SHTATOR 2013 NGJALLJA 1

NGJALLJA
Nr. 9 (249) Viti XX i botimit SHTATOR 2013 Çmimi 20 lekë

Skandal i trefishtë:
Sakrilegji, fshehja e ekzistencës së qendrës së re kulturore moderne në
Përmet, fyerjet dhe akuzat e pabaza
Nga Kryepiskopi Prof. Dr. Anastasi (Yannoulatos)
Profesor Emeritus i Universitetit të Athinës, Anëtar Nderi i Akademisë së Athinës
* * * kohë shprehëm gatishmërinë tonë për të kontri- qartë se dilema nuk është kishë ose qendër
Kisha përfunduar përgjigjen e mësipërme, buuar ekonomikisht në krijimin e qendrës kul- kulture. Me sa duket të interesuarit për të marrë
kur mësova nga interneti, se në Përmet ekziston turore, po për këtë u përdorën fonde të ardhura kishën, e bëjnë këtë për arsye përfitimi dhe
tashmë nga viti 2010 një qendër kulturore nga Italia. Por, megjithëse tashmë qyteti e kishte aspak për motive kulturore. Si rrjedhojë, këtu
multifunksionale moderne (shih foton), e cila qendrën kulturore, gjatë periudhës tranzitore kemi të bëjmë me një skandal të trefishtë,
ka edhe sallë të madhe për aktivitete, muze, të ndryshimit të qeverisë, u organizua ndërmarrja sakrilegjin e paturpshëm që ka ekspozuar
zyra etj. E vetmja gjë që harruan ishte t’i vënë mjerane me fushatën tinëzare kundër Kryepi- vendin në arenën ndërkombëtare, fshehjen
emrin “Naim Frashëri”. skopit dhe e përdhosjes dhe zhurmës shurdhu- sistematike të faktit real, se në Përmet ekziston
M’u kujtua fakti se në vitet 2009-2010 një ese kundër Kishës Orthodhokse. tashmë një qendër kulturore, për të mashtruar
zyrtar shtetëror na kishte premtuar se që të Gjatë këtyre javëve u fsheh nga të gjitha opinionin publik dhe përdorimi arbitrar i kësaj
zgjidhej kjo çështje, Shteti do t’i jepte Bashkisë palët ekzistenca e kësaj qendre të re kulturore çështjeje për të bërë fyerje dhe akuza të pabaza
shtëpinë e oficerëve, për t’u bërë qendër kultu- dhe u përsërit akuza e gënjeshtërt se gjoja Kisha kundër Kryepiskopit dhe në përgjithësi kundër
rore, që të na kthehej vendi ku prej shekujsh Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisë nuk do Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë.
ndodhej kisha e së Tërëshenjtës Mari. Në atë që të ketë qendër kulture në Përmet. Është e (Lexoni në faqet 6-7-8)

Përmet: Kisha e së Tërëshenjtës Mari në vitet ‘50 dhe qendra e re kulturore e qytetit.

MASHTRIMI QË DËSHMON DISKRIMINIMIN FETAR

- Bashkia e Përmetit e ka qendrën e saj kulturore polifunksionale -
Kjo qendër u realizua duke bërë rikon- Rikonstruksioni i këtij objekti ka pasur si dorë funksionet e tij, të cilat janë:
struksionin, në bashkëpunim me organizatën qëllim kthimin e tij në një qendër kulturore poli- Salla e madhe me kapacitet 200 vetë, para-
jo qeveritare italiane “CESVI”, të godinës së funksionale, në shërbim të aktiviteteve kulturore shikuar për aktivitete muzikore, simpoziume,
ish-shtëpisë së oficerëve, pronë e cila i është të bashkisë dhe të komunitetit. Pas realizimit të mbledhje dhe takime të ndryshme, qendër
dhënë Bashkisë. këtij rikonstruksioni, Bashkia ka filluar të për- (vijon në faqen 2)
2 NGJALLJA SHTATOR 2013

Arben Duka Sido që të komentohem,

Nderim për Anastas Janullatosin
Fill pas ngjarjes së Përmetit,
ka plot zëra që thërrasin,
dhe kundër Kryepeshkopit,
domethënë Anastasit.
Gjuha vërtetë kocka s’ka,
po dhe kocka ajo bluan,
në të vërtetë Anastasin,
shumica këtu e duan.
Po flas për ne ortodoksët,
jo për gjithë shqipëtarët,
sepse neve na takon,
ta themi fjalën të parët.
Kur ai erdhi këtu,
gjithçka ishte e rrënuar,
po tani pas njës njëzet vjetësh,
shoh Kishën të lartësuar!
Këtë fakt në të vërtetë,
e kish pranuar Tirana,
ndaj dhe zgjidhja e problemit,
erdhi nga Patriarkana.
Qesharake të mendohet,
që Kisha Greke e solli,
se koka e Kishës sonë,
s’ka ikur kurrë nga Stambolli.
Greku s’ka ndonjë ndikim,
në krye të Kishës sonë,
sepse ortodoksët janë,
treqind e ca milionë!
Nga Patriarkana varen,
dhe ortodoksët shqiptarë,
ndaj unë them se Anastasi,
është këtu një misionar!
Gjykimin për atë burrë,
ne duhet t’ia lëmë kohës,
po për veprën që ka ngritur,
s’mund të jemi mosmirënjohës!
Kundër tij unë s’ia bëj fora,
se besimi nuk më lë:
“Bëre-ç’bëre t’lumtë dora,
tani ik-s’na duhesh më!.”
Kjo do ishte imorale,
s’bashkohem me atë zë:
“Na bëre dhe katedrale,
po tani s’na duhesh më!”
Nuk po them se Arben Duka,
është i flakti besimtar,
por s’kam parë tek Janullatos,
asnjë gjest antishqiptar!
unë e nderoj atë burrë,
sepse në themelet tona,
s’vuri një por mijëra gurë.
Formimin e tij biblik,
s’e ka asnjë prift shqiptar,
sepse ne nga krishterimi,
dyzet vite ishim ndarë.
Kryepeshkop Anastasi,
një nder për ortodoksinë,
ai është një shërbëtor,
Krishti është Bariu ynë.
Zotin s’gjej tek Anastasi,
po frymën e tij e gjeta,
kush të dojë le të flasë,
po kjo është gjithë e vërteta.
Mua asgjëkund s’më djek,
që do flasin jam garant,
dhe po të më quajnë grek,
do jenë thjesht injorantë.

Atëherë qe krejt ndryshe, Është këtu një misionar, Kjo është akuzë mediokre, Pikërisht këtu kam shkruar,
s’kam arsye kot t’ia ngop, dhe s’besoj të rrijë përherë, s’vlen të diskutohet fare, këtu disa ditë më parë,
dhe këtu brenda nuk kishte, ai ka çuar besimin, s’mund të jetë antishqiptar, se jam ortodoks me shekuj,
asnjë për Kryepeshkop! dhe në shumë vende të tjera. një që ngrë Kishën Shqiptare?! dhe një mijë për qind shqiptar! -

MASHTRIMI QË DËSHMON DISKRIMINIMIN FETAR

- Bashkia e Përmetit e ka qendrën e saj kulturore polifunksionale -
(vijon nga faqja 1) peshë, u organizua një provoka- një përmbaruesi që është shprehje ndë kundër besimit pas vitit 1967:
informacioni turistike, zyra për cion i paprecedent kundër Komu- e një force politike të pozicionuar Ata shkatërruan kishën e Shën
personelin dhe drejtoritë e kësaj nitetit Orthodhoks. Mercenarë të fetarisht, anti të krishterë dhe sido- Marisë, gjoja se qytetit i duhej qe-
qendre kulturore, sallë për realizi- veshur me të zeza, të ardhur nga Tira- mos antiorthodhokse, të mbështetur ndra e kulturës, përdhosën gjërat
min e muzeut të qytetit, sallë për na (se policitë private të jugut dhe heshturazi dhe në distancë edhe nga më të shtrenjta për të krishterët,
realizimin e bibliotekës në funksion përmbarimet nuk e pranuan këtë policia e shtetit dhe madje nga for- flakën Ungjillin, ikonat dhe të
të fëmijëve dhe të të rriturve, duke detyrë të zezë), në mbështetje të ca speciale kryen krimin më të rë- shenjtat në makinën e plehrave dhe
përfshirë këtu dhe ambiente ndih- rrahën priftërinj e besimtarë.
mëse për fondin, si dhe zyra të tjera Cili është qëllimi i kësaj mas-
në funksion të këtyre të fundit. karade? Kush fshihet pas milio-
Në përfundim mund të themi se nave që u hodhën për të provo-
ky objekt (qendra kulturore po- kuar Orthodhoksët (që nuk dolën
li-funksionale) i përmbush të gjitha nga llogaria e zbrazur e bashkisë)?
funksionet për të qenë një qendër Vetëm Shqipëria dhe harmonia
kulturore moderne dhe plotësisht fetare nuk përfitojnë, kur depute-
e mjaftueshme për komunitetin e tët e djathtë evropianë (spanjollët),
vogël të qytezës dhe Bashkinë e tashmë po e vendosin Përmetin
Përmetit (kryetari i së cilës është bashkë me kishat e djegura dhe
zgjedhur me më pak se 2 mijë vota, persekutimin e të krishterëve në
më pak edhe se ç’merr një kryetar Siri e Egjipt... Kujt i intereson të
komune mesatarisht). dëmtojë vendin, të na largojë nga
Me gjithë këtë, në këtë qytezë ëndrra evropiane, duke na para-
tashme periferike dhe pa asnjë qitur ashtu siç nuk jemi?
SHTATOR 2013 NGJALLJA 3

Vazhdon tradita e kampeve për fëmijët e Kosovës

Bashkëpunimi i krijuar midis të
rinjve orthodhoksë shqiptarë dhe të
rinjve kosovarë, të cilët erdhën në
Shqipëri gjatë 1999-ës, ka ndjekur
një traditë të veçantë përgjatë kë-
tyre viteve. Përveç kampeve me
natyrë edukative dhe argëtuese me
fëmijët e familjeve kosovare, është
realizuar edhe një bashkëpunim i
ngushtë me mësuesit e disa prej
shkollave ku zhvillohen ato çdo vit.
Ata kanë pasur mundësinë që për-
gjatë vitit të jenë pjesë e një trajnimi
mbi mësimdhënien bashkëkohore
për fëmijët.
Viti 2013 shënoi vitin e dymbë-
dhjetë, që me lejen e Drejtorisë Ar-
simore të komunës së Malishevës,
Kisha Orthodhokse Autoqefale e
Shqipërisë, nëpërmjet Zyrës Qe-
ndrore të Fëmijëve dhe dhjetëra
vullnetarëve, bëri të mundur zhvilli-
min e kampeve verore në gjashtë prej
shkollave të kësaj komune (në Ba- mençura sjellin lumturi në të tash- Një ditë e veprimtarisë quhej dita Në fund të çdo festivali drejto-
një, në Begaj, në Drenoc (tri kampe), men dhe në të ardhmen. Ditën e e lojërave olimpike. Grupet konku- rët e shkollave përkatëse falënde-
dhe në Carallukën e Poshtme). dytë mësuan se zgjedhjet e mençu- rruan midis tyre, duke treguar se ruan grupin e të rinjve orthodhoksë
Kampet, të cilët zgjatën nga ka- ra formojnë karakterin, dhe ditën cili ishte më i shpejti dhe më i ve- nga Shqipëria për organizimin e
tër ditë secili, u zhvilluan nga datat e tretë morën mesazhin se zgjedhjet ndosuri për ta çuar garën deri në kampit. Fëmijët dhe prindërit dhanë
5-25 gusht. Në këto kampe morën e mençura janë zgjedhjet e moral- fund. përshtypjet e tyre nga më të mirat
pjesë rreth 1400 fëmijë, të moshës shme. Fëmijët kaluan një kohë të Kampi u mbyll me një festival, i dhe u shprehën se ishte një kamp
5-13 vjeç. Tema e kampeve për kë- këndshme nëpërmjet lojërave të cili u përgatit nga vetë fëmijët pje- ku fëmijët mësuan gjëra të reja çdo
të vit ishte “Zgjedhje të Mençura”. ndryshme, këngëve, valleve, disku- sëmarrës. Ata shpalosën aftësitë e ditë. Ata e mbyllëm këtë aktivitet
Çdo ditë fëmijët kishin mundësinë timeve në grupe dhe punës së do- tyre në fushat e krijimit, recitimit, kë- me shpresën e organizimit të ak-
të merrnin një mesazh të fortë në rës. Ata ishin të ndarë në grupmosha ngës e valles, duke argëtuar të gjithë tiviteteve të tjera në vitet në vazh-
lidhje me zgjedhjet e tyre. Në ditën dhe çdo pjesë e programit ishte e të pranishmit. Në të ishin të ftuar më- dim.
e parë ata mësuan se zgjedhjet e përshtatshme me moshën e tyre. suesit e shkollës dhe prindërit e tyre.

Shushicë, Elbasan

Projekti “Fuqizim dhe praktika institucionale përfshirëse

për komunitetin egjiptian”
Zyra “Diakonia Agapes” e Kishës sonë, ka
nisur zbatimin e projektit “Fuqizim dhe praktika
institucionale përfshirëse për komunitetin
egjiptian të Shushicës, Elbasan”, për të rritur
integrimin dhe shkallën e përfshirjes së tyre
sociale. Projekti do të realizohet me mbështetjen
e Fondacionit të Shoqërisë së Hapur për Shqi-
përinë. Ai do të zgjasë për një periudhë gjashtë-
mujore (1 korrik - 31 dhjetor, 2013).
(vijon në faqen 4)
4 NGJALLJA
Ligjet vlejnë vetëm për Orthodhoksët!
Jo për MASHTRUESIT!
- Nikolla Marku është një “ndërtim pa leje”,
që mbrohet nga shteti dhe mediat -
Mes zhurmës për të fshehur sakrilegjin
Përmetit kundër kishës së Shën Marisë, doli
përsëri me porosi në media edhe mashtruesi,
falsifikatori dhe përdhosësi i besimit të krishterë
Nikolla Marku, duke iu drejtuar nëpërmjet disa
mediave në mënyrë megalomane, qesharake
dhe fyese gjoja Patriarkut Ekumenik (të cilin e
ka sharë sa mundet dhe nuk ia njeh autori-
tetin!!!), ambasadave dhe “botës mbarë”. Por,
me gjithë vetëdeklarimet dhe “gradimet”, atë
nuk e njeh si prift asnjë Kishe Orthodhokse.
Atë nuk e njeh si prift asnjë kishë e krishterë
ne botë. Atë nuk e njeh si prift Shteti Shqiptar, i
cili ka nënshkruar një Marrëveshje me Kishën
Orthodhokse Autoqefale te Shqipërisë.
Në të gjitha statutet e Kishës Orthodhokse
Autoqefale të Shqipërisë të miratuara në vite,
ka pasur një nen ku afirmohej se që të jesh prift
orthodhoks në Shqipëri duhet të jesh i njohur si
i tillë nga Kisha Orthodhokse Autoqefale e
Shqipërisë dhe Sinodi i saj i Shenjtë. Këtë të
drejtë e njihte edhe Mbretëria, edhe sistemi
komunist deri me 1967, edhe Shteti demokratik,
që e ka kthyer në ligj. Por për ata që e mbështe-
sin dhe e përdorin kundër Kishës Orthodhokse
Autoqefale të Shqipërisë nuk kanë fare rëndësi
as kanonet kishtare dhe as ligjet e shtetit.
Shtojmë gjithashtu, se asnjë Kishë Orthodhokse
nuk mund të ekzistojë pa pasur episkop. Madje
asnjë Kishë e Krishterë nuk mund të ekzistojë
pa episkop. Ndaj, asnjë prift orthodhoks nuk
është autonom ose autoqefal. Ai është i varur
nga ana kanonike nga një episkop që është
gjallë dhe kur meshon ose kryen çdo lloj akti
priftëror, është i detyruar dhe duhet të përmendë
emrin e këtij episkopi. Kjo e bën edhe më të
qartë faktin se N. Marku nuk është klerik.
Por kjo zhurmë e ka një arsye. Tërheqjen e
vëmendjes nga shkatërrimi i kishës Shën Maria
në Përmet dhe nga përdhosja e gjërave më të
shenjta për një besimtar të krishterë. Dhe,
ndërsa për këtë përdhosje skandaloze, ku u
rrahën klerikët e besimtaret dhe u hodhën të
shenjtat e te shenjtëve në makinën e plehrave,
valëvitet si të jetë “shkrim i shenjtë” një vendim
ligjor i marrë mbi baze mashtrimesh flagrante
dhe pa praninë e Kishës sonë në gjykim, individi
Marku, që ka zaptuar me dhunë prona të Kishës
Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë, nuk ka
frikë se policia e shtetit, ajo private dhe përmba-
rimi mund të zbatojnë Ligjet e shtetit ndaj tij. Ai
SHTATOR 2013
Projekti
“Fuqizim dhe praktika
institucionale
përfshirëse
abuzon e përdhos një tjetër kishë kushtuar
për komunitetin
Hyjlindëses Mari dhe përdor godinën pronë te egjiptian”
Kishës për përfitime personale. Dhe këto bëhen
për ta ndërsyer sa herë u duhet kundër Komu- (vijon nga faqja 3)
nitetit Orthodhoks.
Projekti synon të forcojë kapacitetet e puno-
Besimtaret orthodhoksë shohin çdo ditë se i
njësve të institucioneve publike në komunën
vetëquajturi “prift orthodhoks” (ashtu si pa- Shushicë, Elbasan, për të siguruar praktika
dronët e tij, që e ndërsejnë), gëzohet kur
institucionale përfshirëse dhe funksionale për
orthodhoksët shahen. Ngazëllehet kur priftë-
komunitetin egjiptian të zonës, në kuadër të
rinjtë rrihen. Është kundër kthimit të pronave
zbatimit efektiv të Planit të Veprimit të Dekadës
të ligjshme Komunitetit Orthodhoks. Mbështet
Rome (PVDR), hartuar nga Organizata e
mashtrimin e Censusit. Përdhos përditë fenë
orthodhokse me shërbesa falso, duke tallur ata Kombeve të Bashkuara - Shqipëri. Përmes këtij
që mashtrohen prej tij. Shan e fyen çdokënd që projekti “Diakonia Agapes” synon gjithashtu të
punon për Kishën.... Dhe hidhërohet e vjell vrer ndihmojë anëtarë të komunitetit egjiptian, për
pas çdo suksesi që arrin Kisha Orthodhokse, të të njohur realitetin social, kuadrin ligjor dhe
cilës na deklaron se i përket!!! ndërveprimin me institucionet e tyre lokale. Në
fokus do të jetë përmirësimi i shërbimeve publike
Me gjithë këto fakte të njohura nga të gjithë,
media dhe segmente të caktuara të shtetit dhe të para në perspektivën e PVDR - së si dhe
politikës vazhdojnë me shurdhëri dhe verbëri ta fuqizimi i anëtarëve të komunitetit egjiptian të
quajnë klerik, i japin hapësira në ekrane e gazeta komunës Shushicë, nëpërmjet njohjes së të
(të cilat nuk ia ofrojnë edhe Kishës për të thënë drejtave të njeriut në kuadër të PVDR - së.
të vërtetën), nuk thonë asgjë për shkeljen fla- Pritet që në përfundim të zbatimit të tij të
grante të ligjeve te Kishës dhe Ligjeve të Shte-
ketë rritje të ndërveprimit mes institucioneve
tit. Mbështesin mashtrimin dhe përdhosjen. publike të komunës së Shushicës dhe ko-
Cenojnë një Komunitet të tërë, qe kaq shumë
munitetit egjiptian të kësaj komune bazuar në
ka dhënë për vendin.
një plan të përbashkët veprimi që do të harto-
Thoma Dhima het.
Me www.orthodoxalbania.org
do të gjeni në internet Kishën Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë
Kisha jonë Orthodhokse me faqen e saj
zyrtare përpiqet të përcjellë mesazhin dhe
informacionin e saj edhe në internet.
Ajo i njeh vizitorët e saj me:
- besimin e krishterë orthodhoks,
- organizimin dhe veprimtarinë e
strukturave
institucionale,
- lajmet më të fundit, - botimet kishtare etj.
- arsimin, edukimin dhe shërbimin social Teksti këtu ndërthuret me fotografi, mesazh
e kulturor që ofron në shoqëri, zanor, muzikor e filmik.
- ndërtimin dhe restaurimin e kishave dhe Këtë informacion do ta gjeni në tri gjuhë: shqip,
manastireve, anglisht e greqisht.
Shihemi, lexohemi e dëgjohemi në moment dhe kudo në të gjithë globin me
www.orthodoxalbania.org
SHTATOR 2013 NGJALLJA 5

Manastiri i Ri i Shën Vlashit

Takim ndërkombëtar
midis Kishave Orthodhokse dhe Evangjelike
Nga 2 deri më 6 nëntor, me
ftesën dhe mundësitë e krijuara
nga Fortlumturia e Tij, Kryepi-
skopi i Tiranës, Durrësit dhe i Gji-
thë Shqipërisë, Prof. Dr. Anastasi,
u mblodhën në Manastirin e Ri të
Shën Vlashit, Durrës, drejtues
klerikë dhe laikë të 46 kishave të
krishtera, Orthodhokse dhe Eva-
ngjelike, nga 20 vende të ndry-
shme. Ky takim ishte i pari konsul-
tim ndërkombëtar i Nismës së
Lozanës me Orthodhoksët.
Mbledhja kishte si temë “Misi-
oni i Perëndisë” dhe u hap nga
Kryepiskopi Anastas, i cili u kujtoi
të pranishmëve se: “Shpirti në më-
nyrë të vazhdueshme i jep jetë Ki-
shës dhe çdo anëtari të saj, duke i
transformuar në qeliza të gjalla të
trupit mistik të Krishtit, dhe i bën
të aftë të marrin pjesë në misionin
e Tij të vazhdueshëm për shpëtimin
e tërë gjithësisë”.
Në vazhdim, misiologjisti evan-
gjelik, dr. Darrell Jackson, kujtoi
qëllimin e thirrjes së Nismës së
Lozanës me Orthodhoksët, që e
tërë Kisha të shpërndajë të tërë
Ungjillin, në të gjithë botën. Ai u
ndal në konvergjencat midis
mënyrës Orthodhokse dhe
Evangjelike të kuptimit të “një shumicë që askush nuk mund
hierapostullimit, pa neglizhuar ato ta numërojë, nga çdo komb, tribu,
pika që ndajnë. popull dhe gjuhë (qëndroi) për-
Në këtë takim, u vlerësua mu- para fronit dhe përpara Qengjit.
ndësia për të studiuar së bashku (Zbulesa 7:9).
Shkrimin e Shenjtë, kalimi i kohës Në diskutime të hapura, nëpër-
në lutje dhe diskutimet e hapura e mjet dëshmive personale dhe në
interesante në seancat plenare dhe frymën e respektit e të mikpritjes,
në grupe të vogla. Pjesëmarrësit e pjesëmarrësit debatuan për çësh-
panë veten si në një pelegrinazh tjet sfiduese të proselitizmit, terri-
në zbulim të njëri-tjetrit, një rrugë- toreve kanonike, shpëtimit, theo-
tim pa pasur si qëllim institucionet sis dhe shumë çështje të tjera, me
apo komformitetin theologjik, por qëllimin për ta vazhduar këtë rru-
pjesëmarrjen me shumë besim në gëtim së bashku, me një takim të
misionin e Perëndisë, vullneti i të dytë ndërkombëtar, që është plani-
Cilit, na bashkon në një vend ku fikuar të mbahet në fillim të vje-
shtës së vitit të ardhshëm.
Duke ecur së bashku përpa-
ra, qëllimi i Nismës të Lozanës me
Orthodhoksët, është reflektimi në
mënyrë konstruktive për historikun
e marrëdhënieve midis orthodho-
ksëve dhe Evangjelikëve, për të
punuar së bashku për një mirëkup-
tim dhe shërimin e plagëve që ek-
zistojnë. Nëpërmjet këtij procesi
të dyja palët do të pasurohen dhe
forcohen në punën e hieraposto-
lisë, me më shumë respekt reci-
prok, mbështetje dhe bashkëpu-
nim.

Hapën dyert institucionet e arsimit parauniversitar të Kishës sonë

Më 16 shator, hapën dyert sërish të gjitha
institucionet e arsimit parauniversitar të ngritura
nga Kisha jonë, me kujdesin atëror, ndjekjen e
vazhdueshme dhe mundësitë financiare, si dhe
godinat e siguruara nga Kryepiskopi Anastas.
Të parët i hapën dyert përkujdesjet ditore të
fëmijëve, të cilave sivjet u është shtuar edhe
kopshti i hapur në mjediset e kishës së Shën
Thanasit, në Elbasan, në pamundësi për të
përdorur godinën në qendër të qytetit (e cila
prej 15 vjetësh është marrë forcërisht dhe për-
doret për interesa private, falë indiferencës, për
të mos thënë mbështetjes, së autoriteteve shte-
tërore e ligjore).
Në të gjitha shkollat nxënësit janë pajisur
me libra dhe mjete didaktike. Ata kanë kushte
mësimi gjithnjë e më të mira dhe kabinete
gjithmonë e më tepër të pajisura.
Lajm shumë i mirë, që dëshmon nivelin e
këtyre shkollave, janë kërkesat gjithnjë e në rri-
tje, aq sa me keqardhje, p.sh., në Tiranë, nuk u
pranuan shumë nxënës të rinj për mungesë ha-
pësirash dhe plotësim të kapacitetit maksimal
të klasave, çështje që mendohet se do të zgji-
dhet në vitin e ardhshëm shkollor.
Shkolla “Protagonistët” sivjet ka edhe klasën
e dytë të shkollës së mesme. Shumë nga nxënë-
sit e klasave të para kanë ardhur nga përgatitja
bashkëkohore që u bë në klasën parashkollore,
pjesë e saj.
Në të gjithë vendin funksionojnë këto insti-
tucione arsimore parauniversitare të hapura
nga Kisha jonë: Shkolla 9-vjeçare dhe liceu
shqiptaro-amerikan “Protagonistët”, në Tiranë;
dy shkolla 9-vjeçare shqiptaro-greke, “Frymë
Dashurie”, pranë kishës së Shën Gjergjit, në
Durrës dhe në Gjirokastër; shkollat e mesme
kishtare “Kryqi i Nderuar” në Gjirokastër dhe
në Sukth, Durrës, shkolla e mesme profesionale
“Apostull Pavli”, në fshatin Mesopotam të Del-
vinës dhe konvikti për vajzat, në fshatin Bularat,
Gjirokastër.
6 NGJALLJA
Sakrilegji, fshehja e ekzistencës së qendrës së re kulturore moderne në
Përmet, fyerjet dhe akuzat e pabaza
Nga Kryepiskopi Prof. Dr. Anastasi
(Yannoulatos)
Profesor Emeritus i Universitetit
të Athinës,
Anëtar Nderi i Akademisë së Athinës
1. Më 16 gusht të 2013, ditën që pasoi njërën
nga festat më të rëndësishme të botës ortho-
dhokse, Fjetja e Hyjlindëses Mari, në qytetin
e Përmetit ndodhi një sakrilegj i rëndë. Rreth
njëzet burra të një policie private shembën
kambanoren e thjeshtë sipër të cilës ndodhej
Kryqi, hynë brenda kishës me dhunë, goditën
katër klerikë shqiptarë dhe besimtarët, hoqën
ikonat, morën gurin e themelit të kishës dhe
hodhën Ungjillin e Shenjtë dhe Enët e Shenjta
në makinën e mbledhjes së mbeturinave të Ba-
shkisë. Falë fakteve e dokumenteve të paku-
ndërshtueshme dhe pamjeve që qarkulluan, pati
një zemërim të madh midis orthodhoksëve, jo
vetëm të Shqipërisë. Skenat kujtonin kohëra
të vjetra, kur nisi persekutimi ateist në Shqipëri.
Nëse supozohet se do të ndodhte një ngjar-
je e tillë e ngjashme në një objekt kulti të një
besimi tjetër dhe ateistë apo njerëz të besimeve
të tjera të flaknin sendet e shenjta në një makinë
Skandal i trefishtë:
mbeturinash, është e sigurt se do të pasonte
një reagim shumë i fortë, jo vetëm në Shqipëri,
por edhe më gjerë. Siç ishte e natyrshme, ngjar-
jet i dënuan shumë vetë, duke nisur nga kryemi-
nistri i vendit deri tek organizmat ndërko-
mbëtarë të krishterë, të cilët u vunë në dijeni.
Asgjë prej këtyre nuk ka parë ose dëgjuar
historiani Frashëri. Në artikullin e tij të gjatë,
që u botua në “Gazeta Shqiptare”, në 26 gusht
2013, nuk gjeti asnjë fjalë për të folur rreth
sakrilegjit. E vetmja gjë që thekson në epilogun
e shkrimit të tij është propozimi: “priftërinjtë
që shkelën vendimin e Gjykatës Kushtetu-
ese dhe prishën rendin publik, duhen dërgu-
ar para gjyqit” (ka në mendje katër klerikët
shqiptarë në moshë të pjekur, që policia pri-
vate i goditi pa mëshirë). Njëkohësisht, ai e
gjeti shkakun për të bërë një seri fyerjesh dhe
akuzash të pabaza ndaj Kryepiskopit dhe
Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë.
Me mënyrën e tij të njohur arbitrare, siguron
se “...nuk ka dyshim se prapa Kishës së
Përmetit qëndron kryepeshkopi Anastas
Janullatos...”. E siguroj se i mësova këto
ngjarje më pas. Klerikët orthodhoksë dhe
laikët besimtarë nuk kanë nevojë për urdhra,
që të mbrojnë të shenjtat dhe të hirshmet. Ata
e kanë fuqinë për t’u bërë ballë vetë cenimeve
ateiste. Nëse kur u njoftova për ngjarjen e hi-
dhur, nuk do të ngrija zërin e protestës, do të
kisha qenë një udhëheqës kishtar frikacak.
Z. Frashëri del në përfundimin se, u shërbej
qëllimeve të errëta dhe se synoj ta lë Përmetin
pa shtëpi kulture. Deklaroj shumë qartë: Kjo
është një akuzë tërësisht e gënjeshtër. Nuk e
kam menduar kurrë diçka të tillë. Nga ana
tjetër, nuk ekziston dilemë midis kishës dhe
shtëpisë së kulturës. Që të dyja mund ta pasu-
rojnë Përmetin nga ana shpirtërore. E kemi
qartësuar në mënyrë të përsëritur, se Kisha
është e predispozuar të kontribuojë ekonomi-
kisht në ngritjen e shtëpisë kulturore të Përmetit,
natyrisht me emrin Naim Frashëri. Por për
Kishën Orthodhokse, kishat, në të cilat kryhej
Liturgjia Hyjnore për shekuj të tërë, janë vende
të shenjta. Dhe në këtë pikë mbështetet ankesa
dhe protesta e Kishës Orthodhokse Autoqefale
të Shqipërisë ndaj Shtetit Shqiptar. Autoritetet
shtetërore e dinë shumë mirë se sa kisha konfi-
SHTATOR 2013
skuan, shkatërruan apo i kthyen ato në destina-
cione të tjera. Pas ardhjes së Demokracisë e
për më tepër pas Kushtetutës së vitit 1998, që
thekson respektin ndaj lirisë fetare, shpresonim
se, nëse jo për të tjerat, por të paktën vendet
e shenjta, arkivat fetare kishtare, ikonat, enët
e shenjta, çdo gjë që lidhej me adhurimin, do
t’i riktheheshin përsëri Kishës Orthodhokse.
Në vend të kësaj, përballemi me një taktikë
shumëvjeçare shmangiesh, diskriminimesh dhe
padrejtësish, madje edhe me vendime gjyqë-
sore të mbështetura në të dhëna të gënjeshtra
dhe dëshmitarë të rreme. Këtu qëndron çështja
kryesore për Kishën Orthodhokse.
Në të gjitha shtetet e tjera ish komuniste të
Ballkanit, kjo çështje tanimë është zgjidhur
përfundimisht. Në Shqipëri, me marifete të
shumëllojta ligjore, është shmangur. Më në
fund, sipas Kushtetutës së vitit 1998 (neni 10),
u bë Marrëveshja midis Këshillit të Ministrave
dhe Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqi-
përisë. Në kohën e negociatave mbi këtë ligj,
u diskutua me organet shtetërore kompetente
edhe çështja e Përmetit, me shpresën se do të
rregullohej me anë të mekanizmave politikë,
duke përfunduar me restaurimin e kishës së
vjetër të shekullit të 17-të dhe ngritjen e shtëpi-
së së kulturës. Por ky rregullim, si edhe kthimi
i monumenteve të kulturës vazhdimisht është
shtyrë. Për fat të keq, ligji 10057 nuk zbatohet.
Z. Frashëri me lehtësinë e tij, që ka për të
dalë në përfundime për çështje që në thelb nuk
i njeh fare, siguron se kisha ishte një ndërtesë
e vogël 25 m2. Në të vërtetë është e njohur
për të gjithë nga fotot e ndryshme dhe skicat
arkitektonike, mbi bazën e të cilave u transfor-
mua ndërtesa, por edhe nga muret që ekzistoj-
në edhe sot nga kisha e vjetër, se bëhet fjalë
për një ndërtesë me përmasa 20x14m. Madje
kishës i përket jo vetëm pjesa ku u bë shtëpia
e kulturës, por i gjithë territori përreth, sot
lulishte, me një sipërfaqe prej 6186 m2, e gjitha
e dokumentuar. Personi që punoi planin e
shndërrimit të kishës së të Tërëshenjtës së
Pazarit të Përmetit në shtëpi kulture në vitet
1960-61, zj.Vasilika Cicko, në një relacion të
sajin (24.2.2004), shënon: “Pas kontrollit të
aftësisë mbajtëse të ndërtesës ekzistuese, u
konkludua se muret perimetrale të saj ishin
SHTATOR 2013 NGJALLJA 7

në gjendje statike të mirë dhe të afta për të

përballuar ngarkesat që ato do të përballo-
nin dhe për këtë arsye ato u ruajtën të pa-
prekura”. Por, kryesorja në këtë çështje nuk
është madhësia, por shenjtëria e kishës në fjalë,
e cila i takon trashëgimisë kulturore të
Shqipërisë nga shekulli i 17-të.
Z. Frashëri shtron pyetjen përse nuk kër-
kuam diçka të ngjashme edhe në Tiranë. Por
këtu nuk kishte ngelur asnjë gjurmë e kishës
së vjetër dhe në truallin e saj u ndërtua Tirana
International Hotel me 15 kate. Në fund fare,
qeveria tregoi mirëkuptim dhe na dha truallin,
mbi të cilin u ndërtua një kishë nga ana estetike
e shkëlqyer dhe origjinale, pranë së cilës u
përkujdesëm të ndodhet edhe kompleksi mod-
ern i qendrës kulturore. Z. Frashëri e zhvesh
rëndësinë e Kishës Orthodhokse për nga shenj-
tëria e saj dhe në të njëjtën kohë shenjtëron
rëndësinë e qendrës kulturore, veçanërisht të
Korçë, Fier, Berat, Durrës, Sarandë, Gjiro- vendas. Me të gjitha këto, është një prej inve-
asaj të Përmetit.
kastër, gjithsej janë ndërtuar mbi 150 të tilla; stitorëve më seriozë të vendit.
2. Z. Frashëri njëkohësisht u rikthehet me mbi 160 kisha të vjetra që janë rindërtuar, 60
monumente kombëtare kulture të restauruara.
Këta janë vetëm disa shembuj “të aktivitetit
pasion dhe fantazi të sëmurë akuzave të vjetra antishqiptar të Kryepiskopit”. Por kontributi i
Apo konsideron “sjellje dhe veprimtari anti- madh i Kryepiskopit në jetën kulturore dhe
të pabaza. Ngul këmbë se Kryepiskopi “është
shqiptare” p.sh. ngritjen e Qendrës moderne shpirtërore të Shqipërisë njihet prej qindra
grek jo vetëm nga kombësia, por edhe nga
Diagnostike “Ungjillëzimi” në Tiranë, ku në 12 mijëra orthodhoksësh, që nuk reshtin së tregu-
ideologjia nacionaliste greke. Ai nuk është
vitet e funksionimit të saj, u ka shërbyer mbi ari përkushtimin, mirënjohjen dhe dashurinë e
misionar ortodoks, por një agjitator i nacio-
1.400.000 personave, pavarësisht përkatësisë tyre. Përkundrazi, tekstet e z. Frashëri janë të
nalizmit grek…”.
fetare, Qendrën Okulistike dhe Otorinolari- mbushura përplot me sulme nacionaliste kundër
Por realiteti e përgënjeshtron në mënyrë ngologjike. Të gjitha këto të pajisura me apa-
absolute. Qarqet ekstremiste nacionaliste të raturat më moderne të teknologjisë së fundit. Greqisë. Ndërsa ne e shikojmë të ardhmen e
Greqisë, në mënyrë të përsëritur sulmojnë Klinikat e tjera që funksionojnë në Kavajë, Ballkanit në pjesëmarrjen e barabartë në
Kryepiskopin Anastas. Nga ana tjetër, qarqe Korçë, Lushnjë, Jorgucat, në zona të tjera Bashkimin Evropian, fantazitë tuaja fobike të
nacionaliste ekstremiste të Shqipërisë e rurale; veprën e gjerë sociale, filantropike, risjellin në mendje të shkuarën. Personalisht
akuzojnë për veprime antishqiptare. Se çfarë veçanërisht në periudha të krizave politiko- besoj në mënyrë të patundur, në nevojën e
është dikush në të vërtetë, këtë e tregojnë sociale të vendit (1992, 1994, 1997), organizi- respektit të ndërsjellë, të pajtimit, të ndihmës
veprat dhe shkrimet e tij. Kanë qarkulluar min e ndihmës në vitin 1999 për 33000 refu- reciproke midis popujve dhe të ecjes së për-
dhjetëra libra dhe qindra artikuj të mi në gjatë nga Kosova. Apo programet bujqësore bashkët drejt qytetërimit dhe mirëqenies.
dymbëdhjetë gjuhë të ndryshme. Le të kërkojë dhe blegtorale, të zhvillimit rural në zona malore,
z. Frashëri dhe grupi që e ndihmon, për të si dhe në çështjet e shëndetit, interesimin për 3. Z. Frashëri, duke e vazhduar taktikën e tij
zbuluar ndonjë notë nacionaliste. I izoluar në përmirësimin e cilësisë së jetës të banorëve të të bërjes së sakrilegjit, u rikthehet në mënyrë
dhomën e tij të punës dhe në librat e tij, nuk e fshatit me ndërtimin e rrugëve, ujësjellësve. monotone temave, që janë tashmë qartësuar
di faktin se organizma ndërkombëtarë, siç Dhe 450 ndërtesat e ndërtuara në total, të cilat plotësisht prej vitesh në letrën time të fundit,
është Këshilli Botëror i Kishave, Konferenca u ngritën edhe për të strehuar shkolla, qendra botuar në Gazeta Shqiptare, datë 3.12.2010
e Kishave Evropiane apo Konferenca ndër- mjekësore, jetimore, konvikte etj. Mos i konsi- ku u bënë të qarta pasaktësitë e tij historike,
fetare e Feve për Paqen, janë shumë të vë- deron të tilla 120 librat liturgjikalë e shkencorë, dyshimet e tij të pabaza dhe mosnjohja e plotë
mendshëm dhe nuk zgjedhin kurrë zëvendës- të cilat u përkthyen në shqip dhe u botuan nga e të dhënave biblike dhe e institucioneve ki-
presidentë, presidentë, presidentë nderi (pozita Kisha apo revistat e botimet e tjera në shqip?! shtare. Sigurisht, ndaj këtij teksti nuk pati asnjë
me të cilat më kanë nderuar), njerëz për të cilët Me veprat e infrastrukturës që janë kryer - të kundërpërgjigje. Për të mos ngelur as dyshimi
ekziston edhe dyshimi më i vogël se kanë gjitha këto u bënë me fondet e gjetura nga më i vogël në lidhje me faktet historike, duke u
mentalitete nacionaliste ekstremiste. nisur nga shtrembërimi sistematik që u bëhet
Kryepiskopi në vende të ndryshme të Evropës
atyre, që ka si synim të tijin mashtrimin e njerëz-
Ashtu si z. Frashëri nuk e pa flakjen e dhe të Amerikës,- Kisha ka kontribuar në ve që nuk kanë njohuri, po i përmbledh përsëri
Ungjillit dhe të Enëve të Shenjta si mbeturina zhvillimin ekonomik të vendit, duke iu ofruar shkurtimisht në përshkrimin e mëposhtëm.
në makinën e plehrave të Përmetit, po kështu punë qindra punonjësve, dhjetëra shoqërive
nuk i ka parë kishat e reja madhështore në private dhe qindra punëtorëve e mjeshtërve (vijon në faqen 8)
8 NGJALLJA
Sakrilegji, fshehja e ekzistencës së qendrës së re kulturore moderne në
Përmet, fyerjet dhe akuzat e pabaza
(vijon nga faqja 6-7)
Zgjedhja ime si Kryepiskop, që u bë në 24
qershor të 1992, u konsiderua sipas kanoneve
në fuqi të Orthodhoksisë, një fakt i kryer
kishtar. Dhe u bë i ditur publikisht me Letrat
Patriarkale të veçanta, dërguar Kishave të tjera
Orthodhokse Autoqefale, të cilat e pranuan
zgjedhjen me shumë dashamirësi. Duhet të
rikujtojmë këtu se edhe Sinodi i parë kanonik
i Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë
u zgjodh në vitin 1937, po në Konstandinopojë,
nga Patriarkana Ekumenike, pa pjesëmarrjen
më të vogël të faktorëve të tjerë. Fronëzimi, u
bë, pas një sërë konsultimesh me autoritetet
kompetente shtetërore shqiptare, në Kishën
Katedrale të Ungjillëzimit të Tiranës, në 2 gusht
1992, me praninë e të gjithë përfaqësuesve
klerikë dhe laikë të krahinave të Shqipërisë.
Liturgjia Hyjnore përfundoi rregullisht si edhe
ceremonia e thjeshtë e fronëzimit. Vijoi një
drekë zyrtare në Tirana Hotel, ku nuk u krye
asnjë akt kishtar. Për këtë ngjarje janë botuar
në mënyrë të përsëritur, përshkrimet e njerëzve
të ndodhur atje.
Vendosja e Primatit të ri të një Kishe lokale,
vuloset nga ana ligjoro-kanonike me Letrat
paqësore, që u dërgon primatëve të Kishave
të tjera dhe me përgjigjet zyrtare që merr në
këmbim. Të gjitha këto u kryen në mënyrë të
rregullt. Kisha Orthodhokse ka histori dhe
institucione shumëshekullore, që ruhen me
saktësi absolute. Si përfundim, besimi me tërë
shpirtin i besimtarëve orthodhoksë nga të gjitha
krahinat e Shqipërisë për Kryepiskopin,
shkatërroi çdo përpjekje minuese kundër tij.
Pas 22 vitesh vjen z. Frashëri për të na fyer,
në mënyrën më dashakeqe, me mitet e tij.
Sa i takon Statutit të 1929, për të cilin ka
nostalgji, është provuar në mënyrë të përsëritur,
se ishte ky Statut me 14 nene të tij, që sklla-
vëroi Kishën Orthodhokse të Shqipërisë tek
pushteti shtetëror dhe se është hartuar përpara
shpalljes së Autoqefalisë së Kishës së Shqipë-
risë. (Për më shumë mund të shikojë dikush
përgjigjen time në Gazeta Shqiptare datë
3.12.2010 si edhe në librin që do të qarkullojë
së shpejti “Ringritja e Kishës Orthodhokse
Autoqefale të Shqipërisë (1991-2012,)
Tiranë 2013.
SHTATOR 2013
Skandal i trefishtë:
Sipas Kushtetutës të Republikës së Shqi- “…i paçliruar ende nga mentaliteti mesje-
përisë, (neni 10, paragrafi 5), është nënshkruar tar, pasi vetëm për ta Shën Mëria vlen më
“Marrëveshja ndërmjet Kishës Ortho- tepër se një hero kombëtar, siç është Naim
dhokse Autoqefale të Shqipërisë dhe Këshi- Frashëri… Shën Mëria nuk më çliroi nga
llit të Ministrave të Republikës së Shqipërisë zgjedha osmane. Ai që më çliroi ishte Naim
për rregullimin e marrëdhënieve të ndër- Frashëri. Vëlla, me bashkatdhetarët e mi
sjella”, dhe është miratuar nga Parlamenti dhe të feve të tjera nuk më bëri Shën Mëria,
është bërë ligj i Shtetit nr. 10057/22.1.2009. por Naim Frashëri, madje ajo më përçau
Sipas këtij ligji (neni 5, paragr.1) “Shteti me bashkatdhetarët e mi të besimeve të
respekton Kishën Orthodhokse Autoqefale tjera. Identitetin tim kombëtar nuk ma kaliti
të Shqipërisë dhe njeh si përfaqësues të saj Shën Mëria, por Naim Frashëri me shokët
vetëm personat e autorizuar nga Sinodi i e tij. Kjo nuk do të thotë se nuk e çmoj Shën
Shenjtë i kësaj Kishe dhe garanton mbroj- Mërinë, por si yll polar kam Naimin dhe
tjen e Kishës Orthodhokse Autoqefale të rilindësit e tjerë. E vlerësoj Shën Mërinë si
Shqipërisë nga çdo person ose grup që pre- nënën e Krishtit për dhembshurinë që ajo
tendon emrin, objektet e kultit, pronat, përhap tek njerëzit...”. Ky tekst është i qartë
për dalldisjen nacionaliste, por jo sigurisht për
besimin e krishterë orthodhoks dhe atë të
“Shteti... garanton mbroj- krishterë në përgjithësi rreth të Tërëshenjtës
tjen e Kishës Orthodhokse Mari. Dhe jo vetëm për orthodhoksët e
Shqipërisë, por edhe për orthodhoksët dhe
Autoqefale të Shqipërisë nga romanokatolikët e mbarë botës, kjo është
çdo person ose grup që prete- diçka fyese.
ndon emrin, objektet e kultit, Z. Frashëri është i lirë të besojë ose jo në
të vërtetat që na jep Kisha Orthodhokse. Por
pronat, simbolet ose vulën e ajo që nuk i lejohet, është të dojë të shfaqet si
saj.” specialist në çështje të Orthodhoksisë dhe të
japë leksione të Theologjisë, të së Drejtës Fe-
simbolet ose vulën e saj”. Ndërsa në nenin tare, të Historisë Kishtare tek Kisha Ortho-
23 paragrafi 1, thuhet përsëri: “Objektet e dhokse Autoqefale e Shqipërisë.
kultit që kanë statusin e monumentit të Çdo historian objektiv e njeh shumë mirë
kulturës t’i kthehen në pronësi Kishës dekadencën në të cilën ndodhej Kisha e
Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë dhe Shqipërisë në dhjetëvjeçarët e parë të shekullit
do të mbrohen e trajtohen nga ligji për të 20-të si edhe shpërbërjen e plotë që i shkaktoi
trashëgiminë kulturore”. regjimi ateist. Por në të njëjtën kohë është fare
e qartë, se nga viti 1991, në një kohë pasigurie
4. Z. Frashëri, në artikullin e tij fyes, nuk dhe turbullirash, Kisha Orthodhokse Autoqe-
mungon të na sigurojë se lindi në 1920 dhe se fale e Shqipërisë forcoi besimin, pajtimin,
u pagëzua i krishterë orthodhoks. Por nuk flet dashurinë, shpresën e popullit orthodhoks dhe
fare për konseguencën e tij ndaj besimit më në përgjithësi të shoqërisë shqiptare, duke
orthodhoks, në vitet e persekutimit ateist, por qëndruar me këmbëngulje dhe në mënyrë të
edhe për vazhdimin gjatë viteve të Demokra- ndërgjegjshme larg çdo lloj përzierjeje politike.
cisë. Është e njohur se shumë vetë në Shqipëri, Për këtë arsye, vlerësohet gjerësisht si brenda
vetëm në emër orthodhoksë, përndoqën vendit dhe ndërkombëtarisht, sepse me praninë
Kishën Orthodhokse. Se sa është dikush me e saj, kontribuoi esencialisht në ndërtimin dhe
të vërtetë orthodhoks, këtë e tregojnë idetë në zhvillimin e përgjithshëm shpirtëror dhe so-
dhe veprat e tij. cial të Shqipërisë.
Sipas z. Frashëri, vetëm “ …ndonjë prift Ky shkrim u botua në
grek” mendon për këtë çështje në këtë mënyrë “Gazeta Shqiptare”
SHTATOR 2013
Nga Ikonom atë Spiro Katundi
Pamë të përsëriten kohët e fu-
ndit në disa media akuza dhe shpi-
fje të ripërsëritura për Kishën Or-
thodhokse, të sulmohet Kryepisko-
pi Anastas, të merret në mbrojtje i
vetëquajturi “prift” dhe “mbrojtës
i Kishës Orthodhokse të Kombit”
Nikolla Marku etj. Dua t’u them dhe
rikujtoj këtyre gazetarëve, se keni më
se njëzet vjet duke thënë e rithënë
të njëjtat gjëra, ku akoma shikojmë
që jeni të paqartë dhe vetë për se-
cilën nga ato që trajtoni, njëkohë-
sisht shohim një gjuhë të ashpër që
përdoret kundër Kishës dhe kleri-
këve të saj, me ofendime aspak ga-
zetareske të shoqëruara me gjyki-
me ordinere, të cilat kanë ulur në
publik, jo vetëm dinjitetin tuaj, por
dhe të mediave që përfaqësoni.
Të tilla shkrime apo emisione sa
qesharake aq dhe keqdashëse u
shfaqën këtë kohë dhe me proble-
min e Kishës në Përmet, për të ci-
lën ju siguroj që do të zgjidhet sipas
vullnetit të Perëndisë dhe jo sipas
oreksit të ndonjë kalimtari...
Prandaj vëllezër ta dini që:
1. Kisha Orthodhokse Autoqe-
fale e Shqipërisë, rindërtimi dhe mi-
sioni i saj, janë sheshit dhe nëse e
frekuentoni njëherë të vetme do të
shikoni dhe prekni nga afër të vër-
tetën, të cilën ju deri më sot e keni
luftuar dhe shtrembëruar me da-
shakeqësi.
2. Duke sulmuar Kryepiskopin
Anastas ju sulmoni gjithë Ortho-
dhoksët e Shqipërisë, për këtë ne ju
kemi sqaruar në vite. Imzot Anastasi,
sot edhe mot si i thonë fjalës, është
dhe do të jetë Kryepiskopi i Ortho-
dhoksëve të këtij vendi. Për të kup-
tuar më mirë këtë, po ju citoj Apo-
stull Pavlin në letrën drejtuar Ro-
makëve, ku thotë: “Kush je ti që
gjykon shërbëtorin e tjetrit? Prej
zotit të vet ai qëndron ose bie, por
do të qëndrojë, sepse Perëndia i
fortë do ta mbështesë” (Rom.14:4).
NGJALLJA
PËRSËRI JU…?
(Turp i ripërsëritur në disa media)
3. Morali juaj dhe i mediave tua-
ja duket qartë kur merrni në mbroj-
tje të vetëquajturin “prift” Nikolla
Markun. Të paktën na dëgjoni ne
që e kemi pasur bashkënxënës, ne
që e njohim dhe e dimë mirë se sa
i zoti është, sa njohuri ka mbi fenë
e tij, sa i digjet zemra për Kombin
dhe se sa “prift” mund të jetë ky
person i pafe. Do të ishte e tepërt
ta ballafaqonim me rregullat dhe
kanonet e Kishës këtë njeri, sepse
nuk do të mbaronim kurrë.
Me gjestin e tij të ulët prej vje-
dhësi ordiner, si dhe me dëbimin e
tij nga shkolla, të themi të drejtën
na erdhi shumë keq. Kishës ju lar-
gua një person që po përgatitej për
të qenë shërbëtor i saj dhe sigurisht
që për vesin e dënueshëm nga Ki-
sha, pritej prej tij të pendohej, por
ai nuk e bëri këtë gjest. Mblodhi
firma që të bëhej prift, se e dinte që
priftëria bëhet me peticione dhe në
fund u përjashtua si hajdut, bukë-
shkelës dhe tradhtar. Juda e tradh-
toi Zotin dhe ai tradhtoi besimin dhe
dashurinë e mësuesit. Në qoftë se
di t‘i lexojë librat e Kishës, dua t‘i
them: shiko himnografin e Javës së
Madhe se si e etiketon Judën kur e
quan “të dashuruar pas parasë”, kjo
i shkon për shtat edhe atij sot,
sepse, që vodhi lek u dëbua nga
shkolla, me lek u vetëshpall “prift”
dhe për lek e ka kthyer Kishën e
zaptuar, në biznesin e tij. Kështu
mund të jetë prifti dhe mbrojtësi i
Kombit?! Priftëria e Altarit është
çështje që lidhet me lutjen vëllezër
dhe nuk fitohet nga ndonjë konkurs
si mund të fitohen vendet e punës,
apo duke futur miq. .
4. Një turp i ripërsëritur është
kur ngatërroni çështjen Çame me
Kishën Orthodhokse të Greqisë dhe
9
Kishën tonë. Me sa di unë, ashtu
si dhe ju e dini shumë mirë nga hi-
storia që, çamët nuk i dëboi Kisha
e Greqisë dhe sot nuk është Kisha
jonë ajo që mund të ndërhyjë për
të zgjidhur problemet e tyre. Mos
ngatërroni adresë zotërinj. Sot ka
dhe njerëz që nuk na kuptojnë si
duhet, ka dhe nga ata që u pagë-
zuan të Krishterë e që pak a shumë
njohin dhe vlerësojnë besimin e tyre
edhe pse ndodhen në mes të një
bote të shthurur, ku nevoja për ta
njohur Perëndinë dhe për të që-
ndruar pranë Kishës së saj është
më e madhe se asnjëherë tjetër. Sa
më shumë të pranojmë pendimin
dhe përuljen, bëhemi më tepër të
hapur dhe çlirohemi nga barra e
egoizmit dhe vogëlsitë e ligësive.
Sado që kjo të duket e çuditshme
dhe jashtë arsyes, ky është morali
i të Krishterëve Orthodhoksë.
…Kujtoni se, besimtarët Ortho-
dhoksë nuk e njohin historinë dhe
jetën e Kishës dhe nuk e shohin të
vërtetën me sytë e tyre, që të gë-
njehen nga këto mashtrime? Punët
e Kishës tonë na takojnë ne dhe
besimtarëve të saj more vëllezër,
çne ju me punët tona? Ne ju hyjmë
juve në punët tuaja? Shikoni një-
herë dhe i bëni analizë vetes se mos
jeni vallë ëndërrimtarë dhe jo rea-
listë, në vend që të jeni paqeda-
shës dhe të frytshëm, kërkoni ta
nxini të vërtetën e Zotit?
Ne, na çudit fakti që ju nuk bë-
heni merak për vendimet e padrejta
që marrin Organet e Drejtësisë, si
në qytetin e Përmetit, ashtu dhe në
atë të Elbasanit, që kanë lejuar të
rrëmbehet dhe dhunohet Kisha
Orthodhokse e Shën Marisë dhe aq
më tepër vlerë historike, duke u
kthyer në biznes vetjak nga zoti
Marku. Ashtu sikundër deri më sot,
ku janë të rrallë ata që janë kapur
për vjedhje dhe shkatërrime të vle-
rave shpirtërore dhe monumentale
(vijon në faqen 10)
10
(vijon nga faqja 9)
nëpër Kisha, edhe ky problem du-
ket qartë që është lënë me dëshirën
jo të mirë për t‘u zgjidhur. Të pak-
tën hajdutët fshihen dhe mezi ka-
pen, po zoti Marku që vodhi jo pak,
por një Kishë të tërë së bashku me
ambientet e saj në mes të ditës dhe
ka njëzet vjet që thotë: ja ku jam,
në gazeta e televizione sheshit. Pse
nuk kapet dhe dënohet? Ç’të jetë
kjo dashakeqësi apo profesionali-
zëm i dështuar? Kush fshihet pas
tij dhe kush e përkrah, nuk është e
vështirë sot për t’u marrë vesh.
Tani të gjithë e dinë cilët janë këta
që e përkrahin këtë person ma-
shtrues ordiner, sepse emrat e tyre
janë nëpër artikujt e gazetave dhe
titrat e emisioneve televizive, një-
kohësisht shohim që e nxjerrin vetë
dhe kush i ka sponsorizuar...
Është dhënë disa herë në me-
dia të ndryshme filmimi i ditës së
fronëzimit të Kryepiskopit Imzot
Anastasit, për të cilin ne jemi kre-
narë për zgjedhjen që ju bë Kishës
tonë, sepse ai u zgjodh për të Kri-
shterët Orthodhoksë dhe për Kishën
e tyre, duke e kryesuar atë me di-
njitetin më të madh në rangun Evro-
pian dhe Botëror. Ai nuk u zgjodh
për asnjë tjetër, person, shoqatë apo
parti që pretendon të ketë pushtet
mbi Kishën, por do të desha ta shi-
konit mirë, jo vetëm atë pjesë video
që paraqitni ju, por të gjithë filmimin
e asaj dite dhe do ta shikoni z. Ni-
kolla Marku civil, duke thirrur: “i
denjë” për Anastasin Kryepiskop
dhe pas dy vjetësh që u dëbua si
hajdut, ai thirri: “i padenjë”. Ai nuk
e do Kryepiskopin dhe është puna
e tij, po pse lejohet të shpërdorojë
në media nacionalizmin kur të
gjithë e dimë që të pandershmit dhe
të korruptuarit sot fshihen pas fja-
lës “Komb”. Dhe atëherë lind pye-
tja: kush është më patriot, ai që ndër-
ton në këtë vend, apo ai që vjedh?
Ne e kemi pohuar dhe e pohoj-
më me guxim që Kryepiskopi është
mësuesi dhe Ati i gjithë Orthodho-
NGJALLJA
PËRSËRI JU…?
ksëve, sepse predikon vetëm “fjalë
të jetës së përjetshme”(Jn.6:68).
Dashuria jonë për Kryepiskopin
është e dukshme, sjell gjykim. Bë-
het fjalë për një dashuri të veçantë,
të pakufizuar, që më mirë do ta
quanim dashuri me të cilën ne i
përgjigjemi dashurisë së atij, që po
sakrifikohet për të gjithë ne, duke
rindërtuar Kishën nga themelet e
saj, duke u përkushtuar për largimin
e dhimbjes e plotësimin e nevojave
të mijëra njerëzve, për sjelljen e gë-
zimit dhe largimit të vështirësive tek
ata, etj.
Është e qartë se Kryepiskopi
kaloi nëpër pengesa të ndryshme
dhe në tundime të shumëllojshme
deri sa arriti këtu ku jemi sot. Ai
është shëmbëlltyra më e mirë e
Zotit në vendin tonë, sepse, në per-
sonin e tij, si tek rrallë ndonjë tjetër,
janë të mëshiruara ato cilësi që
kërkon Zoti tek njerëzit. Ne, të Kri-
shterët Orthodhoksë të Shqipërisë,
e dimë mirë dhe besojmë që veprat
e tij i kanë parë me sytë e tyre të
gjithë shqiptarët pa dallim feje,
sepse ata vetë e pohojnë me gojën
e tyre dhe vlerësojnë personalitetin
e tij, duke thënë: nuk kemi parë deri
më sot një njeri kaq të përkushtuar
dhe me kaq kontribute në këtë
vend. E pra, duhet të qartësoheni
mirë dhe të kuptoni se për Kryepi-
skopin Anastas dhe Kishën që ai
drejton, ajo që ka fuqi të madhe,
është dashuria gjithëpërfshirëse,
krejt e ndryshme nga ajo që propo-
zoni ju me shembuj egoiste të lavdi-
së së kotë, me dëshira për të pasur
pozita dhe të sëmurë nga krenaria
e pushtetit.
…Sot na thoni se i shërbejmë
grekut, po të ishte ndonjë kohë
tjetër do na akuzonit se i shërbenim
italianit, gjermanit apo mund të na
quanit dhe armiq të popullit, si
komunizmi. Po ne si t’u gjykojmë
juve, kujt i shërbeni zotërinj të qo-
rrollisur?. Kështu i shërbehet Ko-
mbit, duke luftuar të mirën, rindër-
timin dhe përparimin? Nuk e dini
që rindërtimi i Kishës është rindër-
tim dhe prestigj i gjithë Kombit.
Të themi të drejtën, për ne në
më se njëzet vjet, veprat tuaja kanë
qenë të errëta, dashakeqëse dhe
intriga të ushqyera me kundërshti.
Brenda errësirës së gënjeshtrës
keni gatuar vazhdimisht mashtrimin
dhe smirën, kultivoni urrejtjen, shpi-
fjen, padrejtësinë, etj. Po ju pyes
zotërinj; a keni parë ndonjëherë
vepra dashurie të Perëndishme?.
Në moralin dhe karakterin tuaj be-
soj se nuk gjen ndonjë gjë të tillë.
Kjo ekziston vetëm në Kishën Or-
thodhokse dhe tek Kryepiskopi
Anastas, i cili udhëheq besimtarët
në paqe, me frymë njeridashjeje,
përpjekje për drejtësi duke kon-
tribuar me vepra dhe bashkekzi-
stencë paqësore midis njerëzve. Ai
është dhe do të mbetet në jetë të
jetëve, për gjithë të Krishterët Or-
thodhoksë të këtij vendi, por dhe
më gjerë, një figurë e shenjtë,
frymë e gjallë për mësimin, eduki-
min dhe zgjidhjen e vështirësive të
shumta, të kësaj jete mëkatare.
KORÇË 2013
SHTATOR 2013
Kalendari
i Liturgjive Hyjnore,
TETOR 2013
1 E Martë † Mbrojtja e Hyj-
lind. Ap. Anania. Roman melo-
disti. Joan Kukuzeli.
3 E Enjte † Hierod. Dionis areo-
pagjiti. Dësh. Elefteri e Rustiku.
5 E Shtunë † Dëshg. Haritina,
Mamelkta. Oshg. Metodia.
Osh. Evdhokimi.
6 E DIEL † 3 LLUKAIT. Ap.
Thomai. Dëshg. Erotidha.
Dësh. i ri Makari.
12 E Shtunë † Dësh. Andro-
niku etj. Dëshg. Andromaqi.
Simeoni, Theologu i ri.
13 E DIEL † 4 LLUKAIT. E
ETËR. SIN. VII EK. Dësh.
Karpi, Florenti.
18 E Premte † Ap. e Ungjillor
Llukai. Dësh. Marini. Oshg.
Efrosina. (Vaj e verë)
19 E shtunë † Pr. Joel. Dësh.
Uari. Oshg. Kleopatra. Osh.
Joani në Rila.
20 E DIEL † 6 LLUKAIT.
Dëshm. Artemi. Oshg. Matro-
na. Gjerasimi në Kefaloni.
23 E Mërkurë Jakovi i Jeru-
salemit, vëlla i Krishtit. Ignati i
Kon/pojës. (Vaj e verë)
26 E Shtunë † Dëshm. Dhimi-
tër Mirovliti. Dëshg. Leptina.
Dësh. Artemidhori.
27 E DIEL † 7 LLUKAIT.
Dësh. Nestori. Prokla, e shoqja
e Pilatit.
NGJALLJA
Organ i Kishës Orthodhokse
Autoqefale të Shqipërisë
Themelues:
Kryepiskopi Anastas
Del nën kujdesin
e Këshillit Botues
Kryeredaktor: Thoma Dhima
Adresa:
Kryepiskopata Orthodhokse,
Rruga e Kavajës, Nr. 151
Tiranë
Tel: (04) 2234 117, 2235 095.
Fax: 2232 109
Shtypur
në shtypshkronjën “Ngjallja”
SHTATOR 2013
Kisha e Lindjes së Hyjlindëses tek Pazari i Vjetër, Përmet
(Fragment studimi. Të plotë mund ta gjeni në www.orthodoxalbania.org)
I adoptuar prej: Gjakumis K.
- Stratobërdha J. (2004), “Kisha e
Lindjes së Hyjlindëses tek Pazari i
Vjetër, Përmet”, Tempulli: Revistë
Periodike Kulturore, v.9, ff.20-32.
…Kisha e Lindjes së Hyjlindë-
sjes në Pazarin e vjetër të Përmetit
ka pasur të paktën katër faza
konstruktive. Studimi i arkitektu-
rës së saj u bazua kryesisht mbi të
dhëna të mbledhura në dy ekspedita
në vitin 2003, gjithashtu edhe pas
kërkimeve në burime bibliografike
dhe dokumentare.
Për shkak të mundësisë së kufi-
zuar për sondazhe dhe gërmime,
nuk disponojmë të dhëna mbi fazën
e parë të konstruksionit të kishës.
Megjithatë, sipas gojëdhënave ve-
ndase kisha u ndërtua afër viteve
1600 dhe ka qenë e vogël. Sot,
asgjë nuk është e dukshme nga kjo
fazë dhe vetëm gërmime ose so-
ndazhe sistematike mund të na
japin të dhëna.
Zhvillimi i Pazarit të vjetër të
Përmetit gjatë shek. XIX dhe rritja
e popullsisë së krishterë në nevojë
për kishë, rezultuan në zmadhimin
gradual të kishës. Faza e dytë kon-
struktive me të cilën kisha u zgje-
rua u krye siç u përmend në kohën
e Meletit, Mitropolitit të Korçës
(1816-1827). Një pjesë e kësaj fa-
ze konstruktive ka mundësi të ndo-
dhet nën strukturën e sotme të ki-
shës, ndoshta në anën lindore, ku,
pas gërmimit të pjesshëm dhe ek-
sperimental në brendësinë e kishës,
u zbuluan gurë të muraturës me ngjy-
rë të ndryshëm nga gurë të tjerë të
kishës. Sidoqoftë, kjo mbetet hipo-
tezë e vërtetueshme vetëm pas gër-
mimit të plotë të suvasë së mureve.
Më pak se 100 vjet më pas, më
1929 kisha pati një fazë të tretë
konstruktive. Në të kisha mori
përmasa madhështore. Një foto-
grafi e vjetër rreth vitit 1930 tregon
kishën përpara fundit të kësaj faze,
që sipas vendasit i përkiste vitit
1934. Në atë kohë struktura e po-
shtme e kishës kishte përfunduar,
por jo struktura e sipërme e saj.
Stilian Adhami [1982, f. 44,] ka pu-
blikuar fotografi të marra pas vitit
NGJALLJA
1934, ku kisha paraqitet e përfu-
nduar. Duke u bazuar në të gjitha
fotografitë, tempulli duket se ishte
i tipit të bazilikës, me kupolë, me
një kambanore dy-dimensionale mbi
murin perëndimor, me katër pilla-
stra qendrore, të cilat ndanin nefin
horizontal nga nefi tërthor, ku mbë-
shtetej kupola. Ana veriore e ki-
shës, në pjesën e lartë të saj, kishte
një grup dritaresh katrore, poshtë
të cilave ndodheshin tri dritare të
tjera dhe një hyrje, shkalla e së cilës
kishte një bazament që duket deri
më sot (2003) nga jashtë. Muratura
e kishës përbëhet nga blloqe të bar-
dha guri, të prerë dhe të përpunuar
me mjeshtri. Gurët janë lidhur fort
njëri me tjetrin nga një shtresë gël-
qereje. Ky stil murature u përdor
shpesh në ndërtesa të arkitekturës
neo-klasike të fillimit të shek. XX.
Muratura e këtij stili paraqitet në
pjesë të ndryshme të kishës, nga
jashtë në murin verior dhe në atë
lindor dhe nga brenda në murin li-
ndor, verior dhe jugor. Një çati dy-
ujse, e ndryshme nga ajo ekzistu-
esja, mbulonte kishën.
Si rezultat i përplasjes së Luftës
së dytë Botërore, qyteti u dëmtua
nga bombardimet italiane. Atëherë,
kisha pësoi dëmtime prej 40 m2 mu-
raturë, 60 m2 suva, 25 m2 çati dhe
15 m2 tavan [A.Q.Sh. F. 602 (1941),
D. 59, f. 35]. Mandej, duket se
dëmtimet që pësoi Pazari i Përmetit
nga zjarri (ndërmjet viteve 1865-
1870, si dhe më 6 Korrik 1943, në
9 Tetor 1943, në 28 Janar 1944 dhe
në 11 Qershor 1944) [Adhami
1982, f. 50] kishin intensifikuar
dëmtimet e tempullit. Si pasojë, te-
mpulli kishte nevojë për riparime të
mëdha, që, siç duket, rezultuan
edhe në zmadhimin e mëtejshëm
të kishës me një shtesë në anën pe-
rëndimore (faza e katërt ndërti-
more).
Këto faza të njëpasnjëshme kon-
struktive të shek. të XX-të krijuan
përshtypjen se kjo kishë mbetej gjith-
monë e papërfunduar, prandaj edhe
mendohej se nuk paraqiste asnjë
vlerë [Adhami 2001c, ff. 146-8].
Në vitin 1961 kisha pati ndryshime
me qëllim ndërtimi të pallatit të kul-
turës, i cili u inaugurua më 1962.
Ndërhyrjet në skeletin e kishës pas
1961 përfshinin: i) Shkatërrimin e
pjesës së lartë të kishës (kupolë,
etj.). ii) Mbylljen e dritareve dhe
hyrjeve origjinale (përveç asaj ju-
gore) me tulla të kuqe dhe hapjen
e dritareve dhe hyrjeve të reja. iii)
Lartësimin prej 2 metrash të pjesës
lindore të kishës për nevojat e ske-
nës së teatrit duke përdorur tulla
të kuqe. iv) Shtrimin e një senazhi
çimentoje në një pikë të lartë të mu-
reve për të siguruar qëndrueshmë-
rinë statike të ndërtesës dhe për të
lidhur muraturën me një mënyrë më
të fortë.
Pavarësisht nga këto ndërhyrje,
një sërë vërejtjesh tregojnë se, nën
pamjen e dukshme të objektit (2003),
gjendet e ruajtur forma origjinale e
ndërtimit të kishës. Këto janë: i)
Ekzistenca e fragmentit të kamba-
nores së ngritur në lartësinë e murit
perëndimor, që mund të shihet nga
zona e katit të dytë, ku qëndronin
spektatorët. ii) Ekzistenca e mure-
ve të kishës që janë të ndryshëm
nga muret e shtesave (në gjerësi,
11
në përbërjen e materialeve dhe në
stilin e muraturës). iii) Ekzistenca
në brendësinë e kishës e harkut të
pjesës lindore të fazës së tretë ndër-
timore, që është ndoshta fakti më i
qartë i ruajtjes së skeletit të kishës
me gjithë punën transformuese që
iu bë asaj.
Ndërhyrja më e madhe që u
realizua në 1961 në formën e kishës
ka qenë ndërtimi i një shtese ko-
mpletisht të re gjatë murit jugor të
kishës dhe më e vogla ndërtimi i
një hajati në pjesën perëndimore të
murit jugor, i cili vazhdon edhe në
pjesën jugore të murit perëndimor,
mbi të cilin në vitin 2003 ka pasur
bazë për vazhdimit e ndërtimit.
Shtesa e përfunduar u ndërtua me
gurë, siç del qartë nga pjesët ku u
gërmua suvaja për të krahasuar
muraturën e saj me atë të kishës.
Por cilësia e muraturës së shtesave,
siç u zbulua, është shumë e dobët
në krahasim me atë të kishës. Gu-
rët e përdorur janë skalitur trashë,
dhe janë vendosur me një mënyrë
të palidhur, duke mos krijuar fuga
midis tyre, si në muraturën e mure-
ve të kishës, por boshllëqe të cilët
janë mbushur me shtresa të trasha
llaçi. Më tej, gjerësia e mureve të
kishës është 90 cm, kurse ajo e mu-
reve të dy shtesave, të ndërtuara
pas 1961, është 60 cm. Të dyja ato
shtesa, gjithashtu edhe e treta në
lartësinë e pjesës lindore të kishës
janë qartë ndryshe nga kisha në tip,
zgjidhje funksionale dhe konstruk-
tive, kompozim i pjesëve përbërëse,
trajtim arkitektonik dhe dekorativ
të pjesës së brendshme dhe të
jashtme, si edhe në stil…
12 NGJALLJA SHTATOR 2013

Akt ekstremizmi kundër Krishterimit në Truallin Evropian

Rezolutë e adoptuar nga Asambleja Politike e Partive Popullore Evropiane
(Bruksel, 5 shator 2013), mbi lirinë e besimit dhe të ushtrimit të tij
Duke marrë në konsideratë: një e drejtë themelore dhe univer-
Rezolutën e pranuar unanimisht sale e të drejtave të njeriut dhe si
për intolerancën fetare, nga Asa- element esencial i demokracisë,
mbleja Politike e PPE, në janar respektimi i të cilit është një pa-
2013; rakusht për të aspiruar në inte-
Është detyrim i yni moral dhe grimin në bashkimin Evropian;
bashkëpërgjegjësi të kujdesemi 2. Dënon aktet e dhunës, që
për të Krishterët nëpër botë, duke kanë si shënjestër minoritetet fe-
marrë parasysh trashëgiminë tonë tare dhe komunitetet ne vende si
kulturore, që i ka rrënjët në traditat Siria dhe Egjipti;
Judeo-Kristiane 3. Dënon fort aktet ekstremiste
Liria e mendimit, ndërgjegjes kundër Kishës Orthodhokse në
dhe e besimit, si principe theme- Përmet, Shqipëri, ndaj priftërinjve
lore, bazohet në Deklaratën e të dhe pronës së saj, si një akt ekstre-
Drejtave Njerëzore të vitit 1948, mizmi kundër Krishterimit në Trua-
dhe në Kapitullin Evropian për të llin Evropian.
Drejtat e Njeriut; 4. U kërkon gjithë autoriteteve
Duke u nisur nga fakti se muajt të frenojnë çdo akt diskriminues
e fundit kanë ndodhur akte ekstre- kundër grupeve fetare dhe të sigu-
mizmi dhe dhune kundër kishave rojnë dinjitet dhe mundësi të njëjta
si vende lutjeje, në Egjipt, Siri dhe për qytetarët e Egjiptit dhe të
Shqipëri, Sirisë.
6. Bën thirrje për respekt dhe
Partia Popullore Evropiane: mbrojtje të pronave të komuni-
1. Riafirmon nevojën e respek- teteve fetare (kisha, institucione
timit të plotë të lirisë së besimit, si bamirësie, shkolla fetare).

“Duhet të gjendet një zgjidhje e pranueshme reciprokisht”

mes Shqipërisë dhe Kishës
Orthodhokse të Shqipërisë,
dialogu konstruktiv dhe si-
gurimi i ekzistencës së shte-
tit ligjor, respektimi i të drej-
tave të pronës, liria e fesë
dhe adhurimit, janë kontek-
sti në të cilin duhet të gje-
ndet një zgjidhje e pranue-
shme reciprokisht”.
Ai thekson gjithashtu se
është e nevojshme që Shqi-
përia të bëjë përpjekje të
mëtejshme për të respek-
tuar të drejtat e njeriut, ndër-
sa është vërejtur pabarazi
në zbatimin e tyre efektiv.
Fyle rithekson se çë-
shtjet e respektimit të të
drejtave të njeriut janë një
pjesë integrale e raporteve
të rregullta të progresit, për
shtetet që aspirojnë të bash-
kohen me BE.

Çështja e Përmetit ka Popullore, të komisionerit

kaluar me kohë kufijtë e
vendit dhe për fat të keq ka
ekspozuar Shqipërinë si një
vend me problem në zbati-
min e lirisë fetare. Kjo u
duk në deklarimin e depu-
tetëve të djathtë të Partive
Fyle, por edhe në reagimet
e organizmave kishtarë.
Kështu, pas pyetjes së
një deputeti evropian komi-
sioneri Stefan Fyle, u për-
gjigj: “Marrëveshja për rre-
gullimin e marrëdhënieve