Materieelgezien

Nummer 6 | augustus 2013

Natres weer in de comms

ScanEagle vliegt uit in Nederland Vierdaagse ultieme test voor legerlaars

Inhoud
6. Verbindingen van de plank
De Nationale Reserve krijgt nieuwe radios. Geen dure en ingewikkelde militaire communicatieapparatuur, maar degelijke radiosystemen van een commercile aanbieder. Verbindingsmiddelen van de plank waar ook de rest van de krijgsmacht haar voordeel mee kan doen.

10. Ressort in de reorganisatie

Het Ressort Grondgebonden Wapensystemen & Munitie gaat flink op de schop. Ondanks een forse personele reductie blijft de DMO verantwoordelijk voor het leeuwendeel van het wapensysteemmanagement en de projectondersteuning. Kolonel Rob van Oirschot over de uitdagingen en kansen van het ressort.

13. Vlieg ScanEagle, vlieg!

De DMO droeg deze zomer een nieuwe type ScanEagle over aan de landmacht. Deze onbemande vliegende systemen kunnen zowel boven zee als boven land worden ingezet. Dus ook boven Nederland. Maar boven dichtbevolkt gebied vliegen, dat kan niet zomaar.

10

18. Nieuwe legerlaars zoekt limieten

De Nijmeegse Vierdaagse is misschien wel de ultieme test voor de nieuwe legerlaars. Voor het eerst liepen collegas met de trots van het KPU-bedrijf. Bloed, zweet en tranen of een cake walk?

En verder
4. In t kort 16. Werkplekgezien 20. Op locatie

13
Cover:
Reservisten geinen met hun nieuwe radios. De nieuwe, commercieel ingekochte communicatiemiddelen vervangen de verouderde systemen van de Natres. Foto: Fons Strijbosch, AVDD
Nummer 6 | augustus 2013

Materieelgezien

18

Natres weer in de comms

ScanEagle vliegt uit in Nederland Vierdaagse ultieme test voor legerlaars

Materieelgezien nummer 6 | augustus 2013

Van de D-DMO

Terug aan het werk

De vakantie zit er weer op; ik weet niet hoe het u vergaat, maar bij mij gaat de vakantie altijd sneller dan gedacht. Verfrist en uitgerust ben ik inmiddels weer aan het werk gegaan en bijgepraat door diverse collega's over de gebeurtenissen van de afgelopen weken. Daaruit bleek maar weer dat het werk gewoon door gaat tijdens je afwezigheid en dat is maar goed ook. Dank aan al diegenen die tijdelijk het werk van collega's hebben waargenomen. Ik hoop dat velen van u ook hebben genoten van het vakantieverlof of dat op korte termijn nog gaan doen: een mooi vooruitzicht! Het reorganisatieproces vordert gestaag en de omklapdatum van 1 november nadert met rasse schreden. Voor die tijd moet er nog een hoop gebeuren! Vlak voor mijn verlof hebben Directeur P&O en ik een uitgebreid overleg gehad met de Centrales van overheidspersoneel. Dit naar aanleiding van de bij de Centrales ontstane onvrede over de wijze waarop wij gemaakte afspraken rond de reorganisatie nakomen en de manier waarop we soms communiceren. We hebben afgesproken dat we de komende periode de grootst mogelijke zorgvuldigheid betrachten en elkaar goed informeren over het verloop van het proces. Reden te meer om het lopende traject van sollicitaties en selectie zeer nauwkeurig en zorgvuldig uit te voeren. Het kost veel tijd, dat weet ik, maar het gaat om de toekomst van vele collega's en die verdienen dat.

Lex Hendrichs Directeur DMO

In t kort
Historisch geschenk voor Woerden
De gemeente Woerden kreeg op 28 juni een bijzonder cadeau: een historisch tegeltableau. Het KPU-bedrijf doneerde de 1 meter bij 60 centimeter grote beeltenis van het Defensie-eiland in Woerden. Hier was decennialang een van de voorlopers van het KPU-bedrijf gevestigd. De krijgsmacht was dan ook een belangrijke werkgever voor de Woerdense gemeenschap. Uit waardering doneerde de middenstand in 1948 het tableau aan het toenmalige Depot Retourgoederen van het Centraal Magazyn Woerden. Het tegelkunstwerk verhuisde in 1998 met 637 Intendance Centrale Werkplaats naar Soesterberg. Om de band tussen Defensie en de samenleving te benadrukken, hebben kolonel Roel Been en medewerkers die vroeger op het Defensie-eiland Woerden werkten het tableau met gepaste ceremonie overhandigd aan burgemeester Victor Molkenboer. Het Defensie-eiland in Woerden bestaat uit een kasteel en

diverse bijgebouwen. De gemeente bouwt het om tot een veelzijdige leefomgeving met woningen, horeca en cultuur. Mede daarom is de gemeente Woerden al langere tijd bezig historisch erfgoed op te sporen en te vergaren.

Contact!
Nederland maakte begin juli contact met het Advanced Extreme High Frequency (AEHF) satellietcommunicatiesysteem. Het was de eerste keer dat ons land gebruik maakte van dit zeer geavanceerde, beveiligde en robuuste systeem. In 2010 is de eerste AEHFcommunicatiesatelliet boven het Amerikaanse continent gepositioneerd. Begin juni van dit jaar bereikte de tweede AEHF-satelliet haar operationele positie boven Europa. Zowel de terminal bij het ankerstation Lauwersmeer als de terminal aan boord van het luchtverdedigings- en commandofregat Zr.Ms. Zeven Provincin zijn in bedrijf gesteld. Dit gebeurde onder leiding van een team Amerikaanse experts in samenwerking met technici van het JIVC en het Marinebedrijf. Na de zomer neemt de DMO in nauwe samenwerking met LCW Dongen de mobiele landterminals in gebruik. Een Nederlands testteam gaat hierna tot medio volgend jaar uitgebreide testen uitvoeren met zowel de maritieme als de landgebonden terminals.

Samen blindgangers ruimen

Enkele militairen van het Defensie Munitiebedrijf benutten de zomerse schietpauze om hun Duitse collegas te helpen bij het ruimen van verschoten munitie op schietterrein Bergen-Hohne. Duitse munitietechnici gebruiken deze zogeheten InstZeit om niet ontplofte munitie te ruimen. Van midden juli tot midden augustus krijgen de Duitse Feuerwerker daarbij voor het eerst ondersteuning van de munitietechnische specialisten uit Nederland. De Duitsers nemen onze hulp graag en gretig aan bij het ruimen van blindgangers, vertelt sergeant-1 Tim van de Coevering van de afdeling Distributie en Instandhouding. Het is namelijk een flinke klus: het doelengebied is zon 60 kilometer in omtrek. Samen werken we meer meters af. Nuttig en leerzaam, vertelt Tim. Allerlei landen oefenen hier met scherpe munitie: Britten, Belgen, Duitsers en zelfs Singaporezen. Daardoor treffen we hier een veel breder assortiment munitie aan dan thuis. Onze intensieve samenwerking is dus voor beide partijen winst. Foto: Berthold Pilat

Materieelgezien nummer 6 | augustus 2013

DMO stapt over op SAP

Het Defensie Bedrijfsstoffenbedrijf, het Joint IV Commando en het KPU-bedrijf maken vanaf juli gebruik van het bedrijfsbesturingsprogramma SAP voor hun materieelbeheer. In totaal ondersteunt SAP nu meer dan 500 eindgebruikers bij DMO, verdeeld over inventarisbeheer, wapensysteemmanagement, verwerving, onderhoud, beproevingen en Integrated Logistic Support. Voorheen gebruikte ieder organisatiedeel zijn eigen informatiesystemen. Dit vergrootte de kans op fouten en dubbelingen. Met de DMO-brede invoering van SAP kunnen onderdelen op een meer eenduidige, effectieve en efficinte manier samenwerken.

Integriteitgezien
Integer reorganiseren
Als u tijdens de omvangrijke reorganisatie waarin DMO zich bevindt constateert of het gevoel hebt dat de integriteit in het geding is, dan kunt u dat in eerste instantie natuurlijk via de geigende kanalen kenbaar maken. Zoals het melden bij de directe chef of de naast hogere en/of andere aanwezige chef. Er zijn echter ook omstandigheden denkbaar die deze stap bemoeilijken en dat u om die reden de voorkeur geeft aan een andere mogelijkheid. U kunt dan terecht bij de cordinator vertrouwenspersonen en/of de functionaris integriteitzorg van DMO. Inmiddels heeft een aantal medewerkers van DMO de weg naar het Meldpunt Integer Reorganiseren gevonden. Vriendjespolitiek, onduidelijke en onbegrijpelijke beslissingen, voortrekken van collegas en handelen in strijd met de regelgeving, zo maar een aantal van de zaken die ons zijn voorgelegd. Ook vragen over vermeende verschillen in functionele waarderingen en opleidingseisen tussen de diverse ressorts van DMO passeerden de revue. Een aantal van uw vragen en opmerkingen hebben we voorgelegd aan DP&O, sommige zijn opgelost, andere staan nog open en worden nog uitgezocht. Sommige vragen hebben we zelf kunnen beantwoorden en op een enkele vraag hadden ook wij geen antwoord. We hebben onlangs met de voorzitter en de plaatsvervangend voorzitter van de DMC gesproken om te bezien of zij de geluiden en signalen herkenden en om te kijken of zij iets met de algemene opmerkingen, de trends en de teneur zouden kunnen doen. Ons is opgevallen dat naarmate de onrust en de onzekerheid onder de medewerkers toeneemt, ook de aandacht voor mogelijke onrechtmatige zaken toeneemt. Dat is menselijk en begrijpelijk. Maar ook hier geldt, net als bij andere schendingen op het gebied van integriteit: blijf er niet mee lopen. Dat lost in ieder geval niets op. Wat ons ook is opgevallen, is dat veel valt of staat met communicatie. Een open deur natuurlijk, maar daarom niet minder waar. Een aantal gevallen dat ons is voorgelegd, bleek na verheldering vanuit de organisatie, heel anders in elkaar te zitten en gezien de omstandigheden zeer begrijpelijk te zijn. Maar de leidinggevende had geen idee dat zijn handelwijze vragen zou kunnen oproepen en veronderstelde dat iedereen dat wel begreep. Dat was dus niet zo. De les die betrokken leidinggevenden hebben geleerd: sneller, beter en vaker hun beslissingen in het kader van de reorganisatie toe te lichten. Wat wij u willen meegeven: het loont om toelichting te vragen. Bij voorkeur bij uw leidinggevenden, maar als dat niet mocht lukken bij het Meldpunt Integer Reorganiseren. Het kan soms anders in elkaar zitten, dan het op het eerste gezicht lijkt. Het meldpunt is via intranet te bereiken: DMO > bedrijfsvoering > projecten > reorganisatie DMO Joke van Bodegom en Hans Commu

F-35 testtoestel overgedragen aan Nederland

Het eerste Nederlandse F-35 testtoestel is op 25 juli op het Texaanse Fort Worth door de Amerikaanse overheid overgedragen aan de DMO. Nederland is daarmee eigenaar van haar eerste F-35. Nederland bestelde dit toestel in 2009 om deel te nemen aan de operationele testfase van het F-35 programma. In 2011 bestelde ons land een tweede testtoestel. De eerst gebouwde Nederlandse F-35A, de F-001, is nu juridisch overgedragen aan Nederland. Daarmee is Defensie de eigenaar van het toestel geworden. Het beheer van het toestel is nu een verantwoordelijkheid van het Commando Luchtstrijdkrachten. Enkele Defensiemedewerkers zullen na een technische training toezicht houden op de onderhoudswerkzaamheden door de Amerikanen. Het eerste testtoestel wordt op luchtmachtbasis Eglin in Florida gestald totdat een besluit is genomen over de vervanging van de F-16. Ook de productie van het tweede in 2011 bestelde testtoestel is inmiddels voltooid. Het toestel ondergaat nog enkele test- en acceptatievluchten.

Actueel

COTS comms
Het Korps Nationale Reserve krijgt nieuwe communicatiemiddelen. Met hun nieuwe portofoons en mobilofoons zijn de reservisten de komende jaren weer 'in de comms'.
Tekst: Wouter Helders Fotos: Fons Strijbosch, AVDD

Nieuwe radios voor reservisten

Materieelgezien nummer 6 | augustus 2013

Actueel

Een medewerker van VDK demonstreert hoe de radio moet worden ingebouwd.

De roep om nieuwe apparatuur vanuit de Natres was sterk, vertelt majoor Jack Vennik, projectofficier bij de Directie Wapensystemen. De reservisten werkten voorheen nog met de FM4600 radio, een voorloper van de bij reguliere eenheden gebruikelijke FM9000. De batterijen van de portofoons houden het soms maar een half uur uit, tot grote frustratie van de gebruikers, geeft hij aan. Hoog tijd dus om hun communicatiemiddelen te vervangen. In totaal krijgen de reservisten zon 600 nieuwe portofoons en circa 200 nieuwe mobilofoons. De mobilofoons worden ingebouwd in voertuigen, maar kunnen ook in bijvoorbeeld vaste infrastructuur worden gebruikt. Elk

peloton krijgt nu de beschikking over acht portofoons in plaats van vier. Voor de vervanging van de communicatiemiddelen van de Nationale Reserve is een brede raamovereenkomst afgesloten met een civiele leverancier, het bedrijf VanderKooij Telecom uit Driebergen. Deze commercial off the shelf (COTS) aankoop voldoet prima voor het werk van de reservisten, legt Jack uit. Een FM9000 aanschaffen voor de Natres was niet echt noodzakelijk. Het Combat Net Radio systeem dat de reguliere troepen gebruiken, kost duizenden euros. Ook is het opleiden en bijhouden van de vaardigheden bijzonder tijdrovend. Een goede portofoon en mobilo-

Meedenken
VanderKooij Telecom (VDK) levert Defensie ondermeer analoge en digitale communicatieapparatuur. Het heeft al jaren ervaring met de krijgsmacht, onder andere op het gebied van inbouwen van C2000 apparatuur in voertuigen en gebouwen. VDK is geen dozenschuiver, benadrukt Jack. Dat is natuurlijk altijd het risico op het moment dat je de vraag uitzet voor dit soort middelen. VDK denkt met ons mee. Zo hebben we samen ook de mobilofoonhouder verder ontwikkeld, waarbij zelfs gebruik gemaakt is van de oude voedingskabel van de FM4600. De radio is nu beschermd en eenvoudig te vervoeren. Ze denken mee en leveren zo toegevoegde waarde aan het gehele product.

Met de nieuwe radio's en portofoons is de Natres weer helemaal bij de tijd.

Materieelgezien nummer 6 | augustus 2013

Het inbouwen van een nieuwe mobilofoon in een MB duurt circa 10 tot 15 minuten.

foon volstaan voor het werk dat de reservisten uitvoeren, zoals ondersteuning van nationale operaties. Met een paar honderd euro ben je klaar en deze apparatuur is simpel in gebruik. Geprogrammeerd en wel Hoewel de nieuwe portofoons en mobilofoons in eerste instantie bij de Natres gentroduceerd worden, zijn de reservisten zeker niet de enige gebruikers, geeft de majoor aan. Nu kunnen andere organisaties binnen Defensie ook de beschikking krijgen over de communicatiemiddelen die in de raamovereenkomst staan. Bestellen is eenvoudiger geworden. Bovendien zijn de nieuwe middelen in meerdere varianten te bestellen. Zoals een duurdere, intrinsiek veilige versie met een speciale vonkbescherming voor mensen die met munitie of brandstof werken. Jack: Onlangs heb ik nog heel snel een aantal intrinsiek veilige portofoons aan kunnen schaffen voor het gebruik van de ScanEagle op Zr. Ms. Johan de Witt. Binnen drie dagen waren ze bij de gebruiker, geprogrammeerd en wel. Wildgroei Het werken met een beperkt assortiment in plaats van vele systemen werkt standaardisering in de hand, legt Jack uit. Met de jaren zijn binnen de gehele krijgsmacht tientallen verschillende systemen aangekocht. Deze wildgroei maakt de logistieke lijn, opslag van reserveonderdelen en bijvoorbeeld opleidingen allemaal erg complex. Door het invoeren van een beperkt assortiment wordt het dus veel simpeler. Daardoor kunnen we op termijn ook besparen op reserveonderdelen en de opslag daarvan. Maar het allerbelangrijkste is dat de reservisten met deze spullen weer jarenlang uit de voeten kunnen.

Nieuw en beter
De voordelen van de nieuwe communicatie middelen op een rij. Laag gewicht Lange levensduur batterijen Technisch eenvoudig en goedkoop Eenvoudige bediening Analoog en digitaal Geluidskwaliteit Groot bereik

10

Reorganisatie

Van AMRAAM tot Zau

Het Ressort Grondgebonden Wapensystemen & Munitie gaat van 144 functies terug naar 75. Een deel van het werk gaat door onder de vlag van de operationele commandos, maar de DMO blijft verantwoordelijk voor het leeuwendeel van het wapen systeemmanagement en de projectondersteuning. De afdeling Luchtverdediging en Munitie gaat na 1 november over naar het Defensie Munitiebedrijf. Kolonel Rob van Oirschot over de uitdagingen en kansen van het Ressort GW&M.
Wapensysteemmanagement De nieuwe organisatie zal meer vragen van de collegas, weet het hoofd van Ressort GW&M. Hij spreekt dan ook zijn waardering uit voor de inzet van zijn mensen in deze onzekere tijd. Vaklui zijn het. Ondanks het spook van de reorganisatie blijven ze zich professioneel inzetten voor het mede voorzien in en onderhouden van onze systemen. Want het mes van de bezuinigingen snijdt diep in de organisatie. En dat laat zich voelen, benadrukt Rob. Ik ben gedwongen goede collegas die jarenlang met ziel en zaligheid aan een systeem verbonden waren weg te sturen. Dat doet echt zeer. Inhoudelijk is de reorganisatie ook een waterscheiding, geeft de kolonel aan. De kennis van een systeem ligt nu vaak bij n specifiek systeemteam van twee of drie man. Over de hele linie moeten we het straks stellen met minder techneuten. Het takenpakket zal onverbiddelijk verbreden. Specifieke systeemteams kunnen niet langer blijven bestaan. Collegas gaan werken in pools van systeemmanagers, techneuten en integrated logistic support (ILS) medewerkers. Rob: Onze techneuten kennen de ins & outs. Dat blijft zo, alleen verdelen ze hun aandacht nu over meerdere systemen.

Materieelgezien nummer 6 | augustus 2013

11

Een Fennek tijdens een beproeving van nieuwe rookpotten. Foto: archief AVDD

Projectondersteuning De specialistische kennis binnen het ressort ziet Rob als meerwaarde voor de krijgsmacht. Defensie is n familie, zegt hij. Hand-in-hand met de operationele commandos leggen we de basis voor goed materieel. Goede projectondersteuning vanuit ons ressort aan de directie Projecten en Verwerving betaalt zich viervoudig terug. Het Ressort GW&M is van A tot Z betrokken, van AMRAAM-raket tot Zau (ziekenauto -red). Dat begint bij de eerste verkenningen naar een nieuw systeem, tot de instandhoudingsfase en eindigt uiteindelijk bij de vervanging en afstoting. De DMO is meer dan alleen normsteller, geeft Rob aan. Gedurende de hele levenscyclus monitoren we de systemen. Dat geeft ons beter inzicht in de kostendrijvers: wat maakt een systeem precies duur? De kosten voor de inzet, reservedelen, opleidingen: alle elementen van de exploitatie nemen de collegas van integrated logistic support (ILS) daarin mee. Dus ook de kosten voor vervanging en afstoting. Een nieuw bureau life cycle management (LCM) zal deze kennis en kunde bewaken, zodat Defensie aan de voorkant een onderbouwd inzicht heeft in de kosten.

Kennisbank GW&M is ook een kennisbank voor grondgebonden systemen en munitie, stipt de kolonel aan. In Europees en NAVO-verband praten we mee over toekomstige systemen. Samen ontwikkelen we de kennis van morgen. Ook dat is een grote meerwaarde van ons ressort. Maar een deel van die dure, specialistische kennis en innovatie zullen we voortaan deels moeten inhuren. We moeten het over de hele lijn met minder mensen stellen. Grondgebonden luchtverdediging tegen ballistische raketten is een van de terreinen waarop Nederland internationaal vooraanstaand is, vertelt luitenant-kolonel Dirk van Duijn. plaatsvervangend hoofd van de afdeling Luchtverdediging en Munitie. Als Nederland zijn we geen volger, maar bepalen we mede de koers van de toekomstige luchtverdedigingscapaciteit. De raketverdediging is nog altijd een actueel thema, kijk maar naar de situatie rondom Syri en Noord-Korea. Kennisontwikkeling is van levensbelang, benadrukt hij. Zo werken we binnen de NAVO aan een verdediging tegen raketten, artillerie en mortieren, een dreiging waarmee we in Afghanistan veelvuldig zijn geconfronteerd. Met onze bondgenoten, de industrie en kenniscentra proberen we snel en flexibel in te spelen op een veranderende omgeving.

12

Reorganisatie
Midlife update Band Vagn
De Band Vagn (BV) 206 D6 is een ongepantserd militair rupsvoertuig voor gevechtsondersteunende taken. Het is sinds de jaren 80 in gebruik bij het Korps Mariniers. De BV bestaat uit een voor- en achterwagen die door een flexibele koppeling met elkaar zijn verbonden. De BV is inzetbaar voor amfibisch optreden en inzet in extreme terreinomstandigheden. Maximaal 127 van de 148 BVs krijgen een opwaardering die hun operationele leven verlengt tot ten minste 2025. De voertuigen krijgen nieuwe motoren, het NIMCIScommunicatiesysteem wordt gentegreerd in de BV en verouderde systemen worden vervangen. Vanwege de financile druk op Defensie zal de balans tussen eisen, voertuigaantallen en budget mogelijk verschuiven.

Boxer
De Boxer is het nieuwe pantserwielvoertuig voor gevechtsondersteunende taken. Het vervangt de YPR-pantservoertuigen en de M-577-pantserrups commandovoertuigen. Het voertuig is een modulair systeem. Behalve het onderstel heeft de Boxer een missiespecifieke module. Door deze opbouw kan de Boxer dienst doen als commandopost, ambulance, vracht- of genievoertuig. De Boxer heeft een hoge mobiliteit, een groot laadvolume en laadgewicht en het biedt goede ballistische

bescherming aan de inzittenden van het voertuig. De eerste exemplaren voor de rijopleiding worden dit jaar geleverd. De overige configuraties rollen tussen 2014 en 2017 Defensie binnen, in totaal 200 voertuigen.

Modificatie Patriot
De Patriot luchtverdedigingssystemen van Nederland, Duitsland en de Verenigde Staten zijn kort voor hun missie naar Turkije gemodificeerd. De Patriots van de drie landen kunnen nu eenvoudig hun radarbeelden delen met hun bondgenoten. Een geval van 1 + 1 = 3. Doordat de Duitse, Amerikaanse, Nederlandse Patriotbatterijen en het hoofdkwartier in het Duitse Ramstein (maar ook bijvoorbeeld AWACSradarvliegtuigen) hun sensordata delen, kunnen ze

effectiever reageren op een raketaanval. Deze zogeheten common operational picture versterkt de Patriotparaplu boven de Zuid-Turkse steden.

Defensiebrede vervanging operationele wielvoertuigen

De vrachtautos van Defensie vormen de basismobiliteit van nagenoeg alle eenheden van alle operationele commandos. In totaal vervangt de krijgsmacht ongeveer 8.400 voertuigen. Het toekomstige wielvoertuigenbestand zal gaan bestaan uit een licht, een middelzwaar en een zwaar type vrachtauto. De middelzware en zware typen vrachtautos worden containerdragers. In 2013 verwerft DMO 1.250 lichte
Foto's: archief AVDD

vrachtwagens voor de uitvoering van nationale taken en de reguliere vredesbedrijfsvoering.

Materieelgezien nummer 6 | augustus 2013

13

Nieuw type ScanEagle operationeel

Onhoorbaar onzichtbaar onbemand

14

Achtergrond
Vrrvrrvrrvrrvrr - PSSSSSSSHT! En weg is ie. Binnen een seconde brengt de katapult de ScanEagle op een snelheid van zon 90 kilometer per uur. Beetje bij beetje glijdt de vliegende verre-kijker uit zicht om uren onzichtbaar en onhoorbaar te speuren. Nu voor het eerst ook boven Nederlands grondgebied.
Tekst: Ingmar Kooman Fotos: Dave de Vaal, AVDD

De nieuwe versie van de ScanEagle werkt met digitale datatransmissie. En dat maakt de weg vrij om ook onbemand boven Nederlands grondgebied te vliegen. Al zal het nog een tijd duren voor we het systeem buiten Deelen mogen inzetten, benadrukt Jos Wolse, senior medewerker onbemande luchtvaartuigen bij de Directie Wapensystemen. We doen nu ervaring op in een heel beperkt stuk militair luchtruim. Maar in een noodsituatie, zoals bij een grote industriebrand in Moerdijk of Pernis, kan de ScanEagle al worden ingezet om verkenningen uit te voeren voor de brandweer en politie. Stipje De komende tijd staat voor de ScanEagle teams bij 107 Aerial Systems batterij in het teken van n ding: trainen, trainen, trainen. Opperwachtmeester Cees Wittenberg met ruim 120 operationele vlieguren bij Somali de meest ervaren Nederlandse ScanEagle vlieger brengt als vlieginstructeur de operators van 107 de fijne kneepjes bij. Zijn ervaring is welkom, want het vliegen boven land vergt namelijk wel wat extras van de operators. Cees: Nederland heeft een klein en druk luchtruim. Je hebt hier ook te maken met sport- en zweefvliegtuigjes. Dat betekent dat je jezelf goed moet inlezen en inleven in het gebied waarin je vliegt. Omgekeerd geldt dat ook, benadrukt eerste luitenant Jan Beusink, officier operationele gereedheid. De luchtverkeersleiding moet ook even aan ons wennen: onbemand is eng. Een gevoel dat door praktijkervaring valt weg te nemen, verwacht Jan. We volgen gewoon de gangbare procedures. Alleen praat je niet rechtstreeks met dat stipje op de radar, maar met ons grondstation. We moeten even aan elkaar wennen. Gameboy-generatie Aan de leergierigheid van de ScanEagle-ploeg zal het niet liggen, verwacht Cees. We hebben een heel gemotiveerde crew. Onbemande vliegtuigen zijn natuurlijk gewoon hot. De batterijcommandant, majoor Albert Horlings, onderstreept dat. Het is hightech materiaal, maar deze gameboygeneratie pikt het heel snel op. Want de ScanEagle biedt veel operationele kansen, rekent Jos voor. Onbemande vliegende systemen voorzien in een grote operationele behoefte. We hebben ze voor 3D-taken, oftewel: werk dat dull, dangerous of dirty is, legt hij uit. Denk aan het saaie werk, zoals surveillances: urenlang boven een Afghaanse quala hangen. Dat vergt langdurige concentratie van de operators. Grondpersoneel kun je rouleren, het verkenningswerk gaat ondertussen gewoon door. De grote meerwaarde van de ScanEagle is dat je langdurig eyes on target hebt, verklaart Cees. Je kunt een gebied of object onhoorbaar en onzichtbaar observeren en gedurende die tijd allerlei patronen in kaart brengen.

Luchtvaartterrein Deelen is het nieuwste jachtgebied voor de ScanEagle. Boven zee of boven land, maakt dat iets uit voor een onbemand vliegend systeem? Wel degelijk. Nederland is namelijk verboden terrein voor de klassieke ScanEagle, zoals is ingezet bij de anti-piraterijmissie. Want de analoge datatransmissie van het vliegtuigje kan de civiele telecommunicatie verstoren. Geen bezwaar wanneer je opereert in de Somalische kustwateren, maar wel boven het dichtbevolkte Nederland.

Jos Wolse: Onbemande vliegende systemen voorzien in een grote operationele behoefte.

X-200 ScanEagle
Aantal: 6 In gebruik bij: 107 Aerial Systems batterij Spanwijdte: 3.11 meter Lengte: 1.48 meter Camera: daglicht- of infraroodcamera Maximale startgewicht: 22 kilo Brandstof: kerosine Bereik: meer dan 70 kilometer Vliegduur: ruim 16 uur

Scan deze QR-code voor de eerste vlucht van de ScanEagle boven Nederland.

Ook zijn de systemen in heikele situaties inzetbaar, zoals bij grote luchtafweerdreiging of chemische vervuiling.

Materieelgezien nummer 6 | augustus 2013

15

Te gevaarlijk om verantwoord vliegers in te zetten, geeft Jos aan. Gaat je onbemande toestel verloren dan verlies je alleen een airframe, geen mensenleven. Vogel De nieuwste vogel van 107 Aerial Systems batterij is een welkome aanvulling op het arsenaal, vertelt Albert. De lange inzetduur, de grote actieradius en het feit dat je de ScanEagle ook met een infraroodcamera kunt uitrusten om s nachts te opereren, maken dit systeem een ideaal middel voor de situational awareness van een eenheid. De nieuwe ScanEagle geeft ons gewoon veel meer mogelijkheden om informatie te verzamelen, vat de commandant samen. Over een jaar zijn we inzetgereed en kunnen we waar ook ter wereld op missie. Met de Raven, de ScanEagle en het F-16 fotoverkenningssysteem RecceLite beschikken we dan over een breed palet van systemen om inlichtingen te verzamelen.

Civiele inzet boven Nederland

Defensie zet onbemande vliegtuigen ook in op verzoek van civiele autoriteiten, zoals hoofd officieren van Justitie, directeuren van de Veiligheidsregios en burgemeesters voor ondermeer: Bestrijden van crises, zoals grote branden Bestrijden van calamiteiten, zoals een dijkdoorbraak Het handhaven van de orde, ondersteuning bij grote evenementen Het strafrechtelijk handhaven van de rechtsorde, zoals opsporing van drugskwekerijen

Links de lancering van de ScanEagle. Daarnaast de vangst van het toestel met de Skyhook: met de vleugeltip vliegt de ScanEagle tegen de 14 meter lange lijn. Daar haakt de vleugeltip zich vast. De crew kan het toestel binnenhalen.

Het grond controle station is de cockpit van de Scan Eagle. En operator bedient het vliegtuigje, een ander stuurt de camera.

16

Werkplekgezien

2 6
Naam: kapitein-luitenant ter zee Albert-Jan Sleijster Leeftijd: 53 Functie: Projectleider Een marineman aan het roer van materieelprojecten van de luchtmacht. Albert-Jan leidt zowel de cockpit upgrade van de (K)DC-10 tanker- en transportvliegtuigen als het project rondom de AMRAAM-raket voor de F-35. Opgegroeid binnen de Marine Luchtvaartdienst kan hem enige affiniteit met luchtvaarttechniek niet ontzegd worden. Later is de oud-MLDer nog betrokken bij de aankoop van drie C-17s voor de multinationale Heavy Airlift Wing die opereert vanaf het Hongaarse Ppa Air Base. Maar ook in zijn vrije tijd is Albert-Jan veel met techniek bezig, want hij is een fervent motorrijder. Dienstreizen doet de overste met zijn opgeknapte BMW R100 RS, ook omdat hij zo tussen files door kan rijden. Daarnaast sleutelt hij thuis nog aan twee Honda CB350s.

Materieelgezien nummer 6 | augustus 2013

17

3 4 5

Voor de rubriek Werkplekgezien neemt de redactie iedere maand een kijkje bij een werkplek van een DMO-collega. Het materiaal op de werkplek vormt de basis voor het gesprek. Foto: Robert Koelewijn, AVDD

1. De sleutels van het deurslot van de laatst verkochte Orion, de V304. Ik heb bij de MLD nog toegezien op hun modificatie voor de Kosovo-missie. Het is het Zwitsers zakmes onder de vliegtuigen, zonde dat we ze moesten wegdoen. | 2. Een bezoek aan de Parade raad ik iedereen aan: elk jaar weer een fantastisch theaterfestival. Echt heel relaxt. | 3. Ik pak graag de motor, ook voor vakantie. Daarom bewaar ik dit kaartje van Htel Monge: een geweldig hotel voor motorrijders in het Zuid-Franse Sainte-Andr-les-Alpes. | 4. Zoon Bart (16) en dochters Heleen (19) en Maartje (21). | 5. Twaalf landen, drie vliegtuigen, n doel: de gezamenlijke aanschaf van drie C-17s voor strategisch transport is een mooi voorbeeld van innovatieve internationale samenwerking. | 6. Een matroos ruilde deze beker met mij in 1991 aan boord van de Hr.Ms. Bloys van Treslong. Die mok volgt me al mijn hele carrire. | 7. Met zijn team pakte Albert-Jan de tweede plaats bij het karten op de DMO Sportdag.

18

Actueel Nieuwe gevechtslaars doorstaat Vierdaagse met glans

Marsen met sportschoenen

De Nijmeegse Vierdaagse betekent blaren, beurse voetzolen en pijnlijke knien. Of toch niet? Tijdens de 97ste editie liepen militairen voor het eerst op de nieuwe gevechtslaars, geleverd door het KPU-bedrijf. Een verademing, zo blijkt na een rondgang op kamp Heumensoord.
Tekst: Marlous de Ridder Foto: Zadrach Salampessy

Materieelgezien nummer 6 | augustus 2013

19

Waar kun je schoenen beter testen dan tijdens de Moeder aller Wandelevenementen? De nieuwe gevechtslaarzen doken dan ook veelvuldig op tijdens het wandel evenement. Na drie wandeldagen nog geen enkele blaar, zegt adjudant Jan-Willem Augustinus van 400 Geneeskundig Bataljon. Je loopt er zo op weg. Wat mij betreft heeft Meindl zijn belofte waargemaakt. Ook de mannen van 922 Squadron Object Grondverdediging Leeuwarden zijn lyrisch over het draagcomfort van de nubuckleren schoen. Ze lopen echt fantastisch en je hoeft ze amper in te lopen, oordeelt sergeant-majoor Jelle Bart Greijdanus. Het zijn net sportschoenen, zo lekker zitten ze, vult collega kapitein Mark Hoogendoorn aan. Een kritisch puntje hebben de luchtmachters wel. Mark: De veters zijn te kort om terug te stoppen in de laars, dat is een irritant dingetje.

Bij de slaaptent van het detachement van 43 Herstelcompagnie eveneens overwegend lof voor de schoen. Enkele reacties: Geen enkele blaar. Heerlijk. Verwachtingen komen uit. De truc is goed passen, zegt n van de herstellers. Bij mij scheelt het n maat met mijn oude kisten. Fighters first Nog lang niet alle eenheden mogen zich gelukkig prijzen met de nieuwe gevechtslaarzen type M1 (winter) en M2 (zomer). Het KPU-bedrijf reikt de Meindls sinds dit jaar uit volgens het principe fighters first. Over ongeveer twee jaar zijn de nieuwe gevechtslaarzen in de gehele krijgsmacht ingevoerd. Tussentijds mogen militairen zowel oude als nieuwe kisten dragen.

Op locatie

Marcel Smits Schouten (links) en Don Sarton zijn de vaste chauffeurs van de directeur DMO. Met hun Volvo S 80 rijden ze de baas door het hele land en verder. Marcel: Ons werk is meer dan van punt A naar punt B rijden. Zo zijn we ook getraind in allerlei preventieve beveiligingstechnieken. Denk daarbij niet aan James Bond-achtige toestanden, we zorgen gewoon dat we onderweg problemen voorkomen. Don: Kazernes, vliegbases, mobilisatiecomplexen, we hebben inmiddels alles gezien. Dat maakt het zo leuk: je komt overal met de baas, je ziet iedereen. Ik doe het al zon 20 jaar, Marcel al ruim 15 jaar. Het is gewoon een levensstijl. Marcel: Dag en nacht staan we klaar voor de baas n voor elkaar. Je eigenbelang moet je in deze baan als eerste wegcijferen. Je vrouw, je kinderen, daarvoor maak je tijd buiten je werktijden. En die zijn doorgaans lang en onregelmatig. We stemmen zelfs onze vakantieperiodes af op de directeur. Dienstbaarheid is de belangrijkste eigenschap voor dit werk. Don: Ik krijg weleens opmerkingen als mensen ons zien wachten. Dan vergeten ze dat wij vaak al rijden als zij nog slapen. Te laat komen is geen optie. Den HaagBreda? 47 minuten uit en thuis. Maar dat kost mij veel meer energie dan wanneer een gewone automobilist dat doet. We zien namelijk alles dat op de weg gebeurt. En dat moet ook. Dus pakken wij onze rust wanneer het kan. Marcel: In de auto is de baas veilig, ook in sociaal opzicht. Terwijl wij rijden, kan hij bellen, papieren doornemen of gewoon even zijn hart luchten na een taaie bijeenkomst. Wetende: alles in de auto is en blijft vertrouwelijk. Don: Dit is geen werk, het is toewijding. Foto: Maurits van Hout, AVDD

Colofon - Jaargang 10, nummer 6, augustus 2013 Materieelgezien is een uitgave van de Defensie Materieel Organisatie, geproduceerd door het Dienstencentrum Defensiemedia. Hoofdredactie: Hans Kuijper Eindredactie: Ingmar Kooman Vormgeving: Grafische Dienst | AVDD Den Haag Druk: OBT BV, Den Haag Oplage: 5.500 Redactieadres: (niet voor adreswijzigingen en vragen over verzending) DMO/sectie Communicatie Postbus 90822 MPC 58A 2509 LV Den Haag E-mail: dmocommunicatie@mindef.nl Redactieraad: Arvid Staarink (voorzitter), Regina van Bree-Van Rijn (IVENT), Carolina Vos (DP&V), Marjolein Hof-Kok (DBB). Overname van artikelen en fotos is toegestaan na overleg met de redactie en onder bronvermelding. Aan artikelen kunnen geen rechten worden ontleend. De inhoud van Materieelgezien weerspiegelt niet noodzakelijkerwijs de mening van het ministerie van Defensie.