Trainingstechnieken bij primaten

Waarom worden trainingstechnieken toegepast? Trainingstechnieken worden toegepast om te zorgen dat het welzijn van primaten zo min mogelijk wordt aangetast tijdens onderzoeken. Stress kan zorgen voor afwijkende resultaten tijdens het onderzoek. Er ontstaat stress bij primaten als er psychologische veranderingen zijn. Bij psychologische veranderingen treedt er een verhoogd cortisolgehalte op in het bloed, dit zorgt voor een verminderde werking van het immuunsysteem en andere biologische variabelen. Daarnaast is bewezen dat getrainde primaten een minder verhoogd cortisolgehalte in hun bloed hebben bij veranderingen van situaties dan ongetrainde dieren en minder agressie vertonen. Het is niet alleen te zien aan het cortisolgehalte maar ook aan stressgedragingen, zoals krabben of schudden van het lichaam. Verder zorgt training ervoor dat primaten beter kunnen omgaan met sociale problemen en training vermindert abnormale gedragingen. Kortom, uiteindelijk zorgt training voor een betrouwbaarder onderzoek. Maar welke trainingstechnieken worden toegepast bij primaten en wat houden die technieken in? Operant conditioneren: Een bewegingspatroon of houding, die toevallig optreedt bij gedrag van een dier. De gevolgen van het dier op een bewegingspatroon of houding kunnen goed, slecht of onverschillig zijn. Het bewegingspatroon of de houding noemt men de operant. Naarmate wat de operant is neemt de frequentie toe of af in het vervolg. Als men de operant wil laten toenemen kan men daar onmiddellijk een beloning voor geven, oftewel een bekrachtiger of reinforcer. Zo creert men voor het dier een bepaalde verwachting na het uitvoeren van een bepaald gedrag. Positieve reinforcement training Dit is een training die gebruikt wordt om te zorgen dat het welzijn van dieren verbeterd wordt. Dit kan door dieren te laten werken voor hun voedsel of meer keuzes en controles te geven over dagelijkse gebeurtenissen. Dit kan zorgen voor een grotere mentale stimulatie, verbeterde sociale interacties en minder zelf gericht gedrag. Uiteindelijk leidt dit tot een verhoogd psychische welzijn van het dier. Negatieve reinforcement training Dit is een training die wordt gebruikt bij een nare situatie die moet gebeuren bij het dier zodat de situatie toch zo aangenaam mogelijk wordt. Zoals bijvoorbeeld bij het krijgen van een injectie. Het dier wordt getraind met behulp van een positieve versterking. Bijvoorbeeld: als hij zijn been toont voor de injectie krijgt hij een snoepje en zo zal hij ook minder nare ervaringen er aan over houden dan zonder beloning.
Target training Hierbij moet een primaat naar het target (object) toegaan en het target aanraken. Het target is goed herkenbaar en kan van alles zijn, een plastic fles, een kleur of zelfs een persoon. Het target kan op alle manieren worden aangeraakt, het is maar net hoe het wordt aangeleerd. Targettraining is nuttig omdat de lichamelijke gezondheid (van buitenaf gezien) van dieren zo gecheckt kan worden door de verzorgers. Daarnaast kan een primaat voor gedurende tijd aan een kant van een hok gehouden worden en zo zonder stress tijdelijk worden gescheiden van zijn groepsnoten.

Shaping Shaping is het aanleren van een gedragspatroon, door geleidelijke benadering en opbouwing. Shaping bestaat uit het onderverdelen van het gewenste gedrag in kleine stapjes, en vervolgens die kleine stapjes n voor n aan te leren tot het volledige gedrag is bereikt. De sleutel tot het succesvol shapen van een primaat ligt in de identificatie van de grootte van de stappen van het leerproces. Is een stap te groot dan kan dit bij de primaat voor verwarring en frustratie zorgen. Zijn de stappen te klein dan kan dat bij het dier leiden tot verveling of verlies van motivatie. Bij shaping beloont men aanvankelijk iedere toevallige beweging van het dier, die een aanzet vormt tot het gewenste gedragspatroon. Wanneer het dier deze aanzet genoeg vertoont, dan beloont men alleen nog maar voor het volledig uitvoeren van het gedrag.

Conditioned reinforcer De reinforcer zelf is een betekenisloos signaal, denk bijvoorbeeld aan een fluitje of klik. Door het signaal herhaaldelijk tegelijk met de primaire reinforcer te gebruiken, vervangt de secundaire reinforcer vanzelf de primaire reinforcer Bij een primaire reinforcer kan het zo zijn dat het dier niet weet waarvoor hij wordt beloond. Stel een aap loopt naar je toe en doet vervolgens zijn arm omhoog, als beloning geef je wat voedsel. De aap weet nu niet of je het lopen beloond of het heffen van zijn arm. Wanneer je een klikker gebruikt kun je precies op het moment als de aap zijn arm optilt klikken, nu weet de aap dat het arm heffen is waarvoor hij wordt beloond.

Desensitisatie Desensitisatie is een trainingsmethode die veel wordt toegepast om primaten oncomfortabele of angstaanjagende stimuli te tolereren en accepteren. Bij desensitisatie wordt een positieve beloning gekoppeld aan een object of situatie die angst of stress oplevert. Desensitisatie vergt wel precieze timing. De positieve reinforcer moet op het juiste moment worden gegeven, wanneer het dier stress of angst heeft, om het dier de situatie te laten associren met de beloning. Wanneer desensitisatie goed wordt uitgevoerd, zal de primaat vaak vrijwillig meewerken zonder enige tekens van stress of angst.

Cooperative Feeding Primaten zijn sociale dieren. Het is dus wenselijk deze in paren of groepen te plaatsen, in gevangenschap. Door het gebruik van een trainingstechniek die cooperative feeding genoemd wordt, is het mogelijk om de dominantie problemen en agressie in de groep te verminderen. Hierbij worden de dominante dieren gestimuleerd om de subdominante dieren te laten eten, en de subdominante dieren worden gestimuleerd om moedig genoeg te zijn om voedsel of aandacht te verkrijgen in het bijzijn van de dominante dieren. Belangrijk is te begrijpen dat dominantie niet gelimineerd kan worden. Agressie is ook normaal in de dierenwereld en zal dus ook nooit verdwijnen. Wel kan door cooperative feeding worden gezorgd dat agressie zo min mogelijk voorkomt, waardoor het welzijn van elk individu kan worden verhoogd.

Bronnen: The use of positive reinforcement training techniques to enhance the care, management, and welfare of lobaratory primates, Gail E. Laule, Mollie A. Bloomsmith, Steven J. Schapiro, Training Laboratory Primates, California, Georgia, Texax Positive reinforcement training in squirrel monkeys using clicker training, Timothy E. Gillis, Amy C. Janes, Marc J. Kaufman, American Journal of Primatology, August 2012, Volume 74, Issue 8, pages 712720 positive reinforcement training in rhesus macaques-training progress as a result of training frequency, A.-L. Fernstrm, H.Fredlund, M. Spangberg and K.Westlund. 4 feb 2009