TURKMSIC GR BLDRGES

NSAN HAKLARI VE BARI KONULARINDA TIP RENCLERNN FAALYETLER

59. TurkMSIC Ekim Genel Kurulu, Kayseri, Trkiye Kabul Edili Tarihi: 17.10.2010 Geerlilik Tarihi: 17.10.2015

ZET
nsan haklar ihlallerinin olmad, bar ve iddetsizliin hkm srd bir toplumda yaamak kiilerin ve toplumun sal ile dorudan ilgilidir. nsan haklar ihlallerinin olmad, silahl atmalar ve iddetten uzak bir toplumda salk hakkndan bahsedilebilir. Bu yzden hekimlerin toplum sal erevesinden insan haklarn, bar ve iddetsizlii desteklemesi gerekir. Gelecein hekimleri olacak tp fakltesi rencileri de eitim hayatlarndayken bu konularda bilgilendirilmeli ve bu konulara ynelik faaliyetler yapmalar tevik edilmelidir. Bylece hekimlik mesleine tam donanml bir ekilde dahil olmalar salanacaktr. Bu bildirge ile Trk Tp rencileri Uluslararas Komitesi (TurkMSIC) insan haklar ve bar konularna bakn ortaya koymay ve tp rencilerinin bu konulardaki almalarna bir ereve izmeyi amalamaktadr.

GR
nsan haklar, bireyleri ve gruplar temel zgrlklerini ve insani onurlarn zedeleyecek davranlardan korumak amacyla, insan haklar hukuku ile garanti altna alnm olan haklardr [1]. Salk, sadece hasta veya sakat olmama hali deil, fiziksel, ruhsal ve sosyal adan iyi olma halidir [2]. Salkla insan haklar arasnda karmak balantlar vardr: nsan haklar ihlallerinin ya da bu konuda duyarsz kalmann salk asndan ciddi sonular vardr [3]. Tasarlanma ve uygulama biimlerine gre salk politikalar ve programlar insan haklarnn gelimesine ya da ihlal edilmesine neden olabilirler. Korunmaszlk ve bozuk saln etkileri, insan haklarna sayg duyulmas, onlarn korunmas ve uygulanmas iin admlar atarak azaltlabilir.

Salk hakk olarak bilinen, mmkn olan en yksek salk standardna ulama hakk ilk olarak Dnya Salk rgt Tznde yer almtr [4]. Daha sonra 1978de Alma Ata Bildirgesinde 1998de Dnya Salk Asamblesince kabul edilen Dnya Salk Bildirgesinde tekrarland [5]. ok sayda uluslararas ve belgesel insan haklar belgesinde onaylanmtr. Salk hakknn en geerli aklamas Uluslararas Ekonomik, Sosyal ve Kltrel Haklar Szlemesinin 12. Maddesinde bulunur. 2000 ylnda szlemeyi gzeten Ekonomik, Sosyal ve Kltrel haklar Komitesi salk hakkna ilikin bir genel yorum kabul etti. Genel yorum salk hakknn gda, barnma, alma, eitim, katlm, bilimsel ilerlemelerin ve bunlarn uygulamalarnn faydalarndan yararlanma, yaam, ayrmcla uramama, ikence grmeme, mahremiyet, bilgiye eriim ve rgtlenme, toplanma ve dolam hakk gibi dier insan haklarnn yaama geirilmesi ile

yakndan ilikili ve onlarla balantl olduunu kabul eder [6]. Ek olarak, Komite, salk hakkn sadece zamannda ve uygun salk hizmeti alma deil, gvenli ve iilebilir suya ve yeterli sanitasyona eriim, yeterince gvenli gda, beslenme ve barnak salanmas, salkl alma ortamlar ve evre artlar, cinsel ve reme sal da dahil olmak zere salk eitimine ve salkla ilgili bilgiye eriim gibi saln sosyal belirleyicilerini de ieren kapsaml bir hak olarak yorumlamtr.

ANA METN
Biz, TurkMSIC olarak, tp fakltesi rencilerinin iyi birer hekim olmalar iin insan haklar ve bar konularyla ilgili olmalar gerektiini dnyoruz. nk: nsan haklar ihlalleri fiziksel, ruhsal ve toplumsal sal olumsuz etkilemektedir. Salk kurumlar ve salk alanlar insan haklar ihlallerine neden olabilmektedirler. Salk alanlarnn kendileri insan haklar ihlallerinin hedefi olabilmektedir. Silahl atmalar ve iddet eylemleri dolaysyla pek ok kii lmekte, sakat kalmakta ve yaralanmaktadr. Silahl atmalar ve iddet eylemleri dolaysyla pek ok insan ge zorlanmakta, baka lkelerde mlteci veya snmac olarak yaamaya zorlanmaktadr. Gmenler, mlteciler ve snmaclar salk haklar ihlallerine uramaktadrlar. Bireysel silahlanma toplumda iddeti artran bir halk sal sorunu haline gelmitir. Yoksullarn, HIV/AIDS gibi bulac hastalklar tayanlarn, farkl rka, etnik kkene, dine, cinsiyete, cinsel ynelime sahip kiilerin, gmenlerin, mltecilerin ve snmaclarn salk hizmetlerine eriimi snrl olabilmektedir. Bu durum salk hakk zerinden bir ayrmcla neden olmaktadr. ocuk istismar, ocuk ticareti, ocuklarn seks iisi olarak kullanlmas ve ocuk iilii nemli ocuk haklar sorunlar olmaya devam etmektedir. Kadna kar ayrmclk, kadna ynelik aile ii iddet ve kadn snneti gibi konular kadnn insan haklarnn ihlali olarak devam etmektedir. Kresel snma, srdrlebilir olmayan enerji kaynaklarnn kullanm ve evre kirlii salkl bir evrede yaama hakk ile birlikte insan neslini tehdit eden bir boyuta ulamtr. Yoksul lkelerdeki insanlar temel salk hizmetleri ve temel ilalara eriemedikleri iin stma, tubekloz ve lemanya gibi tedavi edilebilir ihmal edilmi hastalklar yznden lmeye devam etmektedirler. Doal afetler ve savalar gibi acil durumlar salk hizmetlerinin srdrlmesini etkiledii iin salk hakkndan yararlanlmasn engellemektedir. Etkin bir genlik politikas ile genlerin demokratik ve toplumsal yaama katlmlar tam olarak salanamad iin genler hak ihlallerine uramakta ve zerk bireyler gibi hareket edememektedirler.

Tp fakltesi rencileri yukarda bahsedilen sorunlarn zmnde payda olmal ve bunun iin aadaki almalarda bulunmaldrlar: Yoksullar, ocuklar, kadnlar, mlteciler, gmenler, snmaclar ve herhangi bir konuda ayrmcla urayan kiiler gibi savunmasz gruplar bata olmak zere tm toplumun salk haklarnn savunuculuunu yapmaldrlar. Bu amala savunuculuk faaliyetleri yrtmelidirler. Tp fakltesi rencileri insan haklar ihlallerinin, silahl atmalarn ve iddetin nlenmesi iin grlerini karar verici mercilere sunabilmelidirler.

Bireysel silahlanma, iddet ve savalarn nlemesi iin topluma ve genlere ynelik kampanyalar ve projeler dzenlemelidirler. Kadn ve ocuk haklarn ihlal eden durumlarn nlenmesi iin kampanyalar ve projeler dzenlemelidirler. Salkl ve srdrlebilir bir evrede yaamak konusunda grlerini ortaya koymal ve bu konuda kampanyalar ve projeler dzenlemelidirler. Yoksul lkelerdeki insanlarn temel salk hizmetlerine ve temel ilalara eriebilmesi iin kampanyalar ve projeler dzenlemelidirler. Doal afetler ve savalar gibi acil durumlarda salk hizmetlerine eriemeyen kiilere bu hizmetlerin salanabilmesi amacyla kampanyalar ve projeler dzenlemelidirler. Tp eitimi mfredatnda insan haklar, salk haklar, hasta haklar ve hekim haklar gibi konularnda yer almas iin aba harcamaldrlar. Formel olmayan eitimler ve atlye almalar ile akranlarnn ve toplumun insan haklar, aktif yurttalk, demokrasi ve bar konularndaki geliimlerine katk salamaldrlar. Konferanslar ve film gsterimleri ile insan haklar ve bar konularna akranlarnn ve toplumun dikkatini ekmelidirler. Kendilerinin ve akranlarnn genlik haklarn savunmal ve genlik politikalarnn oluumunu desteklemelidirler.

KAYNAKLAR
1. Human Rights: A Basic Handbook for UN Staff issued by the Office of the High Commissioner for the Human Rights (OHCHR) and the United Nations Staff College Project, 1999, syf:3 2. Dnya Salk rgt Anayasas 3. Mann J., Gostin L., Gruskin S., Brennan T., Lazzarini Z., Fineberg HV, Health and Human Rights, Health and Human Rights: An International Journal, Vol. 1, No 2, 1994 4. Basic Documents, Forty-Third Edition, Geneva, World Health Organization, 2001 5. WHA, 51.7, ek 6. Genel Yorum 14.