Zobaczyć oczywiste - Światowy Dzień Kosmosu

Można by pokusić się o nieco Heglowską z ducha prowokację, sugerując, że Dzień

Kosmosu obchodzony 21 maja został wprowadzony na zasadzie antytezy do Światowego
Dnia Różnorodności Biologicznej, który obchodzi się 29 grudnia, bo skoro tego dnia
poświęcono uwagę wszystkich, także najmniejszym stworzeniom to, dlaczego by nie udzielić
jej uniwersum, wszystkiemu, co na sposób fizyczny, tak czy inaczej istnieje. To by oznaczało,
że za dekretacją dnia uwielbienia wskazanego obiektu X być może stoi jakieś koteria, w mocy
którego jest włączyć ogół światowego społeczeństwa do świętowania tegoż. Bynajmniej, idea
obchodów Dnia Kosmosu narodziła się w firmie Lockheed Martin Corporation w USA i
zyskała poparcie NASA. Tak więc tajemniczej instytucji od sprawy ubóstwienia kosmosu z
całą pewnością nie ma, ale czy same narodziny idei Dnia Kosmosu, to jedynie czysty przejaw
creative ghost of the man, jeżeli wziąć pod uwagę fakt, że za ten rodzaj działalności w
większej firmie zazwyczaj odpowiada wyspecjalizowana jej komórka, zaś szczególnym
przedmiotem zainteresowań Lockheed Martin Corporation jest m.in. wielopłaszczyznowa
eksploatacja przestrzeni kosmicznej.
Jak można domniemywać na podstawie motywów ustanowienia innych dni obchodów
czegoś tam, ich sensem istotnym jest przybliżenie poznawcze obiektu, z jakiś ważnych racji,
aczkolwiek znaczących dla człowieka; nierzadko wiąże się to z zamiarem wniesienia bądź
wzmożenia ochrony tegoż przedmiotu. W przypadku Dnia Kosmosu, racją motywacyjną
ustanowienia tegoż może być, w wymiarze społecznym, co najwyżej tylko owe przybliżenie
poznawcze, gdyż ochrona, co się zowie, w ogóle nie wchodzi w tu grę, jak bowiem chronić
coś, o czym nie wiadomo nawet czy jakąś granice posiada?! Niektórzy twierdzą, że samo
pytanie zawiera błędną tezę, iż kosmos ma granicę. Przestrzeń wszechświata nie ma granicy -
podobnie jak nie ma jej powierzchnia kuli. Zresztą nasza najgłębsza penetracja kosmosu sięga
zaledwie obrzeży układu słonecznego, gdzie w zimnych przestrzeniach w odległości 109.815
j.a. od Słońca (maj 2009) wędruje sonda kosmiczna Voyager 1, wystrzelona z Ziemi
20.08.1977. Sonda oddala się od Słońca z prędkością 17,115 km/s, czyli 61614 km/h w
kierunku gwiazdy AC+793888 w konstelacji Żyrafy. Za około 40.000 lat Voyager 1 minie
gwiazdę AC+793888 w odległości około 1,6 roku świetlnego.
Jest jednak pierwszorzędny powód, że Dzień Kosmosu przyjmie się w wymiarze
globalnym, i nie będzie to w zupełności zasługą li tylko mediów, chociaż bez wątpienia ich
rola w tym względzie jest niebagatelna. Owóż, gdy jeszcze język ludzki był w powijakach,
już wtedy prowadzono pierwsze „badania przyrodnicze” z zadawalającym, nawet z
dzisiejszego punktu widzenia, wynikiem. Mowa oczywiście o obserwacjach astronomicznych.
Ich efekty w wielu przypadkach były na tyle trafne, że powstały teorie o sugerujące
niemożność osiągnięcia takiej precyzji obliczeń, przy tak nikłym poziomie wiedzy
matematycznej i praktycznie przy braku narzędzi pomiarowych, chyba, że wiedzę tę
przypisać spuściźnie po mieszkańcach mitycznej Utopii Platona.
Rok 2009 ma dla astronomii szczególne znaczenie. Jest co świętować, przykładowo:
 400 lat od pierwszego użycia teleskopu do celów astronomicznych (Galileusz)
 90 lat istnienia Międzynarodowej Unii Astronomicznej (IAU)
 40 lat od pierwszego lądowania człowieka na Księżycu (Apollo 11)
 najdłuższe zaćmienie Słońca w XXI wieku

Stąd rok 2009 uznano rokiem astronomii. Pomysł roku astronomii wyszedł od
Międzynarodowej Unii Astronomicznej (IAU), ale formalny wniosek do ONZ zgłosiły
Włochy, gdyż tylko kraje członkowskie są do tego uprawnione. W roku 2005 UNESCO
zarekomendowało Zgromadzeniu Ogólnemu przyjęcie uchwały o roku astronomii. Rezolucja
została przyjęta podczas 62. Sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ w dniu 20 grudnia 2007 r.
W nawiązaniu do 400. rocznicy użycia przez Galileusza lunety do oglądania nieba, z
przylądka Canaveral na Florydzie na kosmiczne podglądanie wystartował teleskop Kepler.
Jego priorytetowym celem jest poszukiwanie podobnych do Ziemi planet poza Układem
Słonecznym. Uczeni powodowanie nie tylko badawczą ciekawością, liczą na odkrycie
pozaziemskiego życia, lub przynajmniej miejsca nadającego się do skolonizowania przez
człowieka, choć to przy współczesnych możliwościach technicznych wydaje się czczą
mrzonką chyba, że pod pojęciem kolonizacji rozumieją wysłanie w przestrzeń pierwotnych
form życia ziemskiego. Zważywszy jednak, że po ponad 30 latach kosmicznej wędrówki
Voyager 1 nie przekroczył jeszcze jednej doby świetlnej, możliwość biologicznej kolonizacji
najbliższej planety, któraby np. odkryta została przy naszej najbliższej po Słońcu gwieździe
Alfa Centauri, wydaje się być eksperymentem co najmniej milenijnym.
Pośród atrakcji Roku Astronomii 2009 przewidziano, stosownie do inicjatyw
Narodowych Komitetów Organizacyjnych poszczególnych państw, m.in.
 24 godzinna astronomia - pokazy astronomiczne trwające łącznie przez 4 dni
 Galileoscope - bardzo tani teleskop dostępny dla każdego
 Kosmiczny dziennik - blogi prowadzone przez znanych astronomów
 Portal do Wszechświata - witryna ze zdjęciami, materiałami wideo, odnośnikami do
dalszych materiałów
 Ona jest astronomem - projekt skierowany do kobiet
 Świadomość Wszechświata - pomoc dzieciom pokrzywdzonym przez los
 Cykl szkoleń dla nauczycieli
 Cykl wystaw najpiękniejszych zdjęć kosmosu
 Świadomość ciemnego nieba - koordynacja inicjatyw związanych z ochroną
naturalnego ciemnego nieba przed zbędnym zanieczyszczeniem sztucznym światłem
 Astronomia i światowe dziedzictwo - ochrona obszarów, budowli związanych z
astronomią i stanowiących element dziedzictwa kulturalnego ludzkości

Program jak widać z powyższego bardzo ambitny, natomiast ile z tego uda się
zrealizować, to będzie zależeć, jak zawsze od dostępności do funduszy, a po drugie od
chęci adresatów, co, jak się wydaje, w tego typu akcjach jest najistotniejsze, gdyż
„Cywilizacje albo wychodzą w kosmos, albo giną” (Carl Sagan).

Zbigniew Krajewski