MAK 401 MAKNA ELEMANLARI-3, Prof.Dr.

Krad DNDAR

MOMENT ALAN METODU LE

EM AISI VE ELME MKTARI BULUNMASI : M : Kiriin (milin) eilme momenti
E: Kiriin Elastiklik modl E elik = 210000 N / mm 2
F
I = d 4 64 : Kiriin Atalet momenti

C
B

RA

RC

L
M/EI
A2

x1A A1
x2A
A

B x2B

C
C

t B/C

t A/C

b
F kama

t1 h

: Kiriin teet eim as: tan ( kk a radyan )

: Kiriin eilme miktar
A1 : M/EI grafiinde AB aras alan
A2 : M/EI grafiinde BC aras alan
C = - t A/C / AC
C = ( t B/C + B ) / BC
B/C : B eim as ile A eim as arasndaki fark ; bu
fark B ile A arasndaki alanla bulunur :
B/C = B C
B/C = A2
A/C = A C
A/C = A1 + A2
t : Teet deformasyonu
t A/C : A ile C arasndaki teet deformasyonu ; A ile C
arasndaki alanlarn Aye gre momenti ile bulunur :
t A/C =A1 x1A + A2 x2A
t B/C : B ile C arasndaki teet deformasyonu ; B ile C
arasndaki alann Cye gre momenti ile bulunur
t B/C =A2 x2B
Bilinen yerlerdeki eim alar ve eilme miktarlar
yukardaki bantlarla bulunur. Maksimum
deformasyonun olduu yerde = 0 olup,maksimum
eilme miktar yukardaki bantlarla bulunur.
KAMALAR bxhxL

d mil
T

Fkama =

T
d
2

F
mil = kama p em
t1 L
mil

F
= kama em
bL

gbek =

Fkama
pem
(h t1) L
gbek

izelge:1 Standart paralel yzeyli dz kama lleri TS 147/9

Milde
Gbekte Gbekte
Kama
Kama
L kama
Mil ap
kama
kama
kama
genilii ykseklii
boylar
derinlii
derinlii derinlii
=<da >d
b
h
t1
t2(kaygan) t2(sk) dan e.kadar
6
8
2
2
1,2
1
0,5
6
20
8
10
3
3
1,8
1,4
0,9
8
36
10
12
4
4
2,5
1,8
1,2
10
45
12
17
5
5
3
2,3
1,7
12
56
17
22
6
6
3,5
2,8
2,2
16
70
22
30
8
7
4
3,3
2,4
20
90
30
38
10
8
5
3,3
2,4
25
110
38
44
12
8
5
3,3
2,4
31
140
44
50
14
9
5,5
3,8
2,9
40
160
50
58
16
10
6
4,3
3,4
45
180
58
65
18
11
7
4,4
3,4
50
200
Standart Kama L1 boylar: TS 147/9
6,8,10,12,17,22,30,38,44,50,58,65,75,85,95,110,130,150,170,200,230,260,290,330,380,440,550

TOLERANSLAR

izelge 2: Tolerans Kalitelerinin l aral (DIN 17151) m

Mil ap
>d <=d

IT01 IT0 IT 1 IT 2 IT3 IT4 IT5 IT6 IT7 IT8 IT9 IT10 IT11 IT12 IT13 IT14 IT15 IT16 IT17 IT18

0.3 0.5 0.8 1.2 2

0.4 0.6 1

10 0.4 0.4

10

18 0.5 0.8 1.2

18

30 0.6 1

30

50 0.6 1

50

80 0.8 1.2

80 120

6 10 14 25

40

60 100 140 250

400

600 1000 1400

1.5 2.5 4

8 12 18 30

48

75 120 180 300

480

750 1200 1800

1.5 2.5 4

9 15 22 36

58

90 150 220 360

580

900 1500 2200

8 11 18 27 43

70 110 180 270 430

700 1100 1800 2700

1.5 2.5

9 13 21 33 52

84 130 210 330 520

840 1300 2100 3300

1.5 2.5

7 11 16 25 39 62 100 160 250 390 620 1000 1600 2500 3900

8 13 19 30 46 74 120 190 300 460 740 1200 1900 3000 4600

10 15 22 35 54 87 140 220 350 540 870 1400 2200 3500 5400

12 18 25 40 63 100 160 250 400 620 1000 1600 2500 4000 6300

1 1.5 2.6

120 180 1.2 2

3.5

180 250

4.5

10 14 20 29 46 72 115 185 290 460 720 1150 1850 2900 4600 7200

250 315 2.5 4

12 16 23 32 52 81 130 210 320 520 810 1300 2100 3200 5200 8100

315 400

13 18 25 36 57 89 140 230 360 570 890 1400 2300 3600 5200 8100

400 500

10 15 20 27 40 63 97 155 250 400 630 970 1550 2500 4000 6300 9700

izelge 3 : Miller iin alt ve st snrlar (gbek iin ayn deerler iaret deitirir) m
Miller iin st snrlar m
Miller iin alt snrlar m
Mil ap
>d <=d

h m

-6

-270 -140 -60

-20

-14

-2

10

14

18

20

26

-270 -140 -70

-30

-20 -10 -4

8 12 15

19

23

28

35

10

280

-150 -80

-40

-25 -13 -5

6 10 15 19

23

28

34

42

10

14

-290 -150 -95

-50

-32 -16 -6

7 12 18 23

28

33

39

45

60

14

18

-290 -150 -95

-50

-32 -16 -6

7 12 18 23

28

33

39

45

60

18

24

-300 -160 -110 -65

-40 -20 -7

8 15 22 28

35

41

47

54

63

73

24

30

-300 -160 -110 -65

-40 -20 -7

8 15 22 28

35

48

55

64

75

88

30

40

-310 -170 -120 -80

-50 -25 -9

9 17 26 34

43

60

68

80

94

112

40

50

-320 -180 -130 -80

-50 -25 -9

9 17 26 34

43

70

81

97

114

136

50

65

-340 -190 -140 -100 -60 -30 -10 0 11 20 32 41

53

87 102 122 144

172

65

80

-360 -200 -150 -100 -60 -30 -10 0 11 20 32 43

59 102 120 146 174

210

80

100

-380 -220 -170 -120 -72 -36 -12 0 13 23 37 51

71 124 146 178 214

258

100 120

-410 -240 -180 -120 -72 -36 -12 0 13 23 37 54

79 144 172 210 254

310

120 140

-460 -260 -200 -145 -85 -43 -14 0 15 27 43 63

92 170 202 248 300

365

140 160

-520 -280 -210 -145 -85 -43 -14 0 15 27 43 65 100 190 228 380 340

415

160 180

-580 -310 -230 -145 -85 -43 -14 0 15 27 43 68 108 210 525 310 380

465

180 200

-660 -340 -240 -170 -100 -50 -15 0 17 31 50 77 122 236 284 350 425

520

200 225

-740 -380 -260 -170 -100 -50 -15 0 17 31 50 80 130 258 310 385 470

575

225 250

-820 -420 -280 -170 -100 -50 -15 0 17 31 50 84 140 284 340 425 520

640

250 280

-920 -480 -300 -190 -110 -56 -17 0 20 34 56 84 158 315 385 475 580

710

280 315 -1050 -540 -330 -190 -110 -56 -17 0 20 34 56 98 170 350 425 525 650

790

315 355 -1200 -600 -360 -210 -125 -62 -18 0 21 37 62 108 190 390 475 590 730

900

355 400 -1350 -680 -400 -210 -125 -62 -18 0 21 37 62 114 208 435 530 660 820 1000
400 450 -1500 -760 -440 -230 -135 -68 -20 0 23 40 68 126 232 490 595 740 920 1100
450 500 -1650 -840 -480 -230 -135 -68 -20 0 23 40 68 132 252 540 660 820 1000 1250

SIKI GEME

2 + d2
2
2

b p dm
b p D g + dm
i

{t =
+ +

2
E m d 2 d 2
E g D 2g dm
toplam
i

Fsrt

geme

2
D 2g + dm

2
D 2g dm

gbekte
ekme

p mak

milde
basma

2 + d2
dm
i
2 d2
dm
i

Dgbek

d mil
d i

pmak

d
T p min ( dmil b) mil
2

rnek: 12 mm. apl milde H8 / u8 gemesi iin alt st toleranslar ve toplam gemeyi bulunuz :
IT 8 kalitesi iin 12mm apta izelge-2 den l aral 0,027 mm kar.
H8 gbek iin alt snr izelge-3den 0 olduuna gre st snr 0+0,027=0,027 mm olur:
yani gbek 12,000 ile 12,027 mm lleri arasnda imal edilecektir.
u8 mil iin alt snr izelge-3den 0,033 olduuna gre st snr 0,033+0,027=0,060 mm. olur
yani mil 12,033 ile 12,060 mm lleri arasnda imal edilecektir.
bu durumda en ok geme: 0,060- 0 = 0,060 mm ;
en az geme: 0,033 - 0,027 = 0,006 mm olur. (tatl sk)

ML MUKAVEMET - ML API
Millerde statik burulma momenti (tork) T ve deiken eilme momenti M neticesinde mil ap :
32
d

M T

+
em em
d
s

Burada emniyetli gerilmeler:

K y Kb
emd = d K

emS = ak
S

ak malzemenin akma gerilmesi, Konstrksiyon eliklerinde srekli (yorulma) mukavemeti d=0,5 K

S net emniyet katsays olup normal 1,5 2 arasdr. Can ve mal emniyeti durumunda 3 - 4 aras olabilir.
Yzey faktr Ky, byklk Faktr Kb. entik faktr K aadaki tablo ve ekillerden bulunur.

eilme
burulma

izelge-4 Millerde entik Faktrleri K

Kama (freze)
Kademe
Enine Pim
Sk
geme
ark parmak d/D0,7 : r/d0,1 d/D0,14
1,3-1,6 1,6 - 2
1,5
1,4 - 1,8
1,7- 1,9
1,3-1,6 1,3-1,6
1,25
1,4 - 1,8
1,3- 1,4

Segman
yuvas
2,5 - 3,5
2,5 - 3,5

izelge-5 Yzey faktr : Ky

K N/mm

Ky

izelge-6 Byklk faktr Kb

Polisaj

tm

d mm

10

20

30

50

200

Talama

tm

0,88

Kb

0,9

0,8

0,7

0,6

400

0,84

600

0,75

800

0,71

1000

0,67

1200

0,65

1600

0,63

Torna
ve
souk
ekillendirme

ENTK FAKTR
K = 1 + q (K t 1)

Kt :teorik entik faktr

q : malzemenin entik hassasiyeti :

K=1400 N/mm
1000

entik hassasiyeti , q

700
400

elik N/mm

Aliminyum

entik radys , r mm

ML KATILII

Millerde sadece mukavemet kontrol yeterli deildir. Millerde fazla sehim ve burulma as kritik
hzn dk olmasna sebep olur ve snrlanmaldr:
:
Dili arkl
millerde Sehim

mak
L
{

Kritik Hz : n{
kr 950

< 0,0002 0,0005

dev

yataklar
aras uzaklk

Burulma
T
as snr: =

dak

1
i
{

(destekler
kenarda ise)

mm

g iletimi yapanlar
arasndaki uzaklk

}
L
G Ip
{
d4

< 0,005 0,009 rad

144424443

Kritik Tork :

Tkr = 2 E

Ip

her metrede

32

Burada elastiklik modl : E elik 210000 N

mm 2

kayma modl : G elik 80000 N

mm 2

Millerde eim alar rulman mrn azaltr: Sabit bilyallarda < 0,5 0,009 rad
silindirik makarallarda < 0,2 0,0035 rad
Dili arklarn bulunduu noktalarda < 0,06 0,001 rad

TERMAL UZAMA
t = t L T

termal uzama katsays t

= 17 10 6 / C

elik

KAVRAMA ORANI
Dililerde Kavrama Oran en az 1,1 olmal , bu deer arttka sessizlik artar :
=

d 2a 1 d r21 +

d1 , d2 : blm dairesi aplar

d 2a 2 d r22 ( d 1 + d 2 ) sin
dist ap : d a = d + 2 m
2 m cos

di dibi ap : dr = d 2.5 m

Tavsiye edilen deerleri :

=15 iin =1,7...2,5

=20iin =1,5...1,9

: tam diler iin

: tam diler iin

=25iin

=1,2...1,5

DNEN DSKLERDE MERKEZKA GERLME

D d apl (mm) ; d i apl (mm) ; w (rad/s) hzla dnen ( elik=7800 kg/m3 ) younluunda bir silindirik
gvdede hzdan oluan maksimum teet ekme gerilmesi mak (N/mm2) : ( poison oran elik=0,3 )
3+
mak = 2 (D 2 + d 2 )

32 10 12

DZ DL MUKAVEMET:

? em = K K v
Eilme Kontrol (Lewis) : =
3
k m 3 2 y Z
b
4 Di genilii b buradan bulunur
Lewis faktryiin izelge-8e baknz. Genilik faktr: k =
m
5,6
6
3
Kv =
Kv =
Hz faktr Kv dz dililerde hza gre : K v =
6
+v
3{
+v
5
,62
+4
v
{
1
4
3
2 T

v10 m / s

Yzey Basnc Kontrol (Buckingham) : Dinamik Yk: Fd = Ft +

10< v20 m / s

21 v (b C + Ft )
21 v + b C + Ft

v > 20 m/s

? Fw

Burada Ft gcn hza blm ile de bulunur: Ft = P v

Deformasyon Katsays C -11den bulunur.
2 Z 2
Burada dP pinyon apdr.
Anma yk : Fw = dp bK
Z1 + Z 2
Anma yk faktr K izelge-12den bulunur.
Statik yk (Eilme) kontrol (Buckingham): Fo =

K
b y m ? Fd
3

KONK DL ARKLAR
Konik as ekilden: tan 1 =

d1 Z 1
=
d2 Z 2

Ortalama ve blm ap bants :

Edeer di says : Z e =

do1

d o = d b sin

Ft =

2T
do

d1

Z
cos

Konik arklarda Dili Kuvvetleri :

Fr = F t tan cos

Fe = Ft tan sin

do2

d2

Konik Dili Mukavemeti:

- Eilme
Kontrol
(Lewis) :

L
? em = K K v

3
b m 2 y e Z L b
2 T

Dndren

burada Z hakiki di saysdr.

Fe1

edeer di says iin ye izelge-8den bulunur.

Dndrlen

1 b 1
b genilii konik iin:
buradan L 3 b tercih edilir.
4 L 3
6
Kv =
+3
v
14264

Blm dairesindeki v
hz faktr Kv konik iin
btn hzlarda :

talal imalat

- Yzey Basnc Kontrol

(Buckingham) : Dinamik Yk:

Fd = F +

5,6
Kv =
,64
+4
v
14452
3
dkm imalat

21 v (b C + F)
21 v + b C + F

Fr1
Fe2

Ft
Fr2
Ft

? Fw

Burada F gcn hza blm ile bulunur: F = P v Deformasyon Katsays C izelge-11den bulunur.
Anma yk: Fw = 0,75

dp bK

2 Z 2e

cos 1 Z 1e + Z 2e

- Statik yk (Eilme) kontrol (Buckingham): F0 =

Burada dP pinyon apdr.

Anma yk faktr K izelge-12den bulunur.
K
L b
b y e m
? Fd
3
L

izelge-7 Standart Modl: mm

Aln, Helis, Konik Dililer :m,mn
1- (1,125)-1,25- (1,375)-1,5(1,75)- 2-(2,25)-2,5- (2,75)-3(3,5)-4- (4,5)- 5 -(5,5)- 6 -(7)8- (9)-10-(11)-12-(14)-16-(18)20-(22)- 25-(28)-32-(36)-40(45)- 50
Sonsuz Vida ark , mn, mm

1- 1,25- 1,6- 2 - 2,5- 3,15 - 4 - 5

- 6,3 8 - 10 - 12,5 - 16 - 20

izelge-8 Lewis Form Faktr :

y
( bazen Y = y kullanlr)
20
25
20
14
Z
tam
kk
tam
tam
12 0,067 0,078 0,099 0,088
13 0,071 0,083 0,103 0,093
14 0,075 0,088 0,108 0,098
15 0,078 0,092 0,111 0,102
16 0,081 0,094 0,115 0,106
17 0,084 0,096 0,117 0,109
18 0,086 0,098 0,120 0,112
19 0,088 0,100 0,123 0,115
20 0,090 0,102 0,125 0,118
21 0,092 0,104 0,127 0,120
22 0,093 0,105 0,129 0,122
23 0,094 0,106 0,130 0,124
24 0,096 0,107 1,032 0,126
25 0,097 0,108 0,133 0,128
26 0,098 0,109 0,135 0,130
27 0,099 0,111 0,136 0,131
28 0,100 0,112 0,137 0,133
29 0,101 0,113 10,38 0,134
30 0,101 0,114 0,139 0,135
32 0,101 0,116 0,141 0,139
34 0,104 0,118 0,142 0,140
36 0,105 0,120 0,144 0,142
38 0,106 0,122 0,145 0,144
40 0,107 0,124 0,146 0,145
50 0,110 0,130 0,151 0,152
60 0,113 0,134 0,154 0,156
80 0,116 0,139 0,159 0,162
100 0,117 0,142 0,161 0,166
150 0,119 0,146 0,165 0,171
200 0,120 0,147 0,167 0,174
300 0,122 0,150 0,170 0,176
Kra 0,124 0,154 0,175 0,180

izelge-9 Dili imalat hatas snr e snr ,mm

v m/s 1,25 2,5

7,5

10

15

20

25 25<v

e snr mm 0,14 0,10 0,0718 0,0527 0,04 0,0273 0,020 0,015 0,015

Modl
Ticari
Hassas

izelge-10 Dili imalat Hatalar e ,mm

1
2
4
6
8
10
12 14
26
0,05 0,05 0,054 0,065 0,08 0,093 0,1 0,105 0,115
0,025 0,025 0,027 0,032 0,038 0,045 0,05 0,054 0,067

okHassas 0,012 0,012 0,014 0,015 0,018 0,023 0,025 0,027 0,035

izelge-11 Deformasyon katsays C deerleri N/mm veya

kN/m
Malzeme
Pinyon
D.Demir
elik
elik
D.Demir
elik
elik
D.Demir
elik
elik
D.Demir
elik
elik

Diteki hata e, mm
Kavrama
as 0,01 0,02 0,04 0,06 0,08
Forml
55 110 220 330 440 C = 5500 e
14

Dili
elik
76
D.Demir 14
elik
14 110
57
D.Demir
20
79
D.Demir
20
114
elik
20
D.Demir 20 kk 59
D.Demir 20 kk 81
elik 20 kk 119
62
D.Demir
25
85
D.Demir
25
125
elik
25

152

304 456

220

440 660

114

228 342

158

316 474

228

456 684

118

236 354

162

324 486

238

476 714

124

248 372

170

340 510

250

500 750

C = 7600 e
880 C =11000 e
456 C = 5700 e
632 C = 7900 e
912 C =11400 e
472 C = 5900 e
648 C = 8100 e
952 C =11900 e
496 C = 6200 e
680 C = 8500 e
1000 C =12500 e
608

izelge-12 K Gerilme Yorulma katsays :

p 2 sin 1
1
K = em

+
Ep E
1,4

p emellk = 2 ,75 BHN 70

Yzey
K kN/m2
dayanma limiti
Ortalama
Pinyon
ark Pem N/mm2
14,5
20
25
BHN
342
elik
150 elik
206
282
356
480
elik
200 elik
405
555
684
618
elik
250 elik
673
919
1130
755
elik
300 elik
1004 1372 1688
893
elik
350 elik
1404 1918 2371
1030
elik
400 elik
1869 2553 3160
342
elik 150 D.Demir
303
414
511
480
elik 200 D.Demir
600
820
1014
618
elik 250 D.Demir
1000 1310 1670
342
elik 150 Fos.Bronz
317
427
531
445
elik 200 Fos.Bronz
503
689
1055
549
D.Demir 160 D.Demir
1050 1420 1755
618
D.Demir 180 D.Demir
1330 1820 2250
Malzeme

RULMAN SEM:

Rulmana gelen radyal yk Fr ve eksenel yk Fe ile

edeer yk bulunur Pe;
Pe = X Fr + Y Fe

Burada X ve Y izelge.13den rulman tipine bal olan

e yardm ile bulunur. Hesaplanan Pe yardm ile
rulman mr L milyon devir olarak bulunur;
C

L=
Pe

k 3 (bilyal) , 3 ,33 (makaral )

Frx
2
2
Fr = Frx
+ Fry

Fe
Fry

Burada rulmanlarn kapasiteleri C izelge-14dedir,

Eer mr biliniyor ise istenen C ayn formlden
1

C = Pe L k

Milyon devir olan L rulman mr, mil devri n yardm ile saat olarak rulman mrne Lh evrilir:
6

L h = L n10 60

izelge-13 Rulmanlarda Dinamik Yk Faktrleri X, Y

(ORS)

Sayfa 9
-14
Sabit
Bilyal
Rulman
lar

Ana l mm rulman Kapasite N radyus

Kapasite N
radyus
Ana l mm rulman
.. d D B sembol
d D B sembol
C
C0
r mm
C
C0
r mm
10 28 8 16100 4000 2240
0,5
35 62 9 16007 10400
8630
0,5
10 26 8
6000
3980 2230
0,5
35 62 14 6007
13600 10400
1,5
10 30 9
6200
4420 2600
1
35 72 17 6207
22200 16200
2
10 35 11 6300
7580 4520
1
35 80 21 6307
28900 20900
2,5
10 28 8
E10
3350
780
0,5
35 100 25 6407
47800 35400
2,5
11 32 7
E11
2700
770
0,5
35 72 23 4207
30100 30500
2
12 30 8 16101 4820 2860
0,5
35 80 31 4307
47500 48800
2
12 28 8
6001
4420 2600
0,5
40 68 9 16008 11100
9940
0,5
12 32 10 6201
6000 3530
1
40 68 15 6008
14300 11500
1,5
12 37 12 6301
8500 5100
1,5
40 80 18 6208
25100 18700
2
12 32 14 4201
8710 6870
1
40 90 23 6308
35300 26200
2,5
12 32 7
E12
2700
770
0,5
40 110 27 6408
55300 41700
3
13 30 7
E13
2700
770
0,5
40 80 23 4208
32900 35700
2
14 35 8
E14
3560 1050
0,5
40 90 33 4308
56200 60200
2
15 32 8 16002 4820 2990
0,5
45 75 10 16009 13200 11800
1
15 32 9
6002
4820 2990
0,5
45 75 16 6009
17800 15000
1,5
15 35 11 6202
6700 4130
1
45 85 19 6209
28200 21400
2
15 42 13 6302
9880 6150
1,5
45 100 25 6309
45800 34900
2,5
15 35 14 4202
9510 7790
1
45 120 29 6409
67200 51700
3
15 35 8
E15
3560 1050
0,5
45 85 23 4209
34100 38300
2
15 40 10 BO15 5760 1600
1
50 80 10 16010 13500 12600
1
17 35 8 16003 5150 3360
0,5
50 80 16 6010
18500 16300
1,5
17 35 10 6003
5150 3360
0,5
50 90 20 6210
30100 23900
2
17 40 12 6203
8280 5220
1
50 110 27 6310
53600 41600
3
17 47 14 6303 11800 7470
1,5
50 130 31 6410
79900 62800
3,5
17 62 17 6403 19900 13100
2
50 90 23 4210
35100 41000
2
17 40 16 4203 12900 11200
1
55 90 11 16011 16300 15600
1
17 40 10
L17
4570 1370
1
55 90 18 6011
24000 21000
2
17 44 11 BO17 6910 1980
1
55 100 21 6211
37300 30300
2,5
20 42 8 16004 6780 4600
0,5
55 120 29 6311
62000 48900
3
20 42 12 6004
8090 5310
1
55 140 33 6411
87400 71100
3,5
20 47 14 6204 11100 7220
1,5
55 100 25 4211
40500 48100
2,5
20 52 15 6304 13900 8950
2
60 95 11 16012 16700 16700
1
20 72 19 6404 26900 18400
2
60 95 18 6012
24900 22800
2
20 47 18 4204 16000 14200
1,5
60 110 22 6212
45100 37300
2,5
20 52 21 4304 22500 20800
1,5
60 130 31 6312
70900 56700
3,5
20 47 12
E20
7030 2160
1,5
60 150 35 6412
95000 80000
3,5
20 52 15
M20
9730 2850
2
60 110 28 4212
52700 63800
2,5
25 47 8 16005 6150 4570
0,5
65 100 11 16013 17700 18700
1
25 47 12 6005
8620 6000
1
65 100 18 6013
26600 24000
2
25 52 15 6205 12100 8300
1,5
65 120 23 6213
49100 41300
2,5
25 62 17 6305 20600 13900
2
65 140 33 6313
80300 65200
3,5
25 80 21 6405 31400 22200
2,5
65 160 37 6413 103000 89400
3,5
25 52 18 4205 17900 17100
1,5
65 120 31 4213
61300 77000
2,5
25 62 24 4305 28300 27500
1,5
70 110 13 16014 23400 23900
1
25 52 15
L25
6880 2320
1,5
70 110 20 6014
32200 30300
2
25 67 17
M25 12600 3870
2
70 125 24 6214
53400 45300
2,5
30 55 9 16006 9550 7320
0,5
70 150 35 6314
90200 74300
3,5
30 55 13 6006 11300 8400
1,5
70 180 42 6414 125000 119000
4
30 62 16 6206 16800 11900
1,5
70 125 31 4214
65300 85900
2,5
30 72 19 6306 24400 17400
2
75 115 13 16015 21300 22800
1
30 90 23 6406 37700 27200
2,5
75 115 20 6015
33300 32600
2
30 62 20 4206 22700 22900
1,5
75 130 25 6215
56600 50100
2,5
30 72 27 4306 37400 37400
1,5
75 160 37 6315
98300 83900
3,5
30 72 19
M30 15600 5180
2
75 190 45 6415 134000 130000
4
75 130 31 4215
66900 90600
2,5

Makine Elemanlar-III dev rnei

Mil, pinyon ve arklar elik:
K = 850 ak= 670 pem= 570
N/mm2
= 0,3
BHN= 325
= 0,25
Konik dililer: modl=. Z1=14 Z2= 65 =20
Dz dililer: modl=.. Z1=14 Z2= 65 =20
Miller : Yzey: talama : B,C,K kama K = 1,6
J
Emniyet her yerde = 1.5
Gde kademe radyuslar rulman ile ayn

1- Konik ve dz dililerin en kk modln,

llerini ve kuvvetlerini bulunuz.
>>> btn dililer hassas; yetmiyorsa ok hassas

15

10

mm

mm

2,3 bx

2- AD(tam say), ve JL(rulman ap) ; HE (rulman ap)

mil aplarn bulunuz.
3- 5400 saat mrl A, D, J, L, G, H rulmanlarn
aptan apa en az 4 mm kademeli seiniz
>>> A ve H eksenel yk tayor
>>> Rulmanlar 160,161,60,62,63,64 (sabit) tipi
rulmanlardan srasyla seiniz, kapasite kurtarmyor
ise uygun ift rulman seiniz.

10

bx=bkcos2 by =bkcos1

0,5bx
A

4- B, C ve K dz kamalarn seiniz
5- Edeki sk gemede gbekte H serisini kullanp
srasyla 8,7,6,5 kalitelerini deneyerek mil-gbek
geme toleransn bulunuz. Kaliteleri en fazla 1 farkl
mmkn olan en dk kalitede seiniz.

0,5by

bk

bk
H
motor
P = 600 Watt
n = 500 dev/dak

6- JL milinde J, K ve Ldeki eim alarn kontrol

ediniz; maksimum eilme miktarn kontrol ediniz ; ve
K daki eilme miktar yardm ile kritik hz bulunuz.
7- HE milinde Edeki eim asn ve miktarn kontrol ediniz

8- Kritik grlen AD milinde Burulma asn, kritik torku kontrol ediniz.

( Ddeki rulmann eim asn ; B ve Cde eilme miktarlarn kontrol ediniz ; kritik hz bulunuz).
>>>Bu parantezli ksm zld fakat devde yok!
9- Dz dililerde kavrama oran bulup sesi kontrol ediniz.
10- B dilisinde merkezka gerilmeyi kontrol ediniz
11- AD milinin 100C farkta termal uzamasn bulunuz
CEVAPLAR:
B

HE, AD, JL millerinde asal hzlar ve Torklar;

nHE = 500
{
d / dak

600
w HE = 52
,4 THE =
11450
123
{
30
52,4
Nmm

rad / s

600
14
,3 TAD =
n AD = 500
= 108
53100
{ w AD = 11
123
{
11,3
65 d / d
Nmm
rad / s
600
14
,3 w JL = 2
,44 TJL =
n JL = 108
= 23
246000
1
424
3
{
{
2,44
65
Nmm
d/ d

rad / s

d2

E
d1

L 3b

Cevap1-Konik dililer E,B :

tan 2 =

11

Z 2 65
=
= 4,643 2 = 77,8 o 1 = 12,2 o
Z 1 14

Edeer di saylar : Z 1e =

Z1
14
=
= 14,32
cos 1
cos 12,2

Z 2e =

Z2
65
=
= 307,5
cos 2
cos 77,8

ncelikle Buckhingham denklemine baklarak en kk modln 2,5 mm olduu grlr:

d1E = 2,5 14 = 35

162 ,5
sin 77 ,8 =

3b

d2B = 2,5 65 = 162,5 mm

2 b 27,7

b konik = 27 mm

Ortalama aplar: d o1 = d1 b sin 1 = 35 27 sin 12,2 = 29,3

d o 2 = 162,5 27 sin 78,8 = 136,1 mm

Buckinghamda gerekli olan C, elik-elik malzeme iin : izelge-11den C=11400e

v k = 52 , 4 35

= 918 mm / s 0 ,918 m / s izelge-9da v=0,918 m/s iin : esnr= 0,14den

fazla
izelge-10 : m=2,5 iin: ehassas= 0,0255 mm< esnr = 0,14... uygun C=114000,0255=291 kN/m
bulunur;
Fd = F +

F=

P 600
=
= 652
v 0,918

21 v ( b C + F)
21 v + b C + F

= 652 +

21 0,918 ( 0,027 291000 + 652)

21 0,918 + 0,027 291000 + 652

= 2123 ? Fw

1372 + 1918
= 1645 kN / m 2
2
dp b K
2 Z 2e
0,035 0,027 1645000 2 307,5

= 0,75

Fw = 0,75
= 2279> Fd = 2123 N anmaya
dayanr
cos 1 Z1e + Z 2e
cos12,2
14,32 + 307,5

izelge-12den elik-elik (BHN325) ortalama : K =

izelge-8den interpolasyon: Z 1e = 14,32 y e = 0,08928

F0 =

K
L b 850
2b
b y e m
=
27 0,08928 2,5
= 3576 > Fd = 2123 N dayanr
3
L
3
3b

Konik pinyonun Lewis eilme kontrol

E =

2 TEH
L

2
b m ye Z1 L b

2 11450
27 2,52 0,08928 14

K
3b
850
6
,8 ? em =
= 51
Kv =

= 246
{
1
2
3
2b
3
3 6 + 0,918
2

eilmeye
dayanr

N/ mm

C ve Kda dz dililerde nce Buckinghamdan balayarak kontroller yaplnca: en kk modl m=2,75

d1C = 2,75 14 = 38,5

C=11400e

d 2K = 2,75 65 = 178,8

b C 4 2,75 = 34,5

vh =11,3 38,5 = 217mm/ s0,217m/ s izelge-9da v=0,217 m/s iin : esnr=

2

0,14.izelge-10da m=2,75 iin: ehassas= 0,02575mm< esnr = 0,14... uygun

C=114000,02575=294 kN/m bulunur; Ft=P/v=2765
Fd = Ft +

b Cdz = 34 mm

21 v ( b C + Ft )
21 v + b C + Ft

= 2765 +

21 0,217 ( 34 294 + 2765)

21 0,217 + 34 294 + 2765

= 3260 ? Fw

ayn malzeme elik-elik (BHN325) ortalama: K=1645

12

2 Z2
2 65
Fw = dp b K
= 0,0385 0,0034 1645000
= 3543 > Fd = 3260 N anmaya
dayanr
Z1 + Z 2
14 + 65

izelge-8de: Z1 = 14 ye = 0,088
: F0 =

850
K
b y m=
34 0,088 2,75 = 7323 > Fd = 3260 N dayanr
3
3

Dz dilide C pinyonunda Lewis eilme kontrol

C=

2 TAD
k m3 2 y Z 1

2 53100
34 2,75 3 2 0,088 14

Konik dili kuvvetleri : F tB =

= 105
{ ? em =
N / mm2

K
3

850
3

=
3 1
34
+2
0,918
43

Kv =

264
1
2
3

eilmeye
dayanr

v < 10 m / s

2 T AD
2 53100
=
= 780 N = F tC
d o 2B
136 ,1

FrB = F tB tan cos 2 = 780 tan 20 cos 77 ,8 = 60 ,0 N = F eE

FeB = F tB tan sin 2 = 780 tan 20 sin 77 ,8 = 277 N = FrE

Dz dili kuvvetleri : F tC =

2 T AD
2 53100
=
= 2758 N = F tK
d 1C
38 ,5

FrC = Ft tan = 2758 tan 20 = 1004

N = FrK

Cevap 2bx=bkcos2 = 27cos77,8= 5,71

ekilden

by=bkcos1 = 27cos12,2= 26,4

AB=2,35,71=13,1 13 mm BC=

JK=AB+BC=43

KL=CD=32

5,71
34
+ 10+ =19,86 30 mm
2
2

CD=

34
+ 15 =32
2

mm

EG=GH=27

AD ML
MB = 277 136,1 = 18850 Nmm
2
2

32
d

M T

em em
d
s

emS =

ak 670
=
= 447
S
1,5

xz yatay (st) dzlem

0,5 850 0,88 K b

K y K b
emd = d K
=

S
1,5 K

En fazla yk Cde : kama K=1,6 ; ap 10

mm farzedilirse Kb=1

yz dey (n) dzlem

; emd =156

32 261112 + 549462 531002

+

1562
4472
dAD 16,1 17 mm
d3AD

17 mm.iin tekrar Kb=0,93 ; emd =145

Bu deerlerle ap tekrar bulunur ;
dAD 16,44 17 mm : ayn ap bulunana

kadar tekrarlanr (Basit iterasyon).

RAy

MB

-1004

RAx

RDy

RDx
30 mm
B
C

13
A

(+127)

(+817) (1822)

+60

-2758

1042
31260 C

23686
C

D
A

-26144

(1716)

-54912D

-54

-817
+26111
20501
+1651
B
B
A

1822

187
127
+5610
+1651

-780

32

23686

Myz dey eilme momenti (Nmm)

-1716
54946

Mxz yatay eilme momenti

D rulman seimi : (mr 5400 saat ve eksenel yk yok)

L = Lh

n 60
10 6

= 5400

108 60
10 6

13

= 35 ,0 milyon devir

en az kademe 4 mm : dD= dAD 4 = 17 - 4 =13 en yakn kk standart rulman ap dD=12 mm

eksenel kuvvet : FeD = 0 olduundan Pe = 1 1901+ 0 = 1901 N

FrD= 817 2 + 1716 2 = 1901 N

CD = Pe 3 L = 1901 3 35,0 = 6218 N bu kapasiteyi ilk kurtaran 12 mm apl 6301 rulman seilir

A rulman seimi : (mr 5400 saat ve eksenel yk 277 N)

FrA= 127 2 + 1822 2 = 1826 N

Radyal kuvvet:

eksenel kuvvet : FeA = 277 N

en az kademe 4 mm : dA= dAD 4 = 17 - 4 = 13 en yakn kk standart rulman ap dA=12 mm

Fe
277
=
= 0,152 < ? e e bilinmediinden nce eksenel yk nemsiz farzedilir : X=1 Y=0
Fr 1826
C A = Pe 3 L = 1826 3 35,0 = 5972 N

Pe = 1 1826 + 0 277 = 1826 N

A iin bu kapasiteyi ilk kurtaran 12 mm apl 6000 N kapasiteli 6201 rulman seilir. Bu rulmann statik
kapasitesi Co=3530 N olduundan

Fe
277
=
= 0,0785 e=0,260,2 deerinin 0,152den byk
C0 3530

olduu ve eksenel ykn yine nemsiz olduu ayn X, Y, Pe deerleri olduu anlalr. (X, Y, Pe
deerleri ayn olana kadar tekrarlanr)
B , C kamalar :
Sayfa-1deki Tablodan 17 mm apa 6x 6 lk dz kama uygundur;
btn malzemeler ayn olduundan kayma gerilmesi ile gbekteki basma hesab :
53100
T
=
= 6247 N
17
d
2
2

Fkama =

F
= kama {
em
bL

Fkama
6247
=
= 4,66 mm
b em 6 0,5 447

Fkama
6247
=
= 4,38 mm
(h t 1 ) p em (6 3,5) 570

0,5em

Fkama
gbek =
p em
(h t 1 ) L
gbek

Tablodan L 4,66 mm dan byk olan en kk standart boy 17 mm. olduundan ;

B,C kamalar : 6 x 6 x 17

(Boy ksa olduundan yarmay kama da tavsiye edilir.)

bileke dzlem

JL ML
Uta kaplin (esnek) var farzedilirse JL milini rulmanlarn desteinde
sadece K dz dili kuvvetleri Ft ve Fr etkilemektedir; Bu milde
kuvvetlein Fn bilekesi alnp tek bileke dzlemde hesap yaplabilir ;
FnK =

Ft2

+ Fr2

27582

+ 10042

= 2935 N

RJ

(1252)
1252

d3JL

32

1452

2460002
4472

-2935

32
L

(1683)

53836

32 L
J

538562

30 mm
K

13
J

En fazla yk Kda : kama K=1,6 ; ap 17 mm farzedilirse Kb=0,93 ;

em d =145

RL

dJL 18,9 19 mm iin tekrar

43

-53856D

-1683
53856

Kb=0,91 ; emd =142 : ap tekrar bulunur ; dJL 18,97 19 mm (ayn

ap): Lye rulman taklacandan dJL=20 mm seilir
Jde en az kademe 4 mm : dJ= dJL- 4= 20 - 4 = 16 mm
En yakn standart rulman ap dJ= 15 mm

Bileke Moment Diyagram

J ve L rulman seimi :

14

milyon
saat
JL devir
mr = mr n JL 60 = 5400 23,3 60 7,55 devir

eksenel kuvvetler : FeJ = FeL = 0 olduundan X=1 ; Y=0 : Pe = Fr

J iin C J = Pe 3 L = 1252 3 7,55 = 2456 N
bu kapasiteyi ilk kurtaran 15 mm apl J iin 16002 rulman seilir .
= 1683 N L iin C L = Pe 3 L = 1683 3 7,55 = 3302 N
bu kapasiteyi ilk kurtaran 20 mm apl L iin 16004 rulman seilir

PeJ = FrJ = 1252 N

PeL = FrL

K kamas
Sayfa-1deki Tablodan 20 mm apa 6x 6 lk dz kama uygundur;
Fkama =

246000
T
=
= 24600 N
20
d
2
2

F
24600
Fkama
24600
L kama =
= 18,3 mm L
=
= 17,3 mm
b em 6 0,5 447
(h t1) pem (6 3,5) 570

Tablodan L 18,3 mm den byk olan en kk standart boy 22 mm. olduundan

K kamas : 6 x 6 x 22

( yarmay kama da tavsiye edilir.)

HE ML
M E = + 60 29 , 3
= + 879
2

yz (n) dzlem
Nmm

-277

En fazla yk Gde rulman var, kama yok, 4 mm kademe RHy

var; HG GEden 4 mm fazla. Kademe entii :
K = 1 + q ( K t 1)

RGy

27 mm
H
G

(-244)

q ~ 0,8

ME
E

(+521)

RHx
27

henz rulman seilmediinden radyus=1 farzedilirse;

entik hassasiyeti q Sayfa 4den K =850 iin ;

xz (st) dzlem

(-780)

Teorik faktr Kt apa baldr: rulmanl kk GE

ap d=10 ve4 mm kademeli byk HG ap

891

(+1560)

G
E

-780
G

D=14 farzedilirse :
D/d=14/10=1,4 : r/d=1/10=0,1 Kt=1,66
bulunur;

780

-244

277

-6588

bulunur:

-780
27 mm

27
H

+7479

RGx

K = 1 + 0,8 (1,66 1) = 1,54

-6588

-21060

Eilme Momenti diyagramlar Nmm

10 mm kk aptaki Kb=1 ; em d =162

d3GE

32

65882 + 210602 114502

+
1622
4472

dGE 11,2

HE mili iin en yakn rulman i ap olan 12 mm ve 4 mm kademeli HG mili iin 16 mm seilerek tekrar
denenir; D/d=16/12=1,333 : r/d=1/12=0,0833 Kt=1,73

K = 1 + 0,8 (1,73 1) = 1,59

Kb=0,98 olur Bu deerlerle em d =154 kar, mil ap yukarda tekrar denenirse dHE11,4 kar yine
en yakn rulman i ap olan 12 mm ve 4 mm kademeli HG mili iin 16 mm uygun olduu grlr. Yalnz
rulman setikten sonra radyus belli olacaktr, o zaman bu ap tekrar kontrol edilmelidir.

G ve H rulman seimi :

15

milyon
saat
EH devir
mr = mr nEH 60 = 5400 500 60 162 devir

Bu milde Gye fazla yk geldiinden eksenel yk H tayacak ekilde konstrksiyon yaplmtr;

Gde radyal kuvvet : FrG= 5212 + 15602 = 1645 N :

eksenel kuvvet : FeG = 0 olduundan

Pe = 1645 N
CG = Pe 3 L = 1645 3 162 = 8998 N : bu kapasiteyi salayan 12 mm apl sabit bilyal rulman yoktur;

ift rulman seilirse Pe ve kapasite yarya der: CG=8998/2=4499 N iin 2 adet 16101 rulman
seilir. Bu rulmann radyusu 0,5dir . 12 mm.lik HE mili iin bu radyus tekrar denenir; bu radyus iin
q~0,75 : D/d =16/12 =1,333 : r/d = 0,5 / 12 = 0,0417 Kt= 2,1 K = 1 + 0,75 (2,1 1) = 1,82
Bu deerlerle em d =134 kar, mil ap yukarda tekrar denenirse dGE11,9 kar yine
en yakn rulman i ap olan 12 mm ve 4 mm kademeli HG mili iin 16 mm uygun olduu grlr.
Hde radyal kuvvet : FrH= 244 2 + 780 2 = 817 N

Hde eksenel kuvvet : FeH = 60 N

Fe
60
=
= 0,0734 < ? e e bilinmediinden nce eksenel yk nemsiz farzedilir : X=1 Y=0
Fr 817
Pe = X Fr + Y Fe = 1 817 + 0 60 = 817 N

CH = Pe 3 L = 817 3 162 = 4453 N

H iin bu kapasiteyi ilk kurtaran en kk 12 mm apl 16101 rulman seilir. Bu rulmann statik
kapasitesi Co=2860 N olduundan

Fe
60
=
= 0,0209 e=0,205 deerinin 0,0734den byk olduu
C0 2860

ve eksenel ykn yine nemsiz olduu ayn X, Y, Pe deerleri olduu anlalr. (X, Y, Pe deerleri ayn
olana kadar tekrarlanr)
HE MLNDE E PNYONUNDA SIKI GEME
Ede sk geme yaplacak gbek boyu : bGE = bk cos 1 = 27 cos 12,2 = 26,4 26 mm
E pinyonunun ortalama ap gbek d ap saylr : Dg = 29,3 mm
GEde mil ap : dm = 12 mm

milin i ap sfrdr: di = 0

Bu sk gemenin ncelikle HE torku (motor torku) olan 11450 Nmm yi 1,5 emniyetle tamas gerekir.
12
d
THE = 11450 1,5 = pmin ( dmil b) mil = 0,25 pmin ( 12 26)
2
2

pmin = 11,7 N/mm

ayrca gemenin yapt basntan gbein atlamamas gerekir:

mak =

2
D2g + dm

29,32 + 122
=
p
pmak = ems = 447 N / mm2
mak
2
2
2
2
29,3 12
Dg dm

pmak = 318 N/mm

milde i ap sfr olduundan milde basma hesabna gerek yoktur

kaymadan torku tutacak bu pmin ve gbei atlatmayacak pmak deerlerini salayan geme miktarlar
2 + d2
2
26 p
2
2
b p dm
26 pmak 122 + 0

b p D2g + dm
i
mak 29,3 + 12

mak =
+

+
0
,
3
0,3

2
2
2
2
2
2
2

Eg Dg dm
210000 29,3 12
210000 12 0

Em dm di

olabilecek en fazla geme : mak = 0,0947 mm

gerekli en az geme ayn deklemden veya orant ile : min =0,094711,7 / 318 =0,00347 mm

gbekte H serisine gre tolerans seilecektir : gbekte dk kalite olan IT 8 ile balanr (H8):

16

milde de bir alt kalite olan 9 ok dk olduundan 8 ile balanr.

izelge-2den 12 mm apta IT8 iin alt ve st sapma miktar arasndaki fark: 0,027 mm
Gbekte H8 serisinin alt tolerans 0 olunca st tolerans +0,027 olur.
Bu durumda IT8 kalitesinde mil iin en fazla tolerans milmak = 0 + 0,0947=0,0947 mm
mil iin en az tolerans milmin = 0,027 + 0,00347= 0,03047 mm
bu en az tolerans u serisinin 33m ile kurtard grlr. u8de st snr 0,033+0,027=0,060 mm olur
bu st snrr da 0,0947den kk olduu iin H8 / u8 uygundur.

JL MLNDE EM AISI VE ELME MKTARI

JL milinde Lde eim as L iin ekilden

L = - t J/L / JL

t K/L

t J/L

bants kullanlr. Burada J ile L arasndaki teet

deformasyonu t J/L ; J ile L arasndaki alanlarn Jye

53856

gre momenti ile bulunur :

tJ/L = x1J A1 + x2J A2
t 'J / L = 43

2
32
1157904 + (43 +
) 861696 = 79571825
3
3

Bu deer E I deerine blnr :

204
= 1649 106
64
t J / L = 79571825
= 0,04827 mm
1649 10 6

dJL = 20 mm E I = 210000

x2J

+115790

+861696

x1J
J
L

43

32

ekildeki genden bu deer JLye blnerek L bulunur :

= 0,04827 = 0,000643 rad< 0,009 uygun
75
A JL 1157904 + 861696
= 0,001225 = J L = J ( 0,000643 )
J/L =
=
EI
1649 10 6
J = 0,000582 rad < 0,009 uygun

L = t J / L

JL

Bu ann bilyal rulmanlarn snr olan 0,5den kk olduu anlalr.

K dilisinde eim as K; K/L = K L bants ile bulunur : K/L, K ile L arasndaki alandr
(861696 / EI)
K = L + K / L = 0,000643 + 861696

1649 10 6

= 0,000121 rad < 0,001 uygun

bu eimin dililerin snr olan 0,001 radyandan kk olduu anlalr.

Teet deformasyonu t K/L ; K ile L arasndaki arasndaki alann Kya gre momenti ile bulunur :
'
32 861696 = 9206955 t K / L = 9206955
tK
= 0,005586 mm
/L =
3
1649 10 6

Yine yukardaki genden K + t K / L = L KL yardm ile Kda deformasyon K bulunur :

K = L KL t K / L = 0,000643 32 0,005586 = 0,0150 mm

17

Milde yeri bilinmeyen X noktasndaki maksimum

53856

40,1
53856
= 50224
43

deformasyon bulunmak istenirse bu nokta X=0

yardm ile toplam alan ikiye blen yerdedir
1157904 + 861696 x 53856
=
x
2
2
43

50224

x=40,1 mm
t X / J = 40,1 1006991
= 0,008163 mm
3
1649 106

40,1
= 1006991
2

32

xm=40,1
Xmak = J XL t X / J = 0,000582 40,1 0,008163 = 0,0152 mm

HE MLNDE EM AISI VE ELME MKTARI

nce Moment grafiindeki Gx mesafesi ve alanlar bulunur :
6588
Gx
=
Gx = 23,8 xE = 27 23,8 = 3,2 mm
891 27 Gx

HG ap 16 GE ap 12 mm.dir :

tG/H

H
H

dHG = 12 mm E IHG = 210000

164
= 676 106
64

dGE = 12 mm E IGE = 210000

124
= 214 106
64

tE/H
E

891

Dey Moment Grafii

H

HE milinde Hda eim as H iin ekilden

G 23,8 x

27

- 88938

H = - t G/H / HG

+1426

-78397

3,2

bants kullanlr. Burada H ile G arasndaki teet

deformasyonu tG/H ; G ile H arasndaki alann Gye gre
momenti ile bulunur : Dey grafik iin :

6588

t 'G / Hd = 88938 27 = 805302

3

27

- 284310

Bu deer E I deerine blnr :

- 284310

Yatay

t G / Hd = 805302

= 0,00119 mm
676 106
Hd = t G / Hd
= 0,00119 = +0,0000441 rad < 0,009
14444244443
HG
27
UYGUN

27

Moment

Grafii
-21060

Ede eim as E ; H/ E = H E bants ile bulunur :

H/E, H ile E arasndaki alanlarn EI deerlerine blmleridir ;
Ed = Hd H / Ed = 0,0000441

88938
676 10 6

78397 1426
214 10 6

= 0,000460 rad < 0,001

1 4 4 4 424 4 4 43
UYGUN

Teet deformasyonu t E/H ; H ile E arasndaki arasndaki alanlarn Eye gre momenti ile bulunur.
t E / Hd = ( 27 +

2 23 , 8
78397
3 ,2
1426
27
88938
+ ( 3 ,2 +

= 0 , 0118
)
)
6
6
3
3
3
214 10
214 10 6
676 10

mm

Yine ekildeki genden Ed = + t E / Hd Hd HE yardm ile Ede dey deformasyon Ed bulunur :

Ed = tE / Hd Hd HE = 0,0118 0,0000441 54 = 0,0094 mm

18

Yatay grafik iin ayn ilemler tekrarlanr :

t 'G / Hy = 284310 27 = 2558790 t G / Hy = 2558790
= 0,0120 mm
3
214 106
t
Hy = G / Hy
= 0,0120 = 0,000444 rad < 0,009 uygun
HG
27
Ede eim as E ; H/ E = H E bants ile bulunur :

H/E , H ile E arasndaki alanlarn EI deerlerine blmdr( yatay iin 2x284310 ) :

Ey = Hy H / Ey = 0,000444
'
tE
/ Hy = (27 +

284310 284310

= 0,00131> 0,001 E dilisi hizasnda eim fazla

676 106 214 106

27 284310 2 27 284310
+

= 0,0392
)
3 676 106
3
214 106

Ey = tE / Hy Hy HE = 0,0392 0,000444 54 = 0,0152 mm

2 + 2 = 0,01522 + 0,0094 2 = 0,0179 mm
Emak = Ed
Ey

mak/HE = 0,0179 / 54 = 0,000331 >0,0002deformasyon da fazladr, GE boyu ksaltlmas veya

apn artrlmas tavsiye edilir.
A

AD MLNDE EM AISI VE ELME MKTARI

Dey Bantlar:

t A/D

AD milinde Dde dey eim as Dd iin ekilden

Dd = - t A/Dd / AD

75

54946

x3A
2368
6

x2A

Bu ann bilyal rulmanlarn snrndan ok kk

x4A

olduu anlalr. Dey teet deformasyonu t C/Dd

x1A

,C ile D arasndaki arasndaki alann Cye gre

13

31260

= 0,0494 mm

= 0,000658 rad < 0,009 uygun

momenti ile bulunur :

10732

17 4
= 861 10 6
64

Bu deer ADye blnerek dey Dd bulunur :

Dd = 0,0494

13
B
30
C
32
AD mili dey Moment grafii

468900

861 10 6

710580

t A / Dd = 42511446

x1

153959

d AD = 17 mm E I = 210000

1651

x4

879136

Bu deer E I deerine blnr :

x2

417776

tA/Dd = x1A A1 + x2A A2 + x3A A3 + x4A A4

615030

20501

alanlarn Aye gre momenti ile bulunur :

2
10732 + 28 615030 + 33 84150 +
3
32
+ ( 43 +
) 417776 = 42511446
3

84150

x3

teet deformasyonu t A/Dd ; A ile D arasndaki

5610

26111

bants kullanlr. Burada A ile D arasndaki dey

t 'A / Dd = 13

B
30
C
32
AD mili yatay Moment grafii

t 'C / Dd = 32 417776 = 4456000

3

t C / Dd = 4456000

861 106

= 0,005176 mm

19

Yine ekildeki genden Cd + t C / Dd = Dd CD yardm ile Cde dey deformasyon Cd bulunur :

Cd = Dd CD t C / Dd = 0,000658 32 0,005176 = 0,01588 mm

dey teet deformasyonu t B/Dd ; B ile D arasndaki alanlarn Bye gre momenti ile bulunur :
32
) 417776= 27900000 t B / Dd = 27900000
= 0,0324mm
861 106
3
Yine ekildeki genden Bd + t B / Dd = Dd BD yardm ile Bde dey deformasyon Bd bulunur :
'
tB
/ Dd = 15 615030+ 20 84150 + (30 +

Bd = Dd BD t B / Dd = 0,000658 62 0,0324 = 0,00840 mm

Yatay Bantlar:
AD milinde Dde yatay eim as Dy iin ekilden
Dy = - t A/Dy / AD
bants kullanlr. Burada A ile D arasndaki yatay teet deformasyonu t A/Dy ; A ile D arasndaki
alanlarn Aye gre momenti ile bulunur :
tA/Dy = x1A A1 + x2A A2 + x3A A3 + x4A A4
2
32
153959 + 28 710580 + 33 468900 + (43 +
) 879136 = 63880000
3
3
t A / Dy = 63880000
= 0,09743 mm
861 10 6
t 'A / Dy = 13

Bu deer ADye blnerek yatay Dd bulunur :

Dy = 0,09743

75

= 0,00130 rad < 0,009 uygun

Bu ann bilyal rulmanlarn snrndan ok kk olduu anlalr.

Yatay teet deformasyonu t C/Dy ,C ile D arasndaki arasndaki alann Cye gre momenti ile bulunur :
t 'C / Dy = 32 879136 = 9377000 t C / Dy = 9377000
= 0,01089 mm
3
861 10 6

Yine ekildeki genden Cd + t C / Dd = Dd CD yardm ile Cde dey deformasyon Cd bulunur :

Cy = Dy CD t C / Dy = 0,0013 32 0,01089 = 0,03071 mm

yatay teet deformasyonu t B/Dy ; B ile D arasndaki alanlarn Bye gre momenti ile bulunur :
32
) 879136= 5579000 t B / Dy = 5579000
= 0,06479mm
861 106
3
Yine ekildeki genden By + t B / Dy = Dy BD yardm ile Bde yatay deformasyon By bulunur :
'
tB
/ Dy = 15 710580+ 20 468900+ (30 +

By = Dy BD t B / Dy = 0,0013 62 0,06479 = 0,01581 mm

B ve Cdeki bileke deformasyonlar dey ve yatay deerlerle bulunur :

2 + 2 = 0,0084 2 + 0,015812 = 0,0179 mm
B = Bd
By

C = 2Cd + 2Cy = 0,01588 2 + 0,030712 = 0,03454 mm

Maksimum deformasyon B ile C arasnda Cye yakndr.

mak/AD 0,03454/75 = 0,00046 > 0,0002(0,0005)
deformasyonun AD milinde fazla olduu grlr, takm tezgahlarnda ve yksek devirlerde dikkat edilmesi
gerekir.

DZ DLLERDE KAVRAMA ORANI

20

Dililerde Kavrama Oran iin dist 1.pinyon ve 2.ark iin da ve didibi draplar :

d a1 = d1 + 2 m = 38,5 + 2 2,75 = 44,0

d a2 = 178,8 + 2 2,75 = 184,5 mm

dr1 = d1 2,5 m = 38,5 2,5 2,75 = 31,63

=
=

d 2a 1 d r21 +

dr 2 = 178,8 2,5 2,75 = 172,1 mm

d 2a 2 d r22 ( d 1 + d 2 ) sin
2 m cos

44 2 31,63 2 +

184 ,5 2 172 ,12 ( 38 ,5 + 178 ,8 ) sin 20

= 1,39 > 1,1 uygun
2 2 ,75 cos 20

B ARKINDA MERKEZKA GERLME

136 mm ortlama d apl ; 17 mm i apl ; w=11,3 rad/s hzla dnen elik=7800 kg/m3 younluundaki
B arknda merkezka ekme gerilmesi : ( poison oran elik=0,3 )
3+
3 + 0,3
mak = 2 (D 2 + d 2 )
<< em = 447
= 7800 11,3 2 (136,12 + 17 2 )
= 0,00193
444424
444
3
12
32 10
32 1012 1merkezka
ok dk

AD MLNDE TERMAL UZAMA

Termal uzama
katsays t
= 17 106
elik

iin tAD = t AD T = 17 106 75 100 = 0,1275 mm

AD ve JL MLNDE KRTK DEVR , TORK ve BURULMA AISI

ADde Kritik Hz :
n krAD 950

1
i
{

= 950

1
= 4148 >> n AD = 500 dev
dak
(0,0179 + 0,03454 ) 14 4 4 4424 4 4 4 4
3
kritik hz tehlikesi yok

mm

JLde Kritik Hz :
nkrJL 950

1
i
{

= 950

1
= 7757 >> n JL = 108 dev
0,015
1 4 4 4 442 4 4 4 4dak
43
kritik hz tehlikesi yok

mm

Kritik Tork : AD milinde tork iletimi B ark ile C pinyonu arasndadr:

TkrBC = 2 E

IpBC
L BC

= 2 210000

AD milinde Burulma as :
T L
53100 30
BC = AD BC =
4
G IpBC
80000 17

32

17

30

32 = 361 10 6 >> 53100 Nmm

14444
4244444
3
kritik tork tehlikesi yok

= 0,00243 < 0,005 rad

1444424444
3
burulma as uygun

Makine Elemanlar-III Snav rnei

Mil, pinyon ve arklar elik:
K = 850 ak= 670
pem= 570 N/mm2
= 0,3
BHN= 325
= 0,25
Konik dililer:modl=2,5 Z1=14 Z2= 65 2 =77,8
Dz dililer:modl=2,75 Z1=14 Z2= 65 =20
J
AB=13 BC=30 CD=32 HG=GE=27
dJL=19 dL=15 dGE=12 dGH=16 mm

bx=bkcos2 by =bkcos1

21

Miller talanm Ky=0,88; kama K=1,6;

L kademesinde radyus 0,5
G kademesinde radyus 0,5
1- K ve Lde mil emniyetini bulunuz
2- Gde mil emniyetini bulunuz.
3- 5400 saat mrl L ve H rulmanlarn seiniz
>> Rulmanlar 160,161,60,62,63,64 tipi sabit rulmanlardan
srasyla seiniz, kurtarmyor ise uygun ift rulman seiniz.

4- 1,5 emniyetle K ve E dz kamalarn seiniz

5- Ede kama yerine H8/u8 ile sk geme yaplmas

halinde mak. gerilme ve tanan torku kontrol ediniz
6- JL milinde L ve Kda eimleri ; Kde eilme miktarn ;
JL milinde kritik hz ;
HE milinde H ve Ede eimleri ; Ede eilme miktarn ;
AD milinde kritik torku ve burulma asn bulup
kontrol ediniz.
7- Dz dililerde kavrama oran bulup sesi kontrol ediniz.
8- B dilisinde merkezka gerilmeyi kontrol ediniz
9- AD milinin 100C farkta termal uzamasn bulunuz

E
G
H
motor
P = 600 Watt
n = 500 dev/dak

CEVAPLAR:
HE, AD, JL millerinde asal hzlar ve Torklar;
nHE = 500
{
d / dak

600
w HE = 52
,4 THE =
11450
123
{
30
52,4
Nmm
rad / s

14
600
n AD = 500
= 108
,3 TAD =
53100
{ w AD = 11
123
{
65 d / d
11,3
Nmm
rad / s

14
600
n JL = 108
= 23
,3 w JL = 2
,44 TJL =
246000
1
424
3
{
{
65
2,44
Nmm
d/d

rad / s

Dz Dili aplar : d1E = 2,5 14 = 35 d2B = 2,5 65 = 162,5 mm

Konik Dili aplar : d1C = 2,75 14 = 38,5

d 2K = 2,75 65 = 178,8

Ortalama aplar: doE = d1b sin 1 = 35 27 sin12,2 = 29,3

doB = 162,5 27 sin78,8 = 136,1 mm

2 T AD
2 53100
=
= 780 N = F tC
d o 2B
136 ,1
FrB = FtB tan cos 2 = 780 tan 20 cos 77 ,8 = 60 ,0 N = FeE

Konik dili kuvvetleri : F tB =

FeB = FtB tan sin 2 = 780 tan 20 sin 77,8 = 277 N = FrE
2 T AD
2 53100
=
= 2758 N = F tK
d 1C
38 ,5
FrC = Ft tan = 2758 tan 20 = 1004 N = FrK

Dz dili kuvvetleri : F tC =

JL ML
Uta kaplin (esnek) var farzedilirse JL milini rulmanlarn desteinde

RJ

RL

sadece K dz dili kuvvetleri Ft ve Fr etkilemektedir; Bu milde

FnK = Ft2 + Fr2 = 27582 + 10042 = 2935 N

Kda kama iin K=1,6, ap 19 mm iin Kb=0,91 ;

em d = 0,5 850 0,88 0,91

19 3

32

1,6 S

= 213

30 mm

13

kuvvetlein Fn bilekesi alnp tek bileke dzlemde hesap yaplabilir ;

3
dK

22

bileke dzlem

32

(1252)
1252

-2935

(1683)

53836

32

53856 2 246000 2
+
213 2
670 2
2
S
S2

SK = 1,51 > 1,5 uygun

43

-53856 D

-1683

15mm apl L rulman seimi :

53856

milyon
saat
JL devir
mr = mr nJL 60 = 5400 23,3 60 7,55 devir

6732

eksenel kuvvetler : FeJ = FeL = 0 olduundan X=1 ;Y=0 :

CL = Pe

3L

= 1683 3 7,55

Pe = Fr PeL = FrL = 1683 N L iin

4 L

Bileke Moment Diyagram

= 3302 N

L iin bu kapasiteyi ilk kurtaran 15 mm apl 16002 rulman seilir ( genilik= 8 )

Lde kademe entii : K = 1 + q (K t 1)
entik hassasiyeti q Sayfa 3den radyus= 0,5 mm ve K =850 iin q = 0,74 bulunur.
Teorik faktr Kt apa baldr: JL ap:D=19 Lde kademe :d=15 mm: D/d=19/15=1,27
r/d=0,5/15=0,0333 Kt=2,2

emd = 0,5 850 0,88 0,95

K = 1 + 0,74 (2,2 1) = 1,888

1,888 S

= 188

15 mm kk apta Kb=0,95

Lde Moment grafinden L rulman genilii yars 4 mm tede moment orant ile
MLsol
4
=
MLsol = 6732 Nmm bulunur;
53856 32
dL3 = 15 3

32

6732 2
246000 2
+
SL = 0,89 < 1 dayanmaz : Lde kademe tavsiye edilmez
188 2
670 2
S2
S2

K kamas
Sayfa-1deki Tablodan 19 mm apa 6x 6 lk dz kama uygundur;
Fkama =

T
246000
=
= 25895 N
d
19
2
2

F
25895
Fkama
25895
L kama =
= 19,3 mm L
=
= 18,2 mm
(h t1) pem (6 3,5) 570
b em 6 0,5 447

Tablodan L 19,3 mmden byk olan en kk standart boy 22 mm. olduundan

K kamas : 6 x 6 x 22

yz (n) dzlem

HE ML
M E = + 60 29 , 3

= + 879

-277

Nmm

RHy

En fazla yk Gde; HG ile GE Gde 4 mm kademeli ;

(-244)

G kademe radyusu 0,5 mm olduundan; entik

hassasiyeti q Sayfa 4den K =850 iin ;

K = 1 + 0,75 (2,1 1) = 1,82

-780
27 mm

27
H

(+1560)

277

780

E
891

G
E

-780
H

RGx

(-780)
+7479

-244

12 mm kk aptaki Kb=0,88 ;

32
d 3G = 12 3

ME

-6588

D/d =16/12 =1,333 : r/d = 0,5 / 12 = 0,0417

em d = 0,5 850 0,88 0,98

RHx
27

(+521)

bulunur:

Kt= 2,1

RGy

27 mm
H
G

Kademe entii : K = 1 + q ( K t 1)

q ~ 0,75

23

xz (st) dzlem

1,82 S

= 201

-6588

-21060

Eilme Momenti diyagramlar Nmm

6588 2 + 21060 2 11450 2

+
S G = 1,53 uygun
670 2
2012
S2
S2

H rulman seimi :
milyon
saat
EH devir
mr = mr nEH 60 = 5400 500 60 162 devir

Hde radyal kuvvet : FrH= 244 2 + 780 2 = 817 N

Hde eksenel kuvvet : FeH = 60 N

Fe
60
=
= 0,0734 < ? e e bilinmediinden nce eksenel yk nemsiz farzedilir : X=1 Y=0
Fr 817
Pe = X Fr + Y Fe = 1 817 + 0 60 = 817 N

CH = Pe 3 L = 817 3 162 = 4453 N

H iin bu kapasiteyi ilk kurtaran en kk 12 mm apl 16101 rulman seilir. Bu rulmann statik
kapasitesi Co=2860 N olduundan

Fe
60
=
= 0,0209 e=0,205 deerinin 0,0734den byk olduu
C0 2860

ve eksenel ykn yine nemsiz olduu ayn X, Y, Pe deerleri olduu anlalr. (X, Y, Pe deerleri ayn
olana kadar tekrarlanr)
E kamas
Sayfa-1deki Tablodan 12 mm GE apna 5x 5 lik dz kama uygundur;
btn malzemeler ayn olduundan kayma gerilmesi ile gbekteki basma hesab :
Fkama =

T 11450
=
= 1908 N
d
12
2
2

F
1908
L kama =
= 1,71 mm
b em 5 0,5 447

Fkama
1908
=
= 1,67 mm
(h t 1 ) p em (5 3) 570

Tablodan L 1,71 mm dan byk olan en kk standart boy 12 mm. olduundan E kamas: 5x5x12
HE MLNDE E PNYONUNDA SIKI GEME
Ede sk geme yaplacak gbek boyu : bGE = bk cos 1 = 27 cos 12,2 = 26,4 26 mm
E pinyonunun ortalama ap gbek d ap saylr : Dg = 29,3 mm
GEde mil ap : dm = 12 mm

milin i ap sfrdr: di = 0

gbekte H8 serisine gre tolerans seilecektir :

24

IT8 kalitesinde izelge-2den 12 mm apta IT8 iin alt ve st sapma miktar arasndaki fark: 0,027 mm
Gbekte H8 serisinin alt tolerans izelge3den 0 olunca st tolerans +0,027 olur.
milde u8 serisinin alt tolerans izelge3den 0,033 olunca st tolerans 0,033+0,027=0,060 mm olur
Bu durumda mak oeme mak = 0,060-0=0,060 mm
min oeme min = 0,033-0,027=0,006 mm
b p
=
Eg

2
D 2g + d m
b p

+ +
2
D 2g d m

Em

mak = 0,060 =

2 + d2
dm

d2 d2

i
m

26 pmak 122 + 0
26 pmak 29,32 + 122

+
0
,
3
0
,
3

210000 122 0
210000 29,32 122

ayn formlden veya orantyla min = 0,006 iin pmin = 20,2 N/mm

pmak = 202 N/mm

maksimum gbekte meydana gelen gerilme :

mak =

2
D2g + dm
2
D2g dm

pmak =

29,32 + 122
29,32 122

202 = 283 < ems = 447 N / mm2

uygundur

minimum basnta gemenin tayabilecei tork HE milindeki 11450 Nmmlik torktan byk kar :
d
12
T = pmin ( dmil b) mil = 0,25 20,2 ( 12 26)
= 29700 > THE = 11450 Nmmuygundur
2
2

JL MLNDE EM AISI VE ELME MKTARI

JL milinde Lde eim as L iin ekilden

L = - t J/L / JL

t J/L

bants kullanlr. Burada J ile L arasndaki teet

t K/L

deformasyonu t J/L ; J ile L arasndaki alanlarn Jye

53856

gre momenti ile bulunur :

tJ/L = x1J A1 + x2J A2
t 'J / L = 43

32
2
1157904 + (43 +
) 861696 = 79571825
3
3

x2J

Bu deer E I deerine blnr :

19 4
d JL = 19 mm E I JL = 210000
= 1344 10 6
64
t J / L = 79571825

1344 10 6

+115790

x1J
J

= 0,05923 mm

43
K
32
L
JL mili bileke Moment grafii

ekildeki genden bu deer JLye blnerek L bulunur :

L = t J / L

JL

= 0,05923 = 0,00079 rad < 0,009 uygun

75

Kda eim as K ; K/L = K L bants ile bulunur :

K/L , K ile L arasndaki alandr ( 861696 / EI ) ;
K = L + K / L = 0,00079 + 861696

1344 10 6

+861696

= 0,000149 rad < 0,001 uygun

25

Teet deformasyonu t K/L ; K ile L arasndaki arasndaki alann Kya gre momenti ile bulunur :
'
tK
= 0,006854 mm
/ L = 32 3 861696 = 9206955 t K / L = 9206955
1344 10 6

Yine yukardaki genden K + t K / L = L KL yardm ile Kda deformasyon K bulunur :

K = L KL t K / L = 0,00079 32 0,006854 = 0,0184 mm

Maksimum deformasyon J ile K arasnda Kya yakndr.

K/JL 0,0184 / 75 = 0,000245 >0,0002 fazla fakat yakn
JL MLNDE KRTK DEVR :

nkrJL 950

1
i
{

= 950

1
= 7003 >> n JL = 23,3 dev
dak
0,0184
144444244444
3
kritik hz tehlikesi yok

mm

HE MLNDE EM AISI VE ELME MKTARI

nce Moment grafiindeki Gx mesafesi ve alanlar bulunur :
6588
Gx
=
Gx = 23,8 xE = 27 23,8 = 3,2 mm
891 27 Gx

HG ap 16 GE ap 12 mm.dir :
dHG = 12 mm E IHG = 210000

164
= 676 106
64

dGE = 12 mm E IGE = 210000

124
= 214 106
64

tE/H

tG/H

891

HE milinde Hda eim as H iin ekilden

Dey Moment Grafii

H = - t G/H / HG

bants kullanlr. Burada H ile G arasndaki teet

+1426

G 23,8 x

27

- 88938

3,2

-78397

deformasyonu tG/H ; G ile H arasndaki alann Gye gre

momenti ile bulunur : Dey grafik iin :
t 'G / Hd = 88938 27 = 805302
3

6588

Bu deer E I deerine blnr :

t G / Hd = 805302

= 0,00119 mm
676 106
Hd = t G / Hd
= 0,00119 = +0,0000441 rad < 0,009
14444244443
HG
27

27

- 284310

- 284310

Yatay
Moment

UYGUN

Ede eim as E ; H/ E = H E bants ile bulunur :

27

Grafii
-21060

H/E, H ile E arasndaki alanlarn EI deerlerine blmleridir ;

Ed = Hd H / Ed = 0,0000441

88938
676

10 6

78397 1426
214 10 6

= 0,000460 rad < 0,001

14 4 4 424 4 4 43
UYGUN

Teet deformasyonu t E/H ; H ile E arasndaki arasndaki alanlarn Eye gre momenti ile bulunur.
t E / Hd = ( 27 +

2 23 , 8
78397
3 ,2
1426
27
88938
+ ( 3 ,2 +

= 0 , 0118
)
)
6
6
3
3
3
214 10
214 10 6
676 10

mm

Yine ekildeki genden Ed = + t E / Hd Hd HE yardm ile Ede dey deformasyon Ed bulunur :

Ed = tE / Hd Hd HE = 0,0118 0,0000441 54 = 0,0094 mm

26

Yatay grafik iin ayn ilemler tekrarlanr :

t 'G / Hy = 284310 27 = 2558790 t G / Hy = 2558790
= 0,0120 mm
3
214 106
t
Hy = G / Hy
= 0,0120 = 0,000444 rad < 0,009 uygun
HG
27
Ede eim as E ; H/ E = H E bants ile bulunur :

H/E , H ile E arasndaki alanlarn EI deerlerine blmdr( yatay iin 2x284310 ) :

Ey = Hy H / Ey = 0,000444
'
tE
/ Hy = (27 +

284310 284310

= 0,00131> 0,001 E dilisi hizasnda eim fazla

676 106 214 106

27 284310 2 27 284310
)
+

= 0,0392
3 676 106
3
214 106

Ey = tE / Hy Hy HE = 0,0392 0,000444 54 = 0,0152 mm

2 + 2 = 0,01522 + 0,00942 = 0,0179 mm
Emak = Ed
Ey

mak/HE = 0,0179 / 54 = 0,000331 >0,0002deformasyon da fazladr, GE boyu ksaltlmas veya

apn artrlmas tavsiye edilir.
DZ DLLERDE KAVRAMA ORANI
Dililerde Kavrama Oran iin dist 1.pinyon ve 2.ark iin da ve didibi draplar :

d a1 = d1 + 2 m = 38,5 + 2 2,75 = 44,0

d a2 = 178,8 + 2 2,75 = 184,5 mm
dr 1 = d1 2,5 m = 38,5 2,5 2,75 = 31,63
dr 2 = 178,8 2,5 2,75 = 172,1 mm
=
=

d 2a 1 d r21 +

d 2a 2 d r22 ( d 1 + d 2 ) sin
2 m cos

44 2 31,63 2 +

184 ,5 2 172 ,12 ( 38 ,5 + 178 ,8 ) sin 20

= 1,39 > 1,1 uygun
2 2 ,75 cos 20

B ARKINDA MERKEZKA GERLME

136 mm ortlama d apl ; 17 mm i apl ; w=11,3 rad/s hzla dnen elik=7800 kg/m3 younluundaki B
arknda merkezka ekme gerilmesi : ( poison oran elik=0,3 )
3+
3 + 0,3
mak = 2 (D 2 + d 2 )
<< em = 447
= 7800 11,3 2 (136,12 + 17 2 )
= 0,00193
444424
444
3
12
32 10
32 1012 1merkezka
ok dk

AD MLNDE TERMAL UZAMA :

tAD = t AD T = 17 10 6 75 100 = 0,1275 mm

AD MLNDE KRTK TORK :

TkrBC = 2 E

IpBC
L BC

= 2 210000

17

AD MLNDE BURULMA AISI :

T
53100 30
L BC
BC = AD
=
4
G IpBC
80000 17

30

32

32 = 361 10 6 >> 53100 Nmm

14444
4244444
3
kritik tork tehlikesi yok

BC = 0 ,00228 rad < 0 ,005

1444
42 4 4 44
3
burulma as uygun

bx=bkcos2 by =bkcos1

Makine Elemanlar-III dev

Mil, pinyon ve arklar elik:
K = . ak= pem=
N/mm2
=
BHN=
=
=20
Konik dililer: modl=. Z1=14 Z2=
Dz dililer: modl=.. Z1=14 Z2=
=20
J
Miller : Yzey: talama : B,C,K kama K = 1,6
Emniyet her yerde = 1.5
Gde kademe radyuslar rulman ile ayn
1- Konik ve dz dililerin en kk modln, llerini ve
kuvvetlerini bulunuz.
>>> btn dililer hassas; yetmiyorsa ok hassas
2- AD(tam say), ve JL(rulman ap) ; HE (rulman ap) mil
aplarn bulunuz.

15

10

mm

mm

2,3 bx

3- .. saat mrl A, D, J, L, G, H rulmanlarn aptan apa

en az 4 mm kademeli seiniz
>>> A ve H eksenel yk tayor
>>> Rulmanlar 160,161,60,62,63,64 (sabit) tipi rulmanlardan
A
srasyla seiniz, kapasite kurtarmyor
ise uygun ift rulman seiniz.

0,5bx
B

4- B, C ve K dz kamalarn seiniz
5- Edeki sk gemede gbekte H serisini kullanp srasyla
8,7,6,5 kalitelerini deneyerek mil-gbek geme toleransn
bulunuz. Kaliteleri en fazla 1 farkl mmkn olan en dk
kalitede seiniz.
6- JL milinde J, K ve Ldeki eim alarn kontrol ediniz;
maksimum eilme miktarn kontrol ediniz ; ve K daki
eilme miktar yardm ile kritik hz bulunuz.
7- HE milinde Edeki eim asn ve miktarn kontrol ediniz
8- AD milinde Burulma asn, kritik torku kontrol ediniz.
9- Dz dililerde kavrama oran bulup sesi kontrol ediniz.
10- B dilisinde merkezka gerilmeyi kontrol ediniz
11- AD milinin 100C farkta termal uzamasn bulunuz

0,5by

bk

bk
H
motor
P = .
kW
n = . dev/dak
Ad,Soyad:
r.No:

1- Konik: m1= Lewis = <? Buck. Fd=

Fw=
Fo=
dz: m2= Lewis = <? Buck. Fd=
Fw=
Fo=
Konik FtB=
FrB=
FeB=
dz FtC=
FrC=
mm
2- miller AB= BC=.. CD=.
HG=
dAD= Dey MB1=.. MB2=..
MC=
YatayMB= .
MC=.
dJL= BilekeMK = ..
dGE = Dey MG = ..
YatayMG=
K=
3-Rulmanlar CA =
rulmanA=............
CD =
rulmanD=............
CJ =
rulmanJ=............
CL =
rulmanL=............
CG =
rulmanG=...........
CH =
rulmanH=............
4-Kamalar bxhxL Lkama : ............
B,C: ............
K: ............
5- Sk geme : milmak =.........

milmin = .........

6- Eim-Sehimler JL mili : L=.........

mak=.........

J=.........
K=.........

geme=........
K=.........
nkrJL =.........

7- HE mili Hd =.........

Ed=.........

Ed=.........

Hy =.........

Ey=.........

Ey=.........

8- TkrAD =.........
9 -Kavrama oran =..........

BC=.........
?>1,1

10-merkezka mak=..........

11-Termal LAD=..........

DEV CEVAPLARI

Ad,Soyad:

r.No:

1- Konik: m1= Lewis = <? Buck. Fd=

dz:

FrB=

FeB=

2- miller AB= BC=.. CD=.

dAD= Dey MB1=..

MB2=..

Fo=

Fw=

Fo=

dz FtC=

FrC=

dJL= BilekeMK = ..

HG=

MC=

rulmanA=............

mm

YatayMB= .

dGE = Dey MG = ..

3-Rulmanlar CA =

MC=.

YatayMG=

CD =

rulmanJ=............

CL =

rulmanL=............

CG =

rulmanG=...........

CH =

rulmanH=............

Lkama : ............

B,C: ............

5- Sk geme : milmak =.........

K: ............

milmin = .........

6- Eim-Sehimler JL mili : L=.........

J=.........

K=.........

mak=.........

geme=........

K=.........

nkrJL =.........

7- HE mili Hd =.........

Ed=.........

Ed=.........

Hy =.........

Ey=.........

Ey=.........

8- TkrAD =.........

9-Kavrama oran =..........

K=

rulmanD=............

CJ =

4-Kamalar bxhxL

kW

Fw=

m2= Lewis = <? Buck. Fd=

Konik FtB=

P = .

BC=.........

?>1,1

10-merkezka mak=..........

11-Termal LAD=..........

MAK 401 DEV DEERLER 2009 YAZ

r.No:
rnek prob.
011222053
021222008
021222033
021222044
021227014
021227017
031222009
031222013
031222016
031222034
031222046
031222049
031222053
031227067
041222001
041222006
041222007
041222012
041222017
041222020
041222021
041222022
041222023
041222024
041222028
041222037
041222038
041222042
041222056
041222058
041222064
041227005
041227060
051222002
051222003
051222008
051222010
051222015
051222017
051222019
051222030
051222032
051222033
051222035
051222037
051222044
051222051
051222059
051222064
051222068
051227004
051227009
051227011
051227016
051227028
051227034
051227035
051227064
051227068
061222003
061222042
041227035
061227011

P kW
0,6
61
60
59
58
57
56
55
54
53
52
51
50
49
48
47
46
45
44
43
42
41
40
39
38
37
36
35
34
33
32
31
30
29
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
62
63
64
65

n d/d
500
3900
2850
3800
3750
3700
3650
3600
3500
3450
3400
3350
3300
3250
3200
3150
3050
3000
2950
2900
2850
2800
2750
2700
2600
2550
2500
2450
2400
2350
2300
2250
2150
2100
2050
2000
1950
1900
1850
1750
1700
1650
1600
1550
1500
1450
1400
1300
1250
1200
1150
1100
1050
1000
950
850
800
750
700
650
600
600
4000
3150
3190
2230

k
850
850
700
850
700
850
700
850
700
850
700
850
700
850
700
850
700
850
700
850
700
850
700
850
700
550
700
550
700
550
700
550
700
550
700
550
700
550
700
550
700
550
700
550
700
550
700
550
700
550
700
550
700
550
700
550
700
550
700
550
700
550
700
850
700
850

k
670
670
570
670
570
670
570
670
570
670
570
670
570
670
570
670
570
670
570
670
570
670
570
670
570
470
570
470
570
470
570
470
570
470
570
470
570
470
570
470
570
470
570
470
570
470
570
470
570
470
570
470
570
470
570
470
570
470
570
470
570
470
570
670
570
670

BHN
325
400
375
400
375
400
375
400
375
400
375
400
375
400
375
400
375
400
375
400
375
400
375
400
375
350
375
350
375
350
375
350
375
350
375
350
375
350
375
350
375
350
375
350
375
350
375
350
375
350
375
350
375
350
375
350
375
350
375
350
375
350
375
400
375
400

pem
570
700
660
700
660
700
660
700
660
700
660
700
660
700
660
700
660
700
660
700
660
700
660
700
660
610
660
610
660
610
660
610
660
610
660
610
660
610
660
610
660
610
660
610
660
610
660
610
660
610
660
610
660
610
660
610
660
610
660
610
660
610
660
700
660
700

Z2konik
65
30
32
36
47
42
43
48
49
44
45
40
41
46
47
41
43
46
49
37
45
34
41
53
57
51
44
57
43
53
44
50
49
49
54
38
50
46
44
44
50
37
61
38
67
58
63
50
69
64
65
60
61
66
67
62
63
68
69
64
65
70
35
34
39
38

Z2dz
65
30
32
36
47
42
43
48
49
44
45
40
41
46
47
42
43
48
49
44
45
40
41
56
57
52
57
58
59
54
58
50
51
56
57
62
53
63
59
68
62
66
61
66
67
62
63
60
69
64
65
60
61
66
67
62
63
68
69
64
65
70
35
34
39
38

mr saat
5400
1050
1150
1200
1300
1400
1450
1050
1600
1700
1800
1850
1950
1500
1100
1200
1250
1350
2450
2500
2600
1650
2750
2850
2900
3000
3050
3150
3250
3300
3400
3500
3550
3650
3700
3800
3900
3950
4050
4100
4200
4300
4350
4450
4500
4600
4700
4750
4850
4950
5000
5100
5150
5250
5350
5400
5500
5550
5650
5750
5800
5900
1000
1200
1200
1400