Raczkowski K., Teoria i praktyka zarzdzania w obszarze publicznym. Refleksje krytyczne, [w:] E. Kuczmera-Ludwiczyska (red.), Zarzdzanie w regionie.

Teoria i praktyka, Oficyna Wydawnicza Szkoy Gwnej Handlowej, Warszawa 2012, s. 229-238.

Konrad Raczkowski

Rozdzia 21

Teoria i praktyka zarzdzania w obszarze publicznym. Refleksje krytyczne

Wstp
Od blisko 30 lat w wiatowej literaturze toczy si dyskusja o moliwoci rozszerzenia nauki o zarzdzaniu o zarzdzanie publiczne, jako swojego rodzaju subdyscyplin, a coraz wyraniej takie podejcie obserwowane jest rwnie w Polsce1. Z tego wzgldu ju dawno wyksztacono w wielu krajach, zarwno w sposb formalny, jak i zwyczajowy (nie poparty ustawodawstwem w zakresie kategoryzacji np.: dyscyplin i specjalnoci naukowych) sposb zarzdzania publicznego, ktry przedmiotem zainteresowania obejmuje pastwo (rwnie ugrupowania integracyjne pastw) i jego obywateli. Zarzdzanie publiczne, ktrego synonimem jest pojcie zarzdzania w sektorze/obszarze publicznym (podejcie przedmiotowe) czy te zarzdzanie sprawami publicznymi (podejcie przedmiotowe) ju dawno stao si faktem. Wida jednak wyranie, i teoria tego zarzdzania bardzo czsto rozmija si z praktyk, wpywajc na niekorzy tej ostatniej. Szczeglnym tego przykadem jest globalny kryzys finansowy zapocztkowany na rynku kredytw hipotecznych subprime w Stanach Zjednoczonych w 2007 i wci ujawniane jego nastpstwa. Uwidaczniaj one jak tragiczne w skutkach jest jedynie amoralne, biznesowe zarzdzanie publiczne, poddane
Zob. S. Sudo, B. Kouch, Rozszerzy nauki o zarzdzaniu o zarzdzanie publiczne jako ich subdyscyplin, [w:] S. Lachiewicz, B. Nogalski (red.), Osignicia i perspektywy nauk o zarzdzaniu, Wolters Kluwer business, Warszawa 2010, s. 382 i nastpne.
1

229

komercyjnemu czy przestpczemu lobbingowi, gdzie zapomniano, e pastwo nie jest spk prawa handlowego. Z tego wzgldu gwnym celem niniejszej publikacji jest wskazanie, i teoria zarzdzania w obszarze publicznym zbyt czsto znajduje jedynie deklaratywne ujcie w praktyce. Poczynione na tej kanwie refleksje krytyczne posu rozwiniciu teorii zarzdzania uwzgldniajcej percepcj administrowania i zarzdzania w obszarze publicznym, akcentujc dychotomiczne podejcie teorii wyboru publicznego w podejmowanych decyzjach. 21.1. Istota sektora publicznego Gwnymi formami organizacji sektora publicznego s instytucje pastwowe,

przedsibiorstwa pastwowe oraz czciowe podzlecenie (wykonane w ramach czynnoci publicznej przez prywatn firm) i cakowite zakontraktowanie (wspdziaanie sektora publicznego z prywatnym). Zadaniem sektora publicznego jest przede wszystkim tworzenie warunkw prawno-organizacyjnych, ktre s niezbdne do funkcjonowania pastwa. Skadaj si na nie zarwno systemy kontrybucji danin publicznych i redystrybucji dochodw, oraz caoksztat spraw zwizanych z szeroko definiowanymi procesami gospodarczymi czy spoecznymi2. wiatowe wskaniki wydajnoci sektora publicznego z 2000 r. na licie liderw lokoway takie pastwa jak Austri, Australi oraz Belgi. Przy czym np.: Grecja zajmowaa pozycj dziewit (od razu za Niemcami), co albo wiadczy o rzeczywicie wysokiej wydajnoci w owym czasie tego sektora w Gracji, lub (co jest raczej prawdopodobne po ujawnieniu faszowania rzdowych zapisw ksigowych w latach pniejszych) kreatywnej ksigowoci3. Sektor publiczny w Polsce ju w 2007 r. zawiera 26% oglnej populacji ludnoci pracujcej w gospodarce narodowej (blisko 3, 6 mln). Trzy najwiksze obszary w sektorze publicznym to edukacja 958 tys. osb, administracja publiczna 894 tys. osb oraz ochrona zdrowia wraz z pomoc spoeczna 549 tys. osb. Jednoczenie w tym samym okresie liczba przedsibiorstw zarejestrowanych w wykazie PKD wyniosa blisko 480 tys., a wiadczona praca obejmowaa aktywno w sektorze gospodarki magazynowej i cznoci, w transporcie czy w zakresie wytwarzania i zaopatrywania w energi elektryczn, wod i gaz4. Procesy prywatyzacyjne spek sektora pastwowego spowodoway, i ich liczba zmniejszya si z ponad 5,9 tys. w roku 1993 do blisko 363 w roku 2008. Jednake cay sektor publiczny zamiast oglnego spadku odnotowa

Zob. podobne stanowisko: A. Frckiewicz-Wronka, Zarzdzanie publiczne w teorii i praktyce ochrony zdrowia, Wolters Kluwer, Warszawa 2009, s. 26. 3 Zob. A. Afonso, L. Schuknecht, V. Tanzi, Public Sector Efficency: An International Comparison, European Central Bank Working Paper Series, Frankfurt am Main 242/2003, s. 12. 4 T. Skica, T. Pomianek, R. Pater, E. Tarnawska, Sektor publiczny w Polsce. Efektywno w dobie kryzysu, eFinanse, www.e-finanse.com nr 3/2009, s. 16.

230

ponad dwukrotny wzrost na skutek zwyki liczby spek z udziaem skarbu pastwa, jednostek samorzdowych czy pastwowych osb prawnych (139, 5 tys. w roku 2007)5. W raporcie OECD pt. Rzd w skrcie z 2011 r. wskazuje si, i instytucje publiczne s wanym podmiotem spoeczestwa i gospodarki, dlatego tak istotne jest ich sprawne dziaanie. W sposb czytelny artykuuje si konieczno dokonywania pomiarw wynikw instytucji rzdowych, a take wano i terminowo z jak powinny by przekazywane dane, ktrych zadaniem byoby uatwienie tyme instytucjom podejmowanie decyzji wzmacniajcych innowacyjno
6

administracji,

priorytetyzacj

wydatkw

czy

ograniczenie

kosztw

funkcjonowania . Wanym w tym wzgldzie jest rwnie przyjta w 2003 r. i poddana do 2008 r. przegldowi stosowania dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ponownego wykorzystania informacji sektora publicznego. Dyrektywa zawiera przepisy dotyczce niedyskryminacji, opat, umw o wycznoci, przejrzystoci, licencji i praktycznych narzdzi umoliwiajcych wyszukiwanie i ponownie wykorzystywanie dokumentw publicznych7. Pomimo, i wiodc rol w pastwie z punktu widzenia PKB odgrywa sektor prywatny, to sektor publiczny skadajcy si zwaszcza na administracj pastwow jest decydujcym czynnikiem, ktry moe uatwi lub utrudni prowadzenia dziaalnoci gospodarczej. To administracja publiczna ponosi odpowiedzialno za zaspokojenie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli, stanowic architektur organizacyjn pastwa w wypenianiu zada publicznych. 21.2. Strategiczne zarzdzanie publiczne, a administrowanie sprawami publicznymi Zarzdzanie strategiczne w odniesie do przedsibiorstwa mona zdefiniowa jako skoordynowane, systematyczne procesy budowy, wdraania, kontroli i weryfikacji strategii. W skrcie mona je okreli jako oddziaywanie na rozwj przedsibiorstwa przez zastosowanie narzdzia, ktrym jest strategia8. Czy w obszarze publicznym nie wystarczy uywanie pojcia zarzdzanie, ktre rozpatrywane np.: z cybernetycznego punktu widzenia stanowi spoeczn form sterowania, polegajc na oddziaywaniu na obiekt sterowany, ktrego celem jest wywoanie w tym obiekcie podanych zmian lub przeciwdziaanie zmianom niepodanym?9.

Najwiksz dynamik zmian w zakresie prywatyzacji przedsibiorstw pastwowych zanotowano w roku 1994 (-969% w do roku poprzedniego) finalizujc prywatyzacj w 969 przedsibiorstwach. Jednoczenie w latach 1993-2008 liczba przedsibiorstw prywatnych zwikszya si blisko dwukrotnie. Zob. E. Adamowicz, Rozwj sektora prywatnego w Polsce w okresie transformacji, SGH-TWP, Warszawa 2009. 6 Government at a Glance 2011, OECD, Paris 2011. 7 Wniosek Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniajca dyrektyw 2003/98/WE w sprawie ponownego wykorzystania informacji sektora publicznego, Projekt, Bruksela 2011, s. 1. 8 Z. Piercionek, Zarzdzanie strategiczne w przedsibiorstwie, Wolters Kluwer business, Warszawa 2011, s. 22. 9 P. Sienkiewicz, Model koordynacji w organizacjach zhierarchizowanych, [w:] W. Kieun, L. Ciborowski, J. Woejszo (red.), Public Management 2010. Prakseologiczne aspekty zarzdzania we wspczesnych organizacjach publicznych, AON, Warszawa 2010, s. 156.

231

A moe zarzdzanie w odniesieniu do sfery publicznej winno stanowi tradycyjny wymiar rozumienia zarzdzania organizacjami, ktry polega na zapewnieniu warunkw, by organizacja dziaaa zgodnie ze swoimi zaoeniami, czyli realizowaa swoj misj, osigaa zgodne z ni cele i zachowywaa odpowiedni poziom spjnoci umoliwiajcy przetrwanie, czyli wyodrbnienie z otoczenia, i rozwj, czyli realizacj misji i celw w przyszoci10. Wydaje si, i zarwno pierwsze, jak i drugie ujcie jest poprawne, przy zaoeniu, i w tym procesie jasno zostanie okrelony podmiot zarzdzania, a realizowana misja czy wizja nie zatraci znaczenia publicznoci na rzecz deklaratywnoci stojcej w sprzecznoci z interesem publicznym. Z tego wzgldu zasadnym wydaje si zaproponowanie rwnie ujcia zarzdzania publicznego w aspekcie strategicznym, odnoszcego si do naczelnych rl kierowniczych czy przywdczych organizacji, jak jest pastwo. To w pastwie bowiem jest tworzona wadza pastwowa, ktra decyduje o zakresie swoich kompetencji. Wszystkie inne organy i instytucje funkcjonujce w ramach pastwa mog dziaa w jego obszarze jedynie na warunkach wyznaczonych przez t wadz. Tradycyjnym tego przykadem jest przyjty w krajach cywilizacji zachodniej trjpodzia wadzy na ustawodawcz, wykonawcz (egzekutywa) oraz sdownicz. Pomimo, i owy podzia z zaoenia winien by rwnorzdny, to zwyczajowo przyjto, i to wadza wykonawcza bdca w rkach rzdu na ktrego czele stoi przewodniczcy bd prezes rady ministrw (w Niemczech jest to Kanclerz) faktycznie sprawuje funkcj rzdzenia i zarzdzania pastwem. Prezes Rady Ministrw jest w zasadzie zwierzchnikiem subowym wszystkich pracownikw administracji rzdowej, nadzoruje za porednictwem swoich przedstawicieli zarwno organy centralne, jak i terytorialne administracji rzdowej. W ustawowych granicach sprawuje przy tym nadzr nad samorzdem i posiada kompetencje generalne do kierowania pastwem11. Prezydent np.: w Polsce, zgodnie z Konstytucj jest wskazywany jako najwyszy organ wadzy wykonawczej, jednake w praktyce nie posiada odpowiednich instrumentw i podmiotw, ktrymi mgby zarzdza. Pomimo, i to Prezydent m.in. desygnuje i powouje Prezesa Rady Ministrw, oraz powouje wskazanych przez niego czonkw RM12, to w praktyce ma jedynie moliwo wspierania czy inicjowania pewnych prac rzdu. W tym kontekcie mona przyj, i strategiczne zarzdzanie publiczne to skoordynowany proces informacyjno-decyzyjny egzekutywy oraz wadzy ustawodawczej i sdowniczej, ktrego celem jest takie wykonywanie zada pastwowych, ktre przyczynia si do dobra danej zbiorowoci spoecznej w dugim okresie czasu.

A. K. Komiski, D. Jemielniak, Zarzdzanie od podstaw, Wolters Kluwer business, Warszawa 2011, s. 18. K. Raczkowski, Percepcja bezpieczestwa ekonomicznego i wyzwania dla jego zarzdzania w XXI w., [w:] K. Raczkowski (red.), Bezpieczestwo ekonomiczne. Wyzwania dla zarzdzania pastwem, Manuskrypt monografii, Wolters Kluwer business, Warszawa 2012. 12 Art. 126 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U, z 1997 r., Nr 78, poz. 483 z pn. zm.).
11

10

232

Proces ten winien posiada zabezpieczenie i kompatybilno z dugofalowymi celami rozwoju pastwa, wynikajcymi z przyjtych dugo i redniookresowych strategii rozwoju kraju oraz kluczowych analiz otoczenia zewntrznego i wewntrznego. Jednoczenie proces ten powinien dysponowa prewencyjnym oraz zaradczym mechanizmem elastycznoci zwaszcza w procesie planowania, podejmowania decyzji i modyfikacji strategii zdolnym do niezwocznej, odwracalnej i dostosowawczej zmiany funkcji czy celu, pod wpywem dziaania si wewntrznych czy zewntrznych. Zauway przy tym naley, i kluczowym w tym wzgldzie s aktywa niematerialne w postaci wiedzy, powstajcej na drodze konwersji danych w informacje, a informacji w wiedz ktre poprzez dan osob s wykorzystywane w procesie podejmowania decyzji. Decyzje z kolei bdce postanowieniem dokonanym w wyniku jakiego wyboru s poprzedzone mniej lub bardziej zaawansowanym procesem mylowym, okrelanym mianem rozumowania. Jest ono definiowane jako rozwizywanie zagadnie za pomoc wnioskowania lub wyprowadzania jednych zda z drugich na podstawie ich stosunku wynikania logicznego13. W obszarze publicznym znacznie bardziej, ni w sferze biznesowej konieczne jest podejmowanie decyzji, a nie czsto obserwowane kunktatorstwo. L. Iacocca w tej kwestii pisa, i: gdybym mia wymieni kluczow cech skutecznego menadera, bez wahania wybrabym

umiejtno podejmowania decyzji. Moesz mie najwspanialszy komputer na wiecie, ktry opracuje wszystkie liczby oraz dane, ale to do ciebie naley zebranie tego wszystkiego do kupy, ustalenie harmonogramu i podjcie konkretnego dziaania (). Oprcz umiejtnoci decyzyjnych menaderowie powinni take posi sztuk motywowania ludzi14. Kluczow w tym wzgldzie wydaje si take umiejtno podejmowania ryzykownych decyzji, a ocena ryzyka jest miar skutecznoci decydenta15. Niestety decyzje podejmowane ze strategicznego punktu widzenia przez wadz wykonawcz (rzd), zbyt czsto nie maj nic wsplnego z efektywnoci czy dbaniem o dobro wsplne. Zbyt czsto zamiast rzdzenia, w ktrym wadza jest wykonywana w ramach legalnego przymusu obserwowa mona rzdzenie oparte na iluzorycznych reguach praworzdnoci. Zamiast zarzdzania publicznego zarzdzanie polityczne nacechowane nepotyzmem, niekompetencj i prywat. Wreszcie zamiast administrowania, ktre bdnie nazywane jest zarzdzaniem niedbalstwo, nierbstwo i permanentne unikanie podejmowania nawet najbardziej banalnych decyzji.

H. Adamkiewicz-Drwio, Wspczesna metodologia nauk ekonomicznych, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa Dom Organizatora, Toru 2008, s. 47. 14 L. Iacocca, W. Novak, Autobiografia, Studio Emka, Warszawa, 2007. 15 R.B. Kuc, Menader w administracji publicznej. Jak zarzdza ryzykiem, [w:] W. Kieun, L. Ciborowski, J. Woejszo (red.), Public Management 2010. Prakseologiczne aspekty zarzdzania we wspczesnych organizacjach publicznych, AON, Warszawa 2010, s. 213.

13

233

Z tego wzgldu do funkcji menaderskich czy kierowniczych w obszarze publicznym z reguy poszukiwane s osoby, ktrymi mona atwo sterowa i kontrolowa (rys. 21.1).
Rysunek 21.1. Charakterystyka typw osb poszukiwanych na stanowiska kierownicze w obszarze publicznym pastwa Bezwzgldnie posuszne Pozbawione zasad logicznego mylenia Lojalne, dbajce o zachowanie wasnej bezkarnoci W wyniku szantau, prowokacji i zatuszowania sprawy Nie posiadajce umiejtnoci czytania midzy wierszami Due zobowizania kredytowe vs. odpowiednia pensja Utajniony stranik interesw danej grupy spoecznej Powoywani w sytuacji ostatecznej, dobrze wyksztaceni

Posuszne

Zmuszone do posuszestwa

Naiwne

Posiadajce trudn sytuacj materialn Reprezentanci danej grupy interesw Merytoryczni eksperci*

*Merytoryczni eksperci nie nale do grupy osb, ktrymi atwo jest sterowa. Ich wybr podyktowany jest przewanie koniecznoci wykonania zada, ktre tylko oni z racji posiadanych kompetencji mog wykona.

rdo: opracowanie wasne na podstawie K. Raczkowski, Percepcja bezpieczestwa ekonomicznego i wyzwania dla jego zarzdzania w XXI w. [w:] K. Raczkowski (red.), Bezpieczestwo ekonomiczne. Wyzwania dla zarzdzania pastwem, Wolters Kluwer business, Warszawa 2012.

W ten sposb wytwarza si negatywna kultura organizacyjna, ktra jest przejawiana zarwno wewntrz sektora publicznego, jak i na zewntrz (wzgldem interesariuszy). Na gruncie nurtu krytycznego zarzdzania dotyczy ona zwaszcza: kultury, stanowicej narzdzie dominacji i opresji, kultury, bdcej synonimem psychicznego wizienia, kultury organizacyjnej jako hipostazy (bdu logicznego przypisujcego realno istnienie obiektom idealnym) i ideologii, kultury organizacyjnej jako mody i wtku pseudonaukowego16.

Zob. . Sukowski, Krytyczna wizja kultury organizacyjnej, [w:] Cz. Szmidt, Problemy zarzdzania. Wspczesne wyzwania polityki personalnej, Wydawnictwo Naukowe Wydziau Zarzdzania Uniwersytetu Warszawskiego, UW, Warszawa 2011, vol. 9, nr 4 (34), s. 8.

16

234

Kultura

organizacyjna

sektorze

publicznym

pozbawiona

cech

jednoczcej

ukierunkowanej pro-pastwowo, a jednoczenie efektywnie wsplnoty sta si moe doktrynersk marskoci organizacyjn, ktra zera organizacj od rodka i poddaje systematycznej autodestrukcji. Kanonem staje si poczucie zobojtnienia, bezkarno wynika z przyzwolenia na marno wiadczonej pracy, a czasowe zmiany teje kultury obserwowane s zazwyczaj (chod nie zawsze) przy zmianach na gwnych stanowiskach kierowniczych, zwizanych ze zmianami rzdu. Wida zatem wyranie, i ryba (pastwo) psuje si od gowy (rzd wraz z caym aparatem wykonawczym obszaru publicznego), a jako tego zepsucia jest tym wiksza, im bardziej grupa sprawujca wadz zainteresowana jest utrzymaniem wadzy, a nie rozwizywaniem konkretnych problemw spoecznych.

21.3. Nowe wyzwania dla zarzdzania publicznego po kryzysie finansowym Najwikszy w historii wiata kryzys gospodarczy ujawniony pod koniec pierwszej dekady XXI wieku na amerykaskim rynku kredytw hipotecznych wysokiego ryzyka (tzw. subprime) by jednoczenie kryzysem zaufania, rzdzenia i zarzdzania. Doprowadzi do powstania 9 najwikszych bankructw w dziejach wiata, 30 mln ludzi pozbawi miejsc pracy i zdewaluowa, a w wielu wypadkach na stae podway midzyludzkie zaufanie17. Przy caych negatywnych konsekwencjach wykreowa jednak szans dla ponownego zredefiniowania nie tylko dziaania gospodarki lecz przede wszystkim mechanizmw planowania, organizowania, przewodzenia oraz kontroli w caym obszarze publicznym pastwa. Wszak to sfera publiczna tworzy mechanizmy organizacyjno-prawne, ktre wpywaj na stan gospodarki danego pastwa, jak i percepcj szeroko definiowanego bezpieczestwa spoecznego jego obywateli. Regulacje sprawdzaj si o tyle, o ile sprawdzaj si ludzie, ktrzy je egzekwuj18. Ludzie z kolei zbyt czsto dbaj jedynie o wasne interesy, a tylko czasami, niejako przy okazji ich dziaanie ukierunkowane jest na dobro innych (co wynika z teorii wyboru publicznego). Jest to zatem szczeglna forma racjonalnego wyboru, w ktrej jednostka umiejscowiona w obszarze publicznym podejmuje decyzje w oparciu o teorie grup interesu i koalicji dystrybucyjnych, ekonomiczn teori trjpodziau wadzy (kadej niezalenie), teori umowy spoecznej i adu konstytucyjnego czy wyborw w warunkach demokracji. W tym miejscu naley stwierdzi, i nie wydaje si, aby konsekwencje kryzysu finansowego byy zaegnane w wielu pastwach wiata. Jest to raczej czasowe uspokojenie nastrojw spoeczestw, atanie dziur budetowych i wprowadzanie mniej lub bardziej skutecznych dziaa naprawczych. W sferze zarzdzania publicznego kluczowymi wyzwaniami wydaj si by te, ktre
Zob. K. Raczkowski, Zagroenia i konsekwencje globalnego kryzysu finansowego w XXI w., [w:] K. Raczkowski (red.), Bezpieczestwo ekonomiczne, op.cit. 18 N. Roubini, S. Mihm, Ekonomia kryzysu, Wolters Kluwer business, Warszawa 2011, s. 243.
17

235

usprawni system dziaania, jakim jest pastwo, a w nim poszczeglne instytucje i jednostki spoeczne. Zaliczy do nich mona: stworzenie procesu permanentnoci zarzdzania publicznego bez wzgldu na kolejne kadencje sprawowania wadzy przy zmianie rzdu (kontynuacja rozpocztych i inicjacja planistycznych koncepcji przez nowy rzd), naprawa moralnego i etycznego chaosu poprzez system edukacji na poszczeglnych etapach nauczania i szkole doskonalcych dla osb ju pracujcych (ponowne przypomnienie i zredefiniowanie dobra i za, prawdy i faszu, honoru i jego braku, rzeczy godnych i niegodnych czowieka, lojalnoci i zdrady, nagrody i kary), stworzenie i umacnianie szk przywdztwa publicznego w ramach systemu edukacji eliminujcego hipokryzj, wzmacniajcego kompetencje i reguy semantyki logicznej w procesie decyzyjnym, budowanie wsplnej i obiektywnej kultury organizacyjnej spoeczestwa w ramach kultury honoru i kultury prawa (przeciwiestwo obserwowanej w wielu krajach subiektywnej kultury organizacyjnej narzucanej wikszoci w ramach braku

poszanowania prawa i deprecjacji honoru, jako kultury prawa), materializacja danych, informacji i wiedzy w ramach podejmowanych decyzji, powierzanie zada kierowania pastwem fachowcom, wywodzcych si z partii politycznych i rodowisk naukowo-eksperckich (w tym biznesowych), a nie miernym, ale wiernym partyjnym poplecznikom politycznym, budowanie interdyscyplinarnych zespow i partnerstwa ludzi o rnych pogldach w zakresie danego zagadnienia, oczekiwanie innowacyjnoci, zamiast biernoci trwania na stanowisku, antycypacja przyszoci z jednoczesn faz dziaa prewencyjnych i strukturalnych, wczanie pracownikw niszego szczebla oraz interesariuszy organizacji w dialog konstruktywnej krytyki zarzdzania korekta bdw przyjmowanie dobrych praktyk. S to tylko gwne wyzwania, lecz ich charakter wskazuje, jak duy zakres przedmiotowopodmiotowy obejmuje sfera publiczna zarzdzania, czsto wymagajca interwencji na poziomie organicznym, a wic fundamentalnym.

236

Zakoczenie Z zaprezentowanej treciwie analizy, bdcej prb uczynienia konstruktywnej krytyki na gruncie zarzdzania w obszarze publicznym wyodrbni mona dwa, nie przystajce do siebie obszary. Pierwszy dotyczy systemu edukacji m.in. w zakresie organizacji i zarzdzania, w ktrym na poziomie akademickim studenci s uczeni klasycznych i wyksztaconych w drodze ewolucji form, metod i technik usprawniania dziaania. W podejciu drugim, tj. praktycznym nastpuje konfrontacja dawnego studenta, a dzi menadera z globalnym wycigiem konkurencji i ryzykiem, zwizanym z podejmowanymi decyzjami. Okazuje si jednak, i gros poukadanych teorii zarzdzania, nie jak, nie przystaje do realnej rzeczywistoci, w ktrej wielu konkurentw zapomniao co to prawo, honor, godno czy odpowiedzialno. Hipokryzja i swoisty muppet show staj si dla wielu kanonem klasycznym rzdzenia czy zarzdzania. Jest to wyraz swoistego Gombrowiczowskiego upupienia menadera (sprowadzenie do roli podrzdnej i niedojrzaej) i przyprawienia gby. Mona to porwna do szybko rozprzestrzeniajcej si gangreny w ktrej organizacja doznaje rozkadu i obumierania swoich struktur. Jeeli stan taki ma charakter dugotrway powodowa moe nieodwracalne skutki, odczuwalne dla danej jednostki, instytucji oraz pastwa. Wyzwa dla zarzdzania w obszarze publicznym jest, a nadto. Czy nie bd one jedynie list pobonych ycze adnie wyartykuowanych na papierze, a kompletnie nie przystajcych do rzeczywistoci? Zweryfikuje to czas i wydarzenia, ktre przez czowieka s przecie planowane, organizowane, przewodzone i kontrolowane.

Bibliografia Adamkiewicz-Drwio H., Wspczesna metodologia nauk ekonomicznych, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa Dom Organizatora, Toru 2008. Adamowicz E., Rozwj sektora prywatnego w Polsce w okresie transformacji, SGH-TWP, Warszawa 2009. Afonso A., Schuknecht L., Tanzi V., Public Sector Efficency: An International Comparison, European Central Bank Working Paper Series, Frankfurt am Main 242/2003. Frckiewicz-Wronka A., Zarzdzanie publiczne w teorii i praktyce ochrony zdrowia, Wolters Kluwer, Warszawa 2009. Government at a Glance 2011, OECD, Paris 2011. Iacocca L., Novak W., Autobiografia, Studio Emka, Warszawa, 2007. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U, z 1997 r., Nr 78, poz. 483 z pn. zm.). Komiski A. K., Jemielniak D., Zarzdzanie od podstaw, Wolters Kluwer business, Warszawa 2011. Kuc R.B., Menader w administracji publicznej. Jak zarzdza ryzykiem, [w:] W. Kieun, L. Ciborowski, J. Woejszo (red.), Public Management 2010. Prakseologiczne aspekty zarzdzania we wspczesnych organizacjach publicznych, AON, Warszawa 2010.

237

Piercionek Z., Zarzdzanie strategiczne w przedsibiorstwie, Wolters Kluwer business, Warszawa 2011. Raczkowski K., Percepcja bezpieczestwa ekonomicznego i wyzwania dla jego zarzdzania w XXI w., [w:] K. Raczkowski (red.), Bezpieczestwo ekonomiczne. Wyzwania dla zarzdzania pastwem, Manuskrypt monografii, Wolters Kluwer business, Warszawa 2012. Raczkowski K., Zagroenia i konsekwencje globalnego kryzysu finansowego w XXI w., [w:] K. Raczkowski (red.), Bezpieczestwo ekonomiczne. Wyzwania dla zarzdzania pastwem, Manuskrypt monografii, Wolters Kluwer business, Warszawa 2012. Roubini N., Mihm S., Ekonomia kryzysu, Wolters Kluwer business, Warszawa 2011. Sienkiewicz P., Model koordynacji w organizacjach zhierarchizowanych, [w:] W. Kieun, L. Ciborowski, J. Woejszo (red.), Public Management 2010. Prakseologiczne aspekty zarzdzania we wspczesnych organizacjach publicznych, AON, Warszawa 2010. Skica T., Pomianek T., Pater R., Tarnawska E., Sektor publiczny w Polsce. Efektywno w dobie kryzysu, eFinanse, www.e-finanse.com nr 3/2009. Sudo S., Kouch B., Rozszerzy nauki o zarzdzaniu o zarzdzanie publiczne jako ich subdyscyplin, [w:] S. Lachiewicz, B. Nogalski (red.), Osignicia i perspektywy nauk o zarzdzaniu, Wolters Kluwer business, Warszawa 2010. Sukowski ., Krytyczna wizja kultury organizacyjnej, [w:] Cz. Szmidt, Problemy zarzdzania. Wspczesne wyzwania polityki personalnej, Wydawnictwo Naukowe Wydziau Zarzdzania Uniwersytetu Warszawskiego, UW, Warszawa 2011. Wniosek Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniajca dyrektyw 2003/98/WE w sprawie ponownego wykorzystania informacji sektora publicznego, Projekt, Bruksela 2011.

238