KORRIK 2013 NGJALLJA 1

NGJALLJA
Nr. 7 (247) Viti XX i botimit KORRIK 2013 Çmimi 20 lekë

LARTËSIMI I NATYRËS NJERËZORE

Prof. Dr. Anastasi
Kryepiskop i Tiranës, Durrësit dhe Gjithë Shqipërisë
Fragment nga libri “Hierapostullim në gjurmët e Krishtit”
(vijon nga numri i kaluar)
II
PASOJA TE LIDHURA DREJTPERDREJT ME NJERIUN
2. Vepra hierapostolike, në të cilën shërbejmë, nuk është thjesht
deklamimi i një predikimi moralist ose thirrje në shpëtim vetëm e disa
individëve, por është ftesa për një rrugëtim në liturgjinë e metamorfozës
të mbarë botës, në aktivizimin e mundësisë njerëzore për lartësim,
“lartësimin” e mbarë natyrës njerëzore, deri në “fronin e Perëndisë”, në
hyjnizimin sipas hirit me pjesëmarrjen e njeriut në jetën e dashurisë së të madhe” (Llk.24:52), të mbushur me siguri, fuqi, vizion, shpresë. “Ky
Trinisë së Shenjtë të lumur.
Me hierapostullimin e Kishës, njerëzit ftohen të përftojnë mundësitë
e pafundme, që iu dhanë njerëzimit me mishërimin dhe ngjalljen e Krishtit
(Rom.8:17), që të marrin pjesë në plotësinë e jetës, “që të kenë jetë
dhe ta kenë atë me tepri” (Joan.10:10). Pjesëmarrja jonë në këtë jetë,
në këtë lavdi do të mbërrijë në zhvillimin e saj të plotë në të fundmet, në
Ardhjen e Dytë. “Kur Krishti të shfaqet, jeta jonë, atëherë edhe ne
bashkë me Atë do të shfaqemi në lavdi” (Kol.3:4). Kjo lavdi hyjnore
rrezaton vazhdimisht në mbarë botën, në tërë krijesën. Krishti i ngritur
në qiell, është “Ai që i mbush të gjitha”. Mbretëria e Perëndisë, e cila
tashmë ka filluar përbrenda nesh dhe në përmbushjen e së cilës
shpresojmë, përjetohet në këtë mënyrë me një shpresë dinamike
mahnitëse.
3. Pas Ngritjes në Qiell, nxënësit “u kthyen në Jerusalem me hare
(vijon në faqen 2)

Po zhvillohen kampingjet me të rinjtë orthodhoksë

Si çdo vit, kampingjet orthodhokse për djem e vajza kanë zhvilluar
rregullisht aktivitetin e tyre. Ato zhvillohen me bekimin dhe fondet e
siguruara nga Kryepiskopi Anastas dhe tashmë janë kthyer në një traditë
shumëvjeçare. Kampingu për djem ndodhet në natyrën e mrekullueshme
të Manastirit Fjetja e Hyjlindëses, në ishullin perlë të Zvërnecit, Vlorë
dhe i vajzave në mjediset plot gjelbërim të manastirit të Shën Joan
Vladimirit, pranë Elbasanit, një vend sa i bukur aq edhe shpirtëror dhe i
mbushur me histori mijëvjeçare.
Të dy kampet zhvillohen me nga tri turne, sipas grupmoshave dhe
me tematika të pasura shpirtërore, shërbesa, pagëzime, por edhe lojëra,
ekskursione, plazh etj., që përbëjnë një miks që tërheq çdo vit me qindra
të rinj dhe të reja, ku kërkesat janë më të mëdha se mundësitë.
Kampingje të tjera ditore ose me kohë të caktuar zhvillohen edhe
pranë dioqezave, si dhe zhvillohen rregullisht kampingjet me fëmijët
kosovarë.
Korresp. i “Ngjallja”

Kampingjet e fëmijëve dhe të rinjve orthodhoksë janë një nga dëshmitë e shumta të dashurisë dhe kujdesit që Kisha jonë dhe
veçanërisht Kryepiskopi Anastas ka treguar dhe tregon për brezin e ri, të cilit i përket jo vetëm e ardhmja, por edhe e tashmja e Kishës
dhe e shoqërisë. Në fotot: Majtas, çast nga një veprimtari argëtuese në kampingun në Manastirin e Shën Joan Vladimirit dhe djathtas,
një kujtim i paharruar pas pagëzimit në det të disa të rinjve në kampingun e ishullit të Zvërnecit.
2 NGJALLJA KORRIK 2013

LARTËSIMI I NATYRËS NJERËZORE

(vijon nga faqja 1) gjirin e Atit”. Ky gëzim
Jisui që u ngjit që prej jush lart në qiell, do të nuk është i mbyllur, in-
vijë kështu, siç e patë atë duke shkuar në dividual. Ai zhvillohet
qiell” (Veprat 1:11) - thanë engjëjt, pra vetë brenda Kishës, është
ky Jisu me natyrën e tij perëndinjerëzore. lavdërimi i komunitetit
Ekziston një gëzim i thellë që buron nga të besimtarëve, shpall-
kuptimi dinamik i ardhjes së mbretërisë së ja dinamike e mundë-
Perëndisë, i cili vjen nga siguria se e njohim sive të reja të njeriut.
këtë mesazh shumë të vyer për historinë Në vitet e fundit,
njerëzore. dëgjohen shumë de-
Ekziston një ngazëllim brenda fuqisë të klarime për të drejtat
cilën e premtoi Krishti “do të merrni fuqi kur e njeriut. Duke e parë
të vijë Shpirti i Shenjtë mbi ju” (Veprat 1:8). njeriun dhe veprën to-
Gëzim për shkak të rolit vendimtar që na u në brenda dritës së
besua si “bij të Mbretërisë” dhe që të Ngritjes të Zotit në
bashkëpunojmë “si bashkëpunëtorë të qiell, ndërgjegjëso-
Perëndisë” për transmetimin e kësaj dëshmie hemi gjithnjë e më shu-
çliruese “deri në skajet e dheut” (Veprat 1:8). më se misioni ynë i kri-
Transmetimi i Mbretërisë në kufij të rinj, shterë është shpallja
nuk është një aktivitet njerëzor. Shpirti i Shenjtë dhe përpjekja për të
është ai që vazhdon apostullimin e Krishtit në drejtën sublime njerë-
kohë dhe në vend me nxënësit e Tij “të krisht- zore - pra të bëhet nje-
trajtshëm”, duke e bërë Mbretërinë të prani- riu ajo për të cilën u
shme dhe aktive “përbrenda nesh”, në çdo krijua, të bëhet “i
njeri, në Kishë. Por kryesisht, ky gëzim i madh krisht-trajtshëm”, pe-
derdhet në të gjithë jetën tonë, ndërkohë që rëndi sipas Hirit, të
kundrojmë mundësitë e mëdha që i çeli realizojë natyrën e tij të
njerëzimit dhe mbarë botës Ngritja në Qiell e vërtetë. Të gjithë të
Zotit. Madje bëhet aktive edhe në orët tona drejtat e tjera njerë-
të vështira, kur ndjekim Krishtin në rrugëtimin zore burojnë nga kjo gjë. Me këtë të gjitha
qësit e fortë fetarë ose politikë të epokës së
e Tij në fushën e të korrurave, në rrugët e gjejnë plotësinë e tyre. Çdo lloj mendimi që
Tij, në rrugëtimin e Tij për në Golgotha. Sepse
Jerusalemit shpirtëror, në malin mistik të mënjanon këtë të drejtë sublime të njeriut, e
e dimë se është pikërisht kjo rrugë që përfu-
Metamorfozës, në konfliktin e Tij me udhëhe- çon në çorientimin e tij, e bën indiferent për
ndon tek Ngjallja, në Ngritjen në Qiell, “në
elementin thelbësor të qenies së tij: për origji-
nën e tij hyjnore dhe për destinacionin e tij
Me www.orthodoxalbania.org
hyjnor.
do të gjeni në internet Kishën Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë
Kisha jonë Orthodhokse me faqen e saj
Detyrimi sublim hierapostolik përmblidhet
zyrtare përpiqet të përcjellë mesazhin dhe në shpalljen dhe në përjetimin e faktit se çdo
informacionin e saj edhe në internet. person njerëzor ka të drejtën, por edhe dety-
Ajo i njeh vizitorët e saj me: rimin të aktivizojë mundësitë e pafundme që i
- besimin e krishterë orthodhoks, ofrohen në Krishtin me anë të Shpirtit të
- organizimin dhe veprimtarinë e strukturave
institucionale,
Shenjtë. Në këtë mënyrë do të përparojë drejt
- lajmet më të fundit, plotësisë së qenies njerëzore, në lavdinë hyj-
- arsimin, edukimin dhe shërbimin social nore, në atë që në gjuhën e teologjisë së Kishës
e kulturor që ofron në shoqëri, Teksti këtu ndërthuret me fotografi, mesazh zanor, Lindore u quajt “hyjnizim”, “në fundin”, të cilin
- ndërtimin dhe restaurimin e kishave dhe muzikor e filmik. Ngritja në Qiell e Zotit na e zbulon me një
manastireve, Këtë informacion do ta gjeni në tri gjuhë: shqip, mënyrë të guximshme dhe ngazëlluese, duke
- botimet kishtare etj. anglisht e greqisht.
kapërcyer çdo mendim njerëzor të kthyer në
Shihemi, lexohemi e dëgjohemi në moment dhe kudo në të gjithë globin me
normë dhe statik.
www.orthodoxalbania.org
KORRIK 2013 NGJALLJA 3

21 vjetori i Fronëzimit të Kryepiskopit Anastas

2 gushti - ditë me kuptim tepër të veçantë për besimtarët orthodhoksë

24 qershori, që kremtuam pak më parë,
dhe 2 gushti më pas, shënuan kanonikisht
fillimin e ringritjes kanonike të Kishës sonë.
Pas territ ateist, në krye të saj u zgjodh një
bari shumë i përgatitur për të përballuar
vështirësitë, që shpesh dukeshin të pakapër-
cyeshme. Tashmë Kisha jonë ishte e gatshme
t’i përballonte këto sfida.
Por t’i përballoje ato nuk ishte aspak e
lehtë. Jo vetëm për shkak të shkatërrimit të
sistemit të shkuar, jo vetëm për shkak të pro-
blemeve kronike të mbartura nga koha e Zogut
dhe ajo e komunizmit, por edhe sepse kjo
ringjallje kishte shumë kundërshtarë.
Kryesisht ishin dy kategori. Ishin ata që
kishin luftuar që pas Pavarësisë për dobësi-
min dhe shkatërrimin e saj (ose bijtë e tyre),
të cilët edhe sot e kanë si qëllim të deklaruar
haptazi ose jo dobësimin e komunitetit ortho-
dhoks.
Grupi i dytë janë ata që u formuan
(shformuan) në kohën e komunizmit me
bindje ateiste dhe që fenë vazhdojnë ta
quajnë “opium”. Megjithëse edhe këta nuk
janë shumë larg të parëve, se ateizmin e tyre
militant e shfaqin vetëm kur bëhet fjalë për
komunitetin orthodhoks!
Te dy këto grupe, në vitin 1992 kishin
bërë aleancë donkishoteske për të ndaluar
ringritjen e Kishës. Me artikuj, shpifje, de-
klarata që dëshmonin një injorancë të thellë
dhe tendenciozitet, por edhe duke u përpje-
kur të përdornin shtetin për t’u fshehur pas
tij. Këtë burracakëri e treguan edhe më 2
gusht, kur u përpoqën të krijonin një diver-
sion antiorthodhoks në kishën “Ungjillëzimi
i Hyjlindëses”, për ta paraqitur si “protestë
spontane besimtarësh”.
Sigurisht, që dështuan me turp dhe vetëm
me ndihmën e mediave tendencioze kanë
pretenduar herë pas here një “sukses” ima-
gjinar. Por ata nuk tërhiqen dhe vazhdimisht
përpiqen të sajojnë provokime, siç ishte së
fundmi Censusi i turpshëm.
Bashkë me 24 qershorin, 2 gushti do
mbetet gjithmonë për besimtarët orthodho-
ksë jo vetëm një etapë e shënuar në ringjall-
jen e besimit dhe mrekullisë së ringritjes nga
gërmadhat, por edhe si dita e qëndresës
ndaj sulmeve dhe dashakeqësisë. Do mbetët
si dita kur ata treguan dashurinë ndaj kishës
së tyre dhe gatishmërinë për ta mbrojtur
gjithnjë atë.
Th. Dh.

Tiranë
Tingëllimi i kambanave,
një e veçantë e re në Kombinat
Të dielën, më 30 qershor, në la-
gjen Kombinat - Tiranë, ranë ka-
mbanat e Kishës së re Orthodhokse,
për të njoftuar ditën e Gjithëshenj-
torëve, emër të cilin e mban kjo ki-
shë. Kisha ndodhet pranë Komplek-
sit të Punishteve të Kishës Ortho-
dhokse “Nazaret”. Aty u zhvillua
Liturgjia Hyjnore, që ngjalli mbresa
të veçanta.
Besimtarët e ardhur morën pje-
së në shërbesën e kryer nga atë
Emanuel Lusha, i ndihmuar nga
psalt Aleksandër Dimroçi. Me
gjithë që kisha ka afro një vit që
funksionon, pothuaj çdo të diel, të
shumtë janë besimtarët që e shohin
për herë të parë. Hapja e murit rre-
thues dhe vendosja e kangjellave
e kanë bërë atë më të dukshme
dhe çdokush që kalon aty, tani
mund të admirojë jo vetë kishën e
bukur, por të gjithë kompleksin.
Është një kishë e kompletuar
më së miri, e cila të tërheq që në
vështrimin e parë së jashtmi aq më

tepër dhe kur hyn brenda. E admi-
rojnë atë, vlerësojnë veprat e artit
kishtar të vendosura në të, si: iko-
nostasin prej druri të gdhendur,
ikonat e pikturuara, kandilat artisti-
kë etj., të gjitha të kompozuara e
të prodhuara në Kompleksin e Pu-
nishteve të Kishës “Nazaret”, nga
duart e specialistëve përkatës.
Kishat orthodhokse në Tiranë po
shtohen dhe natyrisht për këtë falë-
nderojnë Kryepiskopin Anastas.
Një tjetër kishë, ajo e Metamorfozës, ka hapur dyert në
Ndërtimi i një kishe të re në këtë
lagjen “Shkozë”, në fund të rrugës “Ali Demi”, në territorin
lagje lehtëson marrjen pjesë në
e Qendrës shpirtërore “Thavor”.
Liturgjinë Hyjnore dhe në gjitha
shërbesat e tjera, duke e sjellë ki-
shën më afër shtëpive të besim-
tarëve.
Në të do mund të kryhen pagë-
zime, kurorëzime, por edhe cere-
moni mortore dhe përshpirtje. Këto
të fundit, kryhen lehtësisht pa shqe-
tësimin e trafikut të rënduar, sepse
kisha e re është në dalje të qytetit,
afër varrezave të Sharrës. Së
shpejti, për këto shërbesa do të
ofrohet mundësia për të përdorur
mjedisin e veçantë ngjitur me
kishën.
K.B.
4 NGJALLJA KORRIK 2013

Kafshët
Profet Ilia nuk gjykojnë,
20 korrik nuk janë egoiste
dhe i duan ata
Jetëshkrimi i tij gjendet kryesisht në librin
e Mbretërve III, kap.17-20 dhe Mbretërve që i ushqejnë...
IV, 1-2 [sipas një emërtimi tjetër Mbretërve
Nga ava Amonai
I dhe II].
U lind në fshatin e Cisjordanisë, Thesvë Ekzistojnë katër të
(nga ku dhe Thesvit), dhe veproi kryesisht këqija dhe nëse njeriu ka
në kohën e mbretit Ahaav 873-854 para Kr.). njërën prej tyre, nuk mu-
Ky mbret i Izraelit Verior ishte martuar me ndet dot as të pendohet
princeshën idhujtare Jezavel, e cila vrau dhe as lutja e tij nuk
profetët, përndoqi besimtarët dhe imponoi mund të dëgjohet nga
adhurimin e Baalit. Perëndia.
Kështu, Ilia ose Iliu (hebraisht = Perëndia E keqja e parë është
im është Zoti), me zellin e zjarrtë për të egoizmi.
Lartin, i parathotë për një shkatërrim trevje- Egoisti mendon se jeton
çar nga thatësira. Më pas ai shkon në shkre- mirë, se sjellja e tij i pël-
tëtirë, ku e ushqejnë korbat dhe më vonë qen Perëndisë dhe nje-
rëzve, se shumë vetë për-
shkon në Sarepta, në shtëpinë e një vejushe
fitojnë nga shoqërimi me
mikpritëse, Sarafthia (të Dielën e Paraetërve
atë dhe se duke u larguar
- para Krishtlindjeve).
në vetmi u çlirua nga shu-
Pra, gjatë thatësirës dhe urisë trevjeçare,
më mëkate. Perëndia nuk
i Larti i thotë që të shkonte të banonte pranë banon tek njeriu që me-
vejushës Sarafthia, domethënë që banonte ndon në këtë mënyrë.
në qytetin bregdetar Sarepta të Sidonit në Murgu (i krishteri) duhet
Fenikë, në veri të Palestinës. Ajo do ta ta shikojë veten e tij se
ushqente me porosi nga lart. qëndron më poshtë kaf-
Dhe vërtet, në portat e qytetit e sheh gruan shëve pa arsye dhe të be-
duke mbledhur dru. I thërret që t’i jepte ujë për të pirë. Pas tre vjetësh (rreth vitit 857), profeti turpëroi pu- sojë se veprat e tij nuk e
Duke shkuar për t’i sjellë ujë, ai i kërkon edhe bukë. Ajo, blikisht në malin Karmel katërqind profetët e Baalit: Lutet kënaqin Perëndinë...
në vend që të zemërohej me hebreun kërkues, betohet se dhe arrin të bëjë atë që nuk mund të arrinin pseudoprofetët. Dhe nëse një shpirt nuk
ka grushtin e fundit të miellit në magje dhe pak vaj në Pra, ra zjarr nga qielli dhe djeg flinë e tij. Populli i entuziaz- beson me të vërtetë, se ai
enë. Me drutë e holla do të piqte një bukë për të ngrënë muar besoi tek Perëndia e Thesvitit, të katërqindët vriten është me i papastër se sa
me fëmijët e saj. Më pas do të kishin përsëri uri dhe do të dhe profeti lajmëron ardhjen e shiut, që vërtet erdhi. kafshët dhe zogjtë dhe
vdisnin nga uria. Duke iu larguar inatit të mbretëreshës Jezavel, fuqizo- qentë, Perëndia nuk e
Por ai i jep kurajo. Le të gatuante më parë një bukë të het nga ushqimi që i sollën engjëjt, dhe pas dyzet ditë rru- dëgjon lutjen e tij. Dhe
vogël për të, pastaj për familjen e saj, sepse Zoti premtoi ge dhe pa ngrënë (!) arrin në Malin e Sinait. Aty i shfaqet kjo, sepse kafshët, zogjtë
që të mos shteronin dy enët, derisa të binte shi përsëri. Jahveu, si një fëshfëritje flladi. dhe qentë, nuk mëkatuan
Dhe kështu u bë! I paratha për fundin tragjik të Ahaavit dhe Jezavelës, kurrë karshi Perëndisë
Më pas, i sëmuret rëndë i biri derisa dha shpirt... E e cila kishte vënë njerëz që të shpifnin dhe kështu të dhe nuk do të gjykohen
ëma e brengosur iu ankua: “O njeri i Perëndisë, erdhe në ekzekutonin dikë, me qëllim që vreshti i tij t’i kalonte ba- në Gjykimin e fundit...
shkëshortit të saj, gjë që u bë. Pra është shumë e qartë
shtëpinë time dhe i Gjithëpushtetshmi e vuri re dhe kujtoi
Ai dogji me zjarr qiellor dy regjimente me pesëdhjetë se njeriu mëkatar është
mëkatet e mia dhe vrau frytin tim”.
më i mjerë se sa kafshët.
Shenjti ia mori nga prehri, u ngjit në dhomën e ushtarë secili me tendenca armiqësore. Thau tej për tej
I intereson, njësoj si kaf-
rregulluar mirë që i kishte lëshuar, e shtriu në krevatin e ujërat e lumit Jordan, dhe në kohën e mbretit Joram (853-
shëve që të mos ngjallet
vet dhe u lut me zjarr. Më pas fryu tri herë dhe u lut që të 842) u ngjit në qiell mbi një qerre të zjarrtë! U shfaq pranë
dhe as të gjykohet në këtë
ringjallej. Fëmija thirri! E zbriti poshtë dhe ia dha nënës Krishtit gjatë Metamorfozës së Tij (Mat.17.1-9 etj.).
Gjykim. Kafshët nuk gjy-
së tij duke thënë: “Ja, yt bir është gjallë!”. Ajo e mahnitur Gjithashtu, ai ka qenë protipoza e Pararendësit (7 janar),
kojnë të tjerët, nuk kre-
tha: “Tani u binda plotësisht që ti je i dërguari i Perëndisë!”. me jetën eremite, në veshjen me rroba të ashpra dhe në nohen dhe as janë egois-
Gojarti i shenjtë (13 nëntor) e lumuron gruan si më të predikimin për pendesë. të. Për më tepër i duan ata
lartë në lëmoshë dhe në mikpritje se sa Abrahami që ishte Nxënës i tij ishte profet Eliseu (14 qershor), ndërsa që i ushqejnë.
shumë i pasur (9 tetor), sepse përveçse që ishte e varfër, Malakia 4.4 dhe Mat.17.10-13 i referohen shfaqjes së tij Por njeriu nuk e do siç
ishte prej kombi tjetër, e ve, me fëmijë, ndërsa Thesviti para Ardhjes së Parë dhe asaj të Dytë të Krishtit. duhet Perëndinë, që e
ishte i huaj. Marrë nga libri “Jetë shenjtorësh” krijoi dhe e ushqen...
KORRIK 2013
- 15 vjet më parë u formua Sinodi i Shenjtë i Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë -
15 vjet më parë, në vitin 1998,
me Hirin e Perëndisë u riformua
Sinodi i Shenjtë i Kishës Ortho-
dhokse Autoqefale të Shqipërisë.
Fronëzimi i Hirësisë së Tij Ignatit,
Mitropolit i Beratit, Vlorës dhe
Kaninës, u krye të shtunën, më 18
korrik 1998, në kishën “Shën Spiri-
dhoni” të qytetit të Beratit. Fortlu-
mturia e Tij z. Anastasi, Kryepi-
skopi i Tiranës, Durrësit dhe i Gjithë
Shqipërisë kryesoi shërbesën, së
bashku me dy përfaqësuesit e Pa-
triarkanës Ekumenike, Hirësinë e
Tij Evangjelos, Mitropolit i Pergjit
dhe Hirësinë e Tij Meliton, Mitro-
polit i Filadelfias.
Në pasditen e së njëjtës ditë,
Kryepiskopi Anastas dhe Mitropo-
liti Ignat formuan së bashku bërtha-
mën e parë të Sinodit të Shenjtë të
Kishës Orthodhokse Autoqefale të
Shqipërisë, ku së bashku me dy për-
faqësuesit e Patriarkanës Ekumeni-
ke mbajtën një mbledhje të jashtë-
zakonshme të Sinodit të Shenjtë në
Tiranë. Në këtë u zgjodh si Mitropo-
lit i Korçës arkimandrit Joan Pelushi,
i cili kishte shërbyer më parë si pe-
dagog dhe dekan i Akademisë Teo-
logjike “Ngjallja e Krishtit” në Du-
rrës, dhe si Episkop i Apolonisë dhe
Aftësim profesional për ofrimin e shërbimit cilësor shëndetësor
Gjatë muajit korrik 2013, per-
soneli shëndetësor i komunës Shu-
shicë në Elbasan mori pjesë në traj-
nimin me temë “Parandalimi i kan-
cerit të qafës së mitrës”, i organi-
zuar nga Diakonia Agapes (zyra
sociale, zhvilluese dhe e emergjen-
cës e Kishës Orthodhokse Autoqe-
fale të Shqipërisë), në kuadër të
projektit “Fuqizimi i grave”. Me
mbështetjen financiare të Bread
for the World - Gjermani, bashkë-
punimin e komunës Shushicë dhe i
akredituar nga Qendra Kombëtare
e Edukimit në Vazhdim, aktiviteti i
shtrirë në tri ditë, aftësoi 16 anëtarë
të personelit shëndetësor mbi shka-
qet, diagnostikimin e veçanërisht mbi
rëndësinë e ndërgjegjësimit të ko-
NGJALLJA
Përvjetor i shënuar
Episkop Ndihmës i Kryepiskopit u
zgjodh i përndershmi prifti Ikonom
Atë Kozma Qirjo. Ky përfaqësonte
brezin e hershëm të priftërinjve, i
cili me heroizëm gjatë viteve të egra
të persekutimit fetar pagëzonte dhe
kryente Liturgji Hyjnore fshehurazi.
Më 20 korrik, në kishën “Un-
gjillëzimi i Hyjlindëses”, në Tiranë,
u krye dorëzimi në gradën episko-
pale të Hirësisë së Tij, Mitropolitit
të Korçës Joanit nga Kryepiskopi
Anastas dhe Mitropolitët e sipër-
munitetit për kontrollin e rregullt te
mjeku dhe kryerjen e pap-testit.
Gjatë sesioneve të ndryshme,
pjesëmarrësit të ndarë në grupe
diskutuan për përvojën e tyre me
komunitetin, veçanërisht gratë,
mungesat që ato kanë dhe vështirë-
sitë që hasin për të kryer ekzamini-
përmendur, ndërsa fronëzimi i tij u
krye në Korçë, më 25 korrik, në
kishën mitropolitane “Burimi
Jetëdhënës”.
Ndërsa më 23 korrik po në ki-
shën “Ungjillëzimi i Hyjlindëses” në
Tiranë u krye dorëzimi i Episkopit
të Apolonisë nga Kryepiskopi
Anastas dhe të gjithë anëtarët e
Sinodit të Shenjtë.
Kryesekretar i Përgjithshëm i
Sinodit të Shenjtë të Kishës Ortho-
dhokse Autoqefale të Shqipërisë u
met e domosdoshme për parandali-
min e sëmundjes. Gjithashtu ata për-
mendën disa nga pengesat për ofri-
min e shërbimit shëndetësor cilësor
dhe dinjitoz për rreth 10,000 banorë
të komunës së tyre, si për shembull,
mungesat e theksuara të infrastruk-
turës mjekësore dhe mundësitë e
5
caktua Protopresviteri Jani Tre-
bicka.
Më 11 gusht 2000, Hirësia e Tij
Kozmai fjeti në Zotin, duke lënë
vakant vendin e Episkopit të Apo-
lonisë.
Me këtë ngjarje të shënuar u
plotësua ringritja kanonike e Kishës
sonë dhe ndaj në këtë përvjetor iu
urojmë Mitropolitëve jetë të gjatë
dhe bekimin Perëndisë në kryerjen
e veprës së tyre baritore.
Sinodi i parë
pas
persekutimit
ateist:
Kryepiskopi
Anastas;
Mitropoliti i
Beratit, Ignati;
Mitropoliti i
Korçës, Joani;
Episkopi i
Apolonisë,
Kozmai dhe
sekretari i tij,
Protopresviter
Jani Trebicka.
pakta të përditësimit të njohurive të
tyre. Në të njëjtën kohë, vlerësuan
mbështetjen e mundësuar nga
projekti për përmirësimin e kësaj
infrastrukture dhe trajnimet në të
cilat ata kanë marrë pjesë që prej
fillimit të projektit, në vitin 2012.
Ashtu siç pohojnë edhe drejtue-
sit e këtij personeli, aftësimi përmes
trajnimeve u mundëson atyre të
ofrojnë shërbim cilësor dhe të për-
mirësojnë treguesit e shëndetit
lidhur me depistimet për kancerin
e qafës së mitrës apo të gjirit, të cilat
janë një problem i mprehtë shënde-
tësor jo vetëm për 2000 gratë e mo-
shës mbi 35 vjeç, por për gjithë ba-
norët e komunës.
Olta Ndroqi
6 NGJALLJA KORRIK 2013

Rigjallërimi i tempujve orthodhoksë

Në katedralen “Ngjallja e Krishtit”, më 24 qershor 2013, u Perëndinë. Qysh nga viti 1992 e
kremtua një festë dyfishtë, e gëzueshme dhe e veçantë, për të gjithë këtej janë ndërtuar nga themelet
besimtarët orthodhoksë të Tiranës dhe gjithë Shqipërisë, pasi në 150 kisha të reja, të mëdha dhe të
këtë ditë mbushet një vit, nga funksionimi liturgjikal i Katedrales vogla, në të cilat janë ndërthurur
së shenjtë “Ngjallja e Krishtit”. Po më 24 qershor, por të vitit 1992, stilet tradicionale të ndërtimit të
Sinodi i Shenjtë i Patriarkanës Ekumenike zgjodhi unanimisht si kishave me prirjet dhe stilet moder-
Kryepiskop të Tiranës, Durrësit dhe të Gjithë Shqipërisë, Mitropolitin ne, janë restauruar 60 kisha dhe
e Andrusës, Anastasin, pas kërkesës se besimtarëve orthodhoksë manastire, monumente kulture dhe
të Shqipërisë, meqenëse Kisha jonë, e shkatërruar tërësisht, nuk janë rikonstruktuar 160 kisha të
kishte asnjë episkop për ta drejtuar, sepse të gjithë ishin larguar tjera, të cilat në kohën e komunizmit
nga kjo jetë. Hapësira midis këtyre dy ngjarjeve është e mbushur kishin ndryshuar destinacion. Është
me ngjarje historike, kontribut dhe shërbim të Kishës Orthodhokse kjo një vepër e madhe që i takon
Autoqefale të Shqipërisë, duke vazhduar lidhjen e ngushtë shekullo- lavdërimi Perëndisë, por dhe falë-
re e tradicionale me historinë dhe jetën e shoqërisë shqiptare. nderimi Kryepiskopit Anastas, i cili
që në momentin e parë që erdhi në
Shqipëri vizitën e parë bashkë me
besimtarët e bëri në kishën e
Ungjillëzimit në Tiranë, e cila deri
atëherë kishte funksionuar si pa-
lestër dhe u ristrukturua me mbë-
shtetjen financiare të tij. Kjo vizitë
e Kryepiskopit në këtë kishë ba-
shkë me besimtarët, të cilët mbanin
në dorë qirinj të ndezur dhe psalnin
“Krishti u Ngjall” shpreh rëndësinë
qendrore që ka tempulli, episkopi
dhe populli besimtar në jetën e
Kishës. Kryepiskopi me ndërtimin,
restaurimin dhe rikonstruksionin e
tempujve, me vizionin dhe frymën
që transmetoi këto vite në funksio-
nimin e tempujve, e konsolidoi dhe
i shtoi vlera të tjera Kishës Ortho-
dhokse në Shqipëri. Kjo bëhet e
prekshme dhe nga fakti që ndërti-
mi, restaurimi dhe ristrukturimi i
tempujve orthodhoks u ndërthur
me ndërtimin e objekteve të tjerë
si 17 kopshte, 7 shkolla, 5 qendra
diagnostike, qendra rinore etj. Të
gjitha këto objekte të ndërtuara për
shërbime të ndryshme të Kishës i
bëjnë tempujt të transmetojnë dhe
të shfaqin në shoqëri dimensionin
teologjik, shoqëror, ekonomik dhe
ve brenda në tempull për besimin
e krishterë orthodhoks merr dimen-
sione të veçantë, sepse tempulli
identifikohet me trupin e besim-
tarëve dhe ku Krishti është kreu i
këtij tempulli. Kështu që tempulli i
Perëndisë bëhet prezent dhe sho-
qërues në jetën e përditshme të be-
simtarit dhe shprehje e lirisë së besi-
mit të tij duke u identifikuar me ter-
min kishë, pasi atje ku ndodhet një
tempull atje gjendet e gjithë kisha.
Pra ndërtimi i tyre është një gjallë-
rim i Kishës në Shqipëri, gjallërim i
lirisë së besimit dhe adhurimit të
Perëndisë, gjallërim i marrëdhënie-
ve shoqërore të besimtarëve midis
tyre dhe me gjithë njerëzit e tjerë.
Nga forcimi i këtyre marrëdhënieve
në tempull u formuan besimtarë që
kanë marrë përsipër misionin të
shërbejnë si klerikë në altarin e Pe-
rëndisë. Sot shërbejnë 146 klerikë,
shtetas shqiptar, të cilët përhapin
fjalën e Perëndisë dhe ofrojnë ndih-
më shoqërore në njerëzit që janë
në nevojë.
Nga sa thamë më sipër, bëhet e
qartë se tempulli është i ndërlidhur
me komunitetin, pasi është ekzis-
tenca e një komuniteti që kërkon
dhe ndërtimin e një tempulli. Ai
është shprehje e ekzistencës së ko-
munitetit dhe ndërtimi i tij lidhet me
iniciativën dhe kontributin e besim-
tarëve. Kjo nënkuptonte që duhet
të ekzistonte komuniteti i formuar
dhe mundësia ekonomike. Historia
e ndërtimit e mbi 600 tempuj që u
shkatërruan ose ndryshuan destina-
cionin në kohën e komunizmit është
tregues i qartë i këtij fakti. Por,
fillimet e proceseve demokratike
dhe lirisë së shprehjes së besimit
nuk e kishin të mundur kristalizimin

R egjimi komunist, pavarësisht se
shkatërroi nga themelet kishat
dhe xhamitë, nuk mundi të çrrënjosë
nga mendja dhe zemra e qyteta-
rëve, besimin dhe dashurinë tek
Zoti, pavarësisht se kujt feje ata i
përkasin. Bashkë me përmbysjen
e regjimit komunist, mori fund dhe
periudha e persekutimeve ndaj be-
simeve fetare. Periudha, qysh nga
ardhja e demokracisë e këtej, flet
më së miri se feja, e kujtdo besimi
qoftë, nuk mund të çrrënjoset nga
regjimet diktatoriale. Edhe regjimi
pavarësisht nga shkatërrimet që i
bëri vlerave kulturore e fetare, nga
viti ’90 e këtej, u detyrua të pra-
nonte shkatërrimin e vlerave fetare,
që i bëri para 23 viteve. Gjatë kë-
tyre njëzet e ca viteve janë ndër-
tuar dhjetëra e qindra objekte kulti,
ku besimtarët luten duke adhuruar
kulturor.
Tempulli për Kishën Orthodho-
kse nuk është një objekt i thjesht si
çdo objekt tjetër që gjendet në botë.
Tempujt nga ana teologjike japin
mundësinë për adhurimin e Perë-
ndisë dhe lëçitjen e fjalës së Tij,
kthimin e marrëdhënies së njeriut
me Perëndinë, pendimin dhe kërki-
min e mëshirës dhe shpëtimit në Pe-
rëndi. Ushtrimi i këtyre dy misione-
e një komuniteti dhe aq më tepër
një mundësi ekonomike, kështu që
për të tejkaluar këtë vështirësi dhe
të nxitej formimi i komuniteteve të
krishterë rreth një tempulli rolin qe-
ndror e luajti Kryepiskopi Anatsas,
i cili me iniciativën, përpjekjet dhe
mundin e tij siguroi financimin për
gjithë këto ndërtime.
...Dimensioni shoqëror i tempu-
llit bëhet më i prekshëm kur kisha
KORRIK 2013 NGJALLJA 7

bëhet pikë referimi ndryshe nga sa
ishte në kohët e mëparshme... Kë-
shtu, tempujt kanë ambiente për
fëmijët, ku funksionojnë kopshtet,
grupet e katekizmit, kampet ditore
që organizohen në periudha të
caktuara dhe u afrohet fëmijëve
mundësia për të krijuar një shoqëri
me Perëndinë dhe me njëri-tjetrin.
Qendrat rinore janë një aspekt
tjetër i mundësisë që ofrojnë ambi-
entet e tempullit. Të rinjtë në këto
qendra ushtrojnë dhuntitë që u ka
dhuruar Perëndia, duke marrë
shpesh nisma për të ofruar ndih-
mën në njerëzit që janë në nevojë.
Ndihma për refugjatët kosovar
që erdhën në kohën e luftës në vitin
1999 dhe gjetën mbështetjen e të
rinjve të kishës, si dhe vizitat dhe
ndihmat në institucione të ndry-
shme për njerëzit që gjenden në
nevojë, janë aktivitete të zakon-
shme të të rinjve që janë pjesë e
tempujve orthodhoksë. Organizimi
i programeve edukuese dhe argëtu-
ese nga ana e të rinjve, ekzistenca
e librarive modeste në tempujt janë
vepra që ndikojnë dhe i fuqizojnë
në procesin e shoqërizimit të tyre.
Madje jashtë optikës së të rinjve
nuk mbeten dhe takimet me perso-
nat që i përkasin besimeve të tjera
ose që nuk besojnë dhe kjo mbë-
shtetet në perceptimin e respekti-
mit të veçorisë së personit, e cila e
ka shoqëruar besimin e krishterë
në historinë e tij. Të rinjtë gjejnë
në iniciativën e tyre mbështetjen e
moshës së rritur ose bëhen ata pje-
së e nismave të të rriturve. Ndihma
për ushqimin e të varfërve me vak-
te ushqimi, vizita në burgje që me-
rren përsipër nga organizatat e të
rriturve gjejnë gjithmonë përkrah-
jen e të rinjve. Në këtë mënyrë në
tempull forcohet shoqëria e besim-
tarëve me persona të ndryshëm të
shoqërisë ashtu si dhe forcimi i ma-
rrëdhënieve midis personave që i
përkasin brezave të ndryshëm.
Në përjetimin e frymës së da-
shurisë që përcjell tempulli i Perë-
ndisë besimtarët me prejardhje të
ndryshme jo vetëm bashkëjetojnë,
por formojnë një komunitet dashu-
rie, të cilin e shprehin në çdo marrë-
dhënie që ndërtojnë në jetën e për-
ditshme. Kjo është një veçori dhe
vlerë që në kishën orthodhokse ek-
ziston prej brezash dhe e cila zhvi-
llohet gjithmonë e më tepër dhe du-
ke i rezistuar presioneve nga pjesë
të caktuar të shoqërisë, pavarësisht
se muret e tempujve janë të rinj ose
të rigjallëruar rishtas. Në gjithë
këtë vepër shoqërore që zhvillohet
brenda Kishës Orthodhokse përje-
tohet dhe përcillet mesazhi se ma-
rrëdhëniet e vërteta nuk mund t’i
ngjajmë formës të masivizimit që u
shfaq në kohën e komunizmit dhe
formës individualiste që mbizotëron
në shoqërinë e sotme.
Rindërtimi dhe restaurimi i tem-
pujve afroi mundësinë që të rimerr-
nin jetë tempujt e vjetër orthodho-
ksë të vjetër, të cilët ishin kthyer
në muze apo kishin ndërruar desti-
nacionin, dhe kjo bazohet mbi kon-
ceptin teologjik të Kryepiskopit që
“tempujt nuk janë mbetje të qyte-
tërimit të së kaluarës, por mushkë-
ritë gjallëruese të qytetërimit të
sotëm dhe mitra e lindjes së qytetë-
rimit të ardhshëm” (Anastasi,
Kryepiskop i Tiranës dhe i Gjithë
Shqipërisë, “Fjala e Fronëzimit”
Ngjallja, botimi zyrtar i Kishës
Orthodhokse Autoqefale të Shqi-
përisë, 1(1992), fq.7). Ky veprim
i Kishës është i rëndësishëm pasi
hiri i Perëndisë nuk mund të mbyllet
në kornizat e një muzeu as nuk
mund të ndryshojë destinacion....
Këto dimensione të tempullit e
bëjnë atë të mos kufizohet në
kufijtë dhe të hapësirës. Ndikimi i
këtij perceptimi të rëndësishëm na
ka shfaqur sot një fenomen ku ki-
sha Orthodhokse të mos kufizohet,
por të shtrihet në hapësirë dhe në
kohë. Në këto vite kemi dhe një
element të rëndësishëm dhe të
prekshëm kur tempulli është ndër-
tuar në një truall ku më parë nuk
ka ekzistuar tempull orthodhoks
dhe ku vendi jo vetëm shenjtërohet,
por bëhet dhe vend ku ofrohet
shenjtërimi i Perëndisë. Gjithashtu,
kemi dhe një gjallërim të traditës
ku janë ndërtuar dhe rindërtuar
tempuj për shenjtorë që ofruan për
shoqërinë tonë, Kishat “Apostull
Pavli dhe shën Asti” në Durrës,
“Shën Donati” në Xarë të Sarandës,
“Shën Joan Vladimiri” në Elbasan,
“Shën Kozmai” në Kolkondas, apo
rindërtimi i kishave për shenjtorë
që ofruan dhe që krijuan një lidhje
të veçantë me besimtarët ortho-
dhoks në Shqipëri, si shën Vlashi
në Durrës etj. Apo siç është e duk-
shme ripërtëritja e traditës ortho-
dhokse duke ndërtuar kisha për
nder të ngjarjeve të mëdha zotë-
rore si “Lindja e Krishtit” dhe
“Ngjallja e Krishtit”. Brenda kisha-
ve dhe historisë së besimit, e cila
vjen nëpërmjet shenjtorëve dhe
ngjarjeve të ndryshme, besimtari
dhe shoqëria gjejnë piketa referue-
se për udhëtimin e shoqërisë, pasi
janë ato piketa që janë bërë frymë-
zuese për ndërtimin e shoqërive
demokratike. ...
(vijon në faqen 8)
8 NGJALLJA
Rigjallërimi i tempujve orthodhoksë
(vijon nga faqja 6-7)
Ndërtimi në thelb është zhvillim
dhe progres. Kur ndërtohet një te-
mpull ky proces ndërthur dy mome-
nte të rëndësishme atë ekonomik
dhe shpirtëror. Kështu vepra ndër-
tuese e Kishës Orthodhokse sa
është një vepër shpirtërore është
dhe një vepër ekonomike, pasi inve-
stimi ofroi të mira monetare për
mijëra punonjës, taksa për të ndih-
muar zhvillimin e ekonomik të
vendit dhe një mundësi të madhe
për zhvillimin e turizmit, që përkthe-
hen në përfitim ekonomik për sho-
qërinë shqiptare. Madje në prizmin
ekonomik ka dhe një dimension
tjetër që është i rëndësishëm.
Kremtohet Shën Prokopi, mbrojtësi i Tiranës
Kisha e Shën Prokopit në kodrat
e Parkut kishte më 8 korrik panair
në përkujtim të Shën Prokopit,
mbrojtësit të Tiranës. Me këtë rast
u mblodhën klerikë e besimtarë të
shumtë, për të kremtuar së bashku
Martirin e madh.
Në orën 19:00 të ditës së dielë,
më 7 korrik, filloi shërbesa e Mbrë-
mësores së Madhe të Shenjtit. Ajo
u kryesua nga Episkopi i Bylisit,
Hirësi Asti. Predikimin e rastit e
mbajti Atë Justini. Ai u përqendrua
tek jeta e këtij martiri të shquar të
Kishës sonë.
Më pas, gjatë gjithë natës, dyert
e kishës qëndruan të hapura dhe
besimtarët u lutën së bashku. Shër-
besa e Agripnisë u drejtua nga Epi-
skopi i Amantias, Hirësi Nathanaili.
Në orët e para të mëngjesit të së
hënës, 8 korrik, në kishë u kryen shër-
besat e Mëngjesores, Liturgjia Hyj-
nore dhe litania rreth kishës, të cilat
Ndërtimi, restaurimi dhe riparimi i
kishave, manastireve dhe objekteve
të tjerë në këto vite u bë i mundur
me iniciativën dhe përpjekjet e
Kryepiskopit Anastas, që siguroi
burimet monetare nga dhurues të
ndryshëm nga të katër anët e botës.
Këto iniciativa dhe përpjekje të
Kryepiskopit krijuan shembullin për
krijimin e traditës së dhurimit dhe
ofrimit tek të tjerët. Madje ky
perceptim nuk u kufizua vetëm në
ndërtimin e tempujve, por dhe në
ofrimin për plotësimin e nevojave
të përditshme.
Pra, tempulli dhe komuniteti janë
dy elementë që përmbushin njëri-
-tjetrin. Zgjedhja e Kryepiskopit
u kryesuan nga Episkopi i Krujës,
Hirësi Andoni.
Në fund të Liturgjisë Hyjnore,
predikimin përpara besimtarëve e
bëri Atë Kozma Sovjani, i cili pasi
tregoi shkurtimisht jetën e shenjtit,
tha se të gjithë duhet të ruajmë të
pastër jetën tonë më Krishtin. Si
Çast nga litania e shërbesës së shenjtorit, më 8 korrik,
në kishën e Shën Prokopit, në Tiranë.
është hapi i rëndësishëm për të
formuar komunitetin e besimtarëve
orthodhoks, pasi formimi i një ko-
muniteti kërkon ekzistencën e një
episkopi. Ky proces i dha mundësi
ndërtimit, restaurimit dhe riparimit
të shumë tempujve, ku katedralja
“Ngjallja e Krishtit” në Tiranë është
pika kulmore. Në këtë marrëdhënie
komunitet-tempull zhvillohet dhe
jetësohet dimensioni teologjik, so-
cial, kulturor dhe ekonomik. Ashtu
siç mund të dalin në pah se qenia
njerëzore është e pandashme nga
ky proces dhe mund të marrin
misione të rëndësishme të veçanta
dhe të rëndësishme, ku shembulli
konkret është ai i Kryepiskopit
Shën Prokopi, të gjithë shenjtorët
e tjerë të Kishës së Shenjtë Ortho-
dhokse u veshën më Krishtin e tani
janë në më të lartat, me Zotin Krisht.
Atë Kozmai ndër të tjera tha:
“Krishti u dha pushtet nxënësve të
Tij që të shkelin mbi fuqinë e armi-
kut. Armiku i njerëzve e armiku i
KORRIK 2013
Anastas, i cili në gjithë këto vite
nxiti dhe fuqizoi procesin e ndër-
thurjes së tempullit me njeriun, me
komunitetin. Kështu duke prekur
vetëm elementin e ndërtimit, ri-
ndërtimit dhe restaurimit të tem-
pujve të saj, dhe formimin e komu-
niteteve të krishtera orthodhokse
(sot funksionojnë 460 enori), Kisha
i ofron shoqërisë shqiptare një
mundësi për zhvillim, progres e
emancipim.
Thoma Çomëni
Pedagog i Akademisë Teologjike
“Ngjallja e Krishtit” Shën Vlash, Durrës
Botuar te gazeta “Shqip”,
27 qershor 2013, fq.18-19.
(shkrimin e plotë e gjeni në
www.orthodoxalbania.org)
Perëndisë është vetëm një, Djalli.
Ai na lufton dhe përpiqet të na
hedhë në mëkat, që të humbasim
rrugën tonë dhe shpirtin tonë.
Krishti na jep fuqi dhe si Perëndi
që është zotëron çdo gjë në botë,
çdo element të natyrës, çdo qenie,
çdo gjallesë, çdo krijesë; të gjitha
marrin jetë prej Tij. U jep kurajë
edhe besim nxënësve të tij edhe
Kishës që të shkelin mbi fuqinë e
armikut. Kjo është fuqia jonë”.
Pasi bëri përlëshimin e Liturgjisë
Hyjnore, Hirësi Andoni i ftoi më
pas të gjithë besimtarët e pranishëm
në litaninë përreth Kishës së Shën
Prokopit, ku kleri dhe besimtarët të
prirë nga ikona e shenjtit psalën
troparet që tregojnë për këtë shenj-
tor, martir të Kishës sonë Ortho-
dhokse dhe njëherësh mbrojtës të
kryeqytetit.
Luljeta Pjetri
KORRIK 2013 NGJALLJA 9

20 vjet më parë

Përurohet kisha e Shën Todrit në Vlorë

Të dielën, më 27 qershor 1993,
Fortlumturia eTij, Kryepiskopi i
Tiranës dhe i gjithë Shqipërisë,
Anastasi, përuroi kishën e Shën
Todrit në Vlorë. Për të marrë pjesë
në ceremoninë e përurimit të kësaj
kishe kishin ardhur qindra e qindra
besimtarë orthodhoksë nga qyteti i
Vlorës dhe fshatrat përreth, si dhe
nga qytete të tjera të vendit. Merr-
nin pjesë edhe sekretari i Këshillit
të Përgjithshëm të Kishës Ortho-
dhokse Autoqefale të Shqipërisë
Aleko Dhima, sekretari për fenë
orthodhokse pranë Ministrisë së
Kulturës, Rinisë dhe Sporteve,
Lekë Tase, myftiu i qytetit të Vlo-
saj ndihmoi mitropolia e Kallaba- se përveç ndihmave të mësipërme mijë dollarë amerikanë. Në këtë
rës, autoritete të Bashkisë së qyte-
tit, përfaqësues nga diaspora nga kës, me iniciativën e manastirit të për ndërtimin edhe pajisjen e kishës, shumë kanë kontribuar edhe Krye-
SHBA dhe arbëreshë të Italisë etj. madh të Meteorës, sidomos atë kjo mitropoli ka dhënë edhe mjaft piskopi Anastas, i cili dhuroi 5 mijë
Merrte pjesë gjithashtu edhe Mi- Athanas Anastasiu dhe Sotir Xima. ndihma në ushqime, veshmbathje, dollarë dhe besimtari vlonjat Perikli
tropoliti i Kallabakës Serafim nga Projekti u zbatua nga inxhinier xhama, mjete shkollore, medika- Shteto, i cili dhuroi 150 mijë lekë të
Greqia dhe mjaft besimtarë nga kjo Mihallaq Hanxhari, i cili drejtoi mente etj., për shkollat, spitalet dhe reja.
mitropoli. edhe punimet e objektit. Të gjitha banorët e Vlorës. Në ceremoninë e përurimit të
Kisha e Shën Todrit në Vlorë, materialet ndërtimore, si dhe paji- Shpenzimet që u bënë për ndër- kishës, në emër të besimtarëve
e cila sapo u përurua, pas rreth një sjet e brendshme të kishës, si iko- timin e kësaj kishe, pa përfshirë, orthodhoksë shqiptarë të kishës së
vit e gjysmë restaurimesh e ri- nat, ikonostasi, polielet, ventilatorët sheshin e jashtëm, rrethimin dhe Shën Trinisë në Boston, përshë-
konstruksioni të plotë, ka kapaci- etj., u sollën nga jashtë, nga mitro- kambanoren, që nuk kanë përfu- ndeti Peter Minnar.
tet për 1200 veta. Për ndërtimin e polia e Kallabakës. Shtojmë këtu, nduar ende, kapin shifrën prej 100 Marrë nga gazeta “Ngjallja”, 1993

Më 27 qershor të vitit 1993 Kryepiskopi Anastas përuroi kishën e ringritur të Shën Todrit (Theodhorit), në Vlorë, e cila kishte qenë kthyer në qendër të
zjarrfikëseve. Ajo ishte nga të parat që u rindërtuan pas ateizmit të egër.
Në këtë përvjetor u krye një Liturgji Hyjnore për të kujtuar këtë ditë dhe për të falënderuar Perëndinë, Kryepiskopin Anastas dhe të gjithë ata që e bënë
të mundur rihapjen e saj.
Në fotot: Lart - Çaste nga Liturgjia e parë në kishën e rindërtuar, në vitin 1993.
Poshtë - Çast nga Liturgjia Hyjnore në 20-vjetorin e rihapjes së kishës dhe pamje nga Pashka e sivjetshme.
10
KISHA ORTHODHOKSE AUTOQEFALE E SHQIPËRISË
AKADEMIA TEOLOGJIKE “NGJALLJA E KRISHTIT”
Shën Vlash - Durrës
Njoftim
Në datat 16 - 17 shtator 2012, zhvillohet
konkursi për pranimin e studentëve të rinj në
Akademinë Teologjike “Ngjallja e Krishtit”, në
Shën Vlash. Kemi besim që Ministria e Arsimit do
të miratojë kërkesën tonë dhe viti i ri akademik do
të nisë si pjesë e Universitetit “Logos”. Pyetjet e
konkursit janë rreth Dhiatës së Re dhe katër
vëllimeve Besimi Orthodhoks.
Kandidatët duhet:
A. Të jenë të pagëzuar në Kishën Orthodhokse
të paktën një vit më parë.
B. Të jenë pjesëmarrës aktivë në kishën e zo-
nës së tyre.
C. Të kenë mbaruar shkollën e mesme katër-
vjeçare.
D. Të kenë një rekomandim nga Mitropoliti i
Dioqezës.
E. T’i nënshtrohen konkursit për pranim.
Kandidatët duhet të paraqiten për konkurs në
orën 10:00, të datës 16 shtator, ndërsa një javë pa-
ra konkurrimit duhet të kenë dorëzuar në sekreta-
rinë e Akademisë dokumentet përkatëse:
1. Rekomandimi i Mitropolitit,
2. Kërkesa me shkrim e kandidatit,
3. Dëftesa e pjekurisë,
4. Certifikata personale,
5. Certifikata e pagëzimit,
6. Vërtetimi mjeko - ligjor,
7. Vërtetimi i prokurorisë së rrethit.
Për hollësi të mëtejshme, të interesuarit mund
të kontaktojnë në numrin e telefonit:
Sporteli: 0574 222 55
ose Sekretaria: 0574 223 97.
ose në adresën e e-mailit
teolorthalb@yahoo.com
Ajo transmeton për ju 24 orë program.
Do të dëgjoni gjithçka që ju duhet:
programe shpirtërore, sociale e kulturore.
Muzikë e zgjedhur kishtare, popullore
e klasike, nga vendi dhe bota.
Ndiqni shërbesat kishtare
në Radio “Ngjallja”!
NGJALLJA KORRIK 2013
Gjimnazi “Kryqi i Nderuar”
- zgjedhja juaj për të ardhmen
Kalendari
Gjimnazi “Kryqi i Nderuar” ka çelur dyert e tij qysh i Liturgjive Hyjnore,
në shtator të vitit 2007 dhe nën kujdesin e veçantë të
Fortlumturisë së Tij, Kryepiskopit Anastas, po ecën drejt
GUSHT 2013
mbi themele të forta. 1 E Enjte Dalja e Kryqit. 7
Kjo shkollë e mesme zë një vend të rëndësishëm bre- Makabejtë. Oshdg. Elesa.
nda sistemit të gjerë arsimor të Kishës Orthodhokse Auto- (Fillon Kreshma.)
qefale të Shqipërisë, që përfshin kopshtet, shkollat dhe 2 E Premte † Transf. i lips.
Universitetin “Logos”, duke mbuluar kështu gjithë hapë- të Sh. Stefanit, dësh. i I-rë.
sirën edukative për nxënësit dhe studentët në vendin tonë. Dësh. i ri Theodhori.
Qëllimet tona janë: 3 E Shtunë † Saloma
• Krijimi i kushteve të përshtatshme që të gjithë nxënësit miroprurëse. Osh. Isaaku,
të arrijnë një nivel të lartë kulturor dhe shkencor. Dalmati, Fausti.
• Edukimi i brezit të ri me karakter dhe moral të
shëndetshëm orthodhoks. 4 E Diel † 6 MATEUT. 7
• Përgatitja e kuadrove të aftë dhe integrimi i tyre si djemtë e Efesit. Transf. i
anëtarë të denjë në shoqërinë evropiane. lips. të Oshg. Evdhokia.
6 E Martë † Metamorfoza
• Evidentimi dhe zhvillimi, brenda një fryme lirie, i
e Shpëtimtarit (Sotirit).
nxënësve me prirje dhe talente të veçanta.
(Vaj, verë e peshk.)
Ne ju ofrojmë: 10 E Shtunë † Dësh.
• Programe mësimore të mbështetura në planet, Laurenti kr/dhjak, Ksisti i
programet dhe tekstet mësimore për arsimin parauni- Romës e Ipoliti. Iron
versitar të miratuara nga MASh. Krahas këtij programi filozofi.
zhvillohen edhe lëndë të edukimit të krishterë.
• Një staf pedagogjik të kualifikuar që e bazon punën e 11 E Diel † 7 MATEUT.
tij mbi metodologjitë më bashkëkohore të mësimdhë- Dësh. Efpli. Patriark Nifoni,
nies, duke garantuar kështu sukses. vllami i Skënderbeut.
• Një bibliotekë të pasur me libra që mbështesin pro- 13 E Martë Mbyllja e
gramet mësimore dhe formimin intelektualo-artistik të Metamorfozës. Transferimi
nxënësve. i lips. të Maksim
• Kushte bashkëkohore për një jetë të shëndetshme Omologjetit.
konviktore: dhoma fjetjeje, mensë dhe sallë studimi të 15 E Enjte † Fjetja e
pajisura me të gjitha mjetet e nevojshme. Hyjlindëses Mari. Dësh.
• Aktivitete të larmishme për të qëndruar më pranë botës Tarsizi në Romë.
dhe nevojave të të rinjve. 17 E Shtunë † Dësh.
Mironi, Patrokli, Stratoni,
Çfarë kërkojmë prej jush? Filipi. Dësh. Pavli e Juliana.
• Vetëm përkushtim për të rritur cilësinë e brezit të ri
në formimin e tyre intelektual. 18 E Diel † 8 MATEUT.
NJOFTIM! Dësh. Flori e Lauri në
Dardani. Arseni në Paros.
Nëse jeni në mëdyshje për shkollimin e fëmijëve tuaj,
23 E Premte Mbyllja e
zgjedhja duhet të jetë gjimnazi “Kryqi i Nderuar”, i
Fjetjes. Hierod. Irineu i
cili ndodhet në një kodër piktoreske në Sukth të Du- Lionit, Irineu i Sirmiumit.
rrësit, buzë autostradës Tiranë-Durrës. 24 E shtunë † Hierod.
Të gjithë maturantët e parë të këtij gjimnazi, në vitin Kozmai nga Etolia në
shkollor 2009-2010, fituan të drejtën e studimit në Kolkondas (Fier). Hierod.
universitetet e vendit. Eftihi.
Regjistrimi kryhet para datës 20 gusht 2013 dhe në
këtë institucion arsimor pranohen vetëm djem që kanë 25 E Diel † 9 MATEUT. Ap.
njohuri të gjuhës angleze. Titi i Gortinës. Transf. i lips.
të Ap. Vartholomeut.
Kusht për regjistrimin tuaj është dëftesa e lirimit.
29 E Enjte † Prerja e kokës
Testimi zhvillohet në ambientet e shkollës më datë
së Joan Pagëzorit. Ep.
31.08.13 ora 10:00. Arkadhi. (Kreshmë)
Nr. kont.: 05322080, cel 0682005524, 31 E shtunë † Vendosja e
0692340205 brezit të Hyjlindëses. Dësh.
e-mail: knderuarjop@yahoo.com Fileorti e Dhiadhoku.
KORRIK 2013 NGJALLJA 11

Egjipt
Nigeri, përshkallëzim i sulmeve kundër
Të krishterët në shënjestrën e të krishterëve
ekstremistëve
Pas rrëzimit të presidentit Morsi nga protestat popullore dhe ndërhyrja
e ushtrisë, në Egjipt janë shtuar edhe më shumë sulmet ndaj të
krishterëve. Kështu, vetëm në fshatin El Arish të Sinait, 100 familje të
krishtera u larguan pas ultimatumit dhe kërcënimeve me vdekje të
ekstremistëve islamikë. Në 6 korrik ata kishin vrarë një prift kopt para
kishës së tij dhe më 11 korrik i kishin prerë kokën një tregtari të njohur
të krishterë. Kishat e krishtera kanë qenë të detyruara të kufizojnë
shërbesat, ndërsa në zona të tëra nuk kamë asnjë të krishterë, nga
komunitete që ndodheshin atje prej afro 2 mijë vjetësh.
Koptët dhe të krishterët e tjerë akuzohen se mbështetën rënien e
presidentit fundamentalist Morsi dhe për këtë janë bërë pre e sulmeve
të shumta. Më 12 korrik, fshati i krishterë i Dabaaya-s u sulmua nga Nigeria ka pushtuar shpesh vitet e fundit faqet e para të mediave me
ekstremistët islamikë, që dogjën 23 shtëpi dhe vranë 4 të krishterë, fajtorë aktet e dhunës ndaj të krishterëve. Boko Haram, një organizatë
fundamentaliste islamike, po përpiqet të shkatërroje dhe përjashtojë çdo
se kishin mbledhur firma kundër Morsit. Më 9 korrik, kisha e Mar Mina,
gjë që ajo e quan “perëndimore”. Në këtë rrugë, objekt i vazhdueshëm
në port Said, u bë shoshë me plumba, ndërsa në Minya shtëpitë e dyqanet
i sulmit të saj janë përveç ushtrisë e policisë, kishat e krishtera të të
e të krishterëve u shënuan me kryqe, siç bënin nazistët me hebrenjtë.
gjitha rrymave dhe shkollat. Pa përjashtuar këtu edhe xhamitë ku mblidhen
myslimanët e moderuar dhe të gjitha llojet e vendeve ku njerëzit mblidhen
për të kaluar pak kohë së bashku, si lokalet, kinematë etj.
Boko Haram i ka shpallur luftë çdo shfaqjeje të kulturës. Synimi i
tyre është krijimi i gjeneratave sa më injorante, që do mund të përdoreshin
si mish për top për të arritur synimet e themeluesve.
Kështu, në qershor u sulmuan 4 komunitete të krishtera, duke u djegur
kishat dhe mbjellë terror, për të kulmuar me ngjarje makabre të ndodhur
më 6 korrik. Një grup ekstremistësh sulmuan një lice në Mamudo, në
verilindje të Nigerisë. Viktima të tyre qenë 40 nxënës dhe 1 mësues,
mjaft prej të cilëve u dogjën të gjallë. Po në të njëjtën ditë, 20 të krishterë
u vranë gjatë një konflikti tribal për t’u marrë tokat.
Nigeria ka 160 milion banorë dhe ndahet midis jugut të krishterë dhe
animist dhe veriut mysliman. Kjo popullsi ndahet në 250 etni të ndryshme.

Kisha më e madhe prej druri Kisha orthodhokse ruse, e quaj-

tur Kizhi Pogost është ndërtuar në
ajo është cilësuar si një objekt i tra-
shëgimisë botërore dhe mbrohet
në botë shekullin e 18-të dhe ndodhet 150 km
nga kufiri me Finlandën. Ajo ka
nga UNESCO që në vitin 1990.

Ajo përballoi stuhitë dhe lëku-
ndjet e tokës për më shumë se 150
vjet dhe ende kjo kishë mbetet tejet
mbresëlënëse. Ndërtesa madhë-
me një bukuri të jashtme mahnitëse
dhe tregon se sa elastik është ky mate-
rial ndërtimi. Ajo është e lartë 123
metra e besohet se është ndërtesa
pasur disa rikonstruksione, por në
të nuk është përdorur ndonjë ma-
terial tjetër përveç drurit.
Kizhi Pogost është një shem-
NGJALLJA
Organ i Kishës Orthodhokse
Autoqefale të Shqipërisë

shtore është bërë tërësisht nga druri, më e lartë prej druri në botë. bull i rrallë i arkitekturës fetare se Themelues:
Kryepiskopi Anastas

Del nën kujdesin

e Këshillit Botues

Kryeredaktor: Thoma Dhima

Adresa:
Kryepiskopata Orthodhokse,
Rruga e Kavajës, Nr. 151
Tiranë
Tel: (04) 2234 117, 2235 095.
Fax: 2232 109
Shtypur
në shtypshkronjën “Ngjallja”
12
24 qershor 1992
- 24 qershor 2013
Kremtohet
përvjetori
i ringritjes
kanonike
të Kishës sonë
- 21 vjet më parë,
Fortlumturia e Tij,
Prof. Dr. Anastasi,
u zgjodh si Kryepiskop
i Tiranës, Durrësit dhe
i Gjithë Shqipërisë -
Të hënën, 24 qershor, në të
kremten e Shpirtit të Shenjtë dhe
Lindjes së Shën Joan Pagëzorit, në
Kishën Katedrale “Ngjallja e
Krishtit në Tiranë”, u kremtua edhe
21-vjetori i zgjedhjes së Kryepi-
skopit Anastas. Morën pjesë për-
faqësues klerikë e laikë nga të gjitha
mitropolitë. Gjithashtu, kjo ditë shë-
nonte edhe 1-vjetorin e përurimit
të shkëlqyer të katedrales madhë-
shtore.
Në Liturgjinë Hyjnore të kryer
nga Fortlumturia e Tij bashkëme-
shuan edhe mitropoliti i Korçës
NGJALLJA
Joani, Mitropoliti i Gjirokastrës
Dhimitri, Episkopi i Apollonisë
Nikolla, Episkopi i Krujës Andoni,
Episkopi i Amantias Nathanaili dhe
Episkopi i Bylist Asti. Bashkë me
ta meshuan edhe 16 priftërinj dhe
2 dhjakonë.
Në fund, Kryepiskopi Anastas
iu drejtua të pranishmëve në Litur-
gji, duke iu folur për të kremten dhe
rolin e Shpirtit të Shenjtë në jetët
tona. Kryepiskopi u ndal veçanë-
risht në rrugën e vështirë, por të
mbushur me suksese të jashtëza-
konshme në të cilën kaloi Kisha
jonë që nga liria e besimit. Ky thek-
sim është i nevojshëm edhe sepse
më të rinjtë kanë nevojë që t’i
njohin ato. Fortlumturia e Tij u ndal
edhe tek sulmet e presionet me të
cilat përballohet Kisha jonë dhe i
gjithë Komuniteti Orthodhoks dhe
i ftoi të gjithë që të mos shqetëso-
hen, për të tashmen dhe sidomos
për të ardhmen. Perëndia nuk na
la deri më sot dhe nuk do të na lërë
edhe më tej. Kur themi “O Zot, O
Zot, shtjer syrin prej qiellit...”, the-
mi pikërisht se i Tij është vreshti dhe
Ai ka për t’u kujdesur... Kryepi-
skopi u foli të pranishmëve edhe
për një përpjekje të madhe që po
kryhet nga Kisha, për një vepër, e
cila do kontribuojë në krijimin e të
ardhurave dhe që, bashkë me të
tjera, do të ndihmojnë në rrugën e
pavarësisë ekonomike, e cila i jep
kuptimin e plotë autoqefalisë.
Pastaj, në emër të anëtarëve të
Sinodit të Shenjtë dhe të klerikëve
KORRIK 2013
përshëndeti Hirësi Joani, i cili tha se:
Duhet të falënderojmë së pari
njerëzit me anë të të cilëve Perë-
ndia e bëri të mundur këtë punë.
Padyshim njeriu qendror i kësaj
vepre është Kryepiskopi Anastas
dhe unë dëshiroj që në emër të
klerikëve që ndodhen këtu dhe të
gjithë atyre që nuk janë t’i uroj jetë
të gjatë, që Perëndia t’i japë fuqi,
t’i japë shëndet, për lavdi të Perë-
ndisë dhe të mirën e Kishës sonë...
Kryepiskopi mori urime dhe
tufa me lule edhe nga besimtarë
dhe pas Liturgjisë bëri një bashkë-
bisedim të ngrohtë me një grup prej
tyre në mjediset e Kompleksit të
Katedrales.
Th. Dh.