Virtuele excursie: de stad Den Bosch

elkom virtuele reizigers in de stad den Bosch! In deze virtuele excursie kun je de stad Den Bosch ervaren zonder dat je er geweest bent. Hoe kan dat? Nou dat kan met behulp van deze digitale tour! Riemen vast, want we maken nu een reis door de tijd in de stad Den Bosch!

Verken! verdiep! Verwerk!

Spelregels: lees de instructies goed en noteer je antwoorden in je schrift!

Inhoud
het stadhuis ............................................................................................................................................. 4 orintatie ................................................................................................................................................. 4

verdieping ................................................................................................................................ 4

Verwerking .............................................................................................................................. 4 De markt .................................................................................................................................................. 6 Orintatie................................................................................................................................................. 6

Verdieping ................................................................................................................................ 6

verwerking ............................................................................................................................... 6 Leven in de stad....................................................................................................................................... 7 Orintatie ................................................................................................................................................ 7

Verdieping ................................................................................................................................ 7

verwerking ............................................................................................................................... 7 De Sint-Jan ............................................................................................................................................... 8 Orintatie ................................................................................................................................................ 8

Verdieping ................................................................................................................................ 8

verwerking ............................................................................................................................... 8

ierboven staat Den Bosch! De stad ligt in de provincie Noord-Brabant. Waar we het gaan over hebben is de oude binnenstad van Den Bosch, hier omcirkeld met de gele cirkel. De stad Den Bosch was in de middeleeuwen veel kleiner, deze oudere kleinere versie van de stad noemen we de Oude binnenstad.

het stadhuis
orintatie

e vliegen door de tijd en ruimte en we komen aan op de misschien wel de belangrijkste gebouw van de stad: het stadhuis. Klik op de link om meegenomen te worden naar het stadhuis van de stad: bekijk het gebouw van de buitenkant, sta op het balkon om het uitzicht te bewonderen door op het stadhuis te klikken! Als je klaar bent met kijken, keer dan terug naar deze virtuele excursie. Link!

verdieping

an het begin van de Hoge middeleeuwen kwamen de steden op. Deze steden kregen stadrechten van de Heer. De stad kon zo zichzelf besturen, maar ook handel drijven, muren bouwen of rechtspreken. Deze speciale rechten werden afgedwongen door de burgerij, de rijke inwoners van de stad. Deze rechten waren niet vanzelfsprekend, mensen op het platteland hadden deze rechten niet en waren afhankelijk van de Heer. Als iemand van het platteland in de stad kwam wonen, dan kreeg hij dezelfde rechten als de inwoners van de stad en was hij niet afhankelijk van de Heer. Dit is het stadhuis, het is in 1670 gebouwd ter vervanging van het oude stadhuis. In het stadhuis zat tot 1811 de vierschaar. Dat is een soort oude rechtbank. De schepenen (rechters) konden poorters en vreemdelingen veroordelen. Zelfs tot de doodstraf! Dat deden ze niet vaak. Want het kostte veel geld. Meestal was er een lijfstraf (zoals brandmerken en geselen) in combinatie met verbanning. Als er doden vielen, werden deze tentoongesteld voor het stadhuis.

Verwerking
Hoe kwamen mensen in het platteland rond? Hoe zit dat met de stad? Wat zijn de verschillen tussen het platteland en de stad? Waarom zijn stadsrechten zo bijzonder in vergelijking met het platteland

De markt
Orintatie

u dat we het stadhuis hebben gezien lopen we de trap af en gaan we de markt op. Een onbekende middeleeuwse schilder heeft een schilderij gemaakt van de markt van de stad. Deze schilderij staat onderaan deze bladzijde (figuur 1). Probeer met de link het punt te vinden vanwaar deze schilderij is gemaakt. Lukt het jouw om dat punt te vinden? Maak een screenshot (prtScn) van de gevonden plek en sla deze op De Link!

Verdieping

e markt was een plek waar handel bedreven werd. In de middeleeuwse stad was handel zeer belangrijk. De stad is zelf ontstaan door de handel. In de hoge middeleeuwen kwam er steeds meer handel. Doordat de Viking aanvallen ophielden, er nieuwe slimme uitvindingen werden gedaan en de handel met de Arabieren groeide produceerde Europa meer voedsel en groeide de handel. Door meer voedsel kwamen er meer mensen. Niet alle mensen hoefden voedsel te maken en gingen handelen. Handelaren zochten geschikte plekken om handel te bedrijven. Een geschikte plek was veilig, maar ook goed bereikbaar. Aan deze eisen voldeed Den Bosch en zo groeide de stad.

verwerking
Welke uitvindingen konden de voedselproductie doen stijgen? Noem er twee! Door meer voedsel kwam er meer handel, maar ook andersom. Leg uit! Noem twee voorbeelden van een veilige plek tijdens de middeleeuwen. leg uit waarom!
Figuur 1 De Markt van de middeleeuwse stad Den Bosch. Gemaakt door een onbekende schilder

Leven in de stad

Orintatie

e gaan nu naar de Lepelstraat. Op de lepelstraat werd de vismarkt gehouden. Loop met behulp van de link de straat af tot en met de uilenburg. Snuffel in de verschillende kroegen die de Lepelstraat te bieden heeft. Vergelijk deze straat nu met figuur 2. Welke verschillen merk je? Noteer de verschillen tussen de tour en figuur 2 De link!

Verdieping

et middeleeuws straatbeeld wordt herkend door de smalle straten en grachten. Het is er meestal vies, omdat er toen geen riolering bestond en de mensen hun afval op straat neergooide. Verschillende dieren liepen overal op de straat. Daarom brak er vaak ziektes uit. In de avond kwamen mensen nooit buiten. Ze waren bang voor kwade geesten. De stad kende ook gilden, dat zijn een soort van clubs van mensen die dezelfde ambacht uitoefende. Den Bosch kende veel gilden voor allerlei ambachten. Als iemand het ambacht wilde leren werd hij een knecht van de leermeester. Na een tijdje geoefend te hebben kan hij opklimmen naar gezel. Als hij klaar is met de opleiding werd hijzelf een leermeester. Gilden hadden veel macht. Ze bepaalde hoeveel winkels er waren in de stad en beslisten ook de prijs van hun koopwaar.

verwerking
Waarom zou viezigheid vele ziektes Figuur 2 straatbeeld middeleeuwse stad veroorzaken? Waarom zouden er zoveel dieren/ongedierte in de stad rondlopen? Waarom zouden ambachtslieden zich organiseren in een gilde?

De Sint-Jan
Orintatie
Nu even iets heel anders. We gaan een kerk binnen. Kijk eerst goed naar de binnenkant van de kerk en vergelijk deze met afbeelding 3. Lukt het jouw om de verschillen in kaart te brengen? Noteer de verschillen tussen de binnenkant van de Sint-Jan en figuur 3 Neem een kijkje buiten en aanschouw de schoonheid van de Kathedraal! De link!

Verdieping
Geloof was erg belangrijk in de middeleeuwen. Mensen hadden veel steun aan het geloof in onzekere tijden. De kerk was dan ook een plek waar vele mensen samenkwamen. De Sint-Jan kathedraal in Den Bosch is een van de bekendste gebouwen die de stad siert. De kerk is gebouwd tussen 1220 tot 1530 en kent een hele geschiedenis. De kathedraal is van oorsprong katholiek, maar toen de protestantse Hollanders Figuur 3 De hervormde kerk in Den Bosch de stad in 1629 veroverde werd de kerk protestant. Als je goed had gekeken was de kerk in figuur 3 veel somberder dan de Sint-Jan. De kerk in figuur 3 was een protestantse kerk. Het protestantse geloof hecht veel waarde aan bescheidenheid. Mensen moeten volgens het protestantisme eenvoudig/somber leven. Katholieken en protestanten geloven in dezelfde god en lezen uit dezelfde bijbel. Later werd de kerk weer Katholiek.

verwerking
Mensen die niet geloofde in God werden raar aangekeken of zelfs vervolgd, waarom was dat zo? Hoewel katholieken en protestanten niet veel van mekaar verschilde hadden ze toch dikwijls ruzie. Waarom zou dat kunnen? Waaruit blijkt dat geloof erg belangrijk was voor de Bosschenaren? Noem uiterlijke kenmerken!