MEHANIZAM DJELOVANJA PESTICIDA Usvajanje pesticida Da li e neki pesticid prodreti u eliju zavisi od fiziko-hemijskih karakteristika pesticida i od propustljivosti elijskog

zida. Fungicidi su dio ire grupe hemijskih jedinjenja (pesticida) koji su namenjeni za suzbijanje gljiva, mada neki od njih deluju i na fitopatogene bakterije. Fungicidi djeluju na patogene protektivno (preventivno - prije ostvarene infekcije, kurativno (posle ostvarene infekcije) i eradikativno (spreavaju sporulacije). Protektivni fungicidi se nalaze na povrini biljaka, na mjestima gdje su naneeni i na patogene deluju kontaktno. Ovi fungicidi se jo nazivaju i profilaktiki. Eradikativni fungicidi djeluju lokalno na mestima infekcije i ograniavaju prodiranje patogena u biljna tkiva. Fungicidi djeluju kurativno poto je ostvarena infekcija i njihovo usvajanje od strane biljaka i transporta do mjesta na kojima se patogeni razvijaju. Ovakav nain djelovanja imaju sistemini fungicidi. Ovakvi fungicidi se jo nazivaju i terapeutski. Imamo i lokalsistemike ili ograniene sistemike. Oni se kreu ogranieno u biljci od mjesta dospjevanja (npr. samo listu). Fungicidi jo mogu da djeluju na bakterije ali se u tom sluaju nazivaju baktericidi. Mehanizam delovanja fungicida Kada fungicid doe u kontakt sa patogenom, on ga usvaja i poinje da djeluje toksino. Fungicidi mogu djelovati svojim jonima, odreenim aktivnim grupama ili, pak, itavim molekulima. Mehanizam delovanja fungicida je dosta sloen i zavistan od vie inilaca. Najei naini djelovanja fungicida na patogene su: djelovanje na elijske membrane; inaktiviranje enzimskog sistema; denaturacija proteina; inhibicija disanja; inaktivacija formiranja elijskih jedara.

Remeenjem osnovnih ivotnih funkcija patogena, spreava se klijanje spora, porast hifa i sporulacija. Neki noviji fungicidi imaju samo jedan od 1

navedenih tetnih uticaja, dok drugi istovremeno djeluju izazivajui razliite poremeaje.

Pojava rezistentnosti patogena prema fungicidima Masovna primena odredenih vrsta fungicida dovela je do pojave rezistentnosti patogena prema fungicidima. Tako, jedinjenja koja su u poetku bila vrlo efikasna su najednom postala neefikasna i praktino neupotrebljiva. Problem pojave rezistentnosti patogena prema fungi cidima je posebno nastao sa masovnom primenom sisteminih fungicida. List v. loze - Botrytis cinerea Netretirano: Konidije na listu 48 posle tretmana: Efekat djelovanja na konidije

ULJNA PJEGA Plasmopara viticola

25 % 50 % Duzina inkubacije Preventivno Kurativno Anti-Sporulant

Plasmopara viticola Tretiranje tokom sporulacije

Kontrola

Fungicid

Spreavanje prodiranja gljive u tkivo (protektivno delovanje)

Inhibicija rasta micelije glive (kurativno delovanje)

spora

spora

presjek lista

presjek lista

Insekticidi (insecta-insekti) - hemijska sredstva koja se primenjuju za suzbijanje tetnih insekata i vektora prenosioca prouzrokovaa bolesti biljaka, insekata, ptica, ljudi. Prodiranje insekticida kod insekata moe biti: Kontaktno preko kutikule ili koe Digestivno putem ishrane Inhalaciono udisanjem Kontaktno U zavisnosti od hemijskog sastava kutikule ona spreava ili omoguava prodiranje insekticida u organizam. Insekticid dospjeva do nervnih zavretaka kao primarnog mjesta djelovanja, usljed ega dolazi do lananih reakcija koje izazivaju promjene u organizmu koje izazivaju smrt kod insekata. Digestivno U ovom sluaju insekticid moe biti i kontaktan i sistemian. Nakon usvajanja insekticida od biljke, on se kree kroz biljku i u zavisnosti da li insekt gricka ili sie u svom nainu ishrane, insekticid se unosi u tijelo organizma. Probavni trakt se sastoji od prednjeg crijeva koje ne vri adsorpciju hrane i pesticida, nego se to obavlja kroz zidove srednjeg crijeva. Pesticid zatim dospjeva u trbunu duplju, mjea se sa krvlju insekta i sa njome dospjeva u sve djelove tjela izazivajui razne poremeaje. Sva jedinjenja koja su sistemici i koja se unose u samu biljku ne mogu biti kontaktni insekticidi, ve oni svoju otrovnost izraavaju digestivno. Inhalaciono Insekt usvaja insekticid, koji se nalazi u gasnoj fazi, putem disanja iz samog vazduha. Insekticid se mjea sa krvlju i odatle se iri po itavom tijelu. Kod insekticida je takoe poznata pojava rezistentnosti. Dolazi do sticanja otpornosti odreene vrste insekta u odreenom podruju, gdje je dolo do prekomjerne upotrebe jednog, te istog insekticida.

NAINI DJELOVANJA

Pre-sinapsa

Kanali za Na+

Piretroidi

Acetllholin esteraza

Org. fosfati; Karbamati

Sinapsa

Post-sinapsa

Receptori za acetilholin

Neonikotinoidi

Herbicidi - sredstva koja se primenjuju za suzbijanje ili unitavanje korova, zeljastih i drvenastih korova, parazitnih cvjetnica i drugih biljaka, koje rastu na neeljenim mjestima. Herbicidi po nainu djelovanja se djele na: Kontaktne i Sistemine ili translokacione Kontaktni herbicidi djeluju pri neposrednom dodiru sa dijelovima biljke pri emu ne prodiru u unutranjost i ne razaraju ostale dijelove, ve samo dijelove biljke koji su doli u kontakt sa herbicidom. Unitavaju nadzemne djelove biljaka. Sistemini ili translokacioni herbicidi prodiru u biljku i izazivaju poremeaje metabolizma, te tako tretirani korovi slabe i sue se. Oni prodiru u biljku putem korjena ili listova, premjetaju se kroz biljku (flom, ksilem ili elijski protoplast) i dospijevaju do mjesta djelovanja, gdje izazivaju promjene fizioloko-biohemijskog karaktera to dovodi do uginua biljke. 5

U odnosu na gajene biljke oni mogu biti neselektivni ili totalni i selektivni. Selektivni herbicidi u odreenim dozama unitavaju samo korove, a gajene biljke ostaju nepovreene. Distribucija herbicida Aplikacija na zemljite koriste se herbicidi koji steriliu zemljite, suzbijaju klijanje sjemena, a ostatke aktivne materije biljka apsorbuje putem korjena. Mora se striktno voditi rauna o trajanju ciklusa gajene biljke i duine trajanja aktivne materije jer ako ona traje due moe prouzrokovati tete na gajenoj kulturi. Aplikacija na vegetativne organe Koriste se kontaktni i translokacioni herbicidi. Radi smanjenja opasnosti od toksinosti prema gajenim biljkama moe se obaviti tretiranje samo izmeu redova, a da u redovima se obavi pljevljenje to je karakteristinije za ratarstvo dok se kod voarstva herbicidi uglavnom koriste za tretiranje korova u redu a izmeu redova se primjenjuje obrada zemljita . Perzistentnost herbicida Vremenski period u kome neki herbicid ostaje u zemljitu u aktivnom stanju, a njegove rezidue su nepromjenjene u zemljitu preostale koliine koje mogu ali i ne moraju biti dostupni biljci. Rezistentnost herbicida Smanjena osjetljivost neke biljke na odreeni herbicid moe se ostvariti zaslugom rezistentnosti ili tolerantnosti. Rezistentnost se razvija kao posljedica upotrebe vie puta istog herbicida, koji u normalnim uslovima efikasno djeluje na tretiranu korovsku vrstu.

Nain djelovanja (primjer)

Apsorpcija: Translokacija: Djelovanje: Simptomi:

Preko lista i korena. Prema tkivima meristema i mestima porasta. Spreava dalji razvoj tkiva.

Vidljivi posle 1-3 nedelje u zavisnosti od uslova porasta. Zaustavljanje u razvoju i hloroza vegetativnih organa. Izmeu 3 i 5 nedjelja poslije primjene.

Odumiranje: