vo ming cha nhai k nut xung d dy, lm tng thm gnh nng cho d dy. Vic d dy khng tiu ha tt thc n s nh hng n s tiu ha v hp th ca ng rut. Chnh v vy, ta phi cn c vo c im lm vic ca h thng tiu ha n cho ng cch. Trc ht, phi tn dng rng nhai nghin y . Thc n trong ming cng c nhai k, d dy cng bt c gnh nng, lm vic hiu qu hn. ng thi vi nhai k, ta cnphi nut chm. iu li nht ca nut chm l gip d dy dung np thc n dn dn, khng phi mt lc phnh to nhanh. Nh vy, d dy c cm gic thoi mi, khng b c ch (khin c th khng thoi mi).

62. Tr em n c nhiu c tr nn chm chp khng? Mt s ngi gi thy tr em n c nhiu th ngn li v h s "n c nhiu s chm chp". Thc ra cch ngh ny khng c c s khoa hc. C l thc n quan trng ca con ngi. Cc mn c khng nhng ngon m cn giu dinh dng. Trng c cha khong 15-20% anbumin, d hp th. Thnh phn ha hc ca loi anbumin ny gn ging vi anbumin trong c th nn rt c li cho sc khe. C cn cha 5-10% cht m, giu ng, vitamin, canxi, photpho... Na kg trng c chin cha 81,5 g anbumin, 44,5 g m, 15 g ng, 5 mg canxi, 15,3 mg photpho, gn 10 mg vitamin cc loi. Tr em ang thi k sinh trng quan trng nn rt cn b sung y dinh dng. Vic n c khng nhng khng lm cho ngi chm chp m cn nng cao s pht trin ca i no (anbumin, canxi, photpho, vitamin... trong c u l nhng cht rt cn thit cho i no pht trin). Khi n phi nhai k, nghin nt trnh xng. Khng nn n qu nhiu c mt lc trnh ri lon tiu ha.

63. V sao cm chan nc nng khng tt cho tiu ha? Thng Hi v mt s vng pha Nam Trung Quc, rt nhiu ngi n sng vi cm chan nc nng, v cch n ny va nhanh, va n gin. Nhng n cm chan nc nng khng c li cho tiu ha. V sao li th? Bi v thc n chng ta n vo trc ht phi c nhai k. B rng va ct va nghin, lm cho thc n bin thnh nh mn. Trong qu trnh ny, nc bt s khng ngng tit ra, li khng ngng o trn thc n, khin cho thc n v nc bt trn u. Men amylase trong nc bt s tc ng ti cht amylase trong thc n, bin n thnh ng mch nha, gip cho d dy v ng rut hp th tt. Ngoi ra, khi li o trn thc n, v ngon ca thc n s kch thch thn kinh v gic u li. Thn kinh v gic phn nh ln i no, i no tip c thng tin lp tc ra lnh cho d dy v l lch tit ra dch tiu ha chun b tip thu thc n. Vic n cm chan nc nng ph hoi trnh t lm vic trn. Cm ln vi nc nng thng cha c nhai k a vo d dy. V khng nhai k nn nc bt tit ra t, men amylase b nc lm long, cng thm thn kinh v gic khng c kch thch y cho nn d dy khng nhn c tn hiu, do dch v tit ra t (d c c tit ra nhiu th cng b

nc lm long). Nh vy, cc cng on ca h thng tiu ha u b o ln. Nu c n nh th lu di, bn s b bnh d dy. Ni nh th c phi l cng khng nn hp canh trong ba n chng? Khng phi! Hp canh khi n v v n cm chan nc nng l hai vic khc nhau. Khi n cm (c bit l trc khi n), vic hp my tha canh c th lm nhun khoang ming v ng tiu ha, to thun li cho vic nhai v nut thc n, kch thchming v d dy tit ra nc bt v dch v. ng nhin, trc khi n khng nn hp nhiu canh, bi v n s lm long dch tiu ha, gim kh nng tiu ha. D n kiu g cng phi ch nhai k, nut chm.

64. V sao nn ngh ngi trc v sau khi n ? D dy v rut mi ngy phi tiu ha 3 ba n. Trong qu trnh , ngoi vic nho trn thc n thnh dng h, h tiu ha cn phi tit ra cc cht dch phn gii amylase, m v anbumin thnh cht dinh dng m rut non c th hp th. Dch tiu ha bao gm nc bt, dch v v dch rut. Nhng loi dch ny lc no cng c nhng ch c tit ra nhiu khi chun b n. sn xut dch tiu ha, c th cn c thi gian. V vy, trc khi n, tt nht l nn ngh ngi mt chc. Sau khi n, d dy no cng, rut cng sp khn trng lm vic, cn iu ng mt lng mu ln. Nu lao ng nng hoc lm vic tr no khn trng ngay sau khi n, mu trong c th s dn ra c bp hoc i no; d dy v rut ch c nhn phn t i cn li. Do , thc n khng c tiu ha tt, lu ngy s dn n cc bnh v tiu ha nh chng bng hoc au d dy. V vy, trc v sau khi n, ta u nn ngh ngi mt lt. Sau khi n xong khng nn lm vic nng, c sch bo hay suy ngh nhiu.

65. V sao tr em ngy nay hay b bnh ng rut? Trc kia, tr em t khi mc bnh ng tiu ha. Nhng my nm gm y, s tr mc cc bnh ny tng ln. Theo nghin cu ca cc nh y hc, iu ny lin quan mt thit ti ch n ung ca tr em. Vic n qu nhiu ngt lm tng gnh nng cho ng tiu ha. tr em, h thng tiu ha cha pht trin thnh thc, axit trong dch v thp, nng lc khng khun ca dch v cha mnh; nu n nhiu s kh tiu. Vi khun vn c trong ng rut s sinh si ny n, phn gii mt phn thc n thnh cht c, gy cho nn, tiu chy.

 phng bnh ng rut, cc em nn kim ch n ung, khng dng thc n lnh hoc n no qu. Mt khi b bnh ng rut th nn kp thi n bnh vin kim tra v cha tr, khng nn coi thng, b qua.

66. V sao mt s ngi thng c cm gic i ngoi khng ht? Ai i ngoi xong cng cm thy nh nhm. Nhng mt s ngi sau khi i ngoi vn c cm gic i cha ht nn khng thy thoi mi. V sao li nh th? Cht thi t rut non i sang rut gi, lu li y mt thi gian nht nh ri xung trc trng. Lc ny, cm gic "mun i ngoi" xut hin. Nu v hon cnh m khng th i ngay, phi min cng nn li, phn x ca trc trng s b c ch. Nu tnh trng xy ra thng xuyn, phn x ca trc trng s tr nn chp chp, thm ch dn dn mt i; hu qu l nhu ng ca kt trng tr nn chm hn, pht sinh cm gic "i khng ht". khc phc, hng ngy nn tp i ngoi theo thi gian nht nh.

67. V sao trong thi k thi phi c bit ch mt n ung? Trc k thi, rt nhiu hc sinh t ra cng thng, n khng ngon, ng khng yn, sc khe v tr no gim st nhiu; c em thm ch cn gim cn, huyt p tng cao, tiu ha khng tt, nh hng n t duy ca i no. Trong giai on n thi, ngoi vic sp xp thi gian hp l, vic iu chnh sinh hot v cung cp y dinh dng l iu v cng quan trng. Cc hp cht ca carbon v nc (c trong thc phm) l ngun dinh dng ch yu cung cp nng lng cho c th hot ng, cng tc v hc tp. Ch n ung trc ht phi cung cp y cc cht k trn nhm bo m lng ng gluco d tr cho c th, gip no v cc t bo c tim c khe mnh. Vic ny gip nng cao hiu sut n tp, iu chnh trng thi tm l, gim nh s mt mi. Hot ng ca no cn s c mt ca mt s cht dn truyn thn kinh. to ra nhng cht ny, c th cn mt lng ln anbumin. Trong thi gian thi c, hc sinh phi lao ng tr c cng cao hn lc bnh thng; v vy, nhu cu anbumin cng cao hn. Nhng thc phm ng vt (nh tht nc, c, sa b, gia cm) v cc ch phm ca u nnh u cha nhiu anbumin.

M phtpho ca trng l mt cht quan trng i vi hot ng t duy ca i no. N chuyn ha thnh acetylcholin - cht tng cng truyn thng tin trong no v tng thm sc nh. u nnh, trng g, sa b v lng chay ng vt cha kh nhiu loi m k trn. Ngoi ra, hc sinh nn n thm mt s rau ti v hoa qu giu vitamin. Vitamin tham gia vo qu trnh hp thu v o thi ca cc c quan, l mt yu t quan trng ca cc loi men trong c th. N gip h thng thn kinh v i no lm vic bnh thng. Vic cung cp vitamin y gip tiu tr s mt mi ca i no. Trong nhng ngy n thi, ba sng nn n no v dng thm hoa qu vo bui sng. Gia hai t thi, c th n thm chocolate v nc hoa qu. Cc mn ny va gip b sung nhit lng, va hn ch s tiu hao ng nguyn trong gan, phng h ng huyt. Chocolate v nc cn lm hng phn i no. Cn xa b tm l cng thng, lo lng, gi cho tm tnh phi thoi mi, nh nhng, kt hp hc tp v ngh ngi. Bui ti, nn ng sm bo m ng thi gian v c cht lng.

68. V sao thuc c th nh hng xu n dinh dng? Thuc l loi v kh c uy lc gip con ngi u tranh vi bnh tt. Thuc gip cha bnh bng cch tc ng trc tip n c th hoc khng ch s pht trin ca bnh tt. Tuy nhin, vic s dng thuc cng c th gy ra hu qu xu. V d, mt s thuc thng dng c th cn tr hp thu dinh dng, thm ch dn n suy dinh dng. Chng hn, Tetracycllin cn tr s hp thu axit folic, m v ng lactoza. Vin hydrochlorid phenphormin (cha bnh tiu ng) nh hng xu n s hp thu ng gluco, axit amin, m, vitamin B12 v natri... Trong qu trnh s dng cc loi thuc trn, cn b sung thm mt s cht dinh dng. Nu sm c biu hin thiu cht dinh dng no th phi hi bc s gim liu hoc thay thuc.

69. V sao khi no th d thc n ngon my cng khng cm thy thm? Trong no ngi c 2 trung khu thn kinh khng ch hnh vi thm n, tm gi l trung khu thm n v trung khu no. Khi bng i, trung khu thm n hng phn cao , khin ta n g cng cm thy ngon. Lc bng no, trung khu no hng phn khin s thm n gim xung, v vy m ta khng thch n na.

Vy i no lm th no nhn c cc thng tin i hayno ca bng truyn ln? iu ny c lin quan trc tip vi khn trng ca c trn trn thnh d dy. Khi khn trng ca c trn trn thnh d dy gim thp, cm gic thm n s mt i v ngc li. Yu t ny c quyt nh bi s co bp ca d dy. Khi d dy tiu ha thc n, ch c b phn gn thp nh ch trng (cung trn d dy) co bp. D dy rng dn, phm vi co bpcng tng ln. n khi ht thc n th ton b d dy s co bp vi lc cng lc cng mnh, khn trng ca c trn trn thnh ddy t n nh cao. iu ny lm hng phn c quan cm th trong thnh d dy. Tn hiu c truyn n i no, lm tri dy cm gic i, t m kch thch "trung khu thm n". Ngc li vi qu trnh trn, khi bng no, lc co bp gim xung, khn trng ca cc c trn trn thnh d dy cng gim. Tn hiu c truyn n trung khu no ca i no, cm gic thm n s mt i.

70. V sao thc n rn li kh tiu? Thc n rn thm, gin, hp khu v nhng kh tiu ha. Vic n qu nhiu mt lc hoc n qu nhanh s nh hng khng li i vi d dy. V sao li nh th? Nh ta bit, s tiu ha v hp th thc n l mt qu trnh rt phc tp. Trong khoang ming, rng nhai v nghin nt, u li o v trn u thc n. Trong nc bt c men amylase, c th bin cht amylase thnh ng mch nha; trong d dy c men anbumin dng phn gii anbumin. Rut non l "nh my gia cng ha hc" ln nht c cc dng men tiu ha. Cc cht anbumin, amylase v m cha qua x l s c gia cng y. Thc n rn tng i cng, khng d nhai nt v kh c trn u. Sau khi rn, i b phn cc ht thc phm u c bao bc mt lp du m, lm gim s tip xc ca n vi men anbumin hoc amylase, gy kh tiu. Mt th nghim chng minh rng dch v c tit ra nhiu hay t c lin quan vi tnh cht ca thc n. Khi n bnh bao, dch v tit ra tng i nhiu nn sc tiu ha mnh; khi n cha m, dch v tit ra t v chm, sc tiu ha yu. Sau khi n tht, ta khng cm thy i v tht cha nhiu m, kh tiu ha, lu li trong d dy lu nht. Tng t, thc n rn c bao bc mt lp m nn lu tiu.

71. V sao c ngi d say ru, c ngi kh say?

Sau khi ung ru, tng ngi c nhng biu hin khc nhau. Ngi tu lng t ch cn ung my ngm l mt bng, thm ch chong u, tim p nhanh, kh chu. Cn ngi tu lng kh khi mi ung t mt cha bin sc, ung n say mt mi tm ti. Vy v sao tu lng ca mi ngi li nhiu t khc nhau? Nh ta bit, cho d chng loi ru rt a dng nhng chng u cha cn, chng qua l hm lng khc nhau m thi. Sau khi ung ru, cn c d dy v ng rut hp th, thng qua mu i vo gan v cc t chc khc. Gan c hai loi men lin quan ti s o thi cn. Men cn khng cha hyro c th phn gii cn thnh acetaldehyd; men acetaldehyd khng cha hyro phn gii acetaldehyd thnh nc v kh CO2, bi xut ra khi c th. Tu lng ca mt ngi nhiu hay t c quyt nh bi loi men acetaldehyd khng cha hyro ny. Nu cng nng ca men acetaldehyd yu, sc chuyn ha acetaldehyd tng i km, khin acetaldehyd khng ngng c tch ly trong c th, cc u cui mch mu (c bit l trn mt) gin n ra. Khi ung ru, mt v c ngi bng, ton thn pht nng. Do u cui mch mu gin n, huyt p gim xung. bo m s thng bng, tuyn thng thn tit ra mt cht gy co mch, khin tim p nhanh hn, huyt p tng ln. Vi ngi m cng nng men acetalehyd mnh, c th nhanh chng phn gii cht acetaldehyd. C th thy rng, ngi c cng nng men acetaldehyd yu rt may mn. Do tu lng thp nn h t ung v gi c sc khe. Ngc li, nhng ngi tu lng cao do ung nhiu nn d mc bnh tt, thm ch t vong.

72. V sao ngi say ru i xiu vo? Nu bn nhn thy mt ngi i lang thang, lo o, ming y hi ru th chc chn l ngi say ru. V sao khi say ru, ngi ta bc i khng vng? Cc nh khoa hc gii thch rng, khi bn b x y t ngt, thn th s mt thng bng, bn nng s iu chnh nhanh chng lp li trng thi thng bng. Tt c nhng vic ny do c quan thng bng thc hin. N c th cn c vo s xiu lch v tr ca thn th c phn x iu chnh thn, gip c th lun gi v tr thng bng. C quan thng bng nm trong tai gia. Chng gm c tin nh v ba ng bn quy, c s phn cng tng h. Tin nh tm hiu mc xiu lch ca phn u, ba ng bn quy thm d trng thi vn ng ca thn th (ng th nht ph trch vn ng trn di, ng th hai ph trch vn ng trc sau, ng thba ph trch vn ng nghing hai bn). ng bn quy cha y cc t bo chuyn cm nhn v tr ca thn th, c th tip thu thng tin bt c lc no truyn ln i no i no iu tit thng nht s vn ng ca cc bp tht ton thn. Nh , khi vn ng, c th vn c bo m thng bng.

Nhng khi say ru, cht cn lm t lit c quan thng bng, khin cho nhy ca n gim thp, phn ng chm chp. V nhp iu chnh s thng bng v tr ca c th chm i mt na nn bc i phi xiu vo. Nu say qu mc, c quan thng bng s t lit hon ton. Lc , ngi say chng nhng i khng vng m mt bc cng khng l ni.

73. V sao tr em khng nn ung ru? C ngi ln v vui a hoc mun nui dy tr thnh ngi c kh cht ho hn nn thng cho tr em ung ru. Nhiu em v t m cng cm cc ln ung. iu ny v cng c hi. Cc c quan ca tr u cn non nt, c bit l h thng tiu ha, n khng chu ng c nhng cht kch thch mnh. Ru r rng l cht kch thch mnh, c hi rt ln cho cc ni tng, c bit l gan v d dy. Nu tr em ung ru, gan phi lm vic nhiu hn gii tr cht c trong ru (bng cch chuyn cn thnh men amoni), khin cho t bo gan b tn thng. Vic ung ru cn c hi cho d dy ca tr. Cn s kch thch d dy tit ra mt lng ln dch toan, lu ngy s dn n tiu ha km, thm ch pht trin thnh vim hoc lot d dy. Ru cng lm gim sc min dch. Sau khi ung ru, cc mao mch s gin n, sc tn nhit tng ln, khin tr d b cm v vim phi. Ngoi ra, ru cn gy tn thng no, khin cho tr nh gim xung, nh hng n s pht trin bnh thng ca i no. Nu nhng nh hng ny ko di, tr tu ca cc em s gim st. Mt hu qu khc m ru gy ra cho tr em l qu trnh pht dc b ri lon. Cc th nghim chng minh rng, cn gy tn thng rt ln i vi tinh hon trong thi k pht dc, lm ko di qu trnh ny, thm ch khin t bo sinh tinh v ng dntinh b hy hoi, dn n v sinh. i vi cc em gi, cc hoc mn gii tnh s b nhiu lon, sau ny s kinh nguyt khng u, c hin tng au bng kinh, au u...

74. Gan c tc dng g?

Nu c th l mt x nghip ha cht lin hp th gan l nh my ha cht quan trng nht. Bi v khi vn ng, con ngi phi tiu ph nhiu nng lng; khi n, cn phi c cc loi dch tiu ha; khi c sch hay vit, phi c mt s vitamin gip th lc. Tm li, chng ta lm bt c vic g cng u cn n s gip ca gan. Theo phn tch ca cc nh khoa hc, gan c th thc hin 500 loi cng vic v n sn xut c nhiu loi men. Trong c th c khong 2.000 loi men, ring gan sn xut gn 1.000 loi. Gan c rt nhiu cng nng, trong 3 cng nng chnh l gii c, tng tr cht dinh dng v ch to dch mt. Khi n ung hoc dng thuc, con ngi thng a cc cht c vo c th, cc vi khun trong ng rut cng sinh ra c t. Nu nhng cht c ny theo mu trc tip n tim th con ngi s cht rt nhanh. Nhng rt may l chng b gan x l. gan, chng b "v hiu ha", mt i tnh c. V d, ngi hay ung ru nn cm n gan v trong ru c cht cn rt c hi; gan cth bin cn thnh kh CO2 v nc. ng nhin, nu ung ru nhiu qu th gan chng nhng khng th phn gii ht cn m cn b tn thng. Trong qu trnh tiu ha nhng thc n c hm lng anbumin v m cao, dch mt c vai tr khng th thiu c. Dch mt c sn sinh khng phi trong ti mt m l gan. Ti mt ch l ni d tr. Gan cn c cng nng d tr cc cht dinh dng. N c th chuyn cht ng gluco (c qu nhiu trong mu) thnh ng nguyn d tr li. iu ny va gip phng tnh trng tng ng huyt va gip c th c sn ng nguyn dng n khi cn.

75. V sao canh tht khng cho mui th khng ngt? Nu n phi cho mui l l ng nhin. khng ch l nhu cu ca sinh l c th m cn l nhu cu ca khu v. Bt canh khng c mui s nht, v v, khi cho thm mt t mui th nh gm c thu hoa, hng v tr nn thm ngt. S d nh th l v mui c tc dng iu chnh hng v. Tc ng ni: "Mui l vua ca trm v", rt c l. Hm lng mui natri glutamin trong mn n gp phn quan trng quyt nh mn c ngon hay khng. Thnh phn ha hc ca mui n l clorua natri, trong nhiu loi thc n (nh tht) c glutamin. Khi nu, glutamin c gii phng v ha tan trong nc. Lc , nu cho thm mt t mui vo canh th glutamin trong nc canh s kt hp vi natri hp thnh natri glutamic, lm cho v ngt tng ln.

ng nhin, nu thm nhiu mui qu th v ngt s tr thnh v mn, c tc dng ngc li.

76. V sao khng nn nn i, tiu tin? Nc tiu ca ngi c tr li trong bng quang. Khi tch t n mt lng nht nh, bng quang s cng ln, iu ny c cc dy thn kinh truyn ln i no, khin ta c cm gic bun i tiu. Vic nn tiu tin khng nhng gy kh chu m cn khin cho cc c ca bng quang gin ra, nh hng n cng nng co bp ca c quan ny, lm gim lc bi tit nc tiu, dn n i tiu khng kit. Nc tiu l mi trng tt ca vi khun, nhit trong bng quang cng rt thch hp cho s pht trin ca nhng sinh vt ny. Thi gian nc tiu b gi li trong bng quang cng di, vi khun cng sinh si ny n, gy vim nhim h thng tit niu, dn n i rt, nc tiu km mu... V vy, khi bun i tiu, nn i cng sm cng tt. V i tin, tt nht mi ngy nn i mt ln. iu ny c li cho nhp iu vn chuyn ca h thng tiu ha. Rt nhiu ngi v ham m cng vic hoc do hon cnh m phi c nn khi c nhu cu i tin. Nhu cu ny dn dn mt i, nh hng n cng nng bi tit ca ng rut, lm cho nhu ng ca rut tr nn chm chp, v sau rt kh phc hi tr li. Phn ng li trong ng rut cng lu cng tr nn kh cng (do phn nc b i trng hp thu) dn n to bn. Vic ung nhiu nc khng th khin phn mm li. Tnh trng phn ng li lu trong rut s khin tnh mch ca thnh rut b chn p, mu trong tnh mch chung quanh trc trng (st hu mn) khng tun hon v tim c. Phn tnhmch s b huyt, d gy ra bnh tr. i vi nhng ngi vn c bnh tr, vic nn i tin cng lm cho bnh nghim trng, gy xut huyt. Do phn cng, bnh nhn phi dng lc nhiu khi i ngoi, lm tng thm p lc trong khoang bng v hu qu l chng tr ngoi cng nng thm. Ngi gi b bnh p huyt cao v bnh mch vnh cng khng nn nn i tin m phi gi thi quen i tin ng gi. Vic "nn nhn" s gy to bn, khin cho huyt p ln cao, c tim thiu mu v thiu xy, mch mu no b rch v cn nhi mu c tim xut hin, gy nguy him n tnh mnh.

77. Nc tiu c hnh thnh nh th no?

Trong iu kin bnh thng, nu ta ung nc nhiu th i tiu nhiu, ung t i tiu t. Mi nghe qua, tng nh nc vo c th s bin thnh nc tiu mt cch rt n gin. Thc ra, n phi tri qua cc qu trnh bin i trung gian rt phc tp thn. Hai qu thn nm hai bn ct sng sau tht lng, mi bn mt qu to bng nm m, hnh dng ging vi ht u tm. Kt cu ca qu thn gm b phn sinh nc tiu (nhu m thn) v b phn bi tit nc tiu (b thn). Nhu m thn gm cc tiu cu thn v cc ng. Khi i qua tiu cu thn, mu c lc mt lt; cc cht ph thi trong mu v phn nc tha c a vo cc ng nh, chnh l nc tiu. Nc tiu c tp trung n b thn ri theo niu qun i xung bng quang. B phn ny ging nh mt qu bng n hi, vai tr ch yu l lu gi nc tiu. Khi lng nc tiu t n mc nht nh, bng quang phnh ra. Cc tn hiu kch thch c cc dy thn kinh truyn ln i no. i no ra lnh "thi nc tiu". Khi , cc c phn trn bng quang co li, c trn ch ming thot nc tiu m ra. Nc tiu s b p chy thot ra ngoi.

78. V sao ngi ta li nh rm? nh rm l kt qu ca qu trnh ng rut bi tit cc cht kh qua hu mn. Vy cc cht kh trong c th t u m c? Khi ta n cm, ung nc, khng kh ln trong thc phm v ung s i xung d dy v ng rut. Ngoi ra, hng trm triu loi vi khun c trong ng rut cng phn gii thc n, sn sinh ra cc cht kh. Vi khun trong rut cn phn gii cc cht dch trong i trng thnh kh amoni. Cc cht bicacbonat v axit d dy cn tc dng vi nhau, sn sinh ra kh CO2. Cc kh trn chim 30-40% tng cht kh trong ng rut. Mt phn cht kh trong d dy v ng rut thot ra ngoi theo ng ming, mt phn qua thnh rut khuch tn vo mu ri i ra theo ng h hp. Phn ln nht cn li c a dn xung pha di, thot ra qua hu mn. Lng cht kh tch t trong ng rut cng nhiu, tc bi tit xung cng nhanh. Do cc c chung quanh hu mn co li, ng cht hu mn nn kh trong rut b dn p thnh mt khu vc cao p. Khi kh thot cng bc qua hu mn, n s pht ra ting ku. Trong iu kin n ung bnh thng, mi ngi c th o thi 17-60ml/gi, mi ngy o thi 400-1.000 ml, sai s rt ln. 99% cht kh o thi qua hu mn khng phi l kh thi, ch yu l nit, CO2, xy, hydro v metan. Cn li l kh amoni, amin bc hi, kh hydro sulfid, kh thi... Ngoi xy v ni t n t khng kh, phn ln cc kh khc u do vi khun ln men trong h thng tiu ha phn gii ra. V thi quen cuc sng v ch n ung ca mi ngi khng ging nhau nn s lng v mi v kh thi cng khc nhau. Ngi quen th bng ming, nut nc bt, hay n ko cao su

v ngi gi rng yu thng nut vo kh nhiu khng kh nn nh rm nhiu hn. Mt s thc phm cha kh nhiu cht kh (nh bnh bao, kem trng, nc gii kht c ga) v thc phn giu ng, cht x cng d gy rm. Trong i trng, chng b cc vi khun ng rut phn gii thnh kh CO2, hydro, metan. Ti, hnh ty v h cha nhiu hp cht ca lu hunh; chng b vi khun ng rut phn gii thnh hp cht sulfua v kh thioalcohol. V vy, ngi n nhiu cc loi rau ny thng nh rm rt nhiu v thi. Mt s ngi trong ng rut thiu men tiu ha ng lactoza, khi ung sa b s b chng bng v sn sinh nhiu kh. Nhng ngi b vim ng rut cng hay nh rm do vi khun sinh si ny n nhiu, tc dng trc tip ln cc cht dinh dng, lm nhiu lon nhu ng bnh thng ca rut. Ni chung, nh rm l hin tng bnh thng ca c th, khng nn v thy nh rm nhiu m lo s.

79. L lch c nhng ch li g? L lch nm bn phi pha trn bng, mu thm. Khi thai nhi cn trong bng m, n l "nh my" c nht v nh to ra huyt cho thai nhi. Sau khi tr ra i, b xng dn dn ln ln, ty trong xng s l "nh my to huyt", chc nng trn ca l lch khng cn na. V vy, trong mt thi gian di, ngi ta cho rng l lch ch l "kho cha mu" trong c th, c hay khng c n cng c. Thc ra khng phi nh th. Gn y, sau khi lm nhiu phu thut cy hoc thay ph tng, ngi ta mi c nhng nhn thc y hn v tc dng ca l lch. Khi bnh nhn c cy hoc thay nhng c quan lnh mnh ca ngi khc, c th thng c phn ng thi loi do phi tip nhn nhng th vn khng phi ca mnh. Cc t bo lympho v cht khng th s "ui" cc c quan ra ngoi bng trm phng ngn k. ngn nga phn ng , bc s dng thuc khng ch hoc dt khot ct b l lch. Sau khi ct b c quan ny, phn ng bi tr chm dt. Ti sao li th? V l lch khng nhng cha mt lng ln t bo lympho m cn sn sinh ra nhiu bch cu min dch -nguyn liu to ra cc khng th. Sau khi ct b l lch, c th mt i mt lng kh ln t bo lympho, lng khng th c sn sinh ra cng gim r rt, c li cho vic bo v c quan thay th v ngn nga phn ng bi tr. Vic ct b l lch cng ging nh nc c "th xe gi tng", bt c d mi phi lm. V l lch m nhim cng tc "phng v" rt quan trng. Rt nhiu nghin cu cho thy, khi ct b l lch, sc khng gim i rt nhiu, c th d b nhim bnh v khi mc bnh th thng nng, t l t vong cao. V vy, khi l lch b chn thng, d gip nt, bc s vn lun tm mi cch cu n.

80. Trong c th c "du bi trn" khng? Trong nh my, my mc thng phi cho du bi trn gim nh ma st khi vn hnh. Thc ra, c th ngi cng l "mt b my ln". Cc c quan khng ngng vn ng. bo m cho chng khng b mi mn, c th cng tit ra mt s cht "bi trn" c bit. Trong khoang bng c rut gi, rut non, d dy, l lch, mt, gan v ty..., rt cht chi. Cc b phn li phi vn ng thng xuyn. V d, d dy mi pht co bp 3 ln, rut non v rut gi un nhiu khc cng thng phi co bp. Nh vy, trong mi c quan v gia cc c quan khng trnh khi ma st. Tuy nhin, chng khng n ni v ma st m b tn thng nh c nhng cht "du bi trn" c bit. Trong khoang bng c mt lp mng khng ngng tit ra mt cht dch tng. Loi dch tng ny c tc dng bi trn, lin tc lm trn cc c quan trong khoang bng. Ngoi cc c quan ni tng ra, s vn ng ca khp xng cng khng th thiu c "du bi trn". Khp l b phn quan trng ca h khung xng, l ch kt ni cc u xng vi nhau. C khp th t chi v thn th chng ta mi c th vn ng, co gp ln xung, tri phi c. Khp c th chuyn ng d dng l nh xng sn c bit trn, trn b mt xng sn li rt trn t do c mt lp dch rt mng. chnh l "du bi trn" do c th tit ra. N c th i vo b mt cc khp, khin cho cc khp c ma st rt nh khi chuyn ng.

81. V sao li, mi khi b rng cn s lnh mau hn nhng ch khc? Tc ng ni: "Rng v li cng c lc nh nhau"; qu ng nh th. C ngi khi n v khng cn thn m li v mi b rng cn gip. Nhng khng v th m ngi ta cm thy lo lng, bi v vt thng ny khi rt nhanh. l v nc bt pht huy tc dng. Nc bt l cht dch hn hp do cc tuyn nc bt tit ra trong ming (ngi ln mi ngy tit ra khong 1.000 - 1.500 ml). Khong 90% dung dch ny l nc, phn cn li l bch cu, axit amin, mt s nguyn t vi lng v men amylase ( tiu ha cc hp cht ca nc v carbon). Ngoi ra, trong nc bt cn c mt loi men ha tan v dit cht vi khun, tiu c cho vt thng v mt cht kch thch biu b sinh trng. Rt nhiu ng vt c v sau khi b thng thng dng li lim vo vt thng, gip chovt thng mau lnh. l v trong nc bt ca chng c cht kch thch biu b sinh trng ny, Ngoi ra, nhit trong ming thng cao hn so vi b mt da; thn kinh v mch mu li, mi cng dy c; chnh l iu kin l tng cha tr vt thng.

82. V sao ni nc bt v cng qu bu? Ming ca ngi lun nhun t, l nh nc bt khngngng c tit ra. c bit khi i, nu nhn thy thc n th nc bt tit ra cng nhanh. Vy tc dng ca nc bt c phi l ch lm trn khoang ming? Khng phi, cng nng ca n a dng hn th nhiu! Nc bt l "dch tiu ha". N cha men amylase, khin cho cht amylase trong thc n sau khi vo ming s c tiu ha. Nc bt l "cht ha tan". N c cng nng lm t v ha tan thc n. Khi thc n vo ming, nc bt s thm thu vo, ha trn vi thc n trong qu trnh nhai. N lm thc n khng ch d nut m cn d tiu hn sau khi xung d dy. Nc bt l "cht lm nhun t". Khi ni chuyn, ta phi nh vo thanh i, yt hu, u li, rng, mi pht m. Nu khng c nc bt th khng th ni mt cch d dng trn tru. Khi phi din thuyt lu, nc bt tit ra khng kp, bt buc ta phi ung my ngm nc b sung. Nc bt l "cht lm sch". N gip ta thanh lc cn ca thc n trong ming, bo m cho ming sch s. Trong nc bt c men ha tan vi khun v bch cu min dch A, gip st khun tiu c. Ngoi ra, nc bt cn l "cht bo v". Cht bicacbonat sodi v anbumin c trong nc bt sau khi i vo d dy c th trung ha axit nu axit qu nhiu. Chng ph ln nim mc d dy mt lp mng bo v v tng cng cng nng tiu ha ca d dy. Cui cng, nc bt c tc dng gii c i vi nhng cht gy khi u nm trong thc n. V vy, c ngi gi nc bt l "cht khng khi u thin nhin". Theo mt s nh y hc, mi ming thc n phi nhai ti thiu 30 giy cho nc bt v thc n ha trn y , nh th mi c ch cho tiu ha v cn c th lm "tan r" nhng cht gy khi u.

83. Rng c phi l mt "mu xng" c khng? B phn cng nht trong c th l rng. Mi nhn qua, rng ging nh mt mu xng c, nhng thc ra kt cu ca n khng n gin nh th. Nhn b ngoi, rng c th phn thnh ba b phn: phn l ra ngoi li l thn rng, phn cm cht trong xng hm l chn rng, cn phn gia hai b phn ny (ch li) l c rng.

Mt ngoi ca rng l mt lp men rt cng v bng. cng ca n vt xa thp. Bn trong lp men l li rng, vo su na l khoang ty rng. Trong khoang ty cha y mch mu v thn kinh. Men rng ch yu bo v rng. Tuy n cng khc thng nhng li d b cht chua ph hoi. Nu li nh rng, vi khun v cn thc n s ng li chn v k rng. Lu ngy, vi khun s phn gii chng, sn sinh ra cht chua, dn dn n mngphng tuyn men rng, khot chn rng thnh l thng. y s l ni tr ng ca vi khun v cn rng, khin cho cht chua sinh ra ngy cng nhiu hn, chn rng b c rng su hn. Khi l thng n su n ty rng, dy thn kinh trong l ra, khin bnh nhn au khng chu ni. V vy, tuyt i khng c xem rng l mt mu xng c m phi c thc bo v n tht cn thn.

84. V sao ngi li mc rng hai ln? Cc c quan trong c th ch sinh ra mt ln, sau khi sinh ra th khng thay i na. Ch c rng mc hai ln. Ln mc u tin gi l rng sa, gm 20 ci, xut hin khi tr cn b m nn gi l rng sa. Chng nh v khng bn. Rng mc ln th hai l rng c nh. N bt u thay th rng sa t khi 6 tui. Thng thng, rng c nh kh ln, bn, c tt c 32 chic, cng c ngi ch 28 chic. Rng sa v rng c nh c cng nng hon ton khc nhau. Rng sa ngoi vic nhai thc n cn c th kch thch cho xng quai hm pht trin, to iu kin cho rng c nh sinh trng; cn rng c nh ch yu dng nhai thc n. Nu rng sa b su hoc rng qu sm th xng li s pht trin khng tt, rngc nh cng mc khng tt. iu chng nhng nh hng n chc nng nhai m cn d dn n cc bnh v rng. Khi ta cn b, xng hm cha pht trin. Nu mc b rng c nh mc ln th s khng th ng vng trn gi xng c. n khi ta ln hn, cn n nhiu loi thc phm (trong c nhiu thc n dai, cng), cc rng sa khng m ng c nhim v nhai nghin. V vy, trong qu trnh tin ha lu di, con ngi pht sinh s bin i mang tnh thch ng cao: thi tr tm thi nh rng sa nhai v kch thch xng hm pht trin; n la tui nht nh rng sa s rng i, rng c nh thay th vo .

85. V sao rng c hnh dng khc nhau?

Bnh thng, mt ngi trng thnh c 32 rng, c chia u cho hm trn v hm di. Nu quan st k ta s thy c rng dt, rng nhn, li c rng thn hi trn, l v cc loi rng m nhim nhng cng vic khc nhau. Rng mc chnh gia mt trc gi l rng ca, chuyn ct thc n (v d, khi n bnh, trc ht ta dng rng ca cn mt mu). N c hnh rng v dt, ging nh li dao. Gn hai bn khe ming, mi bn c mt i rng hi nhn gi l "rng nanh", chuyn x nt thc n. Rng nanh ca ngi nh hn nhiu so vi rng nanh ca h v s t, v ng vt n tht sng i hi rng nanh nhn v di lc x khe; cn ngi ch yu n thc n chn nn rng nanh khng cn pht trin lm. Hng rng pha trong gi l rng hm, chng ging nh hai tht trn di ca ci xay, dng nghin nt v lm ra thc n. Nhim v ca rng l ct, x v nghin thc n. Nu dng rng lm v nhng vt cng nh ht o hoc m np chai, n rt d b m, gy. Tuy nhin, vic ch n thc n mm cng khin cho rng v xng hm khng th pht trin tt. Do , ta phi n c nhng th hi th cng mt cht nh cong rau, cm chy.. Lc n phi nhai k v nut chm cho rng, li v xng hm nhn c s kch thch va phi v s rn luyn cn thit.

86. V sao khng nn dng tm xa rng? Xa rng l thi quen khng tt. Rng ca ta vn sp hng ngay ngn, k h gia cc chn rng u c li v chn rng in y. Ngi c hm rng chnh t th gia cc rng s khng c khe h. Mt s ngi thng dng tm, cnh cy nh hoc nhng vt khc xa rng, khin cho k rng rng dn ra, thc n d dt vo k rng. V sao vic dng tm xa rng khin cho k rng rng thm? Nu t que tm di knh hin vi, bn s thy n c v s si x. Khi bn dng n xa rng, nhng x ny s dt vo chn rng, c th lm chn rng b rch. Vi khun nhn c hi gy vim nhim, khin xng quai hm v chn rng b tn thng, cc t chc chung quanh chn rng co li, k rng rng ra. Ngoi ra, lc xa rng s khin cho chn rng dn dn lng ra, khng nhng khin thc n d dt vo m cn d gy su rng. Vic xa rng c hi nh vy nn cc nha s vn khuyn khng nn dng tm. Nu thc n dt vo chn rng m khng dng tm th gii quyt bng cch no? Sc ming l phng php n gin, d lm nht. Ch cn bn ngm mt ngm nc, dng hai c m sc lin tc, cn s bong ra. Nu khng c, dng bn chi nh rng, p st bn chi vo k rng ri c ln xung lin tc. Nu vn khng c, c th dng si ch lun qua k rng ko ln xung. Trong trng hp nhng phng php trn u khng c hiu qu, nh phi dng u

mi kim g, nhng phi cn thn khng lm tn thng cc t chc chn rng. Khi cn thit, phi nh bc s gip .

87. V sao c ngi ch nhai mt bn hm? Bnh thng, hai hm rng vn ng c tnh i xng rng trn v rng di phi hp nghin nt thc n. Trong qu trnh nhai, thc n b ct, nghin nh v ha ln vi nc bt tothnh h lng d nut v d tiu ha. ng thi, s nhai cng gip c hm v rng pht trin c bnh thng. Tuy nhin, rt nhiu ngi c th v mt bn hm rng b khuyt, b su, hoc dokhe rng rng nn ch nhai mt pha; y hc gi l nhai lch. y l thi quen c hi cho sc khe. Vic nhai lch khin c quai hm ch pht trin mt bn. C quai hm bn kia co li, b mt b bin lch. Nu nghim trng, ngay c sng mi cng b lch i, nh hng n m quan. Rng bn nhai s phi lm vic nng hn. Mt rng b mi mn nhiu hn khin men rng mau hng, vim ty rng. Hm bn kia do vn ng t nn t chc chung quanh rng mng v yu, d tch cn rng, gy su hoc vim rng. Ngoi ra, ngi nhai lch, do ch mt bn rng lm vic nn thc n cha c nhai k nut, tng gnh nng cho d dy, lu ngy d gy ra bnh d dy. V vy, ngi nhai lch nn sa cha thi quen ny. Nu mt bn hm thiu rng hoc c rng su, cn i bnh vin cha tr.

88. V sao c ngi hay nghin rng lc ng? C rt nhiu nguyn nhn gy ra nghin rng. Nh ta bit, khi ng, v i no trng thi c ch vi nhiu mc khc nhau. Nu v i no c ch su, bn s ng ngon; nu c ch cn, c th c nhng b phn cn hot ng. Ta chim bao l do khi ng, thn kinh v i no vn cn hot ng. Lc , s hng phn ca v i no ni chung l yu nn ta khng c c ng tc c th g. Khi sc hng phn ca v i no kh mnh, c ngi s ni m, ng chn tay, khc, ci, thm ch dy i ra khi ging, gi l mng du. Nghin rng khi ng cng l mt trong nhng hin tng tng t, xy ra do v i no cn hng phn.

Ngoi ra, nghin rng khi ng c th do trong rut c giun. Cht c do giun sn sinh ra rt d kch thch thn kinh ca c hm, khin cho n khng b khng ch, kt qu l m ng thng nghin rng.

89. V sao li c th bit c hng v thc n? C ngi gi u li l "my nm". Qu ng th, cc v chua, cay, ng, ngt, bi ca thc n trc ht u do li thngthc. u li v sao li c th phn bit c hng v? B mt l ch, trn mt li c cc "i". i l c quan cm gic hng v, nm cc nm mc trn li v phn b di li, yt hu, hm ch trong khoang ming.i li pht trin nht thi k tr em, sau dn dn gim i, n tui gi th gim gn ht. Chnh v vy, cho tr em ung thuc rt kh. Ngi ln ung thuc cm thy ng t, nhng tr em va b vo ming khc ngay. i li c kt cu hnh bu dc. Mt ngoi ca n c mt lp t bo bao ph, bn di l nhng t bo v gic nh, u cuica chng c lng x, gi l lng v gic. u dy thn kinh bao bc chung quanh t bo v gic, ging nh dy in, truyn hng phn ln trung khu v gic ca i no. Thng qua v gic m i cm th c, c th chia i thnh bn loi: ngt, chua, ng, mn. Nhng hng v khc nh cht, cay... u do bn loi v trn tng hp m thnh. Nhng i cm nhn v ngt phn b kh nhiu trn u li; i cm th v chua phn b hai bn na sau ca li; i cm nhn v ng tp trung mt trn cung li; cn nhng i cm nhn v mn nm hai bn na trc ca mt li v u li. Ngoi cc i ra, li v khoang ming cn c mt lng ln cc c quan xc gic, cm nhn nhit , thn kinh trung khu nhng cm gic ny c tng hp li. V gic, xc gic kt hp vi khu gic s sn sinh ra nhng cm gic phc hp rt a dng.

90. V sao ngi ta v mt vi my nh? C ngi ni, hai mt ging nh hai my nh t trn u, v von nh th rt c l. Bn ngoi nhn cu l tng gic mc khng mu, trong sut, ging nh ng knh ca my nh. Do lun c nc mt bi trn nn n thng t, khng b bi che. gia nhn cu c mt l nh gi l ng t, nh sng t bn ngoi thng qua ng t i vo vng mc y nhn cu. Khi my nh chp nh, ngi ta thng cn c vo sng ti

ca nhsng m iu chnh ng knh. ng t cng tng t, khi nh sng mnh qu th ng t thu nh li, cn bt lng nh sng. Khi nh sng yu, ng t li t ng m ra. Khi t ngoi sng bc vo phng ti, ta lp tc cm thy trc mt l mt m ti en, khng trng r rt vt g, sau mtthi gian ngn mi thch nghi c. l v con ngi khi t ch sng i vo ch ti, ng t phi dn dn m ra cho n khi thch ng c vi mi trng ti, ta mi nhn thy. Trong my chp nh, phim l b phn cm quang cui cng thnh nh. Vng mch ca mt cng c cng nng tng t. Trn vng mc c v s t bo cm quang. Khi tip thu c cc tn hiu kch thch ca nh sng, chng s bin tn hiu thnh xung thn kinh, thng qua thn kinh th gic truyn ln i no. Nh vy, con ngi c th cm nhn c mt cch chn thc hnh nh v mu sc ca mi vt bn ngoi.

91. V sao mt ngi li mc pha trc mt? Nhiu ngi ngh, nu mt ngi mc nhng ch khc trn c th th c l s hay hn. Cch ni c ng khng? Cc nh khoa hc gii p vn ny mt cch tng tn nh sau: Hai mt ca ngi mc trn mt l kt qu ca c mt qutrnh tin ha lu di. cng l cch chn la tt nht thch ng vi mi trng. Nu mt v tr cao trn c th th nhn c xa hn, c li cho vic tm kim thc n v pht hin k ch, tm mt rng hn. S thy nhiu, bit rng s thc y tr lc con ngi pht trin. Mt pha trc cng c nguyn nhn ca n. Chn ca con ngi i ln pha trc, nu thy c chng ngi th s i vng qua; hai tay c thi quen lm nhng vic pha trc cng i hi hai mt phi nhn v hng ny. Ngoi ra, hai mt pha trc c th tp trung quan st v x l mi vic trc mt, trnh c nhng c ch khng nht qun (khi bn tri khi bn phi), tng thm cm gic lp th v hnh tng ca s vt, c li cho phn on vt xa hay gn. iu trong cnh tranh sinh tn v cng quan trng. By gi ta th thay i v tr ca mt xt v vn ny. V d nu hai mt u bn tri hoc bn phi th kt qu khin cho con ngi ging nh con cua ch c th i ngang. Ly v d mt mt bn tri, mt mt bn phi, hoc mt mt pha trc, mt mt pha sau, nh vy tm nhn ca con ngi s c m rng hn, nhng khng th no tp trung sc quan st, cng khng th nhn thy hnh nh lp th ca cc vt, khin cho ta khng phn bit c vt xa hay gn. Nu cho mt mc trn nh u th s th no? Tht gay go, v con ngi khng th khi no cng nhn trng sao trn bu tri m quan trng nht l phi nm vng mi vic chung quanh c hnh ng ng x thch hp.

92. V sao nhn mu xanh nhiu c li cho mt? Cc vt chung quanh mun mu, mun sc, lm cho vn vt ti p v r rng, khin cho con ngi ny sinh tnh cm v hng th khc nhau. Mu ti qu d khin cho ta c cm gic mt mi, mu m m khin cho ta cm thy nng n, mu v mu vng a li cm gic la mt, mu xanh v mu lc em li cho ta cm gic mt m v yn tnh. S hp thu v phn x ca mu sc cng khc nhau. Mu phn x i vi nh sng l 67%, phn x ca mu vng l 65%, phn x mu lc 47%, phn x mu xanh ch c 36%. V mu v mu vng phn x nh sng kh mnh nn d gy la v nhc mt. Mu xanh v mu lc hp thu v phn x nh sng mc trung bnh, lm cho cc t chc vng mc trong mt v h thng thn kinh, v i no d chu. V d, mu xanh v mu lc ca rng xanh, thm c khng nhng c th hp thu cc tia t ngoi trong nh nng c hi i vi mt m cn c th gim thp la mt do nh sng mnh gy ra. Sau khi hc tp hay lm vic cng thng, bn ng ta bn ca s trng ra cy ci xa xa, tinh thn s cm thy c th gin, s mt mi ca mt cng dn dn mt i. V vy hng ngy sau khi hc tp v lm vic nn nhn vo mu xanh v mu lc, nh th s c tc dng bo v mt.

93. V sao nh sng mnh gy cn th? Con mt l c quan rt k diu ca c th, c nng lc phn bit cng nh sng, mu sc, hnh dng, kch thc, xa gn ca vt th. Trong iu kin bnh thng, d nh sng mnh hay yu, vt th xa hay gn, nhn cu u c s iu tit thch nghi, ging nh my nh c th iu chnh ng knh nh r nt. Cng nh sng khng v thi gian mt nhn trong nh sng yu qu di l nguyn nhn ch yu gy cn th. V vy, bo v mt, c ngi tng sng trong phng ln, ban ngy cng bt n sng, thm ch c ngi cn xem sch di nh sng mt tri hoc nh n la mt, kt qu l th lc chng nhngkhng tng ln m cn gim xung. l v s kch thch qu mnh ca nh sng i vi t bo cm quang trn vng mc s khin cho c trn dng cu trong cng mc b co li, mt mi, khin cho ng t thu nh nhm hn ch lng tia sng i vo mt. S kch thch nu xy ra thng xuyn s khin cng nng ca nhn cu b bin i, kh nng iu tit ca mt yu i, t m sinh bnh cn th. V vy, nh sng khng nn yu qu, cng khng nn mnhqu, c li gia sch v n khng nn nh hn 0,5 m. nh sng nn chiu t bn tri, pha trc bng ca tay phi khng cn tr ng nhn. Trn bng n cn c chp khin cho nh sng du li, mt khng b kch thch.

94. V sao c ngi th lc yu? C ngi th lc rt km, tuy nhn b ngoi, con mt ca h trng vn bnh thng; kt qu kim tra y mt khng c g khc bit. Khi ta ra i, mt cha pht trin y . n 3 thng tui, ng knh trc v sau nhn cu mi t n 23 mm, gn bng ngi ln. Nu giai on th lc pht trin, tr gp nhng nhn t c hi th c th s mc bnh th lc yu. Cc nguyn nhn khc nhau s dn n nhng dng th lc yu khc nhau. Th lc yu bm sinh l do yu t bm sinh gy ra (c th vng mc, thn kinh th gic, thm ch i no pht trin khng y ). C nhng tr b yu th lc do khi ra i b pst kp u, khin vng mc xut huyt, nh hng n s pht trin ca th lc. Mt s ngi b th lc yu do mt lc nhn nghing. Khinhn nghing, ta thng cm thy chng mt, hoa mt. khc phc s nhiu lon ny, v i no s tm cch khng ch nhng xung ng thn kinh do mt lc truyn n, lu ngy gy ra bnh th lc yu. mt s ngi, mt khc x nh sng khng thng; t b li khng eo knh hiu chnh, do mt v thn kinh trung khu u khng c tp phn bit cc vt mt cch chnh xc, khin nh sng i vo khng chun, gy yu th lc. 95. V sao mt khng s lnh? Ma ng, nu i ngoi ng, ta thng b mi bm, tai au, tay t di, nhng con mt tuy l ra ngoi li khng cm thy lnh. C phi v mt khng c thn kinh cm gic? ng nhin khng phi th. Trn thc t, gic mc l b phn nhy cm nht trong c th, ch mt ht bi nh bng u mi kim ri vo l mt kh chu. Vy v sao mt khng cm thy lnh? l v trn mt ch c cc dy thn kinh cm nhn s au, khng c thn kinh cm nhn s lnh. V vy, nhit d thp bao nhiu, con mt cng vn khng cm thy lnh. mi, vnh tai v tay c rt nhiu mch mu nh li ti. Khi gp lnh, nhng mch mu ny gin ra nhanh chng, tn nhit rt nhanh cho nn nhit nhng b phn ny c bit thp. Cn gic mc l t chc trong sut, khng cha mch mu nn nhit b mt t, pha trc li cn c m mt mm vi nhiu mch mu, ging nh hai cnh ca che gi lnh. V vy, nhit ca mt trn thc t cao hn nhiu so vi l mi, vnh tai v ngn tay.

96. V sao th hn phi che mt n?

Khi i qua ch hn in hoc hn hi, bn s nhn thy nh sng le ln, tn la bn ra tung te. Ch cn ng nhn chm ch trong 1-2 pht th n 6-10 gi sau, mt vn cn au nhc, s nh sng, ngu, kh m, nc mt chy lin tc. Nghim trng hn, bn c th thy nhng mu sc rc r nh nh sng mt tri, mt xut hin bng nc, kt mc sng , bong gic mc... l hin tng "vim mt do b nh sng kch thch", ko di 6-8 gi. Nguyn nhn l trong chp sng la hn cha mt lng ln tia t ngoi, c hi cho mt. ngn nga bnh vim mt, th hn v nhng ngi ph vic nht nh phi eo mt n hoc knh bo h ngn cn tia t ngoi.

97. V sao c lc ta nhy mt lin tc? M mt ta c lc v c nhy lin hi, khin ta cm thy khng thoi mi. C ngi ni "nhy mt tri l nhy tin, nhy mt phi l nhy ha". Thc ra iu ny hon ton l m tn. M mt l "ca ng" ca con mt, c tc dng bo v mt. Trong m mt c mt loi c rt mng. Cc si c ny hnh thnh mt vng quanh mt, c th hot ng ty . Khi n co li th mt nhm. Nu mt b phn no ca cc si c ny b nh hng, s co dui phc tp xut hin, gy nhy mt. V sao cc c m mt li c s co dui phc tp? C 2 nhm nguyn nhn ch yu -Mt ng hoc ng khng , khin mt mt mi qu . Thiu mu, ht thuc hoc ung ru qu mc khin cho cc c m mt cng thng khc thng. - C mt bnh mt no nh cn th, vin th, vim kt mc v vim gic mc. Qua c th thy nhy mt ngu nhin khng phi l bnh, ch cn ch ngh ngi thch ng th hin tng ny s mt rt nhanh. Nhng nu thng xuyn nhy mt lin tc, bn nn n bc s kim tra v iu tr.

98. V sao phi chp mt? Mi ngi chng ta, d l gi hay tr, nam hay n, tr khi ng, cn hu nh tng pht u chp mt. Ngi bnh thng mt pht chp mt khong 10 ln, mi ln 0,2-0,4 giy.

ng cho rng chp mt l vic nh khng ng ch . N l phn x thn kinh m ch ng vt cao cp mi c, l s pht trin hon thin nht ca con ngi. Phn x ny gip bi trn nhm bo v mt. Nhiu ngi tng rng ch khi khc hoc b bi ri vo th nc mt mi chy ra. Trn thc t, nc mt khng ngng c tit ra, c a vo kt mc, chy ra trn nhn cu, tp trung khe mt, cui cng thng qua ng nc mt v mi i vo khoang mi. Vic chp mt khin cho nc mt c bi ng u trn gic mc v kt mc pha trc nhn cu, bo m cho mt nhun t. Nu khng c nc mt, gic mc s kh, c v khng trong sut na. Phn trc ca mt l ra trong khng kh, bi bm, khi v vi khun d xm nhp. Nc mt c tc dng ra tri bi, gip b mt nhn cu sch s. Men ha tan vi khun trong nc mt cn c th khng ch vi khun pht trin. Ngoi ra, chp mt cn l s iu tit hot ng ca vng mc v cc c bn ngoi mt. Vng mc l t chc thn kinh vch trong nhn cu, c th cm th s kch thch ca nh sng v pht ra nhng xung ng thn kinh. Nhn cu nh s co rt ca mi mt m pht sinh chuyn ng. Nu chng ta m mt mi khng chp, vng mc v cc c ngoi ca mt phi lm vic lin tc. Vic chp mt gip chng c ngh ngi mt cht.

99. V sao vic tp cho mt c th gip phng cn th? Mt i mt bnh thng v sao dn dn li bin thnh cn th? Nguyn nhn ch yu l bnh nhn khng dng mt hp quy tc v sinh. Nu trong mt thi gian di, mt lun lm vic trng thi qu cng thng, lu ngy mt s b cn th. Luyn tp cho mt, xoa bp, n huyt l phng php chng li bnh ny. Vic xoa bp gip xa b c s cng thng ca mt, nng cao kh nng iu tit. Trong c th ngi, h thng kinh lc phn b khp ni. Nu mt ch no b tr ngi, bnh s khi pht. Phng php xoa bp huyt gip xa b s tr ngi , khin cho kinh lc thng thng, tng cng tun hon mu. S kch thch nh nhng ny c th tng cng s hp thu, o thi ca cc t chc trong c th, xa b s cng thng v iu tit v tp trung, khi phc chc nng sinh l ca c th, t t c mc ch ngn nga bnh cn th.

100. V sao c th eo knh st trng trong mt? Knh thng thng phi c gng eo vo tai. Nh c knh m ngi eo ci thin c th lc, nhng cng c nhiu phin phc. V d khi i trong ma tuyt th phi lun lau knh, nu khng knh s m, nhn khng r. Hn na, c mt s ngi khng th eo knh lm vic, v d nh din vin kinh kch khng th eo knh din. Vn ng vin nhy cao, cu th bng ... cng khng th eo knh thi u.

 gii quyt vn ny, cc nh khoa hc nghin cu tm ra mt loi knh st trng, c th trc tip eo trong mt.ng knh ca n khong 10 mm, dy 0,1-0,3mm. Loi knh ny c lm bng thy tinh hu c, rt bn chc. trn bng v chnh xc ca n rt cao, khi c t vo trong mt th chiu cong hon ton n khp vi gic mc. Loi knh ny chuyn ng ng thi vi nhn cu nn nhn mi vt rt chun, tm nhn rng, ngi eo khng lo ri knh hay knh b m. Knh st trng c th khc phc nhng vn m knh ph thng gy ra. Chng hn, vic b mt gic mc khng phng gy hin tng tn quang khng chun, loi knh ny c th hiu chnh c. N cng khc phc c s chnh lch ln gia hai mt.

101. V sao khi eo knh en phi ch n thi gian, a im? Mt s nam n thanh nin rt thch eo knh en. H khng phn bit hon cnh, thi gian, thi tit, sut ngy trn sng mivn gc ci knh en. iu rt c hi cho th lc ca h. V sao vic thng xuyn eo knh en li nh hng n th lc? Mt ta ging nh my nh, mt eo knh en cng tng t nh trc ng knh my nh c thm knh lc mu. nh sng t nhin do 7 mu (, da cam, vng, lc, xanh, lam v tm) hp thnh. Knh lc mu khng cho php nhng tia sng c mu khc xa vi n i qua; nhng tia sng c mu sc gn ging vi n ch qua c mt phn. Nh vy, knh lc mu gim lng nh sng i qua n, thnh phn nh sng i qua cng rt khc nhau. Knh en qu thc c gim c s kch thch ca nh sng mnh i vi mt, trnh c tia t ngoi lm hi mt. Khi tm nng, lm vic di nh nng chi chang hoc tip nhn tia t ngoi iu tr, bn cn en knh en. Cn khi tri m u, lc hong hn, khi trong nh, xem v tuyn, xem phim hoc nhng ni nh sng yu, nn b knh ra. Nu vn eo knh en lin tc trong nhng iu kin nh vy, lu ngy, nng lc thch ng vi nh sng t nhin ca nhn cu s gim, th lc yu dn. Thi quen ny cn c th lm gim nhy cm ca mt vi mt s nh sng mu no , dn n bnh m mu. N cng gy au u, chng mt v chng khng th nhn lu.

102. V sao c bnh "cn th gi"? Con mt bnh thng khi nhn xa khng cn iu tit, khi nhn gn mi cn iu tit. Mt cn th c th chia thnh hai loi:

- Cn th tht, cn gi l cn th trc: Xy ra do di pha trc v pha sau ca nhn cu (cn gi l ng knh trc, sau) vt qu di bnh thng 24 mm.

- Cn th gi, cn gi l cn th c tnh cng nng: Xy ra do thi quen s dng mt khng ng quy tc. V d c sch lu, c hay vit di nh sng qu mnh hoc qu yu, c li sch v mt qu gn, va i ng va c sch, c khi i tu xe, t th ngi c v vit khng ng... khin cho c mt trng thi iu tit qu cng thng.

Thy tinh th trong mt ging nh mt thu knh li, ta thng bt n li v pha trc ti a thch ng vi nhu cu. C mt ging nh dy chng, nu thng xuyn trng thi ko cng, n s dn mt i tc dng n hi. C mt v phi iu tit cng thng nn sinh ra mt mi, thm ch co git, dn n gim th lc, sinh ra cn th. trnh bnh "cn th gi", cn kp thi un nn thi quen dng mt khng hp l, nh bc s nhn khoa ch ra nhng phng php iu tr thch hp xa b tnh trng cng thng ca c mt, khin cho th lc c ci thin v tr li bnh thng. S x l ny cn c tin hnh kp thi. Nu lu, phn trong ca mt v nhn cu s bin i, bin thnh "cn th tht".

103. V sao c ngi khng phn bit c mu sc? Tri xanh, my trng, hoa , l xanh... Vn vt hin ra trc mt ta nh mt bc tranh mun mu mun v. Nhng c ngi v khng phn bit c mu sc m cm thy mng lung, m nhe, thm ch ch thy mt vng mu xm. Y hc gi hin tng ny l "m mu". Mu sc tuy thin bin vn ha nhng vn do 3 mu c bn , lc, lam trn ln m thnh. Trn vng mc c mt loi "t bo hnh nn" rt nhy cm vi ba loi mu ny. V tt c cc mu khc u do 3 loi mu c bn pha trn theo nhng t l khc nhau m thnh nn mt c th phn bit c cc loi mu sc. Nu v mt nguyn nhn no m thiu kh nng phn bit mu , ta s b "m mu ", khng th phn bit mu lc th gi l "m mu lc"... Nu c ba mu u khng phn bit c th gi l "m ton mu". M mu lam v m ton mu rt t gp. Vy m mu pht sinh nh th no? iu ny cho n nay vn cha c lm sng t. Ngi ta thng cho rng l do di truyn.

Ngi m mu khng th lm nhng cng vic cn phn bit mu sc, chng hn khng th li t v khng phn bit c n xanh, n .

104. C du hiu bo trc bnh cn th khng? Trc khi th lc suy gim, mt s c mt s triu chng d bo no . Nhng tn hiu ny rt quan trng, v n nhc nh chng ta cn sm c bin php phng. Tn hiu quan trng nht trc khi c bnh cn th l cm gic mt mi. Nhiu hc sinh cp 2, cp 2 sau khi c sch trong mt thi gian di thng thy trc mt c hnh nh cc dng ch chng ln nhau thnh chui. Khi nhn cc vt pha trc, cc em thng c cm gic lc gn lc xa. C mt s ngi sau mt thi gian nhn xa, khi nhn gn tr li th cm thy mt m, khng r. Nhng hin tng trn xut hin chng t mt qu mt mi, cc c trong mt mt i s iu tit nhanh nhy. Tnh trng ny nu ko di th s dn n bnh cn th. Ngoi cm gic mt mi mt, mt s ngi c th thy nng trong mt, mt cng au, thm ch cn thy au u v au sau c. l hin tng d ng v cm gic, do thn kinh cm gic ca mt b mt mi gy nn.

105. V sao nng dn min ni cng b bnh cn th? Cn th l tnh trng nh sng song song t xa n khng tp trung thnh nh trn vng mc, nh s nm pha trc vng mc. Do , bnh nhn nhn vt xa thy m, khng r. Tuy nhin, nh sng c ly gn tng i phn tn nn c th t thnh nh trn vng mc. V vy, ngi cn th c th nhn c hnh nh gn tng i r. Thng ngi ta cho rng: bnh cn th ch do vic dng mt khng ng cch sinh ra, chng hn c sch hoc vit ch c ly gn qu, hoc c sch di nh sng yu, c sch, xem ti vi qu lu. Thc ra, cch ngh ny cha y , v c ngi s dng mt mt cch bnh thng m cng b cn th. V d, nhng ngi nng dn sng nng thn, rng ni, quanh nm cy ba, chn nui l chnh nhng vn c th b cn th. Nguyn nhn l do khc x ca thy tinh th khng chun, c th do di truyn. Cc kt qu nghin cu gn y v bnh cn th cho thy:

- Bnh c lin quan n chng tc. Ngi da vng hay mc hn so vi ngi da trng v da en. -Bnh c lin quan vi lch s gia tc, ngha l nu trong nh c ngi cn th th nhng thnh vin khc ca gia nh cng c nhiu nguy c mc bnh ny. V vy, mt s ngi sng nng thn, min ni tuy vn dng mt mt cch hp l nhng vn b cn th. Do , cc thnh vin trong gia nh c ngi cn th nn quan tm hn n vic dng mt ng quy tc bo v mt c tt hn.

106. V sao mt mt s ngi b "tn quang"? Ngi b tn quang nhn vt g cng m h khng r. Nguyn nhn gy bnh ch yu l do cong ca gic mc bin i. Gic mc l ca pha trc nhn cu, n khng nhng phi trong sut, trn tru m cn phi c hnh bn cu hon chnh. Cng nng ch yu ca n l tp trung cc tia sng li, khin cho cc tia khi i vo ng t s tp trung tiu im (nm trn vng mc ca y mt), sau phn nh ln i no. Nh , con ngi nhn r mi vt. Khi gic mc b bin dng, b mt li lm khng quy chun, nh sng s khng tp trung thnh tiu im trn vngmc m phn tn v cc pha, lm cho nh vt m h. l hin tng "tn quang". S tn quang ny khng c quy tc, rt kh dng knh hiu chnh. Ngoi ra, c mt loi tn quang c quy tc ( cong ca gic mc mt pha no khng vung gc vi hng nh sng i n), gm n thun tn quang vin th, n thun tn quang cn th, tn quang c vin th v cn th... Loi ny c th dng knh hiu chnh. Gic mc khng phng c th do di truyn hoc b bnh (sogic mc sau lot hoc chn thng). mc nh, tn quang c quy tc ni chung khng nh hng n th lc, nhng khin mt mt mi, khng thoi mi. V vy, nu mt b tn quang th nn sm n bc s kim tra, khi cn thit phi eo knh c thch hp.

107. V sao sng ng dy hay c d mt? Bui sng ng dy, nu soi gng, ta s thy khe mt gn sng mi c mt t d, khi nhiu khi t. D bui ti trc khi i ng, ta ra mt rt sch, khi ng mt nhm, khng c bi ri vo th sng dy vn c d mt. Vy d mt t u ra?

Mt ta c mt mu ging nh xng sn, gi l "m mt". Trong m mt c nhiu ng nh sp xp rt ngay ngn, gi l "tuyn gc mt". Ming ca tuyn ny nm ng ch mp khe mt, gn mi, khng ngng tit ra mt cht "m". Bn khng nn coi thng cht m ny, v tc dng ca n rt ln. Ban ngy, n c bi ln quanh mt nh ng tc nhy mt, nhm ngn cn nc mt chy ra ngoi v ngn m hi chy vo mt. Lc ng, mt nhm lin tc trong mt thi gian di, cht m ny c dng khng ht, n trn ln vi cc tp cht ln vo mt lc ban ngy v s nc mt cn tha li, dn dn tp trung vo khe mt. khng phi l bnh. Nu d mt ra qu nhiu k c ban ngy v ban m, d gn lng mi hai m li vi nhau khin mt khng m c ngha l mt b vim do vi khun hoc virus. Cn n bnh vin kim tra, iu tr.

108. Con ngi c "mt th ba" khng? Trong Ty Du K c thn Nh Lang v thut rt cao cng, u ngang nga vi Tn hnh gi. Trc trn Nh Lang c con "mt th ba". Con mt ny rt sc so, cho d Tn Ng Khngbin i u, thnh vt g u b Nh Lang pht hin. ng nhin ch l chuyn thn thoi. Con ngi thc cht c "mt th ba" khng? Cc nh khoa hc pht hin "mt th ba" trn thc t l mt ht ging nh ht qu thng, nm su chnh gia u, to bng ht u, cho nn gi l "ht thng". Nhng con mt ny khng th nhn thy cc vt nh con mt bnh thng, tc l n khng c y th lc bnh thng. Vy n c tc dng g? Ngy nay, ngi ta bit c trong c th c ng h sinh hc rt k diu. C ngi khng dng chung ng h bo thc m sng vn dy ng gi, ch chnh viba pht. chnh l nh ng h sinh hc. Cc nh khoa hc pht hin "ht thng" chnh l ng h sinh hc trong c th. Ban m, n sn sinh ra mt cht kch thch gi l cht thot en. Ban ngy, n t ng ngng sn sinh cht ny; do con ngi c th cm bit c s thay i ca ngy m. Ngoi ra, cht thot en m "ht thng" tit ra cn c tc dng khng ch cng nng sinh dc ca con ngi. Cc nghin cu chng t n c th khng ch s pht trin ca tuyn gii tnh trong thi k nin thiu. n mt thi k nht nh n s xa b s khng ch ny cho thi k thanh xun n. Ngy nay, thi k thanh xun ca thiu nin thng n sm. Mt trong cc nguyn nhn quan trng l vo ban m, thi gian chiu sng ko di, lm cho cht thot en c sn sinh ra t, khin thi gian khng ch tuyn gii tnh b rt ngn.

109. V sao mi c th ngi c cc loi mi?

Mi ngi c hai cng nng: h hp v nhn bit mi. Trong cuc sng thng ngy, vai tr ca c quan khu gic l khng th thiu c. V d, khi mt ta cha nhn thy, tai cha nghe thy th mi ngi thy mi chy, do m cnh gic c vi nn ha hon, kp thi dp tt ngn la. C mt s vt khi ta cm ln, nhn, nghe nhng vn cha bit n l g, nhng khi a lnmi ngi th lp tc bit c. iu chng t khu gic c th gip ta phn bit cc cht khc nhau. C ngi nh ch tp luyn c bit m mi c kh nng phn bit rt cao. V d, th lnh ngh trong cc ngnh nc hoa v tinh du l nhng chuyn gia ngi mi. H ch dng mi l c th phn bit c nhiu loi nc hoa, hng thm, thm nh cht lng chng tt hay xu. Nhng chuyn gia nh gi cht lng sn phm tr, ru, c ph... ngoi vic s dng v gic cn dng khu gic nhy cm ca mnh nh gi cht lng sn phm. Ngoi ra, khu gic cn lm tng thm cm gic ngon ming. Sau khi mi bit c hng v hp dn ca thc n, ta s thy thm n. Khi tt mi, n g cng khng cm thy ngon. Thc ra nhng thc n y vn ngon, chng qua v mi khng ngi thy mi thm cho nn khng kch thch ngon ming m thi. Mi c th ngi c cc loi hng v l do nim mc trn thnh khoang mi (rng khong 5 cm2) c hn 10 triu t bo khu gic; chng c lin quan vi i no. Nh ta bit, mi v l do cc cht bc hi thnh phn t m gy nn. Khi ta th, nhng phn t mi v bay ln trong khng kh s i vo khoang mi, tc ng vo t bo khu gic. Nhng thng tin ny c truyn ln i no. Nh m chng ta ngi c cc mi v khc nhau.

110. Trong c th, kh quan no lu i nht? C th c 5 gic quan: th gic, thnh gic, xc gic, v gic v khu gic. Theo thng k, trn 90% thng tin m ta nhn c n t th gic, tip theo l thnh gic, xc gic v v gic. Ring khu gic thng b xp vo v tr khng ng k. Sinh l hc truyn thng thm ch cn xem khu gic l c quan cm gic nguyn thy ang thoi ha dn. Mc d khu gic khng chim a v ch o trong 5 c quan cm gic, nhng n li l c quan cm gic lu i nht ca c th. Rt nhiu ng vt hoang d u da vo khu gic tm thc n, trnh nguy him, tm bn i. C quan cm gic nguyn thy ny i vi con ngi cng rt c ch. V d, hng v ca thc n c th lm tng cm gic n ngon; khi ngi thy mi chy ta s cnh gic phng ha hon; nu ngi thy mi kh ga r r, hoc thc n bin mi th ta s trnh c nguy him. C nhng ngi lm ngh c bit c th cn c vo mi v phn on cht lng nc hoa, hng liu, ru tt hay xu. C mt s thanh nin nam n ngi dn tc thch ngi mi trn c th ca nhau tng thm tnh cm.

Khu gic ca con ngi ang thoi ha chng? Khng phi! Thng qua kt qu nghin cu ca my chc nm gn y cc nh khoa hc bt u coi trng n khu gic, thm ch h rt kinh ngc i vi nhy cm rt cao ca khu gic con ngi. V d mt chuyn gia hng liu c kinh nghim ch da vo mi ngi cng c th phn bit c my nghn, thm ch hng vn loi mi v, hn na ngay lp tc h c th ni ra thi gian mi ny bc ln bao lu, thnh phn ch yu trong gm nhng g. Ngy nay cc nh khoa hc tin rng tm quan trng ca khu gic chc chn khng km hn cc c quan cm gic khc.

111. V sao c ngi d chy mu mi? Bnh thng mi khng chy mu. Mi d chy mu c th l do bn thn l mi c bnh, cng c th l do nguyn nhn nh: mch mu nh li ti trong mi b v do ng, va chm, ngoy mi, khng kh qu kh... Ngoi ra, sau khi l mi mc bnh no (nh vim mc cp tnh hoc mn tnh), nim mc mi cng b xut huyt. Mi hay chy mu c th cn do cc bnh truyn nhim cp tnh nh: thng hn, st cao... Trong qu trnh b bnh, thn nhit qu cao nn nim mc mi y mu, ch cn va chm nh lmu s chy. nhng bnh nhn mu trng hoc mc cc bnh ng mu khc, v mu kh ng nn cng d b chy mu mi. Khi c th thiu vitamin, ch yu l thiu vitamin C, s hp thnh gia cc cht ca t bo gp tr ngi, tnh thm thu ca cc mch mu nh tng ln. Mch mu tr nn gin, ch cn b ma st nh l s chy mu. Bnh nhn cao huyt p khi ho hoc ht hi cng d chy mu mi, v khi , huyt p tng ln rt nhiu.

112. V sao khng th ng thi x mi bng hai l mi? Khoang mi c che ph bi mt lp nim mc hng nhun; n tit ra mt cht nc mu trong, khin cho nim mc mi lun nhun t. Bnh thng, mi ngy mt ngi tit ra khong mt lt nc mi. Nhng ta khng cm thy c iu v thnh phn nc trong mi bin thnh hi, khin cho khng kh th vo tr thnh m v t, ch c mt phn nh cn li bin thnh nc mi, c thi ra ngoi. Cc bc s cho rng, khi x mi, khng nn dng lc mnh qu m nn cn thn, trc ht dng mt ngn tay n bt mt bn, x mi t l bn kia, sau li i bn. Nu khng, bnh nhn rt d b vim tai gia hoc vim xoang mi.

V sao li th? Ngy nay, ngi ta bit c rng pha sau xoang mi l yt mi, mi bn c mt ng ng thng vi tai gia. Nu khi x mi, ta ng thi bt cht hai l mi th khoang mi v yt mi s chu mt p lc rt ln, khin cho mt phn nc mi s thng qua ng ng i vo tai gia. Nh vy, vi khun trong nc mi s lm cho tai gia b vim. Ngoi ra, chung quanh khoang mi c mt s xoang c cu to bi cc cht sn cha kh. Nhng xoang ny u thng vi khoang mi. Khi ng thi bt cht hai l mi, nc mi v vi khun trong s i vo xoang mi, gy vim xoang.

113. V sao khi khc to, nc mi chy nhiu theo nc mt? Khi b oan ung hoc trong lng cm thy hn ti, nhn khng c, bn s khc to. T b n ln, bn chc khc to nhiu ln. Khi , ngoi nc mt gin gia, nc mi cng tng ln rt nhiu. V sao li nh th? Theo l m ni, khi khc to, nc mt ra nhiu l hin tng bnh thng, khng h lin quan n nc mi, nhng qui l l chnh lc , nc mi cng tit ra rt nhiu. gii thch b mt ny, trc ht chng ta phi tm hiu c quan nc mt. Tuyn l l ni sn sinh ra nc mt. Khi khng khc, n cng lin tc tit ra mt t nc mt bi trn nhn cu. Chng ta hng ngy phi chp mt v s ln l bi u nc mt ln b mt nhn cu. Mi ln chp mt ging nh mt ln lau gng, nhn cu ca ta lun lun sch v sng. Tuyn l gm c hai phn. Mt l phn sn sinh ra nc mt; hai l phn ng ng dn nc mt ra; n thng n khoang mt, cng c ni thng vi khoang mi. Bnh thng, v nc mt tit ra rt t cho nn n khng chy n khoang mi, v vy m ta khng cm thy c. Nhng khi bn khc to, nc mt tit ra rt nhiu, trong mt phn chy ra khoang mt, cn mt phn na chy n khoang mi. Trn thc t, trong nc t mi chy ra c c nc mt.

114. V sao ting ni t my ghi m pht ra khc vi ting ni ca mnh? Chng ta thng gp hin tng th v sau: khi ta ni hoc ht, ghi bng li, cho d my ghi m tt bao nhiu th khi pht bng, m thanh m ta nghe c khng hon ton ging vi ting ni ca mnh. Nhng iu k l l ngi khc nghe th vn cm gic c l ging ni ca bn, n khng khc g m thanh ca bn ni thng ngy. V sao li nh th? B mt then cht y l ng tip nhn m thanh khc nhau. Mi ngi u bit, ngi ta dng tai tip thu m thanh t bn ngoi. Nhng khi bn ni th m thanh pht ra khng ch i

qua khng kh v truyn vo tai m n cn thng qua xng s truyn tn hiu m thanh n thn kinh thnh gic. Trn thc t, m thanh ca chnh mnh m bn nghe thy c truyn n ng thi qua c "ng truyn qua khng kh" v "ng truyn qua xng s". Khi bn dng my ghi m pht li ting ni ca mnh th bn ch nghe c ting ni truyn n tai qua khng kh m khng nghe c bng con ng "truyn qua xng s". Do , mc d m thanh khng h thay i, bn vn cm thy khng cn ging ting ni ca mnh na.

115. V sao hu nh khng h c ting ni ging nhau? Khi ta ni hoc ht, m thanh do yt hu pht ra, chnh xc hn l do thanh i ca yt hu pht ra. Thanh i l mt tp hp cc lp nim mc trong hu, n dai v c tnh n hi, ging nh cc dy n mu trng bc. Khi pht m, di s kch thch ca dng kh, nim mc ca thanh i s rung ln nh ln sng, pht ra nhng m sc mun mu mun v. V thanh i ca mi ngi di ngn khc nhau cho nn m thanh pht ra cng cao thp khc nhau. V d, thanh i ca tr em di 6-8 mm, ca con gi tui thnh nin di 15-20 mm, ca con trai tui thnh nin di 20-25 mm. V vy, ting ni ca tr em va sc va cao, ca nam gii va thp va trm, khc nhau rt r. Nhng trn th gii ny c hn 5 t ngi, nhng ngi c thanh i di ngn hon ton ging nhau chc l rt nhiu, vy v sao ting ni ca mi ngi li khng hon ton ging nhau? Cc nh khoa hc khi xc nh ting ni ca ngi cn c vo thanh iu cao thp v m sc phn thnh "thanh ph". T thanh ph, h pht hin thy hu nh khng c ngi no mthanh hon ton ging nhau. l v khi ngi ta pht m, tuy thanh i c vai tr cc k quan trng nhng n khng hon ton quyt nh c im m thanh. Vn ny cn lin quan n h thng cng hng. Khi con ngi pht m, ngoi thanh i, cc b phn khc nh hu, yt, khoang ming, khoang mi, lng ngc... u cng tham gia sn sinh chn ng. V cc c quan v b v ca mi ngi khng hon ton ging nhau nn kch thc v hnh dng ca chng kh trnh khi c nhng khc bit nho nh. Ngoi ra, s khc bit v u li, hm rng, mi, g m, tui tc, gii tnh, kh cht, s gio dc... khin cho m sc, m iu, cng , tit tu tr nn mun hnh mun v, to nn c trng m thanh ring ca tng ngi.

116. V sao khi my bay ct cnh hoc h cnh, thnh lc ca hnh khch bin i? Nhng ngi tng i my bay thng c cm gic sau: khi my bay ct cnh v h cnh, l tai nh c vt g nt cht, nhng m thanh chung quanh tr nn yu hn, nghe khng r, ng thi l tai cm thy tc b, c lc cn au. Nhng sau khi my bay h cnh, cm gic khng thoi mi ny rt nhanh mt i, thnh lc tr li bnh thng. V sao li c hin tng k l ? Trc ht chng ta hy xt n cu to ca tai. Trong l tai c ng ng v vnh tai (nhng t chc ca tai ngoi, c chc nng tp trung m thanh li, truyn n mng tai). Mng tai l khi im ca tai gia (gm bung nh, ba, cc c ca tai gia v ng nh). Nhng m thanh tai ngoi tp trung lm chn ng mng nh, thng qua xng ba truyn n tai trong. Trong tai trong c mt kt cu ging nh ng t v sng tru, cha rt nhiu t bo cm th m thanh, c th chuyn nhng chn ng ca m thanh truyn n thnh cc tn hiu m thn kinh thnh gic hiu c. Nhng tn hiu ny c trung khu thnh gic ca v no tip nhn, lm cho ta nghe c m thanh. Trong h thng thnh gic ca ngi, mng nh l mt kt cu quan trng, n c mt mng rung ging nh mng rung trong my in thoi. Pha trong ca mng nh l bung nh. Trong iu kin bnh thng, p lc pha ngoi bung nh tng gim theo p sut khng kh bn ngoi. Khi ln cao, p lc khng kh ln tai tng; nhng p lc trong bung nh khng kp iu chnh, dn n s chnh p gia hai bn mng nh. V p lc bn ngoi ln hn p lc trong bung nh, mng nh b p lm vo, khin chng ta c cm gic nh l tai b bt li v nghe khng r. V vy, khi my bay ct cnh hoc h cnh, nhn vin hng khng thng nhc ta phi nhai ko hoc h ming ra cho p lc trong bung nh cn bng vi p lc pha ngoi mng nh.

117. Ngoy tai tt hay khng tt? Rt nhiu bn nh c thi quen ngoy tai, thm ch c lc cn dng c que cng cho vo l tai ngoy. Thc ra, ry tai khng c hi i vi sc khe con ngi, thm ch cn c tc dng bo v tai l ng khc. Di mt da ca c th c nhiu tuyn m, thng tit ra cht du. Tng t, trong ng tai cng c tuyn m tit ra cht du. N c th dnh kt cc cht bn hoc cc vy nh trong tai, kt thnh ry tai. Nhng cht bn trn cc b phn khc ca c th c ty sch thng qua tm ra. Nhng l tai su, khng d lm sch, thi gian cng di, cht bn tch ly cng nhiu. Trong trng hp

bnh thng, ry tai tch ly nhiu s t ri ra. Khi ta n hoc ni, l tai b ng y, dn dn lm cho ry tai bong ra. Mt lng ry nht nh nm trong tai, nhiu lc li c ch. V d, khi ngu nhin c con su nh chui vo l tai, nu n c th i thng vo th s gp tai gia, c th gy tn thng cho mng nh. Nhng nu trong tai c ry, tai ha bt ng ny s c ngn chn. Do ry tai c v ng c bit nn con su s phi b ra. Tc hi ln nht ca vic ngoy tai l d gy tn thng cho ng tai. Da trong ng tai rt mm v non; nu khng cn thn, ngtai s b nhim vi khun, vim c m. ng nhin, nu lm rch mng nh th vn cng tr nn nghim trng hn. V vy, ngoy tai khng phi l mt thi quen tt. Khi ry tai tch li rt nhiu, gy nga ngy kh chu, cn phi ngoy tai, nhng tt nht l dng u que tm cun bng sch, tuyt i khng dng nhng que cng hoc nhn ngoy tai.

118. V sao khi nc vo tai th khng nghe r? Khi bi, nc rt d vo tai. Lc , bn s cm thy nghe khng r nhng m thanh chung quanh.

Bnh thng, ta c th nghe c m thanh l nh h thng truyn m ca tai gia chuyn m thanh vo tai trong. Tai gia gm c mng nh, xng ba v ng ng. Pha ngoi bung nh c mt lp mng rt mng, gi l mng nh. Khi m thanh t bn ngoi i vo tai gia gp mng nh, mng nh s rung ln. Sng m thanh cng mnh, mng nh rung ng cng ln v ngc li.m thanh nhn, mng nh rung ng cng nhanh; m thanh thp, mng nh rung ng chm. Cn c vo sng m thanh mnh hay yu, nhanh hay chm m mng nh pht sinh rung ng, a nhng tn hiu ny vo tai trong, t tai trong truyn ln no, nh ta mi nghe c ting ng. Nu sng m thanh khng i vo tai th mng nh khng rung ng, ta khng nghe c ting ni. Khi nc vo tai, n s ngn cn m thanh i vo, sng m thanh khng vo c th mng nh khng th rung ng, hoc sng i vo tr nn yu i nn mng nh rung ng yu, khin ta nghe khng r. Tng t, nu dng bng nt cht hai tai hoc dng tay bt tai, ta cng s khng nghe thy ting ng. Khi nc vo tai, nn lm th no? C th nghing u khin cho nc trong tai chy ra, hoc nhc chn i din ln, nhy my ci nc chy ra. Khi cn thit, c th dng tm bng cho vo tai cn thn thm nc ra.

119. V sao c ngi ni lp? Ni lp thng a li nhiu phin phc v au kh. C mt s ngi ni lp, khi nhn thy ngi khc c lu lot hoc ni rt hng hn, cn bn thn lp ba lp bp khng ni r c tca mnh th trong lng cm thy b c ch. c bit, khi b ngi khc ci a, h cng t ra cng thng, ni khng ra li. Cc bc s cho rng ni lp ch yu c my nguyn nhn sau: - T m, thch bt chc ngi khc ni lp, hoc thng tip xc vi nhng ngi ni lp nn tip thu phi nhng m th khng tt, kt qu t mnh dn dn cng bin thnh ni lp. -B qu pht hay uy hip qu mc, hoc tinh thn b tn thng m gy nn ni lp. - Sau khi b cc bnh truyn nhim nh dch cm, ho g..., chc nng v i no b gim yu, tinh thn d b kch thch, dn n cng thng qu mc, gy ni lp. Khi ni, bnh nhn thng c tinh thn gp gp, c khi lc u, hoa chn, ma tay, trng mt, mo ming, mi run, ni mt cu phi tn rt nhiu sc. Nghim trng hn, phn ng ngi ni lp u l thanh nin; v ni nng kh khn nn h dn tr nn c c, co mnh li, xu h v mc cm; cn c bin php un nn kp thi. Mun b c ni lp, trc ht phi xa b tr tri v tm l. Nu xem ni lp l vn qu nghim trng th tr ngi tm l s tng ln. Ngc li, nu cho l mt tt bnh thng, c thi coi thng th s d un nn, thm ch khng cha cng khi. Phng php hu hiu cha bnh ni lp l tc ni phi chm, khi ni phi mnh dn, va phi bnh tm, ha nh, t nhin, c gng pht m chm v du dng. Ngoi ra, khi ni c gi tit tu, c th chia li ni thnh cc n gin, mi ni mt ln. Cu ni phi ni vi nhau. Ch c pht m chm v c tit tu mi c th khin cho ngn ng nh nhng, du dng, lin tc m khng b t on. Ngoi ra, ngi ni lp nn tp c to mi ngy mt ln, trc ht l c cho mnh nghe, sau dn dn m rng phm vi,c th tham gia ngm th, biu din vn ngh trc bn b. iu ny va c th khc phc tr ngi v ngn ng, va khc phc c tr ngi v tm l. Ngi ni lp phi dm mnh dn th hin mnh, c ni chuyn ch ng ngi cho s cng thng tm l gim i. S tp trung tinh thn vo tit tu v m lut s khin bnh nhn chuyn c s ch i vi ng tc pht m, dn dn s ni t nhin hn.

120. Ngi cm c nht nh l ic khng?

Ngi ic khng nht nh l cm, nhng ngi cm hu nh u l ic. Rt nhiu ngi tai khng nghe thy ngi khc ni, nhng t mnh ni ln li rt r ging nh ngi khc cng l ngi ic vy. Cn ngi cm th khng nh th, tr khi anh ta ang ni chuyn vi bn, nu khng th d c ht v hng anh ta vn khng bit tr li. Con ngi s d bit ni hon ton l do hc nhau m ra. Hc ni l mt qu trnh phc tp. Tr em u thng qua tip xc vi nhng ngi chung quanh, ni chuyn vi h, bt chc ngi ln, dn dn mi bit ni. Nu mt ngi sinh ra khng th nghe c, hoc thi k bt u hc ch bi b m mt i thnh lc th khng th nghe thy ting ni ca ngi khc, nh th s khng bit ni, nhiu nht ch c th pht m mt s t n iu. Ni chung, ngi ic bm sinh thng t gp. Bnh xy ra ch yu do c quan thnh gic pht trin khng y , hoc trong thi k mang thai, ngi m ung mt lng ln cc loi thuc Streptromixin, Kanamixin, lm tn tht thn kinh thnh gic; hoc khi sinh, phn u b kp tn thng lm cho c quan thnh gic hng i. Ngi ic hu thin xy ra do mt loi bnh no sau khi sinh ra, khin cho b my truyn m ca l tai b hng, hoc l bnh khin cho tai trong v thn kinh thnh gic b thay i. Nhng ic c dn n cm khng? Cn phi xem ngi khc gip bnh nhn nh th no. Nu b m i vi ngi con b ic thiu kin nhn, cho rng d sao con mnh khng nghe thy th cng khng th ni chuyn vi n c, a tr ban u s c th nghe thy mt t, nhng sau v khng c luyn tp nn dn dn bin thnh cm. Nu cha m kin tr gip , hun luyn con ch nhn vo ming ni ca mnh th d ic tng i nng, tr cng c th dn dn hiu c cu ni. Sau , c th a tr n trng cm ic hc pht m v hc ni din t c mun ca mnh m khng phi dng tay ra hiu.

121. V sao tui cng cao cng s lnh? Cui ma thu, khi thanh nin cn mc o s mi th ngi gi phi mc o len. n ma ng, ngi gi cng s lnh; tui cng cao cng s lnh. ngi gi, mc hp thu, o thi gim yu r rt so vi tui tr. Do , cng nng sinh nhit ca c th cng km i. Ngoi ra, hot ng ca ngi gi gim thp cng vi cng nng ca cc c quan, khin cng nng trung khu iu tit thn nhit ca i no gim i. Trong mt nghin cu, cc nh khoa hc thn nhit di nch ca 1.025 c gi tui 60-90. Kt qu l thn nhit ca h thp hn 0,3 C so vi ngi tr bnh thng. Chnh v s hp thu v o thi ca c th ngi gi gim, nhit lng sn sinh ra thp, cng nng trung khu iu tit thn nhit b gim xung nn khi nhit bn ngoi hi gim thp th c th rt kh thch ng, khin h s lnh. Tui cng cao, nng lc thch ng cng km, nn cng s lnh.

V vy, gi m cho ngi gi l vic rt quan trng. Khi thi tit sp chuyn lnh th phi kp thi mc thm qun o.

122. V sao ta c cm gic nng v lnh? Ngy ng thng chp, gi bc la tng cn khin cho ta c cm gic lnh but. Ngy h oi bc, cho d ch mc o lt mong manh, ta vn cm thy nng. V sao vy? Cc nh khoa hc gii thch rng, trong da c mt lng ln cc c quan cm th v nhit . Chng gm hai loi ln: loi chuyn cm th lnh (nhng phn da c c quan gi l im lnh) v loi chuyn cm th nng (nhng phn da c c quan gi l im nng). Theo tnh ton ca cc nh khoa hc, trn c th c khong 25 vn n 30 vn im lnh, 3 vn im nng. Mi cm2 da c khong 8-9 im lnh, 1,7 im nng. B mt da trc cnh tay c 13-15 im lnh, 1,5 im nng. Mi cm2 da chn bnh qun c 4,8 - 5,2 im lnh, 0,4 im nng. So vi t chi v mt, da phn thn c nhiu im lnh hn. Do , da trn t chi v mt chu lnh tt hn so vi trn thn th. im lnh v im nng c cm gic lnh nng nh th no? Nguyn l khi da chu s kch thch ca nhit thp, c quan cm th im lnh s hng phn ln, truyn nhng tn hiu nhn bit ln trung khu thn kinh, c th s sn sinh cm giclnh. i vi cm gic nng cng tng t.

123. V sao t trn cao nhn xung, ta cm thy hi hp v tay chn yu i? Khi xem ngi biu din "tip xc vi in", ta lin trnh ra. Khi trong lng ngh n nhng chuyn vui trc y, ta bng sung sng ci ln; khi nhn thy my en y tri ta bit c tri sp ma; khi nhn thy du chn trn mt t ta bit rng c ngi i qua... Tt c nhng iu ny u c hnh thnh trn c s phn x c iu kin. T trn cao nhn xung, tim hi hp, chn run cng l do nguyn l . Khi nhn t trn cao xung, ta s ng thi lin tng n kinh nghim trong qu kh b ng, do hiu c hu qu nguy him ca vic ng t trn cao xung. V vy, tim s p lin hi, chn tay mm nhn ra. Nhng phn x tm l ny ca con ngi chu nh hng mnh m ca mi trng v tnh nng ng ch quan. Nu ta cho mt ngi m ng trn nh nh lu cao mi tng m khng bo cho anh ta bit trc th cha chc ngi c cm gic run s. Khi ng trn nh ni cao, nhn ra phng xa ta c cm gic thoi mi, nhng khi ng trn mt vch tng

dng ng, nhn xung vc su th ta s tr nn s hi. Ngi mi hc nhy d tuy rt lo s nhng khi khc phc c tm l hoang mang th s bnh tnh nhy vo trong khng trung, khng s g c.

124. V sao phi phng bnh bo ph t b? Cng vi mc sng c nng cao, t l bnh bo ph c xu hng tng ln r rt. Bo ph khng nhng nh hng n th hnh m cn d pht sinh nhiu loi bnh nh tiu ng, cao huyt p, bnh ng mch vnh, mu nhiu m, si mt v thng phong... Do , vic gim bo cho c th ngy cng c nhiu ngi coi trng. V tr em bo d b pht trin thnh ngi ln bo nn cc nh khoa hc ku gi phng bnh bo ph t b. tr em bo ph, lp m di da c trng lng vt qu 20% so vi nhng tr em cng tui, c cng chiu cao. M tha c tch tr di hai phng thc: mt l s lng t bo m tng ln; hai l lng m trong t bo m tng cao. Tr em pht ph phn nhiu l do s t bo m tng ln, l dng bo sau ny rt kh gim. Bin php gim bo ch c th gip cc t bo m nh i nhng khng th gim s t bo m. V vy, phng bo t b l iu v cng quan trng. Vic phng tr em pht ph nn bt u t lc s sinh. Tr em sau khi sinh ra nn b sa m hon ton trong 4-5 thng u, khng nui bng thc n c hoc c men amilase. Nu trong gia nh c ngi b bnh pht ph hoc khi trng lng tr em vt qu phm vi bnh thng, nn cn thn ht sc sm c phng php thc n ung hp l. Thc n phi t cht ng, tm, bo m anbumin. n nhiu rau xanh, hoa qu, hn ch thc n ngt. Phi tham gia rn luyn th dc v cc hot ng ngoi tri.

125. V sao gim bo kh n th? Cng vi mc sng khng ngng c nng cao, thn th mi ngi ngy cng bo hn. Rt nhiu ngi b giy v v bo qu, tm mun phng ngn k cho thn th c thanh mnh hn. Do , gim bo khng nhng tr thnh u cu chuyn c nhiu ngi quan tm m cn cun ht c s ch ca cc nh khoa hc. Qua kiu thc nghim, cc nh khoa hc a ra nhiu l lun v bin php nhm gim bo, nhng ng tic l hiu qu u cha my kh quan. V sao gim bo li kh khn n th? gim bo c hiu qu, trc ht, phi tm hiu nguyn nhn khin cho c th bo. Cch gii thch thng thng nht l nhit lng a vo c th nhiu qu, lm cho c th khng ngng tch ly m, gy bo ph.

Vic n t, n king rt nhanh tr thnh phng php gim bo thnh hnh nht. Nhiu ngi t c mc ch gim bo nhn i, nhn kht, khng ch n ung, hng ngy ch n khng qu 3700 Jun. Nhng hu qu ca n kh tai hi. Mt s ngi mc phi chng chn n, thn th tr nn yu ui v cng. Cc nh khoa hc i hc Alapama cho rng: Tng nhit lng do thc n cung cp bao nhiu khng quan trng m iu ct yu l phi n nhng thc phm c khi lng ln nhng nhit nng thp. Nh vy th cho d n nhiu cng khng h g. Nhng thc n di y c coi l tng i l tng: rau xanh khng cha bt (u xanh, rau sng, c rt, da chut, rau thm), hoa qu ti v nhng thc phm c nu chn cha qua tinh ch (khoai lang, ng, u). Tuy nhin, phng php ny cng c nhc im. Khi bn cho rng n king thnh cng, t c mc ch gim bo nh nh, nu thay i thc n th th trng rt nhanh tr v nh c, thm ch cn bo hn trc. V sau, tin s Japosther Laifuli (M) a ra mt cch nhn nhn mi. ng cho rng c th vn c bn nng t nhin khng tng trng lng. V vy, cho d n nhiu hay t, thn th u duy tr trng lng trong mt phm vi nht nh. Phng php gim bo an ton v tin cy nht l hng ngy phi vn ng thch ng. ng ni: "Vn ng c th gip tiu ha nng lng trong thc n. V d, nu mi ngy i b hoc chy chm 3 km, ta s tiu hao thm 6000 Jun nhit lng trong 1 tun. Qua hai tun, th trng s gim c 500 g. Ni mt cch khc, vn ng c th tiu hao m, lm tng c bp. Khi duy tr thn th trng thi bnh thng, c bp i hi nhit lng nhiu hn so vi m, cho nn c bp cng nhiu th s tiu hao nhit lng cng nhiu. My gi sau khi vn ng, c th vn tng tc hp thu v o thi, lm cho s tiu hao nhit lng trong thc n tng ln". Nu ch cn gim bo 1-2 kg th phng php trn s hiu qu. Cn gim t 2,5 kg tr ln th khng th t c. Vy c phi l cn nhng phng php gim bo tt hn khng? Nguynnhn cui cng khin cho c th bo l g? ng Laifuli vn cha a ra c li gii p xc thc nht. Mi n gn y, ba nh khoa hc i hc Rocfeol (M) l: Sxi, Phost v Libec mi pht hin: D l ngi hay ng vt, s n nh th trng u lin quan n cc t bo m trong c th. H cho rng, s lng t bo m khng c nh, nhng mt khi sn sinh ra th khng th xa b i c. S pht hin mi v t bo m dn n con ng mi chn tht, trit gim bo c hiu qu, l khng ch sn sinh t bo m. Ni chung, nhng ngi bnh thng, m c gi mt th tch nht nh, v nhng t bo m ny b b phnqun l n ung ca thn kinh i no khng ch. ngi bo, th tch cc t bo ny ln gp i, thm ch gp nhiu ln so vi ngi bnh thng. Nu h dng bin php khng ch n ung, c th th trng s gim, nhng chc nng ha hc trong c th s b nhiu lon rt nhiu. T bo m ca h s rt nh, gn nh ngi b chng kn n do thn kinh. Mch v huyt p ca h rt thp, kinh nguyt km, h lun cm thy lnh v thm n.

C mt ph n sau khi gim c 9 kg th thn hnh bin thnh rt qui d, v bp i v phn m mng hu nh khng gim st. Sau khi nghin cu cn thn, ng Libec pht hin thy t bo m c hai loi th th: th th alfa thc y tch t m; thth bta thc y phn gii m. ngi ph n ni trn, phn ln t bo m bp i v mng thuc loi th th alfa; v vy, s t bo m c phn gii v phng thch rt t. Pht hin ny khin cho cc nh khoa hc c hng nghin cu mi. H hy vng c th tm ra mt loi "vin thuc thanh mnh", cng bc nhng t bo m khng chu "hp tc" kia chu phn gii m. Nhng mun t c kt qu ny, ta cn phi ch kh lu. Tm li, hin nay, cc kt qu gim bo u phi c tr gi bng s n lc rt gian kh, lu di, ngi bnh thng chc kh m thc hin c. Cn cc loi thuc gim bo ang lu hnh trn th trng u khng t c hiu qu mong mun, thm ch c th pht sinh nhng phn ng ph bt li.

126. V sao c bn chn bng? Khi i ng bng chn trn, mi ngi s li du chn. gia du chn bao gi cng c hnh khuyt mt trng. Hnh khuyt ny l ng cong lng bn chn ca mi ngi. Con ngi s d c th i trn ng g gh c chnh l nh tc dng ca hnh cong ny. Trng hp lng bn chn khng c hnh cong cy hc gi l chng "chn bng". ngi b chng ny, khi i ng, thn kinh mch mu lng bn chn b dn p, c th khin bn chn b t, au v lnh. V chn bng, khi i, cc c lng bn chn khng c lc n hi, nn khng th i xa, khng th ng lu, cng khng c sc bt v khng th mang vc nng. V sao li sn sinh ra tt chn bng? Cc nh khoa hc gii thch rng: hnh cung ca lng bn chn l do xng gt, xng t bn chn, xng mu bn chn, xng t chn, xng chm 1-3, xng mp ngoi bn chn 1-5, dy chng v cc c t chc nn. Khi xng chn, dy chng v cc c b khc thng, chn s b bng. V d, thanh thiu nin ang thi k pht trin nu ng lu, mang vc nng lu ngy, hay phi i xa, ngh ngi hoc dinh dng khng y , bn chn s mt mi, dn n tn thng mn tnh, c bp v dy chng co li, hnh thnh tt bn chn. Ngoi ra, nu khp xng mu bn chn pht trin qu di, xng mp ngoi bn chn th nht qu ngn, xng chn s b d dng bm sinh. Vic phn chn b gip hoc gy, bi lit ( tr em), vim khp dng phong thp u c th dn n chng chn bng. B m chn bng th con ci cng thng c chng chn bng. Thanh thiu nin nn tham gia th thao, i b v i xe p nhiu phng chng chn bng. Ngi c chng chn bng th khng nn i dp l m nn i giy c gt hoc giy hiu chnh. Cng c th i chn trn nhng mi chn chm t, hoc dng bn chn p ln bn l xo tng thm lc ca c bp, cho c ca hnh cung lng bn chn.

127. V sao c ngi chn nhiu m hi? C mt s ngi i ng nhiu hoc sau khi chy b, m hi chn ra nhiu, t m tt v giy, mi rt kh chu. Cc nguyn nhn bao gm: - C nhiu tuyn m hi phn chn, thng lin quan vi nhn t di truyn. -Cc dy thn kinh chi phi tuyn m hi chn nhiu v nhy cm, hoc phn b cng vi thn kinh giao cm trn da. Mi ln i b, chy hoc b kch ng, cng thng, thn kinh giao cm s b hng phn cao , tuyn m hi tit ra nhiu m hi. - i giy khng thong, m hi tit ra khng kp thi bc hi. Nn i tt si bng, giy vi hoc giy da; loi tt v giy ny ht nc mnh nn m hi chn d bc hi. Khng nn i giy cao su bt kn, khi cn thit phi i th c th m thm mt lp lt xp ht nc tt. Ngi m hi chn nhiu c th dng bin php ngn nga m hi cc b. V d, dng dung dch c 5% phn chua, dung dch c 3-5% methanal, hoc dung dch c 0,5% dm bi ln chn ch m hi nhiu. C th dng thuc probanthil, atrpin nghin thnh bt bi ln phn chn c nhiu m hi

128. V sao hc sinh cp 1-2 khng nn i giy cao gt? Chn l nn tng ca c th, n khng nhng phi gnh chu trng lng ton thn m cn phi i v nhy. Giy l vt bo v cho bn chn, n c tc dng lm cho bc i n nh v gi m bn chn. Giy cao gt c th tng thm ng nt thanh mnh ca hnh th v dng yu iu ca ngi ph n. Do , tng v p, khng t em hc sinh cng mun i giy cao gt. Thc ra, i vi hc sinh cp 1-2, c th ang pht trin, vic i giy cao gt s li t hi nhiu, thm ch rt c hi cho sc khe. Giy cao gt l loi giy c gt cao hn 3 cm. V gt giy caov rt nh nn trng lng ton thn tp trung mt im nh. hc sinh cp 1-2, hnh cung bn chn pht trin cha hon thin; cc em li rt hiu ng, d b tn thng bn chn, mt c v cc c, dy chng ca bn chn. Nu dng lu, bn chn v tht lng s xut hin chng au mi. Gt giy cao qu cn khin cho xng gt chn c khuynh hng chn xung, hnh cung b ph hoi, d to nn chng chn bng. Khng nhng th, giy cao gt cn khin cc ngn chn b dn vo u mi

giy nhn, b bp nght, lu ngy s dn n cc bnh v ngn chn, to nn cc mt g trn mu bn chn. Nghim trng hn, nu i giy cao gt lu ngy, thn th v pha trc khin cho ct sng vng tht lng cong li mt cch khng t nhin nhm bo m cho c th c cn bng, hu qu l c tht lng b mi mt, au; c khi xng chu b d dng, nh hng n s sinh sau ny. Qua , c th thy hc sinh cp 1-2 khng nn i giy cao gt. Cc nh khoa hc cho rng, gt giy ca cc em khng nn cao qu 3 cm, to hnh mt giy nn ging vi hnh cung ca bn chn, lm cho lng bn chn chu lc u, khi i khng cm thy kh chu. Tuy nhin, gt giy thp qu cng s khin cho c bp chn cng thng, d mt mi, i b lu s cm thy c bp chi di mi, khng c lc.

129. V sao chn bi lit c loi cng v loi mm? Chn bi lit c hai loi hon ton khc nhau. Mt l chn bi lit cng; khi thn di ng v pha trc, phng mi chn ng xung t, bnh nhn buc phi nhc chn bi lit cao ln v hi khunh ra pha ngoi, v mt vng cung mi c th i c. Loi kia l chn bi lit va mm va ngn so vi chn bnh thng. Nhn t th i, bc s c kinh nghim s bit ngay l loi bi lit no. Thng thng, h gi loi bi lit th nht l bi lit cng, loi th hai l bi lit mm. V sao li phn chia thnh bi lit cng v bi lit mm? l v s vn ng cc chi ca ngi ph thuc vo s chi phi ca h thng thn kinh. T no, ty sng n t chi c mt mng li thn kinh hon chnh, ging nh li in phn b khp ton thn. H thng thn kinh li c th chia thnh thn kinh nguyn vn ng trn (ch yu l i no v ty sng) v thn kinh nguyn vn ng di (ch yu l thn kinh ngoi vi). Bnh bi lit pht sinh do thn kinh nguyn vn ng trn s khin cho trng lc ca chi di tng cao, cng , biu hin thnh bi lit cng. Nguyn nhn thng gp nht l di chng sau khi b trng phong, no b chn thng hoc ty sng b tn thng. Cn bnh bi lit do thn kinh nguyn vn ng di thng khin cho trng lc ca chi di gim thp, mm nhn, bin thnh bi lit mm. Nguyn nhn thng gp nht l di chng bi lit.

130. V sao trong m ti, khi i ch trng, ta thng hay quay vng v ch c?

m ti mt, nu i b ch trng, ngi ta thng hay lcng. iu th v l phng thc lc ng i th rt ging nhau: trong phm vi nht nh, h thng quay vng tr v ch c. Dn gian thng gi hin tng ny l "qu a ng". V sao li xut hin hin tng nh th? T nhng nm 50 ca th k 20, nh sinh vt hc Nauy Jathpoke quyt tm lm sng t cu hi ny. Trong hn 30 nm, ng i khp cc nc Ai Cp, Trung Quc, n , Mianma, cc nc chu u, chu M, phng vn khp nhng ngi i nhiu bit rng v tin hnh thc nghim nghin cu. Cui cng, Yathpoke tm thy cu tr li c tnh khoa hc. Nguyn l khi i b, ta thng ch n chn ca mnh, cho thn th i theo ng thng. y, vai tr quyt nh khng phi l i chn m l i no v con mt. Nhng a s ngi, mc pht trin ca bp chn tri v phi c khc nhau, bp chn phi thng pht trin di hn chn tri. V d, nam gii, mt bc ca chn phi di khong 66 cm, cn mt bc chn tri ch khong 40 - 51 cm, tc l bc i ca chn phi lun lun bng 3/2 bc i chn tri. Nu ngi ny i 10 bc (tc l mi chn i 5 bc) th chn phi i c 3,3 m cn chn tri ch i c 2,2 m. Khi i no v con mt ch huy, ngi i b s bit t iu chnh, v d thn hng v bn phi mt t th mi chn s lch v bn phi mt t, hoc l c ra lnh chn phi bc di hn. Nhng trong m ti, i no v con mt khng pht huy c tc dng, cho nn mi ln i mt bc th thn th li lch tri mt t. Cui cng, ng i ca ngi ny tr thnh hai vng trn hon chnh. Vng trn ngoi l qu tch chn phi, vng trn trong l qu tch chn tri.

131. V sao ngi lu hay ng lu, chn s cng to ln? Nu bn ngi xem kch hoc ng lin tc my ting ng h, hai chn c cm gic cng ra. So vi ngi lu, ng lu khng vn ng cng kh chu hn. V d, khi bn sp i hnh biu din th thao, hoc n khch, duyt binh, ng cha n 2 gi, hai chn cng ln, ng lu na th bp chn c th s ph to. V sao vy? l v c th ta cha rt nhiu nc, chim khong 60% trng lng ton thn. Tui cng b th t l nc trong c th cng cao. Thnh phn nc ny chy trong c th, phi bo m phn b cn bng v khng ngng lu ng mi gi cho tun hon mu v qu trnh hp thu o thi c bnh thng. Nu v mt nguyn nhn no , s tun hon ca dch nc trong c th gp tr ngi, n s ng li gia cc khe ca cc t chc. Lc , nu c th c s hot ng thch hp (thng qua s co bp v chng lng ca cc c), dch th s khi phc tr li trng thi cn bng. V d, khi chi di hot ng, c bp co bp s p cc tnh mch trong c bp, mu trong tnh mch s c y v tim.

Nu ngi lu khng hot ng, c bp khng co p th mu trong tnh mch c di khng d chy v tim. Khi ng lu, do sc ht ca qu t, mu s tch t li trong tnh mch chi di, khin cho p lc trong tnh mch tng ln, p lc trong cc mch mu nh cng tng cao, thnh phn nc trong mu s chuyn vo cc khe gia cc t chc nhanh hn. Do , cht lng gia cc khe tun hon t, ngng li qu nhiu lm cho ta cm thy bp chn cng ln, sau c th xut hin ph chn.

132. Khi i ng, v sao hai vai li lc? Ch cn ta bc i, hai vai s lc rt t nhin. Ni chung, s chuyn ng ny khng mt sc. Sau khi i b mt qung ng di, hai chn au mi, bp chn kit sc, nhng hai vai vnlc i lc li mt cch nh nhng. ng tc ny l do kt qu ca c hai cnh tay c co li mt cch c nhp iu. Khi i ng, v sao hai tay a i a li? Ban u c ngi cho rng iu ny c th gim thp tiu hao nng lng khi i b. Nhng kt qu o c chng t, vic hai cnh tay a i a li hay khng thng khng nh hng n nng lng tiu hao. Cng c ngi cho rng ng tc trn c th hiu chnh v tr ca phn u. V khi i b, u lun hng v pha trc; nhng cng vi hai chn thay nhau bc, phn mng s chuyn ng, s chuyn ng ny thng qua vai truyn n u, khin cho u khi i b chuyn ng sang tri sang phi. Tay v chn thay nhau lc s khin cho chuyn ng ca u c trit tiu. Nhng cc nh khoa hc qua o c chnh xc pht hin thy, khi i b, mc d hai cnh tay khng lc, gc chuyn ng ca cnh tay cng ch khong 9 ; n phn vai, gc chuyn ng cn nh hn, cui cng phn u ch chuyn ng sang tri, sang phi khng qu 2 , cho nn khng nh hng n mt hng v pha trc. ng nhin, l do ny cng khng ng vng. C mt s nh khoa hc lin tng n vic con ngi lng vt tin ha t loi vn 4 chi m ra. ng vt 4 chi khi i b th cc chi trc v chi sau bc i rt c quy lut. Con ngi khi bt u ng thng i th hai chi trc ca ng vt 4 chi bin thnh hai tay. C ngi lm th nghim: khi ngi i ng b cht hai tay li, kt qu c bp ca cnh tay vn co bp c quy lut nh c. Qua , c th thy vic hai tay lc l khi i b l nh hng ca t th i ca ng vt t chi cn lu li. Tc dng ca n ch yu l gi cn bng v hi ha cho t th i ng.

133. V sao ngn tay ci ch c hai t?

Bn tay ngi c 5 ngn tay di ngn, to nh khc nhau. Hn na, mi ngn tay u c tn gi ring, l: ngn ci, ngn tr, ngn gia, ngn eo nhn v ngn t. iu th v l ngn tr, ngn gia, ngn eo nhn v ngn t u c ba t, duy ch ngn ci ch c hai t. Kt cu ny c ngha g? Cn c thuyt tin ha lun, ngi ta bit c con ngi t loi vn c tin ha ra. Loi vn c sng trong rng, da vo t chi, i, ngn tay ci hoc ngn chn ci tch khi 4 ngn khc. Khi leo cy, ch c cc ngn 3 t l thch hp nht, cn ngn ci c hai t c dng khng nhiu. V sau, loi vn c xung t hc ng thng, hai chi trn c gii phng, c bit l sau khi chng bin ha thnh con ngi. V tay thng s dng cng c nn ngn ci bin thnh to khe. Ch gn ngn ci cn sn sinh ra mt c rt pht trin, khin cho ngn ci c th phi hp hot ng vi 4 ngn i din. Chnh l nh kt qu tin ha ny m ngn ci ca ngi hin i c mt tc dng to ln trong bn tay. Hm ngha ca cu thnh ng "ngn ci ng u" l ni n ni tri nht. Qu ng nh th! Theo thng k ca cc nh khoa hc, hu ht cng vic cn n s h tr ca ngn ci. Ngn ci va c lp, va c th phi hp vi 4 ngn kia lm vic. Ngn ci quan trng nh th, v sao li ch c hai t? Cc nh khoa hc cho rng kt cu ny ca n l thch hp nht. V ngn ci nu ch c mt t th s phi hp nm bt ca n vi 4 ngn kia s khng khe, cn nu ngn ci c ba t th lc ca n s yu i, khng th no c lc mnh. Cho nn kt cu ny ca ngn ci l mt trong nhng kt qu hp l nht ca qu trnh tin ha t loi vn n loi ngi.

134. V sao a s ngi, tay phi mnh hn tay tri? Trn 90% nhn loi c thi quen dng tay phi lm vic. Tay phi ca h c v lc, to nh hoc v trng lng u mnh hn tay tri. Tay phi pht trin hn tay tri, thm ch chn phi cng pht trin hn so vi chn tri. Theo nghin cu ca cc nh khoa hc, vic dng tay phi l do thi quen c hnh thnh dn dn trong qu trnh lao ng lu di. T xa xa, thi i c, con ngi sng thnh by n, tay nm ru, mi sn bt loi th. Khi giao chin, ngi ta thng dng tay phi cm v kh xng vo d th. T nhng bc tranh tng c Hy Lp hn 1000 nm trc cn lu li chng ta cng c th thy c tnh trng ny. Con ngi dng tay phi nm cung v mi tn, cn tay tri nm thun. Qua nhng nm thng lu di, loi ngi dn dn tr thnh thi quen dng tay phi. Sau trong lao ng v chin u loi ngi thng dng tay phi, mc d c lc c nhng em b c bit dng tay tri vit hoc cm a, nhng thy gio v b m bt em sa. Dn dn hin

tng "tay phi chim u th" khng cn l thi quen hu thin m tr thnh di truyn bm sinh. Trong c th ngi, mng li kinh lc ca thn kinh an xen nhau, tc l tay phi thuc v bn cu i no tri "qun", tay tri thuc v bn cu i no phi "qun". C mt s ngi v b trng phong m na thn bn phi bt ng, l do bn cu i no tri b tr ngi, cn nhng ngi na thn bn tri bt ng l do bn cu phi ca i no b khc thng. V con ngi thng dng tay phi, dn dn lm cho hot ng ca bn cu i no tri tr thnh phc tp hn, iu ngc li li thc y cho ngi ta quen dng tay phi.

135. Hai na tri, phi ca c th c i xng nhau khng? Nhn b ngoi m xt, c th ngi c 5 gic quan v 4 chi, c tnh i xng tri, phi rt hon m. V d: hai tay, hai chn, hai tai, hai mt... hon ton tun theo quy lut i xng tri phi. Nhng trong c th cn c nhiu hin tng khng i xng. Nu i su vo bn trong c th, ta s pht hin khng t c quan ni tng trong ngc v bng khng i xng vi nhau. Ai cng bit tim nm hi lch tri trn ngc, cn gan nm lch phi trong bng. Li xt n kh qun, n t trn i xung di ri chia thnhmt nhnh tri, mt nhnh phi. iu th v l hai nhnh kh qun ny khng ging nhau. Nhnh kh qun tri nh v di, hng i hi lch ngang; cn nhnh kh qun phi th to v ngn, hng i hi thng xung. Chnh v vy khi khng cn thn lm ri vt g vo kh qun th hu nh u ri vo nhnh kh qun phi. Hai chn ngi khi ng thng, thng thng chn tri c din tch tip xc vi mt t to hn chn phi, cng tc l trng tm hi ri v chn tri, chn tri tr thnh chn chng chnh. C mt nh khoa hc qua kho st lu di pht hin, khi con ngi pht hin pha trc c nguy him th a s u np v pha bn tri, do ng cho rng iu ny c lin quan vi chn tri trng tm, khin cho chn phi d p ln mt t. Trong c th cn c nhiu b phn tri phi khng i xng. V d c ngi mt mt hai m, cn mt kia mt m; hai lng my bn cao bn thp; khi ci mt bn c lm ng tin, bn kia khng c. Tt c nhng iu ny u l nhng hin tng khng i xng bnh thng. Nhng khi mt ngi nu xut hin mt hin tng khng i xng no khc thng trong c th th thng thng l im d bo bnh tt. V d in hnh nht l ra m hi, nu ch c na ngi ra m hi, na khc khng c th l s cnh bo, nu khng ch th sp ti bn c th b trng phong hoc bi lit na ngi.

136. V sao khi ng phi ch t th nm? Ng l phng thc ngh ngi quan trng nht ca c th. Cht lng ng quan h n hiu sut hc tp v lm vic ban ngy. Gic ng c cht lng cao khng nhng c quyt nh bi thi gian ng, mi trng m cng lin quan n t th ng. C ngi thch ng nm sp, ngc xung di, lng ln trn, hnh nh ng vy th yn tnh hn. Nhng khi nm sp, mt s c dy chng ca chn v thn ngi khng c chng lng v ngh ngi hon ton. Di sc nng ca c th, hot ng ca ngc b hn ch, nh hng n s h hp ca phi v cng nng ca tim. B ngc v phn bng b , khng li cho s pht trin ca la tui thanh, thiu nin. Khi nm sp, u thng lch mt bn trnh l mi b gi bt, sau thi gian di, cc c bn c d b ko cng. Do , nm sp l t th ng khng khoa hc nht, nn thay i. Khng t ngi c thi quen ng nm nga, thn nm thng, t chi m ra thoi mi, h cho rng t th ny c th phng lng b g, c li cho ct sng v khung xng, thc y pht trin chiu cao. Nhng cng ging nh nm sp, khi nm nga, mt b phn c bp ca thn v chn vn trng thi khng c bung lng, cho nn hiu sut ngh ngi khng cao. Khi nm nga, vic t hai tay ln ngc hoc b chn dy ln ngc s cn tr tim lm vic, thm ch khin ta hay chim bao v c cm gic kinh hong. Nhiu ngi ngy to khi ng nm nga v khi , hu sa xung, b kh th kch thch. T th ng nm nghing, thn hi cong v pha trc, cc khp ca chi c bung lng, hi cong... l trng thi ngh ngi tt nht. V vy, ngi xa thng ni "nm nh cy cung" tc ch nm nghing l t th ng hay nht. Tr thn v t chi, t th u v c cng rt quan trng. Cc t sng c hi nghing v pha trc, nu khng c gi hoc gi qu thp th c c khng c th gin, cc mch mu phn u d b huyt, sau khi ng dy s cm thy cng u hoc au u, m mt hi ph. Nhng nu gi qu cao, c sau c b ko cng, ng mch c b tr ngi, sau khi ng dy cm thy mi c, chong u, cng no. Kt qu nghin cu chng t gi dy 8-15 cm l thch hp. Khi nm nga, gi cao khong bng mt nm tay v va, khi nm nghing, gi cao khong 1 nm tay ri l thch hp. T th ng tt bo m gic ng tt, gic ng tt khin cho tinh thn ban ngy thoi mi hn.

137. Ng tra c li g? Rt nhiu ngi c thi quen ng tra, c bit l v ma h; mc ch ng l xa b mt mi, khi phc sc lc.

Bui sng, sc lc con ngi rt di do. l v qua mt m ngh ngi, cc c quan trong c th c tu chnh li, xa b ht s mt mi ca ngy hm trc. Nhng sau mt bui sng lm vic hoc hc tp, v th lc v u c tp trung cao v khn trng, s mt mi li xut hin. Hn na, nhit lng trong c th cn, cc chc nng sinh l ngoi yu cu c b sung nhit lng cn i hi c ngh ngi thch ng tiu tr mt mi, khi phc sc lc, bui chiu c th lm vic hay hc tp. Gic ng tra gip ta t c mc ch . V ma ng hay ma xun th ng tra tc dng khng r lm, ni chung bui tra ng mt chc l c. Nhng v ma h, tc dng ca gic ng tra rt r rt. Ma h, ng lc chnh tra, mt tri chiu nng, nhit mi trng chung quanh rt cao, mch mu da gin n, mt lng ln mu tp trung mt da, gy ra s mt cn bng phn phi mu trong c th. Mu chy qua no t, sinh ra hin tng no thiu mu nht thi, khin cho ta tinh thn u oi, l m bun ng. Ngoi ra, ma h m ngn ngy di, cng thm nng bc, mi ngi thng ng mun, dy sm, rt kh bo m gic ngy . n bui tra, h thng hay ngp ngn, ngy di, l hin tng tt nhin v sinh l. i vi tr em, gic ng tra li cng cn thit. T chc cc c quan ca tr em cn non yu, chc nng sinh l cha hon thin, nn d mt mi. Qua gic ng tra, chc nng ca cc b phn trong c th mi c tu chnh li y .

138. V sao khi ng c ngi li ngy kh kh? Chc bn tng gp ngi ngy rt to khi ng, lm nh hng n gic ng ca ngi khc, nhng bn thn anh ta ng say nn khng h hay bit. Nguyn l khi ng, c bit l khi ng say, c bp ton thn chng nguyn, ngay n "li g" c hng cng sa xung, b khng kh th ra th vo lm rung ng, gy ngy kh. Ngy cng c th xut hin do s lu thng ca khng kh trong l mi gp tr ngi. Khi mi khng thng, th kh khn, t nhin ngi ta s th bng ming. Vic th ming, c bit l ng tc ht vo, s lm chn ng hm ch mm pha trn cung hng. Hm ch mm cng vi khng kh v ming cng rung ng s pht ra ting ngy kh kh. Theo nguyn l trn y, c mt s ngi s hi: v sao mikhng c bnh m li khng thng kh? l v nhng ngi ny khi ng, v tr ca u khng nm ngay ngn, khin cho mi khng thng. V vy, trnh ting ngy, lc ng phi ch v tr ca u, khng nn nm nga m nn nm nghing; ng mi b tc. Nu khi ng quen th bng ming th ting ngy rt kh loi b. Ngoi ra, mt s ngi c cc tuyn lympho cung mi sng to, khin cho mi khng thng nn ngy to. Trng hp ny tr em cng hay gp. Nu ngy to, tt nht l i bnh vin kim tra; nu ngy do bnh th cn kp thi cha tr.

139. V sao ni ng ging hi cng phng l tt? Con ngi mt khong 1/3 cuc i cho vic ng; do , ging i vi chng ta rt quan trng. C nhiu loi ging: ging phng, ging m, ging l xo, ging chiu... Vy ng loi ging no c li cho sc khe? T kt cu sinh l c th m ni, ging chiu mm, ging l xo, ging m u qu mm, l loi ging ng khng l tng. Nu ng trn ging mm, ct sng s thnh hnh cong khi nm nga, cong theo chiu nghing khi nm nghing, khin cho dy chng v cc khp hai bn ct sng s chu sc nng qu mc. Lu ngy s gy au mi ct sng. Nu tr em ng ging mm, ngoi nhng iu khng th trnh khi nh trn, tr cn d b bin dng ct sng do khung xng cha pht trin hon thin. V vy, mi ngi nn ng ging vn phng. Ni chung cng c coi l chun nu nm nga m khng b ln nhiu. Nu ng ging g, ct sng s gi c trng thi sinh l bnh thng. Nu ct sng b lch nh, ch cn ng ging phn phng mt m l s c un nn li. Tr em ng ging phng s gip khung xng pht trin bnh thng. Ph n ng ging phng s c ng cong thn th p.

140. V sao khi ng khng nn trm chn kn u? Khng t ngi khi ng thng thch trm chn kn u v ton thn, c bit l khi s hi hoc tri qu lnh. y mt thi quen khng tt. N khng nhng khin ta khng c ngh ngi y m cn nh hng xu i vi sc khe. V sao nh th? V chng ta lun phi th, ht khng kh mi vo v th ra kh CO2, nh th cc c quan trong c th mi duy tr c trng thi tt p. Khi bn vi u trong chn ng, lp chn dy s cch ly bn vi mi trng bn ngoi, khng th trao i khng kh c. Kh xy trong chn ngy cng t i, cn kh CO2 ngy cng nhiu ln. V khng c cung cp xy nn cc c quan trong c th khng th lm vic bnh thng, gy nh hng khng tt cho sc khe. Ngi ng trm chn s cm thy tc ngc, th gp hoc na m thy c mng, lo s, ton thn m hi m a ging nh va tri qua mt trn vt ln kch lit.

Tm li, v sc khe, v ngh ngi c tt hn, bn khng nn ng trm chn kn u.

141. Mt ngi mi ngy nn ng bao lu? Mi ngi khng th khng ng trong mt thi gian di. C nh nghin cu tng lm th nghim: cho mt s ngi khe khng ng sut 72-90 gi lin; kt qu l h ln lt xut hin "trng thi tinh thn khc thng". Khi ngng th nghim, cho h ng my gi, mi hin tng li tr v bnh thng. Vy trong 1 ngy, mi ngi nn ng bao lu th va? Vi a s ngi ln, mi m ng 7-8 gi l . Hip hi Ung th M lm mt cuc iu tra, kt qu l nhng ngi ng bnh qun mingy 7- 8 gi c tui th di nht. nhng ngi ng t hn 4 gi mi ti, t l t vong cao hn ngi ng 180%; nhng ngi ng trn 10 gi/ti, t l t vong cao hn 80% so vi ngi ng va . La tui khc nhau th nhu cu v thi gian ng cng khc nhau. Mi ngy, tr 1-3 tui cn ng 14-16 gi; tr 4-6 tui cn ng 12-14 gi; tr 7-9 tui cn ng 11 gi; 10-13 tui: 9-10 gi; 1420 tui: 8-9 gi. Ngi t 20 tui tr ln cn ng 7 - 8 gi/ngy. ng nhin, thi gian ng di hay ngn c th do thi quen hnh thnh lu ngy. Pit ngi Nga sut i mi ngy ch ng 5 gi. Aiti mi ngy ch cn ng 2-3 gi, Napoleon c ngy ch cn ta vo gc cy chp mt mt chc l c th xa b mt mi, trong khi Anhstanh mi ngy cn ng n 10 gi. Nu sau khi ng, bn cm thy u c tnh to, tinh thn thoi mi, khe mnh ngha l bn ng .

142. V sao ngi c tui, nhu cu ng li t i? Trong cuc sng, ta thy ngi cng tr, thi gian cn ng cng di, cn ngi cng ln tui, thi gian cn ng cng ngn. Trong trng hp bnh thng, tr em s sinh ngoi thi gian n l ng, cn ngi gi mi ngy ch ng 5 - 6 gi l khng ng c na. Thc cht nguyn nhn v u? Mun hiu iu ny, trc ht ta hy tm hiu ng l g. Khi con ngi lm vic hay hc tp c ngy, ti n, t bo thn kinh v i no mt mi, t trng thi hng phn chuyn sang trng thi c ch. Hn na, s chuyn bin ny t cc b dn dn khuch tn rng ra. Khi v no v tng di v no pht sinh c ch rng ri th s i vo gic ng. Theo quan st in no , con ngi khi ng c hai trng thi thay th nhau. Mt loi l ng sng chm, gic ng khng su,

hi th chm v u, mch v huyt p n nh, thy th no tit ra "cht kch thch sinh trng", thc y s hp thnh hp thu v o thi ca c th, gip cho th lc c hi phc. Ng sng chm ko di 80-120 pht, sau chuyn sang ng sng nhanh. Khi ng sng nhanh, gic ng su, kh gi tnh, mch mu no gin n, lng mu qua no nhiu hn lc ng sng chm 30-50%, cc t bo no c hp thu o thi mnh m, khin cho no c phc hi. Trng thi ny ko di khong mi my pht n na ting, sau li chuyn sang gic ng sng chm. C hai loi thay th cho nhau lin tc, mt m khong 4-6 ln. Ngi n tui gi, v cng nng v i no hot ng khng mnh m nh tui tr, tc hp thu o thi gim chm, hn na hot ng th lc gim rt nhiu, do thi gian ngi gi cn ng cng gim theo. Tc ng ni "30 nm u ng khng tnh, 30 nm sau ng khng say" l v l . Ni chung, ngi gi mt m ng 5-6 gi l . Ngi gi ban m kh i vo gic ng, na m d tnh dy, thi gian ng ngn hn mt t, a s c th thng qua ngh ngi hoc chp mt mt chc v ban ngy l b p c. u l nhng phng php tt tiu tr mt mi. Thi gian ng c nhin rt quan trng, nhng quan trnghn l cht lng gic ng. cho ngi gi ng tt, phng ng nn gi yn tnh, trong phng khng c nh sng, khng kh thong v chn p thch hp. Ngoi ra, nn tp thnh thi quen ng c quy lut bo m cht lng. Nh th s c li cho vic ko di tui th.

143. C phi ng gi cng cao cng tt khng? Con ngi dnh 1/3 cuc i cho ng, m gic ng gn lin vi ci gi, cho nn ci gi c vai tr rt quan trng i vi sc khe. Nu ti ng khng c gi th v tr u s thp hn tim, mu chy ln u tng ln, dn n cc mch mu no b dn mu, thi gian lu s gy au u, m mt sng ln v ng khng tt. Ngc li ng c gi, u c nng cao, phn ngc cng hi c nng cao, nh vy mu na di s chy chm hn, c th gim nh gnh nng cho tim. i vi ngi c thi quen ng nm nga, gi u ng th phi s khng p st vi ging, c li cho s th. Hn na, ng c gi u th phn c c cong v pha trc, c c c th gin, c li cho ngh ngi, sng tnh dy tinh thn thoi mi. Tc ng ni, "gi cao u v lo". Thc ra cch ni ny thiu c s khoa hc. Gi khng phi l cng cao cng tt. Nu gi u qu cao, cc c c s khng c th gin t nhin, phn c pha p vo gi b ko cng, khin c bp cng thng, d gy mt mi. Nu sut m ng gi cao, c s au, u au, thm ch ngng u hoc ci u u kh khn, c kh quay. Hn na, gi qu cao s lm cho tim cung cp mu ln no kh khn, v hnh trung tng thm gnh nng cho tim. Ng gi cao cn lm gim gc gia c v ngc, khin cho kh qun b cong, vic th gp tr ngi , d dn n yt hu kh au v ngy to. Ngoi ra, gi qu cao s khin cho cc

c ngc v lng cng thng, cc t chc phn mm c b ri lon, khin mch mu, thn kinh b dn nn gy ra mi vai, t tay v chong u. Vy gi cao bao nhiu l va? Cc chuyn gia lm th nghim o in no i vi nhng ngi dng gi cao thp khc nhau, kt qu l nhng trng hp dng gi cao 6-9 cm, in no xut hin trng thi n nh; gi cao hoc thp qu u nh hng n gic ng, khin cho c th c cm gic khng thoi mi hoc kh ng. Cc chuyn gia khoa xng cho rng, t gc sinh l v hnh dung t sng c m xt, khi ng c gi u, gi cao 8-15 cm l thch hp. Gi nn c hnh dng hnh yn nga l tt nht, tc hai u cao khong 15 cm, gia thp khong 8 cm. Khi nm nga, u gia gi, khi nm nghing th u gi vo hai bn. Gi c cao v hnh dng nh th rt ph hp vi hnh cung ca c, c li cho phng bnh t sng c v gip ngh ngi tt.

144. V sao khi ngi mt mi li hay ngp di? Khi ngi mt mi, thiu ng, tinh thn bun t, khng hng th vi mi vic chung quanh, hoc khi trong ngi s rt th ta hay ngp di. Ngp l triu chng ca mt mi. Ging nh khi c th thiu nc th phi ung nc, d dy trng rng th phi n cm, ngp cng l mt hot ng phn x vn c ca c th. N c ngha nht nh i vi bo v c th. V d, khi c th mt mi, li phi lm vic hay hc tp n ti khuya, ming s ngp lin tc, thc gic ta nn i ngh. Ngp cng c tc dng iu tit nh i vi mt mi. Khi ngp, hai mt nhm li, ming m to th; ti chn tay, mt c, li v yt hu, cc c bp c co li lm cho i no ang hot ng hng phn nay tm thi gim yu, th su hn, hot ng c bp ca ton thn tm ngng xung, cm gic ca thn th i vi s kch thch chung quanh gim thp. Chnh thi im ta c ngh ngi tm thi. Bui sng khi mi ng dy, v hot ng ca i no t trng thi c ch chuyn sang hng phn, c bp ang chng, ton thn u oi, c th ang nng cm gic mt mi cho nn ta cng thng ngp, c bit l khi ng cha li cng hay ngp hn. Ngi c tinh thn phn chn, sc lc di do, sng c quy lut, thng tp luyn, sng mnh m th thng t ngp. Khi th cht h yu, thiu ng, tinh thn u oi, sng khng c quy lut, thiu vn ng, thiu hng say v cng vic th thng hay ngp nhiu hn. Khi ngp, nng lc phn ng ca c th tr nn km hn, hiu qu lm vic hay hc tp khng cao. Lc , c th ra ngoi tri hot ng mt cht hoc th khng kh trong lnh, hoc lm mt vi ng tc lao ng nh, nu qu bun ng th nn i ng.

145. V sao sau mt thi gian mt mi, qung mt li thm en? nhiu ngi, mi ln mt mi, c bit l thiu ng hocthc m nhiu, hai qung mt s thm en. l v sao? Y hc hin i pht hin, con ngi mt mi, qung mt thm en trong hai trng hp: - Mt mi qu mc hoc thiu ng: M mt b cng thng lu di, dn n nhng mch mu nh phn da qung mt gin n, lm huyt. Cc t chc di da ca qung mt b chng lng, cc mch mu huyt nhiu, mu khng lu thng, cng thm da qung mt rt mng, do qung mt xut hin vng xanh xm.i vi trng hp qung mt thm en khng phi do bnh nh th ny, ch cn ch ngh ngi, ng tt l c th xa b c rt nhanh. Nu dng ngn tay xoa nh ln qung mt gip cho cc mch mu lu thng tt th hin tng en qung mt cng s gim nh hoc mt dn. - Mt c quan no trong c th c bnh, kh nng nhiu nht l bnh thn. Cc t chc t bo ca thn c mt loi sc t en. Sau khi cng nng thn suy nhc, sc t en s hin ra r rng, khin cho qung mt thm en. Ngoi ra, cc bnh v ni tit hoc bnh v mch mu tim cng gy ra s nhiu lon v tun hon mu trong c th, cc mch mu nh da qung mt b huyt lu di m to nn qung en.

Tm li, qung mt en l mt loi "tn hiu", n bo hiu ta b mt mi qu mc, nn ch ngh ngi; cng c th l mt s "cnh bo" rng ta ang c mt loi bnh no , nn i n bc s kim tra sc khe.

146. V sao thanh, thiu nin khng nn thc thu m nhiu? Mt ngi nu sut ngy tay khng ri sch hoc vi u lm vic th dn dn s cm thy u c cng ln, nng lc t duy gim thp. Tng t, nu lao ng th lc vi thi gian ko di m khng c ngh ngi ng mc th cng s tn hi n sc khe. Cho nn mun tiu tr mt mi, ta phi bit cch ngh ngi. Phng php ngh rt a dng, trong , ng l iu khng th thiu c. Nu con ngi khng ng th cuc sng khng th ko di. V sao ng li quan trng n th?

Tt c mi hot ng ca con ngi, bao gm hot ng tr lc v th lc, u chu s ch huy ca v i no. V i no gm hn 10 t t bo thn kinh t chc thnh, c phn cng v cng tinh vi. N l b t lnh cao nht ca c th, c tnh phn ng rt cao, cm th rt nhanh tt c nhng kch thch ca ngoi gii v kp thi pht ra mnh lnh ng ph li. Nhng i no li c bit mm yu. T bo thn kinh i no nu khng nhn c xy trong mt pht th con ngi s mt i cm gic; sau 5-6 pht s t vong. No tuy mm yu nh th nhng cng c bin php t bo v mnh: Khi ngoi gii kch thch qu nhiu, gy hng phn qu th n s chuyn t hng phn sang c ch. Do , con ngi s dn dn i vo trng thi ng t bo thn kinh nokhi mt mi qu mc v khi b tn thng. gi l "s c ch c tnh bo v". Khi ng, hi th tr nn su hn, tim p chm hn, c bp ton thn c th gin, nhng t bo mt mi c ngh ngi, nhn c cc cht dinh dng mi t mu a n, lm cho c th dn dn c khi phc. Thi gian v su ca gic ng sinh l thay i ty theo tui tc, tnh trng sc khe v cc ma khc nhau. Ni chung, mi ngy, ngi gi ng 5-6 gi, thanh nin, trung nin ng 8 gi, cn tr em ang thi k pht trin mnh m cn ng 9-10 gi mi tha mn nhu cu ca c th. Thi k thanh thiu nin ang l giai on hc tp cng thng. Mt s thanh thiu nin v tranh th thi gian xem schnn thng thc qu khuya, thm ch thc thu m. iu ny va khng c li cho sc khe va khin hiu qu hc tp cng gim st, li nh hng n vic hc tp ca hm sau. V vy, ivi c th v s hc, vic thc thu m qu l li bt cp hi. nng cao hiu sut hc tp, ngoi vic bo m ng y , cn phi tham gia thch ng mt s hot ng vn th khc c li cho sc khe. Vic tham gia hot ng vn th khin cho mt s b phn ca v i no hng phn ln, cho khu vc ph trch hc tp hay cng tc trong i no t trng thi hng phn chuyn sang trng thi c ch ngh ngi. Nh vy, ta va c th tiu tr mt mi, va c th rn luyn thn th, tng cng sc khe.

147. V sao chim bao? Chim bao l hin tng sinh l thn b nht, nhng cng ph thng nht. Khi chim bao, ngi ta hu nh bc vo mt th gii mi l. Trc y do khng bit nguyn nhn chim bao nn ngi ta thng lin h chim bao vi ct, hung, ha, phc ca vn mnh cuc i, khin cho chim bao mang y mu sc thn b. Ngy nay, cc nh khoa hc bit c, khi ng say, phn ln cc t bo ca v i no c ngh ngi, nhng c mt b phn t bo thn kinh vn ang trng thi hng phn, chnh v nguyn nhn m sinh ra chim bao. Chim bao s d rt thn k l v trong cnh mng lun lun xut hin nhng ni dung rt li k, qui l. Vy nhng ni dung ny c sn sinh nh th no? C mt im c th khng nh,

 l n gn cht vi cuc sng thng ngy. Ni dung chim bao cho d hoang ng bao nhiu, ta vn c th tm thy nhng hnh nh cuc sng thc trong . Nu bn l mt ngi nguyn thy cch bit vi th gii th chc chn trong gic mng khng th xut hin cnh tu ha, my bay. C nhng gic chim bao lin quan mt thit vi nhng vic ta tng tri qua v c n tng su sc, hoc l chu nh hng ca nhng tnh tit no trong tiu thuyt, v tuyn hay phim nh. Mt s gic chim bao xut hin do c th chu s kch thch no m sn sinh ra. V d, thi tui nh (3-6 tui), do nng lc t khng ch cn km, c nhng m ta ung nc nhiu, chim bao thy i tiu, kt qu l ta b i dm. Mt nguyn nhn khc hnh thnh chim bao l do lng mong mun rt mnh lit. V d, khi bn yu ng, trong gic mng thng xut hin ngi yu. Khi bn mun n chi mt ni no , hoc mun n vt g th trong chim bao thng t c iu . Cho nn, nh tm l hc ni ting ngi o l Fuloist ni: chim bao l s t c ca nguyn vng. ng nhin, c rt nhiu nguyn nhn gy nn chim bao; c nhng gic chim bao ngay cc nh khoa hc n nay vn cha lm sng t c. Chnh v l m nghin cu chim bao lun l mt vn cun ht cc nh khoa hc.

148. V sao c ngi mng du? Mng du l mt hnh vi v thc c lin quan vi gic ng, cng l mt hin tng ng m hng trm, hng nghn nm nay cha c gii thch r rng. Ta thng gp trng hp nh th ny: Ngi mng du sau khi ng say t nhin ng dy mc qun o, sau i ra ngoi mt vng, hoc lm mt vi vic no ri li tr v nm ng, t mnh khng h bit nhng vic mnh lm. Cc nh khoa hc khi nghin cu mng du pht hin: Mt s trng hp mng du c lin quan n s tr ngi ca cng nng no. Trong trng hp bnh thng, nu khi ng m nhn cu chuyn ng nhanh th i no s truyn mnh lch hnh ng cho h thng vn ng c bp (v d: Nu mng thy ha hon, i no s mnh lnh cho hai chn chy mau). Nhng con ngi cn c mt c ch t hm khc, tc l khi ng, c th khng cho tn hiu truyn n h thng vn ng c bp, gip ta c th ng yn n trn ging. Nu c th t hm ny mt s iu ha th con ngi s sn sinh hnh ng, xut hin hin tng mng du. Trong cc thng k v quan st ngi mng du, ngi ta pht hin a s h la tui di 15; c th do s pht trin i no ca h cha thnh thc, v i no thiu cng nng khng ch. Ni chung, sau khi n tui thnh nin, chng mng du s t ng mt i. V vy, nu mng du khng phi l bnh thuc v kh cht i no th thng thng khng cn cha tr. C trng

hp v tm tnh hong s, lo lng qu mc nn sinh ra mng du hoc lm cho chng mng du nng thm. Lc , cn phi tm cch xa b trng thi tm l lo s trn. ng nhin, cng c khng t ngi mng du v no b bcm nhim, chn thng hoc c bnh ng kinh. i vi trng hp ny, phi n bnh vin kim tra v iu tr.

149. V sao c mt s c mng c th bin thnh im d bo bnh tt? Nh khoa hc c Hy Lp Aristot tng d on: c mng rt c th l im bo trc bnh tt. Bc s ni ting c La M l ng Linc trong tc phm ca mnh tng k li cu chuyn: c mt ngi nam thng chim bao thy chn tri mnh nng nh , bc i khng ni. Chng bao lu sau, qu nhin chn tri anh ta b bi lit. Mt s nh sinh l hc, tm l hc v y hc hin i cng khng ngng my m v mi quan h gia c mng v bnh tt. Theo nghin cu ca h, nu mng thy nhn, rn c v nhng ng vt ng s khc th thng l im d bo s mc bnh ngoi da; mng thy b ngi khc truy ui hoc t trn cao ri xung vc thm, mun gi m khng gi c th phi ch n bnh tim; nu mng thy no thng b p, th kh khn th phi ch bnh v phi; mng thy thng n phi c thi, tm ra hay thc phm i thiu th c th l im bo trc v bnh d dy. V sao nhng cn c mng ny s tr thnh im d bo bnh tt? V bnh tt lc khi pht, bnh nhn tuy cha c cm gic nhng trong c th xut hin nhng mm bnh tim tng. Ban ngy khi tnh to, tn hiu kch thch ca ngoi gii truyn vo i no rt nhiu; i no bn gia cng, x l cc tn hiu ny nn nhng kch thch nh yu ca bnh tt thi k u thng b i no b qua. Ngoi ra, i no cn c cng nng iu ch v thch ng i vi nhng chng bnh cn nh ny nn c th cha cm gic g. Nhng khi ng, tnh hnh khc hn. Lc , rt nhiu t bo ca i no chuyn sang trng thi ngh ngi, nhiu tn hiu kch thch mnh ca bn ngoi khng th truyn vo i no c, cng nng iu ha v thch ng cng gim thp. Do , nhng tn hiu khc thng ca mm bnh trong c th c th khin cho cc t bo nhng b phn tng ng ca i no bt u hot ng. Lc , c mng s nhn c hi m hnh thnh. V mt s cnh tng ca cn c mng c quan h vi nhng mm bnh tim tng trong c th cho nn n tr thnh im d bo v bnh tt. Ni n y, c ngi s lo lng: mt khi thy c mng th cho rng mnh b bnh. V vy, cn ni ngay rng, s lo lng l khng cn thit. Nu ni dung c mng tng t xut hin nhiu ln th chng ta nn tm nguyn nhn hai mt v c th mnh sm c bin php xa b hu ha.

150. V sao c gic mng c nh r, c gic mng khng nh r? Mi ngi chng ta u tng chim bao v u c kinh nghim sau: sng mai tnh dy c lc nh r nhng chi tit trong chim bao, nhng c lc khng nh c g. Ti sao? Nguyn l trong 1-2 gi u, ta ng su nht, sau dn dn nng hn. Trong khi ng l m, s c ch ca v i no s rt cn, lc nhng cnh mng pht sinh ra rt ging vi cuc sng thng ngy, tnh nht qun ca gic mng c lc kh mnh; sau khi tnh dy, nhng hnh nh lu li trong u cn rt r, cho nn nh c r rng. Cn lc va vo gic ng hoc khi ng su th cc mng cnh, hnh tng pht sinh m nht chp v, thi gian c ch ca v i no cn di cho nn sng mai lc tnh dy thng khng nh r. Ngoi ra, nhng vic chng ta thng gp hoc tip xc gy n tng mnh th hi c trong mng ngc li rt yu t v m h. Cn i vi mt s vic trong qu kh xa xi, ch cn thy mt ln, li l vic khng ng ch lm nhng khi ng v cm gic kch thch yu c m rng nn cnh tng xut hin trcmt ta rt r rng. cng l nguyn nhn lm cho ta nh r hoc khng nh r cnh chim bao.

151. "Ng ng" c th gip ko di tui th khng? Hng trm, hng nghn nm nay, nhn loi lun i tm phng thuc b mt ko di tui th, thm ch mong rng mnh s trng sinh bt lo, sng mi vi thi gian. Nhng t nhng danh y xa xa, cc thut s luyn n n cc nh khoa hc ngy nay u khng th thc hin c nguyn vng tt p ny. Nhng h tm thy s gi m, t nhen nhm ln ngn la hy vng "trng sinh bt lo". Loi di ng ng, cn loi chut khng ng ng. Thn hnh ca chng gn ging nhau, nhng loi di c th sng c 20nm, cn loi chut ch sng khong na nm. l v sao? Nguyn l khi ng ng, t l tiu hao nng lng v hp thu o thi ca c th rt thp, hn na ng ng khin cho bnh tt pht trin chm li. V d, nu cy t bo ung th cho ng vt, sau cho n ng ng th nhng ng vt ny s khng v ung th m cht nhanh, bi v t bo ung th cng trng thi tim phc, khng th hot ng c. Vy con ngi c th da vo ng ng ko di tui th khng? Nhng chuyn gia nghin cu v mt ny cho rng: con ngi mun ng ng th trc ht phi lm cho i no (c quan bo m nhit c th n nh) khng ch c nhit c th mc thp nht. Ngy nay, ngi ta c th dng cc phng php ha hc i no gi cho nhit c th h thp trong vng my gi, i vo trng thi ng ng. Nhng khong thi gian ny cn ngn qu cho nn gic ng ng ny mi ch dng vo nhng phu thut v no.

Cch y khng lu, c ngi lm ng lnh c vng nhit - 210 C trong mt thi gian, sau ch ht ng lnh th pht hin c vng vn sng bnh thng. Cn c hin tng ny, cc nh khoa hc bng nhin ngh ti vic mt s bnh nhn giai on cui cng ca bnh vo mi trng nhit siu thp, cho ng ng, ch n khi y hc c th cha khi loi bnh ny mi cho h sng tr li, nh vy khng nhng s cha c bnh m cn ko di tui th. Cch ngh ny cho n nay khng ch dng l lun m bt u c thc hin. M, ti thiu c 27 bnh nhn ung th c cho ng lnh, nghe ni c th gi c trn 1.000 nm. H u tin rng mt ngy no c th sng tr li, tr v cuc sng bnh thng.

152. V sao khi ngp, nc mt li tro ra? Khi ngp, hai m mt khp li, ming m to, ngi hi ng v pha sau, th su v mnh, km theo ng tc un vai. Lc , bn s pht hin thy ngi ngp tro ra mt t nc mt. pha trn nhn cu ca khoang mt c tuyn l. Nc mt t tit ra tng gi tng pht, tr lc ng. Bnh thng, ta khng cm thy c v trong c th c mt "thit b" thu thp vbi tit nc mt. gc trong mi khe mt c mt l nh, nc mt t chy ra ng nc mt, ri i vo ti nc mt. Pha di ti ny l ng nc mt mi, thng vi khoang mi. Nc mt c tit ra cui cng s ln vi nc mi m chy i. Khi ngi ngp, ming m to, mt lung kh t trong ming ph ra, p lc trong khoang ming rt cao, p lc trong xoang mi cng theo tng ln, nc mt trong ng ng nc mt tm thi b ngn cn nn s tro ra t mt. Vic ht hi, ho, nn... cng c th lm cho p lc trong xoang mi tng ln, khin nc mt tro ra.

153. V sao sau mi tit hc phi ngh 10 pht? Nh ta bit, i no l "b t lnh" ca c th. Di s ch huy ca n, tt c hot ng ca con ngi u din ra theo mt trt t nht nh. Lc ta hc tp, t bo ca mt khu vc no ca i no lm vic, trng thi hng phn. Khi ta hot ng th mt b phn t bo khc ca i no s hng phn. V v i no cn c kh nng t bo v mnh cho nn khi mt cng vic no ko di, hng phn s gim xung. Nu c tip tc lm vic , nhng kch thch ca ngoi gii s khng

lm cho v i no hng phn na, thm ch s dn n c ch. V d, trong cuc sng thng ngy ta hay gp cc trng hp sau: hc lu, sc ch s khng tp trung na, u c cng ln, iu chng t i no ang chuyn t hng phn sang c ch, xut hin mt mi. Nu khng c ngh, c th s mt mi qu mc v gy tn hi cho v i no. Mun cho cng nng ca i no lun trng thi mnh m th phi cho cc trng thi hng phn v c ch ca i no lun phin nhau. V vy, sau 45 pht ln lp, ngi ta thng dnh 10 pht ngh ngi cho mt b phn t bo no ca v i no t hng phn chuyn sang c ch, hy vng qua mt chc, tinh lc s di do tr li tip thu tit hc sau. S ngh ngi cng lm gim nh s mt mi ca mt. V vy, trong 10 pht ngh gia hai tit, hc sinh nn i ra ngoi, th khng kh mi, hot ng tay chn, khng nn ngi l trong lp hoc tranh th lm bi tp. Nhng cng khng nn hot ng th dc qu mc, vo tit sau kh yn tnh tr li, nh hng n hc tp.

154. V sao nam gii c ru, cn ph n th khng? Nam n khc nhau khng nhng v tm vc v cng nng ca cc t chc kh quan m cn c mt s khc bit rt ln: nam gii n tui thanh nin trn ming mc ru, cn n gii th khng c. Nhiu ngi cm thy iu ny rt k l, v sao n gii li khng c ru? Thc ra iu c lin quan mt thit vi s hp thu, o thi ca cc cht kch thch. Ni chung, thanh nin khe mnh sau thi k dy th u mc ru, ban u l mt lp lng tha, mu nht v mm, v sau dn dn bin thnh dy v th cng. Y hc hin i pht hin, vo thi k ny, trong c th nam gii tit ra nhiu hoc mn nam, khin cho lng tc en v th. Mc ru chnh l mt biu hin in hnh. Cn n, thi k ny cc hoc mn n chim u th tuyt i, lng hoc mn nam rt t, cho nn tc dng mc lng tc km xa nam gii. Tc ca n gii cng mm yu v mu sc nht hn. Nhng c mt s thiu n cng mc mt lp lng t m nh "ru", v th m h cm thy rt kh chu. Thc ra khng phi l ru m ch l lp lng mp hi dy, n khng nh hng g n sc khe ca c th, thng thng qua tui dy th, t n s mt i.

155. V sao ni chung n thp hn nam? Ni chung a s n thp hn nam, ng nhin cng c nam gii thp, nhng l thiu s.

Chiu cao ca mt ngi c quyt nh bi s di ngn ca khung xng, c bit l di ngn ca xng chi di. Khng tin th bn th lm xem: hai ngi cao thp khc nhau cng ngi ln gh bng, na thn trn chnh lch khng bao nhiu, nhng khi dui chn ra th chnh nhau mt on ln. Cho nn bnh thng ta hay ni ngi cao l ngi "chn di", ngi thp lngi "chn ngn". iu l c l. Chnh v chiu cao ca mi mt ngi ch yu biu hin chn dy hay ngn, cho nn mu cht vn n thp nam cao l ch s pht trin ca chi di khc nhau. Tr em sau khi sinh ra, xng chi di pht trin nn chiu cao ng nhin s tng ln. Nhng s pht trin ca c th c mt quy lut nht nh, khng phi u n hng nm m l tng trng theo hnh sng. Nm th nht, chiu cao tr em tng ln r rt, khong 23 - 25 cm. Nm th hai ch tng 10 cm. V sau, tc ln ngy cng chm: nm th ba 8 cm, nm th t, th nm mi nm ch tng khong 4 - 6 cm. Nu khi s sinh, chiu cao ca em b l 50 cm th n 5 tui s tng ln gp i, tc l khong 1 m; n 6 - 7 tui li ln nhanh hn, mi nm khong 8 - 10 cm. T v sau, mi n trc tui dy th, tc ln bt u gim dn, mi nm ch ln khong 3 - 4 cm. Gi l thi k dy th v l thi k pht trin mnh. Cc c trng v gii tnh xut hin, nam v n bt u khc nhau. B gi ni chung bt u pht dc khong 11-12 tui, cn b trai chm hn, sau 2 - 3 nm. Trong thi gian ny, chiu cao s tng trng nhanh hn, mi nm thm 5-7 cm. n tui 17-18, s tng chiu cao ch yu da vo s tng trng ca ct sng. S tng trng ny chm nhng ko di, v vy tc cao gim dn. S pht dc v pht trin ca nam tuy bt u chm, nhng tc li vt qu n gii v kt thc chm. Ni chung, n kt thc tng cao lc 19-23 tui, cn nam gii lc 23-26 tui. Cho nn n gii ni chung thp hn nam gii.

156. C th nam v n c g khc nhau? tr em, s khc nhau gia nam v n khng r rt, ngoi tr c quan sinh dc. n sau tui dy th, s khc bit gia nam v n mi biu hin trn nhiu mt. Da ca nam gii tng i th rp, cn da ca n th trn bng v mm nn, khng c np nhn. C bp ca nam pht trin hn n, khung xng cng chc cng hn. Tuyn m ca n nhiuhn. nam 20 tui, m ch chim khong 15% trng lng; cn n, t l ny l 27%. V vy, kh nng lao ng th lc ca n yu hn so vi bn nam cng la tui khong 25-50%, nhng n li c kh nng chu i tt hn nam gii. Cc c quan tng ph ca nam v n c g khc nhau? Nhta bit, nhp tim nam gii chm, nhp tim n nhanh hn. mt ngi nam khe mnh, bnh qun 1 kg trng lng c th c khong 80 ml mu, cn n gii t hn, 1 kg trng lng ch c khong 75 ml mu. S hng cu trong mu nam gii cng nhiu hn n. Theo o lng, lng hot ng ca phi nam gii

hu nh cao gp 1,5 ln so vi n. S lng xy trong mu ca nam cng cao hn n. Do , nam gii c sc lc mnh hn. No ca nam v n cng khng hon ton ging nhau. Hnh dng no ca con ngi ging nh nhn ht o, gm 2 bn cu i no t chc thnh. Ni chung, nam gii, bn cu no phi ph trch cng nng m nhc, hi ha tng i pht trin. Cn n gii bn cu no tri ph trch v ngn ng tng i pht trin. Do , tr em gi sm n ni lu lot hn tr em trai. Cn v mt m nhc, c bit l sng tc m nhc, nhc s ni ting hu nh l nam. ng nhin, s khc bit ln nht gia nam v n l c quan sinh dc. C quan sinh dc ca nam gii bao gm: dng vt, ti tinh, ngc hon v ng dn tinh. Ngc hon nm pha ngoi c th, l c quan sn xut tinh trng v tit ra kch thch t nam. C quan sinh dc ca n gm c: m o, t cung, ng dn trng v bung trng. T cung nm su trong bng di, l "ni" ca bo thai. Bung trng hai bn t cung. Vai tr ca n l sn sinh ra trng v tit ra cht kch thch t n. Thng thng, ngi ta c th nhn thy ngay con gi thng p, trau chut, cn con trai th phong , ci m. Nhng s khc bit gia nam v n l tng i. C mt s nam gii cng rt ging n, ngc li cng c ngi n b ngoi ging con trai. C lc b ngoi nam n ln ln, kh phn bit. Di truyn hc hin i cho ta bit: c th ngi l do hng nghn t t bo cu to nn. Trong mi t bo c 46 i nhim sc th; trong c hai si nhim sc th quyt nh gii tnh. Ngy nay, ngi ta bt u dng nhim sc th gii tnh kim tra nam hay n: XY l nam, XX l n. Trong cc th vn hi Olympic quc t, ngi ta phn bit vn ng vin nam hay n bng phng php ny.

157. C phi con gi t thng minh hn con trai khng? Nhiu ngi cho rng, con gi khi hc cp 1 thng chm ch hn con trai, thnh tch cng tt hn. Nhng ln trung hc, c bit l cp 3 th lc hc con gi thng khng ui kp con trai. Do , mt s ngi a ra kt lun: con gi cui cng khng thng minh bng con trai. S thc th khng phi con trai thng minh hn con gi u. Vy tr lc ca con trai v con gi c g khc nhau? Cu tr li khng nh l c. Cc nh khoa hc nc ngoi nghin cu tr em trai v gi 3 nm u ca cp 1 v nhn thy tuy cng mt lp nhng tm l la tui ca chng c khc nhau. Tm l la tui bnh qun ca con trai thng km hn so vi con gi 1-1,5 tui; tc l nhng nm u ca cp 1, tm l ca con gi pht trin nhanh hn con trai, v vy s nhy bn v nhn thc ca con trai v con gi c khc nhau. Kt qu cc nghin cu chng t xc gic ca con gi tng i nhy cm, ng tc bt chc ca con gi kh chnh xc, tay kho lo, qua rn luyn d vit c ch p, an nn nhng tm o len rt p hoc c nhng t th ma m ngi, c th lm nhng vic i hi

ng tc chnh xc cao nh h l hoc nh my ch. S phn bit v m thanh ca em gi v nng lc nh v cng kh mnh, d b cc m thanh thu ht, c cm gic vui thch mnh m, thch ht v nghe m nhc. Cn th gic v nng lc phn on phng v ca con trai li mnh hn. Chng lun thch th vi cc vt thc, m hnh v cc phng n, c th nhanh chng phn bit phng hng, hiu c phng v ca cc vt th. Khi ng trc nhng m cung d lm lon mt, thm ch trc nhng bng mch in rt phc tp, chng hiu c nhanh hn con gi. Con gi v mt din t ngn ng v nh nhanh th tri hn con trai. Khi thut li mt cu chuyn no , cc em gi thng th hin tnh cm m su sc, sau khi xem phim hoc xem kch thng thch miu t li cc vai mt cch c sc thi, c tnh cm, thm ch cn t mnh bt chc. S trng ca cc em gi l t duy hnh tng, thch nhng mn khoa hc c lin quan vi nhn vn v quan h con ngi nh ng vn, ngoi ng, lch s, y hc v ngh thut. Cn tr em trai c nng lc phn tch tng hp kh mnh, v mt quan st v suy l thng tri hn cc em gi. T duy ca chng c tnh tru tng, rng ri v linh hot, cha y kht vng khm ph b mt ca s vt. Tm li, tr em trai c t duy logic mnh, yu thch nhng mn khoa hc tru tng nh ton, vt l v ha hc. Khi ni hay vit vn, tr em trai tuy km hn cc em gi v mt miu t tri chy, li vn sinh ng v t ng phong ph nhng li mi m, su sc, cu t c o v hm ngha su xa hn. Qua , c th thy tr em trai, gi v mt pht trin tr lc mi bn c c im ring, khng phi l trai mnh hn gi, cng khng th ni l gi mnh hn trai. C ngi tng iu tra trong s hc sinh thnh tch u vit nht v km nht v nhn thy t l phn trm tr em trai cao hn tr em gi, cn thnh tch mc trung bnh th tr em gi chim nhiu hn. V thnh tch bnh qun ca tr em trai v tr em gi th khng c g chnh lch r rt.

158. V sao n gii thng du dng, n ha hn nam gii? Ni chung, tnh cch ca nam v n khng ging nhau. Nam gii c tnh ua tranh v c lp kh mnh, cn n gii tng i n du, giu lng ng cm. Hai loi tnh cch khc nhau ny c hnh thnh nh th no? Mt nh khoa hc ca Cc Nghin cu Tinh thn bang Atlanta (M) tng thm d mi quan h gia tnh cch v giitnh. ng pht hin thy trong mu c hai loi cht vi lng linquan vi trng thi tinh thn. l cht kch thch tuyn thng thn A v cht huyt thanh. Cht kch thch tuyn thng thn A c th khin cho tnh tnh tr nn nn nng, d b kch ng, thch thch thc; cn cht huyt thanh th ngc li, c th khng ch tnh nn nng, khin cho con ngi t ra hin du, ha thun. Thng thng, trong mu ca mi ngi u c hai cht ny, nhng t l ca chng rt khc nhau. Cc nh khoa hc phn tch mu ca nam v n v pht hin thy, 85% n gii, hm lng huyt thanh t cao hn nam gii; 80% nam gii, hm lng cht kch thch tuyn

thng thn A cao hn n gii. Kt qu nghin cu ny, v mt sinh l, lm r nguyn nhn v sao n gii n ha, du dng hn nam gii. Nhng cc nh tm l hc li cho rng s khc bit tnh cch ca nam n chu nh hng rt ln ca mi trng x hi. Nam v n u sng trong mt mi trng x hi nht nh. Hot ng tm l v phng thc hnh ng ca h cn phi c x hi tip thu, tha nhn. Thng thng, x hi yu nam gii phi dng cm, kin nh, c tnh c lp, quyt on, dm chu trch nhim; n gii cn n du, thn tnh, t m, gn gh, giu tnh nhn ni v oan trang. Ban u, b m cn c vo hnh nh ca nam gii v n gii trong s tng tng ca mnh gio dc v un nn conci. n khi i hc, do hc tp v bt chc nhau, tnh cch ca nam v n dn dn khc bit r hn. Sau khi trng thnh, truyn thng vn ha, phong tc tp qun ca x hi s lm cho s khc bit ny ngy cng nh hnh. ng nhin, y ta ni n s khc bit v tnh cch gia nam v n l ni v a s. Trong cuc sng vn c nhng ph n tnh tnh kin nh, mnh m, tm l ua tranh v ch tin th rt mnh, trong s nghip ginh c nhiu thnh tch huy hong vt qua nam gii. Tng t, cng c nhiu nam gii c tnh ha du, thn tnh.

159. V sao b con gn khng th ly nhau? Tc phm vn hc ni ting "Hng Lu Mng" miu t t mmi tnh gia Gi Bo Ngc, Lm i Ngc v Tit Bo Thoa. Cu chuyn lm xc ng lng ngi, nhng h l nhng ngi b con c quan h huyt thng nn vic ly nhau l khng thch hp. Trong 23 i nhim sc th ca con ngi, c khong 10 vn gene di truyn, vi hn 1.000 gene c vn tim n (c th gy bnh). Nu hai bn b m c 23 i nhim sc th mang gene gy bnh ging nhau, i con s mang bnh. Nu ch mt trong hai bn b m mang gene gy bnh th i con ch tim n bnh m khng pht ra, cho nn con khng c bnh. Trong trng hp bnh thng, mi ngi ch c 5-6 i nhim sc th ging nhau trong s hn 1.000 gene gy bnh tim n, cho nn hai ngi khng phi b con kt hn c rt t c hi cng mang gene di truyn tim n ging nhau. Do , bnh di truyn mang tnh tim n ny rt t gp, t l pht bnh ch l mt phn my vn, thm ch mt phn mi my vn m thi. Nhng nu v chng l b con gn th tnh hnh li khng cn nh th na. Nu h c chung ng b ni (hoc ng b ngoi) th t ng b ni (hoc ng b ngoi) qua m (hoc b) n bn thn h, s gene gy bnh tim n ging nhau 2 v chng tng ln rt nhiu so vi nhng ngi khng c ng b ni (ngoi) chung. Nh vy, c hi gp nhau gia nhng cp nhn gy bnh tim n trong bn thn a con sau ny s tng ln gp bi. V vy, kh nng con b bnh di truyn l kh trnh khi.

Do , lut php Trung Quc quy nh khng cho php kt hn gia nhng ngi thn thch vi nhau, ch yu l gia nhng ngi trong vng ba i, v d anh em h hoc anh em chung ng b ni, ngoi.

160. V sao c ngi cha nhiu bo thai? Trong cuc sng, ta thng gp mt s ngi c khun mtgn nh hon ton ging nhau. l nhng anh (ch) em sinh i, hoc sinh ba. Thng thng, mi ln mang thai, ngi m ch sinh mt a con. Nhng ti sao c ngi mt ln sinh n hai, ba hoc nhiu a con? Cc nh khoa hc gii p rng: tr em s sinh c cu to nn t hng nghn t t bo, cn thai nhi ban u c pht sinh t mt t bo duy nht - trng th tinh. N gii t tui dy th tr i, mi thng trng chn v rng mt ln, mi ln thng l mt trng. Nu n gp v kt hp vi tinh trng th s thnh trng th tinh. Trng th tinh khi di chuyn v t cung th bt u chia ra thnh hai hoc tng nhiu hn na. Cng vi vic cc t bo khng ngng ln ln v phn ha, cui cng, trng th tinh s tr thnh thai nhi trong c th m. Nu trng sau khi th tinh c chia lm i, mi bn s pht trin thnh mt bo thai, ta gi hin tng ny l "mt trng song thai". Tr em sinh i ny sau khi sinh ra khng nhng din mo ging nhau m ngay n gii tnh, nhm mu v nhn di truyn cng u ging nhau. Nu thay cc c quan ca chng cho nhau th khng gy ra phn ng bi xch no. So vi mt trng song thai th a s trng hp song bo thai khng ging nhau n th, chng hoc nam hoc n, c cao cthp ging nh anh ch em bnh thng. l v m ca chng mt ln rng hai hoc nhiu trng, pht trin thnh nhng bo thai khc nhau. Trng hp ba bo thai th cng phc tp hn nhiu. Chng c th gm mt trng song thai v mt trng mt thai, cng c th ging nh hai trng song thai, cng c th t ba trng hnh thnh ba bo thai. Trng hp bn bo thai, nm bo thai cng tng t.

161. Thai nhi trong bng m lm nhng g?

Trong bng m, thai nhi sut ngy lm g? Trc y, ngi ta khng h bit g v vn ny. Ngy nay, cc nh y hc qua siu m quan st c thai nhi trong bng m, nhn thy tng ng tc ca thai nhi rt r. Thai nhi khng phi "hai tai khng nghe" nhng vic ngoi t cung, khng phi ch bit ng sut ngy.

Thai nhi c th dng mt nhn vt. Khi n ng hoc i t th, mt s di ng. Nu c mt lung sng chiu vo bng m, thng qua vch t cung v nc i, n c th nhn thy nh sng l m ging nh nh sng n pin b che bi mt lp giy. Thai nhi s m to mt v quay mt nhn v pha nh sng. Thai nhi c thnh gic. N thch nghe m nhc c tit tu chm, tit tu tt nht l 60 nhp trong mt pht v n gn ging vi nhp tim ca m. Nu c m nhc, n s quay u li nghe m thanh bn ngoi. Bt u t thng th t, li ca thai nhi c i v bt u pht trin. N ght v ng v thch v ngt. Trong c th m, thai nhi cng c phn ng v xc gic. Nu ta ng vo chn thai nhi, n s m chn ra hnh ci qut, ng vo tay n, n s nm tay li. Thai nhi 8 thng bit lm mt s vic. N bit ngp, nm tay, mt ngn tay, n vai, un lng v p, bit mm ci, chau my, gii mt, thm ch bit lm xu. ng nhin, nhng hot ng ny u l v thc. Thai nhi 3 - 4 thng c cng nng bi tit nc tiu. Trong bng quang n tch cha nc tiu. Ngy nay, ngi ta bit c thai nhi 7 thng mi gi bi tit khong 10 ml nc tiu, trc khi sinh mi gi c th bi tit 27 ml. Nc tiu v nhng cht thi khc ca thai nhi u thng qua nhau ca m bi tit ra ngoi.

162. V sao tr em mi sinh ra li khc? Khc v ci u l s biu l tnh cm ca con ngi, nhng ngha biu t hon ton ngc nhau. Ci thng thng biu th s vui mng, khc thng biu th s au kh. Mc d khc nh th no, khc ra nc mt mi l khc tht, nu khng th l khc gi. Hi nhi va sinh ra khc l khc gi. Bi v ting khc ny ch c ting m khng c nc mt, hn na hi nhi va sinh ra cn bn khng c g au kh m phi khc, hn na n cngcha hiu c khc l g. ng nhin, hi nhi khc l khc gi, khng phi l biu hin v au kh. Vy v sao n li khc? Trn thc t ting khc ca hi nhi biu th s kin lp vn ng h hp ca n. Hi nhi sau khi sinh ra nu khng khc tc l khng th, l ngt th. Thai nhi bnh thng (khi cha sinh ra)nm trong bng m khng t h hp. xy v cc cht b cn thit u t mu ca m chuyn n thng qua dy rn v rau. Nhng sau khi ra i, tnh hnh khc. Hi nhi ri khi bng m sng c lp phi da vo s h hp ca mnh hp th xy v thi ra kh CO2, phi tun hon mu ton thn, phi t mnh n ung hp thu dinh dng.

Khng kh i vo phi l nh phi co v gin. S co gin ca phi l nh lng ngc m rng v co li. Khi lng ngc m ra th phi cng gin ra. Do , p lc trong phi thp hn p lc khng kh, khng kh bn ngoi nhn i vo phi. Ngc li, khi lng ngc thu nh th phi cng thu nh, p lc trong phi cao hn p lc khng kh, kh trong phi b dn ra. Khi thai nhi ang trong bng m, trong phi khng c khng kh. Hai l phi lc cn l mt t chc c, nhng y trong ngc; v khi lng ngc ang trng thi co li nn rt nh. Sau khi ra i, v t th thay i, tay chn c dui ra lm cho lng ngc bng nhin gin ra, n to, phi cng n to, lc hi nhi s ht vo hi u tin. Sau khi ht vo, khng kh t kh qun i vo t bo, cc c ht lp tc gin ra, cn cc c th th co li, lng ngc t m ra li thu nh v trng thi c, khin cho khng kh trong phi b p ra. Do khng kh bn ngoi c p lc nht nh nn khi cht kh t trong ph bo i ra ngoi qua kh qun, cc c ca u yt hu s co li, hai dy thanh i nm trong yt hu b cht kh lm rung ng, bt ra ting ku nh ting khc. Hi nhi lc va ra i phn nhiu trng thi thiu xy, khCO2 trong mu kh nhiu. iu ny kch thch v lm hng phn trung khu thn kinh h hp, khin tr ht vo tng ngm khng kh. V vy, tr em sau khi sinh u khc mt trn, ch n lc hot ng h hp c nhp bnh thng th s ht khc.

163. V sao trong thi k c kinh ban u, con gi phi ch v sinh kinh nguyt? Ni chung, con gi khong 14 tui, c quan gii tnh bt u pht trin, ng thi xut hin chu k kinh nguyt. Nhng cng c em rt sm, t 9 tui, hoc rt mun, n 18 tui, mi ckinh. iu ph thuc vo t cht thn th, khu vc a phng, iu kin kh hu. thi k u kinh nguyt, do tui tr t hiu bit cng thm tm l xu h nn cc em gi d mc bnh v kinh nguyt. Cng c em v thiu kin thc v sinh sinh l, thy kinh nguyt ban u b nhiu lon th lo s v cng thng. V vy, vic tm hiu hin tng sinh l kinh nguyt thi k u kp thi c s quan tm y l rt quan trng, nhm bo m cho sc khe v s pht trin ca cc em. Vy c th nn ch nhng im no? Th nht, v tui cn tr, cng nng trng cha hon ton thnh thc nn kinh nguyt giai on u rt khng n nh, chu k c th ngn hoc di, thm ch mt thng c hai ln hoc my thng mi c mt ln. Cng c trng hp sau khi c my ln li b tc mt thi k, sau li tr v bnh thng, hoc hnh kinh ko di 10 - 20 ngy, thm ch sut c thng khng sch. Sau mt nm, mi th s tr li bnh thng, khng nht thit phi cha tr, tr khi s ln kinh nguyt c bit nhiu, hoc ko di khng sch, nh hng n hc tp, hoc thi k u ko di 2 - 3 nm vn cha tr li bnh thng, c lc gy ra hin tng thiu mu. Lc ny, nn nh bc s ph khoa kim tra.

Th hai, khi c kinh, nn ch ngh ngi, khng tham gia nhng hot ng th dc mnh. Khng nn s xu h m hy trnh by r vi thy gio thy gio ch chiu c thch ng. C nhng em gi v xu h khng dm bo vi thy, v vy thy gio phi ch ng quan tm. Trong thi gian hnh kinh, khoang chu huyt, lc c th cc em yu, nu hot ng mnh rt d dn n au lng hoc chng bng. Th ba, thi k c kinh khng nn n thc n lnh, cay, ng, thc phm c tnh kch thch, khng tm ra nc lnh v ch khng c th b lnh. Th t, phi ch gi v sinh v trong thi gian sc khng yu, ca t cung m d b nhim khun, phi dng bng v sinh c cht lng v tiu c tt. Th nm, trong thi k ny, tnh tnh nn thoi mi, ci m, khng nn cu gt v nhng vic nh nht, nh vy vic hnh kinh s c thun li.

164. Di tinh c hi cho sc khe khng? Nam gii n tui dy th thng chim bao di tinh, tc ltinh dch tit ra. l v n tui dy th, ngc hon khng ngng sn xut tinh trng, tinh nang v tin lit tuyn khng ngng xut ra nc dch nhy. Sau khi tch tr n mt lng nht nh, xung ng thn kinh s sn sinh, to nn di tinh. Ngi xa ni "tinh y t xut" l . Di tinh l mt tiu ch biu hin gii tnh thnh thc. Di tinh ln u l s th nghim tm l mi. Cng vi tui tc tng ln, ngi thanh nin bt u cm thy s hp dn ca ngi khc gii, c nhu cu th nghim. Do , khi chim bao thng di tinh, cn gi l mng tinh. C nhng thanh nin khi di tinh th t ra rt lo lng, h ngh rng "mt git tinh qu bng mi git mu, tinh dch mt i l mt i tinh kh". Thc ra, s lo lng khng cn thit. Bi v ngc hon khng ngng sn xut tinh trng, lu ngy y ln th s bi tit ra ngoi. Di tinh l mt phng thc ch yu thc hin s bi tit. ng nhin, s ln di tinh ca mi ngi khc nhau, c ngi mi thng mt vi ln, c ngi vi thng mt ln, l bnh thng. Nu t thnh phn tinh dch m xt, trong dch tinh nang chim khong 60%, dch tin lit tuyn chim khong 30%, tinh trng khong 5%. Trong tinh dch, ngoi tinh trng ra, thnh phn ch yu l nc, mt s t cn li l ng gluco, anbumin, m, cc loi men v cc mui v c khc. Nhng cht dinh dng t i ny i vi c th m ni thc t khng ng k. V vy, c th thy, di tinh s khng lm tn hi n sc khe. Nu s ln di tinh qu nhiu, thm ch 1 - 2 ngy mt ln, hoc c h b kch thch, hoc va ngh n l c, sau di tinh ngi mt mi, u oi, chng u, au lng th nn n bc s khm iu tr. Nu di tinh xut hin lin tip, trc ht phi ch xem c phi l bnh thuc v c quan sinh dc khng, v d dng vt, tin lit tuyn b vim, v ch vim b kch thch s khin cho

thn kinh trung khu trng thi hng phn, gy phng tinh. Ngoi ra, vic da bao u dng vt di qu, ti da u dng vt cu bn cng l mt nhn t kch thch di tinh. Trong trng hp ny, nn tch cc iu tr v thng tm ra, ch v sinh c nhn. Ngoi ra, thanh thiu nin nn tham gia cc hot ng tp th, tham gia cc hot ng vn th c ch, khng nn xem sch vng hoc phim nh vng; khi ng tt nht mc qun o rng, chn p khng nn nng qu, nh vy s gim c s ln di tinh.

165. V sao th dm li c hi cho sc khe? Th dm l nhng hnh vi dng tay hoc cc phng thc tng t kch thch, nhm t tha mn nhu cu sinh l. Ban u, chuyn ny c th l ngu nhin, chng hn nh tr em thng v t m hoc mc qun lt cht, ci xe, tro cy; ma st khin cho dng vt b kch thch, c bp c xoa bp hoc vut ve, sn sinh ra khoi cm. Sau tui dy th, s pht trin sinh l ca gii tnh bc vo giai on mi, s pht trin ca c quan gii tnh dn dn thnh thc, kch thch t tit ra nhiu, tr bt u hnh thnh thc gii tnh, do sn sinh ra s xung ng gii tnh. Khi b kch thch, ngi ta rt d pht sinh nhng hnh vi th dm v thc. Hot ng gii tnh c quan h mt thit vi s pht trin lnh mnh ca tm, sinh l v s hnh thnh phm cht o c. Th dm, vi t cch l mt b phn hot ng ca gii tnh,thng thy trong thanh, thiu nin. a s ngi ban u l v t m, ngu nhin pht sinh, dn dn to thnh thi quen nn rt c hi cho sc khe. Thanh thiu nin ang thi k hc tp, giai on nng cao kin thc v c th sinh trng, khng nhng s pht trin sinh l cha hon ton thnh thc m trng thi tm l cng cha n nh. Ngi c thi quen th dm thng khng quan tm n nhng hnh vi bt lng ca ngi khc; khi th dm mt mt cm thy t tha mn, mt khc li va t trch mnh, t ti v lo s. Th dm nhiu s khin cho bn thn thng trng thi tm l cng thng, ni tm mu thun, gy nh hng n s hnh thnh lnh mnh v o c v s pht trin bnh thng ca tnh cch, phm cht. Ngi ln su vo th dm khng nhng t mu thun t tng v c gnh nng tinh thn rt ln m cn c th b nhiu lon hot ng bnh thng ca h thng thn kinh do trung khu hng phn ca i no lun lp i lp li trng thi hng phn. Khi ln lp hoc lm vic, sc ch ca h khng tp trung, sc hiu sa st, tr nh gim thp, hn na thng b kch thch th dm. Qu trnh hng phn v c ch ca i no mt iu ha, gy chng mt, tai, tim p nhanh, mt ng v cc chng thn kinh suy nhc, thm ch s lm xut hin s nhiu lon cng nng tm thi hoc tnh tnh cu gt. C mt s t ngi th dm qu s cm thy bng di au m , lng mi, chn gi, i tiu nhiu ln v c chng di tinh. Chng thng c quan h vi cc bnh ca h thng tit niu. Th dm qu mc khng nhng lm xoang chu b huyt lu di m cn a nhng vi khun

gy bnh t trn tay nhim vo c quan sinh dc, dn n cm nhim ng tit niu, hoc tinh nang b vim. Th dm l s bt u gii tnh c thc, tc hi ca n lun lun vt qu bn thn s th dm, lm cho tm l b giy v v xut hin cc phn ng bnh l khc na. Thanh nin khng nn xem sch v, phim nh khng lnh mnh, tch cc tham gia hot ng tp th, bi dng nhng th vui v s thch c ngha, nui dng thi quen v sinh... Nhng iu ny u l phng php tt khc phc th dm.

166. V sao khi cm mo, ta s s mi nc, tt mi v st cao? Mt trong nhng bnh m con ngi thng gp nht l cm mo. C th ni hu nh mi ngi, nhiu t u b cm mo giy v. Tuy cm mo khng phi l loi bnh him ngho, nhng sau khi b cm, ta s tt mi, th kh khn, ting ni b r, c th rt kh chu. Trong thi k b cm, nc mi chy ra khng ngng, ta phi thng xuyn dng giy hoc khn lau mi, gy ra nhiu phin phc trong sinh hot. Nu bn b cm nng th nhit cn tng cao, c c th v th m cm thy mt mi. V sao khi khi b cm li xut hin nhng triu chng inhnh ny? l mt vn rt c ngha. Nh ta bit, nguyn nhn chnh gy ra cm l c t bnh. Khi c t bnh xm nhp vo c th, khng nhng vi khun mt thng khng nhn thy c, c th s t ng dng cc bin php chng li, do xut hin tt mi, chy nc mi, ht hi, pht st... Trn thc t, nhng hin tng ny l phn ng t bo v ca c th. Cc nh y hc gii thch v cc chng ny nh sau: h ni mi tt c th ngn nga c t bnh xm nhp, nc mi chy ra lin tc v ht hi l thi ra nhng c t bnh xm nhp vo; thn th pht st c th kch thch bch cu, thc y khng th hnh thnh, bao vy, tiu dit vi khun. Hn na, i b phn c t bnh cm s nhit, thn th pht nhit gy tr ngi cho c t bnh pht trin.

167. V sao in thoi cng cng d truyn nhim bnh? Trong cuc sng hin i, in thoi tr thnh cng cgiao dch thng tin rt ph cp. in thoi c gia nh, vn phng c quan, ngoi ng ph... C th ni hu nh hng ngy, chng ta u tip xc vi in thoi. Chnh v th cho nn cc bc s khuyn chng ta phi ch v sinh my in thoi phng chng truyn bnh sang ngi.

V sao my in thoi li c th truyn bnh c? Nguyn l mt my in thoi, nht l my in thoi cng cng, hng ngy b nhiu ngi s dng, trong s c ngi khe, c ngi mang vi khun, k c bnh nhn. Khi h gi, vi khun bnh trong ming bn theo nc bt vo ng in thoi. , khun bnh nh iu kin ti v m m sinh si ny n. Khi ngi khc s dng, nu ming gn ng ni, s c kh nng hp thu khun bnh vo ming. Cc nh y hc kim tra tm khng nguyn bnh vim gan B trn in thoi cng cng v pht hin thy t l dng tnh l4%. iu chng t tnh trng nhim ca in thoi l khng th xem thng. Qua kim tra, h cn pht hin thy ngoi c t bnh vim gan B, trong ng ni in thoi cn c hn 480 loi vi khun v c t bnh. Ni chung, in thoi c tn s s dng cng cao th khun bnh cng nhiu. Do , c th thy my in thoi tr thnh k mi gii quan trng trong truyn bnh. phng my in thoi truyn bnh, bnh thng, ta nn ty c cho my; khi gi in thoi phi ch ming cch xa ng ni, khng nn p ng nghe in thoi st mt, khng nn ni to phng nc bt bn vo my. Ngoi ra, nhng ngi c bnh ng h hp v bnh truyn nhim ng tiu ha khng nn trc tip gi in thoi; cn ngi khe sau khi gi in thoi nn ra tay sch s ri mi ng vo thc n. ng nhin, khi c iu kin, nn s dng mng tiu c cho in thoi tr mi hi v dit khun.

168. V sao thn th ni nt m ay? C ngi sau khi n bng nhin cm thy ton thn pht nga, ni cc nt mu hng hoc mu trng sng, l m ay. Thng thng, nt m ay c to c nh, nh nh ht go, to c th rng hn c bn tay. Thi gian ni m ay thng khng qu 24 gi, nhng cng c th ko di hn. M ay hnh thnh nh th no? Cc nh y hc gii thch rng, ngi thng pht sinh m ay l nhng ngi c th rt nhy cm. Khi mt s cht c bit no c a vo c th th c th sn sinh ra mt cht khng c li. Trong qu trnh khng, mt s t chc, t bo no pht sinh bin i, nh ra mt s cht c bit, khin cho mch mu gin ra, huyt thanh thm thu vo trong t chc da. Trong da, hm lng huyt thanh tng ln, lm cho da phnh ln, sn sinh ra m ay. Khi huyt thanh trong da c hp thu ht th m ay cng bin mt. Bnh thng, ta n mt s thc n bin nhng khng b m ay. Nu mt mi qu mc hoc ung ru qu nhiu, ng thi n tht hoc n c nhiu, ng rut v d dy s khng tiu ha ht hon ton cc cht anbumin; cng l mt trong nhng nguyn nhn pht sinh m ay. Khi c th c bnh mn tnh, nh vim rut tha mn tnh, su rng, trong ng rut c k sinh trng hoc cm nhim vi khun, ta u c th b m ay. C bit c ngi v s lnh hoc s kch thch ca nng bc cng s sinh ra m ay.

C ngi khi ung thuc hoc sau khi tim b ni m ay, l do d ng thuc gy nn. Nu pht sinh m ay, nn tm r nguyn nhn. Khi tm khng ra nguyn nhn, nn dng bin php khng d ng cha tr.

169. V sao vo ma h, tr em d b rm, mn nht? Rm v mn nht u do khun cu b o thm nhp vo da gy ra, xut hin nhiu vo ma h, nht l tr em. Da ging nh ci o ngoi bo v c th. Trn mt da tn ti cc loi vi khun, trong c cu khun b o. Mt khi da b ph hoi (thm ch s ph hoi mt thng khng nhn thy c), cu khun s tha c xm nhp, tc oai tc qui. Trc y, c ngi tng kim tra tnh trng vi khun trn da, h thng k s vi khun trong bn tm ca mt ngi sau khi tm v pht hin: ngi tng i sch c hn 8,5 triu con vi khun, cn ngi tng i bn th c hn 1,21 t con. Ma h, khi bn ra m hi nhiu v khng c kp thi lau sch th m hi s b phn gii, nhng cht sn sinh ra tr thnh mi trng mu m cho vi khun pht trin. Trn mt da ton thn c khong hn 2 triu tuyn m hi, ging nh c hn 2 triu cnh ca m ra, lm cho vi khun c th xm nhp bt c khi no gy nn rm hoc mn nht. Da ca tr em c bit non mm v hng nhun; l v da tr kh mng, cc mch mu di da phong ph, cht sng c tc dng bo v trn mt da cng rt mng. V vy, n cng d b xy xc, d cm nhim vi khun. Ngoi ra, v tr em khng bit ni r cm gic nng lnh ca mnh, qun o tr mc c la chn cn c vo cm gic ca b m nn c lc mc qu nhiu, gy ra m hi, l c hi lm tng thm rm sy. Hn na, da ca tr em tng i nhy cm, nhng vt thng nh trn da cng s pht sinh phn ng rt r. Nhng nt mn khi pht sinh s rt d chuyn thnh mn nht. Tr em ra m hi t mnh khng bit lau sch, cng d nga ngy v sinh mn nht. Do , v ma h, b m phi c bit ch tm sch cho con v phi cho n mc ph hp vi thi tit.

170. Ho g c phi l ho mi "trm ngy" khng?

Bnh ho g do loi khun a ho g gy nn. l loi bnh ng h hp cp tnh, tr em 1-6 tui rt d mc. Lc u, bnh nhn ch ho tng ting, sau chuyn thnh ho tng trn, mi trn lin tc ko di mi my ting n my chc ting, ho n mc mt ta tai, nc mt nc mi dm d, cong lng tht bng, thm ch khng th c. Mi ngy tr ho t th mi my ln, nhiu n 30 - 40 ln. V vy, b m rt lo lng v thng hi: ho g c phi s ko di mi khng? Ngy nay, ngi ta bit c bnh ho g xut hin do cc nhnh hoc mng kh qun b vim, lm nh hng n s vn ng ca cc lng t, khin cho cc cht chung quanh nim mc kh bi tit, gy nn tng trn ho co tht. Bnh ho g tng i ko di, c lc qu tht n "trm ngy". Nhng thc ra khng phi mi bnh nhn u ho lu n th. Bnh nng hay nh, lu hay mau c lin quan n sc khng ca c th bnh nhn v s cha tr c tch cc, kp thi hay khng. Thng thng, bnh pht trong vng vi ba tun, dng thuc khng sinh l t hiu qu tt.

171. V sao phi phng bnh au mt ? au mt l bnh "vim kt mc cp tnh", do vi khun hoc c t bnh gy nn. Bnh pht rt gp, sau khi nhim vi khun hoc c t bnh my gi l c biu hin ngay. Ma h nng bc, vi khun v c t bnh d pht trin nn au mt c khi thnh dch. T lc mc bnh n lc khi t th 3-4 ngy, nhiu th 7-8 ngy, thm ch di hn. Triu chng ban u l nga mt, c cm gic nh b bi ct bay vo, lng trng mt dn, m mt sng ln, d nhiu, bui sng ng dy hai m dnh y d. Bnh nhn nhn m, c lc cn au u, au hng, pht st, lng trng mt mu. Nu bnh tnh nghim trng th nhn cu s b nh hng, gy vim v nh hng n th lc. Bnh au mt truyn ch yu qua tip xc tay, khn tay, khn mt, cc bn tm, b bi... Bnh hon ton c th phng c bng cch tp thi quen ra tay, khng dng tay bn hoc khn bn gii mt. Lc ra mt, phi dng nc sch, khn sch, khng dng chung khn vi ngi bnh. Khn mt phi git bng x phng, phi ch thong gi bo m sch s, kh ro. Bn ra mt phi c gi sch s, khn dng chung phi c luc v kh c. Khi b bnh au mt, nn t gic khng i bi, khng nnhng nh tm cng cng. ng nhin, quan trng nht l phi n bnh vin iu tr.

172. V sao bnh "mt g chi" thng khng t khi?

 ngi bnh thng, hai mt nhn mt vt, nh ca vt th in trn vng mc ca c hai mt, truyn ln trung khu th gic no, chp li lm thnh mt vt lp th hon chnh. Cng nngny gi l "hai mt thnh mt cch nhn". tr s sinh, qu trnh hnh thnh "hai mt mt ng nhn" rt d b nh hng ca ngoi gii, khin cho ch mt mt nhn vo mc tiu, gy lc mt. Khi nhn cu nhn vo vt xin v pha trong th gi l lc trong, tc "mt g chi". V sao mt g chi l kh t khi? lm sng t iu ny, phi bt u t cc c vn ng v thn kinh qun ca nhn cu. Pha ngoi nhn cu c 6 c mt; trong iu kin bnh thng, khi ta nhn mt vt no th d mt nhn v hng no, s chuyn ng ca hai mt u song song nht tr vi nhau. Do s co ca c mt chu s iu tit ca thn kinh nn khi xem mc tiu bn phi, hai mt u chuyn sang bn phi; khi xem mc tiu bn tri, hai mt u chuyn sang tri. Nu hai mt tr pht trin khng ging nhau (mt mt nhn ln pha trn hoc b tn quang, hoc nhn xa ca hai mt chnh lch nhau rt ln) hoc tr t b thch chi nhng rt nh, chi trong iu kin nh sng rt m hay chi nhng tr phi nhn gn, c mt s mt cn bng, c thn kinh mi mt, c th pht sinh bnh mt g chi. nhng tr b mt g chi, nu khng kp thi un nn s cn bng ca c mt, bnh s khng t khi. Hn na, do mt mt b lc ko di nn ngi bnh khng th dng mt ny, lu ngy s pht trin ca mt s b nh hng, thm ch gy nhc th (rt kh phc hi). Tr em b bnh mt g chi ch dng mt mt nhn nn khng c cm gic lp th v vt, khng th phn bit vt xa hay gn. V d: Lc xu kim khng th lun ch ng l; khi dng bt chm mc th khng chm ng ming l mc, kh tm kim nhng vt nh th kh nhn... nh hng rt nhiu n hc tp v cng tc sau ny. Do , khi pht hin con b bnh mt g chi, b m phi kp thi a i cha tr. Vic cha bnh sm khng nhng c th un nn c mt m cn gip khi phc th lc. Nu b l c hi, a tr ln ln d c phu thut cng kh ci thin tnh hnh v nht l khng khi phc c th lc cng nh cm gic lp th.

173. Bnh chp sn sinh nh th no? Chp gm hai loi: chp mt bn ngoi m mt gi l chp ngoi; chp nm bn trong m mt gi l chp trong. Khi bnh mi pht sinh, trn m mt (st chn lng mi) xut hin mt im ,hnh ging ht go. im nh ny sng ln, s vo th au. My ngy sau, vt sng m rng khin cho c m mt sng , mt kh m, ngi c th pht st. Sau my ngy, m dn dn lm m, da m mt v, m chy ra ri dn dn s khi. Chp mt c hnh thnh nh th no? C ngi ni l hu qu vic "trm kim khu" ca ngi khc. iu ny hon ton khng c cn c. Nguyn nhn ch yu gy bnh l khng

ch gi v sinh mt sch s, chng hn nh dng tay bn hoc khn bn lau mt, khin cho m mt cm nhim vi khun, gy m. Khi mc bnh ny, ban u c th dng khn m chm. Mi ngy chm 4-5 ln, mi ln 10-15 pht, vt sng s dn dn tiu i. Nu vt sng khng tiu hoc xut hin m mu vng, nn n bc s, tuyt i khng t mnh x l, khng dng kim cha ty trng hoc dng vt khc khi m, cng khng nn dng lc nn p. V iu ny s lm cho vi khun hoc c t trong m p vo mch mu, t lan ra, gy bi huyt hoc nhng bin chng bt ng khc.

174. V sao nhn dn mt s vng d b bu c? nhng vng ni rng, ngi dn thng mc bnh bu c (y hc gi l ph tuyn gip trng a phng). Nguyn nhn ch yu nht l hm lng it trong nc ung, mui n, rau xanh v lng thc nhng vng ny rt thp. I t l cht khng th thiu c i vi hot ng ca tuyn gip trng. N tham gia vo hot ng hp thu o thi ca c th. C th ngi ging nh mt c my v cng tinh vi, phc tp. Khi thiu it, vic sn xut cht ni tit tuyn gip s gim. Lc , c th s thng qua chc nng iu tit ca h thng thn kinh t ng sn sinh ra "tn hiu" kch thch hai b phn ch qun tuyn gip, l i no di v thy th hng phn. Nh vy,lng tit ra ca cht ni tit tuyn gip s tng ln. iu ny tc ng vo t chc tuyn gip, gy cc bin i. Nhng t bo tuyn gip t hnh lp phng bin thnh hnh hp to hn thch ng vi vic sn xut nhiu ni cht tit. Do , th tch tuyn gip trng cng tng ln, gy bnh bu c.

175. V sao tr em cng cao huyt p? Ni n cao huyt p, ngi ta thng ngh l bnh ca ngi gi, khng lin quan n tr em. Thc ra tr em, thm ch tr s sinh cng c th mc bnh huyt p cao, t l mc bnh ngy cng c xu hng tng ln. Theo nhiu kt qu thng k, bnh huyt p cao chim khong 3% tng s tr em. Rt nhiu ngi ln mang bnh huyt p cao c cn nguyn t thi tr em. Bnh huyt p cao ca tr em c th chia thnh hai loi: mt l k pht ca mt s bnh no nh vim thn cp tnh, vim mch mu thn bin chng, ng mch ch bng b hp v mt s bnh ni tit. Loi khc lin quan vi cc yu t di truyn, bo ph hoc b cng thng. Phi tranh th pht hin sm nhng nhn t nguy him gy nn bnh cao huyt p c li cho vic phng v khng ch s pht sinh, pht trin ca bnh.

176. V sao ngi b bnh tim thng b tm mi? Trong c th c hai loi mu: mu ng mch cha nhiu xy nn c mu ti; mu tnh mch cha CO2 nn mu hi en. Mu ng mch a xy n khp cc c quan, lm cho c th hot ng bnh thng. Khi xy b tiu hao ht, mu ng mch s tr thnh mu tnh mch. Sau , mu trao i kh phi b sung xy, tip tc theo ng mch n cc t bo. Trong qu trnh ny, tim ng vai tr rt quan trng. N ging nh ci bm khng ngng bm mu ng mch, mang nhiu xy i khp ton thn v thu hi mu trong tnh mch a ln phi, tin hnh trao i kh. Mt khi tim mc bnh th cng nng bm s gim yu hoc mt i, nh hng n tun hon mu. Tim c 2 tm nh v 2 tm tht. Chng ging nh bn gian phng. Tm nh tri v tm tht tri thng vi nhau, cha mu ng mch; tm nh phi v tm tht phi cng thng vi nhau, cha mu tnh mch. Trong trng hp bnh thng, tm nh tri v tm nh phi, tm tht tri v tm tht phi khng thng vi nhau. Nhng mt s bnh nhn tim, vch ngn gia hai bn xut hin l thng nh, khin mu tnh mch vn tm nh phi v tm tht phi s ln sang mu ng mch. Khi , hm lng xy trong mu s thp i. Chng i theo ng mch n khp c th, cho nn mi ca bnh nhn c mu m hn so vi ngi bnh thng, thm ch c mu tm. Mi mu tm khng ch xut hin ngi bnh tim. Nu phi trao i kh khng tt, hoc c th b lnh nng, mu cung cp khng cng s xut hin mi tm.

177. V sao khi b lnh, ngi ta d b tiu chy? D ma h hay ma ng, c th b lnh s d tiu chy. Tiu chy do lnh khc vi tiu chy do ng c thc n, vim rut, kit l. N c hai c im: bng si lin tc km theo au tng cn; phn khng vn tng cc m l nc long, km cn b thc n cha hon ton tiu ha. Lnh gi l mt loi kch thch kh mnh. Khi c th b lnh, c bit l bng di b lnh, nhu ng rut tng ln khin cho nhng thc n trong rut cha c tiu ha hoc hp thu ht b o thi ra ngoi cng mt lng ln nc. Cho nn khi bng ku lin tc, au co tht tng cn s i ra phn lng. V vy, m ng tt nht nn dng vi mng p kn phn bng, nu khng s d b i chy.

178. Bnh au d dy c truyn nhim khng? Mi ngi u bit vim gan, lao phi u l bnh truyn nhim, nhng nu ni au d dy cng truyn nhim th li cm thy kh tin. Thc ra, l mt pht hin mi ca y hc trong nhng nm gn y. Bnh au d dy lin quan vi mt loi vi khun a hnh xon c. Khong 50-95% bnh nhn au d dy u cm nhim loi vi khun ny. N l th phm ng u gy bnh d dy. Vi khun a xon c sng trong d dy ngi v ng vt cao cp, n cng truyn nhim ging nh cc loi vi khun khc. Cc kt qu nghin cu chng t loi khun a xon cc th truyn nhim qua thc n. nhng ngi dng chung cng c n ung, t l nhim loi vi khun ny rt cao. Cc bc s kim tra nhng bnh nhn d dy mang loi vi khun ny v pht hin l trong cn rng, nc bt v cht nn ca h u c vi khun a xon c, trong phn cng c loi vi khun ny. T , c th thy, vim d dy cng l loi bnh truyn nhim. Do , mun phng bnh d dy, phi trnh cm nhim loi vi khun trn. Nn trnh dng bt a chung v khng n rau sng. Hy tp thi quen ra tay trc khi n v sau khi i tin.

179. Vim rut tha c phi do hay n cm chy gy ra khng? Trc kia, ngi ta thng gi vim rut tha l vim mng trng, cho rng n pht sinh l do n cm chy, ht cm ri vo mng trng. Thc ra iu ny khng ng. Trn thc t, rut tha l mt on nh ging nh con giun, nm bn ngoi mng trng. N d vim khng phi do hay n cm chy m ch yu l n rt nh, d b si hoc trng k sinh trng lm tc. Hn na, rut tha nh v di nn khi di ng d b xon. Ngoi ra, cc ng mch ca rut tha u l phn cui, khng c nhnh tun hon. Nu on rut tha ni vi mng trng b tc th nhng cht ni tit trong nim mc rut tha s khng o thi ra c, p lc trong rut tha s tng cao, khin cho mu chy trong thnh rut tha khng tun hon c. Nu b phn ny khng c nui dng tt, cc vi khun gy bnh trong rut s nhn c hi xm nhp, gy vim nhim. Triu chng ch yu ca vim rut tha l au bng. Ban u thng au phn bng hoc chung quanh rn, rt ging au d dy. My gi sau, vng au chuyn dn sang bn phi bng di. 70 - 80% bnh nhn u c chng au in hnh ny. au nng hay nh ch yu do mc vim quyt nh. Ngoi au bng, ngi b vim rut tha cn hay km theo nn. Nu bng mm, pha phi bng di (v tr rut tha) b au khi n vo n th au, thn nhit khng cao chng t chng

vim cn nh. Nu vim nng, c m, hoi t, hoc thng th bnh nhn au bng rt d di, phm vi s au cng m rng, km theo st cao, khi n bng th c bng cng cng, hoc pha bn phi bng di c cc cng. D vim nng hay nh, mt khi pht hin vim rut tha, bnh nhn phi n ngay bnh vin iu tr.

180. V sao ngi b bnh tiu ng thng hay i? Trong b phim nc ngoi c tnh tit sau: bui ti, mt em b gi nhn lc gia nh i ng ln xung nh n ly, n . Khi b ngi nh pht hin v ngn li, c ta cn git mt ming tht nht vo ming. C phi l c b b ngc i khng? Khng phi. C ta l con cng ca mt nh giu, v c y b bnh tiu ng nn rt d i. Ti sao th? Mun hiu c iu ny, phi bt u bn v nguyn nhn c bn ca bnh tiu ng. Ni mt cch d hiu, tiu ng l loi bnh ng trong nc tiu qu cao. Cng nng hp thu v o thi ca ng trong c th chu s iu tit ca tuyn ty. C ngi v thiu insulin nn s hp thu ng b tr ngi. Phn ng "tha ra" s c bi tit theo nc tiu. Nh vy, t chc t bo ca c th s khng th dng ng gluco sn sinh ra nng lng cn thit, v vy, ngi bnh lun ri vo trng thi i, lun mun c b sung thc n. Ngi b tiu ng khng nhng n nhiu m cn ung v i tiu nhiu, trng lng gim. C ngi gi bnh tiu ng l "bnh trng lng gim", "bnh ba nhiu, mt t". Nguyn nhn cn bn sinh bnh tiu ng l insulin khng , cho nn c th dng phng php tim insulin cha bnh tiu ng. ng nhin, nhng bnh nhn cn nh ch cn khng ch n ung l c th iu chnh c.

181. V sao mt c si? bn phi bng trn ca c th c mt h thng ng mt gm ti mt v ng mt, trong c dch mt ( c sn xut ti gan, mi ngy 50-100 ml). Dch ny c a vo ng rut gip tiu ha thc n. Vy v sao trong mt li c si? Ni chung, ngi ta cho rng, s hnh thnh si mt c ba iu kin: - Tnh cht dch mt thay i, thnh phn cholesteron hoc sc t mt tng ln, to nn si cholesterol, si sc t mt hay si hn hp.

- H thng ng mt b vim hoc c giun a lm tc, khin dch mt khng lu thng, tch li, thnh si. - Nhng ht cholesterol hoc sc t mt dn dn kt t, pht trin thnh si.

Si mt l bnh thng gp. Khi n thc n nhiu m hay lng vn ng gim i, thnh phn dch mt b nh hng, hm lng cholestron, sc t mt tng ln. Ngoi ra, h thng ngmt c rt nhiu c hi vim. c bit l nng thn, t l bnh giun a rt cao, dn n giun a ng mt, lm cho dch mt tch li hnh thnh si. Mt khi si mt hnh thnh s ngy cng to thm. ngn nga bnh si mt, ta nn trnh n thc n nhiu m gim thp cht m, cholesterol v sc t mt trong c th. Ngoi ra, nn n rau ti v hoa qu tng thm vitamin; y cng l mt bin php c hiu qu ngn chn si mt. Vic tch cc vn ng, tng thm cng nng ca cc ni tng khng nhng phng c si mt m cn gip gim bo, tng thm sc khng cho c th trnh vim h thng ng mt. Kp thi cha bnh giun a hoc bnh vim ng mt cng l nhng bin php quan trng phng si mt.

182. Hiu ng tr c phi l chng hnh ng lung tung khng? C nhng tr em rt hiu ng, t sng n ti ngoi thi gian ng ra th hot ng khng ngng. Do , nhiu bc b m cm thy lo lng, cho rng con mnh mc bnh ng nhiu. Thc ra, tr em hiu ng l bm tnh. Hiu ng khng phi l chng ng nhiu. Hai trng hp nn c phn bit mt cch r hn trnh nh hng n s lnh mnh ca con ci. Trong y hc, tr em qu hiu ng, sc ch phn tn, km theo tnh cch v hnh vi lun thay i c coi l mc chng hay ng. Theo kt qu iu tra my trng tiu hc Thng Hi, t l pht sinh chng hay ng tr em l khong 5 -13%. Nguyn nhn c th do di truyn, no b chn thng hoc mi trng gy nn. Nhng biu hin ch yu ca bnh gm c: khng tp trung c s ch , ng tc lt vt nhiu, mt s c th t ng, ngi tnh mt ch trong lp hc, nhng t tng li ang "mng lung khng c nh". Loi tr em ny hnh ng nhiu, ni dung hot ng khng r rt, trong phng hc c th t ngi gt bt ch, cn mng tay, nghch sch v lm nh hng n cc bn chung quanh, thm ch bt gic nh nhau. Sau gi hc v nh khng ng gi, lang thang trn

ng, phn nhiu hc tp kh khn,thm ch lu ban. b m d phn bit tr em c mc chng ng nhiu hay khng, cc bc s a ra my tiu chun sau phn on. 1. Sc ch khng tp trung (ti thiu c 3 trong 5 mc sau): -Lm vic qua loa, khng hon thnh cng vic theo tng bc. - Ln lp khng ch nghe ging. - Sc ch d b phn tn.

- Khng th tp trung ch mt thi gian di lm xong bi hoc nhng vic khc. - Khi tham gia tr chi cng kh lm y t u n cui. 2. D b xung ng (c 3 trong 5 mc sau): - Lm vic thiu suy ngh. - Nhiu ln b d vic ny chy theo vic khc. - Khng th lm mt vic mt cch c th t (khng phi do nng lc nhn thc gy nn). - Thng gi to v c trong lp hc. - Khi chi tp th, khng ch c n phin mnh.

3. Hot ng qu mc (ti thiu c 2 mc trong 5 mc sau): - Hay chy nhy hoc leo tro. - Ngi khng yn hoc ng ngi khng n nh. - Khng th ngi yn ch ca mnh, nhp nha nhp nhm. - Khi ng thng hay tr mnh. - Hot ng sut t sng n ti, khng h ngh ngi.

B mt bnh no trc 7 tui, bnh ko di trn 6 thng.

2 Loi tr tt c nhng nguyn nhn khc, k c nguyn nhn do gio dc gia nh khng thch ng, hoc c nhng hnh vi gio dc khng thch hp... gy nn, tr c biu hin pht trin tr tu rt chm chp.

Mt khi chn on chnh xc tr em c chng ng nhiu, nn ci thin mi trng, sa i phng php gio dc, kt hp ung thuc theo s ch dn ca bc s. Ch cn tr em, b m, thy gio v bc s tch cc phi hp vi nhau th hiu qu cha tr ni chung l tt, thm ch c th cha khi hon ton.

183. V sao c ngi "ng nc"? Trong cuc sng thng ngy ta thng gp trng hp: ngi chuyn n mt vng mi, v mi trng a l t nhin thay i m cm thy khu v khng hp, mt ng, chong u, u oi, thm ch ngi gy i, a chy, nga... Nhng hin tng ny khng phi do bnh tt gy nn m l do t nhin thay i mi trng, dn gian thng gi l "ng nc". V sao mt ngi ang bnh thng li "ng nc"? Nguyn nhn ch yu l c th c phn ng khng thch nghi c vi kh hu, a hnh, nc ung, thc n v cc iu kin phong tc tp qun ch mi. c bit, h thn kinh trung khu va l b t lnh ti cao ca c th, va c vai tr ch huy v iu ha mi lin h gia c th vi mi trng bn ngoi. Bnh thng, i vi mi trng quen thch ng th qu trnh hng phn v c ch ca hot ng thn kinh thng gi c cn bng. Nhng sau khi thay i mi trng, mi lin h gia c th v mi trng b nhiu lon, t lm o ln mi quan h cn bng gia hng phn v c ch ca hot ng thn kinh, dn n xut hin mt lot cc chng "ng nc". Nhng con ngi c bn nng thch ng vi mi trng v chin thng t nhin. Sau khi xut hin hin tng "ng nc", cng nng sinh l ca c th s tin hnh mt lot iu chnh khin cho n dn dn thch nghi vi mi trng mi. c bit l thanh thiu nin, s thay i v sinh l thch nghi vi mi trng rt mnh, h lun lun d khc phc hin tng "ng nc" hn" so vi ngi ln tui.

184. V sao xut hin "phn ng chnh lch gi"?

Nhng ngi i xa tham gia thi u, biu din hoc du lch... thng i my bay ng di, c th hay xy ra mt vn khin ngi ta au u, l "phn ng chnh lch gi". Sau khi n ch mi, thng ban ngy h cm thy mt mi, l m bun ng, n khng ngon, bui ti li hng phn khc thng, kh ng. l do phn ng ca c th khng quen vi s chnh lch ca thi gian m gy ra. Mi ngi u bit: qu t t quay t ty sang ng, c 24 gi quay c 360 , tc mt gi quay c 15 . Mi gi nhng kinh khc nhau c khc nhau. Ngi ta quy nh cch 15 kinh l mt mi gi. Ton cu c chia thnh 24 mi gi. Cng mt mi gi th dng gi nh nhau, gia hai mi gi cnh nhau chnh nhau mt gi, pha ng sm, pha ty mun, nh sng mt tri di chuyn trn mt t 15 th chuyn qua mi gi khc. Gi nh sng mt tri n sm hay mun quy nh s bin i gi tiu chun ch . My bay i tng sang Ty, ph hp vi s chuyn di ca nh sng mt tri, cho nn thi gian "co ngn" hn. V d, t Thng Hi bay i Oasinhtn mt 12 ting, vt qua 13 mi gi; nu i t 9 gi sng ngy 1/6 th lc n ni l n 8 gi sng ngy 1/6 Oasinhtn (lc l 9 gi ti Thng Hi). Ngc li, my bay bay v pha Ty th thi gian s "di ra". Ging nh quy lut chuyn ng hng ngy ca qu t, c th cng c quy lut hot ng 24 gi trong mt ngy ca n. Ngi ta c thi quen ban ngy lm vic, m ngh ngi. Nhit bnh thng ca ngi bui sng thp nht, bui chiu ti cao nht. Nhp tim, nhp th ban ngy nhanh, ban m thp. S lng hng cu v bch cu trong mu bui sng thp nht, bui ti tng nhiu. Cc cht ni tit t hng ngy cng c tng gim. V d, cht ni tit t ca v thng thn ban m t, ban ngy nhiu, cht kch thch t sinh trng ban ngy t, ban m nhiu. Nhng iu ny u th hin quy lut bin i chu k ngy m ca sinh l c th. S hnh thnh quy lut bin i sinh l c th lin quan mt thit vi s bin i ca thi gian chiu sng ca mt tri, nhit , p sut khng kh, m ca mi trng trong thi gian lu di. Khi i my bay v pha ng hoc pha Ty trong mt thi gian ngn, xuyn qua nhiu mi gi, do mi gi thay i nn thi gian ngy m cng thay i. Vic ng, thc, nhit , huyt p, tit ra cc cht kch thch t... vi nhp iu sinh l bnh thng b o ln, thm ch o ngc. Nh ni trn, t Thng Hi i v bui sng, qua 12 ting n Oasinhtn vn l bui sng; trong khi bnh thng, l lc tri ti v hnh khch c ngh ngi. V vy, tuy l bui sng nhng ngi ta vn l m bun ng, mt mi, sc ch v hiu sut lm vic gim thp. Nhng qua my ngy hoc my tun sau, nhp iu tm l v sinh l ca c th t ng iu tit thay i thch nghi vi mi trng, s phn ng v chnh lch gi s mt dn i.

185. V sao vo ngy nng to c nhiu ngi ng nng? Ma h, di nh nng chi chang, nu khng c che mt, li i b, vn ng hoc lm vic mt thi gian di ngoi tri, bn c th t nhin b ng ln ra, gi l ng nng.

V sao li ng nng? V c th con ngi tng gi, tng pht u sn sinh nhit; khi vn ng, nhit sn sinh cng nhiu. C th ngi khng th gi c nhiu nhit nh th m lun lun phi pht tn ra. V hot ng tn nhit ch yu do trung khu thn kinh iu tit nn nu b phn ny gp trc tr, nhit trong c th khng xut ra c, tch ly ngy cng nhiu, dn n ng nng. Ng nng gm my loi sau: - Chng qu nhit: Khi lao ng trong mi trng nng v oi bc ( m ln), nhit trong c th kh khuch tn ra nn tch ly ngy cng nhiu. Do , thn nhit tng cao, c th trn 40 C. Lc , trung khu iu tit ca thn nhit nhiu lon, mt iu ha, khng th ch huy bnh thng; thm ch c th ngng ra m hi, ng kn con ng khuch tn nhit ch yu, khin cho da b kh v nng. Lc , con ngi s cm thy au u, bun nn, thm ch hn m, c lc cn ni sng. - Chng mt tri chiu: Khi lm vic ngoi ng, u khng i nn, nh nng mt tri chiu thng xung u, nhit phn u tng ln gy au u, phin no, thm ch hn m, ni sng. - Nhit suy kit: Trong mi trng nng gt, da v cc mch mu c bp gin ra. Nu chng gin qu mc th mt lng ln mu s phn b trn da v trong c bp; lng mu tr v tim t, khin huyt p gim xung, mch p yu, hi th cn, ton thn ra m hi lnh, ngi cm thy hi hp, u oi, thm ch khng tnh to. - Nhit co rt: Do lm vic trong mi trng nhit cao, m hi ra qu nhiu gy nn. Lc , c th s mt qu nhiu mui, gy thiu mui, khin c bp b co rt (thng l c bp chn, c khi c c bng, c tay v c thn), rt au v kh chu.

Ngi bo, ngi yu (c bit l ngi c bnh tim), thiu ng, d dy khng tt, n ung khng bnh thng d b ng nng. V vy, khi lm vic trong nhng ngy nng bc, nn ngh ngi thch ng; ngi c th yu cng phi ch phng ng nng. Khi pht hin c ngi ng nng th khng c hoang mang. Trc ht, phi a h vo ch rm mt hoc thong gi, m qun o tn nhit, ng thi nhanh chng a n bnh vin gn cp cu.

186. St cao c phi l xu khng?

Nhit c th cn bn l c nh, thng mc 37 C. Khi ch s ny vt qu phm vi bnh thng th gi l "st". Trc kia, nhiu ngi cho rng st l khng tt. V khi ln cn st, ngi ta cm thy kh chu, tim p nhanh, th dc, n t v au u. Nhng nm gn y, cc nh y hc cho rng, vic ln cn st khng phi l khng tt. Trc ht, cn st l tn hiu ca bnh, c li cho bc s chn on. Ngy nay, mt s ngi c h ln cn st, cha lm r nguyn nhn dng thuc h st. Nh vy, tuy chng bnh tm thi c ha hon nhng b mt tht ca bnh b che lp, gy kh khn cho chn on v iu tr. Ngoi ra, cn st l phn ng phng v c tnh sinh l c th chng li vi khun xm nhp, c tc dng bo v c th. Khi nhit c th tng cao, nng lc hot ng ca cc loi men tng ln, s hp thu o thi tr nn mnh m, cng nng gii c ca gan mnh ln rt nhiu. ng thi, lng bch cu - phng tuyn bo v t nhin trong mu - cng s tng ln rt nhiu. Chng s bao vy tng m vi khun gy bnh, khin cho vi khun b tiu dit. Lc , nhit c th s dn dn tr v bnh thng, sc khe cng c khi phc. Cn st cn lm cho h thng min dch trong c th tri dy, khin cho c th sn sinh sc khng i vi bnh tt. Mt s bnh nhn ung th sau khi khi mt bnh nhim khun phthin thy khi u tr nn chm pht trin. l do cn st kch thch h thng min dch. ng nhin, st cao qu v ko di s khng c li cho c th v s lm nhiu lon cc cng nng sinh l, cn phi x l h st.

187. 37 C c phi l thn nhit thng c ca con ngi khng? Ni n thn nhit bnh thng, hu nh ai cng bit l 37 C. Nhng cu tr li cha ton din. Trn thc t, thn nhit bnh thng ca con ngi khng phi l tuyt i m daong trong khong t 35 n 37 C. V sao li th? l v c nhiu nhn t nh hng n thn nhit ca con ngi. V d, trong mt ngy, thn nhit s thay i theo chu k, sng sm thp nht, sau tng dn ln, n chp ti cao nht, sau li dn dn h xung. Thn nhit ca nam n cng khc nhau; thng thng nam cao hn n khong 0,3 C. Hn na, sau khi vn ng v n cm, thn nhit cng hi tng ln. Ngoi ra, cng mt ngi, cng mt thi im, nhit cc b phn trn c th c s khc bit. Bnh thng, ta ni tiu chun thn nhit l 37 C; ch l nhit trong ming, tc l cho thun tin m quy nh nh th m thi. Nu o nhit nch th s thp hn mt t, o nhit hu mn s cao hn mt t. Nu dng loi nhit k c th do cc b phn bn trong c th, ta s thy s chnh lch cng ln hn. V d, nhit trong bng cao hn nhit trong ngc, nhit gan cn cao hn na, hu nh t n 39 C. Nhit u v thn cao hn t chi, nhit da u ngn tay ch khong 30 C, u ngn chn ch khong 25 C.

Mc d s thay i nhit ca con ngi rt ln, nhng vic dng 37 C lm tiu chun nhit bnh thng ca c th l rt cn thit. Bi v, 37 C so vi s thay i nhit nhng thi gian v cc b phn khc nhau khng c mu thun g, hn na khi kim tra bnh li c mt con s lm cn c nht nh, nn rt thun tin.

188. V sao ting n c hi cho sc khe? Cng vi s pht trin nhanh ca cng nghip, giao thng hin i v dn s th, ting n thnh ph mnh ln vi tc ngy cng tng, tr thnh yu t c hi ln th ba ca thnh ph sau kh thi v nhim nc. i lng vt l biu th cng m thanh l dB (xiben). Mt s m thanh t nhin, nh ting xo xc ca l cy, ting ma ri r rch, ting sng bin v vo b ni chung u khng vt qu 40 dB. Loi m thanh ny nghe khng nhc tai, a li cho ta cm gic yn bnh, khin cho tm thi c th gin. Theo tiu chun quc t, thnh ph, cp m thanh trong phng cho php l 42 dB, nhng nhng dng c in gia nh thng dng u c cp cao hn. V d: qut in l 40-50 dB, t lnh 34-52 dB, my git 60-80 dB, my v tuyn 50-90 dB, radio v my ghi m: 70-90 dB. Cn ting ng ca tu in, t, tu ha, xe my, my in, my tin, nh my gang thp pht ra u t hoc vt 100 dB. Cc nh khoa hc pht hin thy, ni chung con ngi sng trong mi trng ting ng vt qu 40 dB th gic ng b nh hng; 50 dB gy kh ng, vt qu 60 dB s nh hng n cng vic, ni chuyn v vui chi. Khi ting n vt qu 85 dB, ta s cm thy n o, t bo thnh gic b tn thng, c th b ic, khng hi phc c. Ting n vt qu 115 dB, nh ting ci t, ting my p , ting pho n, c th gy ic. Vic sng lu di trong mi trng ting n t 70-80 dB s khin cho cc mch mu nh co li, mu cung cp khng , lm cho u cc chi b tr ngi v cung cp dinh dng, dn n bnh ng mch vnh, huyt p tng cao hoc khng n nh, lon nhp tim v tim hi hp... Ting n cn c th gy nn nhiu lon cng nng ca thn kinh, s hng phn v c ch ca v no mt cn bng. Sng trong ting n lu di, c ngi s b tr ngi v tinh thn, c cc triu chng nh lo s, hong lon, d gin d, tnh tnh tht thng, cm thy bt an, tc gin hoc mc cm, nghim trng hn l hay lo lng v c, thc lon, thm ch dn n bnh thn kinh. V d: 2 ngy trc l Noen nm 1985, bang Nvaa (M) c hai thanh nin m nhc vi m lng to nht. Ting n khin cho hai thanh nin ny mt bnh thng; h p ph tt c nhng thit b trong nh, sau dng sng bn vo ngi khc, cui cng c hai u t st. Ting n cn khin cho ni tit t ca ph n mt iu ha, lm kinh nguyt b xo trn, gy sy thai hoc non, nghim trng hn cn nh hng n thai nhi v s pht trin ca cc em b. N cng lm tn thng cng nng thn kinh thnh gic, gy tr ngi cho cng nng h tiu

ha, dn n chn n, bun nn, tiu ha khng tt, khin cho t l mc bnh lot ng rut tng cao.

189. Th no l trng thi th ba ca c th? My nm gn y, trn cc tp ch, ngi ta thng c thy nh khoa hc ni ting no qua i, rt nhiu ngi tui cncha n 50. iu kin cha tr ca h rt tt, tnh trng sc khecng khng c bnh g c bit, nhng v sao h li cht sm? iu ny c lin quan vi mt khi nim mi trong y hc, l trng thi th ba ca c th. Sc khe, tnh yu v cuc sng lnh mnh l ba vn ln ca cuc i, trong sc khe nn l ci gc. T xa n nay, ngi ta thng ly c bnh hoc khng c bnh lm cn c xc nh tiu chun phn on sc khe. Cng vi s pht trin nhanh chng ca y hc, T chc Y t Th gii a ra mt khi nim mi v sc khe rt ni ting: Sc khe khng nhng l khng m m l mt trng thi tt p ca c th, tm l v s thch ng vi x hi". Vy th no l trng thi th ba ca c th? Trn thc t, trng thi th ba l trng thi nm gia ngi khe v ngi m,tc l va khng khe thc s, va cha th hin l c bnh. lmt trng thi c bit. ngi ri vo trng thi ny, c th c v vn cn khe nhng trng thi tm l khng tt hoc khng thch ng c vi cng vic, mi trng hay x hi, hoc cc t chc trong c th c mm bnh, chng qua cha xut hinnhng chng bnh tng ng m thi. iu ng s hn l ngi trng thi th ba khng h hay bit g v tnh trng sc khe ca mnh. Do , h khng h c nhng bin php cn thit gi gn, iu chnh hoc phng. V nhp iu cuc sng hin i ngy cng nhanh, khng t nh khoa hc cho rng hin nay trn th gii c n mt na s ngi ri vo trng thi th ba. Do , mi chng ta nn nng cao nhn thc i vi trng thi th ba, phi coi trng bo v sc khe, nn tham gia luyn tp, n ung ng mc v gi v sinh, nh k i khm sc khe khin cho mnh c mt tm l lnh mnh v mt th cht sng khoi vui ti.

190. "Ngi thc vt" l th no? Trong bnh vin, c lc ta bt gp nhng bnh nhn rt c bit. Tuy h m to mt, lc nhn ln tng, lc nhn trn nh, c lc nhn ngi i li gn mnh nhng khi ngi khc gi tn th h khng c phn ng g. Khi ta a cc vt no t trc mt h, hai mt bnh nhn vn khng h chp, ming khng h ni, khng n, khng ung, khng th khng ch i, tiu tin. Nhng hin tng ny chng t cng nng i no ca bnh nhn mt, khin h hon ton

khng cn tri gic; nhng qui l l bnh nhn vn th, tim vn p, ho, ht hi v vn nut c, tc l vn tn ti nhng phn ng bn nng bm sinh. Bnh nhn phi da vo vic bm sa v cc cht lng duy tr cuc sng. Nhng ngi nh th ging nh thc vt, ch bit hp thu dinh dng duy tr s sng, nn c gi l "ngi thc vt". C rt nhiu nguyn nhn tr thnh ngi thc vt: no b chn thng nghim trng, ng c kh gas, ngt th, tc ng mch vnh cp tnh gy ngng th v ngng tim t ngt. Khi bnh nhn ngng th v ngng tim, s cung cp xy cho no cng ngng; sau thi gian di, t chc no b tn thng nghim trng, cc tnh hung hp thu o thi b tr ngi v t bo no ng c axit. S tn thng ny thng bt u t v i no, dn dn m rng ra ty sng. Cho nn tnh trng no thiu mu hoc thiu xy cng ko di th tn thng no cng nng. Y hc cho rng, di nhit v p sut bnh thng, no c th chu ng tnh trng thiu xy ti a 3-4 pht. No thiu xy 15 giy, bnh nhn hn m my pht; thiu xy 3 pht: hn m my ngy. Nu tim ngng p 5 pht, bnh nhn s t vong. Nu thi gian ngng tim v ngng th vt qu ngng k trn, no b - c quan ch huy ca trung khu thn kinh - mt i th d bnh nhn c cp cu v phc hi li h hp v tim p li, h vn khng th c tri gic nh c m tr thnh "ngi thc vt". T , c th thy, phm nhng bnh c th to nn s tn hi nghim trng cho no u c th khin cho bnh nhn tr thnh "ngi thc vt". Sau khi tr thnh "ngi thc vt", mun khi phc tr li bnh thng l v cng kh. Nhng cng c trng hp ngoi l. V d: Ngy 17 thng 2 nm 1991, Bo "Tn Dn bui chiu" a tin: thnh ph Tuyn Chu c mt "ngi thc vt", sau khi hn m 14 thng ni c. Lm th no cu sng "ngi thc vt"? y l mt vn ng c i su nghin cu.

191. Ung th l g? Trong s nhng bnh nguy hi nht, phi k n ung th. Con ngi lo s bnh ny n mc h ni n ung th l mt bin sc. Ung th cp i s sng ca v s ngi, nhng thc cht n l bnh g? l mt loi bnh thng gp, xy ra khi c khi u c tnh. C ngi ni ung th l bnh do x hi hin i gy ra. Thc ra khng phi th. Loi ngi nhn bit v bnh khi u t rt lui. Trung Quc, trong cc vn bn gip ct i nh n dng n ch "dim" (ch "dim" ting c c ngha l khi u, tc l khi u cng nh ). Ch khi u ting Anh ly t ch La tinh, c ngha l con cua, tc ngi ta hnh dung khi u nh c tm cng pht trin ra bn pha. Ngy nay, y hc hin i c mt nh ngha cht ch v khi u. Ni mt cch khi qut th khi u l t chc t bo pht trin khc thng do tc dng ca mt s nhn t trong c th. Nh ta bit, t bo ca c th c mt qu trnh ra i, pht trin, suy lo v t vong. Sau khi t bo

gi cht i th c t bo mi thay th duy tr cng nng bnh thng ca cc t chc vc quan trong c th. i b phn t bo ca c th u c th pht trin, l hin tng bnh thng. Khi s tng trng tr nn khc thng v khng c khng ch th s hnh thnh khi u. T bo bnh thng sau khi pht trin s c mt qu trnh phn ha thnh thc, sau tr thnh cc t bo ca cc t chc c th. Cn i a s t bo khi u c mc phn ha rt thp, khng th hnh thnh t bo bnh thng pht huy cng nng vn c ca n. Ngc li, n tiu hao mt lng ln cht dinh dng trong c th, khin cho s ra i v pht trin ca cc t bo bnh thng khc b nh hng. iu ng s hn l sau khi hnh thnh, khi u cn thng qua mu, lympho... chuyn dch n ph hoi t chc ca cc c quan khc. ng nhin, khi u khng phi l khng th cha khi. Ch cn pht hin sm, ct b n trc khi t bo khi u di cn l c th cha khi trit . Ngc li, khi khi u di cn, mun cha tr trit l rt kh. Cho nn, hin nay, bin php tt nht i ph khi u l pht hin bnh sm v cha tr kp thi.

192. V sao AIDS c gi l "i dch ca th k 20?" Cui thp k 70, u thp k 80, cc nc u, M bt u lu hnh mt cn bnh k qui. Bnh nhn phn ln u c triu chng ging nh vim phi, st ko di, ho; mt s c biu hin tiu chy mn tnh, trng lng gim dn. V sau, h b nhim ccmen khun. iu k l l cc chng bnh rt ph thng ny khng p ng vi bt c loi thuc no. Khong 4 - 5 nm sau, nhng bnh nhn ny u cht. bc trn b mt ca cn bnh ng s ny, cc nh khoahc iu tra nghin cu mt lng ln cc bnh n. n cui nm 1981, h pht hin nguyn th bnh l mt loi c t bnh cha h gp. N ging nh n dch, pht trin vi tc nhanh trn phm vi ton th gii. V loi bnh ny khin cho cng nng min dch ca c th mt ht tc dng nn n c gi l Hi chng suy gim min dch tng hp, vit tt l AIDS. Bnh AIDS trong my nm ngn ngi lan trn khp th gii. Hu nh nc no cng khng trnh khi. N tr thnh s uy hip nghim trng nht m loi ngi phi i mt. Hin nay cha c thuc c hiu cha bnh AIDS. Mt s thuc tuy c ci thin c tnh trng bnh v ko di thm mt t tui th, nhng li c phn ng ph. V bnh AIDS cha c vacxin phng nga, sau khi pht bnh li khng c thuc c tr cho nn t l t vong rt cao. V vy m ngi ta gi n l "i dch ca th k 20". Cc kt qu nghin cu chng t, ng truyn ch yu ca AIDS l mu, tinh dch v cc dch th khc bao gm nc bt, sa. Con ng truyn nhim l ng tnh luyn i, quan h nam n lung tung, tip mu, tim, sinh v b sa. N khng truyn nhim qua khng kh, qua vt mui cn, cng khng truyn nhim qua ng n ung, lao ng, bi li, bt tay v dng

chung h x. V vy, ch cn gn gi bn thn sch s, khng c nhng hnh vi gii tnh khng ng n, khng nghin ht, cn thn khi truyn mu... l s hn ch c nguy c nhim bnh AIDS.

193. c t bnh AIDS hy hoi h thng min dch ca c th nh th no? Hung th gy nn bnh AIDS l virus Human immunodeficiency virus, gi tt l HIV. c t bnh ny v cng nh, u mi kim c th cha c mi su nghn con. Mc d nh nh th nhng n li c sc st thng rt mnh i vi h thng min dch ca con ngi v cui cng ph tan h thng min dch. Qu trnh ny c din ra nh th no? c t bnh AIDS thng qua hnh vi gii tnh khng an ton ca con ngi hoc kim tim b nhim m i vo tnh mch, thm nhp vo c th. Mc tiu u tin m n cng kch l t bo lympho T c tnh b tr (T - helper cell). T bo lympho T c tnh b tr ng mt vai tr v cng quan trng trong h thng min dch ca c th. N l cht lm hi ha, c th truyn tn hiu ha hc kch thch c th sn sinh ra khng th chuyn dng chng li vi khun xm nhp. N cn c th khng ch s pht trin ca my loi t bo khc trong h thng min dch. Nhng ht c t bnh AIDS sau khi xm nhp vo c th s cng vi nucleoxit v axit nucleic hp thnh RNA. Trn RNA mang y thng tin di truyn ca ht c t bnh. S kt hp ny c tnh chuyn nht rt mnh, ging nh mt cha kha ch c th m c mt kha, phi hp rt nghim ngt vi nhau. Mtkhi c t kt hp vi th th th iu ng s s xy ra. c t bnh cho RNA xm nhp vo trong t bo lympho T c tnh b tr, thng qua men ghi nh chuyn RNA thnh DNA, hp li vo trongDNA ca t bo lympho T. c t bnh DNA sau khi i vo t bo lympho T s nm im , c th nm im trong mt thi gian di. Nhng vo mt dp no , khi h thng min dch ca c th c kch hot chng li loi vi khun no mi xm nhp, t bo lympho T b cm nhim bn sinh si ny n, t m sn sinh ra v s ht c t bnh AIDS. Nhng ht c t ny s c gii phng ra khi cc t bo lympho T. Mt mt, chng git cht mt lng ln t bo T, lm cho phng tuyn th nht ca h thng min dch tan r; mt khc, n tip tc cng kch cc loi t bo khc ca h thng min dch, cui cng ph hy trit h thng ny, khin cho c th mt i kh nng min dch. Trong thc t, bnh AIDS c tn gi chnh thc l "chng thiu min dch tng hp". Chnh v n c th ph hy h thng min dch ca c th cho nn mi c tn gi nh th.

194. V sao h thng min dch ca c th c th tiu dit c vi khun?

Trong c th ngi bnh thng, h thng min dch rt hon chnh. Khi c th b vi khun gy bnh tn cng, h thng min dch s c kch hot v phn kch li vi khun bnh xm nhp vo. H thng min dch ca c th tin hnh cng kch khun bnh nh th no? y l mt qu trnh v cng phc tp. Sau khi vi khun gy bnh xm nhp vo c th, trc ht t bo to trong h thng min dch s pht ng cng kch. N "nut" vi khun vo trong bng ca mnh, phn gii cc vi khun trong bng thnh tng mnh vn. Nhng mnh vn ny ca vi khun hin trn b mt ca t bo to, tr thnh khng nguyn. Chng ging nh nhng nhn hiu biu th mnh l t bo to nut cc vi khun xm nhp, ng thi bo cho t bo T trong h thng min dch bit. T bo T cng vi nhng mnh vn trn b mt t bo to (hay ni cch khc l khng nguyn vi sinh hai bn gp nhau) ging nh mt cha kha phi hp vi mt kha, lp tc kt hp vi nhau sinh ra phn ng. Khi , t bo to s sn sinh ra mt cht gi l nhn lympho. Tc dng ln nht ca n l kch hot t bo T. T bo T "tnh dy" lp tc s pht lnh "cnh bo" i vi h thng min dch, bo tin c mt lng ln "k ch" xm nhp vo. Lc , h thng min dch s a ra mt loi t bo lympho T c tnh st thng v n cn dn xut ra loi t bo lympho B c cng dng c bit. Cui cng, t bo lympho B s sn sinh ra cht khng th chuyn dng tiu dit khun bnh. T bo lympho T c tnh st thng c th truy tm nhng t bo trong c th b cm nhim khun bnh, tiu hy chng, ngn nga khun bnh tip tc pht trin. ng thi vi vic ph hy t bo b cm nhim, t bo lympho B cn sn sinh ra khng th, kt hp vi vi khun trong t bo, khin cho vi khun mt i tc dng gy bnh. Chnh nh thng qua mt lot qu trnh phc tp nh th m h thng min dch c th khng ch c hiu qu nhng vi khun gy bnh trong c th. Sau khi s cm nhim ln th nht c khng ch, h thng min dch s ghi li ton b qu trnh i khng ca n i vi khun bnh v bo tn lu di. Nu c th li b loi khun bnh ny xm nhp ln th hai, h thng min dch s bit r cn phi lm th no i ph li chng. N s c nhng phn ng d dng, chnh xc, nhanh chng tiu dit vi khun xm nhp.

195. ng y khm bnh v sao phi xem li? Khi khm bnh, thy thuc ng y thng bo "th li ra xem". Nh th l v sao? Nguyn nhn l li phn nh tnh hnh cc b phn trong c th. Mt khi c th mc bnh, li thng c s bin i. Thy thuc c th cn c vo cc vt tch "nh mng nhn" trn li chn on bnh.

Cch xem li nh th no? Thy thuc ch yu quan st i li v cht li. i li l nhng nm mng nm trn mt li. ngi bnh thng, nm li mng, mu trng, gi l nm trng mng. Cht li l mu sc ca li, ngi bnh thng ni chung li c mu hng nht. Khi mc bnh, trc ht c th thy nm li b thay i, sau cht li cng thay i. Nu i li t mng bin thnh dy, t mu trng bin thnh mu vng, vng chy thm ch l mu en th chng t bnh t nh bin thnh nng. Tng t, khi cht li t mu hng nht bin thnh mu , mu sm, thm ch l mu tm hoc nhng vt tm xanh th chng t bnh nng ln nhiu. iu cn ch l ngi gi, v mch mu x cng, t chc lo ha, cht li cng c th xut hin nhng vt tm xanh, cn phn bit vi khi b bnh. Ngoi ra, trong qu trnh b bnh, i li thng bong, b mt li rt trn, ging nh mt gng, chng t bnh rt nng. c im ca nhng v tr khc nhau trn b mt li cngc th lm cn c b tr chn on bnh. u li thng phn nh s bin i ca tim v phi, phn gia li phn nh l lch v d dy, hai bn mp li phn nh gan v mt, cn cung li phn nh thn. Ngoi ra, tnh trng i li tr nn dy c lin quan n vic tinh thn b cng thng, th bng ming, ht thuc, xoang ming v sinh khng tt hoc b nhim khun. Ngoi ra, mt s ngi tuy sc khe bnh thng nhng li hi khc thng, c th lc trong c th tim tng mt s bin i v bnh l, nhng tm thi cha c bin php chn on ra. V vy, cn phi nng cao cnh gic, nh k kim tra sm pht hin bnh tnh trong c th.

196. V sao "siu m B" cng c th chn on c bnh? Cng vi s pht trin ca y hc, nhng thit b chn on bnh tin tin khng ngng ra i. Chn on siu m B chnh l phng php chn on mi hnh thnh trn c s s pht trin ca in t hin i, kt hp nguyn l ra a vi m thanh hc. Phng php ny c cc u im l tnh chun xc cao, khng gy tn thng hay au n, khng c phng x, khng cn thuc to nh c hi v tn km... N khng nhng c th kim tra cc bnh ca ni tng nh gan, thn, l lch, ty v t cung m cn c th tm hiu tnh trng pht trin ca thai nhi trong t cung. Siu m B v sao li c th pht hin bnh tnh ca cc cquan trong c th? iu ny phi bt u t nguyn l to thnh nh ca n. Siu m l mt loi sng m thanh, c tn s rt cao vt qu phm vi tai ngi nghe c (tn s vt qu 2000 ln/giy). Siu m c cc tnh cht vt l ging nh m thanh bnh thng, dng phng thc sng dc v vi tc nht nh truyn trong mi trng khng kh, nc v cht rn. Khi gp vt tr

ngi, n s phn x hi m v c th b mi cht hp thu lm yui. ng thi, siu m cn c mt s c im vt l quan trng khc, v d n c hng thng nht vi hng nh sng, c th pht thnh chm tia, pht thnh nhng tia nng. My siu m va c tc dng pht ra siu m, va c tc dng thu tn hiu phn x. Khi lm vic, n to ra nhng sng c cao tn, tc l siu m, nh k pht sinh tn hiu siu m. Bc s tay cm u d t vo nhng v tr cn kim tra ca bnh nhn thm d. V cc t chc trong c th dy c nn h s trkhng v h s hp thu siu m rt khc nhau. c bit, khi nhng t chc trong c th b vim tch nc, sng to, can xi ha v c bng kh th hi m t trong cc c quan ca c th phn x li s rt khc nhau. Lc , u d c th chuyn tn hiu siu m phn hi thnh tn hiu in, thng qua mt loi x l phc tp v tinh t ca my siu m chuyn thnh nh mt ct ca cc c quan v hin ln mn hnh. Bc s cn c cc nh mt ct khc nhau ny phn tch tng hp, t xc nh c tnh cht v v tr mc bnh.

197. K thut CT chn on bnh nh th no? T sau khi tia X. c nh vt l Lnxin pht hin, n pht huy tc dng to ln trong y hc; c bit, t khi xut hin k thut chp CT th hiu lc chn on ca n cng nh "h c thm cnh". Tn gi y ca CT l k thut qut lp tia X ca my tnh in t. K thut ny ra i nm 1972, n nay thay i 4 i my. S ng dng k thut CT lm cho phng thc chn on bng tia X chuyn ln mt bc nhy vt. Trc kia, ngi ta cha th dng k thut X-quang kim tra nhng v tr nm su trong cc ni tng. Ngy nay, k thut CT c th tin hnh kim tra c bnh tnh nhng v tr b che khut . C th ni s pht minh k thut CT l tin b ln nht ca lnh vc y hc phng x k t ngy pht hin tia X-quang n nay. u tin, k thut CT c ng dng chn on cc bnh v no, t l chn on chnh xc i vi cc khi u no t t 95% tr ln. N chn on rt chnh xc i vi chng ph no. K thut CT phn bit hiu qu bnh trng phong do xut huyt no v bnh trng phong do no thiu mu; bi v nh CT no xut huyt c mt thay i rt cao, cn nh CT no thiu mu th mt rt thp. Cng vi s ci tin v khng ngng hon thin, thit b chp CT c dng rng ri trong vic chn on cc bnh lng ngc, bng, xoang chu, ct sng v t chi. V d, vic dng k thut CT kim tra phn ngc c th gip pht hin bnh lao phi, phi ph nc, phi b khi u v mng ngc, cc bnh honh cch m. N cn c th gip ta tm hiu cc thi k v hng phttrin ca khi u. iu i vi phng n iu tr chnh xc rt c gi tr. Gan l mt c quan c v ln, kh chn on bnh bng phng php chp X-quang. Vi k thut CT, cc khi u, cc ti vim, ti m trong gan th hin rt r rng.

Vic dng k thut CT chn on bnh tuyn ty c gi tr thc dng rt ln, v tuyn ty nm su trong khoang bng, k thut chp chiu X-quang hoc siu m rt kh hin r; cn CT c th pht hin c rt sm nhng khi u, chng vim cp tnh v cc bnh khc tuyn ty. Ngoi ra, vic dng k thut CT kim tra xoang chu cng c th chn on bung trng c khi u, khi u t cung v cc bnh bng quang, tuyn tin lit. Vi ct sng, ty sng v t chi, k thut ny th hin rt r cc t chc phn mm nh c thn v nhng c khc chung quanh ct sng, t m c c nhng t liu chn on.

198. Chiu X-quang c hi cho sc khe khng? Chiu X-quang l mt bin php c ng dng rng ri trong chn on v iu tr. Khi kim tra sc khe, bc s thng dng X-quang chiu phn ngc. Khi h thng tiu ha, h thng tim mch v h thng xng c bnh, bc s cng thng dng X-quang kim tra. C mt s ngi khi kim tra X-quang thng lo lng sc khe c b tn hi khng? V tia X-quang c tc dng st thng nht nh i vi t bo sinh vt nn c th sau khi chiu Xquang cng s c nhng phn ng sinh l nht nh. Chiu X-quang qu mnh s gy tn hi i vi cc t chc, nh hng n chc nng sinh l, thm ch gy nguy him cho tnh mng. Nhng chiu Xquang ng mc th s khng nh hng n sc khe, v lng phng x khi chiu rt nh, ch hn ch trong phm vi an ton. Nu cn phi chp nh hoc chiu li, bc s cng s xt n thi gian phn cch gia hai ln (c bit l khi ngu nhin chiu phn ngc hoc kim tra d dy, ng rut, chp nh xng hocmch mu). ng thi, tng cng bo v, cho d chiu kim tra hay cha tr, nhng b phn khng cn thit phi chiu (c bit l nhng t chc nhy cm), bc s u dng tm ch hoc tm cao su cha ch che chn. Hn na, h c gng chiu trong thi gian ngn nht. Cho nn khi chiu X-quang, bn khng cn phi lo lng.

199. V sao my tnh c th chn on c mt s bnh? Ngy nay, trong lnh vc k thut cao, my tnh khng nhng dng tnh ton m cn c mt vai tr to ln trong nhiu lnh vc, trong c chn on bnh. Nhiu ngi c th s nghi ng iu ny v h cho rng, nu my tnh c th khm bnh th cn g n bc s na? Thc ra, my tnh ch l mt loi my mc, cn c con ngi iu khin; hn na, trnh t chn on ca n cng l do bc s thit k nn. Tm li, d my mc tin tin

n bao nhiu th iu quyt nh vn l con ngi, my tnh khm bnh cng khng ngoi nguyn l . V sao my tnh c th chn on c mt s bnh? iu ny phi bt u ni v nguyn l lm vic ca my tnh. Trc ht, ngi ta phi xy dng cho my tnh mt kho bnh n, tc l bc s phi lp cc dng chng bnh, cc kt qu th nghim v a ra nhng phng n cha tr tng ng ri a trnh t vo my tnh. Khi bnh nhn n khm, ch cn cho vo my tnh nhng d liu (nh triu chng bnh, kt qu th nghim), my tnh s cn c nhng ch tiu ny t ng tm kim trong kho bnh n tm ra bnh tng ng. Mt khi tm c, n s a ra kt qu cho bit bnh nhn mc bnh g, nn iu tr nh th no. V d: Mt ngi n khm bnh vi biu hin sc mt ti xm, thng cm thy au u, hoa mt, sc ch khng tp trung v c chng gan, l lch sng to; kt qu xt nghim hng cu v bch cu u thp, cht st trong huyt thanh thp. Sau khi a nhng thng tin v bnh n ny vo, my tnh s x l v pht hin n n khp vi cc ch tiu bnh mu thiu st. My tnh s a ra kt lun chn on bnh nhn mc bnh thiu mu, thiu st. Qua , c th thy vic dng my tnh khm bnh thc cht l vic bc s dng cc tiu chun chn on cc bnh sp xp theo mt th t nht nh a vo trong my tnh. Khi bnh nhn n khm, ch cn a cc thng tin v chng bnh, kt qu xt nghim vo i chiu; nu ch tiu hai bn n khp nhau th c th a ra kt qu chn on. Cho nn, then cht ca vic chn on bnh trn thc t vn l do bc s quyt nh.

200. V sao nn dng nc m ung thuc? Khi ung thuc, ni chung dng nc m l tt nht. Mt s ngi khi ung thuc vin t ra dng cm, c bn lnh cho vin thuc vo ming v nut m khng cn dng nc. Trn thc t, cch ung thuc nh vy rt khng khoa hc, thm ch cn c hi cho sc khe. Cc nh y hc cho bit, nu ung thuc nut kh, vin thuc rt d ngng li trong thc qun, gy cm gic rt kh chu. Hn na, a s thuc vin u c tnh kch thch nht nh i vi nim mc thc qun. V d: cc vin khng sinh, sunfat ferrous... c tnh kch thch mnh, ha tan chm trong thc qun nn n s dn n tnh trng nim mc huyt, sng ln, thm ch hnh thnh vt lot v xut huyt. Do , pht huy y cng hiu ca thuc, ngn nga tc dng ph, khng nn ung thuc kh. Phng php ung thuc vin chnh xc nht l dng nc m ung, nn ung nc nhiu gip nhng thuc c tnh kch thch i vo d dy mt cch nhanh chng, trnh ngng li trong thc qun, lm hi nim mc thc qun.

201. V sao phi ung thuc ng gi quy nh? Khm bnh xong, cm n ca bc s n ca hng thuc, khi giao thuc, dc s s bo cho bn bit tng loi thuc, mt ngy ung my ln hoc cch my gi ung mt ln, mt ln ung my gi hoc my vin. Vic nghim khc quy nh thi gian v lng ung thuc c cn c khoa hc ca n. Khun bnh va ngoan cng va rt gio quyt. Bn ung thuc vo, nu lng t, khng nhng thuc khng git cht vi khun m cn lm tng tnh nhn ca chng; nu ung lng nhiu rt c th gy hi cho mt s b phn no ca c th. Nu bn khi cao hng ung thm nhiu ln, khi khng cao hng ung t ln th khun bnh sau mt trn vt ln kch lit c th s bung ra lm lon, c th bn rt kh i ph. Chnh v khun bnh kh i ph nh th cho nn phi quy nh mt ngy ung thuc my ln, hoc cch my gi ung mt ln, mi ln ung bao nhiu thuc trong c th c nng hp l. Nh vy, khun bnh khng ngng b khng ch, tiu dit, khin cho chng khng sinh trng c, khng c sc chng li, bnh mi khi. Ngoi ra, cn phi ch c loi thuc ung trc khi n cm, c loi ung sau khi n. Khu v khng tt, khng n ni cm th phi ung thuc tng thm s hot ng ca d dy thc y thm n. Nu d dy hoc hnh t trng b lot th phi ung loi thuc c th bo v thnh d dy, gim nh s ma st c hc ca thc n. Nhng loi thuc ny u phi ung trc khi n cm, nu n xong mi ung s khng cn tc dng. Tiu ha khng tt nn ung thuc tr gip tiu ha. Mun tiu ha th phi c ci g tiu ha; v vy loi thuc ny phi ung sau khi n, nu ung thuc gip tiu ha khi trong bng khng c g th s khng c tc dng. C nhng loi thuc i hi c th phi nhanh chng hp thu, phi ung trc khi n, v lc bng i, thuc c th tip xc trc tip vi thnh d dy. Nhng c nhng loi thuc c tc dng kch thch nht nh, i hi phi c hp thu chm, thi gian ko di, cn ung sau khi n thuc v thc n trn ln vi nhau, lng thuc tip xc vi thnh d dy s t i.

202. Lm th no to thnh thuc t vi khun ? Trong thuc hin i c mt thnh phn gi l cht nhiu. N khng nhng c th khng nhiu loi c t bnh, cha c mt s bnh do c t bnh gy nn, m cn c tc dng iu tit min dch v khng ch khi u, c vai tr quan trng trong vic khi phc sc khe. Nhng sn xut hng lot cht gy nhim ny l vic v cng kh khn. Nu tch n t trong mu ngi th gi thnh qu cao. Nu tch t trong mu ng vt th hiu qu ca thuc thp. V sau c mt

nh khoa hc dng vi khun, da vo k thut gene, cui cng gii quyt c kh khn ny.

Di truyn l c tnh chung ca gii sinh vt trong t nhin. Hai con sn dng b m ch c th sinh ra c sn dng con, ht ging da chut ch c th mc da chut. Tt c nhng iu ny u do quy lut di truyn quyt nh. Ngy nay, ngi ta bit c cht khng ch di truyn trong tt c cc loi sinh vt l axit nucleic, m on axit nucleic ph trch nhim v di truyn ny l mt ci nhn. Trong k thut gene, cc chuyn gia em mt mu phn t trn axit nucluic ca mt loi ct ra, lp ghp ln phn t axit nucleic ca mt loi sinh vt khc, khin cho loi sinh vt th h sau biu hin ra c tnh ca mu nhn ny.ng nhin, khng phi dng ko ct m l dng mt loi men c hot tnh c bit. Nm 1973, nh khoa hc M Khin ln u dng k thut gene em nhn ca cc loi sinh vt khc ghp vo trong loi khun a i trng (c tc sinh si tng i nhanh), khin cho th h sau ca khun a i trng c sp xp li, c th duy tr c c tnh ca sinh vt ban u. S xut hin khun a i trng ny nh du s thnh cng u tin ca k thut gene. Nm 1980, cc nh khoa hc ghp nhng mu nhn anbumin ca ngi qua x l vo khun i trng, dng k thut gene t chc li, ch thnh cng cht gy nhiu nhn to. V khun a i trng sinh si ny n rt nhanh, trong 20-30 pht c th sinh c mt i, sau 24 gi c th sinh si 70 i. Nguyn liu nui khun a i trng rt n gin, ngun phong ph nn gi thnh thp. Ngy nay, vi tc pht trin cao ca khoa hc k thut, vic dng vi khun ch to thuc qu tr thnh hin thc. Ngy nay, cc nh khoa hc khng nhng li dng k thut gene ch to ra cht nhiu m cn c th ng dng n rng ri vo trong cc lnh vc sn xut thuc khc v ginh cnhng thnh tu rt ng k. nhng nm 90 ca th k 20, ngi ta p dng k thut gene dng vi khun hoc t bo ng vt c v sn xut ra hn 100 loi thuc, trong c vacxin vim gan B, cht nhiu, bch cu gii t 2, nhn sinh trng t bo dng x...

203. V sao khng nn lm dng vitamin? Tc ng c cu: "Thuc ba phn l c". Vitamin cng l thuc, v vy nn ung theo nhu cu, khng th lm dng. ng tic l khng t ngi cho rng vitamin l thuc b, c li cho sc khe, ung cng nhiu cng tt. Vitamin qu thc c li cho c th, khng th thiu; tnh trng thiu vitamin s gy ra cc triu chng lm sng (chng hn, thiu viatmin A s dn n kh mt, qung g). Nhng iu khng c ngha l dng vitamin cng nhiu cng tt; bi v n khng phi thuc b m l thuc, nu dng qu liu s pht sinh biu hin ng c c hi cho sc khe.

Vitamin c phn lm hai loi: - Loi ha tan trong nc: Gm nhm vitamin B, vitamin C... Chng d b o thi cho nn ch cn khng ung qu nhiu mi ln l c th o thi ra khi c th, khng gy ra ng c mnh. - Loi ha tan trong m: Gm vitamin A, D, E, K. Chng i hi thng qua lng m trong c th ha tan v o thi. Khi dng lng qu nhiu, o thi khng kp, chng s tch li trong c th, lu ngy s gy ng c.

V d: Trong ng c vitamin A, bnh nhn s c biu hin chn n, ri lon tiu ha, da ni vt tng m, nga, bong da, rng tc, tc gin v d gy; bnh nhn thng b au xng; nu bnh nghim trng s nn, au u, bun ng. Tnh trng ng c vitamin D (do ung qu liu) gy chn n, nn nao, phin toi, bt an, km theo chng nhit thp, v sau c th xut hin co git, nhp tim khng u, au u, cng nng thn suy kit, ng h hp b cm nhim, s pht trin tm vc ca tr em b nh hng. Qua cc v d trn, c th thy vic ung vitamin qu liu lng gy nguy hi rt ln, khng km g tnh trng thiu vitamin. V vy, khng nn lm dng vitamin. Nhn chung, nu bn c ch n a dng, cc thc phm hng ngy cung cp lng vitamin cn thit cho c th. Ch mt s trng hp c bit (nh n king lu ngy, nn ma nhiu hoc b nhng bnh c tnh tiu hao nhiu) mi cn ung thm vitamin.

204. V sao trc lc tim, phi y mt t thuc ra khi kim tim? Nu bn ch quan st s pht hin thy y s trc khi timthng y mt t thuc ra khi kim tim. l bo m iu tr an ton. Khi y s rt thuc t trong ng thuc, iu chnh lng thuc, hoc rt thuc t trong ng tim ra, thng kh trnh khi tnh trng u kim b l ra khi mt thuc. Nu khng y mt t thuc ra khi kim trc khi tim, h s y khng kh vo c th. Vy khng kh tim vo trong c th c hi g? Khng kh tim vo trong c th s gy ra mt s phn ng, ph thuc vo lng khng kh vo nhiu hay t v tim v tr no. Lng khng kh tim vo cng nhiu, nh hng cng ln; nu ch mt t th c l cm gic khng r. Khi tim phng dch, ni chung l tim thuc di da, nu ln vo mt t khng kh th ngoi cm gic cng au hi khc thng ra, thng khng c nh hng g ln lm. Nhng nu tim nhm mt t khng kh vo mch mu th s rt phin phc. Bi v khng kh s cng mu i khp c th; n ch ng knh mch mu nh, bt kh khng vt qua c, dn n tnh

trngging nh ci bnh b bt nt. iu s cn tr mu lu thng, nh hng n cng nng vn chuyn xy v cht b ca mu, lm cho cc t chc pha sau mch mu thiu xy v cht dinh dng. Tnh trng ny c y hc gi l apxe, hoc n sn sinh apxe. Nh vy, tim tuy l mt vic bnh thng, nhng nu x l khng thch ng, s c rt nhiu hu qu tai hi.

205. Trc khi tim penicelin, v sao phi tim th phn ng di da? Penicelin l loi khng sinh u tin con ngi pht hin c. S pht hin ra n gip cho con ngi khng cn phi b tay trc vi khun bnh. Nhng ngi ta cng pht hin ra mt iu rt l l c mt s ngi sau khi dng penicelin b kh th, mt trng bch, m hi, huyt p gim thp, c ngi thm ch hn m, t vong. iu ny khin cho cc nh y hc thi cm thy rt hoang mang, khng hiu v sao li xut hin tnh trng nghim trng nh th? Qua nghin cu khng mt mi, cui cng cc nh khoa hc lm sng t iu b mt . Nguyn l trong c th c mt h thng phng ng min dch. Khi cht khng nguyn t bn ngoi xm nhp, h thng min dch s phn ng, sn sinh ra khng th tng ng nn c th khng pht sinh phn ng d ng. Nhng vi nhng ngi c tnh d ng, nu mt ln na tip xc vi loi khng nguyn tng t th khng th trong c th s pht huy tc dng vi khng nguyn , khin cho mt s t bo b ph hoi v gii phng ra mt hot cht. Hot cht ny s lm xut hin trong thi gian ngn hng lot phn ng nghim trng nh huyt p gim thp, da ni mn, yt hu sng nc, th kh khn... Penicelin cng l mt loi khng nguyn nn cng c kh nng pht sinh phn ng d ng. V c th ca mi ngi c khc nhau, lng khng th sn sinh ra cng khc nhau nn khng phi tt c u b d ng. C bin php g bit trc l penicelin c gy d ng hay khng? Qua nghin cu, ngi ta pht hin: Khng th gy d ng vi penicelin l mt loi bch cu IgE, tn ti ngay trong huyt thanh. V vy, nu tim th di da, ta c th bit c loi khng th ny c tn ti hay khng. Nu kt qu th di da l dng tnh th khng th tim Penicelin, nu khng s gy d ng nh hoc nng. Hin cc nh khoa hc ang nghin cu mt loi penicelin khng gy ra phn ng d ng. Khi con ngi s khng cn phi tim th di da na.

206. V sao cm vn ng vin ung thuc kch thch?

Nm 1988, ti Th vn hi Seun, vn ng vin in kinh Canada B.Jonhson tham gia chy 100 m nam. V kt qu kim tra nc tiu ti hin trng cho thy c thuc kch thch nn danh hiu qun qun ca anh b tc i. Ngoi ra, vn ng vin ny cn b pht 2 nm khng c thi u. Tn ch ca Th vn hi l th cht mnh m, tng cng sc khe; cho nn mi hnh thc mn thuc nng cao thnh tch thi u u tri vi tn ch ny. Hn na, vic dng cc thuc kch thch chc chn rt c hi cho sc khe. V vy, nhng loi thuc ny tr thnh thuc cm ca Th vn hi. Thuc cm ca Th vn hi c khng di 100 loi, ch yu thuc my dng sau: -Thuc gy hng phn thn kinh trung khu nh caphein, lithalin, strycnin. Chng c tc dng gy hng phn i vi h thn kinh, lm tinh thn phn chn, ngi tnh to, gim cm gic mt mi. Nhng chng cng em li nhng hu qu khng tt nh d ng thn kinh, mt ng, chong u, tim hi hp, huyt p tng cao, gy nghin. - Thuc gy hng phn c bp nh sinsitimin pintinsitimin, niwelin. Chng c th gy hng phn mc nht nh i vi c vn ng, tng cng lc co ca c. Nhng thuc cng gy ra tc dng ph nh tim p chm, nn nao, nn u, da ni mn... - Loi steron o thi: C tc dng tng tc hp thu, o thi, tng cc cht to thnh anbumin, tng cng nng ni tit. Thuc d dn n ph thng, tn hi gan. - Thuc li tiu: C tc dng tng tiu, thng qua nc tiu bi tit nhanh nhng cht thi trong c th; hoc lm cho c bp vn ng, sn sinh nhanh cc cht ph thi c li cho vic

nng cao sc mnh v sc chu ng ca c bp. Ngoi ra, thng qua c ch li tiu, thuc gip bi tit nhanh nhng cht thuc m Th vn hi cm. Nhng thuc li tiu cng gy mt nhiu nc v mui, lm nhiu lon cc cht axit, kim trong c th. bo m sc khe cho vn ng vin, cc Th vn hi hin i c Trung tm kim nghim ngn nga vn ng vin dng thuc kch thch.

207. V sao khng nn lm dng thuc khng sinh? Lch s pht trin y hc ca Vit Nam v th gii c nhiu bi hc v sai lm. Trong , li thuc khng sinh, lm dng khng sinh l mt trong nhng sai lm ln nht.

Trc y, khi pht hin ra thuc khng sinh, loi ngi thu c nhiu li ch to ln. N c th khin cho ph n st cao khi sinh khng b cht nh trc y; khin cho nhng bnh truyn nhim git cht hng triu ngi (nh dch hch, thng hn, dch t...) c khng ch hiu qu; khin cho nhng cuc phu thut ln khng v nhim trng m tht bi. Nhng cng vi vic s loi thuc khng sinh tng ln, hin tng lm dng thuc cng ngy cng ph bin, ng thi a li nhng hu qu khng lng trc c. Thuc khng sinh c th phn thnh nhiu loi. Mi loi c phm vi khng khun ring. Ni mt cch n gin, mt loi khng sinh c tc dng dit khun hoc khng ch mt loi bnh no , nhng n khng c tc dng i vi cc vi khun khc. Vic chn dng thuc khng sinh sai, hoc dng mt loi thuc khng sinh no ko di s gy nn hu qu khng tt; nh th khng c tc dng cha bnh, nghim trng hn l s ko di bnh tt, thm ch gy ra nhiu phn ng xu, khin cho ngy cng c nhiu loi vi khun nhn thuc. Mt s thuc khng sinh ban u vn rt cng hiu nhng dn dn mt i hiu lc; do , ngi ta khng th khng vt c tm ra nhng loi khng sinh mi. iu au u nht l tc pht hin cc cht khng sinh mi khng ui kp tc nhn thuc ca vi khun. Hn na, cht c ca vi khun nhn thucngy cng mnh, ngy cng kh i ph. i ph vi vi khun nhn thuc, bc s bt buc phi dng ng thi nhiu loi khng sinh. Vic ny tuy git cht nhng vi khun c hi nhng cng khin mt s vi khun c ch b tiu dit, gy mt cn bng trong qun th vi khun, gim thp nng lc khng ca c th. Ngoi ra, ng thi vi tc dng cha bnh, cc loi thuc khng sinh t nhiu u c tc dng ph. Nu khng c hiu bit y v nhng tc dng ph ca thuc m vn lm dng thuc th hu qu tht khn lng. V d: C loi thuc khng sinh nh hng n thnh lc, thm ch gy ic; c thuc khng sinh lm tn hi thn, nu dng cho nhng bnh nhn c bnh thn s lm bnh nng thm; c nhng loi thuc khng sinh gy d ng, trc khi dng nht nh phi th di da... Do , khi chn dng thuc phi v cng thn trng. Rt nhiu ngi c quan im sai lm, cho rng khng sinh l thuc vn nng, ch cn hi au u, hi st l ty s dng.iu khng nhng gy lng ph ln m cn lm cho khun bnh nhn thuc. Ngoi ra, vic s dng khng sinh nhiu s gim thp r rt kh nng khng ca c th. V vy, bnh nhn khng nn t mnh s dng khng sinh m nht thit phi nghe theo ch dn ca bc s.

208. V sao c mt s xt nghim mu phi ly mu khi i? Nhng ngi xt nghim mu u bit r, khi lm mt s xt nghim mu nh ng huyt, m huyt, bnh nhn khng c n g vo bui sng ly mu. V sao li cn lm nh th? Bi v phng php thc hin ca cc loi xt nghim u khc nhau, gi tr bnh thng ca ktqu xt nghim cng khc nhau. c s liu ng, cn ly

mu mu i xc nh. V lc i, c th trng thi o thi c s, c th bi tr nh hng ca cc nhn t trong thc n. Lc i, tnh tnh bnh nhn li tng i n nh, kt qu xt nghim mu s chn thc nht. Do , khi kim tra mu bnh nhn, nn ly mu xt nghim lc bng i. Nh vy, kt qu xt nghim mi c tnh so snh phn nh trung thc tnh hnh thc t ca bnh nhn, n c gi tr chn on bnh c chnh xc. Nu ly mu sau khi n, mt s thnh phn ca thc n c tiu ha s ln vo mu, khin cho nng ca mt s thnh phn no trong mu tng cao, kt qu xt nghim s khng chnh xc. Trc kia, rt nhiu loi xt nghim i hi phi nhn n. Nhng cng vi s pht trin ca k thut xt nghim, phng thc xt nghim cng c nhiu bin i. Nhng xt nghim v cng nng gan, cng nng thn dn dn khng i hi phi nhn n. Vi s pht trin ca y hc, sau ny, nhng xt nghim cn nhn n c th s dn dn tr thnh khng cn thit.

209. C th gim au khi tim khng? Ngi m th phi ung thuc hoc phi tim. Trong hai cch , hiu qu ca thuc theo ng tim s nhanh hn nhiu so vi ng ung. Nhng vic tim thuc li khin bnh nhn b au.c bit l tr em khi thy y t chun b tim rt cng thng v khc tht ln, v vy c bp trng thi cng cng, khi tim cm gic au s nhiu hn. thp k 90 ca th k 20, mt nh khoa hc Anh pht minh ra dng c tim khng au. Hnh dng ng tim ging nh khu sng lc, em mi sng d vo ch cn tim, ch cn n nt l thuc i vo c th. Bnh nhn ch cm thy nh c mt lung kh xung ng, khng h au, li rt thoi mi. Loi dng c tim ny khng c kim, khng cn cm vo c bp, vy thuc lm th no i vo c th c? Nguyn l thuc trong ng tim l thuc bt rt mn. Bt thuc tim phi c nghin mn, ng knh ht thuc ch khong 0,02 - 0,0c mm. Nu bt thuc khng t yu cu ny th khng th no tim c, tc l khng t c hiu qu iu tr. Trong sng tim c mt my pht sng siu m rt nh. Khi tim, sng siu m s khin cho da hoc nim mc ch tim t nhin gin n. Ni th chm nhng lm th nhanh; chnh ti thi im , bt thuc b bn vi tc 750 m/s i vo t bo da, cng vi mu tun hon khp c th. Bt thuc xuyn thu nim mc hoc da vi tc nhanh nh th cho nn bnh nhn khng h c cm gic au. Mt nguyn nhn khc khng gy au l nh bt thuc rt mn, khng cha nhng cht b tr v khng cn pha long, so vi th tch ca cc cht thuc tim ph thng th c th ni l rt t. Nhiu th nghim chng t vic tim loi bt kh ny khng lm cho da b tn thng. Pht minh tim bng bt thuc ny chc chn l mt cuc cch mng ln trong lnh vc cng nghip bo ch thuc.

i vi bnh nhn, dng c tim khng au c rt nhiu u im. Nhiu bnh nhn tiu ng phi iu tr sut i bng cch tim insulin mi ngy; ngoi ra cn phi thng xuyn tim thuc ct cn au. Vic dng thuc bt s gii thot cho h khi ni kh ny.

210. V sao vic ung thuc, tim thuc c th gip cha c bnh? Mi ngi trong c cuc i kh trnh khi c lc b m; phi ung thuc, phi tim th bnh mi khi. V sao ung thuc v tim c th cha c bnh? Nguyn l vic ung thuc hay tim thuc thc cht u l s dng ha cht cha bnh. Chng c a vo c th theo nhng phng thc khc nhau. Thng qua tun hon mu, thuc s n nhng ch cn thit pht huy tc dng, t m cha c bnh. Bnh tt vn mun mu mun v, v d nh cm, vim phi... Ngay chng cm cng biu hin dng nh au u, ln cn st. Do , cc loi "v kh" cha bnh cng theo m ra i. C loi v kh st khun, dit vi khun nh thuc khng sinh, c loi v kh tn cng cc t bo khi u nh thuc khng u. Hn na, mi loi li c nhiu dng thuc khc nhau, ging nh v kh nh trn c sng my, sng ngn, sng trng. Cho d l loi bnh g, d theo ng ung hay ng tim, vic dng thuc vn khng ngoi mc ch cha nguyn nhn (loi b nhng nguyn nhn gy bnh) hoc cha triu chng (loi b cc biu hin bnh). V d: Mt em b vim phi v nhim khun s xut hin cc chng s rt, st cao, ho, au ngc... Bc s s cho em tim thuc khng sinh chin u vi vi khun; cho ung thuc h nhit, gim au (thuc s tc dng vo trung khu iu tit nhit ca c th, ra lnh gin mch mu da v thi m hi gii nhit, ng thi n nhng ni b tn thng c ch cn au). Bnh nhn cng c dng thuc trn ho, ha m c ch phn x ho, lm long dch m. Bnh nhn ung hoc tim thuc, thuc s c tc dng trc tip hoc gin tip t c mc ch cha bnh. V d: Khi bnh tim nng lm cho lc tim suy kit, bnh nhn v thiu xy m th gp, mi tm, c th xut hin ph nc. Sau khi ung hoc tim thuc tr tim, thuc s trc tip tip xc vi tim, lm tng lc co bp ca c tim, nng cao cng nng ca b phn ny. chnh l tc dng trc tip ca thuc tr tim. Thng qua tc dng tr tim, bnh nhn i tiu nhiu hn, l tc dng gin tip ca thuc tr tim. a s cc cht ha hc khi c dng vi liu lng thch ng s phn bit c mc tiu cn cng kch, n ch gy tc dng vi mt s t chc hoc c quan no ; i vi nhng t chc hoc c quan khc th tc dng rt t, thm ch hu nh khng h nh hng. Y hc gi l tc dng la chn.

211. pht huy tc dng cha bnh, thuc c lin quan vi th th nh th no? Thuc v cht c sau khi vo c th s c tc ng khc nhau. Thuc pht huy tc dng cha bnh, cn cht c sn sinh phn ng c hi i vi c th. Tuy nhin, c hai u l nhng hot cht c ngun gc t bn ngoi. Trong c th chng ta cng c rt nhiu cht hot tnh sinh vt nh cht truyn thn kinh, cht kch thch... Chng c vai tr v cng quan trng i vi cng nng sinh l, s sn sinh v iu tit trong c th. Chng c gi l cht hot tnh sinh vt ngun trong. Cht hot tnh sinh vt (d l ngun trong hoc ngun ngoi) khi sn sinh cng nng sinh l hoc hiu qu trong c th u phi kt hp vi th th trn t bo bia. Th th ging nh mt ca i; cc cht hot tnh sinh vt n u phi tri qua s kim tra nghim ngt, hon ton hp cch mi c th pht huy tc dng. Th th ny l mt loi anbumin ha hp thnh phn t cao sinh vt, thng nm trn mng ngoi ca t bo. Khi cht hot tnh n t bo bia, n s kt hp vi th th, chuyn nhng thng tin c c tnh ph hp cho c th th, thng qua th th li truyn vo cc kt cu khc bn trong t bo, cui cng sn sinh cng nng sinh vt trn cht phn ng. Loi th th ny c mt kh nng nhn thc v phn bit vi tnh chuyn nht rt cao i vi cht hot tnh. Nhng th th ring bit c th nhn thc c cc cht hot tnh ngun trong, hoc phn bit c cc cht thuc hoc c t c c trng tng ng. V d, cht truyn thn kinh acetycholine c phi vi th th acetylcholine. Loi th th ny khng bit nhn nhng cht truyn thn kinh khc. Cho nn acetylcholine ch c th thng qua acetylcholine pht huy cng nng sinh l truyn thng tin thn kinh. Tc dng ca thuc cng tng t. N c th kt hp vi nhng th th c bit no v kch hot th th sn sinh ra cng nng cha bnh. Sau khi thuc kt hp vi th th, n s chim lnh v tr khin cho cht hot tnh ca ngun trong khng th kt hp c vi th th, tc l con ng thng thng gia hai bn b ct t, t m pht huy tc dng cha bnh. V d: th th H2 dng cha bnh lot d dy s ngn tr cht Cimetidine, thng qua c ch ny sn sinh ra hiu qu iu tr.

212. V sao khng nn ung nhiu thuc b? Trung Quc c cu "Thuc b khng bng thc n b"; ngha l ngi bnh thng nn da vo thc n b sung dinh dng l chnh, khng nn da vo thuc tng thm sc khe. Mt s ngi cho rng ung nhiu thuc b l tt nn ung nhiu nhn sm, a giao, lc nhung... Kt qu l nh hng khng tt n sc khe.

Nu ni v nhn sm, vn c coi l "vua ca cc loi thuc" th hng sm thin v nhit, sinh sm thin v lnh, bch sm thin v n. Ngi ha kh mnh khng nn ung hng sm, nu ung s gy au u, ming kh, c hng v mi xut huyt. Ngi ha kh yu khng c ung sinh sm, nu ung s s rt, chong u, hoa mt, tiu chy. Vic ung nhiu bch sm s gy ra hng phn, kch ng, mt ng v huyt p tng cao. A giao l mt loi keo da c nu t da con la en, c tc dng t b i vi ph n kinh nguyt qu nhiu. Nhng ngi khe dng loi thuc ny s nh hng n cng nng tiu ha, thm ch gy hin tng au bng, i ngoi. Lc nhung l loi thuc b thch hp vi ngi gi s lnh v ph n c th yu. Ngi khe mnh dng n s cm thy khng thoi mi, thm ch sinh cc hin tng cng u, kh ming, mi xut huyt. Ngoi ra, i vi nhiu thuc b c chng ct, tinh ch (nh nhn sm, sa ong cha, bt trng tho)..., khng phi ngi no cng ung c. Mt ngi khe bnh thng khng cn ung thuc b, c bit l tr em v thanh thiu nin, nhng ngi c cng nng sinh l tt, s hp thu, o thi u mnh m, cc kh quan trong c th ang pht trin. Vic lon n, lon ung c th sn sinh tcdng ph. c mt s tr em v ung thuc b c nhng thnh phn kch thch m dn n dy th sm. Nhng ngi cn ung thuc b cng khng c ung lung tung m phi theo ch dn ca bc s. Bc s s cn c vo tnh hnh sc khe chn loi thuc b thch hp, lng ung va phi.

213. V sao tuyt i khng c th thuc gy nghin? Ni n thuc phin, hu nh mi ngi u bit n rt nguy hi cho c th, mt khi nghin ht th rt kh b. Trong h thuc phin, thng gp nht l nha phin, heroin, maphy, tama, cocain... Theo ngun v phng thc sn xut, chng c th phn thnh ba loi ln l: nhng cht c hi thin nhin, cht c hi tinh ch v cht c tng hp. Heroin, maphy, thuc phin c luyn t cy anh tc; cn tama v cocain luyn t cy tama v cy cocain. Anh tc, cy tama v cy cocain l thuc loi cht c t nhin; cn heroin, maphy, tama, cocain l nhng cht c tinh ch. Cht c tng hp c sn xut t cc cht ha hc. Trong cuc sng, c nhiu mn n ta cha h c nm qua nn mun th bit c hng v ca n. Cc loi nc gii kht mi, loi ko mi u c mi ngi mun nm th xem sao. Nhng vi thuc phin th tuyt i khng c nm th, bi v n ging nh c qu, mt khi nm qua, n s sinh ra s rng buc mnh lit i vi c th v tinh thn. Nu ngng hoc gim lng dng, c th s v cng au kh, biu hin l ngp di, ht hi, s rt, nn nao, bun nn, bng au tht, i ngoi, xng v c bp au n... Ch cn dng thuc tr li th

nhng chng trn snhanh chng tiu tan. chnh l s ph thuc ca c th vi thuc c. Ngoi ra, nhng ngi ht thuc phin s khng bao gi qun c khoi cm do thuc a li, v vy lun lun tmcch c ht; l s rng buc v tinh thn do thuc c sn sinh ra. Thuc c tuyt i khng th th, khng th v t m m th. C ngi ch ht mt ln l nghin, sau khi nghin hu nh khng th no dt b c. Vic da vo sc lc ca c nhn thc hin cai nghin thng khng th thnh cng. V sao cai nghin kh nh th? Nhng ngi nghin khng th sc t khng ch mnh, v nhn cch tan nt, khchu ng c s cm d thm kht thuc. h xut hin tm trng lo lng bun phin, thm ch i n t st, dng mi th on tm bng c thuc ht. C cu chuyn k v mt nginghin nh sau: biu th quyt tm cai nghin, anh ta dng dao cht t mt ngn tay cnh co mnh khng c ht tr li. Nhng khi ngn tay cn nh mu rng rng th quyt tm anh ta li lung lay. Anh ta tm ming vi bng b li v i ra khi phng tm thuc. Do , mun cai nghin, nht nh phi nht kn bnh nhn,dng th on cng bc nh tan s rng buc v c th. gii tr rng buc v tinh thn, bnh nhn cng phi nh nhn vin y t hng dn ng n v c k hoch, tin hnh tng bc.

214. V sao m nhc cng c th cha bnh? Vic thng thc m nhc khin cho ta c cm gic thoi mi, th gin, c tc dng tch cc i vi sc khe. Hin nay, phng php cha bnh bng m nhc tr thnh mt mn khoa hc mi trong y hc, ngy cng c nhiu ngi quan tm. V d: Trong nu c km m nhc th thi gian phu thut ngn, xut huyt t, tm trng bnh nhn tt. Nhiu bnh nhn tm thn mn tnh c iu tr bng m nhc cho bit, sau khi iu tr, h cm thy lng ngc thong ng, lng tin chin thng bnh tt c nng cao, tinh thn phn chn. Vic s dng m nhc cng c th gim bt cm gic bt an i vi ngi hin mu. Cng hiu cha bnh thn k ny ca m nhc ch yu thng qua hai con ng vt l v tm l. Ging nh mt hn si nh c th lm rung ng c mt nc h, nhng m iu nh nhng ca m nhc sau khi truyn vo c th s lm cho tm l thoi mi, khin cho cc t chc t bo tr nn hi ha v cng hng ln nhau, t c tc dng xoa bp t bo mt cch kdiu. ng thi, n cn khin cho hp s, lng ngc hoc mt s t chc no sn sinh cng hng, nh hng trc tip n sng in no, nhp tim, nhp h hp... khin cho nhp iu sinh l tr v bnh thng. Mt khc, m nhc c th nng cao s hng phn i vi cc t bo thn kinh v no, lm sinh ng v ci thin tm trng, xa b trng thi tm l thn kinh cng thng do mi trng bn ngoi gy nn, nng cao sc khng ca c th.

Sng sm ng dy, nghe mt khc nhc tit tu sng sa, giu tnh kch thch, ta s thy tinh thn sung mn, tm tnh thoi mi. Bui ti, sau mt ngy lm vic, nn chn nhng bn nhc c in c m iu p, tit tu chm, s c li cho vic th gin, gim bt mt mi. Tuyt i khng nn nghe nhng bn nhc kch thch mnh v n c hi cho sc khe.

215. V sao vic tm nc lnh c tc dng rn luyn thn th? Ngi xa cho rng, mun sc khe tt phi thng tm nc lnh. S tht qu nh th. C th chng ta d ban ngy hay ban m, ma ng hay ma h u lun ra m hi. M hi mang theo nhng cht thi trong c th, n kt hp vi bi bm v lp da rng ra lm thnh cu bn, v pht ra mi kh chu. Nu nhng cht bn ny lm tc l chn lng, sc khng ca da s gim thp, vi khun sinh si dn n cc bnh ngoi da. V vy, cn tm lun c th gi cho da sch, t mc bnh. Vic tm nc lnh cn li ln hn th na. Nu dng nc lnh 10-22 C tm, nhit da s gim xung. Qua cc c quan cm th v thn kinh da, kch thch lnh c truyn ln v i no, nng cao s hng phn ca v i no, khin cho tinh thn si ni, tinh lc sung mn, n ngon. N cng nh hng n trung khu iu tit thn nhit ca c th, khin ta thch ng c vi nhit bin i, nng cao kh nng chu rt. Nu thng xuyn dng nc lnh tm, tinh thn s y , c th sng khoi, sc chu ng gi lnh, m t v s bin i thi tit tng cao, t b cm lnh v nhiu bnh khc. Vic dng nc lnh rn luyn c th nn bt u t ma h. Hng ngy, vo bui sng, nn dng nc lnh tm, c th cho n ma ng. Trc khi tm, nn dng khn thm nc lnh lau mnh, bt u t hai tay, qua lng ngc, bng, sau lng xung n chn khin cho da ln l va, lm cho thn th quen dn vi nc lnh. Ban u, thi gian mi ln tm khng nn qu 5 pht, v sau dn dn tng ln n 15-20 pht, c tun t tng ln v rn luyn thng xuyn. Khi c th khng thoi mi hoc b m th nn ngng tm ngay; trc hoc sau khi n cm na gi cng khng nn tm.

216. V sao tm nng nhiu c hi cho c th? Cuc sng con ngi lin quan mt thit vi nh sng mt tri, tia t ngoi trong nh nng c th git cht cc loi vi khun, ngn nga nhiu bnh pht sinh. Tr em b ci xng thng c bc s nhc nh cho tm nng, v nh nng c th khin cho mt cht ha hc trn da tr em chuyn thnh vitamin D, thc y s pht trin ca xng. Nhng vic tm nng qu mc,

c bit l phi mnh trn di nh nng mt tri mnh, s lm tn hi da, gy nn cc bnh do tm nng. cc nc u, M, thi quen tm nng rt ph bin. Nhng nm gn y, vng duyn hi Trung Quc cng bt u thnh hnh tm nng. Ngi ta ch mc qun o tm, h ngc v lng, ng trn bi ct, nng t da ln. Khi da phi nng thnh mu sm th thc t l da b tn hi. Ni chung, sau my gi tm nng, trn da xut hin nhng m , c cm gic bng rt,thm ch cn ni nhng nt phng nh. l v tia t ngoi kch thch t bo da, khin cho mch mu lp da trong gin n ra m hnh thnh nhng m . Nhng m da ny phi qua 3 4 ngy mi khi. Bnh nhn c th bong da, hoc sc t trm tch li khin cho da tr thnh mu nu. Y hc gi l vt phn ng phi nng, mt loi tn thng ca nh nng i vi da. Phi nng qu nhiu c th gy ung th da. c, ngi ta nghin phi nng, hu qu l mi nm c khong 10 vn ngi b ung th da. Tia t ngoi qu nhiu s ph hoi t bo da v sn sinh hin tng da. Tip theo, lp da b cht s bong ra, dn n hnh thnh khi u mu en c tnh. Do , nhng ngi hay phi nng hoc c din tch da phi nng qu nhiu nn n bc s nu pht hin thy trn c th c nhng m sc t ging nh cao su, g bin ni ln. Vic tm nng qu mc cng lm gim thp sc khng ca da, ph hoi t chc da v lm cho t bo b bin i, d pht sinh cc bnh cm nhim v da. Thi quen ny cng khin cho da lo ha nhanh. V tip xc vi nng lu, t bo da b mt nc, dn n xut hin nhng np nhn dy, da b sng ha, lp da trong mt tnh n hi v cc si x b gy, bin cht, da tr nn th rp, kh. V vy, nhng ngi la tui 30 hay tm nng, trn trnsm xut hin np nhn. nhng c gi la tui 20 hay tm nng, ui mt cng sm xut hin np nhn hnh ui c. Qua , c th thy, thi gian tm nng khng nn di. Nn trnh nh nng qu mnh tn tht da, lm nh hng n thm m v sc khe.

217. V sao trc khi ng nn ung mt cc sa? Nhiu b m thch cho con ung sa bui sng. H cho rng nh th d hp thu, thc ra cch ngh ny khng ng. Trong sa c 87% nc, 13% cn li l cc cht anbumin, m, cc hp cht ca nc v ccbua v mt s nguyn t vi lng nh canxi, cc sinh t... 200 gam sa c th cung cp 451kJ, nhng nu ung khi i, lng nc trong sa s khin cho dch v long ra, nh hng n tiu ha v hp thu. Ngoi ra, sa l cht lng, thi gian ngng li trong d dy rt ngn, thnh phn dinh dng kh c hp th ht, cho nn tt nht l n ng thi vi bnh m, bch quy, khng nn ung sa khng.

My nm gn y, mt s nh khoa hc pht hin thy trong sa c mt cht khin cho con ngi d mt mi, l axit amonic L, c tc dng trn tnh i vi c th. T , ta thy nu bui sng ung mt cc sa khi bng i, c th s mt mi, nh hng n hiu qu cng vic v hc tp. Vo bui ti trc khi ng, vic ung mt cc sa c th gip b sung dinh dng, ng ngon, bo m ngh ngi y , c li cho hc tp v cng tc ngy hm sau, c bit l i vi nhng ngi thn kinh suy nhc, kh ng. Sa khng nhng giu dinh dng m cn c tc dng iu tr v phng nga mt s bnh. V d, nhng ngi b bnh lot d dy hoc hnh t trng nu thng xuyn ung sa c th gi cho nim mc tt, thc y vt lot mau lnh. Trong sa c nhiu cht canxi, d c c th hp thu, sa cao canxi c th phng bnh long xng. Ngoi ra, sa cho thm mt ong c tc dng nhun trng, gip cha bnh to bn.

218. V sao vic m lng c th gii tr mt mi? Trung y truyn thng cho rng, cuc sng ca con ngi c quan h cht ch vi kh huyt. Kh l cht c bn thc y hot ng sinh l ca cc t chc v cc kh quan; huyt l danh t gi chung cc dch trong c th. Kh huyt nh kinh lc m tun hon, vn chuyn khp ton thn, cung cp dinh dng cho cc t chc trong c th. C ngi v thn kinh v tm l qu cng thng, li thiu nhng hot ng v rn luyn cn thit nn s vn hnh kh huyt trong c th lun lun b tr ngi, sinh ra cm gic tht lng au mi. Lc , nu c con chu hoc ngi nh dng tay xoa m trn lng th sau mt chc, cm gic mt mi s tiu tan ht. m lng v sao li c tc dng k diu nh th? Lng l b phn c mch trong h thng kinh lc; pha trn l huyt i chy, pha di l huyt mnh mn v nhiu huyt quan trng khc. Vic m lng c tc dng kch thch nhng huyt ny, thc y cc b s lu thng huyt, khin cho kh huyt khng b tc , gn ct v c bp vn cng thng nay c th gin. Nh vy, s mt mi t nhin s mt, con ngi cm thy hng phn, d chu.

219. V sao ma xun cn m, ma thu cn lnh? "Ma xun cn m, ma thu cn lnh" l cu ni ca mingm ta thng nghe thy. ngha ca cu ny l kh hu ma xun va chuyn sang m, khng nn mc qu mong manh m nn

"mc m" mt cht. Sang ma thu, kh hu bt u chuyn lnh, khng nn mc qun o dy sm qu, nn cho thn th hi lnh mt cht. "Xun m, thu lnh, bch bnh u d trnh", l kinh nghim ca dn gian tng kt ra trong qu trnh thc tin u tranh lu di vi thin nhin. Cho nn, cu ni ny c c s khoa hc nht nh. Nh ta bit, thn nhit ca con ngi lun gi mc 37 C. Nu thn nhit qu cao hoc qu thp, cng nng sinh l ca c th d b tn hi. C th lm g gi c nhit bnh thng ? Mt l da vo s iu tit trong ni b c th (s gin n hoc co bp ca cc mch mu di da, ra m hi nhiu hay t); hai l da vo vic mc qun o nhiu hay t (khi tri nng th mc t mt cht, nh vy c li cho s tn nhit ca c th; khi tri chuyn lnh mc nhiu mt cht trnh c th b mt nhit nhiu). Ma ng qua, ma xun n l cc giai on qu chuyn t lnh sang m. Lc ny, thi tit tuy m dn nhng kh hu thng bin i, chc nng, chc lnh, thng l khi mt tri ln th m, khi ni gi th lnh. Do , c th trong ma ng quen vi vic mc nhiu, n ma xun nu mc t qu s khng thch nghi c vi s bin i ca kh hu v d b cm lnh. Cho nn, vo u ma xun, mi ngi c "mc m" mt cht, gim qun o dn dn. Ma h qua, ma thu n l giai on qu chuyn t nng sang lnh. Thi tit tuy bt u lnh nhng vn c mt qu trnh chuyn i. C ngi va vo ma thu vi vng mc nhiu o m, thm ch sm mc c o bng, cch lm khng tt. V mc m sm qu th c th khng c rn luyn vi ci lnh, khin cho kh nng phng rt km i, khng li cho s iu tit cng nng ca c th. Kt qu n gia ma ng, thi tit tht rt, mi v kh qun b khng kh lnh tn cng th cc mch mu trong khng khng ni, khin cho lu lng mu t, sc khng gim xung. Nhng khun bnh nm sn trong mi v kh qun tha c hot ng, gy nn cc chng ho, cm mo, ht hi, chy mi, pht st. Cho nn ma thu nn "lnh" mt cht, qun o mc tng dn. "Xun cn m, thu cn lnh", cu ni ny tuy c c s khoa hc nht nh, nhng cng phi xut pht t thc t. Nu u ma xun, thi tit tng i nng m vn cn mc o bng, u ma thu thi tit tng i lnh m vn mc mong manh th s b m ngay. Tm li, phi cn c tnh hnh bin i ca kh hu v tnh trng sc khe bn thn n mc cho ph hp.

220. V sao khi ln cn st, nn ung nhiu nc m? i vi c th, nc v cng quan trng, gn cht vi s sng ca con ngi. Ngi no khng ung nc 7 -8 ngy lin s t vong. Ni chung, mi ngi mt ngy m cn khong 2,5 lt nc. Nhng lng nc c th cn khng phi l c nh. Ma h nng nc, ngi ta cn lng nc nhiu hn; sau khi vn ng nhiu cng cn lng nc nhiu hn.

Vy v sao khi ln cn st, ta cng cn lng nc nhiu hn so vi lc bnh thng? Nguyn l rt n gin, l v khi st cao, lng nc trong c th t ng h hp v t da bc hi rt nhiu. Cho nn phi ung nhiu nc m b sung, nu khng s c hin tng mt nc v m thm nng. Ngoi ra, nc c cng nng iu tit thn nhit. Vic ung nhiu nc c th gip gim thp thn nhit thng qua m hi hoc tiu tin. Ngoi ra, vi cc trng hp st do vi khun, vic ung nhiu nc s lm long c t do vi khun tit ra trong mu, thi n ra ngoi. Hn na, khi st cao, qu trnh hp thu, o thi ca c th b ri lon, nhng cht c hi trong c th s xut hin trong mu. Vic ung nhiu nc s lm long nhng cht c hi ny, gim nh hng khng tt ca n i vi c th.

221. V sao ni "ra chn nc nng trc khi ng cng nh ung thuc b"? Hai chn con ngi khng nhng trng lng ton thn m cn chuyn di thn th i. Theo tnh ton, mt ngi trong cuc i i khong 10 vn km, tng ng vi 2,5 vng trn qu t. Con ngi hot ng, chn phi lm vic rt nng nhc, cho nn vic gi m i chn v cng quan trng i vi cng tc, hc tp v sc khe. Ra chn trc lc ng l mt phng php bo v sc khe, rt c ch cho ton thn, li ngn nga bnh nm chn. Vic dng nc m ra chn c tc dng nh ung thuc b. Nc nng 60 - 70 C c th kch thch u cui thn kinh, iu tit h thng thn kinh thc vt v ni tit t, thc y mu tun hon tt, cung cp cht b v kh xy, kp thi bi tr nhng cht thi tch t, ci thin gic ng v nng cao tr nh. Theo hc thuyt kinh lc ca ng y, lc ph ng tng ca c th u c nhng huyt v tng ng trn chn. C hai chn c tt c 66 huyt, chim 1/10 tng s huyt ton thn. Vic ra chn v xoa bp cc huyt trn chn s ngn nga c nhiu bnh cc b v ton thn. V d: V sao khi hai chn b lnh, ta li d b cm? l v hai chn cch xa tim, cho nn mu c cung cp t, nhit ca da chn hi thp. Ngc li, chn c quan h cht ch vi h thng thn kinh ca nim mc ng h hp. Chn b lnh s c phn x lm cho cc mch mu trong nim mc ng h hp co li, lng mu lu thng t, s vn ng ca cc lng t gim, do sc khng bnh ca c th gim r rt. Khi , nhng khun bnh vn tim tng trong mi v yt hu s sinh si ny n, gy ra bnh. Sau khi b cm, mi ngy dng nc m ra chn 2 - 3 ln, s khin hin tng huyt trong nim mc mi v yt hu bin mt, chng cm s nh i.

Ngoi ra, vic dng nc m ra chn cn c th lm tan mt mi, ngn nga chi di au mi do i ng xa hoc lao ng nng gy nn. Vic dng nc m ra chn trc khi ng cn c th iu tit cng nng v i no, khin cho thn kinh tr v trng thi yn tnh, th gin, gip ng ngon.

222. V sao phi cn thn khi tm hi? Tm hi do ngi Phn Lan pht minh ra. Hi , nh tm cn l mt cn phng bng g dng bn b h. Trong phng u tin t la chy, t mt hn trn ngn la, i n khi nng th khot nc l ln, khin hi nc bc ngn ngt trong cn phng nhit tng cao. Ngi tm ci trn trong phng mt thi gian, m hi ton thn m a th i ra ngoi v nhy xung h nc lnh. Sau dng cnh cy c du thm nh khp mnh, c lm nh th lin tc nhiu ln. Ngy nay, tm hi m rng ra khp th gii. Nhiu khch sn v nhng tm sang trng cng dng cch tm ny. Cch tm ngy nay ni chung l x hi nc nng vo phng tm, trong mt thi gian ngn, nhit trn mt da ln n 38-40 C. Ngi tm trong phng 510 pht, sau tm nc lnh cho nhit trn da xung thp 4-8 C. Cng c ngi bt chc cch tm ca ngi Phn Lan: Trong mt gc ca phng tm t mt l la, trn ngn la mt tng to, khi hn nng th khot nc t mt thng cnh ln hn ... Hiu qu cch tm ny rt tt, ngi tm cn c th hng th nim hng th, v vy rt c a thch. V sao nhiu ngi nghin tm hi? N c li g cho sc khe? l v khi m mnh trong nhit cao th m hi ra rt nhiu; mi ln tm, ngi c th ra khong na lt m hi. C hai tun tm mt ln, lin tc 4-5 thng, tnh trng hp thu o thi ca c th s c ci thin, trng lng gim. Vic tm hi cng khin cho nhp tim v mch p tng, huyt p hi cao, mch mu di da gin n, kt qu tng t nh rn luyn th dc chy ng di, c li cho vic tng cng th cht, phng cc chng cm gi, lng au mi v au khp... Nhng vic tm nng lnh khng ng cch cng d gy nguy him hoc t t. Ngi tm ln u, c bit l ngi gi, ch nn trong phng hi nc nhit cao nhiu nht 5 pht, v sau thch ng dn mi c th tng thi gian ln, nhng mi ln khng vt qu 10 pht, nu khng s d nguy him. Ngi ang st, ngi mt nc, ngi mi ung ru hoc va tp luyn xong (c th ang thiu nc) khng nn tm hi ngay, nu khng s b ra m hi qu nhiu, rt c hi. Ngi in hoc b bnh tim, phi u khng nn tm hi. Ngi b bnh vim gan A v ph n tin mn kinh lc tm phi rt cn thn.

223. V sao sa u cha un chn c c?

4.000 nm trc, nhn dn Trung Quc bt u bit nsa u. ung ny c hm lng dinh dng phong ph nn lun c xem l thc n b dng. Nhng mt s gia nh ch sa u cha un chn em dng, kt qu l xut hin cc chng ng c nh au bng, tiu chy v nn. V sao ung sa u cha un chn li gy ng c? Nguyn nhn l trong u sng c cc cht c ch nh trypsin, cht ngng kt t bo, cht saponin... Nhng cht c ny tng i bn nhit, ngi n sa u cha nu chn hoc bt u cha c rang chn c th b ng c. Triu chng xut hin sau khi ung khng lu: nn nao, nn, au bng, bng chng, tiu chy, c th dn n mt nc v ri lon cht in gii. Bnh nh s t khi sau 3-5 gi, nng th ko di 12 ngy. ngn nga ng c, bc s nhc nh chng ta trc khi tinh ch sa u, nn rang chn hoc nu chn. Thng thng, trong qu trnh un, khi nhit ch mi t 80-90 C, nc sa si bt. Nhit ny vn cha th ph hoi hon ton cc cht c trong sa u. Lc , nn gim ngn la sa u khng tro ra, tip tc un si 10-15 pht mi c th ph hoi trit cc cht c trong sa u.

224. V sao khi ng thnh tng chn pht, cu th bng dng hai tay m bng di? Xem bng, ta thng thy trong nhng pha pht trc tip, cc cu th ng thnh tng chn bo v cu mn. Lc , phn ln h u dng hai tay che bng di, v sao? Nguyn l khong cch gia hng ro chn v v tr qu bng rt gn. Khi qu bng i, khng nhng lc rt ln m tc cng rt nhanh, cc cu th ng thnh hng ro chn c th khng phn ng kp. Trong khoang bng c rt nhiu tng ph quan trng nh gan, l lch, d dy, ty, thn... Hn na, da v c bp y li rt mng. Cu th b trng bng khng nhng bng au d di m cn c th b tn thng cc tng ph, chng hn v gan, l lch.. Ngoi ra, b phn sinh dc ca h (vn khng c b phn bo v) cng s b tn thng nghim trng nu trng bng. Do , khi ng thnh hng ro chn pht, cc cu thphi dng hai tay bo v bng. y l phng php hiu qu phng bng hoc dng vt b tn thng.

225. V sao khi kht, vic ung nc nng c tc dng gii kht tt hn nc mt?

"i thm n, kht thm ung", l hin tng sinh l bnh thng. Vo ma h oi bc hoc sau khi lm vic nhiu, c th ra nhiu m hi, ngi ta s cm thy kht, mun ung nc. Nhng iu th v l rt nhiu ngi cm thy ung nc nng gip gii kht tt hn nc mt. Ngi ta s d c cm gic kht l do khi c th thiu nc n mt mc nht nh (tc mt i khong 10% lng nc), h thn kinh s truyn nhng thng tin ny ln i no. Lc , vic ung nc mt v nc m c hiu qu rt khc nhau. V nc mt sau khi i vo ng tiu ha s kch thch nim mc, mch mu d dy v ng rut, khin chng co li theo phn x t nhin, khng li cho s hp thu nc trong d dy vo mu. Cn khi ung nc m, nim mc, mch mu ca d dy v ng rut trng thi gin ra, c li cho s hp thu nc vo mu. Nh vy, sau khi ung nc nng, ta s c cm gic kht hn. Do , sau khi vn ng hoc lao ng ra m hi nhiu, cm thy kht th nn ung nhiu ln bng nc m (20-30 C). Ngoi ra, vic thot m hi s khin c th mt i mt lng mui ln. Lc , nu ch ung nc m m khng b sung mui th sau khi nc c c th hp thu, chng li bin thnh m hi v tip tc lm mt mui trong c th, gy ri lon in gii. V vy, khi ung nc nn cho vo mt t mui.

226. V sao trc khi vn ng mnh, phi vn ng chun b? S sng th hin s vn ng. Thng thng, vic tham gia th dc, rn luyn thn th s gip ch cho lc cng ca c bp, nng cao cng nng ca tim phi, tng cng th cht. Nhng khi tham gia thi u bng hoc bng r, cc vn ng vin trc khi ra sn u phi hot ng chun b. V sao cn lm nh th? Nguyn l khi c th phi vn ng mnh, h thng thn kinh v c bp trng thi cng thng cao ; ng mch vnh, hthng h hp v bi tit u hot ng mc cao. cc c quan trong c th t c mc ny, c th phi c mt qu trnh iu chnh tng ng. Nu trc khi vn ng mnh, cng thng m khng c chun b y , h thng mch mu ca tim v h h hp khng th phn ng p ng ngay, cho nn c th khng th no pht huy k thut c tt nht. Cn c mt nguyn nhn na: V c bp v cc khp xng ton thn cha c trin khai y , khi t ngt vn ng cng thng c th xut hin cc chng lc yu, au mi, c bp thiu xy, d dn n b thng hoc rch c, chut rt, thm ch dn n tai nn. V vy, trc khi vn ng mnh, nht nh phi khi ng chun b, tun t tin ln, khin cho cc h thng trong c th c iu chnh n trng thi sinh l tt nht thch ng vi nhng vn ng i khng, ng thi c th trnh c nhng tn thng bt ng.

227. V sao ln u tham gia vn ng mnh, c bp thng pht sinh au mi? Ngi thng khng hay vn ng, mt khi tham gia vn ng mnh, v lng vn ng nhiu nn cc b c bp c hintng au mi. l iu rt t nhin. Nhng nguyn nhn au mi thc cht l do u? Thng thng, s au mi c lin quan vi lng hp thu, o thi ca c bp. V d, khi u bng r, trong qu trnh thi u, ta phi chy nhanh, chy nhiu v lm loi ng tc; nh vy, c bp ton thn, c bit l c chn, phi co bp mnh v lin tc. C bp co bp phi tiu hao nng lng nhiu, nng lng c cung cp nh phn ng ha hc ca cc cht xy ra trong c bp. Cc bin i ha hc trong c bp c hai loi: mt l hp thu, o thi khng c xy tham gia phn ng ha hc, hai l c xy tham gia phn ng o thi. Trong phn ng khng c xy, cc cht nh Ado photphoric, ng nguyn (l cht cung cp nng lng) trong c bp b phn gii, ng thi gii phng nng lngcung cp cho c bp co bp. ng nguyn trong iu kin thiu xy s phn gii thnh axit lactic. Khi hp thu o thi c xy, axit lactic b xy ha bin thnh nc v CO2; ng thi vi qu trnh , nng lng cng c phng thch. Nhng khng phi tt c axit lactic u b xy ha m phn cn li c bin thnh ng nguyn, lu gi trong gan. ngi t vn ng, khi ngu nhin vn ng mnh, v thiu mu cung cp cho c bp nn c bp thiu xy, axit lactic khng c xy ha kp thi, tch t li trong c bp. Lng axit lactic qu nhiu s kch thch cc c quan cm th ha hc (t chc chu s kch thch ca cc cht ha hc) trong c bp, hoc chnh s tch t ca cht ny gy nn p lc thm thu, khin cho t chc c bp hp thu nhiu nc, dn n ph nc cc b, khin cho c bp c cm gic au mi. Hin tng ny khng gy hi nhiu, qua my hm s t khi. Nu au mi d di, c th tm nc nng v xoa bp ch au mi tng tun hon mu, gim nh dn v t khi. Cng c nh khoa hc cho rng, au mi l do vic vn ng lm cho c bp mi mt, cc th tht trong c bp co gin khng ng u, sinh ra s ri lon nh. Trong trng thi , mch mu b dn p, mu khng lu thng khin cho c bp thiu xy. Gp trng hp , nn thng qua phn x thn kinh khin cho c bp th gin, hin tng au mi s gim dn. Vy c th trnh hoc gim nh tnh trng c bp b au mi khng? Mun vy, trc khi vn ng phi chun b tt, lng vn ng nn tng dn, sau khi kt thc phi lm ng tc th gin hay xoa bp. iu ny c th s gim nh hoc trnh c bp pht sinh au mi.

228. V sao vic n lng thc tp li c ch cho sc khe?

Ngi phng Nam mt ngy n ba ba, hu nh u bng cm, cn ngi phng Bc li ly bt m lm lng thc chnh. Nhng cc nh dinh dng hc li khuyn chng ta rng: nn nnhiu loi lng thc tp. n ng cc hn hp tt hn l ch n mt loi. Lng thc tp l ngoi go v bt m ra cn dng ng, cao lng, cc loi u... Qu trnh trng thnh v pht dc, hp thu, o thi v cc chc nng sinh l ca con ngi u i hi ngun dinh dng phong ph, trong c anbumin, cc loi m, ng, vitamin v nguyn t vi lng. Mt ngi trng thnh mi ngy cn c hp thu 80-100 g anbumin, mt trong hn 20 loi axit amoni m c th khng t hp thnh c, phi da vo s cung cp ca thc vt. Vic c th thiu mt loi anbumin no s dn n gim trng lng, c bp co rt, dinh dng khng tt. V d: Thiu nhm vitamin B s gy ra cc chng vim thn kinh, nga da, thiu mu. Hng ngy, chng ta n cm chnh l hp th cc loi dinh dng t trong thc phm. Go v bt m ch c th cung cp cho ta cc hp cht ca ccbua vi nc v anbumin, cn nhng thnh phn dinh dng khc th khng . Lng thc tp c tc dng b sung nhng thnh phn cn thiu ny. Ng l lng thc ph mi ngi thng n. So vi bt m, ng khng thua km mt cht no v s nng lng, vitamin v khong cht. Gi tr anbumin ca n nm mc gia bt m v go. Ng cha kh nhiu axit m khng no, gip chng bnh x cng mch mu, phng t bo suy lo. Trong ng cn c cc cht vi lng nh canxi, pht pho, c li cho s pht trin khung xng v h thng thn kinh, gim huyt p. Ngoi ra, ng cn c tin vitamin A, c tc dng bo v th lc v da (m trong bt go v bt m khng c). Hm lng anbumin, m v cht st ca ng u nhiu hn go; n li c nhiu loi axit gc amin, cha vitamin B di do m nhng lng thc ph khc khng c. Cc loi axit amin trong khoai lang nhiu ngang vi go, c gi tr dinh dng cao; hm lng cc vitamin nhm B v canxi trong khoai cng cao hn go. Trong khoai cn c vitamin C v tin vitamin A. c im ln nht ca cc loi u l hm lng anbumin rt cao, gp 2-5 ln so vi go hoc bt m. Trong cc loi u cn c cht lysin m trong anbumin m cc loi ng cc khc khng c, tuy n khng c cc loi axit amin thng gp trong ng cc. Qua so snh, ta thy cc loi lng thc u c c im dinh dng ring. Go, khoai lang, bt m c lng anbumin cao; ng nhiu axit bo khng no v tin vitamin A; cc loi u khng nhng c hm lng anbumin cao v tt m cn cha nhiu loi vitamin B. Cn c vo c im ny, chng ta nn phi hp hp l nhiu loi lng thc ph ba n y dinh dng, tha mn nhu cu pht dc v bo m sc khe. Hng ngy, chng ta c th n cm hay bt m, thm khoai lang, khoai ty ( thay th mt phn go). Vic n nhiu lng thc ph khng nhng gip thay i khu v m cn c li cho sc khe.

229. V sao vic nhai ko cao su li c ch? Ko cao su rt tt cho sc khe khng nhng ca tr em m c vi thanh nin. Vic nhai loi ko ny khng nhng c li cho s pht trin ca cc c mt m cn c li cho rng. Ko cao su thc t l loi ko rt t ng, c tnh do v n hi cao. Khi nhai ko, cc c mt khng nhng phi lm vic m mt rng cng c xt ln nhau. Ngi thng n ko cao su c ba iu li nh sau: - phng su rng: Trn 50% tr em mc phi bnh su rng, nguyn nhn chnh l khng ch gi v sinh ming, trc khi ng cn n ngt, li khng nh rng, lm cho cc cht cn lu li trong khoang ming v gia cc k rng. Vi khun nhn c hi m sinh si ny n, chn rng hnh thnh nhng vt en. Nu sau ba n, cc em n mt ci ko cao su th qua vic nhai i nhai li, ko c th cun tri nhng thc n cn ng li gia cc k rng, li kch thch nc bt tit ra. Nc bt nhiu s c tc dng lm cho ming sch. -Lm cht rng: Khi hai hm rng dng lc cn bng nhai ko, va l mt s kch thch sinh l i vi rng li va l mt s kch thch c hc c tc dng xoa bp rt tt. N lm cho rng chc, chn rng khe, lm cht rng. - Gip c mt pht trin: Trong cuc sng hin i, cc loi lng thc tp, lng thc th dn dn b cc thc phm tinh ch thay th. Thc n ca tr thng mm v nh, phn nhiu khng i hi phi nhai lu c th nut c. Nh vy, cc t chc c mt vn ng t, khng c rn luyn thch ng nn pht trin khng tt. Tnh trng ny ko di s khin tr d b thin u thng khi ln ln. Nhng vi nhng em hay n ko cao su th tnh hnh s khc, c mt pht trin bnh thng, c chc khe khin cho b mt y n. Qua , ta thy ko cao su l loi ko c ch. Vic n n thng xuyn c li cho sc khe. Nhng cng cn ch , khi n ko tt nht khng nn nhai mt bn ( trnh hm v c mt pht trin lch), hoc va n va lm bong bng (v nh vy va khng vn minh va mt v sinh).

230. V sao khng nn n c u, ng sen, c nn? pha nam Trung Quc c mt s thc vt thy sinh nh c u, ng sen, c nn..., v thm v ngon, nhng ngi n chng d mc bnh sn l gng. Sn l gng l mt loi k sinh trng trng trong rut non ca ngi v bi tit ra ngoi theo phn. V ngi min nam Trung Quc thng dng phn ti bn cy nn trng sn rt d ln vo trong cc ngun nc. Trng sn di nhit thch hp s tr thnh u trng lng, chui vo trong con c. R cy c u, ng sen, c nn l nhng cht c rt thch n. Khi c sng r cy ny th u trng lng trong c s chui ra, lm thnh t kn trn r .

Thng 7 n thng 9 hng nm l ma thu hoch cc loi thc vt thy sinh trn, cng l ma kn u trng nhiu nht. Nu n phi c u, ng sen, c nn c kn, kn u trng s xm nhp c th, pht trin thnh sn l gng, sinh sng trong rut non, gy bnh vim nim mc rut non, nh hng n tiu ha. Triu chng l bng trn kh chu, khu v khng tt, a chy, tiu ha khng tt, thm ch gy suy dinh dng, mt v tay chn ph thng, tr em pht trin khng bnh thng. Do , nu n cc loi c trn, cn luc tht chn. Nu n sng th phi nhng qua nc si t 3 n 5 pht, sau dng dao bc v; nht thit khng c n c v.

231. V sao khng nn n s? Nm 1988, Thng Hi xut hin i dch vim gan A. C gia nh tt c mi ngi u mc bnh. Trong mt thi gian, khoa cch ly ca bnh vin khng cha bnh nhn. H ni n vimgan A l mt mi ngi bin sc. iu g khin dch vim gan A ly truyn rng ri nh th? Qua nghin cu, ngi ta pht hin mi chuyn u do tnh thch n s gy nn. S sng vng bin cn, ni rt d b nhim. Trong khu vc nc nhim, c th s thng c virus vim gan A. Virus ny c sc khng rt mnh, chu c nhit 56 C trong vng 1gi; nhit 100 C, n c th chu c 5 pht. gi hng v thm ngon ca s, ngi ta ch nhng n s qua vo nc si, sau cho gia v vo n. Tuy nc c nhit cao nhng thi gian nhng qu ngn nn virus vim gan A trong tht s vn cha mt tc dng; n xm nhp c th v gy bnh. Vim gan A li l loi bnh truyn nhim, n khng pht sinh ngay sau khi n s m ch c triu chng sau 3-4 tun bnh; trong thi gian , bnh truyn qua nhiu ngi v bnh nhn cha c cch ly. Mt truyn mi, mi truyn trm, do gy nn i dch.

232. V sao lc nc ct khng nn ung nc? Thng th nc ct pht sinh mt cch t nhin. Bn va cm thy phn trn lng ngc b co git tng cn rt kh chu th ming t nhin pht ra tng ting nc. Nc ct pht sinh nhanh v mt cng nhanh, thng ch ko di my pht. Hin tng ny khng gi l bnh. N xut hin v ngi ta n qu nhanh hoc ci nhiu, ht phi kh lnh. Mt s ngi b nc ct lu khc thng. l biu hin ca mt loi bnh no nh vim d dy, chng bng, d dy b phnh ra, hoc cc bnh v c honh, kh qun.

Trong tt c cc trng hp, nc ct u xut hin do c honh co tht tng t. C ny nm gia lng ngc v bng trn, cho nn khi n b co tht th lng ngc rt kh chu. V c honh co tht tng ln t ngt nn khng kh ht vo xung kch ln li g c hng, pht ra thnh ting nc. C ngi ni khi b nc ct, nu ung my ngm nc m th s khi nhanh. Thc ra, khi khng nn ung nc v d b sc vo kh qun. l v kh qun nm pha trc thc qun, c hai u bt u t c hng. Pha trc kh qun c mt xng sn. Khi ta nut, kh qun nng ln, do ming kh qun c xng sn ny y li, nc hoc thc n nh th m i vo thc qun, ri xung d dy. Khi ta th, ming kh qun m ra. Do khi nc ct, ta khng ch ng khng ch c kh qun nn rt d b sc, nc vo kh qun gy nn ho sc hoc tc th.

233. n hoa qu c v c tt khng? Nhiu ngi trc khi n hoa qu khng ra sch, ch dngtay chi qua. iu khng tt. Trc kia, nhiu ngi cho rng hoa qu l ngun dinh dng phong ph, cht dinh dng trong v khng t, nn n c v th tt hn. Cho d v ca mt s qu rt kh n nhng khng t ngi vn tn dng (nh ngm v qut vo nc ung). Thc ra, lm nh th l khng hay. V rt nhiu vng trn t nc ta, ngi trng cy thng phun thuc nh k ngn nga su b. Do , v hoa qu kh m trnh tnh trng nhim thuc. Nu gp phi nhng loi thuc c tnh thm thu mnh, thm ch ngm su vo trong ququ th d c ra k cng khng th sch. Vy i vi nhng loi qu khng th gt v nh nho, o,xoi, i to... th lm th no? i vi nhng loi , trc ht nn ra qua nc sch, sau ngm vo dung dch thuc tm 10 pht, dng nc si ngui ra sch ri mi n. Thao tc ny va c th dit c vi khun trn v, va kh c tn d thuc thc vt. Nhng cng vi s pht trin ca nn nng nghip hin i, thc bo v mi trng ngy cng tng, nhng thc phm khng b phun thuc v khng nhim phn ha hc s ngy cng nhiu. Loi thc phm ny (bao gm c hoa qu) ng nhin s trnh c tnh trng trn. Nu hoa qu bn mua v l hoa qu sch, vic n c v s khng gy tc hi g.

234. Bi vo mt th lm th no? Nhng ngy gi to, i ngoi tri, ct bi rt d bay vo mt. V mt l c quan th gic rt nhy cm nn d ht bi nh hn ht ci, ta cng cm thy rt kh chu. Lc , mt s ngi dng tay gii mt, hy vng y bi ra ngoi. Nhng vic ny d gy tn thng cho nhn cu.

Nh ta bit, con mt ging nh my nh v cng tinh xo. Gic mc ging nh mt lp thy tinh mng che pha trc. N trong sut, trn phng cho nh sng i vo tn y mt. Sau khi mt b bi vo, nu dng lc gii mt th lp thy tinh ny s b rch thnh nhiu ng, khin cho mt m i, nhn khng r. Vy khi mt b bi th lm th no? Trc ht, ta cn li dng nc mt. Bnh thng trong mt lun c nc mt, c tc dng bi trn nhn cu. Khi mt b bi, nc mt tng ln rtnhiu. nc mt cun tri bi d dng, hy nhm mt li, dng tay nm m mt ko nh nhng my ln. Nu lm cch ny vn khng th c th nh ngi khc lt m mt ln, dng vi mm hoc bng xoa nh, hoc nhng mt vo nc sch ri nhp nhy. Nu sau khi lt c hai m m khng tm thy bi, nhng mt vn c cm gic cm xn th c th bi dnh vo gic mc. Lc , nn n bnh vin kim tra, nh bc s x l.

235. Hc xng th lm th no? Hc phi xng th lm sao? Khng t ngi c thi quen dng phng php n mt ming cm to ko xng i theo. Thc t phng php ny rt nguy him bi v cc cm rt d khin cho xng cng cm su hn, khng nhng kh ly ra m cn lm cho thc qun d b vim nhim hoc thng, gy hu qu nghim trng. Do , khi hc xng c, nn kp thi tm cch gp n ra, khng nn n nut lung tung. Nu xng c cm vo yt hu, nhn thy c khi m to ming th c th dng nhp ly ra. Nu hc cung hng hoc xung quanh xng sn li g, t mnh kh nhn thy th nn mi bc s dng nhp c bit ly ra. Nu hc trong thc qun th bc s cng khng nhn thy c, phi chiu X-quang kim tra. Bnh nhn c cho nut cht cn quang, cht ny gp phi xng s b xng gi li, hin hnh rt r trn mn X-quang hin ra rt r. Nh xc nh chnh xc v tr ca xng, bc s c th dng n soi thc qun ly n ra. Trong dn gian lu truyn cch ung dm cha hc. Trong trng hp khng c thit b soi thc qun, bn c th th phng php xem sao. phng hc xng, khng nn ni chuyn khi n cm (c bit l nhng ba c mn c) v vic va ni va n s cn tr ng tc nut bnh thng, rt d gy hc.

236. V sao ngi nui sc vt cnh d b bnh truyn nhim?

Cng vi mc sng khng ngng c nng cao, sc vt cnh cng ngy cng quan trng trong cuc sng gia nh. Vic nui mo hoc ch cnh s tng thm khng kh vui ti trong gia nh; ngi gi c n nui sc vt cnh s thy cuc sng bun t hn. Tuy nhin, vic nui sc vt cnh cng tim n mi nguy him v bnh truyn nhim. V d, khi nh bn nui mo, bn phi c bit cnh gic vi bnh giun kim. Giun kim l mt loi k sinh trng do mo truyn sang. Trng giun ra ngoi theo phn mo, n thnh u trng giun. Khi xm nhp c th ngi (qua ng tiu ha), u trng s tr thnh giun kim, bm vo vch rut ht mu. Chng c th theo mu i vo cc c quan nh no, tim, gan, c bp... v sinh si ny n . Ngi nhim giun kim phn ng khng c triu chng r rng, mt s trng hp xut hin bu to sau c. Nhng ngimin dch km c th b vim gan, thn, c tim v no. ph n c thai, giun kim c th xuyn qua rau vo thai, gy hu qu rt nghim trng. Ging nh ngi, trong rut mo cng c giun a (nh hn giun a ca ngi). Trng giun a ca mo sau khi bi xut theo phn s gy nhim thc n. Ngi n phi n s b bnh; c bit l tr em sau khi mc bnh giun a thng xut hin cc chng km n, bng trng, st, thiu mu... Vic nui ch cnh cng khng an ton. Nu b ch di cn th hiu sut t vong rt cao. Mt vt nui khc l chim vt cng d gy bnh st anh v. V sinh vt cnh d truyn bnh. V vy, khi nui chng phi c nhng bin php phng tt nh tim d phng nh k, gi gn vt nui sch s...

237. n trng g nh th no mi c li cho sc khe? Trng g l loi thc phm ph thng, giu dinh dng, d n, li r, do c nhiu ngi a thch. C ngi cho rng, trng g sng d hp thu, gi tr dinh dng cao, b cho c th. Thc ra khng phi nh th. Trc ht, trng g sng cha nhng cht khng sinh v men c hi cho s tiu ha ca c th. Chng gy thiu nhm vitamin B. Cn trng g luc chn, cc cht khng sinh ny b ph hoi. Hn na, kt cu anbumin ca trng g sng rt vng chc nn t l hp thu cha n 60%, phn cn li u b thi ra ngoi. Cn anbumin ca trng g chn th kt cu lng lo, d c c th hp thu, t trn 90%. Ngoi ra, trn v trng g c rt nhiu vi khun v trng k sinh trng. Chng i vo trong qua nhng l nh trn v trng, gy nhim. Cn trng g chn, chng b tiu dit.

Trng g v tt hay trng g v trng tt? Trng g v mu hng nhun, v chc kh v, lng cng m hn cho nn nhiu ngi cho rng dinh dng ca n nhiu hn trng g trng.Thc ra, lng dinh dng ca chng chng chnh nhau l my. trng g , hm lng anbumin l 12,4%, hm lng m l 11,2%. Cn trng g trng, cc ch s ny ln lt l 13% v 9,9%. Nhng thnh phn khc u tng ng gia 2 loi trng.

238. V sao chi in t qu mc s c hi? Tr chi in t l sn phm khoa hc k thut cao cp, tr thnh phng tin vui chi rt quan trng trong cuc snghin i. c bit l Brickgame th tch nh, khng b thi gian v khng gian hn ch nn rt c hoan nghnh. C ngi cho rng Brickgame bc x khng mnh nh my tnh in t nn nh hng mt khng ln, thc t khng hon ton nh vy. Chng ta thng bt gp mt s ngi chi Brickgame trn tu ha, t, chi l ko di vi ting, con mt dn vo mn hnh nh, tay bm lin tc, rt d gy mi mt, cng tay. Nu khng ch hng chiu ca nh sng v t th ngi m chi lu, h s gim th lc, thn kinh cng thng, sc ch khng tp trung, dn n tinh thn u oi. i vi thiu nhi, vic chi Brickgame qu mc cng c hi v c th ang pht trin, mt, khung xng v cc c quan khc cha hon thin pht trin hon ton. Cng c hi hn nu tr dnh thi gian ln lp v lm bi tp cho tr chi ny. Nhiu nghin cu cho thy, tr em nghin tr chi Brickgame d dn n hc tp kh khn, mt tnh sng to v nng lc suy on, tr thnh ngi "my". Lu ngy, chng s tr nn nghin, dc ton b hng th v thi gian vo tr chi. Mt s nh hng t chc tr chi cn t gii thng thu ht cc em, thm ch c nhng phng chi cn nh bc; nhiu tr chi mang ni dung tnh dc, bo lc, rt c hi cho thanh thiu nin. S xut hin tr chi in t c th lm phong ph cuc sng ca con ngi, nu l nhng chi lnh mnh. Tuy nhin, theo khuyn co ca cc chuyn gia, d sao cng khng nn chi in t (k c Brickgame) qu mt gi. Sau khi kt thc tr chi nn cho mt ngh, nn tp th dc cho tay, hot ng t chi trnh cc nh hng c hi.

239. V sao khng th c nhng ngi tng mo hon ton ging nhau? Tng mo l phn c th gy ch nht cho con ngi, cng l cn c mi ngi nhn bit v tm hiu ln nhau. V saotng mo ngi ta khng ai ging nhau? ng lc "to nn" tng mo l g?

Con ngi hnh thnh do s kt hp ca tinh trng v trng ca hai bn b m. S lng nhim sc th trong tinh trng vtrng l 23 x 2 = 46 ci. c trng tng mo ca con ngi do cc gene trn cc nhim sc th quyt nh. Mi nhim sc th u c cu to v hnh dng ring. Trn mi nhim sc th c khong 1250 gene. Ngy nay, cc nh y hc cho rng tng s gene ca con ngi khong 1-2 triu. V vy, chng c th "nn ra" v s tng mo, khng nhng mt, mi, ming, tai... c hnh dng v v tr khc nhau m khun mt cng khc nhau; thm ch mt mt m v mt hai m cng u l do nhng gene di truyn khc nhau quyt nh. Ngay trng hp sinh i, s sp xp gene di truyn trn nhim sc th cng khng hon ton ging nhau, ch c 1/70-1/80 kh nng ging nhau. Do , nhng ngi ging nhau hon ton c th ni l khng c.

240. Cha m thp c sinh c con cao ln khng? Thng thng, cha m cao th con ci cng cao. Nhng khng th ph nhn l trong mt s gia nh cha m cao nhng li xut hin con thp v ngc li, nhiu gia nh cha m thp nhng li c nhng a con cao. Ti sao vy? Th nht, nhng ngi thn cao thng chu nh hng r rt ca nhn t mi trng. Khi con ngi thi k pht dc, nu gp mi trng c li cho s pht trin chiu cao (kh hu thch hp, dinh dng y , rn luyn vn ng ng mc...), c th d pht trin cao; nu ri vo mi trng bt li th s pht trin chiu cao d b nh hng. Th hai, chiu cao c th cn chu nh hng ca nhn t di truyn. Loi ngi c my gene di truyn quyt nh chiu cao thn th. Nu cha m truyn cho con nhiu gene di truyn c li cho chiu cao th con ci ln ln s cao v ngc li. Tm li, chiu cao ca con ngi va chu nh hng ca nhn t mi trng va chu nh hng ca nhn t di truyn. V iu kin mi trng ca mi ngi khc nhau, nhn di truyn quyt nh chiu cao b m truyn cho cng khc nhau nn chiu cao ca c th con ci l mun hnh vn trng. Nhng nhn chung, b m cao th con ci phn nhiu cng cao.

241. V sao c mt s ngi thp nh? C nhiu ngi trng khun mt r rng l trng thnh nhng thn th li rt thp b, ging nh mt thiu nin.

S sinh trng v pht dc ca c th chu s khng ch ca cht kch thch sinh trng do thy no tit ra. Nu cht kch thch ny c tit ra qu nhiu, ngi s to t; nhng nu trc thi k pht dc, cht kch thch ny c sn xut khng , c th s rt thp b. Mt s ngi do thiu cht kch thch sinh trng nn chiu cao ch t trn di 1,32 m i vi nam v 1,23 m i vi n. V phn u ca h vn nh ngi ln bnh thng cho nn h c hnh dng khng cn xng. Tuy tr lc ca ngi thp b khng b nh hng my nhng vi tm vc nh th, h gp nhiu tr ngi trong sinh hot v c p lc tm l to ln. Hin cc nh khoa hc cha xc nh c nguyn nhn ti sao nhng ngi ny, no li khng tit ra cht kch thch, khin h mc chng bnh thp b. Nhiu ngi cho rng tnh trng ny do c th bm sinh pht dc khng y gy nn; c ngi li cho rng vic ny lin quan n chng nhim trng hoc b k sinh trng ht mu. Mt s ngi mc bnh nh b do no b mt khi u bn cnh chn p. Nhng ngi thp b do thiu kch thch t sinh trng c th iu tr bng cch tim cht kch thch sinh trng. Nu nguyn nhn gy thp b l khi u th trc ht cn tm cch cha tr khi u.

242. Ti sao cc nh khoa hc phi khm ph b mt gene di truyn ca con ngi? Cc nh khoa hc ang khm ph b mt gene di truyn ca con ngi nhm v ra bc tranh chnh xc v di truyn. Khng t ngi s hi, mc d chng ta cng ph c ca i ny nhng n s em li ngha thc t g cho cuc sng nhn loi? Di truyn hc hin i mch bo chng ta rng, gene l c s ca di truyn, do ADN t chc thnh. N quyt nh cc tnh trng ca c th, v d ngi chu mt en, ngi chu u mt xanh. Mu sc ca nhn cu l do gene chi phi. Khng nhng th, c nhiu bnh con ngi mc phi l do gene di truyn. Bnh nhn di truyn do mt gene no bin i v kt cu m gy nn, in hnh nht l bnh thiu mu dng t bo li lim. Cn bnh do nhiu gene di truyn l do kt cu nhiu gene bin i gy nn, v d nh khi u, cao huyt p... Chnh v vy, nu nm vng kt cu tng gene trong c th v tnh trng hoc bnh tt tng ng vi n th cho d con ngi mc bnh g cng ch cn khc phc c gene tng ng l tm c phng php cha bnh. V vy, cc nh khoa hc ang khao kht dch c b mt gene.

243. Bnh di truyn pht sinh nh th no? Trong quan nim ca ngi xa, bnh di truyn c lin quan ti c quan sinh dc. Cng vi s pht trin ca sinh vt hc phn t hin i, loi ngi c nhn thc su sc hn i vi bnh di truyn. Ngy nay, ngi ta cho rng bnh di truyn c th do cha m truyn li, cng c th khng phi t cha m li. V d, bnh bm sinh ngu n va c th do gene b bin i, cng c th l bnh di truyn, tc l t b m truyn li. Nhng bnh ung th m mi ngi u s li khng phi do b m di truyn, m l do gene bin i trc nh hng ca mi trng. Bnh do gene c th chia lm 3 loi ln: bnh di truyn n gene, bnh nhim sc th, bnh di truyn a gene. Bnh di truyn n gene do mt gene no pht sinh bin i m gy nn, thng dn n s ri lon hp thu, o thi hoc pht dc ca c th. B m ca bnh nhn xem ra rt bnh thng, nhng trn thc t u mang nhng gene gy bnh dng tim n. Lc gi "Di truyn c tnh tim n". Cng c trng hp b m bnh nhn cng pht bnh, gi l "di truyn hin r". Bnh n gene c rt nhiu loi: thiu mu dng li lim, bnh mu nhm A, m mu ... Bnh nhim sc th xut hin do tha hoc thiu nhim sc th. Mc d dy nhim sc th ny u c cc gene bnh thng nhng bnh nhn vn xut hin chng tng hp ng th (bm sinh ngu n). Bnh di truyn a gene kh phc tp, do nhiu gene gy nn. C lc tt c cc gene u bnh thng, nhng tng hp cc gene ny trn mt c th no li lm xut hin bnh chng nghim trng, v d nh bnh tim, khi u, bnh ng mch vnh... Loi bnh ny cng chu nh hng ca mi trng, phng thc sinh hot c nhn v iu kin ngoi gii. Bnh di truyn lm tn hi nghim trng n loi ngi, c bit l gia nh ca bnh nhn. Theo thng k,1/3 s tr n iu tr ti khoa nhi c lin quan n bnh di truyn. Trong cc ca t vong tr em t 15 tui tr xung, bnh di truyn chim phn ln. Ngy nay, loi ngi vn cha c bin php cha tr hiu qa i vi loi bnh ny; do , vic chn on v d phng sm l v cng quan trng. V d: Cm kt hn gia nhng ngi c quan h huyt thng gn; trc khi kt hn v sinh phi kim tra v hi han v di truyn sinh con tt; i vi nhng thnh vin trong gia nh d mc bnh, cn t vn sm phng... Nh s pht trin ca y hc hin i, t bo hc v sinh vt hc phn t, con ngi ngy cng hiu bit su hn nguyn nhn gy cc loi bnh ny. Cc thnh qa nghin cu khoa hc a li nhng bin php c hiu qa chn on v d phng bnh di truyn. Cha bnh bng gene di truyn cng l phng hng ch yu ca y hc v sinh vt hc hin i.

244. Gene di truyn vn tay l g? Vn tay l t ch cc hoa vn trn da u ngn tay. Chng c v khc nhau khng nhiu, nhng thc ra l thin bin vn ha. Mi n ngy nay, ngi ta vn cha pht hin ra hai ngi c vn tay hon ton ging nhau trn th gii ny. Chnh nh c im m cnh st c th thng qua vic gim nh du vn tay li trn hin trng tm ra ti phm, xc nhn phm nhn l ai. Nh ta bit, gia nhng ngi khc nhau, gene di truyn trong c th tuy cn bn ging nhau nhng vn c s khc bit nhiu hay t. C th ni, ging nh vn tay, trn th gii ny khng tn ti hai ngi c gene di truyn hon ton ging nhau, ngay vi ngi sinh i cng c s khc bit nho nh. Cc nh khoa hc c th cn c mt m di truyn, qua x l c bit nhn bit hnh v no , nhn vo ging nh nhng hnh mt m en trng an xen nhau, chnh l gene di truyn vn tay. Gene di truyn vn tay ging nh vn tay, s gip cnh st ph n rt tt. Trnh k thut ngy nay c th t mt git mu, t mt cy tc, mt cht nc bt tm ra c nhn di truyn vn tay. V d khi ti phm vt ln vi ngi b hi, rt cth b sy st da, thm ch li vt mu hin trng. chnh l u mi quan trng cnh st t tm ra gene di truyn vn tay, sau tin hnh kim tra mu i vi nhng ngi b nghi ng. Mt khi pht hin c gene di truyn thng nht, ngi ta c th xc nh c ai l ti phm.

245. Tr em sinh trong ng nghim c phi ln ln trong khng? Ni n tr em sinh trong ng nghim, hu nh ai cng nghe bit, nhng khng phi ai cng hiu r tr em c sinh trong ng nghim nh th no. Rt nhiu ngi cho rng tr em c th c nui ln trong ng nghim. Thc ra l cch hiu rt sai. Vy tr em sinh trong ng nghim thc cht l nh th no? Cc nh khoa hc cho chng ta bit, k thut th tinh trong ng nghim bao gm hai phn ch yu: l th tinh bn ngoi c th v di cy phi thai. Phn u tin hnh trong ng nghim, phn sau l di phi thai cy vo trong t cung ngi m thai pht trin dn ln. S ra i "tr em ng nghim" i th cn phi kinh qua my qu trnh sau: Trc ht, bc s dng thuc gip ngi m rng trng ng thi gian yu cu, sau dng mt kh c c bit cho vo bng ngi m ly trng ra. Tip theo, bc s cho trng vo dung dch nui trng, ch khi trng hon ton thnh thc mi cho tinh trng qua x l vo, cho tinh trng v trng th tinh trong ng nghim, ch khng phi trong c th ngi m, m hnh thnh trng th tinh.

Lc ny, trng th tinh c ngm trong dung dch nui dng v bt u sn sinh, phn chia t bo. Mt trng th tinh phn chia thnh hai, hai thnh bn, bn thnh tm..., dn dn pht trin thnh phi thai nh nhoi. n giai on ny, bc s a phi thai di vo t cung ngi m. Thai ln dn n lc tr thnh hi nhi. K thut sinh trong ng nghim ch yu c thc hin i vi nhng ngi ph n b tc ng dn trng v nhng ngi chng m cht v lng tinh trng c vn , khng th t nhin c thai c. S ra i ca k thut ny em li hy vng v hnh phc to ln cho nhng cp v chng b bnh v sinh.

246. Con ngi c th t nhn bn mnh khng? Con ngi phc ch mnh, sinh ra mt ngi nhn bn ging nh mnh? Cng vi s ra i ca cu Doly, iu ny c v s tr thnh hin thc. Nu xt v mt l thuyt, nhn bn c cu Doly th cng c th nhn bn c tru b, con ngi. Cu v ngi u l ng vt c v; vy k thut nhn bn v tnh cu cng c th dng c cho ngi. Tuy nhin, i vi vn nhn bn con ngi, hin nay gii khoa hc ang tranh lun cha dt. Nhng ngi tn thnh cho rng, vic nhn bn ngi thnh cng l mt may mn to ln i vi nhng cp v chng v sinh. N cng m ra mt bu tri rng ln v ngun cung cp cc c quan thay th. Vic thc nghim k thut nhn bn v tnh cn th hin m c "trng sinh bt lo" ca mt s ngi. Khi cuc i ca mt ngi i n tn cng, h c th nh cc nh khoa hc nhn bn mnh. Nhng ngi phn i nhn bn v tnh ngi cng a ra nhiu l do. Ngi nhn bn thnh cng cu Doly tng cho bit, ng dng n ba cu m gi, vi tng cng 277 trng; trong ch 29 trng pht trin c n giai on c th cy; qua nhiu x l ca k thut m cui cng ch c c mt con cu. Nu lm th nghim nh th trn con ngi th s gp rt nhiu kh khn v phin phc cha th lng ht c. Ch ring v trng m ni, mt ph n trong thi k sinh mi thng ch rng mt trng; kh nng nhn bn v tnh trng ny thnh cng l rt t; cho nn phi c rt nhiu ph n tham gia th nghim th mi thnh cng c. Cc nh khoa hc cho rng, vic dng phng php v tnh sn sinh ra con ngi s khin cho loi ngi mt i tnh a dng v di truyn, dn n ph hoi s sinh tn ca loi ngi. Nhn bn v tnh ngi l s xm phm "quyn li v gene di truyn c lp" ca c th sinh mnh . Con ngi nn yu mn hnh thc sinh mnh c o ca mnh, cng nn tip thu s tvong t nhin ca c th. l s bo v c trng c tnh v tn trng nhn cch ca mnh. Ngoi ra, cc nh x hi hc cn cho rng, nhn bn v tnh ngi l mt s i lp mnh m i vi lun l, kt cu gia nh v trt t x hi hin c, nh mt i tnh thn truyn thng, trch nhim gia nh v ngha v x hi... Tt c nhng iu ny a li tc hi khn lng.

Trong cuc tranh lun rm r ny, ting ni ca nhng ngi phn i chim a v ch o. Nm 1997, T chc Khoa hc gio dc ca Lin hp quc tin hnh i hi Php, thng qua vn kin v chun mc o c v ch o nghin cu di truyn. i hi ny ra "Tuyn ngn di truyn Nhn loi" yu cu cm nhn bn v tnh ngi v nhng hnh vi nghin cu khoa hc khc lm tn hi n quyn li v s tn nghim ca con ngi.

247. Con ngi v sao bit xu h? C mt s ngi khi giao tip vi ngi khc, c bit l vi ngi l, thy gio hoc ngi ln tui, thng cm thy xu h v s hi. H thng lp bp, ni nh, thm ch c lc ni khng ra li. Ti sao vy? Trc ht, l v nguyn nhn tm l. Ngi hay xu h thng cm thy mnh yu ui v v cng t ty. Trong , c ngi thiu lng t tin, qu lo lng l mnh s li n tng khng tt cho ngi khc, lun lo s ngi khc khinh mnh. C ngi trong giao tip gp phi trc tr, t tr nn thiu mnh dn. Th hai l nguyn nhn v sinh l. Phn ng sinh l khi xu h hon ton ging nh trng thi cng thng: tim p nhanh, c bp cng thng, hm lng cc cht kch thch trong mu v trong no tng cao. Lc , nhp tim ri lon, mt , tay run, thm ch tot m hi. Th ba l nguyn nhn v x hi. Khi Lm i Ngc trong "Hng Lu mng" va n Gi ph th rt thn thng e ngi. Hnh tng ny c cho l in hnh ca n tnh, nhn c s ng cm ca x hi. Theo mt iu tra Nht Bn, a s ngi c hi n cho rng, phm cht nn c ca nam gii l tnh cng ngh; cn phm cht nn c ca ph n l tnh du dng, m xu h l mt biu hin. Lm th no khc phc tm l xu h? Th nht, phi tng cng lng t tin, khng nh y ch mnh ca mnh, khuch trng ch mnh, trnh ch yu. Th hai, phi tranh th c hi tranh lun (trc d, sau kh) rn luyn. V d: Ch ng pht biu trc nhiu ngi quen bit, sau m rng phm vi v tng thm kh; cui cng l phi tip xc nhiu vi nhng ngi c tnh cch ci m, lc quan, nhit tnh c li cho vic khc phc tm l xu h.

248. C th ngi c kh nng ti sinh khng?

Nng lc ti sinh ca thy tc ni ting trong th gii ng vt. Thy tc l loi ng vt khng c xng sng, hnh ng trn di. Bn cht t u ca n, n li mc u khc, thm ch ct n thnh my on th mi on li tr thnh mt con thy tc hon chnh. Vy c th ngi c nng lc ti sinh khng? Rt nhiu ngi c th nghim sau: ngn tay sau khi b thng, qua my ngy ming vt thng s t ng kt li; cho d mng chn hoc mng tay b mt cng s dn dn mc mi. Do , c th thy c th c nng lc ti sinh. Bn trong c th ngi cng c nng lc ti sinh, r nht l gan. V mt bnh no , sau khi gan b ct i mt phn, phn cn li s thng qua tng sinh b p chc nng b phn b ct b. i no cng c nng lc ti sinh nht nh. Vic cm th m nhc v hi ha l cng nng ca bn cu no phi. Nhng cc nh khoa hc pht hin mt c gi v phi ct b bn cu no phi do bnh tt nhng vn c th ht c, v c. Nguyn nhn l bn cu no tri c y rt to, ko di mi n v tr bn cu no phi ban u. Trong gii t nhin, khi mt c quan khng c cch no trnh khi b tn thng th ti sinh l bin php b p rt quantrng. ng nhin so vi thy tc, nng lc ti sinh ca c th ngi km rt xa. Ti sinh c mt li ln mt hi. V mt ny, con ngi, ging nh a s ng vt, chn phng n ch gii hn nng lc ti sinh mt s b phn c bit.

249. Con ngi v sao khng sng ht tui th t nhin? Sinh trng, pht dc, gi yu, t vong l qu trnh tt yu ca sinh mnh con ngi. "Trng sinh bt lo" ch l m c thn thoi trong nhng cu chuyn c tch. V mt l lun m ni, con ngi nn sng lu nh tui th t nhin, nhng trong thc tcuc sng, rt t ngi sng c n nh th. l v cuc sng di hay ngn c lin quan vi cc yu t nh mi trng t nhin, bnh tt... Tui th t nhin ca con ngi nn l bao nhiu? Rt nhiu nh khoa hc cho rng: tui th loi ng vt c v = thi gian gii tnh thnh thc x (8-10). Thi gian gii tnh thnh thc ca ngi l khong 14 nm; do , tui th t nhin ca con ngi l 14 x (8-10) = 112 - 140 nm. Vy nhng nhn t no rt ngn tui th ca con ngi? x hi c i, do nh hng ca cc nhn t nh thin tai, mnh th, n i, m khng c thuc thang... nn tui th bnh qun ngn hn hin nay rt nhiu. Trn th gii, nc c nhng ghi chp u tin v tui th con ngi l Hy Lp. Hi , bnh qun tui th l 19 tui. th k 16, tui th bnh qun ngichu u l 21; n th k 17 l 26 tui, th k 18 l 34, u th k 20 l 50 tui. Bc vo thp k 70 ca th k 20, tui th bnh qun ca n ng Nht Bn

t n 71,16; ph n l 78,31tui. l kt qu ca s pht trin ca x hi. Mc d tui th ca ngi hin i c nng cao rt nhiu nhng s ngi sng trn trm tui vn cn rt t. l v bnh tt, tai nn v nhiu tai ha bt ng khc sm cp i sinh mnh ca h. Sau khi bc vo tui gi, con ngi phi i mt vi loi bnh. Trong , nhiu loi bnh c mm mng t thi tr nhng cn nh, n tui gi mi bc l ra r rt (hoc thi tr cha khng trit nn tip tc ko di); nhiu bnh n tui gi mi xut hin. V vy, con ngi sng ht tui th t nhin, phng nga bnh tt l vn then cht nht. Rt nhiu ngi cho rng ngn nga suy lo, ko di tui th l vic ca ngi gi, cn ngi gi v cho rng nhng nm thng cui cng khng nhiu na nn c bit coi trng v chm cht ko di tui th. Nhng n khi gi mi bt u tm bin php ko di tui th th mun. Khng t c gi sng lu cho rng, mun tui th t c mc l tng th ngay t b v thi k thanh nin phi bt u ch v mt n ung, rn luyn thn th v phng nga bnh tt.

250. Nm mi vn nm sau, loi ngi s tr thnh th no? Loi ngi xut hin trn qu t c khong mt triu nm v trc. Trong nhng nm thng di dng dc , hnh th v hnh vi loi ngi c nhng thay i nht nh. Mi trng sng xung quanh bin i to ln, nh hng n s pht trin ca loi ngi. Nu tnh t by gi, qua nm mi vn nm na, loi ngi s bin i ra sao? l mt cu hi c nhiu ngi quan tm hng th. Khi cc nh khoa hc d on v tng lai loi ngi a ra ba loi quan im: Nh c sinh vt hc ni ting ngi Anh, Ticlin, cn c l lun tin ha ca loi ngi, a ra d on c o ca mnh. l lun im mang y b quan: Nm mi vn nm sau conngi s suy vong. ng cho rng lch s tin ha ca sinh vt tun theo quy lut sau: trnh tin ha ca sinh vt cng cao th s suy vong cng cng nhanh. V d, mt s ng vt nh loi c h ng c th tn ti 60 triu nm, cn ng thc vt n tht cao cp ch c th tn ti 6 triu nm. Loi ngi tri qua lch trnh tin ha hn mt triu nm v tr thnh k thng tr qu t ngy nay, nu theo quy lut cc thnh tt suy th bt u t nay loi ngi s dn dn xung dc, i dn n suy vong. V sao loi ngi li i vo suy vong? Gii thch ca Ticlin rt bt ng. ng ni: Nguyn nhn then cht l s pht trin cakhoa hc cha bnh. iu ny qu thc c mt cht rt ng nghi ng, nhng ni cho n cng th rt n gin. V d, hn 100 nm trc, y hc cn lc hu, nhng ngi b bnh hen, bnh thn, lao phi, i ng... thng cha n tui kt hn b cht, l cha ni n nhng ngi mc bnh nghim trng hn. S cht nh mt s sng lc lm cho nhng ngi c bnh hoc ngi yu b cht non, cha kt hn nn cng cha sinh

ra nhng th h yu ui, ging nh ht ging cht lng thp b thin nhin o thi, cn ngi khe nh ht ging tt b gi li. T quan im sinh vt hc m xt, ci cht t nhin l cht thanh tr v tnh, vt b nhng gene di truyn xu gy bnh trong kho di truyn ca nhn loi. Nhng ngy nay, v y hc pht trin rt nhiu nn ngi c bnh u c cha khi, c th sinh con, tc l li cho th h sau nhng gene di truyn mang bnh.ng thi, nhiu gene di truyn gy bnh mi cng pht sinh, kt qu l s gene di truyn xu ca loi ngi ngy cng nhiu thm, khin cho th cht ngy cng km i. Sau thi gian di, loi ngi rt c th s b t nhin o thi. L lun trn l thuyt tin ha lun bi quan. ng d on loi ngi tt i vo suy thoi. Nhng nhiu nh khoa hc rt hoi nghi v phn i d on . Hai nh nhn loi hc ca Canada li xng l lun tin ha ng thng. Th no l l lun tin ha ng thng? Ni mt cch n gin, l loi ngi ngy cng mnh m hn, ngc hn vi quan im trn. Cn c l lun d on ny, 50 vn nm sau, loi ngi s bin thnh "siu nhn" mnh m. Cch ni ny c cn c nht nh. T sau khi loi vn cng thng xut hin trn tho nguyn min ng chu Phi, nhn loi bt u tri qua mt tin trnh di dng dc. No ca chng ngy cng to, ngy cng thng minh hn. Th tch no ngi hin i hu nh gp 3 ln loi vn c. Hn na, hai chn con ngi bt u thch nghi chy nhanh v ng thng, hai tay c gii phng tr nn v cng kho lo. Loi ngi li c th sng to v s dng cng c phc tp, pht trin ngn ng, c th hc tp v li dng thnh qu sng to ca ngi khc. Nm ny qua nm khc, i ny qua i khc, loi ngi ngy cng da vo u c nhiu hn th lc. Cn c phng thc tin ha ny, c th d on 50 vn nm sau, th tch i no ca ngi tng lai s ln hn chng ta ngy nay nhiu, cn t chi dn dn thoi ha, cui cng bin thnh i no to, thn th khng thay i. V vn 50 vn nm sau loi ngi s ra sao, cn c mt loi quan im c a s cc nh khoa hc tip thu, l l lun tin ha n nh. L lun ny cho rng, s tin ha ca loi ngi cng ging nh s tin ha ca cc loi ng vt khc, khng phi l tin ha theo con ng thng. S thay i n thun v th hnh hoc pht trin ca i no khng th l tiu ch ch yu ca s tin ha nhn loi. V d, trong 50 vn nm gn y, s bin i th hnh ca con ngi v s tng thm th tch ca i no rt c hn, nhng ti tr thng minh ca con ngi v s tin b ca x hi pht trin rt cao. Cho nn, con ngi tng lai, t l kt cu ca thn th s khng khc bit my so vi ngi ngy nay. C ngi s hi: tr tu ca loi ngi pht trin ngy cng mi, cn th cht c bn gi mi trng thi cn bng n nh, c phi l mu thun khng? Thc ra khng mu thun v rt nhiu sinh vt trong nhng nm thng bin i lu di u c thi k pht trin tng i n nh nh vy. iu rt c li cho bo tn chng loi sinh vt. Tng t, vic loi ngi khng pht sinh bin i ln v hnh thi th hnh, ti thiu vi hin nay m ni, l c li. Cn i vi tng lai th sao? Chng ta hy nhn li lch s sau khi loi ngi ra i. Trong giai on hn mt triu nm, tng c my nhnh ng vt khc nhau cng cnh tranh trong qu trnh tin ha, u mun tr thnh ch t ca qu t. Nhng cui cng, loi ngi chim c u th,

khng nhng tip tc tn ti m cn tr thnh nhnh thnh cng nht trong s tin ha ca cc sinh vt trn tri t. Lch s giai on ny chng t loi ngi c nhiu tnh u vit. Vic cho nhng tnh u vit ny tip tc c gi li ng nhin l rt c li cho s tn ti v pht trin ca loi ngi. LI NI U 1. V sao ni no cng dng cng thng minh? 2. Khai thc bn cu no phi c li g? 3. Cc b phn ca i no c phn cng nh th no? 4. C phi no ln hn l thng minh hn khng? 5. V sao ngi gi hay qun nhng vic gn y, nh r nhng vic thi tr? 6. Vic dng u nh bng c lm no c b chn ng khng? 7. V sao cht no l tiu ch khng nh s sng ca con ngi kt thc? 8. Thn ng v cc em b bnh thng c g khc nhau? 9. Nu ngi xm lu th khi ng dy s cm thy chng mt, hoa mt, ti sao? 10. V sao khi tc gin, ta li khng mun n cm? 11. V sao t mnh c s khng cm thy bun ci? 12. V sao ni da l kh quan ln nht ca c th? 13. V sao mu da, tc v mt ngi phng ng khc ngi phng Ty? 14. V sao tr em cn tm nng nhiu? 15. V sao vn tay mi ngi khng ging nhau? 16. V sao mi ngi u c l rn bng? 17. n x du c khin cho da en hn khng? 18. V sao vo ma h, tr em hay ni rm? 19. V sao khi ming vt thng sp lnh thng cm thy nga?

20. V sao ming vt thng gp phi cht mn th d xt? 21. V sao mt thanh nin d pht sinh nt mn? 22. V sao da ngi gi thng ni np nhn? 23. V sao vo ma ng, vnh tai v tay mt s ngi hay b nt n? 24. V sao c nt rui? 25. i mi ca ngi gi hnh thnh nh th no? 26. V sao li xut hin tr c lng? 27. V sao tc ca mt s thanh, thiu nin bc sm? 28. V sao u cy tc li b ch nhnh? 29. V sao lng my khng di nh tc? 30. Lng my v lng mi c tc dng g? 31. V sao tc thng rng? 32. V sao mt s ngi u c gu nhiu? 33. Cu ni "ngi khe mc tc, ngi yu mc mng tay" c c s khoa hc khng? 34. V sao khng nn ct mng tay qu su? 35. V sao nhiu tr em thch cn mng tay? 36. C phi mu ch l cht nc mu khng? 37. V sao khc nhm mu th khng th tip mu? 38. Mu chy trong c th nh th no? 39. C phi nhm mu mt ngi sut i khng thay i? 40. Mu nhn to c u im g? 41. V sao khi chy, tim p nhanh hn?

42. V sao sau khi git mnh mt li ti xanh? 43. V sao khi da b chy mu th mu s t ng ng li? 44. V sao khi da b va p li hnh thnh m bm tm? 45. V sao c lc mt, ta tai? 46. V sao ma xun, con ngi d mt mi? 47. V sao vic cho mu khng nh hng n sc khe? 48. V sao c bp ca vn ng vin mnh hn c bp ngi bnh thng? 49. Kh lc ca con ngi t u m c? V sao khi khn cp th lc c bp li rt ln? 50. Khung xng c th gm c my thnh phn? 51. V sao thanh, thiu nin d b vo ct sng? 52. V sao trong mt ngy, chiu cao ca c th c thay i? 53. V sao vic thng xuyn th bng ming khng tt cho sc khe? 54. V sao ta ht vo kh xy nhng li th ra kh CO2? 55. Thc phm ta n vo bin i u? 56. V sao d dy khng t tiu ha mnh? 57. Ti sao bng i hay c ting "ng c"? 58. V sao khng nn va n, va xem sch bo? 59. V sao phi coi trng ba n sng? 60. V sao phi "cn bng thc n"? 61. V sao khi n cn phi nhai k, nut chm? 62. Tr em n c nhiu c tr nn chm chp khng? 63. V sao cm chan nc nng khng tt cho tiu ha?

64. V sao nn ngh ngi trc v sau khi n ? 65. V sao tr em ngy nay hay b bnh ng rut? 66. V sao mt s ngi thng c cm gic i ngoi khng ht? 67. V sao trong thi k thi phi c bit ch mt n ung? 68. V sao thuc c th nh hng xu n dinh dng? 69. V sao khi no th d thc n ngon my cng khng cm thy thm? 70. V sao thc n rn li kh tiu? 71. V sao c ngi d say ru, c ngi kh say? 72. V sao ngi say ru i xiu vo? 73. V sao tr em khng nn ung ru? 74. Gan c tc dng g? 75. V sao canh tht khng cho mui th khng ngt? 76. V sao khng nn nn i, tiu tin? 77. Nc tiu c hnh thnh nh th no? 78. V sao ngi ta li nh rm? 79. L lch c nhng ch li g? 80. Trong c th c "du bi trn" khng? 81. V sao li, mi khi b rng cn s lnh mau hn nhng ch khc? 82. V sao ni nc bt v cng qu bu? 83. Rng c phi l mt "mu xng" c khng? 84. V sao ngi li mc rng hai ln? 85. V sao rng c hnh dng khc nhau?

86. V sao khng nn dng tm xa rng? 87. V sao c ngi ch nhai mt bn hm? 88. V sao c ngi hay nghin rng lc ng? 89. V sao li c th bit c hng v thc n? 90. V sao ngi ta v mt vi my nh? 91. V sao mt ngi li mc pha trc mt? 92. V sao nhn mu xanh nhiu c li cho mt? 93. V sao nh sng mnh gy cn th? 94. V sao c ngi th lc yu? 96. V sao th hn phi che mt n? 97. V sao c lc ta nhy mt lin tc? 98. V sao phi chp mt? 99. V sao vic tp cho mt c th gip phng cn th? 100. V sao c th eo knh st trng trong mt? 101. V sao khi eo knh en phi ch n thi gian, a im? 102. V sao c bnh "cn th gi"? 103. V sao c ngi khng phn bit c mu sc? 104. C du hiu bo trc bnh cn th khng? 105. V sao nng dn min ni cng b bnh cn th? 106. V sao mt mt s ngi b "tn quang"? 107. V sao sng ng dy hay c d mt? 108. Con ngi c "mt th ba" khng?

109. V sao mi c th ngi c cc loi mi? 110. Trong c th, kh quan no lu i nht? 111. V sao c ngi d chy mu mi? 112. V sao khng th ng thi x mi bng hai l mi? 113. V sao khi khc to, nc mi chy nhiu theo nc mt? 114. V sao ting ni t my ghi m pht ra khc vi ting ni ca mnh? 115. V sao hu nh khng h c ting ni ging nhau? 116. V sao khi my bay ct cnh hoc h cnh, thnh lc ca hnh khch bin i? 117. Ngoy tai tt hay khng tt? 118. V sao khi nc vo tai th khng nghe r? 119. V sao c ngi ni lp? 120. Ngi cm c nht nh l ic khng? 121. V sao tui cng cao cng s lnh? 122. V sao ta c cm gic nng v lnh? 123. V sao t trn cao nhn xung, ta cm thy hi hp v tay chn yu i? 124. V sao phi phng bnh bo ph t b? 125. V sao gim bo kh n th? 126. V sao c bn chn bng? 127. V sao c ngi chn nhiu m hi? 128. V sao hc sinh cp 1-2 khng nn i giy cao gt? 129. V sao chn bi lit c loi cng v loi mm? 130. V sao trong m ti, khi i ch trng, ta thng hay quay vng v ch c?

131. V sao ngi lu hay ng lu, chn s cng to ln? 132. Khi i ng, v sao hai vai li lc? 133. V sao ngn tay ci ch c hai t? 134. V sao a s ngi, tay phi mnh hn tay tri? 135. Hai na tri, phi ca c th c i xng nhau khng? 136. V sao khi ng phi ch t th nm? 137. Ng tra c li g? 138. V sao khi ng c ngi li ngy kh kh? 139. V sao ni ng ging hi cng phng l tt? 140. V sao khi ng khng nn trm chn kn u? 141. Mt ngi mi ngy nn ng bao lu? 142. V sao ngi c tui, nhu cu ng li t i? 143. C phi ng gi cng cao cng tt khng? 144. V sao khi ngi mt mi li hay ngp di? 145. V sao sau mt thi gian mt mi, qung mt li thm en? 146. V sao thanh, thiu nin khng nn thc thu m nhiu? 147. V sao chim bao? 148. V sao c ngi mng du? 149. V sao c mt s c mng c th bin thnh im d bo bnh tt? 150. V sao c gic mng c nh r, c gic mng khng nh r? 151. "Ng ng" c th gip ko di tui th khng? 152. V sao khi ngp, nc mt li tro ra?

153. V sao sau mi tit hc phi ngh 10 pht? 154. V sao nam gii c ru, cn ph n th khng? 155. V sao ni chung n thp hn nam? 156. C th nam v n c g khc nhau? 157. C phi con gi t thng minh hn con trai khng? 158. V sao n gii thng du dng, n ha hn nam gii? 159. V sao b con gn khng th ly nhau? 160. V sao c ngi cha nhiu bo thai? 161. Thai nhi trong bng m lm nhng g? 162. V sao tr em mi sinh ra li khc? 163. V sao trong thi k c kinh ban u, con gi phi ch v sinh kinh nguyt? 164. Di tinh c hi cho sc khe khng? 165. V sao th dm li c hi cho sc khe? 166. V sao khi cm mo, ta s s mi nc, tt mi v st cao? 167. V sao in thoi cng cng d truyn nhim bnh? 168. V sao thn th ni nt m ay? 169. V sao vo ma h, tr em d b rm, mn nht? 170. Ho g c phi l ho mi "trm ngy" khng? 171. V sao phi phng bnh au mt ? 172. V sao bnh "mt g chi" thng khng t khi? 173. Bnh chp sn sinh nh th no? 174. V sao nhn dn mt s vng d b bu c?

175. V sao tr em cng cao huyt p? 176. V sao ngi b bnh tim thng b tm mi? 177. V sao khi b lnh, ngi ta d b tiu chy? 178. Bnh au d dy c truyn nhim khng? 179. Vim rut tha c phi do hay n cm chy gy ra khng? 180. V sao ngi b bnh tiu ng thng hay i? 181. V sao mt c si? 182. Hiu ng tr c phi l chng hnh ng lung tung khng? 183. V sao c ngi "ng nc"? 184. V sao xut hin "phn ng chnh lch gi"? 185. V sao vo ngy nng to c nhiu ngi ng nng? 186. St cao c phi l xu khng? 187. 37 C c phi l thn nhit thng c ca con ngi khng? 188. V sao ting n c hi cho sc khe? 189. Th no l trng thi th ba ca c th? 190. "Ngi thc vt" l th no? 191. Ung th l g? 192. V sao AIDS c gi l "i dch ca th k 20?" 193. c t bnh AIDS hy hoi h thng min dch ca c th nh th no? 194. V sao h thng min dch ca c th c th tiu dit c vi khun? 195. ng y khm bnh v sao phi xem li? 196. V sao "siu m B" cng c th chn on c bnh?

197. K thut CT chn on bnh nh th no? 198. Chiu X-quang c hi cho sc khe khng? 199. V sao my tnh c th chn on c mt s bnh? 200. V sao nn dng nc m ung thuc? 201. V sao phi ung thuc ng gi quy nh? 202. Lm th no to thnh thuc t vi khun ? 203. V sao khng nn lm dng vitamin? 204. V sao trc lc tim, phi y mt t thuc ra khi kim tim? 205. Trc khi tim penicelin, v sao phi tim th phn ng di da? 206. V sao cm vn ng vin ung thuc kch thch? 207. V sao khng nn lm dng thuc khng sinh? 208. V sao c mt s xt nghim mu phi ly mu khi i? 209. C th gim au khi tim khng? 210. V sao vic ung thuc, tim thuc c th gip cha c bnh? 211. pht huy tc dng cha bnh, thuc c lin quan vi th th nh th no? 212. V sao khng nn ung nhiu thuc b? 213. V sao tuyt i khng c th thuc gy nghin? 214. V sao m nhc cng c th cha bnh? 215. V sao vic tm nc lnh c tc dng rn luyn thn th? 216. V sao tm nng nhiu c hi cho c th? 217. V sao trc khi ng nn ung mt cc sa? 218. V sao vic m lng c th gii tr mt mi?

219. V sao ma xun cn m, ma thu cn lnh? 220. V sao khi ln cn st, nn ung nhiu nc m? 221. V sao ni "ra chn nc nng trc khi ng cng nh ung thuc b"? 222. V sao phi cn thn khi tm hi? 223. V sao sa u cha un chn c c? 224. V sao khi ng thnh tng chn pht, cu th bng dng hai tay m bng di? 225. V sao khi kht, vic ung nc nng c tc dng gii kht tt hn nc mt? 226. V sao trc khi vn ng mnh, phi vn ng chun b? 227. V sao ln u tham gia vn ng mnh, c bp thng pht sinh au mi? 228. V sao vic n lng thc tp li c ch cho sc khe? 229. V sao vic nhai ko cao su li c ch? 230. V sao khng nn n c u, ng sen, c nn? 231. V sao khng nn n s? 232. V sao lc nc ct khng nn ung nc? 233. n hoa qu c v c tt khng? 234. Bi vo mt th lm th no? 235. Hc xng th lm th no? 236. V sao ngi nui sc vt cnh d b bnh truyn nhim? 237. n trng g nh th no mi c li cho sc khe? 238. V sao chi in t qu mc s c hi? 239. V sao khng th c nhng ngi tng mo hon ton ging nhau? 240. Cha m thp c sinh c con cao ln khng?

241. V sao c mt s ngi thp nh? 242. Ti sao cc nh khoa hc phi khm ph b mt gene di truyn ca con ngi? 243. Bnh di truyn pht sinh nh th no? 244. Gene di truyn vn tay l g? 245. Tr em sinh trong ng nghim c phi ln ln trong khng? 246. Con ngi c th t nhn bn mnh khng? 247. Con ngi v sao bit xu h? 248. C th ngi c kh nng ti sinh khng? 249. Con ngi v sao khng sng ht tui th t nhin? 250. Nm mi vn nm sau, loi ngi s tr thnh th no?