Anna Czech

Potrzeba lepszego leczenia cukrzycy wpodstawowej irodzinnej opiece medycznej: zwikszenie kompetencji iodpowiedzialnoci
The need of better quality of diabetes mellitus therapy in primary and family medical care: increase of competence and responsibility
Warszawski Uniwersytet Medyczny

Jakie jest przesanie diabetologw do lekarzy rodzinnych odnonie opieki nad chorymi na cukrzyc? Na czym ma polega wsppraca pomidzy lekarzem rodzinnym adiabetologiem?
Wsppraca midzy lekarzem rodzinnym a diabetologiem ma mie przede wszystkim na wzgldzie dobro pacjenta i w dalszej kolejnoci interes spoeczestwa. Amerykanie (T.T. Gimler i wsp., Diabetes Care 1997, 20, 1847) obliczyli, e jeeli leczy chorego na cukrzyc niedokadnie, wsposb niezgodny zwysokimi jakociowymi standardami, to wcigu trzech lat koszt takiej terapii wynosi rednio 11 tys. dolarw. Natomiast leczenie staranne i dobre zgodne z zasadami ustalonymi przez ekspertw jest zawsze tasze i3-letni jego koszt wynosi rednio 8 tys. dolarw. Postuluj wimieniu diabetologw, aby lekarze rodzinni opiekowali si chorymi zgodnie znajlepszymi kryteriami jakoci leczenia, ktre obecnie s uznane wPolsce ina wiecie (1). Powinnimy pamita, e cukrzyca jest przewlek spoeczn chorob, ktra daje wiele powika. Mona ich unikn lub je zagodzi, postpujc zgodnie z ustalonymi zaleceniami odpowiadajcymi wysokim standardom jakoci. Samodzielne leczenie w gestii lekarza rodzinnego powinno dotyczy bada podstawowych, wczesnej diagnostyki upoledzenia tolerancji glukozy i cukrzycy maoobjawowej oraz opieki nad pacjentami znie powikan cukrzyc typu 2,

ktrzy przecie stanowi wikszo chorych. Do specjalisty diabetologa powinno nalee leczenie cukrzycy typu 1 itrudniejszych przypadkw cukrzycy typu 2. Przypadki cukrzycy typu 1 u modych ludzi ochwiejnym przebiegu, przypadki cukrzycy powikanej ze zmianami naczyniowymi, neurologicznymi, cia uchorych na cukrzyc to ju zadania, ktre moe wykona bardzo gruntownie przygotowany specjalista diabetolog (2, 3). Leczenie powika, np. fotokoagulacja laserowa siatkwki, leczenie nerkozastpcze, zabiegi kardiologiczne wymaga wsppracy z okulistami, nefrologami ikardiologami.

Co jednak konkretnie naleaoby do zada lekarza rodzinnego?

Lekarz rodzinny sprawuje opiek diabetologiczn w dwch systemach organizacyjnych: samodzielnym itzw. czonym. Dziaania wramach systemu samodzielnego dotycz opieki prewencyjnej i leczniczej w odniesieniu do licznych grup chorych na cukrzyc typu 2, nie wymagajcych interwencji farmakologicznej, lub te takich, uktrych leczenie przecitnymi dawkami doustnych lekw przeciwcukrzycowych przynosi spenienie kryteriw optymalnej kontroli leczniczej cukrzycy (4). Konkretne zadania lekarza rodzinnego mieszczce si wcelach imetodologii jego praktyki obejmuj: 1)  wczesne rozpoznanie stanu przedcukrzycowego (nieprawidowej glikemii na czczo i upoledzenia

Medycyna Metaboliczna, 2014, tom XVIII, nr 1

www.medycyna-metaboliczna.pl

17

tolerancji glukozy), upowszechnienie prozdrowotnego stylu ycia i kompleksowego ograniczania czynnikw ryzyka cukrzycy (zapobieganie w rodzinie), atake jej gwnego powikania angiopatii cukrzycowej, a szczeglnie miadycy. Odnosi si to do racjonalizacji stylu ycia awic eliminacji bezczynnoci ruchowej, ograniczania zapadalnoci na otyo idyslipidemi, kontroli nadcinienia ttniczego, eliminacji palenia tytoniu ipicia alkoholu; 2)  wprowadzenie planowej edukacji terapeutycznej odnoszcej si do cukrzycy typu 2 ijej powika, a take do upowszechnienia racjonalnego ywienia, obnienie poziomu negatywnych stresw biologicznych ispoecznych; 3)  systematycznego monitorowania glikemii, glikowanej hemoglobiny oraz wczesnych objaww powika, np. zespou stopy cukrzycowej, niedokrwiennej choroby serca itd.; 4)  ustalanie racjonalnych wskaza do podawania lekw z grupy sulfonylomocznika, biguanidw lub innych lekw zmniejszajcych insulinooporno; 5)  prowadzenie lokalnego rejestru chorych i planu wizyt w opiece samodzielnej w swojej grupie podopiecznych. Dziaania te powinny by planowe ikontrolowane. Dziaania lekarza rodzinnego w ramach systemu czonego dotycz:  chorych na cukrzyc typu 2 u ktrych leczenie za pomoc prozdrowotnego przeksztacenia ywienia i stylu ycia oraz przecitnych dawek doustnych lekw hipoglikemizujcych nie przynosi bardzo dobrych wynikw leczenia, chorych na cukrzyc typu 2 wwieku poniej 65 lat,  chorych na cukrzyc typu 2, uktrych istniej objawy powika cukrzycy, oraz  chorych na cukrzyc typu 2, u ktrych wystpuj zagroenia lub objawy innych przewlekych chorb. Opieka czona polega na zorganizowanym i planowanym okresowym kontrolowaniu (np. trwae oddelegowanie konsultacyjne) wymienionych kategorii chorych na cukrzyc wgminnej (dzielnicowej) lub innej poradni diabetologicznej. Chory pozostaje pod sta opiek lekarza rodzinnego, jest jednak take pod cig, planowo dostpn, opiek konsultacyjn poradni diabetologicznej - obie placwki maj wspln dokumentacj chorego (historia choroby) iuzgodniony plan bada iordynacji. Wopiece czonej poradnia diabetologiczna sprawuje te planow

opiek nad poziomem pracy i ewentualnym uzupenianiem wiedzy lekarza rodzinnego.

Jak powinna wyglda wsppraca pomidzy lekarzem rodzinnym adiabetologiem?

Przedstawiciel lekarzy rodzinnych pewnego obszaru kraju powinien by czonkiem zespou kierujcego poradni specjalistyczn, aby wszystkie problemy organizacyjne regulowa na bieco. Najlepsza konsultacja dla lekarza rodzinnego to wsplna zpacjentem wizyta udiabetologa, wporadni specjalistycznej. Godne polecenia jest wsplne korzystanie zplanu opieki ksieczki chorego na cukrzyc. Wane jest, aby chory mia ten dokument stale przy sobie. Stosowa naley rne, dodatkowe sposoby porozumiewania si midzy lekarzami. Idealn metod wymiany informacji jest droga elektroniczna. Myl, e wkrtce bdziemy wiadkami rozwoju tej szczeglnej formy opieki leczenia realizowanego wsplnie przez lekarza rodzinnego ispecjalist cznie (5, 6).

Pimiennictwo
1. Tato J., Czech A., Bernas M.: Diabetologia kliniczna, Wyd. Lek. PZWL, Warszawa, 2008. 2. Verlato G., Muggeo M., Bonora E., Corbellini M., Bressan F., De Marco R.: Attending the diabetes center is association with increased 5-year survival probability of diabetic patients. Diabetes Care 1996, 19, 211-213. 3. Comprehensive Primary Care Initiative, Baltimore: Centers for Medicare and Medicaid Services - (http://innovation. cms.gov/initiatives/comprehensive-primary-care-initiative) 4. Baron R.J., Davis K.: Accelerating the Adaption of High-Value Primary Care ANew Provider Type under Medicare? NEJM 2014, 370, 2, 99-101. 5. Doherty R.B., Crowley R.A.: Principles supporting dynamic clinical care teams: an American College of Physicians position paper. Ann Intern Med 2013, 159-620,6. 6. Jackson G.L., Powers B.J., Chatterjee R. i wsp.: The patient-centered medical home: asystematic review, Ann Intern Med 2013, 158, 169-78.
Adres do korespondencji: Anna Czech 01-231 Warszawa ul. Pocka 15C/40 e-mail: a.czech@interia.pl

18

Medycyna Metaboliczna, 2014, tom XVIII, nr 1

www.medycyna-metaboliczna.pl