Optimizacija rjeenja primjene krutih I fleksibilnih kolovoznih konstrukcija gradskih saobraajnica

2.0 METODOLOGIJA DIMENZIONIRANJA KOLOVOZNIH KONSTRUKCIJA

Zadatak dimenzioniranja kolovozne konstrukcije jeste odreivanje vrste i debljine
pojedinih slojeva, na ovaj nain se obezbjeuje zadovoljavajui stepen upotrebljivosti
kolovoznog zastora za predvien vijek trajanja i planirano saobraajno opterenje. Na
dimenzioniranje kolovoznih konstrukcija i debljinu pojedinih slojeva utiu sljedei faktori:
lokalni uslovi sredine
Saobraajno optereenje
klimatski i hidroloki uslovi
nosivost tla u posteljici donjem stroju i tlu
ujednaenost karakteristika nosivosti na nivou posteljice u periodu odmrzavanja.
{2}
2.1.Metode dimenzioniranja fleksibilnih kolovoznik konstrukcija
2.1.1.CBR metoda
CBR metoda za proraun dimenzioniranja kolovoznih konstrukcija uzima u obzir
maksimalno dozvoljeno saobraajno optereenje u tonama p I nosivost posteljice koja
je izraena preko kalifornijskog indeksa nosivosti CBR (%).
Debljina kolovozne konstrukcije po ovoj metodi se moe dobiti na dva naina:
Na osnovu obrasca
D=

(I)

Na osnovu dijagramna prikazanog na slici 3.1 koji je u funkciji CBR-a

(kalifornijskog indeksa nosivosti I optereenje po osovini

Optimizacija rjeenja primjene krutih I fleksibilnih kolovoznih konstrukcija gradskih saobraajnica

Slika 2.1.Dijagram za odreivanje debljine kolovozne konstrukcije po CBR-metodi

{3},{5}

2.1.2.Metoda Colorado
Metoda Colorado pri dimenzioniranju kolovoznih konstrukcija uzima u obzir
geomehanike osobine tla koje su izraene preko grupnog indeksa Gi,hidroloke
uslove,klimatske uslove I saobraajno optereenje.
Proraun grupnog indeksa Gi se vri po obrasu:
Gi = 0,2 x a + 0,005 x a x c + 0,01 x b x d
(II)
Gdje je:
a-procenat prolaza na situ 0,074 mm koji je vei od 35mm a manji od 75 mm (izraava
se kao poznati cijeli broj od 0-40)
b-je procenat prolaza na situ 0,074 mm koji je vei od 15 a manji od 55 (izraava se kao
poznati cijeli broj od 0-40)
c-je granica teenja koja je vea iod 40 a manja od 60 (izraava se kao pozitivni cijeli
broj od 0-20)
d-je indeks plastinosti koji je vei od 10 a manji od 30 (izraava se kao pozitivan broj
od 0-20)
U zavisnosti od veliione grupnog indeksa Gi data je klasifikacija tla.
Gi=0 Odlino tlo
Gi=0-1 Dobro Tlo
Gi=2-4 Srednje tlo
Gi=5-20 Vrlo loe tlo
U tabeli 1 su dati koeficijenti koji zavise od klimatskih i hidrolokih uslova,izraeni su
preko dubine smrzavanja i saobraaja tj prolaza kamiona i autobusa u toku jednog
dana.
2.Interzitet Saobraaja

1.Smrzavanje tla
Dubina
Smrzavanja u
cm

Koeficijent k1 pri
smrzavanju
Slabom
Jakom

Broj
kamiona i
autobusa na
dan

Koeficijent
k2

0-30

0-50

0-30

51-100

32-60

101-200

32-60

201-300

64-92

301-400

3.Hidroloki uslovi
Opis

Visoravni bez
vode koja stoji
na tlu
Zemljite sa
vodom koja
periodino
stoji na tlu
Zemljite
zasieno
vodom u
periodu
smrzavanja
Zemljite

Koeficijent
k3

Optimizacija rjeenja primjene krutih I fleksibilnih kolovoznih konstrukcija gradskih saobraajnica

64-92

401-700

zasieno
vodom u
periodu
smrzavanja

10

92 i vie
6
701-100
6
10
92 i vie
10
1001-1500
8
92 i vie
Preko 1500
10
Tabela 2. Koeficijent k za odreivanje veliine spoljnih uticaja koriteni pri dimenzioniranju po metodi
Grupnog indeksa (Metoda Colorado)

Ukupni zbirni koeficijent se dobije kao zbir koeficijenata oitanih iz tabele 1.

(III)
Zbir Koeficijenata k je preduslov za odreivanje linije (A,B,C,D,E) a koja je opet
neophodna za odreivanje potrebne debljine kolovozne konstrukcije.Na osnovu poznate
vrijednosti k odreuje se odgovarajua linija iz tabele 2
Linija
A
B
C
D
E

k
0-8
9-13
14-18
19-24
>25

Tabela 3.Odnos zbirnog koeficijenta i odgovarajue linije potrebne za dimenzioniranje po metodi

Colorado

Potrebna debljina kolovozne konstrukcije po metodi Colorado se dobija na osnovu

nomograma prikazanog na slici 3.2 a koji je u funkciji kalifornijskog indeksa nosivosti
CBR;grupnog indeksa Gi,odgovarajue linije odnosno zbirnog koeficijenta k

Optimizacija rjeenja primjene krutih I fleksibilnih kolovoznih konstrukcija gradskih saobraajnica

Slika 2.2 Dijagram za dimenzioniranje kolovozne konstrukcije na osnovu vrijednosti grupnog indeksa Gi
{4} {2}

2.1.3.Modifikovana Aihornova Metoda

Debljine kolovozne konstrukcije po metodi profesora Aihorna se vri na osnovu
dijagrama prikazanog na slici 3.3.Na dijagramu se nalaze 4 linije koje su zavisne od
broja prolaza kamiona I autobusa u toku jednog dana.Na osnovo poznatog grupnog
indeksa Gi(a koji se dobiva na osnovu dijagrama 3.4 a koji je u funkcioji kalifornijskog
indeksa nosivosti CBR ) I broja prolaza kamiona I autobusa u toku jednog dana vri se
odreivanje potrebne debljine kolovozne konstrukcije.

Slika 2.3. Dijagram za dimenzioniranje kolovoznih konstrukcija po metodi prof.Ajhorna

Po metodi profesora Aihorna ukoliko posteljica nije uraena od ljunkovito-pjeskovitog ili

drobljenog materijala na debljinu dobivenog sloja od nevezanog kamenog materijala se
dodaje i debljina sloja koja se dobiva na osnovu dijagrama sa slike 3.3 a koji je u funkciji
grupnog indeksa Gi i krive A.

Slika 2.4 Nomogram za odreivanje nosivosti tla-S ili grupnog indeksa Gi na osnovu poznatog CBR-a

{2},{5}
4

Optimizacija rjeenja primjene krutih I fleksibilnih kolovoznih konstrukcija gradskih saobraajnica

2.1.4.Metoda Shooka I Finna

Skooh I Finn su ovu metodu zasnovali na detaljnoj analizi rezultata AASHTO
opita,primijenili su statistiki model koji se malo razlikuje od modela AASHTO.
Ova metoda takoe vodi rauna i o rezultatima koji su prikupljenim na druge
naine,pomou stare metode CBR, engleski opiti i dr. Ona predstavlja interesantnu
sintezu, jer na jednostavan nain ekstrapolira zakljuke AASHO opita.
Shook i Finn predlau najprije da se usvoji faktor debljine T , koji se dobija pomou
jednaine IV:
T = 2D1 + D2 + 0,75D3
(IV)
D1 = debljina povrinskih asfaltnih slojeva
D2 = debljina gornjeg noseeg sloja
D3 = debljina donjeg noseeg sloja
Shook i Finn zatim preporuuju da se usvoji model:
T = a + a1 x log W + a2 x L1 + a3 x L1 x L2

(V)

W = broj prolaza osovinskih optereenja teine L1dok se ne dobije indeks

kvaliteta upotrebljivosti puta p = 2,50
L2 = 0, u sluaju optereenja jednostrukom osovinom
L2 = 1,00 u sluaju optereenja zdruenom - dvostrukom (tandem) osovinom
Poslije obavljenih statistikih prorauna, i uzimajui u obzir povean koeficijent
sigurnosti kao log W , ovaj model dobija oblik ( izraen u anglosaksonskim
jedinicama):
T = - 20,50 + 5,53 log W + 0,669 L1 + 0,0932 L1 x L2

(VI)

Dovodei u koincidenciju ovu formulu sa formulama, koritenim za metodu CBR u blizini

CBR = 2,50, to je vrijednost, usvojena za zemljita pri AASHO opitu, konstatuje se da
za ostala zemljita formula debljine dobij a oblik:
T = [ - 20,50 + 5,53 log W + 0,669 Li + 0,0932 L1x L2 ]

2 , 50
CBR

0 , 40

(VII)

Najzad, ova formula je jedina formula ekvivalencije za osovine razliitih optereenja.

Uzimajui osovinu od 18 kipa = 8,16462 tona = 80,09 Kn 80 Kn ( 1 kip = 0,45359
tona) kao bazu ( referentna osovina) Shook i Finn predlau:
FL= W 18/W L=100,12088(L-18)

(VIII)

Ova formula je posluila za sraunavanje vrijednosti koeficijenta F prikazani u tableli

3. Gdje je L optereenje jednostrukom osovinom ili sa 1,14/2 puta pomnoeno
optereenje za dvostruku-tandem osovinu.
5

Optimizacija rjeenja primjene krutih I fleksibilnih kolovoznih konstrukcija gradskih saobraajnica

Jednostruko Osovinsko
Koeficijent F
optereenje kN
2 kipa=8,90
0,0012
4 kipa=17,80
0,02
10 kipa=44,50
0,108
18 kipa=80,10
1,00
20 kipa=89,00
1,74
26 kipa=115,70
9,27
28 kipa=124,60
16,20
30 kipa=133,50
28,20
1 kip=0,45359 tona=4,45kN
Tabela 4.Tabela za oitavanje koeficijenta F

Mogue je izvriti pojednostavljenje metode na sljedei :

sraunati W 18 = W 1 F1
W1 = je broj prelaza osovina teine L
F1 = se oitava iz tablice 3.ili se moe sraunati pomou formule VIII
Koristei se vrijednou za W 18 i indeksom CBR zemljita, iz nomograma na slici
2.5
odredi
se
indeks
debljine
T .

Slika 2.5.Nomogram Shokk-a I Finn-a

Odabrati takve strukture kolovoznih konstrukcija da T dobije vrijednost, odreenu

nomogramom, primjenjujui kombinacije koje su mogue po formuli:
6

Optimizacija rjeenja primjene krutih I fleksibilnih kolovoznih konstrukcija gradskih saobraajnica

T = 2D1 + D2 + 0,75D3
(IX){5}
2.1.5 AASHTO Metoda dimenzioniranja fleksibilnih kolovoznih konstrukcija
Metoda udruenja za javne puteve i transport ( AASHTO ) zasniva se na rezultatima
opita AASHO objavljenih u dravi Ilinois ( SAD ) 1959. i 1960. godine.
AASHO opit planiran je na temelju iskustva manjih pokusnih dionica WASHO Testa.
Opit je obuhvatio izradu velikog broja razliitih kolovoznih konstrukcija (fleksibilnih i
krutih).
Izgraena su etiri velika i dva manja prstena sa nekoliko stotina fleksibilnih i krutih
konstrukcija. Prvi prsten nije bio optereen prometom da bi se ustanovio samo uticaj
okoline. Po prstenu dva, kretala su se samo lagana vozila. Dok po prstenovima 3, 4, 5 i
6 koji su imali duinu oko 2,50 km, po njima su se vozili kamioni. Po vanjskim trakama
su se kretala vozila sa jednostrukom osovinom, a po unutranjim trakama sa
dvostrukom (tandem ) osovinom. Tlo na podruju dionica bila je glina, od koje je
formiran i paljivo sabijen nasip, s time to se nastojalo da tlo u posteljici bude to vie
ujednaeno. Posteljica je imala kalifornijski indeks nosivosti CBR = 3%. Sastav
kolovoznih konstrukcija bio je ovakav:
a ) za fleksibilne kolovozne konstrukcije:
asfaltni zastor
nosivi sloj od drobljenog kamenog materijala
nosivi sloj od ljunanog materijala
posteljica sa CBR = 3%
b) za krute kolovozne konstrukcije:
betonska ploa
ljunana podloga
posteljica sa CBR = 3 %
Debljine slojeva varirale su od vrlo malih do velikih debljina. Tako je asfaltni zastor kod
fleksibilnih kolovoznih konstrukcija bio debljine od 2,50 cm do 15,00 cm, nosivi slojevi
(gornji) od drobljenog kamenog materijala od 0 do 23,00 cm, a nosivi donji sloj od
ljunka od 0,00 cm do 40,00 cm. Kod krutih kolovoznih konstrukcija betonska ploa je
bila nearmirana i armirana imala debljinu od 6,00 cm do 32,00 cm, a podloga od ljunka
debljine od 0,00 cm do 23,00 cm.
Promet se od 1958. godine do kraja 1960. godine odvijao po prstenovima, po 18 sati
dnevno. Na svakom prstenu obavljeno je 1.114.000 prelaza osovina. Vozila su se
kretala prosjenom brzinom oko 56,00 km/h. Registrirano je poetno stanje, pa su
svakodnevno mjerene:
pukotine,
ulegnua,
kolotrazi,
pojave pumpanja ( na razdeljnicima),
popreni profili,
promjene debljina slojeva,
temperatura,
7

Optimizacija rjeenja primjene krutih I fleksibilnih kolovoznih konstrukcija gradskih saobraajnica

vlaga,
naprezanja u konstrukciji.
Postupak dimenzioniranja tj odreivanje potrebne debljine kolovozne konstrukcije po
AASHTO metodi se vri na osnovu dijagrama prikazanog na slici 2.6 a koji je u funkciji
parametara:
ukupno ekvivalentno saobraajno opteerenje u projektnom periodu
pouzdanost (R)
prosjeno standardno odstupanje (SO)
standardni povratni modul posteljice (Eo)
projketovani gubitak upotrebljivosti p=po-pt

Slika 2.6 Dijagram za odreivanje debljine fleksibilne kolovozne konstrukcije

Na osnovu oitanog ili izraunatog projektnog konctrukcionog broja SN odreuje se

debljina pojedinih slojeva kolovozne konstrukcije
SN=a1d1+a2d2m2+a3d3m3

(X)

Gdje je:
a1,a2,a3-koeficijenti slojeva za zastor,gornju i donju podlogu
d1,d2,d3-debljine zastora,gornje i donje podloge u cm
m2,m3-koeficijenti odvodnjavanja gornje i donje podloge
Debljine slojeva se odreuju probanjem ili postupkom prikazanim na slici 2.7,pri tome
vodei rauna o minimalnim debljinama slojeva,uslovima sredine i trokovima izgradnje.
d1>SN1/a1
SN*1=a*1d1>SN1
d2>(SN2 - SN*1)/ a*2m2
SN*2= d*2 a*2m2
d3>(SN3 (SN*1-SN*2))/ a*3m3

(XI)
(XII)
(XVIII)
(XIV)
(XV)

Optimizacija rjeenja primjene krutih I fleksibilnih kolovoznih konstrukcija gradskih saobraajnica

Slika 2.7 Postupak odreivanja debljine slojeva kod fleksibilnih kolovoznih konstrukcija

{1},{4},{5}

2.1.6 Vaea metoda data u smjernicama sa projektovanje odravanje I nadzor

puteva
Postupak dimenzioniranja odnosno postupak odreivanja debljine kolovozne
konstrukcije po vaeoj metodi datoj u smjernicama prvobitno podrazumiejva
odreivanje broja prolaza nominalnog osovinksog opterenja od 82 kN u predvienom
vijeku trajanja:
Tn=365xTd x fpp x ft x fnn x fpo

(XVI)

Gdje je:
Td-ukupni broj prolaza nominalnog osovinskog optereenja
fpp faktor uticaja irine
ft-faktor irine saobraajne trake
fnn-faktor uzdunog nagiba nivelete saobraajnice
fpo-faktor poveanja saobraajnog optereenja
Vrijednost Td se dobiva kao suma broja prolaza nominalnog osovinskog opterenja
tabela 5,a koji se za pojedinu vrstu vozila dobiva mnoenjem sa faktorom
ekvivalentnosti koji je u zavisnosti od tipa vozila.Vrijednost faktora ekvivalentnosti su
prikazane u tabeli 6
Vrsta Vozilo

Broj vozila

(1)

(2)

-automobili
-autobusi
-kamioni
-laki
-srednji
-teki
-teki sa
prikolicom

Faktor
ekvivalentnosti (3)
0,00006
1,20

Broj prolaza NOO

(4)=(2)x(3)

0,01
0,20
1,10
2,00

Optimizacija rjeenja primjene krutih I fleksibilnih kolovoznih konstrukcija gradskih saobraajnica

Ukupno :

Tabela 5.
ukupnog broja
nominalnog
opterenja

irina Saobraajne
trake (m)
<2,5
2,50-2,75
2,76-3,25
3,25-3,75
>3,75

Faktor irine
saobraajne trake
2,00
1,80
1,40
1,10
1,00

Odreivanje
prolaza
osovinskog

Tabela 7.Faktor irine saobraajne trake.

U tabeli 7 su prikazane vrijednosti Faktora uticaja irine saobraajne trake

ft ije vrijednosti zavise od projektovane tj traene irine saobraajne trake.
Reprezentativno
vozilo
Automobil
Autobus
Kamion
Laki Kamion
Srednji Kamion
Teki Kamion
Teki kamion s
Prikolicom

Prosjeni faktor
ekvivalentnosti
0,00006
1,20
0,01
0,20
1,10
2,00

Tabela 6. Prosjene vrijednosti faktora ekvivalencije za reprezentativna vozila

U tabeli 8 su prikazane vrijednosti Faktori uticaja na saobraajno optereenje f pp ije

vrijednosti su u funkciji broja saobraajnih traka na saobraajnici a samim tim i
raspodjele opterenja na saobraajne trake

Broj
saobraajnih
traka
1
2

Faktor raspodjele saobraajnog optereenja na saobraajne trake

1,00
0,50

0,50
10

Optimizacija rjeenja primjene krutih I fleksibilnih kolovoznih konstrukcija gradskih saobraajnica

0,50

3
4
5
6

0,45
0,45
0,40

0,05
0,05

0,05
0,05
0,08

0,02

0,02
0,20

0,45
0,45
0,08
0,08

0,40
0,40

Tabela 8:Faktori uticaja na saobraajno optereenje fpp:

U tabeli 9 su prikazane vrijednosti Faktor uticaja uzdunog nagiba ije vrijednosti zavise
od projektovanog uzdunog nagiba saobraajnice
Uzduni nagib nivelete
(%)
<2
Iznad 2 do 4
Iznad 4 do 5
Iznad 5 do 6
Iznad 6 do 7
Iznad 7 do 8
Iznad 8 do 9
Iznad 9 do 10
>10

Faktor uzdunog nagiba

nivelete kolovoza
1,00
1,02
1,05
1,09
1,14
1,20
1,27
1,35
1,45

Tabela 9.Faktor uticaja uzdunog nagiba.

U tabeli 10 su prikazane.Faktora poveanja saobraajnog optereenja fpo u zavisnosti

od projektovanog godinjeg prirasta saobraaja i predvienog trajanja
Predvieno
trajanje
(godina)
5
10
15
20

5
11
16
22

5
11
18
25

Stopa Godinjeg porasta saobraaja (%)

3
4
5
6
7
8
Faktor poveanja saobraajnog optereenja
5
6
6
6
6
6
12
12
13
14
15
16
19
21
23
25
27
29
28
31
35
39
44
49

10

7
17
32
56

7
17
35
63

Tabela 10.Faktor poveanja saobraajnog optereenja fpo u zavisnosti od projektovanog godinjeg

prirasta saobraaja i predvienog trajanja

Nakon odreivanja nominalnog osovinskog optereenja Tn iz tabele 11 se odreuje

grupa saobraajnog optereenja
Grupa Saobraajnog
optereenja
Izuzetno Teko

Broj Prolaza nominalnog osovinskog opteenja

od 82 kN
Po Danu
Za 20 godina
Preko 3000
Preko 2x107
11

Optimizacija rjeenja primjene krutih I fleksibilnih kolovoznih konstrukcija gradskih saobraajnica

Veoma Teko
Teko
Srednje
Lako
Veoma Lako

Preko 800-3000
Preko 300-800
Preko 80-300
Preko 30-80
Preko 30

Preko 6x106 do 2x107

Preko 2x106 do 6x106
Preko 6x105 do 2x106
Preko 2x105 do 6x105
Do 2x105

Tabela 11.Klasifikacija saobraajnog optereenja

Odreivanje debljina osnovnih slojeva kolovozne konstrukcije se vri na osnovu

dijagrama datog na slici 2.8 a koji je u zavisnosti od ukupnog ekvivalentnog
saobraajnog optereenja i nosivosti posteljice izraene preko kalifornijskog indeksa
nosivosti CBR

12

Optimizacija rjeenja primjene krutih I fleksibilnih kolovoznih konstrukcija gradskih saobraajnica

Slika 2.8.Dijagram za odreivanje dimenzija osnovnih slojeva novih asfaltnih kolovoznih konstrukcija

Nakon oitavanja vrijednosti Asfaltnog zastora i Nevezanog nosivog sloja odreuje se

Debljinski indeks nosivosti kolovozne konstrukcijea koji se dobija kao zbir proizvoda
dobivenih debljina slojeva kolovozne konstrukcije i faktora ekvivalentnosti materijala
koritenih u pojedinim slojevima kolovozne konstrukcije.Vrijednosti fakora
ekvivalentnosti materijala date su u tabeli 12.
Vrsta Materijala
ZA HABAJUI SLOJ
Bitumenski beton
Sitnje sa bitumenskim mastiksom
ZA GORNJI NOSIVI SLOJ
Bitumenizirani drobljeni kameni
agregat
Bitumenizirani ljunak
ZA VEZANI DONJI NOSIVI SLOJ
Kameni agregat stabilizovan
Bitumenom
Cementom
ZA NEVEZANI DONJI NOSIVI SLOJ
Drobljeni kameni agregat
ljunak
*Ogranien debljinom sloja od 40 cm

Faktor
Ekvivalentnosti
ao=0,42
ao=0,42

azv=0,35
azv=0,28

asv=0,24
asv=0,20
asn=0,14
asn=0,11*

Tabela 12.Prosjene vrijednosti faktora ekvivalentnosti osnovih materijala za izgradnju puteva

Ostaje jo samo da se odredi raspored slojeva kolovozne konstrukcije

-Habajui sloj Asfalt Beton (d1
-Bitonosivi sloj (d2)
-Nevezani sloj drobljenca-tampon (d3)
Mogue je predpostaviti dvije debljine a treu dobiti na osnovu obrasca (xxx)
hd=D-a0 x h0 azv x hzv / ad

(XVII)

I na kraju poslije usvojenih debljina slojeva kolovozne konstrukcije potrebno je provjeriti

dali ukupna debljina ispunjava uslov o minimalnoj debljini koja je u funkciji hidrolokih
uslova.Vrijednosti minimalnih debljina date su u tabeli 13.
13

Optimizacija rjeenja primjene krutih I fleksibilnih kolovoznih konstrukcija gradskih saobraajnica

Otpornost materijlala koji se

nalazi ispod kolovozne
konstrukcije na uticaje
smrzavanja i otapanja

OTPORAN
NEOTPORAN

Hidroloki uslovi

Debljina kolovozne
konstrukcije hmin

Povoljni
Nepovoljni
Povoljni
nepovoljni

>0,6hmin
>0,7hmin
>0,7hmin
>0,8hmin

Tabela 13.Minimalna potrebna debljina kolovozne konstrukcije h min

2.2.Metode dimenzioniranja krutih kolovoznik konstrukcija

2.2.1. Metoda Westergarda
Parametri mjerodavni za dimenzioniranje kolovoznih konstrukcija po metodi
Westergarad su:
1.Projektovani period T=B
2.Saobraano optereenje odnosno osovinsko optereenje ,ukupno saobraajno
optereenje izraeno je preko ekvivalentnog saobraajnog optereenja P 0sovina
Optereenje po toku se dobija kao Ptoka=Posovina /2.
3.Modul elastinosti betona je u granicama E=21 000 MN/m2 do 35 000 MN/m2
4.Poasonov koeficijent za beton je u granicama 0,14-0,15.
5.Nosivos posteljce (modul reakcije podloge) izraen je preko vrijednosti kalifornijskog
indeksa CBR na osnovu kojeg se iz tabele 14 moe dobiti potrebni modul reakcije
podloge
CBR (%)
5,5
10
15
20
K=k(Mpa/m) 16
27
36
38 41,5 43
46
49
51
54
63
67
CBR (%)
21,5 25
30
35
40
45
50
75
100
K=k(Mpa/m) 70
77
89 100 112 124 135 182
216
Tabela 14.Odnos kalifornijskog indeksa nosivosti i modula reakcije podloge

K=k=43MN/m2
Postupak dimenzioniranja kolovozne konstrukcije po metodi Westergarda
predpostavljanje debljina betonske ploe h cm,a zatim se na dijagramu prikazanom na
slici 2.9. (a koji je u funkciji optereenja po toku,modula reakcije podloge gornje nosive
podloge i
predpostavljene
debljine
betonske ploe) oita
vrijednost
napona zatezanja u
sredini
betonske ploe.

14

Optimizacija rjeenja primjene krutih I fleksibilnih kolovoznih konstrukcija gradskih saobraajnica

Slika 2.9. Dijagram veliina napona zatezanja u sredini betonske ploe

Dobiveni napon u sredini betonske ploe za predpostavljenu debljinu mora biti manji od
doputenog napona

p(oitano)< z=4,50 MN/m2

(XVII)

Na isti nain se sa slike 2.10 oita napon zatezanja na ivici betonske ploe,ija
vrijednost takoe mora biti manja od doputene vrijednosti.

Slika 2.10. Dijagram napona zatezanja na ivici betonske ploe

p(oitano)< z=4,50 MN/m2.

(XIX)

Oitani naponi za predpostavljenu debljinu betonske ploe moraju biti manji od

doputenih napona u sredini i na kraju betonke ploe.
Na osnovu nomograma prikazanog na slici 2.11. mogue je provjeriti kolika bi bil
debljina betonske ploe za potpuno iskorotene napone tj ako bi bilo
15

Optimizacija rjeenja primjene krutih I fleksibilnih kolovoznih konstrukcija gradskih saobraajnica

p(oitano)= z=4,50 MN/m2.

(XX)

Slika 2.11. Dijagram Kriva za dimenzioniranje cement betonskih konstrukcija po metodi Westergarda

Sa slike 2.11 dobivena je debljina betonske ploe Hstvarno pri kojoj dobivamo potpuno
iskoritene napona,poto teima da imamo neku rezervu iskoritenja poprenog
presjeka potrebno je da usvojena debljina betonske ploe bude vea od ove koja je
dobivena sa doputenim naponom u ploi.
{1} ,{5}
2.2.2 Metoda Piketta I Reja
Piket i Rej su na sonovu predpostavi Vestergarda dali numeriki i grafiki postupak za
odreivanje napona u betonskoj kolovoznoj konstrukciji.Ovdje jke da postupak
dimenzioniranja za sluaj ako optereenje djeluje unutar ploe, a podloga je od guste
tenosti ili vrsta.
Na osnovu potojee posteljicu rauna se karakteristina duina l , tj. radijus relativne
krutosti po obrascu a zavisno od tipa podloge:
Uz pretpostavku da je posteljica gusta tenost:

l=

Eh 3
=4
12(1 v 2 )k

D
K

(XXI)

16

Optimizacija rjeenja primjene krutih I fleksibilnih kolovoznih konstrukcija gradskih saobraajnica

Uz pretpostavku da je posteljica vrsta

2D
l=3
C

gdje je

Eh3
D=
12(1 v 2 )

(XXII)

D - krutost na savijanje ploe

h - debljina ploe (m)
E - modul elastinosti betona (MN/m2)
- Poasonov koeficijent
K - modul reakcije podloge, za sluaj guste tenosti (MN/m3)
C - krutost pretpostavljene vrste posteljice (podloge), pri emu
Ec i c se odnose na elastinu vrstu posteljicu-podlogu)
Prije samog uzcrtavanje konstaktne potrebno je izraunati koeficijent razmjere iz
odnosa l datog na slici 2.12. i l sraunatog, l=7,40cm prije smanjivanja dijagrama
zbog samog formata iz knjige

Slika 2.12. Dijagram Piketa I Reja

17

Optimizacija rjeenja primjene krutih I fleksibilnih kolovoznih konstrukcija gradskih saobraajnica

Kontaktne povrine pneumatika, nacrtaju se u razmjeri, tako da se konturama povrina

pokrije maksimalan broj polja, tj. da se sjedite jedne kontaktne povrine poklopi sa
centralnom takom dijagrama. Polja pokrivena kontaktnom povrinom prebroje se, pa
se broj negativnih oduzme od broja pozitivnih, jer negativna polja daju napone na
zatezanje u gornoj ivici ploe. Ako granina linija kontaktne povrine sijee polje
(segment), mora se procjeniti dio koji pokriva dodirna povrina i taj dio uzeti u proraun,
npr. 0,80 od segmenta (kvadrata).
Momenat savijanja se izrauna po formuli (IX)
M=

pl 2 N
(MNm)
10000

(XXIII)

p -pritisak na kontaktnoj povrini (MN/m )

l- karakteristina duina ( radijus relativne krutosti), (m)
N -Broj prekrivenih polja
Napon na zatezanje na donjoj strani ploe iznosi

= M M2 6M2
W

h
6

(XXIV)

{1},{5}
2.2.3. Metoda amerikog ininjerijskog korpusa ( Corps of Engineers )
Na osnovu mnogobrojnih istraivanja ameriki ininejrski korpus uvodi znatno precizniju
metodu dimenzioniranja kolovoznih konstrukcija.
Dimenzioniranje betonske kolovozne konstrukcije po ovoj metodi se vri na osnovu
nomogramu na slici 2.13 koji je u funkciji usvojene debljine betonske kolovozne
konstrukcije,otpornosti betona na savijanje,modula reakcije zemlje i indeksa saobraaja.
Ovdje nema potrebe da se usvaja koeficijent sigurnosti, pa se u nomogram ulazi
direktno sa otpornou betona. Nomogram vodi takoe i rauna o koeficijentu
dinamikog poveanja veliine do, odnosno Fdin. = 1,25.
Spojnice izmeu betonskih ploa pretpostavlja se da su snabdjevene modanicima.
Indeks saobraaja odreen je na osnovu broja preklapanja referentnog optereenja
(18.000 funti po osovini, 1,00 funta je 4,54 N, pa imamo: 18.000 x 4,54 = 81.720 N =
81,72 kN po osovini), prema tabeli 4

18

Optimizacija rjeenja primjene krutih I fleksibilnih kolovoznih konstrukcija gradskih saobraajnica

Indeks

Procenat debljine koji odgovara

za 500 preklapanja

Broj ponavljanja optereenja

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

82,00
90,50
99,00
107,50
116,00
124,50
133,00
141,50
150,00
158,50

1-45
45-600
600-13 000
13 000-130 000
130 000-800 000
800 000-3,5 x 106
3,5 x 106-14,0 x 106
14 x 106-40,0 x 106
40,0 x 106-110,0 x 106
110,00 x 106-300,00 x 106

Tabela 15.Index saobraaja u funkciji preklapanja optereenja

Potrebno je voditi rauna o karakteristikama amerikih kamiona, transpozicija broja

prolaza bilo koga vozila u broj prolaza ekvivalentnih osovina od 18.000 funti ( 81,72 kN )
data je u tabeli 16.
Vrsta Vozila
Automobil
Kamionet
Autobus ili
kamion sa dvije
osovine
Kamion sa 3
osovine
Kamion sa 4
osovine
Kamion sa 5
osovina

Teoretsko
optereenje (kN)

Maximalno
optereenje (kN)

17,71

20,43

Broj optereenja
potrebnih za
preklapanja
4,79

24,97

27,24

4,63

1,4 x 10-10
1,6 x 10-9

68,10

118,04

2,10

1,45 x 10-4

158,90

199,76

1,13

0,0288

227,91

263,32

0,841

0,0444

283,30

308,72

0,677

0,0290

Faktori
ekvivalencije

Tabela 16.Faktori ekvivalencije u zavisnosti od preklapanja opterenja

Iz tabele prikazane na slici 16 uoljiva je sasvim neznatna uloga lakih vozila. Sa druge
strane nomogrami su izraeni na osnovu Vestergardovih obrazaca koji dovode do
debljina, proporcionalnih kvadratnom korjenu optereenja.

19

Optimizacija rjeenja primjene krutih I fleksibilnih kolovoznih konstrukcija gradskih saobraajnica

Slika 2.13 Proraun debljine krute kolovozne konstrukcije

{5}
2.2.4. Engleska metoda
Britansko ministarstvo saobraaja objavilo je 1960. godine prvi put uputstvo za
projektovanje krutih kolovoznih konstrukcija ,a izmjene i dopune su vrene 1965., 1968.
i 1984. godine.
Parametri mjerodavi za dimenzioniranje kolovozne konstrukcije po Engleskoj metodi su:
Projektovani period T=B
Saobraano optereenje je izraeno preko broja komercijalnih vozila (ija je
masa vea od 1 500 kg=15kN) ,ili preko standardnog osovinskog optereenja
preko kojeg se izraava ekvivalentno saobraajno optereenje (ESO) iznosi 80
kN
Nosivos posteljce (modul reakcije podloge) izraen je preko vrijednosti
kalifornijskog indeksa CBR
Nivo podzemne vode (NPV)

20

Optimizacija rjeenja primjene krutih I fleksibilnih kolovoznih konstrukcija gradskih saobraajnica

Postupak Dimenzioniranja kolovozne konstrukcije po Engleskoj metodi podrazumijeva

odreivanje tipa posteljice na osnovu poznatog kalifornijskog indeksa nosivosti CBR a
to je prikazano u tabeli 27.
Tip Posteljice

Nosivost
posteljice
CBR (%)

Minimalna
potrebna debljina
donje podloge
(cm)

Slaba
Normalna
Normalna
Normalna
Vrlo dobr

<2
2-4
4-6
6-16
>15

28,00
18,00
13,00
8,00
0,00

Tabela 17.Klasifikacija posteljice i minamalna debljina donje podloge u zavisnosti od nosivosti posteljice

Sljedei korak kod dimenzioniranja je odreivanje minimalna potrebna debljina donje

nosive podloge hmin a ije su vrijednosti takoe date u tabeli 17 i u zavisnosti su od
Nosivosti posteljice CBR i Tipa posteljice
Na osnovu dobivene debljine donje nosivog sloja hmin i dubine nivoa podzemne vode
(dubine mrnjenja) usvaja se debljinu gornjeg nosivog sloja hgornjeg sloja
Potreban debljina betonske ploe se odreuje na osnovu dijagrama koji je prikazan na
slici 2.14 a koji je u funkciji kumulativnog broja prolaza standardnih osovina
ESO80 osovina od 80 kN i tipa betona koji e e se koristiti pri izradi ploe

Slika 2.14.Minimalna debljina betonske ploe u mm

21

Optimizacija rjeenja primjene krutih I fleksibilnih kolovoznih konstrukcija gradskih saobraajnica

Ukupna debljina kolovozne konstrukcije Hukupno iznad posteljice sa kalifornijskim

indeksom nosivosti CBR se dobiva na osnovu obrasca
Hukupno=hdonji sloj+hgornji sloj+hbetonska ploa

(XXV)
{5}

2.2.5. vicarska metoda

Rezultate ispitivanja u okviru AASHO opita iskoristili su u vicarskoj da bi razradili
metodu za dimenzioniranje krutih kolovoznih konstrukcija. Ova metoda je
standardizovana po vicarskim standardima.
Postupak dimenzioniranja po ovoj metodi obuhvaa:
Na osnovu poznate vrijednosi modula reakcije podloge k i predpostavljene debljine
betonske ploe sa nomograma prikazanog na slici 2.15 odreuje se vrijednost nosivosti
nevezanog nosivog sloja

Slika 2.15 Dijagram za odreivanje modula reakcije nevezanog sloja (k n.s.) na osnovu modula reakcije
posteljice (kpost.)

Potrebna debljina kolovozne konstrukcije po vicarskoj metodi dobiva se oitavanjem sa

dijagrama prikazanog na slici 2.16. a koji je u funkciji modula reakcije podloge k i ekvivalentno

saobraajno optereenje ESO80 standardnih osovina od 80 kn odnosno dnevnog

saobraajnog optereenje TFprolaza vozila/danu

22

Optimizacija rjeenja primjene krutih I fleksibilnih kolovoznih konstrukcija gradskih saobraajnica

Slika 2.16. Dijagram za odreivanje minimalno potrebne debljine betonske ploe

Ukupna debljina kolovozne konstrukcije Hukupno iznad posteljice sa kalifornijskim

indeksom nosivosti CBR se dobiva po obrascu:
Hukupno=hdonji sloj+hgornji sloj+hbetonska ploa

(XXVI)
{5}

2.2.6. Metoda udruenja za Portland Cemente

Metoda Udruenja za portland cement nastala je 1966. godine u SAD, a zasniva se na
radovima Vestergarda, Piketa i Reja i rezultatima ispitivanja betonskih kolovoza u SAD.
Dopunjena je 1984. godine. Osnovne postavke u ovoj metodi su:
Statiko jednakopodijeljeno optereenje djeluje preko krune povrine;
Ploa je homogena, izotropna, elastina i jednake debljine u svim pravcima;
Kritian napon se javlja kada se toak nalazi na poprenoj spojnici;
Najvei naponi pri zatezanju se javljaju na dnu ploe direktno ispod optereenja;
Iako se dio optereenja prenosi na spojnice sa jedne na drugu plou, zbog
sigurnosti se ovaj efekat zanemaruje;
Optereenja koja izazivaju napone manje od 60 % od statikog modela loma, se
zanemaruju.
Postupak dimenzioniranaj podrazumijeva predpostavljanje debljine betonske
ploe d nakon ega se sa dijagrama prikazanog na slici 2.17 a koji je u funkciji
optereenja po osovini Posovina i modula reakcije podloge k odreuje napon
zatezanja (z) u betonskoj ploi koji bi za predpostavljenu debljinu ploe morao
biti manji od doputenog.

23

Optimizacija rjeenja primjene krutih I fleksibilnih kolovoznih konstrukcija gradskih saobraajnica

Slika 2.17. Dijagram optereenja od jedne osovine

Ukoliko je ispunjen uslov da je za predpostavljenu debljinu betonske ploe napojn

zatezanja manji od doputeneog,usvaja se predpostavljena debljina betonske ploe.
Ostaje jo da se usvoji Ukupna debljina kolovozne konstrukcije Hukupno iznad posteljice
sa kalifornijskim indeksom nosivosti CBR a koja se moe dobiti pomou obrasca
Hukupno=hdonji sloj+hgornji sloj+hbetonska ploa

(XXVII)
{5}

2.2.7. Metoda udruenja za javne puteve I transport-AASHTO kruta konstrukcija

Metoda udruenja za javne puteve i transport - AASHTO zasniva se na rezultatima
opita AASHTO (izvrenih 1962. godine) i radovima Vestergrada, Piketa i Reja i
Spenglera. Prvo upustvo za dimenzioniranje po metodi AASHTO objavljeno je 1961.
godine, a posljednje dopunjeno 1986. godine.
Parametri mjerodavni za dimenzioniranje krute kolovozne konstrukcije po AASHTO
metodi su
Projektovani period T=B
Saobraano optereenje je izraeno kao standardno osovinsko optereenja
ESO80 ekvivalentnih saobraajnih osovina od 80 kN.
24

Optimizacija rjeenja primjene krutih I fleksibilnih kolovoznih konstrukcija gradskih saobraajnica

Pouzdanost (R) zavisi od razreda puta;vrijednosti pouzdanosti R su date u tabeli

18

Razred Puta
Autoputevi
I razredi i gradske
magistrale
II,III i IV razred i sabirne
ulice
Lokalni putevi

Nivo pouzdanosti
Gradski
Vangradski
85-99,90
80-99,9
80-99
75-95
80-95

75-95

50-80

50-80

Tabela 18. Projektovane vrijednosti nivoa pouzdanosti

vrstoa na zatezanje (z),ija vrijednost je u granicama z=4,5-5,0 Mpa

Modul Elastinosti betona
Koeficijent prenoenja optereenja (J)
Koeficijent odvodnjavanja Cd (dreniranja) zavisi od vremena u toku godine kada
je kolovozna konstrukcija izloena nivou vlanosti blizu zasienosti (5-25%) za
kvalitet odvodnjavanja dobar tabela 15 preporuljivo je da iznosi Cd=1,101,00.Vrijednosti koeficijenta dreniranaj su date u tabeli 19
Kvalitet
Odvodnjavanja
Odlian
Dobar
Srednji
Slab
Vrlo Slab

Procenat od vremena u toku godine kada je kolovozna

konstrukcija izloena nivou vlanosti blizu zasienja
Ispod 1%
1-5%
5-25%
Iznad 25%
1,25-1,20
1,20-1,15
1,15-1,10
1,10
1,20-1,15
1,15-1,10
1,10-1,00
1,00
1,15-1,10
1,10-1,00
1,00-0,90
0,90
1,10-1,00
1,00-0,90
0,90-0,80
0,80
1,00-0,90
0,90-0,80
0,80-0,70
0,70
Tabela 19.Preporuene vrijednosti koeficijenta dreniranja

Gubitak nosivosti (Ls),koeficijent gubitka nosivosti zavisi od podloge ispod ploe

I njegove vrijednosti su date u tabeli 20
Vrsta materijala
Dubitak nosivosti Ls
Cementom stabilizovana ljunkovita
0,00-1,00
podloga (E=7000-14000 MPa)
Stabilizacija cementom lokalnog
agregata (E=3500-7000 Mpa)
Bitumenizirani ljuank ili drobljeni
agregat 8E=2500-7000 MPa)
Bitumenom stabilizovan agregat
(E=300-2100 MPa)

0,00-1,00
0,00-1,00
0,00-1,00

25

Optimizacija rjeenja primjene krutih I fleksibilnih kolovoznih konstrukcija gradskih saobraajnica

Stabilizacija kreom
(E=150-500 MPa)
Nevezani ljunkoviti material
(E=100-300 MPa)
Fino zrnasti ili prirodni materijal u
posteljici (E=20-300 MPa)

1,00-3,00
1,00-3,00
2,00-3,00

Tabela 20.Tipine vrijednosti za koeficijent gubitka nosivosti Ls

Nosivost posteljice je izraena preko kalifornijskog indeksa nosivosti CBR na

osnovu kojeg se iz tabele 30 moe odrediti modul reakcije podloge
Projektovani gubitak upotrebljivosti (P)
P=P0-Pt
(XXVIII)
Dimenzioniranje krute kolovozne konstrukcije po AASHTO metodi se vri na
osnovu gore navedenih vrijednosti sa dijagrama na slici 2.18 se odreuje debljina

Slika 2.18.Dijagram za odreivanje debljine betonske ploe kod krutih kolovoznih konstrukcija

Nakon odreivanja potrebne debljine betonske ploe ostaje jo da se predpostave

debljine ostalih slojeva kolovozne konstrukcije.Ukupna debljina kolovozne konstrukcije
moe se odrediti pomou obrasca
Hukupno=hdonji sloj+hgornji sloj+hbetonska ploa
(XXIX)
{1},{4},{5}

26

Optimizacija rjeenja primjene krutih I fleksibilnih kolovoznih konstrukcija gradskih saobraajnica

2.2.7. Vaea metoda data u smjernicama za dimenzioniranje krutih kolovoznih

konstrukcija
Postupak dimenzioniranja odnosno postupak odreivanja debljine kolovozne
konstrukcije po vaeoj metodi datoj u smjernicama prvobitno podrazumiejva
odreivanje broja prolaza nominalnog osovinskog opterenja od 82 kN u predvienom
vijeku trajanja:
Tn=365xTd x fpp x ft x fnn x fpo
(XXX)
Gdje je:
Td-ukupni broj prolaza nominalnog osovinskog optereenja
fpp faktor uticaja irine
ft-faktor irine saobraajne trake
fnn-faktor uzdunog nagiba nivelete saobraajnice
fpo-faktor poveanja saobraajnog optereenja
Vrijednost Td se dobiva kao suma broja prolaza nominalnog osovinskog opterenja
tabela 21,a koji se za pojedinu vrstu vozila dobiva mnoenjem sa faktorom
ekvivalentnosti koji je u zavisnosti od tipa vozila.Vrijednost faktora ekvivalentnosti su
prikazane u tabeli 21
Vrsta Vozilo

Broj vozila

(1)

(2)

-automobili
-autobusi
-kamioni
-laki
-srednji
-teki
-teki sa
prikolicom
Ukupno :

Faktor
ekvivalentnosti (3)
0,00006
1,20

Broj prolaza NOO

(4)=(2)x(3)

0,01
0,20
1,10
2,00
=

Tabela 20. Odreivanje ukupnog broja prolaza nominalnog osovinskog opterenja

Reprezentativno
vozilo
Automobil
Autobus
Kamion
Laki Kamion
Srednji Kamion
Teki Kamion
Teki kamion s
Prikolicom

Prosjeni faktor
ekvivalentnosti
0,00006
1,20
0,01
0,20
1,10
2,00
27

Optimizacija rjeenja primjene krutih I fleksibilnih kolovoznih konstrukcija gradskih saobraajnica

Tabela 21. Prosjene vrijednosti faktora ekvivalencije za reprezentativna vozila

U tabeli 22 su prikazane vrijednosti Faktori uticaja na saobraajno optereenje f pp ije

vrijednosti su u funkciji broja saobraajnih traka na saobraajnici a samim tim i
raspodjele opterenja na saobraajne trake
irina Saobraajne
trake (m)
<2,5
2,50-2,75
2,76-3,25
3,25-3,75
>3,75

Faktor irine
saobraajne trake
2,00
1,80
1,40
1,10
1,00

Tabela 22:Faktori uticaja na saobraajno optereenje fpp:

U tabeli 23 su prikazane vrijednosti Faktora uticaja irine saobraajne trake ft ije

vrijednosti zavise od projektovane tj traene irine saobraajne trake.
Broj
saobraajnih
traka
1
2
3
4
5
6

Faktor raspodjele saobraajnog optereenja na saobraajne trake

1,00
0,50
0,50
0,45
0,45
0,40

0,50
0,05
0,05

0,05
0,05
0,08

0,02

0,02
0,20

0,45
0,45
0,08
0,08

0,40
0,40

Tabela 23.Faktor irine saobraajne trake.

U tabeli 24 su prikazane vrijednosti Faktor uticaja uzdunog nagiba ije vrijednosti

zavise od projektovanog uzdunog nagiba saobraajnice
Uzduni nagib nivelete
(%)
<2
Iznad 2 do 4
Iznad 4 do 5
Iznad 5 do 6
Iznad 6 do 7
Iznad 7 do 8
Iznad 8 do 9
Iznad 9 do 10
>10

Faktor uzdunog nagiba

nivelete kolovoza
1,00
1,02
1,05
1,09
1,14
1,20
1,27
1,35
1,45

Tabela 24.Faktor uticaja uzdunog nagiba.

28

Optimizacija rjeenja primjene krutih I fleksibilnih kolovoznih konstrukcija gradskih saobraajnica

U tabeli 25 su prikazane.Faktora poveanja saobraajnog optereenja fpo u zavisnosti

od projektovanog godinjeg prirasta saobraaja i predvienog trajanja
Predvieno
trajanje
(godina)
5
10
15
20

5
11
16
22

5
11
18
25

Stopa Godinjeg porasta saobraaja (%)

3
4
5
6
7
8
Faktor poveanja saobraajnog optereenja
5
6
6
6
6
6
12
12
13
14
15
16
19
21
23
25
27
29
28
31
35
39
44
49

10

7
17
32
56

7
17
35
63

Tabela 25.Faktor poveanja saobraajnog optereenja fpo u zavisnosti od projektovanog godinjeg

prirasta saobraaja i predvienog trajanja

Nakon odreivanja nominalnog osovinskog optereenja Tn iz tabele 26 se odreuje

grupa saobraajnog optereenja
Grupa Saobraajnog
optereenja
Izuzetno Teko
Veoma Teko
Teko
Srednje
Lako
Veoma Lako

Broj Prolaza nominalnog osovinskog opteenja

od 82 kN
Po Danu
Za 20 godina
Preko 3000
Preko 2x107
Preko 800-3000
Preko 6x106 do 2x107
Preko 300-800
Preko 2x106 do 6x106
Preko 80-300
Preko 6x105 do 2x106
Preko 30-80
Preko 2x105 do 6x105
Preko 30
Do 2x105
Tabela 26.Klasifikacija saobraajnog optereenja

Cement - beton:
Za odreivanje cement-betonskog zastora relevantna je vrstoa na savijanje i
istezanje. Potrebno je pretpostaviti karakteristinu vrstou 28-dnevnog cement-betona.
Karakteristina vrstoa na savijanje i zatezanje cement-betona se definie kao 5 %
fraktilna vrijednost.
Ukoliko je odreena samo karakteristina vrstoa na pritisak fck,cyl, procijenjenu
srednju vrstou na savijanje i zatezanje fcfm cement-betona mogue je izraunati na
osnovu sljedee
jednaine:
(

(N/mm2)

(XXX)

Karakteristinu vrstou na savijanje i zatezanje fcfk mogue je izraunati na osnovu

sljedee jednaine:
(N/mm2)

(XXXI)

Karakteristinu vrstou na pritisak fck,cyl mogue je odrediti na osnovu rezultata

ispitivanja vrstoe na pritisak na cilindrima promjera 15 cm i visine 30 cm. Meusobna
29

Optimizacija rjeenja primjene krutih I fleksibilnih kolovoznih konstrukcija gradskih saobraajnica

povezanost razreda vrstoe cement-betona (u skladu sa BAS EN 206-1), marke

betona MB (u skladu sa PBAB Pravilnik o betonu i armiranom-betonu), i vrstoe na
pritisak cilindara fck,cyl prikazana je u tabeli 27.
Tabela 27.Meusobna povezanost razreda vrstoe,marke cement betona in karakteristine vrstoe na
pritisak cilindara
Razred
vrstoe u C 20/25
C 25/30 C 30/37 C35/45
C 40/50 C 45/55 C 50/60
skladu sa
EN 206-1
Marka
betona u
MB 30
MB 35
MB 40
MB 45
MB 55
MB60
skladu sa
PBAB
fck,cyl
20
25
30
35
40
45
50

Ukoliko se izvode ispitivanja na savijanje, za izraunavanje karakteristine vrstoe fcfk

cement-betona na savijanje i zatezanje, mogue je primjeniti sljedeu jednainu:

(XXXII)

gdje je:
fcfk
karakteristina vrijednost na savijanje i zatezanje (N/mm2 )
fcfms srednja vrijednost serije ispitivanja (N/mm2 )
sp
standardno odstupanje (N/mm2 )
t10
vrijednost za raspodjelu po Student.-u; osnovne vrijednosti su navedene u tabeli
n
broj uzoraka
fcfm srednjavrijednost vrstoe na savijanje i zatezanje
Tablela 28.Vrijednosti t10 od broja n uzoraka

n
t10

3
1,89

4
1,64

5
1,53

6
1,48

8
1,42

10
1,38

12
1,36

15
1,34

Srednja vrijednost fcfm:

(XXXIII)

Standardno odstupanje sp:

(XXXIV)

Vrijednosti t10 su date u tabeli 29.

Uzorak
1
2
2
fcfm(N/mm )
5
4,5

3
5,2

4
4,8

5
5,3

Tabela 29. Vrijednosti t10 u zavisnosti od broja uzoraka n

30

Optimizacija rjeenja primjene krutih I fleksibilnih kolovoznih konstrukcija gradskih saobraajnica

Kao direktnu osnovu za cement betonski zastor potrebno je posataviti sloj asfaltne
smjese od bitumeniziranog drobljenog kamenog agregata ili bitumeniziranog sloja
ljunka.
Potrebnu debljinu cement-betonskog zastora dCB-KP, i nevezanog sloja kamenog
agregata za mjerodavno saobraajno optereenje T n u toku doba trajanja kolovozne
konstrukcije, i odreenu vrijednost CBR treba odrediti na osnovu nomograma
predstavljenog na Slici 2.18

Slika 2.18.Nomogram za odreivanje debljine cement-betonskog zastora

Debljina nevezanog nosivog sloja za vrijednost optereenja i vrijednost CBR-a se

odreuje sa dijagrama prikazanog na slici 2.19.
Ostaje jo da se odredi ukupna debljina kolovozne konstrukcije I raspored slojeva.

31

Optimizacija rjeenja primjene krutih I fleksibilnih kolovoznih konstrukcija gradskih saobraajnica

Slika 2.19.Nomogram za odreivanje debljine nevezanog nosivog sloja

32