Professional Documents
Culture Documents
Wstp
Nowe przepisy dotyczce funkcjonowania szkolnictwa wyszego w Polsce, wprowadzane
w ycie od 2011 roku, w istotny sposb wpyny na rzeczywisto akademick. Jedna
z najwikszych zmian dotyczya procedury habilitacyjnej. Zmieniono zarwno tryb i warunki
przeprowadzania czynnoci w postpowaniu habilitacyjnym1, jak i kryteria oceny osigni
osoby ubiegajcej si o nadanie stopnia doktora habilitowanego2. Zdajc sobie spraw ze skali
zmian, zarwno o charakterze proceduralnym jak i mentalnociowym, ustawodawca wprowadzi
dwuletni okres przejciowy, podczas ktrego mona byo wybra dotychczas obowizujcy lub
nowy tryb postpowania. Od padziernika 2013 r. obowizuj ju wycznie nowe przepisy.
Wydaje si zatem, e upyn wystarczajcy okres, aby mc przeprowadzi pierwsze oceny
nowej habilitacji w sposb rzetelny, w oparciu nie tylko o analiz przepisw, ale i praktyk
habilitantw oraz instytucji zaangaowanych w procedury habilitacyjne.
Nowa habilitacja budzi kontrowersje w rodowisku akademickim. Na kadej uczelni,
niezalenie od dziedziny nauki, stopnia, tytuu naukowego czy zajmowanego stanowiska,
spotka mona osoby reprezentujce skrajnie rne opinie. O rnorodnoci pogldw
wiadczy take mnogo dyskusji prowadzonych na uczelniach, czy wzmoona aktywno
pracownikw nauki w mediach, w tym na blogach, gdzie modzi pracownicy nauki dziel si
krytycznymi uwagi na temat habilitacji. Now habilitacj chwali si przede wszystkim za
wiksz transparentno (m.in. zamieszczanie w Internecie recenzji habilitacyjnych), szybko
procedur oraz nacisk na umidzynarodowienie dorobku naukowego. Zarzuca si za
niejednoznaczno terminw uywanych w przepisach, skomplikowanie procedur
administracyjnych, czy wymg przedstawiania prac o duo wyszym poziomie naukowym
w porwnaniu z wymaganiami w starym trybie postpowania.
Rada Modych Naukowcw (RMN), w odpowiedzi na sygnay docierajce z rnych uczelni
i sugerujce polaryzacj pogldw rodowiska, w drodze konsultacji i dyskusji, postanowia
przygotowa raport na temat nowej habilitacji. Raport w zamyle ma pomc okreli, w jakim
stopniu nowa habilitacja przyja si w gronie naukowcw.
Celem raportu jest przedstawienie opinii rodowiska na temat nowych procedur habilitacyjnych
i tym samym diagnoza poziomu wiedzy i nastrojw zwizanych z wprowadzeniem nowej
habilitacji. Raport ma przede wszystkim charakter poznawczy. Motywacj do jego
sporzdzenia bya ch uwzgldnienia opinii szerokiego spektrum pracownikw naukowych.
1
Podstaw sporzdzenia raportu bya analiza stworzonej przez RMN ankiety internetowej
na temat habilitacji. Ankieta skierowana zostaa do wszystkich pracownikw nauki
wiosn 2014 roku.
Odpowiedzi uzyskano od ponad 1500 osb. Wypeniy j osoby ze wszystkimi moliwymi
stopniami i tytuami naukowymi. Tak szeroki zasig ankiety pozwoli na wycignicie
reprezentatywnych wnioskw. Po konsultacjach wewntrznych Rada Modych Naukowcw
dosza do wniosku, e najwiksze wtpliwoci budz tematy zwizane z rozumieniem poj
osignicie naukowe i cykl publikacji, koniecznoci przedstawiania owiadcze
wspautorw i z technicznymi aspektami funkcjonowania strony internetowej Centralnej Komisji
do Spraw Stopni i Tytuw. Zagadnienia te zostay uwzgldnione przy konstrukcji pyta ankiety.
Raport ma za zadanie sprowokowa do dalszych dyskusji na temat procedur habilitacyjnych
w Polsce. Jest gosem w dyskusji na temat obowizujcych obecnie rozwiza i moe okaza
si przydatny jako element ewaluacji systemu stworzonego przez nowe przepisy o szkolnictwie
wyszym.
(posiadajce taki sam IF) dostaj, inne nie dostaj habilitacji. I tak wszystko nadal zaley od
subiektywnego gosowania (...).
Analiza wypowiedzi respondentw wskazuje na istnienie wielu kontrowersji wok tematu nowej
procedury habilitacyjnej i potrzeb dalszych dyskusji na forum akademickim. Ankietowani
negatywnie oceniaj brak jednomylnoci w interpretacji tak podstawowych poj, jak
osignicie naukowe czy jednotematyczno cyklu publikacji. Niepokoi ich take niejasno
i dowolno stosowania kryteriw oceny dorobku habilitantw.
Wyniki ankiety jednoznacznie wskazuj, e potrzebne jest wiksze rozpowszechnienie
informacji na temat procedury habilitacyjnej zgodnej z obowizujcymi obecnie przepisami.
Wrd pracownikw naukowych brak jest rzetelnej wiedzy dotyczcej nowej procedury
habilitacyjnej, co w konsekwencji prowadzi moe do sytuacji niekorzystnych dla habilitanta.
Pytania dotyczce postpowania habilitacyjnego zgaszaj przede wszystkim osoby planujce
rozpocz procedur habilitacyjn w najbliszym czasie, lepsza znajomo procedur powinna
jednak mie miejsce w caym rodowisku akademickim.
Analiza danych
Na podstawie analizy wynikw ankiety (rys. 1) mona stwierdzi, e najwiksze poparcie nowy
tryb habilitacji ma wrd osb bdcych w trakcie postpowania habilitacyjnego. Zapewne
wynika to z faktu, e habilitanci musieli dokadnie zapozna si z now procedur i atwiej im
porwna wymagania stawiane habilitantom. Zdecydowanymi przeciwnikami nowego trybu
habilitacji s ankietowani posiadajcy habilitacj lub osoby, ktrych tryb przyznawania habilitacji
nie dotyczy ponad 20% gosw w kadej z tych grup. Tylko 7% osb bdcych w trakcie
postpowania habilitacyjnego wyrazio zdecydowany sprzeciw wobec nowej procedury.
Rys. 1. Jak oceniasz nowy tryb habilitacji (1 jest zdecydowanie gorszy ni stary, 7 jest zdecydowanie lepszy ni
stary)
Rys. 2. Jak oceniasz nowy tryb habilitacji (1 jest zdecydowanie gorszy ni stary, 7 jest zdecydowanie lepszy ni
stary)
Uwzgldniajc podzia na dziedziny nauki (rys. 2), 19% przedstawicieli nauk humanistycznych
jest zdecydowanie przeciw nowemu trybowi habilitacji. Najwiksze zdecydowane poparcie
deklaruj przedstawiciele nauk przyrodniczych (ponad 25%), ponad 20% poparcie deklaruj
przedstawiciele nauk medycznych i o zdrowiu oraz o kulturze fizycznej, jak rwnie nauk
rolniczych, lenych i weterynaryjnych. Zapewne wynika to ze specyfiki prowadzonych prac
badawczych. Przedstawiciele nauk humanistycznych i spoecznych czciej publikuj wyniki
swoich bada w formie ksikowej. Szybki postp nauki w dziedzinach medycznych, cisych
Rys. 3. Czy Twoim zdaniem stopie doktora habilitowanego jest potrzebny? (1 zdecydowanie nie,
7 zdecydowanie tak)
Rys. 4. Czy Twoim zdaniem stopie doktora habilitowanego jest potrzebny? (1 zdecydowanie nie,
7 zdecydowanie tak)
Najwiksze poparcie zwizane z utrzymaniem stopnia doktora habilitowanego (rys. 3.) jest
w grupie ankietowanych posiadajcych tytu profesora (ponad 60% tej grupy jest
za utrzymaniem habilitacji). Natomiast tylko 45% osoby ze stopniem doktora habilitowanego
zdecydowanie popiera habilitacj. Zdecydowanie za zniesieniem habilitacji jest tylko 9% osb
10
Rys. 5. Czy gdyby zastpi wymg owiadcze wspautorw, samym owiadczeniem habilitanta o jego wkadzie
w prace zbiorowe, to takie rozwizanie byoby (1 zdecydowanie niewystarczajce, 7 zdecydowanie
wystarczajce)
Rys. 6. Czy gdyby zastpi wymg owiadcze wspautorw, samym owiadczeniem habilitanta o jego wkadzie
w prace zbiorowe, to takie rozwizanie byoby (1 zdecydowanie niewystarczajce, 7 zdecydowanie
wystarczajce)
11
Rys. 7. Obecnie, gdy osigniciem habilitacyjnym jest cykl publikacji, musi on by jednotematyczny.
Wymg ten jest Twoim zdaniem (1 zdecydowanie zbdny, 7 zdecydowanie konieczny)
12
Rys. 8. Zastpienie wymogu jednotematycznoci wymogiem, aby publikacje byy jedynie we waciwej dyscyplinie
naukowej (1 zdecydowanie niewystarczajce, 7 zdecydowanie wystarczajce)
Rys. 9. Zastpienie wymogu jednotematycznoci wymogiem, aby publikacje byy jedynie we waciwej dyscyplinie
naukowej (1 zdecydowanie niewystarczajce, 7 zdecydowanie wystarczajce)
Rys.10. Czy informacja na stronie internetowej CK w sposb klarowny i przystpny prezentuje sposb przygotowania
wniosku oraz przebieg postpowania habilitacyjnego? (1 zdecydowanie nie, 7 - zdecydowanie tak)
Rys. 11. Czy strona internetowa CK zawierajca dane o toczcych si postpowaniach wymaga rozbudowy
(sortowanie wedug dat; opis zaczanych dokumentw)? (1 zdecydowanie nie, 7 zdecydowanie tak)
14
Rys. 12. Czy strona internetowa CK zawierajca dane o toczcych si postpowaniach wymaga rozbudowy
(sortowanie wedug dat; opis zaczanych dokumentw)? (1 zdecydowanie nie, 7 zdecydowanie tak)
Dla wszystkich grup biorcych udzia w ankiecie sposb przygotowania wniosku habilitacyjnego
oraz danych dotyczcych habilitacji przedstawiany na stronie internetowej CK nie jest
jednoznaczny (rys.10). Poowa ankietowanych stwierdzia, e miaa problemy ze znalezieniem
potrzebnych im informacji. Zdecydowana wikszo ankietowanych zarwno osoby bez
habilitacji jak rwnie samodzielni pracownicy naukowi stwierdzia, e strona CK wymaga
rozbudowy o opis zaczonych dokumentw oraz narzdzia uatwiajce wyszukiwani
i sortowanie informacji (rys. 11). Najwicej zwolennikw tego typu modyfikacji strony CK byo
wrd przedstawicieli nauk humanistycznych i spoecznych ponad 30% ankietowanych z tych
grup (rys. 12).
15
Rys. 13. Czy na prob habilitanta CK powinna publikowa tre odwoania od decyzji na swojej stronie oraz decyzj
kocow? (1 zdecydowanie nie, 7 zdecydowanie tak)
Rys. 14. Czy na prob habilitanta CK powinna publikowa tre odwoania od decyzji na swojej stronie oraz decyzj
kocow? (1 zdecydowanie nie, 7 zdecydowanie tak)
Przedstawicieli wszystkich grup biorcy udzia w ankiecie, nie zalenie od stopnia i tytuu
naukowego oraz dziedziny nauki, ktr reprezentuj byli zwolennikami, eby na prob
habilitanta CK powinna publikowa na swoje stronie tre odwoania od decyzji oraz decyzj
kocow (rys. 13 i 14).
16
Rys. 15. Habilitant docza do wniosku take dokumenty w jzyku angielskim. Czy one te powinny by
publikowane? (1 zdecydowanie nie, 7 zdecydowanie tak)
Rys. 16. Habilitant ma obowizek przedstawi wraz z wnioskiem owiadczenia wspautorw o ich wkadzie pracy
w powstanie artykuu/monografii/dziea. Czy takie owiadczenia te powinny by publikowane na stronach CK?
(1 zdecydowanie nie, 7 zdecydowanie tak)
17
Rys. 17. Habilitant ma obowizek przedstawi wraz z wnioskiem owiadczenia wspautorw o ich wkadzie pracy
w powstanie artykuu/monografii/dziea. Czy takie owiadczenia te powinny by publikowane na stronach CK?
(1 zdecydowanie nie, 7 zdecydowanie tak)
Podsumowanie
Opinie w rodowisku naukowym na temat nowej procedury przeprowadzania postpowania
habilitacyjnego s podzielone i zale od stopni i tytuw, ktre posiadaj ankietowani.
Ze wzgldu na rnice w sposobie prowadzenia bada oraz ich publikacji mona rwnie
zauway odmienne opinie przedstawicieli rnych dyscyplin naukowych. Naley jednak
podkreli, e osoby bdce przed i w trakcie procedury habilitacyjnej s zwolennikami nowej
procedury.
18
Formularz ankiety
Rada Modych Naukowcw rozpoczyna konsultacje ze rodowiskiem naukowcw na temat
nowego postpowania habilitacyjnego. Chcemy pozna Pastwa opinie oraz zachci do
zaproponowania nowych rozwiza, ktre usprawniyby postpowanie.
Pe
Kobieta
Mczyzna
Rok urodzenia
Kraj zatrudnienia
Polska
Inne:
Miejsce zatrudnienia
uczelnia publiczna
uczelnia niepubliczna
jednostka naukowa PAN
instytut badawczy
przedsibiorstwo
inne
Czy jednostka, w ktrej pracujesz ma uprawnienia habilitacyjne?
tak
nie
nie dotyczy
Kiedy planujesz zoy wniosek o wszczcie postpowania habilitacyjnego?
mam habilitacj
postpowanie habilitacyjne jest w trakcie
w cigu 2 lat
od 3 do 5 lat
od 6 do 8 lat
wicej ni 8 lat
nie dotyczy
Stopie/tytu naukowy
mgr
dr
19
dr hab.
prof. dr hab.
zdecydowanie tak
jest zdecydowanie
ni stary
lepszy
zdecydowanie konieczny
zdecydowanie
wystarczajce
20
zdecydowanie konieczny
6. Czy gdyby zastpi wymg jednotematycznoci wymogiem, aby publikacje byy jedynie we
waciwej dyscyplinie naukowej, to takie rozwizanie byoby:
zdecydowanie 1
niewystarczajce
zdecydowanie
wystarczajce
zdecydowanie tak
zdecydowanie tak
zdecydowanie tak
11. Czy na prob habilitanta CK powinna publikowa tre odwoania od decyzji na swojej
stronie oraz decyzj kocow?
zdecydowanie nie 1
zdecydowanie tak
12. Habilitant docza do wniosku take dokumenty w jzyku angielskim. Czy one te powinny
by publikowane?
zdecydowanie nie 1
zdecydowanie tak
21
zdecydowanie nie 1
zdecydowanie tak
22