TRKYE ATOM ENERJS KURUMU

URANYUM

SEMA ZARARSIZ

TEKNOLOJ DARES
EKM 2005

NDEKLER
1.GENEL BLGLER ................................................................................................... 4
1.1. MALZEME ZELLKLER ................................................................................ 4
1.2. MNERALLER ................................................................................................. 4
1.3.KULLANIM ALANLARI...................................................................................... 6
2.DNYADA URANYUM ............................................................................................ 7
2.1.REZERVLER .................................................................................................... 7
2.2.DNYA URANYUM KAYNAKLARI ................................................................... 8
2.3.DNYA URANYUM TKETM......................................................................... 9
2.4.RETM .......................................................................................................... 10
2.4.1. RETM YAPAN NEML KURULULAR.............................................. 14
2.5. FYATLAR...................................................................................................... 14
2.5.1. Uranyum Fiyatlar .................................................................................... 15
2.5.2. Dntrme Fiyatlar ............................................................................... 15
2.5.3. Zenginletirme Fiyatlar ........................................................................... 16
2.5.4 Uranyum Yakt Fabrikasyon Fiyat ve Yakt Fabrikasyon Tesisleri ........... 16
KAYNAKLAR ............................................................................................................ 17

EKLLERN LSTES
ekil 1: Uranyum retimi Genel Ak emas
ekil 2: Kapal ve Ak Uranyum Yakt evrimi

TABLOLARIN LSTES
Tablo 1: OECD/NEA ve UAEA ya gre Uranyum Rezervlerinin Snflandrlmas
Tablo 2: Dnya Uranyum Kaynaklar
Tablo 3: Baz uranyum mineralleri
Tablo 4: Dnyada Kurulu ve 2020 Ylna Kadar Kurulacak Reaktrlerin Yllk Uranyum
Gereksinimleri

Tablo 5: Ksa Dnem Uranyum retim Kapasitesi

Tablo 6: 2003 Yl Kurulularn Uranyum retimleri
Tablo 7: U3O8 Fiyatlar
Tablo 8: Dntrme Yapan Kurulu ve Kapasiteleri
Tablo 9: Zenginletirme Yapan Kurulu , Kapasite ve Teknolojileri
Tablo10: Yakt Fabrikasyon Tesisleri

1.GENEL BLGLER
1.1. MALZEME ZELLKLER
Atom numaras:
Simge:
Ktle numaras:
Kaynama Noktas (C):
Erime Noktas (C):
Younluk(gr/cm3):
Buharlama Iss (kcal/g-atom):
Kaynama (Fzyon) Iss (kcal/g-atom):
Elektriksel iletkenlikohm-1):
Isl iletkenlik (cal/(s/cm/oC)):
zgl Is Kapasitesi (cal/g):

92
U
238.0289
3818
1132
19.07
110
2.7
0.034
0.064
0.028

Uranyum 1789 ylnda Martin Klaproth tarafndan bulunmutur. Tabiatta hibir zaman
serbest olarak bulunmayan uranyum, eitli elementlerle birleerek uranyum
minerallerini meydana getirir. En kolay oksijenle birleir. Hemen her tip kaya
ierisinde ve sularda eser miktarda da olsa bulunabilir. Yeralt su tablasnn stnde,
sath ve satha yakn yerlerdeki mevcut oksidasyon artlarnda +6 deerlikli uranyum
ieren ikincil uranyum mineralleri kolayca eriyebilirler (sudaki pH deerinin
artmasyla) ve uranil iyonlar halinde solsyona geerek yeralt sular vastasyla
uzun mesafelere tanrlar.
Tanma srasnda uygun redksiyon (indirgeme) artlaryla karlatklarnda +4
deerlikli uranyuma redklenerek Uraninit ve Pitchblende (uranyum oksit ieren
maden cevheri) halinde kelir ve bylece uranyum yataklar oluur.

1.2. MNERALLER
Uranyum, doada +6 ve +4 deerlikli olarak bulunur. +4 deerlikli olan uranyum
mineralleri birincil uranyum mineralleri olup suda erimezler. Ancak uygun artlarda +6
deerlikli uranyum ieren ve suda eriyen ikincil uranyum minerallerine dnrler.
Uranyum mineralleri Tablo-1 de verilmitir.
Tablo-1: Baz uranyum mineralleri [1]
Oksitler
Schoepit

2.UO3.5H2O

Uraninit

U02

Uranosiferit

(BiO) (UO2) (OH)3

Karbonatlar
Andersonit

Na2Ca(UO2) (CO3).6H2O

Rutherfordin

(UO2) (CO3)

Schroeckingerit

NaCa3

(UO2)

(CO3)

(SO4)F.

10H2O
Slfatlar
Johannit

Cu(UO2)2 (SO4)2 (OH)2.6H2O

Uranopilit

(UO2)6 (SO4) (OH)10 . 12 H2O

Zippeit

2 UO3.SO3.5H2O

FosfatlarArsenatlar
Otnit

Ca(UO2)2 (PO4)2.8-12 H2O

Arsenouranilit

Ca(UO2)4(AsO4)2.(OH)4.6H2O

Metaotnit

Ca(UO2)2 (PO4)2.6-8 H2O

Torbernit

Cu(UO2)2(PO4)2.12H2O

Metatorbernit

Cu(UO2)2(PO 4 ) 2 6-8 H 2 0

Metauranospinit

Ca(UO2)2(AsO4)2. 8 H2O

Zeunerit

Cu(UO2)2(AsO4)2.3H2O

Vanadatlar
Karnotit

K2(UO2)2(UO 4 )2.1-3H2 0

Tyuyamunit

Ca(UO2)2(VO4)2.7-11H2O

Silikatlar
Uranofan

Ca (UO2)2 (SO3)2 (OH)2.5 H2O

Betauranofan

Ca (UO2)2 (SiO3)2 (OH) . 5 H2O

Coffinit

U (SO 4 ) 1-4x(OH) 4x

Boltvodit

K(UO2)2 (SiO3) (0H)2 . 5 H2O

Niobatlar-TantalatlarTitanatlar
Betaft

(U, Ca) (Nb, Ta, Ti) 3 O 9 . n H 2 O

Brannerit

U T 2O 6

Pisekit

U, Ti, Th, nadir toprak niobat tantalat

Molibdatlar
Kalkuromolit

Ca(UO 2 ) 3 (Mo0 4 ) 3 (0H) 2 .11 H 2 O

Umohoit

UO2 (MoO 4 ) . 4 H 2 O

1.3.KULLANIM ALANLARI
Yzyllar boyu camlara renk verici madde olarak kullanlm olan uranyum,
gnmzde yaygn olarak nkleer santrallerde enerji retiminde kullanlmaktadr.
Uranyum temel nkleer yakt hammaddesidir. Doadaki uranyumun binde yedisi
(%0.71) blnebilen (fisil) Uranyum-235 izotopu ierir. Doal uranyumdan imal edilen
yakt ar sulu (D2O, dteryum hidrojenin bir izotopudur) reaktrlerde kullanlmakta
iken, hafif sulu reaktrler ve gaz soutmal reaktrler iin uranyumun, Uranyum-235
izotopu ynnden zenginletirilmesi gerekmektedir.
Buna ek olarak, uranyumun zrh kaplamalarnda ve byk hava tatlarnn
kanatlarnda arlk olarak da kullanm vardr.

2.DNYADA URANYUM
2.1.REZERVLER
Dnyadaki nkleer enerji retim programlar paralelinde, nkleer hammadde
potansiyeli ve yakt evrimleri konusundaki almalar ve aratrmalar
srdrlmektedir. Nkleer gcn uzun sreli enerji kayna olarak kullanlabilmesi,
bu santrallerde yakt olarak kullanlan ve stratejik bir madde olan uranyumun
yeterince salanabilmesine baldr.
Uranyum rezervleri, jeolojik yaplarna gre aadaki ekilde tanmlanmaktadr;
Grnr Rezervler: Bilinen mineral yataklarnda bulunan ve gnmz teknolojisi ile
belirlenen retim maliyet snrlar iinde elde edilebilir uranyumu ifade eder.
Muhtemel Rezervler (I): Grnr rezervlere ilaveten jeolojik yaps nedeniyle iyi
aratrlm blgelerin uzantlarnda ve jeolojik sreklilii belirlenmi yataklarda
bulunmas beklenen uranyumu ifade eder.
Bilinen Rezervler: Grnr Rezervler ve Muhtemel Rezervler (I)in toplam olarak
tanmlanr.
Muhtemel Rezervler (II): Muhtemel Rezervler (I)e ilaveten minerallemenin olduu
bilinen yataklarn bulunduu blgelerdeki veya iyi bilinen jeolojik eilimlerde
bulunmas beklenen uranyumu ifade eder. Bu rezervlerin gvenilirlii Muhtemel
Rezervler (I)den daha azdr.
Mmkn Rezervler: Muhtemel Rezervler (II)ye ek olarak dnyada bulunduu kabul
edilen fakat kefedilmemi rezervlerdir.
Dier Bilinen Rezervler: Yukardaki
tanmlara
tam olarak uymayan
rezervlerdir.Bu Rezervler, OECD/NEA ile Uluslararas Atom Enerjisi Ajans (UAEA)
tarafndan Tablo 2de gsterildii ekilde retim maliyetlerinin ekonomik deerine ve
elde edilebilirlik tahminlerindeki gvenilirlie gre snflara ayrlmaktadr. Bu
snflardaki rezervlerin retim maliyetleri, karma, tama, iletme, evre ve atk
ynetimi, retim d nitelerinin bakm ve yeni retim nitelerinin eklenmesi ile
amortisman ve vergilerin de dahil olduu btn harcamalar kapsar.
gre

Uranyum

Muhtemel
Rezervler(II)
(c)
Muhtemel
Rezervler (II)
(c)
Muhtemel
Rezervler (II)
(c)

Rezervlerinin

Mmkn
Rezervler
(d)
Mmkn
Rezervler
(d)
Mmkn
Rezervler
(d)

Ekonomik Deer Azal

Tablo -2: OECD/NEA ve UAEA ya

Snflandrlmas[2]
Grnr
Muhtemel
130-260 $/kg
U
Rezervler
Rezervler(I)
(a)
(b)
80-130 $/kg U
Grnr
Muhtemel
Rezervler
Rezervler (I)
(a)
(b)
80 $/kg U a
Grnr
Muhtemel
kadar
Rezervler
Rezervler (I)
(a)
(b)

Tahmin Gvenilirliindeki Azal

(a) Grnr Rezervler (Reasonably Assured Resources)
(b) Muhtemel Rezervler (I) (Estimated Additional Resources (I))
(c) Muhtemel Rezervler (II) (Estimated Additional Resources (II))
(d) Mmkn Rezervler (Speculative Resources)
7

2.2.DNYA URANYUM KAYNAKLARI

Grnr Uranyum Kayna: 3 169 238 ton U
Muhtemel (1)Uranyum Kayna: 1 419 450 tonU
Muhtemel (2)Uranyum Kayna: 2 254 500 tonU
Mmkn Uranyum Kayna :7539 300 ton U
Tablo-3: Dnya Uranyum Kaynaklar (TonU) [2]
b:bilinmiyor
Grnr Kaynaklar
lkeler
Arjantin
Avusturalya
Cezayir
in
Brezilya
Kanada
Bulgaristan
Finlandiya
Fransa
Gabon
G. Afrika Cum.
Yunanistan
Almanya
Endonezya
Hindistan
talya
Danimarka
Japonya
Meksika
Namibya
Nijerya
Peru
Portekiz
ek Cum.
Kazakistan
Malavi
Mongolia
Romanya
ili
Slovenya
ran
Somali
Rusya Fed.
Ukranya
sve
Orta Afrika
spanya
ABD
Tayland
Trkiye
zbekistan
Vietnam
Zaire(Kongo)
Zimbabve

80 $/kgU
alt
-rezerv4880
702 000
19500
35060
86190
333834
1665
0
0
231664
1000
0
320
b
4 800
0
b
0
139297
102227
1215
7470
830
384625
8775
46200
0
b
2 200
0
0
124050
34630
0
6000
2 460
102000
0
9130
61510
1350
1350

80-130
$/kgU aras
2200
33000
b
0
0
0
4205
1125
4830
83666
0
3000
4300
b
0
20250
b
1275
31235
0
0
0
0
145835
0
0
3325
b
370
4950
18970
30030
4 000
6000
2 465
243000
5
18110
0
0

Muhtemel Kaynaklar I
130$/kgU
altnda
Toplam
7080
735000
19500
35060
86190
333834
5870
1125
4830
315330
1000
3000
4620
40980
4800
20250
6600
1275
170532
102227
1215
7470
830
530460
8775
46200
3325
560
2 200
370
4950
143020
64660
4 000
12000
4 925
345000
5
9130
79620
1005
1350
1350

80 $/kgU
alt
2860
287000
14690
57140
104710
6300
0
0
0
6 000
0
0
b
0
0
73650
125377
1265
1450
90
237780
15750
0
b
5 000
0
0
34260
4735
0
0
0
31760
820
1275
-

80-130
$/kgUaras
5700
36000
0
0
0
0
9510
1000
2550
0
4000
1155
b
1300
12000
525
13525
0
0
0
0
79380
0
03608
b
5000
700
2550
86960
6675
6 000
6 380
5
7080
4615
0
-

130$/kgU
altnda
Toplam
8560
323000
14690
57140
104710
6300
9510
1000
2550
6 000
4000
1155
18995
1300
12000
525
87085
125377
1265
1450
90
317160
15750
03608
885
10000
700
2550
121220
11410
6 000
6 380
5
38840
5435
1275
8

Toplam

2458152

661941

3169238

1078762

320868

1419450

2.3.DNYA URANYUM TKETM

lkelerin kurulu reaktrlerinde tkettikleri ve 2020'ye kadar kurmay
planladklar reaktrlerinde uranyum gereksinim projeksiyonlar Tablo-4'te
verilmitir.
Tablo-4: Dnyada Kurulu ve 2020 Ylna Kadar Kurulacak Reaktrlerin Yllk
Uranyum Gereksinimleri [2]
2010

2015

2020

LKELER

2002

2003

2005

ABD

22700

22800

21300

Dk
18900

Yksek
18900

Dk
24500

Yksek
24500

Dk
19500

Yksek
20140

ALMANYA

3150

3200

2950

2600

2600

1500

1700

600

600

ARJANTN

120

120

120

95

250

95

205

60

205

BELKA

1150

1150

1150

1150

1150

800

1150

800

1150

BREZLYA

450

450

1040

470

810

470

810

810

810

BULGARSTAN
EK CUM.

840

840

840

450

840

450

840

450

550

745

745

690

690

700

700

710

345

710

790

1100

1570

2290

2650

3240

4140

3960

5760

20

BANGLADE
ENDONEZYA

155

155

ERMENSTAN

70

90

90

90

90

90

180

FNLANDYA

500

500

500

500

800

700

800

700

800

FRANSA

8570

8570

8570

8170

8170

7720

7720

7720

8040

GN. AF. CUM.

280

280

280

280

300

280

400

280

500

HNDSTAN

430

465

505

880

880

880

2140

2770

2770

HOLLANDA

95

95

95

95

95

95

95

NGLTERE

1930

1760

1500

1700

1700

800

1000

400

500

180

180

180

180

640

180

640

SPANYA

1470

1500

1120

1560

1560

1560

1560

1400

1680

SVE

1600

1600

1600

1400

1600

1400

1600

1400

1600

RAN

SVRE

360

375

265

585

585

390

585

390

585

JAPONYA

7840

8380

10850

11820

11820

12870

13040

12870

14270

KANADA

1400

1700

2000

2000

2300

2000

2300

2000

2300

KAZAKSTAN

190

190

190

KORE CUM.

2780

2780

3230

4120

4120

4770

4900

4770

6040

KORE, DPR

320

160

320

KBA

50

LTVANYA

360

310

100

180

200

200

MACARSTAN

370

370

370

370

370

370

370

370

370

MEKSKA

330

230

360

180

180

180

180

360

360

100

100

MISIR
PAKSTAN

65

65

65

110

110

90

90

200

300

ROMANYA

100

100

100

200

200

200

200

300

300

RUSYA

4600

5100

5300

5500

5500

6800

7200

7300

8600

SLOVAK CUM.

500

500

450

300

460

300

460

300

460

SLOVENYA

190

230

230

230

250

230

250

230

250

240

240

TRKYE

UKRAYNA

2200

2200

2350

2500

2650

1950

2600

950

2600

VETNAM

120

120

TOPLAM

66815

68435

70600

70605

73280

76705

84410

73495

86070

2.4.RETM
Dnyada uranyum cevherleri Li (Leach) ve takiben solvent ekstraksiyon (SX)
yntemleri uygulanarak ilenmekte olup genel ak emas ekil -1de verilmitir [3]
CEVHER
KIRMA
SU
TME
H2SO4 veya Na2CO3
L
KATI-SIVI AYRIMI

SOLVENT
EKSTRAKSYON

YON
DETRME
SOLVENT
EKSTRAKSYON

KTRME

NH4OH ; Mg(OH)2 ;
NaOH veya (OH)2

KURUTMA
SARI PASTA

SAFLATIRMA
TESS
ekil 1: Uranyum retimi Genel Ak emas
Uranyum retimi, nkleer reaktrlerin gereksinimleri
paralelinde deiiklik
gstermekte ve bu gereksinimin bir ksm nceki yllarn nkleer hammadde
stoklarndan karlanmaktadr.
10

Nkleer enerjinin temel yakt olan uranyum, ar sulu reaktrlerde kullanldnda

zenginletirme ilemine gerek duyulmaz, ancak hafif sulu reaktrlerde fisil izotop olan
U-235 miktar arttrlarak yani uranyum U-235 bakmndan zenginletirilerek yakt
olarak kullanlr.
Halen dnyada kullanlmakta olan uranyum madenleri, U3O8 cinsinden %0.1%1
orannda zengindir. Bu sebeple karlan maden yerinde bir n younlatrma
ilemine tabi tutulur. n younlatrma sonucu %50 ile %70 U3O8 den oluan uranil
nitrat elde edilir, TBP (tri-n-butyl phosphate) kullanlarak solvent ekstraksiyonu ile
saflatrlr ve nkleer saflkta uranyum bileii olarak ktrlr. kelti kavrularak
UO3 elde edilir. UO3 kullan amacna gre UO2 veya UF6ya dntrlr. UF6ya
dntrmenin amac hafif sulu reaktrlerde kullanlan zenginletirilmi uranyum
yakt elde etmektir.. Doal uranyumdaki U235 orann yaklak %0.71den daha
yksek oranlara karmak iin zenginletirme ilemi gerekmektedir.
Uranyum Yakt evrim Seenekleri
Nkleer enerji kullanan lkelerin deiik teknoloji ve politika tercihleri, deiik nkleer
yakt evrimlerini ortaya karmtr. Gnmzde uranyum yakt evriminde ak ve
kapal evrim olarak adlandrlan iki seenek mevcuttur (ekil-2). Ak evrimde,
madenden alnan uranyum ilenip reaktrde kullanldktan sonra ortaya kan
kullanlm yakt dorudan gmlmektedir. Kapal evrimde ise reaktrden kan
kullanlm yakt yeniden ilenerek iinde bulunan kullanlabilecek uranyum ve
pltonyum gibi maddeler ayrtrlmakta ve bunlar yeniden enerji retiminde yakt
olarak kullanlmaktadr. Kaynaklarn verimli kullanm asndan kapal evrim cazip
grlmektedir ancak kullanlm yakt iindeki uranyum ve plutonyumun tekrar
kazanlmas srecinde kullanlacak olan kimyasallarn radyoaktif hale gelmeleri ve
radyoaktif madde miktarnda arta sebep olmalar dezavantaj oluturmaktadr.
Yksek radyoaktivite sebebiyle yeniden ileme tesisleri de reaktrler gibi zel
gvenlik nlemleri gerektirir.

11

ekil 2: Kapal ve Ak Yakt evrimi

Uranyum reticisi lkelerin kurulu ve 2020 ylna kadar kurmay planladklar
uranyum retim kapasiteleri Tablo-5'de verilmitir.

12

Tablo-5: Ksa Dnem Uranyum retim Kapasitesi (ton U/yl)[2]

2003
2004
2010
LKELER
A
B
A
B
A
B
Arjantin
0
0
120
120
500
500
Avustralya
9400
9400
9400
10300
8600
12000
Brezilya
340
340
340
340
850
1100
Kanada
14890
14890
12885
12885
7200
16425
in*(a)
850
850
850
850
1050
1560
ek Cum.
440
440
440
440
84
84
Hindistan*(b)(c) 230
230
230
230
510
880
ran*(c)
0
0
0
0
180
410
Kazakistan
3315
3315
3500
3500
4000
4500
Mongolya(d)
0
0
0
0
150
1100
Namibya
4000
4000
4000
4000
4000
4000
Nijerya
3800
3800
3800
3800
3800
3800
Romanya*(c)
100
100
100
100
200
300
Pakistan *(c)
65
65
65
65
65
110
Rusya
3060
3060
3200
3200
4700
4700
G. Afrika(d)
1270
1270
1270
1270
1270
1270
Ukrayna
1000
1000
1000
1000
1500
1500
ABD
2200
2800
2500
3600
1900
7200
zbekistan
2300
2300
2300
2300
2500
2500
TOPLAM
47260
47860
46000
48000
43059
63939

A
500
8600
1100
7200
1050
87
510
180
4000
150
4000
3800
200
65
4700
1270
2000
1200
3000
43612

2015
B
500
12000
1100
16425
1560
87
1560
410
4500
1100
4000
3800
300
200
4700
1270
2000
5200
3000
63712

A
b
8600
1100
7200
1050
80
510
180
4000
150
4000
3800
300
65
4700
1270
2000
1000
3000
43005

2020
B
b
12000
1100
14125
1560
80
2890
410
4500
1100
4000
3800
400
250
4700
1270
2000
5000
3000
62185

A: Kurulu ve kurulmakta olan tesisler.

B: Kurulu, kurulmakta olan, planlanm ve muhtemel tesisler.
b: bilinmiyor
*:Sekreterya tahmini
(a) in in ksa dnem ihtiyalarn belirten rapor esas alnmtr.
(b )Maliyeti kg U bana 130 $ a kadar
(c) lke ihtiyalarna gre retim planlar.
(d) Maliyeti kg U bana 40 $ a kadar

13

2.4.1. RETM YAPAN NEML KURULULAR

Dnyada 2003 ylnda uranyum reten kurulularn retim miktarlar Tablo 6da
verilmektedir.
Tablo- 5: 2003 Yl Kurulularn Uranyum retimleri (ton U) [4]
Kurulu

ton U

Cogema

6881

Cameco

6113

ERA

3804

KazAtomProm 2800
Priargunsky

2700

WMC

2451

Rossing

2333

Navoi

1860

2.5. FYATLAR
Dnya piyasasndaki uranyum fiyatlar, piyasadan temin edilme ekline bal olarak
farkllklar gstermektedir [2]. Bunlar;

Uzun vadede bir kontrata bal olarak yaplan anlamalarda belirlenen
uranyum fiyatlar,

retici ve tketicilerin ellerindeki stoklar dengelemek iin yapt alm
satmlardaki market fiyatlar,
olmak zere iki ekildedir.
Uranyum fiyatlarnda, ticari neminin anlald 1960l yllarn sonlarndan
gnmze kadarki baz dnemlerde deiiklikler olmutur.1972 ylnda stoklarn
olumas nedeniyle 13 $ /kg U'nun altna den uranyum fiyatlar 1974 yl
balarnda nkleer enerjiye arlk verilmesine paralel olarak artm ve 1978 ylnda
115 $/kg Uya ykselmitir. 1979 yl ortalarndan itibaren dmeye balayan fiyatlar,
1984 yl ortalarnda 42 $/kg U civarnda olmutur. 1986 ylnda 70 $/kg Uya
ykselen fiyatlar daha sonra tekrar dmeye balamtr. 90l yllarn balarnda 25
$/kgUya kadar den fiyatlar daha sonraki yllarda da de devam etmi, arada
grlen grlen hafif ykseli ve dlerden sonra 2003 ylndan itibaren artarak
Mays 2005de 75,4 $/kgU, Ekim 2005de ise 81,25 $/kgU gibi yksek bir deere
ulamtr. 1990 Ekim 2005 yllar arasnda uranyum fiyatlarndaki deimeler Tablo
7de verilmektedir.

14

2.5.1. Uranyum Fiyatlar

Tablo 7: Uranyum Fiyatlar [5]
YIL

$/ b U3O8

$ / kgU

1990

9,65

25

1991

8,75

22,75

1992

10

26

1993

9,9

25,75

1994

9,6

24,96

1995

12,75

33,15

1996

14,70

38,22

1997

12,15

33,15

1998

8,75

22,75

1999

9,60

24,96

2000

7,10

18,46

2001

9,60

24,96

2002

10,20

26,5

2003

14,50

37,7

2004

20,70

53,82

2005 Mays

29

75,4

2005 Ekim

31,25

81,25

2.5.2. Dntrme Fiyatlar

Sektrdeki dntrme fiyat ortalama 11.50 $/kgU, UF6ya dntrme fiyat ise
93.15$/kgU civarndadr.
Bu alanda hizmet veren kurulular Tablo-8 de verilmitir.
Tablo-8: Dntrme Yapan Kurulular ve Kapasiteleri [5]
KAPASTE
LKE/KURULU
Milyon kgU (Ekim 2005)
BNFL (UK)

6.0

Cameco (Kanada)

12.5

CNNC (in)

1.0

15

Comurhex (Fransa)

14.0

ConverDyn (ABD)

14.0

IPEN (Brezilya)

0.1

Minatom (Rusya)

22.0

Toplam

69.6

2.5.3. Zenginletirme Fiyatlar

Sektrde zenginletirme fiyatlar yaklak olarak ortalama 114 $/SWUdr.(SWU:
Separative Work Unit- ayrtrma birimidir)
Bu alanda hizmet veren kurulular Tablo-9 da verilmitir.
Tablo-9: Zenginletirme Yapan Kurulu , Kapasite ve Teknolojileri [5]
LKE/KURULU

KAPASTE
Milyon kgU (Ekim 2005)

Teknoloji

CNNC (in)

0.8

Gaz Diffzyon&Santrifj

Eurodif (Fransa)

10.8

Gaz Diffzyon

JNC (Japonya)

0.9

Santrifj

Minatom (Rusya)

20.0

Santrifj

Urenco (Almanya)
Urenco (Hollanda)
Urenco (ngiltere)

7.4

Santrifj

USEC (ABD)

8.0

Gaz Diffzyon

Toplam

47.9

2.5.4 Uranyum Yakt Fabrikasyon Fiyat ve Yakt Fabrikasyon Tesisleri

Sektrdeki yakt fabrikasyon fiyat ortalama 250$/kgUdr.
Tipik bir hafif sulu reaktr iin, 1 kg UO2 yaktnn maliyeti
(hammadde+dntrme+zenginletirme+fabrikasyon) yaklak olarak 1000 $
civarndadr.
Tablo-10: Yakt Fabrikasyon Tesisleri [6]
LKE

KURULU

YER

YAKIT TP*

Belika

FBFC
Belgonuclear
INB

Dessel
Dessel
Resende

LWR
MOX-LWR
LWR

Brezilya

KAPASTE
(t Ar Metal/yl)
500
40
500

16

in
Fransa
Almanya
Hindistan

Japonya

Kore
Rusya

spanya
sve
ngiltere
Arjantin
Kanada
ABD

CNNC
FBFC
CISN
COGEMA
COGEMA
ANF Gmbh
DAE
DAE
DAE
DAE
MNF
NFI
NFI
JNF
JNC
JNFL
KNFC
Mashino-Stronitelny
Mashino-Stronitelny
TVEL
Minatom
Minatom

Yibin
Romans
Veurey-Voroise
Cadarache
Marcoule-Melux
Lingen
Hyderabad
Hyderabad
Hyderabad
Trombay
Tokai
Kumatori
Tokai
Kurihama
Tokai
Rokkasho
Yusung
Elektrostal
Elektrostal
Novosibirsk
Elektrostal
Chelyabinsk

LWR
LWR
FBR
LWR,FBR
LWR
LWR
UO2 peleti
BWR
PHWR
PHWR
PWR
PWR
BWR
BWR
MOX-ATR
MOX-FBR
PWR
UO2 peleti
LWR(VVER)
LWR(VVER)
FBR
MOX-FBR

100
800
150
40
100
650
300
25
300
135
440
284
200
750
10
5
400
800
620
1 000
50
60

ENUSA
ABB
BNFL
BNFL
BNFL
BNFL
CNEA
KAER
ABB-CE
Westinghouse
FC Fuels
Framatome
GE

Juzbado
Vasteras
Springfields
Springfields
Springfields
Springfields
Ezeiza
Kaeri
Hematite
Kolombiya
Lynchburg
Richland
Wilmington

LWR
LWR
LWR
AGR
UO2 AGR
MOX-LWR
PHWR
PHWR
LWR
PWR
PWR
LWR
BWR

300
600
330
1300
290
128
160
400
450
1 150
400
700
1 200

*LWR: Hafif Sulu Reaktr, PHWR: Basnl Ar Sulu Reaktr, PWR: Basnl Su Reaktr
BWR: Kaynar Sulu Reaktr, MOX: Kark Oksitli Yakt, FBR: Hzl retken Reaktr
AGR: leri Gaz Soutmal Reaktr.

KAYNAKLAR
[1] Ylmaz, H; 1988, Uranyum ve Toryum Jeokimyas, MTA Eitim Serisi No:29,
Ankara
[2] Uranium 2003: Resources, Production and Demand, UAEA
[3] Uranium Extraction Technology A Joint Report, OECD Nuclear Energy Agency
and The International Atomic Energy, 1983, Paris.
[4] www.uic.com.au/nip41.htm
[5] www.uxc.com

17

[6] Trends in the Nuclear Fuel Cycle, OECD 2001

18