Professional Documents
Culture Documents
ee Qarammada Midoobay
Taxanaha
Xildhibaanka G/degaanka oo ah
Tababarka
Hoggaamiye
Komishanka Tilmaame-bare 12
Yurub
Tababarka Hoggaanka la Doortay
X arunta
Q M ee
D egsiim ada
A adanaha
(H abitat)
X /dhibaanka
D egaanku
m arkuu yahay
H oggaam iye
Taxanaha
A gabka
Tababarka
Saw irrada w axa iska leh JoelElrod,
N aqshadaha iyo jaan-goynta na V ickiG illette
X /dhibaanka
D egaanku
m arkuu yahay
H oggaam iye
Taxanaha
A gabka
Tababarka
H S/718/04SO
ii
H O RDH AC
Sida lagu m uujiyey natiijooyinka qiim aynta baahiyaha tababarka ee ay qabatay X arunta
Q M ee D egsiim ada A adanaha (H abitat), baahiyaha tababarka ee khuseeya m adaxda
(X ildhibaannada)la soo doortay ee D aw ladda H oose,am a se siyaasiyiinta gudaha,w axa
loo arkaa inay ku jiraan arrim aha caalam ahaan ugu m uhiim san, isla m arkaana, ugu
danaynta yar dhinacyada dhism aha w ax-qabadka ee horum arka D aw ladda H oose iyo
m aam ulkeeda.
iii W axaan u m ahad-naqayaa D r. Fred Fisher iyo M udane D avid W .Tees kaalintii ay ka
qaateen diyaarinta Tilm aam e-barayaashan iyo kuw o kale oo ku jira taxanayaashan,iyaga
oo la kaashaday shaqaalaha X arunta Q M ee D egsiim ada A adanaha (H A A BITA T)
Q aybta Tababrka ee ka tirsan isla X aruntaa Q M oo ay taageero u fidisay D aw ladda
N etherlands.W axa kale oo aan rabaa in aan xuso iyo m adaxda D aw ladda H oose ee Costa
Rica,ElSalvador,K enya,Lithuania,Rom ania iyo U ganda ee naga caaw iyay tijaabintii
goobeed ee Tilm aam e-barayaashan.
D r.W ally N ’D ow
K aaliyaha X oghayaha -G uud
X arunta Q aram ada M idoobay ee
D egsiim ada A adanaha (H abitat
X /dhibaanka
D egaanku
m arkuu yahay
H oggaam iye
Taxanaha
A gabka
Tababarka
iv
A Q O O N SI
Tarjum adda iyo habaynta af Soom aaliga ah ee Tilm aam e-barayaasha H oggaanka la soo
doortay w axay ku hirgashay Barnaam ajka Is-m aam ulka Fiican iyo Tababarka H oggaanka
la soo doortay ee ay m aal-gelisay EU -du,isla m arkaana uu fuliyay X afiis G oboleedka
U N -H A BITA T ee A frika iyo D alalka Carbeed.
Tarjum adda iyo habaynta af Soom aaliga ah ee Tilm aam e-barayaashan Tababarka
H oggaanka la soo doortay, w axa ka haw l-galay koox tarjum adda ku xeel dheer oo ka
tirsan: A kaadem iga N abadda iyo H orum arka, Jaam icadda H argeysa iyo Jaam icadda
Cam m uud;iyaga oo ay ka caaw isay H ay’adda Q M ee H A BITA T,laanteeda H argeysa ku
taal.
M ahad-naq gaar ah w axa m udan A kaadem iga N abadda iyo H orum arka oo ka haw l-
gashay tifaf-tirka iyo isu-ekeysiinta Tilm aam e-barayaashan.
W axa kale oo m ahad-naq m udan Jacfar M axam ed G aaddaw eyne oo A kaadem iga
N abadda iyo H orum arka ee Som aliland ka tirsan, M axam ed M uum in oo Jaam icadda
Bariga A frika ee Puntland ka tirsan iyo M axam ed A frax oo X arunta Cilm i-baadhista iyo
D ood-w adaagga ee K oonfurta-D hexe ee Soom aaliya ka tirsan, kuw aas oo w ada
diyaariyay tarjum adda ereyada Ingiriisiga ah ee Tilm aam e-barayaashan ku jira.
M ahad-naq gaarah w axa isna m udan M aciejSudra oo diyaariyay astaam aha iyo
naqshadaha jaldiyada Tilm aam e-barayaashan.
X /dhibaanka
D egaanku
m arkuu yahay
H oggaam iye
Taxanaha
A gabka
Tababarka
v
X agga
koofiyadda
K oofiyadda uu
xidhan yahay
qofka geesta
m idigta xigaa K oofiyad m aam uuseed oo ay xidhaan
oo lagu xoolo-raacatada buuraleyda Y urubta Bari.
m uujiyey bogag
soo socda w axa
loo soo qaatay
inay astaan u
noqdaan
kaalinta
xildhibaanka
deegaanka ee
lagu bandhigay
buuggan
tilm aam e
baraha ah
talooyinkii iyo
tilm aam ihii ay
ku darsadeen
Tabarayaasha
X /dhibaanka
D egaanku
m arkuu yahay
H oggaam iye
Taxanaha
A gabka
Tababarka
vi
H alka uu kaga jiro tilm aam e-barahan
Bogga
Q aybta 1aad
Q aybta 2aad
Taxanaha
A gabka
Tababarka
vii
X /dhibaanka
D egaanku
m arkuu yahay
H oggaam iye
Taxanaha
A gabka
Tababarka
viii
SID A LO O ISTIC M A A LA Y O TILM A A M E-BA R A H A N
Tilm aam e-barahan Tababarka ee X ILD H IBA A N K A G O LA H A D EG A A N K U
M A RK U U Y A H A Y M A S’U U L M A A LIY A D EED ,sida Tilm aam e-barayaashan kale ee
taxanahan,w axa loo isticm aalikaraa siyaalo badan.
U jeedooyinka buugan loo qoray w axa ay kugu dhiirigalinayaan in aad ku biiriso w aayo-
aragnim adaada tababarenim o siaad sare ugu qaado agabyada tababarka ee xildhibaanada
daw ladda hoose.
Tababarow w axa aad dooran kartaa in aad sidiisa u raacdo agabka buugan taxanaha ah
uu u yaalo. H addiise aad ka door bido w aad kala horm arsan kartaa am a w axbaad ka
bedeli kartaa haddii loo baahdo si loo gaadho ujeedooyinka iyo xaaladaha u gaarka ah
tababarkasta.
W axa aad dooran kartaa tababar saddex saacadood ah adiga oo isticm aalaya layliyada
X /dhibaanka buugan.A m a w axa aad ka faa’iideysan kartaa agabyada badan ee buugan adiga oo ku
D egaanku biirsanaya w aayo aragnim adaada siaad uga dhigato tababarm aalin dhan socda.
m arkuu yahay
H oggaam iye Buuganiw axa uu ka m id yahay 12 buug oo taxane ah oo lagu tababaro hogaam iyayaasha
la soo doortay. W axa aad dooran kartaa am a lagaa codsan karaa in aad qabato aqoon
Taxanaha isw eydaarsikaaga baahan in aad isticm aasho dhaw r buug am a dham m aantood oo m udo
A gabka dheer soconaya. W alow buug kasta loo isticm aali karo gaar ahaantii, hadana
Tababarka w axtarkooda iyo ka faa’iideysigooda w axa uu ka badan yahay m arka taxanaha oo dhan
ay qaataan xildhibaanada daw ladda hoose.
1
Tababar-kooxeedka:
M arka la helo tababare xirfad iyo w aayo-aragnim o leh, agabyada w axa kale oo loo
isticm aalayaa si ay u kordhiyaan w ax-qabadka (perform ance) xildhibaanada m eel ka
w ada shaqeeya m arka la tababaryo. X ildhibaanada m eel ka w ada shaqeeya, w axa la
rum eysan yahay tababaruhu in uu haw laha tababarada ee buugan uu soo diyaariyo una
habeeyo in uu ku daro w ax dheeraad ah isaga oo tixgalinaya duruufaha iyo sifooyinka
kooxda la tababarayo.W axa la rajeynayaa xaaladaha noocan ah in loo arko buugan in uu
yahay agab adeeg (tool kit) oo ay ku jiraan habab tababar oo kala duw an oo la isku
badhxikaro,la isw aafajin karo,w ax lagu darikaro lagana saarikaro hadba sida haboon.
W axa aad haysataa fursad aad ku kala dooranayso noocyada tababarada buugan.W axa
lagu rajo w eyn yahay in aad sida ugu fiican uga faa’iideysato.
X /dhibaanka
D egaanku
m arkuu yahay
H oggaam iye
Taxanaha
A gabka
Tababarka
2
Q aybta 1aad
Q orm ada
X ildhibaanka D egaanku
m arkuu yahay H oggaam iye
X /dhibaanka
D egaanku
m arkuu yahay
H oggaam iye
Taxanaha
A gabka
Tababarka
3
Q orm o Q eexid
X ildhibaanka D egaanku, m arka uu ku jiro kaalinta ah H O G A A M IY A H A w uxu ku
talaabsadaa dham aan doorarka uu am ro siay ugu suurtogasho inuu ugu helo is beddelo
w acan oo w ax ku oolah nolosha codbixiyayaasha iyo bulshadaba.
Soo-ururin
W axaanu calaam adinaynaa/astaam o u yeelaynaa doorarkaaga m arka aad tahay m adax
daw ladda hoose ah oo la soo doortay. Iyadoo aanu rum aysanahay dham m aan doorarkii
hore ee kow iyo tobanka ahaa m arka la isu keeno,haddiisidadaaliyo nidarleh aad uga
soo baxdo,ay taasikaa dhigayso hoggaam iye bulsho,haddana hoggaam intu intaas kum a
eka.
W axaanu kuu soo qaban doonaa siyaalaha qaar xirfadahan shakhsi iyo khibradahaba,
kolka la isu geeyo, ay kuu akidi karaan halka aad ka taagan tahay/kaga jirto liiska
m agacyada huw an sharafta bulshada,kuw aasoo ah kuw a dhab ahaan w ax u qabta.
M ilicsi
M arkaan iska dhigo hoggaam iye,w axa m askaxdayda kusoo dhacaa w aa sidan hoos ku
m uujisan:-
1. ___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
X /dhibaanka 2. ___________________________________________________
D egaanku ___________________________________________________
m arkuu yahay ___________________________________________________
H oggaam iye 3. ___________________________________________________
___________________________________________________
Taxanaha ___________________________________________________
A gabka
Tababarka
4
Q orm o A ragtiyaha xiisaha leh ee la w adaago
John G ardner ayaa ina xasuusinaya,”hoggaam intu w axa nadiif ah m aaha”. Tusaale,
go’aam ada w aa la gaadhaa, dib ayaana loo eegaa am a cuyub ayaa loo celiyaa. Is
afgaranw aayadu had iyo goor w ay dhacaan,nidaam la’aantuna w aa w axaan la gefeyn.
H adafkaad gadhaa hadafka xiga ayuun buu kaaga dhigayaa m id sidii hore ka degdeg
badan loo qabanayo; xal kasta gudihiisa w axa ku jira iniinyo ay leeyihiin m ushkilado
cusub. Sida D onald M ichael inoo sheegayna, xilliyada inta badan am m uuraha
badankoodu gacm aha kuugum a jiraan. M a jiro hoggaam iye ka hela/m absuuda
xaqiiqada,haddana hoggaam iye w alba w uu og yahay.H oggaam iyuhu w aa aragti-bixiye
iyo qofw ax-qabadkiisa ku m asila qiyam la ugu sarreeya ee m ujtam aca.
X /dhibaanka
D egaanku 1. H addiiaad go’aansato in aad dad kale caaw isid m axaa loo baahan yahay inaad ku
m arkuu yahay kacdo bulshada dhexdeeda,adigoo aan dedaalkaas lacag/m aalay daw ladda hoose
H oggaam iye leedahay ku kharashgaraynayn (m asalan,iyadoo aad u suurtogelisid w aalidka aan
ubadkooda la noolayn ee saboolka ah,in loo dhiso guryo ay galaan oo aan dakhli
Taxanaha w eyn kallifin, w axa iyana laga yaabaa inaad u xidhato dhow r koofiyadood oo
A gabka (tuuriyo tirbiicoba isu yeeshid)siam m uurtaasiay u hirgasho. Tusaale:
Tababarka W axaad curisaa siyaasad goleed oo khusaysa m aalka gaar ahaaneed iyo
tallaabooyinka ugu horeeya ee aad qaadilahayd;
Isticm aalaw ooddiiaad “xidhiidhka” ku sam ayn lahayd siaad u ogaato in
hay’adihiiku habboonaa ay niyad ka tahay taakulaynta ashkhaastan soona
5 hel aqoonta iyo farsam ooyinka ku habboon iyo w eliba qalab qiim ihiisu
Q orm o hooseeyo;
M ilicsi
Soo xasuuso w aqtiaad qabatay doorhoggaam in ah adigoo xubin ka ah golaha deegaanka
w axaanad qoraal ka dhigtaa w axaan fidsanayn oo ah dhinacyada m uhiim ka ah ee
dhacdada. K a fekir doorarka kala geddisan ee aynu ka w ada hadalnay ee ku lug leh
m urtiyaha tababarka.K aalintee ayaad jishay/m atishay m arkii aad qaadatay guud ahaan
doorka hoggaam inta ee xaaladda aad soo xasuusatay? H addii aad fursad u heli lahayd
inaad xaaladdaas dib ugu noolaato arrim ahee ayaad w ax ka beddeli lahayd? M axay
yihiin talooyinkaaga hoggaam inta ee ugu w aaw eyni? Sidee ayaad u m alaynaysaa inaad u
kordhin lahayd kartidaada la xidhiidha hoggaam inta, adigoo haysta
dhaqanada/dabeecadaha kala duw an ee ku lingaxan hoggaam inta doorashada ku tim id?
M a jiraan dhaqam o/dabeecado kale oo aad ku w addo inay m uhiim yihiin,haseyeeshee,
X /dhibaanka aan lagu soo darin m urtiyahan? H addiiay sidaas tahay,m axay yihiin?
D egaanku
m arkuu yahay
H oggaam iye
_______________________________________________________________
Taxanaha _______________________________________________________________
A gabka _______________________________________________________________
Tababarka _______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
7
Q orm o A ragtiyaha xiisaha leh ee la w adaago
Tilm aam e-baahan “ X ildhibaanka D egaanku m arka uu yahay Tub-dejiye” w axa aanu ka
sheekaynay ahm iyadda ay leedahay hadaf-yeelashadu iyo qorshaha m udada-dheer,
laakiin xoogga m a aanu saarin in ku filan.
H adaf-yeelashadu,haddii lagu sam eeyo xaaladda im m ika taagan ee runta ah oo keliya
w ax dhan m a noqonayso.X aaladda,adigoo ka dhigan hoggaam iye bulsho,aad ku curiso
go’aanadaada,si xaw li leh ayey isu bedeshaa,taasoo fikradaada ah w aqtiga ka gaadh-
gaadhsiiay inta badan lafteedu noqoto natiijo la hubo oo dib u dhac leh.
W axa loo baahan yahay w aa karti lagu fakiro shuruudaha w axa dadka qaar ay ugu
yeedhaan indheer-garasho w adajir. Bal aynu daym o intaas ka dhow u yeelano
m asuu’liyaddan. A ragtida fog w axay tahay kartida lagaga fakiro m ustaqbalka xagga
w axyaalaha loo baahan yahay in la qabto hadda siloola jaanqaado siguulleh w axaynu is
leenahay w aqtiyada soo socda ayaa la im an doona. H oggaam iyaha la soo doortay ee
daw ladda hoose,w axay u tahay aw ood dhism e oo uu qorshe m ustaqbalka la xidhiidha
habab run ah ugu dejiyo, si uu u gaadho go’aam o is daba-joog ah oo dhagxan sees u
noqda m ushkilad-xalilka bulshada hab w aa dam be la beddelikaro,am a laga guurikaro
haddiiloo baahdo,siuu u daboolo baahiyaha iyo niibaha runta ah ee soo boodidoona.
Si loogu qaato qof ilhaansan/loo qiro inuu m eel fog w ax ka arki karo, indheer-
garashadaasi w aa inay ku dhaqaajiso/ku kiciso xasuuso aad u w acan bulshada, si
dhidibada loogu taago guulo heerarsare ah oo ay bulshadu leedahay. Indheer-garashadu
w axay keentaa hagitaan iyo jihayn ku socda m ushtaqbal aan la hubin hasayeeshee
akidan, m axaa yeelay, bulshada ayaa diyaarisay shaqo-hoosaadkii si ay u
qaabisho/w ajahdo m ustaqbalku m arka uu soo dhigto.
A ragtiyahaas fog w axa laga helaa/ kuu soo jiida haybad iyo xoog m arka cidi kula
qaybsato iyo w eliba kolkay sitartiib ah ugu soo unkam aan dad w ax w adaaga.
W axa jirta m aah-m aah gabow day/qadiim ah oo dulucdeedu tahay hoggaam iyuhu dadka
ka dam beeya/daba-socodka u ah ayuu kartidooda yeeshaa. H oggaam intu w axay u
baahataa inay lahaato dad raaca oo ku dayda,xubinta halista ah ee indheer-garashadu ay
yeelataa w aa danta. Jam es M ac G regor, oo noloshiisa xirfadeed/shaqo ku qaatay
diraasadda hoggaam inta, w uxu akiday ahm iyadda uu leeyahay xidhiidhka
dham m aystiran ee u dhexeeya hoggaam iyayaasha iyo dadka la socda/raacsan.
X /dhibaanka
W axaan ku tilm aam aa hoggaam inta,hoggaam iyayaasha oo ku sasaba dadka
D egaanku
raacsan in ay u haw lgalaan hadafyo cayim an kuw aasoo ka dhigan w axyaabo
m arkuu yahay
qiim o leh iyo dhiirigellino-doonista iyo baahiyaha-xiisaha w eyn iyo
H oggaam iye
filitaanada ay yeeshaan hoggaam iyayaasha iyo dadka la socda intuba.
Taxanaha
A gabka
Tababarka
Sida uu sheegay Burns,m askaxda w eyn ee hoggaam intu w axay fadhidaa habka m arba ay
hoggaam iyayaashu w axay u arkaan oo ay w ax u qabtaan,haddiiay tahay nafahooda am a
kuw a raacsaniqiim aha ay leeyihiin iyo w axyaalaha dhiirigeliya.
M eel fog w ax ka araggu w aa aw ood aad ku arkayso qiim aha aad adigu joogto iyo
8 dhiirigelinaha khuseeya dadka ku raacsan.H oggaam inta ilhaam aysan/hibada leh
Q orm o w aa kartiaad ku gaadhi/hanan karto qiim ayow gaas iyo dhiirigelinadaas sigeesinim o leh
iyo ra’yiaaan ka noqonsho lahayn.
H oggaam intu w axay ka kooban tahay qorshaha m uddada dheer iyo haw laha m udadda
kooban ee la w aafajinayo qorshayaashaas m uddada dheer. Q orshaha lacagta la geliyo
hantida iyo socodsiinta haw sha w axay qayb ahaan ku salaysan yihiin baahiyaha m uuqda
ee ay leeyihiin kuw a ku nool m ustaqbalka iyo ogolaanshahooda inay culayska
m aalgelinaha aad ku dhaqaaqdo adigoo ka w akiilah,ay kaala qaybgalaan w aqtigan aynu
ku jirno. Siyaalo badan ayey arrim ahaasi u yihiin falal aam inaad. H aseyeshee,w axa
m uhiim u ah hoggaam iyayaasha la soo doortay in fakirkooda iyo w axqabadkoodu ay
noqdaan kuw o m uddada-dheer ku lug leh go’aam adooduna ay ahaadaan qaar ka hor
degid leh.Soo cusboonaynta/dib u eegidda go’aam adu inta badan w aa lagam a m aarm aan
si loo “suubiyo” w ax aan sidii hagaagsanayd loo qaban m arkii hore, am ase sidii loo
isticm aalayey duugoobay/googo’ay,am a u baahan in fiiro loo yeesho sabab am a tu kale
darteed. G o’aam ada ka hor degidda loogu talogalay w axa w eeye kuw a xalila
dhibaatooyinku intaanay dhicin, am a dayactira alaabooyinka intaanay tuuris noqon oo
aan qaarkale lagu beddelin (iyagoon w aqtigiilaga beddelilahaa gaadhin).
A rrim ahaasiw axaad m ooddaa inay yihiin haw lo m aala yacniah oo aan u qalm in in laga
dhigo qayb ka m id ah hoggaam inta, ha ahaatee, hoggaam intu w aa aw ood ay leeyihiin
dadka caadiga ah oo ay ku qabtaan arrim o aan caadi ahayn. Bulshooyinka inta badan,
kartida xildhibaanada deegaanku ay ku fikiraan kuna qabtaan go’aan dejintooda ku lug
leh m uddada-dheer iyo ka hor deggida, inta badan w axay yihiin falal qayral caadi
ah/caadiga ka baxsan oo geesinim o iyo hoggaam in leh. M ushkiladaha m aalin w alba
dhaca w axay aw ood u leeyihiin inay budliyaan xataa ku talagallada ugu w anaagsan ee
X /dhibaanka noolayaasha (aadam aha),kuw aasoo ay ku jiraan qaar loo soo doorto xafiiska daw ladda
D egaanku hoose.
m arkuu yahay
H oggaam iye H addiiaan cidiseebayn,doontu w ay caaryeysaa.
9
Q orm o K a-w akiil-noqosho
K a w akiil noqoshada codbixiyayaashaada iyo beeshu w aa udub dhexaadka xilalka
hoggaam inta la soo doorto ee daw ladda hoose.W axa kale oo ay noqon karaan kuw a ugu
adag m arka la garab dhigo am a lala m iisaam o m as’uuliyadahaaga kale. W eligaa m a yara
joogsatay oo m a ka fekertay cidda aad golaha deegaanka uga w akiiltahay? M a w axaad
ka w akiil tahay bulshada baayacm ushtarka ah? M a m asjid Jaam aca? M a halka aad
m agaalada ka deggan tahay?M a dan yar oo kooban oo aad ku qabto hantiilayaasha
dhulka ee bulshada?
M a kuw a dhaqaale ahaan faa’iido laaw ayaasha ah? W aa kuw ee? M ararka qaarkood
xildhibaanada deegaanka w axa dhaqaale ahaan tiiriya ashkhaas dhow r ah,kuw aas oo
fisha danahooda in loo ilaaliyo. W axa jira xildhibaano golaha lagaga badan yahay,
kuw aas oo la m oodo inay u joogaan golaha siay danahooda tirsan ugu ilaashadaan oo
keliya, taasoo m icnaheedu yahay in ay kaga faaiidaystaan xafiiska dano
gaarH oggaam inta G olaha D egaanka ee D aw ladda H oose w aa inay had iyo goor
m askaxda ku haysaa baahiyaha khuseeya bulsho w eynta,arrintaas oo afka laga sheego
ficilna aan lagu darin.U gu horreynta,m ushkiladda m eesha taallaa w axay tahay sharaxa
kooban ee,“bulsho w eynta w axa u roon”.Siyaalo badan ayaa bulshada w axa u fiicaniay
tahay w axaan dhab ahayn ee ku xidhiidhsan w ax la rum aysan yahay oo aanay w ax ba ka
jirin.
Badiba danaha kala gaarka ah w axay ku sheegaan/tilm aam aan w axyaalo kala gedisan.
H abka aad ku tijaabin karto in w axa aad qabanaysaa uu yahay w ax w ada gaadhi kara
bulshada/beesha w axa w eeye adigoo istaaga w ax yar oo is w eydiiya su’aalaha soo
socda. K uw am aa ka faa’iidaysan doona tallaabadan? Faaii’dadaasi m a tahay m id ku
istaahilah am a lagaga gam ’ayo kharashka daw ladda ee ku baxa? M a jiraan dad/qofafay
w axyeello ka soo gaadhi doonto tallaabadan? H addii aad taagan tahay m eelo xariiqaha
ka baxsan,adigoo w addani caadi ah oo daaw anaya go’aankan oo goluhu uu ku cam al
falayo,m axay shucuurtaadu ahaan lahayd? M a w axaad u arkilahayd m aalgelin beesha
dham m aanteed w ada gaadha,m ise arrin lagu naaxinayo/taageerayo koox yar oo beesha
ka tirsan,dano gooniahna w adata? H oggaam intu w axay u baahataaa hubsiiim o/baadhis
noocaas ah,haddiila doonayo inay ka sam ata baxdo w aqtiga adag.
H irgelinta Fikradaha
M alaha u quturka ugu w eyn ee horyaalla hoggaam iyaasha w uxu yahay inuu helo
w axqabad ku lug leh arrim aha la sheegay inay u baahan yihiin in la qabto siay beeshu
hore ugu m arto. D ham m aystirka indheer-garashadu w eligeed w ax sahlan m aaha, dhif
iyo nadirayaana sidhakhso leh loogu gaadhikaraa.
X /dhibaanka M ilicse
D egaanku
m arkuu yahay M a m agacaabi kartaa qaar ka m id ah da’da idinku xigta ee aad rum aysan tahay inay u
H oggaam iye adeegi doonaan beeshiina? M axaad adigu, qof ahaan,qabanaysaa si aad u taageerto
kooxdaas cusub ee tababaran ee hoggaam iyayaasha ah (new cadre)M iyey kusoo daraan
Taxanaha dum ar? M a kuw a dhaqaalaha ahaan aan w ax faa’iidin? M a qolooyinka laga tirade badan
A gabka yahay? M a dar kale oo ah kuw a m ar-m ar iyo dhif hela fursad ay w ax kaga darsadaan
Tababarka baahiyaha hoggaam inta ee beeshiina.
13
Q orm o
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
A qoonso/soo qabo laba am a saddex qof oo beeshiina ku jira oo aad is leedahay w axay
ka joogaan hoggaam inta da’da soo socota w axaanad ku nidargashaa inaad ku soo darto
inay sitoos ah uga qayb qaataan xukunka beesha. K u tax m agacyadooda hoos w axaanad
caddaysaa w axa kuu qorshaysan inaad ku dhaqaaqdo siay ugu soo darsam aan/uga qayb
qaataan:
1._____________________________ 1.______________________
2._____________________________ 2.______________________
3______________________________ 3.______________________
Taxanaha
A gabka
Tababarka
14
Q orm o Q O D O BBO M U H IIM A H
H oggaaintu m aaha shaqo-nadiif ah.M ar-m ar dhif ah ayey arrim uhu sidii
loo qorsheeyey u dhacaan.
D haqanka Shiinaha ee isbeddelka la xidhiidha w axay u yaqaaniin,”fursad
halis ah”, w aa tilm aan ku habboon (sax ah) niibta ku hortaal ee kuugu
adag.
H oggaam intu w axay ka dhigan tahay kolkaad gashato dham m aan
koofiyadaha lagu soo qaaday/lagaga soo sheekeeyey taxanahan ku lug leh
dhacdooyin barasho iyo w axyaabo kale.
H oggaam intu w axay ugu roon tahay m arkad u gashato m arba m idh
koofiyad ah w ax ka badan.
M arhaddiiw ax w alba ay ku xidhiidhsan yihiin w ax kale,hoggaam iyuhu
w aa inuu dayaa m ushkiladda taagan ee xalka loo hayo w axa ka dam beeya
siuu u arko/helo m ushkiladda dam be ee uu abuurayo.
H oggaam intu w axay u baahan tahay indheer-garasho, adigoo ku
dhalinaya dadka kale inay abuuraan indheer-garashooyinkaas kuna
shaqo/xiisa gelinaya sidiiay aragtiyahaas fog uga dhigilahaayeen dhab.
H oggaam iyayaasha firdircooniarrim aha w ay ka hordegaan;w axaanay ka
sii fakiraan kuna haw lgalaan m uddada-dheer ee w aqtiyada soo socda
khuseeya.
K a w akiil noqoshada beesha oo dhan ayaa u w adno ah m as’uuliyadaha
hoggaam inta ee laga rabo xildhibaanka.
H oggaam iyayaasha daw ladda hoose w axay u suurtageliyaan kuna aw ood
siiyaan dadka kale/qayrkood inay beesha la qaybsadaan culaysyada,
fursadaha iyo abaalm arinada.
H oggaam iyayaal badan oo m uhiim ah ayaan kala saari karin korm eerka
iyo aw oodda.
H oggaam iyayaasha firfircooni w axay barbaariyaan hoggaam iyayaasha
m ustaqbalka.
15
Q orm o R aad-raac
1. G ardner,John W .,“H oggam inta” (N ew Y ork,M adbacadda M adaxa Bannaan,
1990),bogga 22.
X /dhibaanka
D egaanku
m arkuu yahay
H oggaam iye
Taxanaha
A gabka
Tababarka
16
Q aybta 2aad
A Q O O N -IS-W EY D A A R SI
X ildhibaanka D egaanku
m arkuu yahay H oggaam iye
X /dhibaanka
D egaanku
m arkuu yahay
H oggaam iye
Taxanaha
A gabka
Tababarka
17
X /dhibaanka
D egaanku
m arkuu yahay
H oggaam iye
Taxanaha
A gabka
Tababarka
18
A qoon is
M uuqaalG uud
w aydaarsi
D anta laga leeyahay
H oggaam intu m arkay tahay m id doorasho ku tim id oo khusaysa daw ladda hoose,w aa
garashada w axa dhabta ah ee la doonayo in la qabto iyo iyadoo looga shaqeeyo hab
dadka kalena ay ku dhiiradaan/xiisa u helaan ay kugu daydaan. W aa nuxurka buugagga
talabixinta ah ee taxan in hoggaam inta la soo doortaa ay tahay xilgudashada nidarka iyo
asluubta w can leh ee la xidhiidha shaqada golaha ee tilm aam aysa kow iy tobanka door
ee xildhibaanku uu ciyaaro.K olka si kale loo dhigo,hoggaam intu w aa w adnaha iyo
nafta haw sha golaha-tam arta m eeldheerw ax looga eego,sisarraysana loo cabbirikaro (
sharxi karo) fikradaha iyo dareem ada,danaha gobanim ada leh ee loo dhaqaajin karo
m aanka dadka kale. H oggaam intu w axay quudin kartaa niyadda dadka, iyadoo u
quturaysa hoggaam iyayaasha, sida uu ku tilm aam ay John G ardner, “inay iyagoo
faraxsan ku tallaabsadaan haw sha arrim aha oo ka dhan ah m arkay silaxaad leh oo ku
filan ay u rum aysan yihiin”.
A qoon-is-w eydaarsigan w axa loogu talogalay inuu qeexo/kala caddeeyo kaalinta
hoggaam inta ee uu gelikaro xildhibaanku oo uu dhiirrigeliyo ku dhaqanka joogtada ah
ee dabciga hoggaam inta. K a qaybgalayaashu w axay aqoonsan doonaan (m uujin
doonaan aw ooddooda iyo aw ooddaradooda qofnim o m arkay gelayaan 11ka kaalinood
ee ku xidhiidhsan hoggaam iyaha la soo doorto ee daw ladda hoose. W axa la siin doonaa
fursad ay ku xasuustaan w axqabadkoodii hore ee xildhibaanim o iyo
ballanqaadkoodii/nidargalkoodii ahaa inay noqdaan kuw a ugu fiican ee ay ogyihiin
siday adegayaalugu noqon lahaayeen codbixiyayaashooda.
Taxanaha
A gabka
Tababarka
19
A rim aha ay kakoobantahay
Tilm aan kooban oo haw lbarasho oo kasta ku lug leh ayaa hoos ku m uujisan iyadoo
A qoon is
w aqtiga loo baahan yahay uu w ax qiyaasan yahay. H addiiaad rabto nidaam ka inaad
w aydaarsi beddesho,inaad w ax ka saarto,am a m urtiaad adigu leedahay ku kordhiso,w aad yeeli
kartaa.
20
A qoon is __________________________
w aydaarsi
Q oraalkooban:H addii w aqtigu uu saam axo,iyo w eliba gaarahaan haddiiaqoon is
w eydaarsiga ku lug leh hoggaam inta loo isticm aalo inuu qayb ka yahay barnaam ij
m id-ilaa-laba toddobaad ah oo xoogga la saarayo dham m aan 12ka buug ee hagitaanka,
ka qybgalayaasha w axa laga codsan karaa inay allifaan/soo saaraanbandhigaana
m urtiqaadata shan ilaa toban daqiiqo oo ku saabsan qorshayashooda is hagaajinta leh
ee xildhibaanada golaha.H aw shani w axay qaadan kartaa dhow r saacadood. W axay
nala tahay w aqtigaas dheeraadka ah inuu aad ugu habboon yahay. Suurtagalnim ada in
ka qaybgalayaasha aqoon is w eydaarsigu ay dham m aystiridoonaan qorshayaashooda
w ay siikordhaysaa m arallaale m arkay ballanqaadyo dadw eyne sam eeyaan.
X /dhibaanka
D egaanku
m arkuu yahay
H oggaam iye
Taxanaha
A gabka
Tababarka
21
A qoon is 12.1 Laylidiyaargarow ah:M A X A Y Q A BTA A N
w aydaarsi
H O G G A A M IY A Y A A SH U ?
U jeeddo
H ab-raaca
W axaad qaybisaa xaashiyo shaqo oo ku lug leh dhacdo halis ah (bogga kan xiga)
w axaanad w eydiisataa ka qaybgalayaashu inay buuxiyaan iyagoo raacaya faritaanada.
1. M axay ahayd w ixii khuseeyey tallaabooyinkaagii am se dabeecadahaagii ee
xaaladdan ah ee ku xasuusiyey adigoo hoggaam iye ah?
2. M axay tahay w axa uu leeyahay qof ee keena/sababa inaynu ku tilm aano,rag
iyo dum arw uxu yahayba,hoggaam iye?
3. Sidee ayeynu u kala saari karnaa dhaqanka hoggaam iyayaasha iyo ka
m aam ulayaasha.
4. Sidee ayey uga duw an tahay hoggaam inta xafiis loo soo doortay ta caalam ka
haw sha ganacsiga gaar, ciyaartooyada, diinta, ciidam ada qalabka sida am a
shaqooyinka kaleba?
X /dhibaanka
D egaanku
m arkuu yahay
H oggaam iye
Taxanaha
A gabka
Tababarka
22
D H A C D O H A LIS A H O O K U TIM I H O G G A A M IN TA
A qoon is
w aydaarsi
G O LA H A
X uuuso xilliaad adiga am a xildhibaan kale uu u dhaqm ay sida hoggaam iye isagoo ku
shaqaynaya xubin golaha ka tirsan. W axaad qortaa w ax yaroo ka m id ah dhinacyada
aad u m uuqda ee dhacdada m eelaha bannaan ee hoos ku yaal. W axaad ka fakirtaa
doorarka kala duw an ee xildhibaanadu ay u xilsaaran yihiin inay ciyaaraan (siyaasad
dejiye, go’aam iye, suurtageliye, isgaadhsiiye, gorgoriye, haw l fududeeye, korm eere,
aw ood-dillaale,alkum e,xooleeye).
D oorkee ayaad ka ciyaaraysay m arkii aad iska yeel-yeelaysay hoggaam inta
xaaladdan? M axaa xaaladdiika soo baxay ee natiijo ahaa,m a tilaadaaduse sidee ayey
w ax ugu dhalisay natiijadii? H addii aad fursad u heli lahayd aad xaaladdii dib ugu
laabato m axaa kale ee aad yeelilahayd? H addiiay w ax kaa horjoogaan inaad noqoto
hoggaam iye gole,jagadee ayaad qaban karilahayd?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
X /dhibaanka _____________________________________________________________________
D egaanku _____________________________________________________________________
m arkuu yahay _____________________________________________________________________
H oggaam iye _____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Taxanaha _____________________________________________________________________
A gabka
Tababarka
23
A qoon is 12.2 D iraasad X aaladeed:D H A C D O A K H LA A Q EED
w aydaarsi
W aqtiga loo baahan yahay45-60
U jeeddo
H abraaca
W axaad siisaa ka qaybgalayaasha naqil ah diraasadda xaaladda, “ laba daran m id
doorada” ee khusaysa heerasluubeed,(eeg bogga kan xiga).W aaad ka codsataa inay
akhriyaan xaaladda iyo su’aalaha ka dam beeya.
X /dhibaanka
D egaanku
m arkuu yahay
H oggaam iye
Taxanaha
A gabka
Tababarka
24
A qoon is
w aydaarsi D H A C D O A K H LA A Q EED
X aalad
A digoo xubin ka ah golaha m agaalada ayaad si lam a filaan ah ula kulantay isagoo
D uqu shaqaalaha daw ladda hoose u dirsanaya haw lo uu isagu shakhsi ahaan u
leeyahay saacadihiishaqada gudahooda.
X aaladda koow aad, w uxu ku am arsiiyey shaqaalaha oo uu ku jiro alxanihii ugu
khabiirsanaa inay u farsam eeyaan/u kiciyaan qaybta dam be ee is jiidka (trailer) siuu
ugu siiqaato xaabo uu girigiisa geynayo.
M ashruucan w axa lagu afjaray in la guro birlibaax (scrap) uu iska lahaa golaha
m agaaladu (inkastoo D uqu uu qaarka dam be (trailer)gashaday lugaha (tires).
A rrinkaas w uxu ku geliyey yaabatiin iyo argagax. D uqu w aa hoggaam iye aw ood iyo
kartileh,w axaanu suurtageliye u ahaa xoojinta dhaqaalaha daw ladda hoose iyo hoos
u dhigidda qiim aha ascaarta daw laddu ay ku joogto dadka m agaalada. W axa intaas
w eheliya ,w uxu ka m id yahay duqayda m galooyinka soo m aray ee la xasuusan yahay
ka ugu caansan. Intaas w axaan ku darayaa, D uqu w aa saaxiibkaa, hagahaaga iyo
tiiriyaha ugu adag golaha dhexdiisa.
Su’aalo
1. M axaa tallaabooyin ah ee uga furan xildhibaanka xaaladdan?
2. M axay yihiin w axtarka iyo w axyelooyinka ay leedahay tallaabo kasta oo
arrintaas khusaysaa?
3. M axay tahay tallaabada la gudboon xildhibaanka ee xaaladdan khusaysaa?
4. Sidee ayuu xildhibaanku w ax u qaban karaa ee uu ku helayaa natiijooyin
raaligeliya una w axyeello yarbeesha iyo m ustaqbalkiisa siyaasaddeed intaba?
X /dhibaanka
D egaanku
m arkuu yahay
H oggaam iye
Taxanaha
A gabka
Tababarka
25
A qoon is 12.3 BA N D H IG G A TA BA BA R A H A
w aydaarsi
W aqtiga loo baahan yahay:30 daqiiqo
U jeeddo
Bandhigiddan w aa inay ka helaan ka qaybgalayaashu fikrado iyo aragtiyo gaar
ahaaneed oo ku saabsan kaalinta hoggaam iyaha iyo seeska fikradeed ee ay u isticm aali
karaan layliyada qofkeliya iyo kooxaha ee ku jira aqoon-is-w eydaarsiga.
H arbraaca
X /dhibaanka
D egaanku
m arkuu yahay
H oggaam iye
Taxanaha
A gabka
Tababarka
26
A qoon is 12.4 Suurtageliyaha:W A X Q A BA D K A H O G G A A M IN TA
w aydaarsi
LA SO O D O O R TA Y
W aqtiga loo baahan yahay:45 daqiiqo
U jeeddo:
H abraaca
Q aybi suurtageliyaha ku m uujisan bogga kan xiga ee la yidhaa “W axqabadka
hoggaanka la soo doortay”.K or u akhriaw aam iirta iyagoo ka qaybgalayaashuna hoos
u akhrisanaya. W axaad ka codsataa ka qaybgalayaasha inay dhibco (rate) u
sam eeyaan 10 door oo m idna aanay dhaafin. W axaad ku adkaysaa/ku cel-celisaa in
dhibcaha ay m arba siiyaan (u gartaan)ka qaybgalayaashu m id w aloo ka m id ah 10 ka
kaalinood ay noqoto xasuus ah inay siday u arkaan ee xaqiiqda ah ay u gelayaan
kaalintaas,m a aha sida ay la tahay inay w ax u qabtaan.
W axaad siisaa ka qaybgalayaasha shan daqiiqo oo ay ku dham m eeyaan kuna
dhibceeyaan (qiim eeyaan) suurtageliyaha. M arkay haw shan bogaan, w axaad u
qaybisaa naqilada xaashiayah shaqada lagu m agacaabo,” Q orshaha w axqabad ee
loogu talogalay hoggaam in qum m an” (ka dam baysa suurtageliyaha). D ib u dhugo
faritaanada ee ku qoran xaashiyaha shaqada kuna dhiirigeli ka qaybgalayaasha inay
isticm alaan gorfaynta goobta aw oodda (force field analysis) ee horum arinta
qorshayaasha lagu toosiyo hoggaam intooda.
27
A qoon is Tusaale,haddiiaad rabtay inaad ka caaw iso qof aad saaxiib tihiin sidiiuu u dhuuban
w aydaarsi lahaa, qorshahaaga w axaad ka bilaabi kartaa adigoo taxa aw oodaha sita (inay sidii
hore caafim aad roonaato,ka m uuqaalw acnaato,lacagtii cunta ay ugu talagashay inay
w ax kaydiso iw m ) aw oodaha ka horjeedaana w axay noqonayaan (cuntada oo ay ku
raxaysato,rabitaan ah inay iska ilaaliso xanuunka gaajadu ay keento,w eheloo ay ka
dhigato dar sideedan cuntada jecel)W axa xiga,inaad deristo m id kasta oo ka m id ah
aw oodaha qiyaasta aad ka qaadato xoogga uu leeyahay.W axaad u fiira yeelataa xoog
w alba w axa uu ku kordhin karo qorshihii aad ka taageeraysay saaxiibadaa si ay isu
caataysiiso m iisaana u yeel ( w ax ku kordhin sarraysa, m id m eel dhexaad ah, m id
hoosaysa).W axaad aqoonsataa aw oodaha aad kantaroolka u hayso w axaanad soo
saartaa w axa aad qaban karto si aad w ax ugadhalisid m id w aloo ka tirsanba.
A xadhidaadu w axa dhicikarta inay m uujiso dhow ristiraatijiyadood oo suurtagalah:
K ordhixooga aw oodaha w ata arrinta.
K u soo daraw oodo w ax w ata oo kale.
W ax ka dhin xoogga w oodaha hortaagan.
K a qaad m eesha aw oodaha hortaagan qaarkood.
W axaad goosataa in qaarka m id ah aw oodaha diidan loo beddelikaro/loo rogi
karo aw oodaha w ax w ata.
Cilm i-baadhisu w axay ina tustay,saddexda istiraatijiyood ee ugu dam beeya ee ku lug
leh dhim idda xoogga aw oodaha hortaagan, inay ka diirdiiran yihiin labada ka
sarreeya. K ordhinta aw oodaha w ax jiidanayaa w uxu u shaqaynayaa oo qudha
siyaadinta diidanaha. M asalan (ka soo qaad), u sheegidda saaxiibadaada cuslaatay
inay ka qorqornanayso sidiihore ay u ahayd haddiiay dhuubato,w axay u arkikartaa
inay dareento inaan la rabin hadda adiga ayaana sabab u ah iyo haddii ay dib ugu
noqoto saaxiibadeedii cunaayada ahaa/hunguri w eynayaasha ahaa, intaba.
Istiraatijiyada ka w acaniw axay noqon kartaa adigoo ku m artiqaada inay w aqtiaad ah
ku qaadato dadka culayska jidhka/buurnaanta dareenka aan w acnayn ka qaba.
X /dhibaanka
D egaanku
m arkuu yahay
H oggaam iye
Taxanaha
A gabka
Tababarka
28
A qoon is
w aydaarsi
W A XQ A B A D K A H O G G A A M IYA H A LA SO O D O O R TO
Su’aalahan w axa looga jeedaa inaad ku dhaqanto si aad u qiim ayso w axqabadkaaga
adigoo ka dhigan hoggaam iye la soo doortay ee kaalintaada w aqtiga xaadirka ah ee
xildhibaanka. Si aad u buuxiso (uga shaqayso) akhri m id kasta oo ka m id ah
caddaym aha tobanka door. Q iyaasta/cabbirka dhinaca m idig ka xigta cadayn w alba,
w axaad ka doorataa tirada aad rum aysan tahay inay tilm aam ayso w axqabadkaaga
dhabta ah.G oobaab ku w areejitirada. Tirada aad ka doorato xaalad kasta w aa inay ka
w arranto (tarjunto) sida aad runtii w ax u qabanayso, oo aan ahayn sida aad w ax u
qaban karto.Sidaas ku w ad ilaa aad goobaabo ku habboon ku w areejinayso halka ku
began caddaynta doorka ee w eydiim aha.
M arkaad goobabaha ku dham m ayso m id w alba oo ka m id ah tobanka door
caddaym ahooda, isu gee tirooyinka goobaabta leh, iskudarkana w xaad ku qortaa
m eesha bannaan ee foom ka salkiisa ah.
H addiiiskudarka dhibcahaagu ay yihiin 80 iyo w ixiika sarreeya,ham balyo! W axaad
leedahay w axqabad hoggaam ineed oo sare. H addii, m arka dhinac kale laga eego,
isugeynta dhibcahaagu ay noqdaan 50 iyo w ixii ka hooseeya, w xa w eeye kum a
shaqaynaysid tayadiihoggaam inta ee beesha ay tahay inay ka fisho xildhibaanadooda.
2.G o’aam iye (w uxu H addaan ahay go’aam iye,w axaan isku
go’aansadaa m arka w ax la kala qiim ayn lahaa sidatan:
doortaa ay jiraan. A ad u kartiiska leh horum arin
kartibadan u baahan
10 9 8 7 6 5 4 3 2 1
29
A qoon is 4.Isgaadhsiiye (w uxu bixiyaa H addaan ahay isgaadhsiiye,w axaan isku
w aydaarsi qabtaana w arka,fikradaha iyo qiim ayn lahaa sidan:
dareem ada sisugnaansho/faham leh. A ad u kartiiska leh horum arin
kartibadan u baahan
10 9 8 7 6 5 4 3 2 1
7.K orjooge (w uxu hubiyaa in w ixii K orjooge ahaan ,w axaan isku qiim ayn
saxa ahaa la qabtay,sikartilehna loo lahaa sidan:
fuliyey). A ad u kartiiska leh horum arin
kartibadan u baahan
10 9 8 7 6 5 4 3 2 1
9.X oleeye (w uxu sam eeyaa H addan ahay xooleeye,w axaan isku
go’aanada ku lug leh curinta, qiim ayn lahaa sidan:
shaxaynta iyo kharash gelidda lacagta A ad u kartiiska leh horum arin
daw ladda). kartibadan u baahan
10 9 8 7 6 5 4 3 2 1
10.A lkum e (w uxu taageeraa A lkum e ahaan,w axaan isku qiim ayn
dedaaladda lagu gahaajinayo,laguna lahaa sidan:
horum arinayo shaqaalaha iyo A ad u kartiiska leh horum arin
hay’adda labadaba). kartibadan u baahan
10 9 8 7 6 5 4 3 2 1
Eeg bogga kan xiga
30
A qoon is Q O R SH E H A W LEED K U LU G LEH H O G G A A M IN TO O SA N :
w aydaarsi X A SH I SH A Q O .
2.Isbeddelka la rabo_____________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
b._________________________ ___________________
_________________________
t._________________________ ___________________
__________________________
j._________________________ ___________________
_________________________
31
A qoon is 12.5 LA TA SH I IY O G U D BIN TA X IR FA D A H A
w aydaarsi
U jeeddo
Layligan w axa looga dan leeyahay in looga helo ka qaybgalayaasha fursad uu m id
w alba ka kale ka caaw iyo horum arinta gacan ka qabashada,qorshayaasha haw leed ee
shaqayn kara siloogu toosiyo w axqabadka hoggaam inta la soo doortay
H ab-raaca
K a qaybgalayaasha w axaad u qaybisaa/kala saartaa saddex kooxood.U sharax in ka
qaybgale kastaa uu dib u dhugan doono m id ka m id ah isbeddeladii uu rabay iyo
qorshe-haw leedkiikhuseeyey (eeg carbiskiiaynu hadda soo dhaafnay) iyagoo ay ku
w eheliyaan labada ka qaybgale ee kale. Labada ka qaybgale ee kale, iyagoo iska
dhigaya la taliyayaal,w axay naqdiyidoonaan qorshe-haw leedka ku shaqaynteeda iyo
dihinaanteeda ee loogu gaadhi lahaa isbeddelka la doonayo. W axa la sii w adayaa
haw shaas ilaa iyo inta ka qaybgale kastaaba uu dib u jalleecayo qorshooyinkiisa
haw sha isagoo ay la jiraan ka qaybgalayaal kale oo uu ka qaatay, dersayna
faalladoodii.
32
A qoon is
w aydaarsi
H addiiaad baran karto,waad qaban kartaa
33
A qoon is Q oraalla tashi
w aydaarsi _____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
34
A qoon is
w aydaarsi
X A R U N TA Q A R A M M A D A M ID O O BA Y EE D EG SIIM A D A
A A D A N A H A (H A BITA T)