Elgin Scott Jedn z najciekawszych postaci polskiego lotnictwa myliwskiego II wojny wiatowej jest niewtpliwie F/O Elgin Scott

pilot Dywizjonu Dbliskiego, urodzony w Polsce, ale posiadajcy korzenie polsko-brytyjsko-kanadyjskie Przyszed na wiat 22 listopada 1922 r. we Lwowie. Jego przodkowie po mieczu przybyli do Galicji w 1883 r. i zaczli eksploatowa pola naftowe w rejonie Ropienki. Ojciec Scotta, George, by konsulem brytyjskim we Lwowie, matka Jadwiga z domu Pawowska pochodzia ze starej, szlacheckiej rodziny. Chopak uczy si i dorasta we Lwowie: uczszcza do szkoy powszechnej prowadzonej przez oo. jezuitw, a nastpnie do Prywatnego Gimnazjum Humanistycznego im. H. Jordana, zaoonego przez znanego pedagoga Mieczysawa Kistryna. 1 wrzenia 1939 r., w chwili wybuchu wojny, nie mia jeszcze ukoczonych 17 lat. Gdy sytuacja na froncie stawaa si coraz gorsza, wyjecha ze Lwowa razem z matk i bratem Ralphem i 11 wrzenia przekroczy granic rumusk w niatyniu. Wkrtce do rodziny doczy ojciec, ewakuowany wraz z ca brytyjsk misj wojskow po wkroczeniu do Polski Armii Czerwonej. Scottowie przemierzywszy Rumuni dotarli do portu Konstanca, gdzie wsiedli na statek Transilvania, ktrym przez Bosfor i Ateny dopynli 24 wrzenia do Aleksandrii. Po parotygodniowym pobycie w Egipcie (Kair) Scott z rodzin wsiad w Port Said na statek Dunera, ktrym 1 listopada 1939 r. odpyn do Gibraltaru i dalej do Marsylii. Nastpnie jadc przez ca Francj pocigiem dotar do Cherburga, skd wkrtce odpyn do Plymouth. Na brytyjskiej ziemi wyldowa 8 listopada 1939 r. Z matk zamieszka w Londynie. Dwa tygodnie po przybyciu, dokadnie w dniu swych 17 urodzin, postanowi zgosi si do Royal Air Force, jednake w punkcie rekrutacyjnym powiedziano mu, e Zjednoczone Krlestwo ma wystarczajco duo pilotw i zaproponowao, by uda si pitro niej, do Royal Navy. Chopak wrci wic do domu. W cigu kolejnego roku mia okazj widzie na brytyjskim niebie dramatyczne zmagania alianckich pilotw z Luftwaffe, ktre potwierdziy niestety, e Brytyjczykom wci pilnie potrzeba lotnikw W listopadzie 1940 r. Elgin Scott by ju onierzem Krlewskich Si Powietrznych na stacji RAF Morpeth w Szkocji (wstpi do ochotniczej rezerwy Volunteer Reserve). Wkrtce wysany zosta do Blackpool, na lotnisko Squires Gate, gdzie przeszed 3-miesiczny okres rekrucki, na ktry skaday si gwnie wiczenia z broni rczn i marsze po synnej blackpoolskiej play. Po tym okresie jego grupa przystpia do nauki waciwego lotniczego fachu i kilkanacie miesicy pniej Scott mia ju kwalifikacje mechanika silnikowego. Podczas suby w Blackpool spotyka wielu znajomych, przedwojennych szybownikw i pilotw 6 puku lotniczego, ktrzy namawiali go, by zdecydowa si suy razem z Polakami. Uleg sugestiom i po skoczeniu szkoy mechanikw zapewni sobie przydzia do polskiej jednostki. Wiosn 1942 r. trafi do Northolt, do 317 Dywizjonu Myliwskiego Wileskiego, dowodzonego wwczas przez kpt. Stanisawa Skalskiego. Dywizjon wyposaony by w Spitfirey V z niezawodnymi silnikami Rolls-Royce Merlin, ktrymi Scott troskliwie zajmowa si do koca swej suby u Wilniakw. Scott postanowi zgosi si do personelu latajcego, jednake zaleao mu, eby zosta przeszkolonym tylko w polskiej szkole. Podzieli si swoimi planami z kpt. Skalskim, ktry poradzi mu, aby porozmawia z dowdc stacji RAF Northolt, G/Cpt Adamsem. Adams stwierdzi, e aby podoficer RAF mg szkoli si u Polakw, potrzebna jest zgoda polskiego Naczelnego Wodza. Scott dziki krewnemu pukownikowi w sdownictwie wojskowym przedoy swoj prob gen. Marianowi Kukielowi, ministrowi obrony, ktry zaj si formalnociami i uzyska od gen. Sikorskiego konieczn zgod. Dziki temu w marcu 1943 r. mg rozpocz pierwszy krok ku karierze pilota - szkolenie teoretyczne w Air

Crew Training Centre (orodek szkolenia zag latajcych) w Hucknall. Po zakoczeniu tego kursu w poowie kwietnia trafi do skrzyda szkolenia wstpnego 13 Initial Training Wing w Brighton na tzw. teoretyczny kurs pilotau. Zaznajomi si tam z takimi przedmiotami, jak rozpoznawanie samolotw, uzbrojenie, silniki, prawo/organizacja/dyscyplina/higiena, meteorologia, nawigacja, podstawy teorii lotu oraz czno (alfabet Morsea). Szkolenie uzupenione byo m.in. wiczeniami z uyciem dinghy (pontonu ratunkowego) oraz strzelaniem do rzutkw celem wyrobienia refleksu. Scott zosta zakwalifikowany do dalszego szkolenia na pilota, wobec czego 28 sierpnia 1943 r. stawi si w polskiej szkole pilotau pocztkowego 25 Elementary Flying Training School w Hucknall. Lata tam za sterami samolotw Tiger Moth, nauka obejmowaa kolejno zapoznanie z samolotem, loty z instruktorem, nauk ldowa, loty samodzielne, a do podstaw akrobacji. 11 listopada 1943 r. zosta przeniesiony do szkoy pilotau podstawowego 16 SFTS w Newton, gdzie za sterami maszyn Miles Master podwysza swe kwalifikacje, koczc kurs i zdobywajc gap w poowie maja 1944 r. Mimo ukoczenia szkoy przez kolejne miesice pozostawa w Newton. 2 sierpnia 1944 r. zosta promowany na stopie Pilot Officer, odpowiednik podporucznika. 26 wrzenia 1944 r. zosta wysany do 61 OTU w Rednal na przeszkolenie bojowe, obejmujce nauk walk powietrznych, strzelania, bombardowania etc., a prowadzone na Spitfireach. Po jego ukoczeniu, 16 grudnia 1944 r. skierowany zosta do jednostki 3 Tactical Exercise Unit na stacji RAF Chedworth, gdzie odby seri lotw zapoznawczych na Mustangach. Wreszcie, 1 stycznia 1945 r. otrzyma wymarzony przydzia do polskiej jednostki bojowej: 315 Dywizjonu Myliwskiego Dbliskiego, stacjonujcego wwczas w Peterhead w Szkocji i zajtego dziaaniami bojowymi nad Morzem Pnocnym. Wkrtce dywizjon przeniesiono do Andrews Field, skd Dbliniacy startowali zwykle na eskorty Lancasterw i Halifaksw leccych nad Niemcy lub na wymiatania. Podczas jednego z takich lotw, Rodeo 416, Scott jako boczny S/Ldr Tadeusza Andersza na swym Mustangu III PK-E (FB357) uszkodzi Focke-Wulfa. Na podstawie jego sw relacj z tego lotu spisa S/Ldr Juliusz Baykowski: () I nagle posysza rozkaz wyrzucenia dodatkowych zbiornikw. Rozkaz, ktry nie tylko zwiksza szybko maszyny, ale i przypiesza ttno serca pilotw. Podcign jak najbliej dowdcy, ktry pi si w gr. Strzaka wysokociomierza szybko przesuwaa si w prawo. To chyba rekord nabierania wysokoci - pomyla. Poczu, e sprarka wczya si: 18.000. Andersz przypikowa. Samolot jego zacz pisa po niebie. Musia mie pewnie z 500 mil na godz. Scott par za nim. Ale zauway, e zosta w tyle. Ani rusz nie mg docign. () Focke Wulfw bya kupa. Elgin napatrzy sobie jednego na lewo od tego, na ktrego jecha Andersz. Naraz spod skrzyda Elginowego Mustanga wyprysn inny Mustang i najbezczelniej w wiecie spuci Niemiaszka, ktrego Elgin ju mia w celowniku. Elgin pomyla, e to wistwo i jeszcze bardziej odskoczy w lewo. Obejrza si, czy nikt mu nie siedzi na ogonie. Nie myla o Niemcu, ale o tym, czy mu znowu kto nie wypata figla. Potem wprost przed sob, nieco poniej, zobaczy Focke Wulfa cigncego wprost na niego. Na jakie 800 yardw Elgin otworzy ogie. Kto ma czas, niech sobie wyliczy jak dugo trwa przy skadanych szybkociach Focke Wulfa i Mustanga przebycie 800 yardw. Elgin nie mia czasu na obliczanie, a tylko na oddanie serii. I to krtkiej. Minli si zaledwie o kilka yardw. () Mustang przeszed pod Focke Wulfem. Elgin, ogldajc si, zrobi ostry skrt w lewo. Przeciwnik rwnie by w skrcie. Ale w prawym. Znw spotkali si eb w eb. Nie dochodzc, Niemiec zrobi przewrt i zacz pikowa. Wtedy to na pacie Focke Wulfa zamigotay Elginowe pociski. Niemiec pikowa niedugo. Przesta i zacz cign w gr. Elgin stara si przeci mu drog i apa go w doln cz celownika. Naraz, ktem lewego oka zauway za wasnym patem cienki zoty sznureczek. Obejrza si. Focke Wulf, ten atakujcy, by jeszcze do daleko. Elgin mia nadziej e przy pewnej dozie szczcia zernie swojego Niemca zanim go siedzcy na ogonie dojdzie. Ale byszczcy sznureczek przesuwa si coraz bliej kabiny i nie byo ju co dalej rozlicza na zanik niemieckiej systematycznoci. Kopn

wic lew nog (pamita: nie w kierunku, w ktrym ci goni!) i gwatownie cign, drek na siebie jak mg najbliej. I nagle - wszystko zawirowao i zniko. I cel, i gonicy Focke Wulf, i acuszek pociskw, i soce, co ostatnio wyszo gdzie bezporednio pod samolotem () moment zanurzenia si w chmurach by nieoczekiwany. Teraz poczu si dobrze i bezpiecznie w tej mgle. () Gdy wypyn, zobaczy, e ogon znw jest czysty, e wysokociomierz wskazuje 9 000 stp i e waciwie nic ciekawego na ziemi nie dzieje si. Uwolniwszy si od gonicych FW 190 Scott wzi kurs do bazy, jednake z powodu mgy musia wyldowa na obcym lotnisku, zajtym przez Amerykanw. Do koca wojny wykona cznie 15 lotw bojowych oraz 14 operacyjnych, lata m.in. nad Koloni, winoujcie, wysp Helgoland i Magdeburg. Odznaczony zosta Krzyem Walecznych oraz medalami pamitkowymi. W 315 dywizjonie pozosta do 14 wrzenia 1945 r. Do cywila odszed wkrtce potem jako Flying Officer (porucznik RAF), w imieniu krla Jerzego VI otrzyma pisemne podzikowanie za sub oraz odpraw demobilizacyjn. W 1946 r. Scott przyjecha do Polski, by odwiedzi rodzicw, ktrzy od maja 1945 r. przebywali w Katowicach (ojciec zosta konsulem). Pobyt w kraju i zawarta znajomo z mod Polk, Mari Teres hr. Tarnowsk, zaowocowa maestwem i wieloletnim zwizkiem. Niestety, bezporednio po lubie cywilnym Elgin Scott otrzyma od komunistycznych wadz natychmiastowy nakaz opuszczenia kraju w przecigu 24-godzin i jako persona non grata wyjecha do Szwajcarii (przykroci spotkay take jego on przez ponad p roku musiaa ukrywa si na terenie brytyjskiego konsulatu i teciow zostaa aresztowana). Wkrtce jednak dziki pomocy polskiego ambasadora w Szwajcarii, przedwojennego znajomego ojca, otrzyma wiz dyplomatyczn, dziki ktrej na przeomie lat 1948/1949 mg bezpiecznie powrci do Polski. Uda si do Warszawy, gdzie otrzyma stanowisko doradcy attach lotniczego ambasady brytyjskiej, G/Cpt Turnera. W ramach obowizkw subowych jedzi po caym kraju, nieustannie by jednak ledzony przez Urzd Bezpieczestwa. Po aresztowaniu Stanisawa Skalskiego usiowa interweniowa bezskutecznie. Wkrtce i on sam zosta zatrzymany w Warszawie przez bezpiek w zwizku z aresztowaniem jego byego przeoonego Turnera, ktry przez Gdyni usiowa przemyci obywatelk polsk na Zachd. Prbowano zwerbowa go jako agenta, szantaujc moliwoci oskarenia o szpiegostwo. Uy wybiegu zgodzi si na proponowane warunki, jednake natychmiast po wypuszczeniu na wolno spali w swym mieszkaniu wszystkie kartki z nazwiskami, adresami i telefonami, a nastpnie poinformowa o wszystkim przeoonych z ambasady. Ta zorganizowaa dla niego przerzut na Zachd dosta si na teren Okcia, a nastpnie na pasie startowym wskoczy do koujcej Dakoty, wiozcej poczt dyplomatyczn. Odlecia do Berlina, a nastpnie dalej, do Londynu. Wkrtce wyjecha do Wiednia, gdzie pracowa jego ojciec od momentu opuszczenia Polski w 1950 r. W 1954 r. zdecydowa si ostatecznie wyjecha z on do Kanady, skd pochodzili jego przodkowie. Znalaz zatrudnienie w General Motors w miecie Oshawa (odpowiada za dostarczanie wyprodukowanych samochodw), jednake szybko przenis si do lotniczej firmy Avro Aircraft Limited w Malton. Pracowa przy produkcji synnego Avro CF-105 Arrow, zajmowa si laboratoryjnymi testami wytrzymaoci opatek sprarek i turbin w silniku turboodrzutowym. Po zawieszeniu projektu w lutym 1959 r. przenis si do produkujcej silniki kompanii Pratt & Whitney, gdzie pracowa do przejcia na emerytur w 1985 r. yjc w Kanadzie przyjani si z wieloma byymi lotnikami polskimi m.in. Zdzisawem Radomskim, Kazimierzem Szrajerem, Marianem Trzebiskim oraz Januszem urakowskim. Elgin Scott mieszka obecnie w Rawdon niedaleko Montrealu. Nigdy nie posiada obywatelstwa polskiego, lecz od urodzenia brytyjskie, a z chwil ustanowienia go w 1947 r. obywatelstwo kanadyjskie. Zapytany o narodowo: czy wicej w nim Polaka czy Brytyjczyka, odpowiada ze miechem, czyst, melodyjn polszczyzn, e jest po prostu lwowiakiem

Przytoczona relacja pochodzi z ksiki: Skrzyda. Opowiadania lotnicze, Hanower 1946 Autor skada podzikowania panu Elginowi Scottowi za yczliw pomoc w pracy nad artykuem. Wojciech Zmylony

Tekst opublikowany w czasopimie Lotnictwo z Szachownic Zmylony W., Elgin Scott [w:] Lotnictwo z Szachownic 23 www.sanko.wroclaw.pl