Deri sa mos ta ndryshojn (pozitivisht)

gjendjen e tyre
VLERA E KOHS
Profesor:
Amr Halid
Pr botuesin ERIXH LIN-NESHRI
Autor:
Prof. AMR HALID
Titulli i origjinalit:

Titulli:
VLERA E KOHS
Prktheu:
Dr. Musli VRBANI
Korrektor:
Burim Bunjaku
Radhitja kompjuterike,
kopertina dhe dizajni grafik
Mumin Shhu
Kaanik
2005
2
T drejtn e ribotimit e rezervon botuesi
H!rj
Falnderimet vetm pr Allahun,
At e falnderojm,
Prej Tij ndihm krkojm,
Prej Tij krkojm t na fal gabimet tona
Allahut i mb!htetemi t na mbroj nga t k"ijat
tona dhe t k"ijat e veprave tona
K e udh#on Allahu, ai nuk humb,
K e humb Allahu, pr t nuk ka udh#ue!
$ $ $
V"lla i ndruar #
%jat ktij fjalimi do t jetoj ! ba!hku me t& dhe me
nj !htje t rnd!i!hme, dhe me vler, e 'ila !ht
e ndrlidhur fort me be!imin (imanin) n *otin e
+artmadhruar
Kjo !htje e ka vlern ather kur t jemi t
bindur dhe veprojm me t
Kjo !htje e ka vlern ather kur jeta jon
!ht e !toli!ur me t dhe veprohet me t
Kjo !htje !ht !erio#e dhe e rnd!i!hme "
do t thot t kujde!emi pr kohn, ta !hfr&t#ojm
kohn pr ta fituar kna"!in e Allahut
Patjetr duhet " kohn ta kalojm n
dgjue!hmri ndaj Allahut, ta !hfr&t#ojm n at "
,
na !jell kna"!in e Allahut, ta !hfr&t#ojm " t
na !hptojn nga #jarri i -hehenemit dhe t na !hpie
n -henet
Patjetr duhet " kohn ta !hfr&t#ojm
mak!imali!ht n pun t mira dhe t dobi!hme, n
kna"!i t Allahut t +artmadhruar, !ep!e donjri
do t jep prgjegj!i pr jetn (kohn) e tij !i e ka
kaluar
Tran!meton .bni /e!0udi nga /uhamedi a! !e
ka thn1
Ditn e !ijametit asnj "mb e birit t
#demit nu" do t $viz para %otit t
&artmadhruar pa dhn prgjegjsi (pa u pyetur)
pr pes 'shtje):
2 pr jetn ("ohn) e tij si e "a "a$uar(
2 pr rinin e tij si e "a shfrytzuar(
2 pr pasurin e tij si dhe "u e "a fituar dhe si e
"a shpenzuar( dhe
2 pr '"a "a punuar( dhe '"a "a msuar.
3
VLERA E KOHS N ISLAM
4lla i nderuar5 A e di !e 'ila !ht begatia m e
madhe " ta ka dhuruar t& Allahu pa! fe! i!lame65
2 A mo! !ht pa!uria, apo fmijt, po#ita, apo
pu!hteti, bukuria, apo dituria, apo ndo!hta !hndeti65
4lla i nderuar5 T gjitha kto jan begati t
mdha pr t 'ilat duhet falnderuar pandrprer
Allahun dhe prap nuk mjafton ai falnderim Ka
edhe begati tjera t !humta t 'ilat a! " mund t0i
numrojm, mirpo t gjitha ato begati t
!iprprmendura nuk jan begatit m t mdha t
njeriut
7egatia m e madhe t 'iln ia ka dhuruar
Allahu robit t tij pa! .!lamit !ht begatia e koh!,
!ep!e koha !ht hap!ira (vendi) ku bhet adhurimi
(ibadeti), !ikur!e kemi !hum, e !hum adhurime
(ibadete) t 'ilat jan parapar vetm n koh t
'aktuara
4rtet koha n!e !hfr&t#ohet pr at " !ht e
parapar, ather e ngrit njeriun n !hkall t larta
dhe n vendet e mue!hme, dhe t lavdruara t
-heneteve t larta
4rtet koha !ht begatia m e madhe, mirpo
!humi'a e njer#ve kt nuk e din
4rtet koha !ht begatia m e madhe, mirpo
!humi'a e njer#ve nuk jan falnderue!
5
4rtet koha !ht begatia m e madhe, mirpo
!humi'a e njer#ve nuk e mojn dhe e humbin veten
e t&re
4rtet koha !ht begatia m e madhe, mirpo
pr udi !humi'a prej neve, " t mo! them t gjith
ne nuk e ndiejm kt begati t madhe dhe nuk e
llogarit !i begati prej begative m t muara 4rtet
8meti nuk e llogarit !e koha !ht m e muarja dhe
m e vlef!hmja pr t "en 8meti m i muari, dhe
m i vlef!hmi n tr!i
4re kto ka po ju them1
Pr betimet m t !hpe!hta t *otit t +artmadhruar
n +ibrin Fi!nik (Kur0an) jan prbetimet n kohn
dhe ka kan t bjn me kohn Allahu i
+artmadhruar nuk prbetohet n dika ka nuk ka
vler t madhe, por vetm n at ka ka vler t
po!ame 4rtet Allahu !ht prbetuar n kohra t
!humta dhe *oti i +artmadhruar thot1
$%asha na&"n kur rr"s'h& n" &"r"si(.(El-Lejl, !
$%asha di&"n kur sh)al's& n" &"r"si(. (El-Lejl, "!
$%asha )aradi&n# %asha na&"n kur sh&rin"
rr"sir"n#( (Ed-#uha, -"!
$%asha dillin dh ndri*imin &ij kur +"n dri&"#
%asha h"n"n kur )as'n )as &ij ,)"r &" ndri*uar
)rj &ij-(. (E$h-%hem$, -"!
$%asha k'h"n# V"r&& njriu "sh&" n" ,nj"-
hum+j &" si.ur&(. (El-A$r, -"!
9
$B&'hm n" ku/"rrimin h'ri0'n&i& )as
)r"ndimi& &" dilli&1
B&'hm n" na&"n dh *ka aj' &u+'n(.
(El-&n$hikak, ',(!
4!htro dhe anali#o kto !htje5
T gjitha obligimet n i!lam jan t ndrlidhura me
kohn, pra koha !ht vendi apo hap!ira e ibadetit
(adhurimit)
:hembull1 Nama0i
*oti i +artmadhruar thot1
$... V"r&& nama0i "sh&" '+li.imi n" k'h" &"
2ak&uar )"r +sim&ar"&(. (En-)i$a,*+!
Transmeton #bdu$$ah bin )es*udi se e "a
pyetur )uhamedin a.s. se +i$at vepra jan m t
dashura te" #$$ahu, )uhamedi a.s. sht
prgjigjur:
- amazi n "ohn e vet.
Pastaj +i$at,
- Pr t*u sje$$ mir dhe nderimi i prindrve.
Pastaj +i$at,
- &ufta n rrugn e #$$ahut.
.bni )es*udi tregon se po ta "isha pyetur m shum
do t m tregonte m shum pr to.
;
<j !hembull tjetr1 3ka&i
*oti i +artmadhruar thot1
$Hani n.a 4r!&& kur &" )i/n dh +"hn 4r!&
&" sh"nd'sha dh j)n a&" *ka kni )"r '+li.im
m dh"n" ,0ka&in- di&"n &" k'rrura5 ,&"
m+ldhura5- dh m's &)r'ni1 5"r&& Allahu
nuk i d' &)rim&ar"&(. (El-En,am, -!
:hembull1 A.j"rimi
*oti i +artmadhruar thot1
$O ju /" +sua&1 a.j"rimi ,saum- u "sh&" +"r"
'+li.im sikurs /" ish& '+li.im dh i a&!r /"
ishin )ara jush1 k"sh&u /" &" +"hni &" d5'&sh"m.
,jni &" '+li.uar )"r- Di&" &" 2ak&uara1 kush
"sh&" i s"mur" )rj jush 's "sh&" n" udh"&im ,
nuk a.j"r'i-1 a&"hr" ai ,l &" a.j"r'j"- m" 5'n" a/
di&". E a&a /" i r"nd'n ai ,nuk mund &" a.j"r'jn"-1
jan" &" '+li.uar )"r k'm)nsim1 ush/im ,di&'r-1 i
nj" &" 5ar4"ri1 ai /" n.a 5ulln&i j) m" &)"r1 aj'
"sh&" a/ m" mir" )"r &". Mir")'1 )' /" s dini1
a.j"rimi "sh&" m" i mir" )"r ju.
,a&' di&" &" num"ruara jan"- Muaji i
Ramadani& /" n" & ,4ill'i &"- sh)all& Kur6ani1 /"
"sh&" udh"rr"4!s )"r njr"0 dh s/arusi i rru."s
s" drj&" dh dallus ,i &" 5"r&&"s n.a ."njsh&ra-.
E kush )"rj&'n )rj jush k"&" muaj1 l &"
a.j"r'j"1 nd"rsa kush "sh&" i s"mur" 's n"
udh"&im1 l &" a.j"r'j" a/ di&" n.a di&"&
=
m"5'nshm. All-llahu m k"&" d"shir'n lh&"sim
)"r ju1 nuk d"shir'n 5"sh&ir"sim )"r ju. ,&"
a.j"r'ni di&"& l"shuara m" 5'n"- 7" &" )l'&"s'ni
numrin1 &" madh"r'ni All-llahun )"r a&" s u
udh"0'i dh /" &" 4al"ndr'ni(.
(El-.ekare, /+,/-,/0!
>do analitik dhe do !tudiue! kur ta le-oj
pje!n e ajetit fi!nik $... di&" &" 2ak&uara ,&"
ku4i0uara- ...(1 do ta kuptoj dhe do ta prjetoj n
vetvete !e vrtet Allahu i +artmadhruar na poro!it
pr t0i !hfr&t#uar dhe pr t prfituar nga kto kohra
t bekuara, !ep!e kto koh jan t pakta dhe nuk
vijn gjat vitit, prpo! nj her
Tran!meton ?bu @urejre ra !e /uhamedi a!
ka thn1
#gjroni me t part e saj (/nn e 0e) dhe
ndrpritni agjrimin me t part e saj (/n e 0e
tjetr)( vetm nse ndodh 1 t jet mjegu$$ dhe
errsir e madhe( ather muajin parapra" (para
0amazanit) 2haban p$otsojeni n tridhjet dit.
Pra, 1Agjroni kur ta $hihni 2nn e Re dhe
ndrpritni agjrimin kur ta $hihni prap 2nn e Re3
e 'ila !ht !henj dhe prkufi#im i koh!
A
:hembull1 Ha8hi.
*oti i +artmadhruar thot1
$Ha8hi ,"sh&" '+li.im- n" muaj &" 2ak&uar(.
(El-.ekare, 4(!
/uhamedi a! ka thn1
3ndrimi n #rafat sht /a4hi.
(%ahih El-5hamie, Al6ani, +("!
Pra ku!h nuk "ndron n Arafat, nuk e ka ha-hin
V"lla i ndruar#
? !heh !e t gjitha obligimet t 'ilat jan !ht&llat e
i!lamit, t gjitha jan t ndrlidhura me kohn "
8meti ta di dhe ta kuptoj rnd!in dhe vlern e
koh!5
4lle#r5 4rtet #bulimi i or! !ht #bulimi
pr t 'ilin m ! !humti !ht intere!uar umeti i!lam,
me "llim " prej !aj (or!) t prfitoj, t prparoj
dhe t #hvillohet, !ep!e ata e kan kuptuar !erio#i!ht
vlern dhe rnd!in e koh!
:hiko ka m ka ndodhur nj her1
1Pa$i 7 e ki$ha 8aktuar nj takim me nj t huaj, u
9ono9a "0 minuta (nj :erek ore!;
Ai m p<eti:
- A fale$h=
- &u prgjigja, Po;
- A e ke kr<er 2a>hin=
- &u prgjigja Po;
- A e agjron Ramazanin=
B0
- &u prgjigja Po;
- A e fal namazin e 5huma$=
- &u prgjigja Po;
Ai tha: ?udi me :$htjen e mu$liman9e; @eja e
t<re i n>it n nj :$htje 9azhdimi$ht, ndr$a ata
7ndrojn indiferent ndaj a$aj :$htje3;
Koha !ht d!hmi pr njeriun n Citn e
Kijametit
*oti i +artmadhruar thot1
$%' )"r a&a /" nuk +suan "sh&" 0jarri i
Xhhnnmi&. A&a as nuk .j!k'hn /" &" 5dsin ,&"
rha&'hn- as nuk u lh&"s'h& nd"shkimi.
K"sh&u nd"shk'jm" s2ilin /" "sh&" shum" i
)a+sim.
Dh a&a d' &" kli&hin a&!9 $O 3'&i !n"1
n8irrna &" +"jm" 5)ra &" mira1 j' si a&' /" i
+"nim#( %' a nuk u dham" ju5 j&" a/ sa /" ai ka
dashur &" mnd'j"1 ka mundur &" mnd'j" .ja&"
asaj k'h1 madj ju5 u ka ardhur dh
)j.am+ri1 )ra shij'ni1 s )"r 0ullum/ar"& nuk
ka nd'nj" ndihm"&ar(.
(@atir,
+',+(!
BB
V"lla i ndruar#
Pabe!imtart do t d!hirojn t kthehen edhe nj
her n kt bot, ta !hfr&t#ojn begatin e koh! me
t 'iln *oti i /adhruar i ka nderuar robrit e tij, "
begatin e koh! ta !hfr&t#ojn n adhurim ndaj
Allahut, n vepra t mira, me "llim " t !hptojn
prej Dhehenemit dhe t fitojn Dhenetin
Tran!meton .bn /e!0udi ra !e /uhamedi a!
ka thn1
Ditn e !ijametit asnj "mb e birit t
#demit nu" do t $viz para %otit t
&artmadhruar pa dhn prgjegjsi (pa u pyetur)
pr pes 'shtje):
2 pr jetn ("ohn) e tij si e "a "a$uar(
2 pr rinin e tij si e "a shfrytzuar(
2 pr pasurin e tij si dhe "u e "a fituar dhe si e
"a shpenzuar( dhe
2 pr '"a "a punuar( dhe '"a "a msuar.
V"lla#
?dhe p!e mo!ha rinore !ht pje! e veant e jet! !
njeriut, vetm !e ai po!ari!ht pr at pje! t koh!
! rini! do t jep llogari dhe do t prgjigjet n Citn
e Kijametit, !ep!e ajo !ht koha e !trukturimit t
!htatit t tij, !i thuhet1 Koha e pun! dhe e
anga#himit, koha e !uk!e!it dhe prparimit, koha e
aktivitetit dhe e kurio#itetit
B2
/irpo, prkundr k!aj, !humi'a prej ne!h e
har-hon kohn n vepra t padobi!hme, bile edhe n
at ka na dmton !hum
Prej formave t humbje! ! koh! jan1
2 8lja dhe !htrirja pran televi#orit dhe pr'jellja
e programeve t ndaluara
2 :htitja me automjete pa nevoj o!e endja npr
rrug pa nevoj
2 +e-imi i revi!tave t kota dhe t padobi!hme
duke pr'jell lajmet e arti!tve, kngtarve dhe t
humburve
2 Cuke ndenjur !htrir dhe duke fjetur B2 or e
m !hum
2 Endrimi i femrave para pa!"&rave koh t
gjata duke u !toli!ur dhe duke u #bukuruar
2 Cuke kaluar or t tra n rrug dhe re!torante e
kafiteri
2 Cuke kaluar or t tra n bi!eda telefonike,
bi!eda t padobi!hme deri n ort e vona t mbrmje!
2 <pun!it arab duke kaluar ort e pun! ! t&re
n !htje t panevoj!hme dhe t padobi!hme
2 Pje!a m e madhe e rini! !on e kalon kohn
pa pa!ur ndonj pun dhe pa pa!ur ndonj "llim t
'aktuar
B,
V"ll0"r#
Pa! gjith k!aj, a meritojm dhe a mund t
!hpre!ojm " Allahu t na ngrit mbi popujt tjer65
>do njeri i 'ili e humb kohn e jet! ! tij ai e
ka humbur kohn e umetit (popullit) t tij
<!e !hikojm !a koh !ht humbur, p!e ajo
koh t mo! i!hte !hfr&t#uar duke u !jell mir me
prindrit, ndr!a, ata tani ve kan vdekur, koha e
prku!htimit ndaj t&re ka !hkuar dhe ka humbur ra!ti i
bamir!i! gjat jet! ! t&re, humbje e madhe nga ajo
koh e humbur5
:a e !a vite kan !hkuar pa fal nama#, ndr!a
jeta ka e'ur, !a humbje e madhe nga ajo koh e
humbur65
:a e !a vaj#a e kan vendo!ur mbule!n mbi
trupin e t&re, m von jan penduar pr t kaluarn e
t&re
:a e !a njer# kan mund t !hptojn nga
mkatimi dhe pabe!imi, mirpo nuk kan krkuar
k!hilla nga njer#it e mir dhe thirr!it e fe!, ndr!a
jeta (koha) e t&re ka e'ur, !a humbje e madhe pr
kohn e humbur65
<j plak h&n n -hami dhe i !heh !e !i t rinjt
h&n n -hami dhe fillon t "aj pr rinin e tij !e !i e
ka kaluar, dhe nuk !ht fal, por ka filluar t falet n
ple"ri
B3
V"ll0"r#
>do gj " na ndodh !ht re#ultat i mo!prfillje! !
urdhrave t *otit ton, re#ultat i humbje! ! koh!
!on n ep!he, e jo n adhurim
4et koha !ht jeta 4ra!ja e koh! (humbja e
koh!) bhet duke e har-huar n !htje t
panevoj!hme dhe t padobi!hme, duke e har-huar n
loj e hajgare dhe duke i plot!uar ep!het me gjra t
ndaluara, duke kaluar kohn n mo!kr&erjen e
obligimeve dhe duke e kaluar kohn n vepra t
k"ija Kjo !ht edhe vra!je e vet jet! K& !ht
krim prej krimeve m t mdha dhe !hkatrrim prej
!hkatrrimeve
V"ll0"r#
<uk mundet " k& 8met t ket udhhe"jen dhe
krenarin deri!a jetn e tij e kalon n ep!he, duke mo!
i kr&er urdhrat e *otit dhe duke vepruar llojet e
ndr&!hme t gabimeve dhe harameve
<e meritojm dhe !hpre!ojm prej *otit t
+artmadhruar " 8metin ton ta ngrit mbi t
gjith popujt, ather kur ne i kthehemi Atij me
!in"eritet, " ta dgjojm At dhe ta !undojm ep!hin,
e mo! t0i bhemi !hrbtor !hejtanit, n at mn&r ne
e ndr&!hojm gjendjen n t mir dhe n at ka e
kna" Allahun e +artmadhruar ? ather kur
Allahu i +artmadhruar kna"et me ne, Ai na ngrit
neve mbi armi"t tan, na mon neve dhe i nnmon
B5
ata t 'ilt na nnmojn, !ep!e *oti i +artmadhruar
$Nuk ndr!sh'n .jndjn nj" )')ulli drisa ai
)')ull nuk ndr!sh'n .jndjn &ijF
(Err-Rra,d,
!
4lla i nderuar5
Ta di!h !e ke pr t dhn prgjegj!i para Allahut
pr do !ekond, pr do a!t, bile edhe pr do
fr&mmarrje
V"ll0"r#
A e dini !e ka !ht jeta6
Geta prbhet prej viteve, pa!taj vitet prbhen prej
muajve, pa!taj muajt prej ditve, ditt prej orve,
ndr!a ort prej fr&mmarrjeve
:hiko5
Ku!h i humb fr&mmarrjet i ka humbur ortH ku!h i
humb ort, i humb dittH ku!h i humb ditt, i humb
javtH ku!h i humb javt, i humb muajtH e ku!h i
humb muajt, i humb vitetH e ku!h i humb vitet, e ka
humbur jetn e tijH e ku!h e humb jetn e tij, ai !ht
prej t humburve, ndr!a e kundrta !ht k!htu1
Ku!h i ruan dhe kujde!et pr a!tet dhe
fr&mmarrjet, ai !ht kujde!ur pr ort e tijH ku!h
kujde!et pr ort e tij, !ht kujde!ur pr ditt e tijH
ku!h kujde!et pr ditt e tij, !ht kujde!ur pr muajt
e tijH ku!h kujde!et pr muajt e tij, !ht kujde!ur pr
vitet e tijH ku!h kujde!et pr vitet e tij, !ht kujde!ur
B9
pr jetn e tijH e ku!h kujde!et pr jetn e tij !ht prej
fitimtarve 4et koha !ht jeta
Thuhet !e koha !ht ari, ndr!a un them !e
koha !ht m e muar !e ari, !ep!e ari humbet e
gjetet, ndr!a koha n!e humbet kurr nuk mund t
rikthehet
B;
K:;DESI I < %ARVE <AN N
SH=R><3IMIN E KOHS N
KNA7SIN E ALLAH:<
Imer .bn @attabi ra ka thn1
1E kur t flej un=A )$e flej natn e hum6i t
drejtn (o6ligimin! :ka e kam te Boti i Cadhruar, e
n$e flej ditn e hum6i t drejtn (o6ligimin! :ka e
kam ndaj popullit3;
2ead bin )uadhi(
i 'ili ka pa!ur jet t bekuar dhe anga#him !hum t
mir, i!lamin e ka pranuar n mo!hn tridhjet
vjeare, ndr!a ka ndrruar jet n mo!hn tridhjet e
!htat vjeare, kur!e koha e tij (vitet) n i!lam nuk ka
"en m !hum !e !htat vite, mirpo n momentin e
vdekje! ! tij e kan vler!uar banort e "iejve dhe t
tok!, !ep!e prej momentit t pranimit t i!lamit e ka
kuptuar vlern e koh! dhe e ka !hfr&t#uar kohn n
kr&erjen e det&rave ndaj Allahut t +artmadhruar
Tran!meton Dhabiri ra !e
/uhamedi a! ka thn1
5sht tronditur #rshi i t 6jithmshirshmit
nga vde"ja e 2ead bin )uadhit.
(Cutefikun alejhi!
B=
Tran!meton .bni 8meri ra nga /uhamedi a!
!e ka thn1
!y sht pr t +i$in "a $viz edhe #rshi pr
vde"jen e tij dhe i jan hapur atij dyert e 1iejve e t
to"s( dhe e "an dshmuar ("an prezantuar n
vde"jen e tij) shtatdhjet mij me$e".
(%uneni )e$aijut, %ahih 5hamiu i Al6anit, hadithi
'4/(!
4lla5
/und t p&et ndoku!h1 >ka ka punuar :eadi gjat
at&re !htat viteve pr ta arritur kt vler dhe kt
grad6
Prgjigjja !ht1
JAi prej momentit t pranimit t i!lamit e ka
kuptuar vlern e koh!, !ht anga#huar " gjat tr
koh! t jet n det&r dhe n prku!htim ndaj
Allahut dhe pr kt ar!&e e ka nderuar m fi!niku K
Allahu i +artmadhruar, e ku!h mund t nderoj dik
m !hum !e AllahuF65
7samete bin %ejdi
edhe p!e ka "en !hum i ri, ai "&!h n mo!hn B9
vjeare e ka udhhe"ur u!htrin mu!limane
Tran!meton Abdullah bin 8meri ra !e kur
/uhamedi a! e ka drguar nj ek!pedit e ka 'aktuar
udhhe"! 8!ame bin *ejdin, nj pje! e u!htri! e
BA
kan kritikuar kt vendim /uhamedi a! !ht
ngritur n kmb dhe ka mbajtur nj fjalim1
Pasi 1 e "riti"oni nj vendim t ti$$ (pr emrimin
e tij si prijs) ta dini se edhe pr emrimin e prindit
t tij si prijs e "an "riti"uar( por ta dini se pr
%otin( ai dhe "y jan "rijuar pr udhhe1s edhe
pse ai sht prej m t dashurve te un( ai edhe
nesr do t jet prej m t dashurve te un.
(Cutefikun alejhi!
@a!an ?l27a!riu, *oti e m!hiroft, ka thn1
1) :do lindje t diellit dita thrret me nj z: D 6ir i
Ademit, un jam dit e re, d$hmoj pr punn tnde,
andaj m $hfr<tzo, $ep$e un m nuk do t kthehem
deri n #itn e Kijametit3;
Po a!htu @a!an ?l27a!riu, Allahu e m!hiroft
ka thn1
1D 6ir i Ademit, ti pr6he$h prej fr<mmarrje9e dhe
dit9e, n$e t ka kaluar dita, t ka $hkuar nj pje$ e
jet$ tnde, e kur t $hkon nj pje$ e jet$ tnde,
mund t $hkoj n $hpejt$i e tr jeta jote3;
.bn Kajim, *oti e m!hiroft, ka thn1
1Pr :do fr<mmarrje dhe pr :do pik t djer$$, t
8iln e $hpenzon jo n rrug t Allahut ke me u
penduar n Kitn e Kijametit3;
Cijetart, *oti i m!hiroft, kan thn1
20
1Prej $henja9e t hidhrimit t Botit ndaj ro6it t Tij
$ht hum6ja e koh$ $ tij pa ne9oj3;
V"lla#
<!e d!hiron t di!h !e a !ht *oti i kna"ur me t&
apo jo, !hiko !e !i je duke e kaluar kohn
Prej !henjave t da!huri! ! *otit ndaj robit t
Tij !ht anga#himi dhe !hfr&t#imi i koh! n rrugn
e Tij n mak!imum
<dr!a ai i 'ili nuk vepron a!gj e thot1 1)uk
kam :ka t punoj3, kjo !ht humbje Fillimi i do
mkati !ht koha pa pun, prandaj kt duhet ta keni
para!&!h dhe ta vulo!ni thell n #emrn tuaj
%ruaja e mbretit dhe grat e "&tetit ku jetonte
Gu!ufi a!
E aj'1 n" sh&")in" s" 2il"s ish& ;usu4i1 i +"ri
lajka a&ij dh ia m+!lli d!r& i &ha9 $Eja#( Ai
,;usu4i- &ha9 $All-llahu m" ruaj&1 ai 0'&"riu im ,
+urri !&-1 m" ndr'i m 5nd'sj &" mir" ,si mund
&6i +"j hil n" 4amilj-(. S6ka d!shim s &radh&ar"&
nuk kan" sukss.
Aj' m"s!ni a&" /"llimish&1 a&ij d' &6i
shk'n& mndja ndaj saj1 sikur &" m's i
)r0an&'hj ar.umn&i n.a 3'&i i &ij. Ash&u ,
+"m" &" 5nd'sur- /" &" lar.'jm" n.a ai &" k/n
dh &" nd!&"n. V"r&&1 ai ish& n.a r'+"ri& &an" &"
0.jdhur.
Dh1 /" &" d! a&a u n.u&"n kah dra1 aj' ia
.risi k"mish"n n.a m+ra)a dh )ran" dr a&a &"
2B
d! &akuan +urrin saj1 aj' &ha $*4ar" mund &"
j&" nd"shkimi i a&ij /" &n&'n &" k/n n" 4amiljn
&"nd1 )"r)'s &" +ur.'s&1 's d"nim &"
dhm+sh"m.?(
Ai ,;usu4i- &ha9 $Aj' m6u 5"rsul mua#( Nj"
d"shmi&ar n.a 4amilja saj .j!k'i9 n"s k"misha
&ij "sh&" .risur )"r)ara1 aj' ka &h"n" &" drj&"n1
kurs ai ."njn.
E n"s k"misha &ij "sh&" .risur )ra)a1
a&"hr" ."njn aj'1 kurs ai "sh&" i drj&".
E kur )a ai ,+urri i saj- k"mish"n &ij &"
.risur )ra)a1 &ha9 $Kj' "sh&" drdhi juaja1 5"r&&
drdhia juaj "sh&" madh#(
$;usu41 lar.'hu n.a kj' ,m's ia )"rmnd
askuj&-# E &i ,.ruas- k"rk' 4alj )"r m"ka&in &"nd1
s 5"r&& &i /nk 4aj&'r#(
Nj" .ru) n.a .ra&" /!&&i& &han"9 $@ruaja
0'&"riu& , minis&ri&- i 5"rsul& marr"0ish&
sh"r+"&'ri& &" 5&1 a&" ka ka)luar n" sh)ir&
dashuria1 n jmi &" +indura s aj' "sh&" n"
hum+j &" ha)"&.
E kur aj' d".j'i )"r a&' )"sh)"ri&j& &!r1
d"r.'i &6i &h"rras" a&'1 u )"r.a&i&i 5nd m+"sh&&j
dh s2il"s )rj &!r i dha n.a nj" &hik" &ha9 $Dil
)ara a&!r#( Kur )an" a&"1 a&' u &r'ndi&"n dh i
)rn" duar& &!r &han"9 $All-llahu& i /'4shim
4al"# K! nuk "sh&" njri1 k! nuk "sh&" &j&"r 5&"m
s nd'nj" n.j"ll i lar&"#(
22
Aj' &ha9 $71 k! "sh&" ai )"r &" 2ilin m"
/'r&ua& mua1 un" m"s!na a&"1 )' ai u ruaj& 4'r&.
%' /" s nuk +"n *ka urdh"r'j1 ai .ji&h/!sh d'
&" +ur.'s& dh d' &" n"n*m'h&(.
Ai ,;usu4i- &ha9 $O 3'&i im1 +ur.u "sh&" m" i
d"shiruar )"r mua1 s sa a&" /" m" '4r'jn" a&'
mua dh n"s <i nuk ma lar.'n )rj mj
drdhin" &!r1 un" mund &" an'j & a&' dh &"
+"hm inj'ran&(.
(Eu$uf, "+-++!
Ajo ka m intere!on dhe ka m brengo! m
! !humti !ht koha e lir e t rejave tona
Muhasi+iu *oti e m!hiroft thot1
1Po t i$hte e mundur 7 koha t i$hte mall tregtar
dhe do t 6lihej, tr pa$urin do ta ki$ha $hpenzuar
pr t 6ler koh t lir3; Kur e kan p&etur1 Prej kujt
do ta ki!he bler at koh t lir6 L!ht prgjigjur1
Prej negli#hentve5
I+n R8h+ El-Han+liju thot1
1Ce duart e mia i kam $hkruar m $hum $e d< mij
li6ra3; Kur ka vdekur .bn Me-hebi i kan marr librat
e tij dhe i kan prpje!tuar me ditt e jet! ! tij dhe
2,
e kan vrtetuar !e pr do dit t jet! ! tij i ka
!hkruar nnt libra
Imam N55ij *oti e m!hiroft at, ai ka "en
i anga#huar mak!imali!ht n !hfr&t#imin e koh! !
tij Ai ka "en njeri i bekuar, *oti e bekoft jetn dhe
anga#himin e tij Ai ka !hkruar libra t rnd!i!hme
n Fikh dhe n !hken'at e fikhut n @adith dhe
!hken'at e hadithit, edhe p!e ka vdekur n mo!hn 35
vjeare Ai a" !hum !ht anga#huar n !tudim dhe
n krkim t dituri! !a " nuk mund t ket mu!liman
i 'ili !ht anga#huar n krkim t dituri! !ikur!e ai
Ai ka thn !e pr 3 muaj e gj&!m e ka m!uar
prmend!h librin T?<7.@ t ?bi .!2hak ?!h2
:hira#ijut Ai pr do dit ka m!uar tek B2 profe!or
<eveviju *oti e m!hiroft thot1
J. kam anali#uar dhe kam komentuar do gj ka ka
"en e nevoj!hme, kam !"aruar termet, kam !"aruar
t pa!"aruarn *oti m ka bekuar mua, e ka bekuar
kohn dhe anga#himin tim dhe m ka ndihmuarF
Ka treguar .mam <eveviju !e nuk ka ngrn dhe nuk
ka fjetur deri !a !ht uritur pr ! teprmi dhe deri !a
nuk !ht lodhur pr ! teprmi
<na e tij nj her i ka thn1 I biri .m5 ? kam
prgatitur u!h"imin, ndr!a ai i ka thn1 Ij nna
ime, jam i anga#huar n le-im dhe dituri, ndr!a ajo i
afrohet, i jep u!h"im, kur!e ai gllti!te u!h"imin duke
"en i thelluar n le-im Kur thrri!te e#ani i !abahut
e prfundonte le-imin dhe i tho!hte nn! ! tij1 Ij
23
nna ime5 Ku !ht u!h"imi t 'iln e ke prgatitur
pr mua I biri im, pr deri!a m!oje t kam u!h"&er5
<dr!a ai i prgjigjet1 Pr *otin kam "en tepr i
anga#huar me le-im !a " nuk e pa!kam ndier fare
E+u ;usu4i n-n!i i ?bu @anife!, *oti e
m!hiroft ka "en tepr i anga#huar n !hfr&t#imin
e koh!
Prderi!a i!hte n !htratin e vdekje! njri prej
n-n!ve e vi#iton, ndr!a ai e ki!hte humbur
vetdijen, kur kthjellohet menjher i thot n-n!it
t tij1 Tani do ta di!kutojm nj !htje t ha-hit A
lejohet pr ha-hiun ta kr&ej ha-hin n kmb apo
hipur n ndonj mjet (kaf!h)6
<-n!i i thot1 .mam5 A mo! !ht kjo ora e
m!imit6 ?bu Gu!ufi i thot1 I biri im5 Pr *otin,
n!e m mbetet nj minut i jet! !ime, at do ta ki!ha
!hpen#uar n !hrbim t .!lamit dhe mu!limanve
Amir +in Kajsi
deri!a i!hte duke e'ur nj njeri e ndal dhe i thot1
C!hiroj t fla! me t& Amiri i thot1 <dale diellin5
Pra, Amiri ka pa!ur pr "llim ndaljen e koh!, !ep!e
n!e do t ndalej koha do t ndalej edhe vet, !ep!e
nuk ka d!hiruar t !hpen#oj koh pa nevoj
:hikoni pra !e far rnd!ie i ka dhn koh!
25
I+ni Akili
ka botuar librin JKitab FununF, i 'ili prbhet prej
=00 volumeve
Ai ka thn1 JTani i kam mbu!hur tetdhjet vite,
ndr!a kam ra!t, vendo!mri " ta !hfr&t#oj kohn
!ikur!e kur ki!ha nj#et viteF
Ai ka thn1 8n nuk u!h"ehem !ikur!e u!h"eheni ju5
Po !i u!h"ehe!h6 K e p&etn
:n" hudhi )ak uj" m+i kula* dh 0+u&i dri sa
&" +"h& i )"rsh&a&sh"m )"r &a )"r&!)ur dh )"r &a
n.r"n".
V"lla i ndruar#
Ceri!a njeriu mundohet ta !hfr&t#oj kohn n
dgjue!hmri t urdhrave t Allahut, Allahu e bekon
jetn e tij, edhe n!e !ht e !hkurtr
<jer#it nuk kraha!ohen n me! vete me jetn e
gjat t t&re, por kraha!ohen n me! vete me veprat e
t&re Allahu i +artmadhruar krkon pun t mira
dhe "llime t mira gjat jet! !on, !ep!e kjo !ht
n mund!it tona me lejen e *otit ton, ndr!a nuk
krkon llogari !e a kemi jetuar jet t !hkurtr apo t
gjat, nga!e jeta nuk !ht n mund!it dhe
kompeten'at tona
<ga ana tjetr, ne !hohim !e njeriu e humb kot
kohn e jet! ! tij dhe nuk !hfa" intere!im pr jetn
29
e tij, duke e kaluar jetn e gjat t tij pa dobi dhe pa
pun t mira, pa fituar !hprblime, bile ajo koh e
jet! ! tij do t jet kundr argument para Allahut n
ditn e Kijametit, pra mund t jet !hkak i pabe!imit
dhe nd!hkimit t tij
V"lla i ndruar#
Ka njer# t 'ilt e ln kt bot dhe pa! k!aj
harrohen, at dit kur t vde!in !ht dita e vulo!je!
! emrave t t&re dhe kujtimet pr ta mbe!in vetm n
fa"et e hi!tori!
Ka njer# t 'ilt kur ta ln kt bot kujtohen,
mirpo kujtimi i t&re !ht pr t ke" dhe !i
!hkatrrimtar, prkujtimi pr ta n kt bot !ht
vetm !i humb! dhe i 'ili ka humbur edhe t tjer,
mjer pr ata t humbur5
Ka njer# t 'ilt kujtohen pr vepra t mira dhe
t mir, ata jan t gjall me veprat e t&re dhe me
thirrjen e t&re n rrugn e Allahut edhe p!e kan
jetuar nj koh t !hkurtr, ata prej momentit t
vdekje! ! t&re jo " harrohen, por edhe !htohet
kujtimi pr ta, dhe ngrihen lart te Allahu i
+artmadhruar dhe tek njer#it, ata mbeten n hi!tori
me emrat e t&re t prgjithmon!hm
2;
Muhamd =a&ihu *oti "oft i kna"ur me t,
jeta e tij, lufta n rrugn e Allahut dhe ngritja e fjal!
! Allahut, ka liruar Kon!tantinopoli!in, "&tet i 'ili i
ka maltretuar mu!limant me vite t tra, ai e ka
liruar n kohn m t re t jet! ! tij edhe p!e para
tij ka pa!ur tentime !hum t fu"i!hme pr ta liruar
Kur !ht br /uhamed Fatihu udhhe"! nuk i ka
pa!ur m !hum !e nj#et vite < kt koh ai ka
treguar aft!i, menuri, !trategji dhe per!onalitet
madh!htor n do fu!h, po!ari!ht n fu!hn
u!htarake dhe t luft! Ai ka vendo!ur pik kr&e!ore
lirimin e Kon!tantinopolit Ellimi kr&e!or i tij nga i
'ili nuk !ht lkundur a!pak, por i ka n-itur for'at
u!htarake t tij, i ka prgatitur p!i"iki!ht, morali!ht
dhe u!htaraki!ht . ka udhhe"ur me fr&mn e
vendo!mri! dhe krenari!
/e fort!in e tij dhe me per!onalitetin e tij ka
"en fr&mdhn! i u!htri! ! tij Pa!taj u!htria e tij e
kan pa!uar me vendo!mri dhe krenari Ai gjithmon
i ka fr&m#uar me fr&mn e .manit . ka prkujtuar
me !hprblimin e !hehidit n rrugn e Allahut t
+artmadhruar deri !a me ndihmn e Allahut i liroi
kto vende
? ju oj gjenerat e re .!lame K ba# e !hpre!!,
!hfr&t#ojeni kohn tuaj, !hfr&t#ojeni n
dgjue!hmri t *otit tuaj dhe n reali#imin e
2=
!uperioritetit t umetit tuaj, Allahu do t jet me ju,
do t0ju ndihmoj dhe do t0ju prkrah
Tani nuk ka ndr&!him t gjendje!, prpo!
ndr&!himi i gjendje! nga fu"ia e Allahut
Tani !ht gjenerata e 'ila po!edon mobila
('elular) dhe automjete t !htrenjta
Tani !ht gjenerata e 'ila !htitet npr rrug,
!htitore e par"e dhe dfrehet pa ma!
Tani !ht gjenerata e 'ila mendon vetm pr
da!huri dhe femra
Tani !ht gjenerata e 'ila e kalon kohn duke
dgjuar kng, filma e !eriale dhe duke pr'jell
femra
Allahu na mbroft nga veprimet " !jellin
nd!hkime
Tani !ht gjenerata e 'ila merret vetm me
!port
Tani !ht gjenerata e pr'jelljeve t
programeve !atelitore, prej nj programi n program
tjetr, prej humbje! n humbje m t madhe
*gjohuni nga gjumi dhe garoni me kohn >ka
po pritni, !hfr&t#ojeni kohn tuaj, n dgjue!hmri t
ligjeve t *otit tuaj, ngriheni !imbolin e 8metit duke
!hfr&t#uar kohn dhe duke i ngritur "llimet tuaja
?'ni dhe prparoni me kohn para !e t ndrroni
jet 7jeni jetn tuaj argument n dobi tuajin para !e
t bhet kundrargument pr ju n Citn e Kijametit
2A
%aroni me kohn dhe mbi#otrojeni at n
reali#imin e "llimeve t mira dhe t larta dhe n at
ka e ngrit 8metin Ta dini, feja jon na thrret pr
anga#him dhe !hfr&t#im t orve dhe koh!
*oti i +artmadhruar thot1
$A nuk i shh &i a&a1 &" 2il"5 u "sh&" dh"n"
mja4& n.a li+ri1 kur &" &hirr"n /" nd"rmj& &!r &"
.j!k'j" li+ri i All-llahu&1 s si nj" .ru) )rj &!r
)ra)"s'hj. A&a jan" r4u0us(.
(Ali &mran, "+!
$Sh)j&'ni n" a&" /" 4i&'ni 4alj )rj 3'&i&
&uaj dh Xhnn&i& /" .jr"sia &ij "sh&" si .jr"sia
/illi& &'k"s1 i )"r.a&i&ur )"r a&a /" i +suan
All-llahu& dh &" d"r.uar5 &" <ij. Aj' "sh&" dhun&i
All-llahu& /" ia j) kuj& &" d'j"1 All-llahu "sh&"
dhurus i madh(.
(El-2adid, "!
$N ia )ranuam lu&jn &ij1 ia dhuruam a&ij
;ahjain dh ia )"rmir"suam +ashk"sh'r&n a&ij.
A&a )"r)i/shin )"r )un" &" mira1 na u lu&shin
duk sh)rsuar dh duk u 4rik"suar1 ishin
rs)k&us ndaj nsh(.
(El-En6ija, 4*!
,0
Tran!meton ?bu @urejra ra !e /uhamedi a!
ka thn1
2hpejtoni n pun t mira "undr gjasht
'shtjeve: De4ha$$it( Tymit (Duhani) t Dits s
!ijametit( !afshs (gja$$ess) s To"s s Dits s
!ijametit( &indjes s Die$$it nga Perndimi (n
Ditn e !ijametit) ....
(%ahihul .uhari, 0"-!
Tran!meton .bn Aba!i ra !e /uhamedi a! ka
thn1
2hfrytzo pes 'shtje para se t
zvendsohen me pes 'shtje tjera:
2 8etn para vde"jes9
2 2hndetin para smundjes9
2 !ohn e $ir para se t b$$o"ohet9
2 0inin para p$e1ris dhe
2 Pasurin para varfris.
(%ahih 5hami, Al6ani, *((!
V"lla#
:hfr&t#o jetn para vdekje!
:hfr&t#oje n at ka t bn dobi pa! vdekje!,
p!e ku!h vde! nuk mund t veproj, !0ka ka t
!hpre!oj dhe nuk ka t drejt pendimi
,B
:hfr&t#oje !hndetin para !mundje!
Puno dhe vepro deri !a t je!h i !hndo!h, !ep!e
mund t !mure!h e d!hiron t puno!h, por nuk
munde!h
:hfr&t#oje kohn e lir para !e t bllokohe!h
:hfr&t#oje kohn n kt bot para !e t je!h i
anga#huar n Citn e Kijametit, n rend t par duke
dhn llogari n varr, e pa!taj at& o!e do t
!hprblehe!h, o!e do t dnohe!h :hfr&t#oje kohn
n kt bot duke punuar pr t0i !hptuar dnimit n
varr dhe duke e fituar !hprblimin, dhe t mirat n
botn tjetr
:hfr&t#oje rinin para ple"ri!
:hfr&t#oje fu"in e rini! n dgjue!hmri para !e t
dob!ohet trupi &t dhe t paaft!ohet, e pa!taj
pendohe!h, por do t jet von
:hfr&t#oje pa!urin para varfri!
:hfr&t#oje pa!urin duke dhn #ekatin dhe
!adakan para !e t humbet pa!uria e t varfrohe!h
edhe n kt bot edhe n botn tjetr
,2
V"lla#
?' me kohn dhe !hfr&t#o kto katr !htje, !ep!e
nuk mund ta di!h vlern dhe mimin e t&re vetm
ather kur nuk do t0i ke!h
4lle#r5
?'ni me kohn, punoni dhe anga#hohuni para !e t
kaloj koha dhe t0u vjen vdekja
:hpejtoni dhe garoni n pun t mira para !e t
vde!in vlle#rit e juaj n Pale!tin, !hpejtoni dhe
lvi#ni, mo! rrini5
4lla5
/o! e !hit botn tjetr pr !hum t vogl t k!aj
bote, !ep!e kjo bot !ht e !hkurt dhe kalimtare,
ndr!a bota tjetr !ht e gjat dhe e
prgjithmon!hme /o! e !hit jetn tnde pr nj
mim t thje!ht, !ep!e jeta jote !ht e !htrenjt <uk
mund t arri!h burrrin e vrtet deri !a jeta jote dhe
koha jote mo! t jet m e !htrenjt !e -hepi &t m e
!htrenjt !e pa!uria jote
$ $ $
,,
LIBRA< E A:<ORI< ,Dr. Musli V"r+ani&-
B 7e!imi n *otin
2 /ela"et e *otit
, 7e!imi n +ibrat e *otit
3 Pejgambert e *otit
5 7e!imi n Citn e Kijametit
9 7e!imi n Kaderin e *otit
; Tregime nga jeta e /uhamedit a!
= Fikhu i <ama#it
A Fikhu i *ekatit
B0 Fikhu i Agjrimit
BB Fikhu i @a-hit
B2 ?mrtoni fmijt tuaj me emra t bukur
B, C!hmort e A Prillit n Mako' dhe
+agje t Me
B3 :hkruaj, le-o dhe m!o !hkronjat e
KurNanit
B5 <ata e Chndri!
B9 Fadil >aka K Komandant :harri
%RK<HIME< N@A @;:HA ARABE
B K!hilltari Fi!nik pr djem dhe vaj#a (nga autori
Cuhamed %ajim!
,3
2 .!lami dhe Politika (nga autori Eu$uf Karda9i!
, /rekullit <umerike n KurNanin Fi!nik (nga
autori A6durrezak )ufel!
-; Pr Ku!htetutn .!lame (nga autori #r; Cuhamed
%ejid Ahmed El Cu$ejer!
0; Kr<e$ore n Terminologjin e 2adithit (nga
autori A6duhu A6a$ El-Felidi!
,5