27 stycznia 2011, 10:19

Autor: Jarosaw Zachwieja

czytano: 52213 razy

Poradnik: Super ostre zdjcia krajobrazowe

Wszyscy chcemy wykonywa ostre zdjcia i to
niezalenie od tego, jaki gatunek fotografii
uprawiamy najczciej. S jednak pewne rodzaje
kadrw, w ktrych ostro jest szczeglnie istotna.
Na czele tej listy bez wtpienia znajduj si
pejzae. Nasz najnowszy poradnik przeznaczony
jest dla wszystkich tych, ktrym zaley na
fotografowaniu krajobrazw tak, aby ich zdjcia
byy zawsze ostre i bogate w szczegy.

Zdjcia krajobrazowe z samej swojej definicji powinny urzeka atrakcyjn kompozycj, kolorystyk i
bogactwem detali to wanie te elementy sprawiaj, e z zachwytem ogldamy fotografie publikowane w
takich magazynach, jak National Geographic. O ile jednak dwa pierwsze elementy zale ju w duej
mierze od naszego dowiadczenia, charakteru samego pleneru oraz tego, jak wczenie gotowi jestemy
zerwa si z ka, aby wykona pikne zdjcie (podobno najbardziej optymaln por jest czas midzy
drug, a trzeci w nocy), o tyle ostatni jest ju cakiem prosty do osignicia. Naley jedynie pozna i
zacz stosowa si do kilku uniwersalnych zasad, jakie zawiera ten poradnik. Dziki nim nasze zdjcia
krajobrazowe bardzo szybko nabior super ostroci.

Optymalna przysona
Kluczem do uzyskania ostrych zdj jest odpowiednie poznanie swojego sprztu i zasad jego obsugi nie
ma w tej kwestii adnych wtpliwoci. Nie s to zreszt zagadnienia na tyle skomplikowane, aby jakikolwiek
fotoamator nie by w stanie ich opanowa. Na amach serwisu SwiatObrazu.pl nasz kolega Tomasz
Waryszak przybliy szczeglnie wane dla fotografii pojcia przysony i otworu wzgldnego obiektywu.
Zapoznanie si z nimi bardzo pomaga w uzyskaniu optymalnej ostroci zdj w kadym punkcie kadru.
Zagadnienie gbi ostroci szczeglnie wane jest podczas fotografowania scen, w ktrych rne elementy
kadru znajduj si w znacznej odlegoci od siebie (dotyczy to tych odlegoci, ktre w uywanym przez nas
modelu obiektywu [comment]znajduj si bliej, anieli dystans obejmowany przez tzw. nieskoczono).
Przykadowo, jeeli fotografujemy grski krajobraz obiektywem o ogniskowej 35 mm z przyson ustawion
na f/4 lub f/5.6, to po ustawieniu ostroci na odlege o sto metrw to raczej nie uda nam si uzyska
wyranego obrazu obiektu (np. samotnego drzewa czy skay) znajdujcego si w odlegoci omiu metrw
od nas. Jednak przymknicie otworu wzgldnego do f/8 ju to umoliwi.

Z perspektywy ostroci caego zdjcia waniejszy jest jednak fakt, e kady obiektyw dysponuje pewn
wartoci przysony (lub zakresu wartoci), przy ktrej odznacza si najwysz rozdzielczoci. Zazwyczaj
ustawieniem tym jest f/8 lub f/11, cho zdarzaj si obiektywy (s to "szka" wyszej jakoci), w ktrych
maksimum ostroci notowane jest ju po przymkniciu ich do f/5.6 i pozostaje stae a do f/11. Dalsze
przymykanie otworu wzgldnego skutkuje ju zmniejszeniem si ostroci na skutek fizycznego zjawiska
dyfrakcji wiata (zmiany kierunku rozchodzenia si fal) na krawdzi przysony.

Hiperfokalna tajemnica udanego landszaftu

Wspomniane powyej zjawiska s dobrym wyjanieniem, dlaczego dla wikszoci zawodowych fotografw
krajobrazowych optymalnym ustawieniem przysony (w aparatach maoobrazkowych i z przetwornikiem

APS-C) jest f/8. Jednak jeszcze waniejsze jest to, na co podczas wykonywania zdj pejzaowych
ustawiamy ostro. W tym momencie dochodzimy do najwaniejszej techniki wykonywania tego typu zdj
wykorzystywania odlegoci hiperfokalnej.

Co to jest odlego hiperfokalna? Bez wgbiania si w szczegy z zakresu fizyki optycznej, jest to
odlego, na jak naley ustawi obiektyw, aby uzyska maksymaln moliw dla danej kombinacji
dugoci ogniskowej i wartoci przysony gbi ostroci, sigajc do nieskoczonoci wcznie. I tak np.
dla wspomnianego wczeniej obiektywu 35 mm (podpitego do lustrzanki cyfrowej z matryc APS-C o
przeliczniku ogniskowej wynoszcym 1,6 takim jak Canon EOS 60D) odlego hiperfokalna wynosi ok.
szesnastu metrw dla wartoci przysony f/4, 11,4 metra dla f/5.6, natomiast dla f/8 ju tylko 8,1 metra.
Gbia ostroci w tych trzech przypadkach pozwala zarejestrowa na zdjciach ostro wszystkie obiekty
znajdujce si w odlegociach od nieskoczonoci do (kolejno) ok. 9, 7 oraz 5,4 metra od aparatu.
Ustalenie odlegoci hiperfokalnej sprowadza si do czystego dziaania matematycznego, ktre jednak jest
na tyle skomplikowane, e robienie tego "na piechot" zupenie mija si z celem. Zamiast tego warto
skorzysta z usug ktrego z licznych dostpnych w Internecie kalkulatorw gbi ostroci, takich jak np.
dostpny na stronie www.dofmaster.com. Z kolei w terenie mona posuy si wydrukowan tabelk
przygotowan wczeniej dla uywanego przez nas modelu obiektywu (lub obiektyww) bd te jeeli
dysponujemy odpowiedn`io zaawansowanym modelem telefonu jedn z rwnie licznych co kalkulatory
internetowe aplikacji fotograficznych dla uytkownikw smartfonw. Godne polecenia s tutaj m.in.
programy PhotoCalc kierowane do uytkownikw iPhonew oraz PhotoTools dla telefonw pracujcych pod
kontrol systemu Android.

Strona 1
Strona 2
Ustawienia obiektywu takie jak warto przysony oraz ustawiony punkt fokusa (a take same parametry
"szka") w bezporedni sposb odnosz si do ostroci wykonywanych zdj. Nie s to jednak jedyne
elementy, od ktrych zaley to, czy wykonane przez nas zdjcie postrzegane bdzie jako bardziej lub mniej
ostre. Zwaszcza w fotografii pejzaowej istnieje te kilka innych rwnie wanych czynnikw majcych
wpyw na odbir zdj.

Kontrast
Kolejnym elementem, majcym wpyw na ostro zdj krajobrazowych, jest kontrastowo zdjcia. Moe
si to wydawa nieco dziwne, ale w istocie ta cecha zdjcia ma niebagatelne znaczenie dla postrzegania
przez nas zdjcia jako ostrego bd nieostrego. Przy czym ma to niewiele wsplnego z rzeczywist liczb
widocznych na zdjciu detali i zwizane jest raczej z naszymi wasnymi odczuciami, jak powinno wyglda
co, co okrelimy mianem "ostre". Chocia warto zauway, e np. rozmaite cyfrowe narzdzia
wyostrzajce (wicej na ich temat znajduje si w dalszej czci artykuu) dziaaj wanie w oparciu o
zwikszanie kontrastu tyle e lokalne, na bardziej wyranych krawdziach sfotografowanych obiektw.

Tak wic, aby zdjcie wygldao na ostre, powinno by kontrastowe, natomiast zdjcie o niskim kontracie
bdzie sprawiao u ogldajcego wraenie obnionej ostroci. Oczywicie nie znaczy to, e powinnimy za
kadym razem naciga kontrast do granic moliwoci. Wrcz przeciwnie! Przepalone i skrajnie
niedowietlone miejsca w kadrze [comment]wywoaj u ogldajcego to samo negatywne wraenie nie
bdzie tam wida adnych interesujcych szczegw. Natomiast zalecana w wikszoci podrcznikw
fotograficznych ekspozycja typu "histogram rozcignity od prawej do lewej" pomaga uzyska optymalny
pod wzgldem kontrastu kadr.
Oczywicie w pewnych sytuacjach uzyskanie wysokiego kontrastu oglnego bdzie niemoliwe dotyczy to
przede wszystkim zdj pejzay mglistych. W takich przypadkach doskonaym pomysem jest umieszczanie
w kadrze ostro odcinajcych si obiektw, takich jak sylwetki drzew. Niebagateln rol odgrywa tutaj
oczywicie owietlenie unikajmy zatem poudniowego i wczesno popoudniowego wiata sonecznego
padajcego na wprost, ktre skraca cienie (lub nie rzuca ich wcale), a co gorsza moe odbija si od
soczewek obiektywu powodujc odblaski i efekt flary.

Kolorystyka
Kolejnym elementem, o ktrym rzadko si myli w kontekcie ostroci zdjcia, jest kolorystyka
fotografowanego krajobrazu. Tymczasem barwne scenerie rwnie sprawiaj wraenie bardziej
wyrazistych, anieli uwiecznione w mniej ywych tonacjach. Kluczowe dla tego elementu jest waciwe

owietlenie zagadnienie w fotografii krajobrazowej zdecydowanie najwaniejsze, ktremu powicono

niejedn ksik.
W punktu widzenia owietlenia "wyciskajcego" z pleneru wszystko, zarwno pod wzgldem kolorystyki, jak
i bogactwa widocznych detali nie da si tak naprawd zaproponowa niczego lepszego od wykorzystania
potencjau zotej godziny. Bardzo pomocne o kadej porze dnia bdzie te skorzystanie z pomocy filtra
polaryzacyjnego, ktry waciwie uyty
wydobdzie intensywno kolorw i podkreli barw nieba
(najlepiej, jeeli fotograf ustawiony jest pod ktem dziewidziesiciu stopni do kierunku padania wiata).

Programy tematyczne gdy nie chcemy lub nie moemy dziaa manualnie
W oparciu o niektre z opisanych powyej wytycznych (bd wszystkie zaley to od modelu aparatu)
funkcjonuje wikszo programw tematycznych dotyczcych fotografii krajobrazowej. Dlatego jeeli nasz
aparat nie pozwala na samodzielne regulowanie ostroci, parametrw ekspozycji, kontrastu i innych (bd
te jest to skrajnie niewygodne), cakiem nieze efekty moemy osign korzystajc z "automatyki do
specjalnych zada". Dobrze jest jednak wiedzie, co tak naprawd robi tego typu programy, aby nie
zosta niemile zaskoczonym.
Przede wszystkim programy wspomagajce wykonywanie zdj pejzaowych prawie zawsze uruchamiaj
do silne wyostrzanie zdj ju na poziomie aparatu oraz podbijaj kontrast obrazu. Naley wic uwaa z
dalszym zwikszaniem tych parametrw, tak aby nie przedobrzy. W zalenoci od odmiany programu
(krajobraz zwyky, o zachodzie soca itd.) wzmacniane bd te okrelone kolory w kadrze, co ma na celu
uatrakcyjnienie wygldu nieba (barwa niebieska lub w przypadku zachodu soca czerwona i
pomaraczowa) czy trawy (zielona).

Cho z punktu widzenia kreatywnoci w wykonywaniu zdj krajobrazowych programy tematyczne

narzucaj nam spore ograniczenia, to naley przyzna, e jeli chodzi o ostro uzyskiwanych w ten sposb
kadrw, niemal zawsze stoi ona na wysokim poziomie.

Strona 3
Rwnie wane dla uzyskania zdj (nie tylko krajobrazowych) o odpowiedniej ostroci co sposb ich
wykonywania, jest przygotowanie do prezentacji. Etap ten jest czsto ignorowany przez fotografw
(wiadomo: zdjcie wykonane, reszta nie naley ju do nas), co owocuje spadkiem jakoci obrazu. Zdjcie
bowiem przed wydrukowaniem lub opublikowaniem na stronie WWW trzeba odpowiednio przygotowa. W
kontekcie ostroci przygotowania te oznaczaj przeskalowanie obrazu do okrelonych wymiarw, a
nastpnie jego wyostrzenie.

Wyostrzanie po przeskalowaniu
W przypadku wydruku waciwe wymiary pliku ze zdjciem to takie, przy ktrych rozdzielczo obrazu
wynosi tyle, ile wynosi tzw. natywna rozdzielczo drukarki (jest ona podawana w specyfikacji technicznej
danego urzdzenia np. sprzt drukujcy filmy Epson odznacza si rozdzielczoci 360 dpi), ewentualnie
wielokrotno lub poow tej liczby. W innym przypadku grozi nam pojawienie si efektu "schodkw"
poszarpanych krawdzi co bardziej kontrastowych linii prostych i krzywych ktre obni ostro obrazu.

Rwnie zdjcia publikowane w galeriach internetowych powinny zosta przeskalowane do takich

rozmiarw, w jakich chcemy, aby odwiedzajcy galeri je ogldali (czsto maksymalne wymiary s nam
narzucane przez samych twrcw serwisu). Inaczej bowiem zdjcia bd zmniejszane automatycznie albo
przez stron, albo przez przegldark danego [comment]uytkownika, ewentualnie nie zmieszcz si na
ekranie (chyba najgorsza moliwo, poniewa zniechca odwiedzajcego do ogldania naszych zdj w
myl zasady "jeeli fotograf nie zadaje sobie trudu, eby waciwie zaprezentowa swoje prace, to po co ja
mam si mczy i traci czas, ogldajc je?"). Automatyczne skalowanie zdj przez stron i/lub
przegldark WWW sprawia, e traci ono na ostroci dlaczego, o tym piszemy poniej.
Sens skalowania zdj wydaje si zrozumiay dla wikszoci nawet mniej zaawansowanych fotografw.
Dlaczego jednak tak pomniejszone zdjcie naley wyostrza? Skalowanie zdjcia przeprowadzane jest z
wykorzystaniem tzw. metody resamplingu (prbkowania). Nie wnikajc w do skomplikowane szczegy
techniczne, jest to grupa algorytmw umoliwiajcych uzyskanie obrazu o bardzo dobrej jakoci, ale
jednoczenie do mocno zmikczonego. Dlatego te po jego przeprowadzeniu bardzo zalecane jest
poddanie zdjcia wyostrzeniu, ktre przywrci wczeniejszy wysoki poziom detali.
[converttable end="1"]

[converttable]
Metod wyostrzania zdj jest wiele i wskazanie najlepszej nie jest takie proste. Wielu fotografw (w tym ja)
preferuje stosowanie masek wyostrzajcych (Unsharp Mask) obecnych w rnych edytorach i
przegldarkach graficznych oraz narzdzie Inteligentne Wyostrzanie (Smart Sharpen). Waniejsze od
samego narzdzia s jednak jego ustawienia: zbyt niski stopie wyostrzenia owocuje nikymi rezultatami,
natomiast zbyt wysoki pojawieniem si biaego efektu halo wok sfotografowanych obiektw. Dobr
waciwych ustawie czsto jest kwesti indywidualnych prb z kad wyostrzan fotografi.
Jeeli odbitki zdj wykonujemy w zaufanym i sprawdzonym fotolabie, to moemy sobie pozwoli na
pozostawienie caej tej pracy w rkach bardziej dowiadczonej obsugi. Rwnie niektre z aplikacji
projektowanych specjalnie z myl o fotografach, takich jak np. Lightroom pozwalaj zautomatyzowa
czynnoci skalowania i ostrzenia w celu uzyskania optymalnych rezultatw zarwno na potrzeby druku
zdj, jak rwnie ich publikacji w Internecie. Jednak w miar nabywania dowiadczenia zorientujemy si,
e najlepsze rezultaty osigamy, dziaajc w tym zakresie samodzielnie i e s to niejednokrotnie bardzo
due rnice.

Na zakoczenie
Ostro obrazu jest wprawdzie tylko jednym z kilku elementw udanej fotografii krajobrazowej, trudno
jednak zaprzeczy, e jest to element niezwykle wany. Wystarczy zwrci uwag, jak czsto w tym typie
fotografii stosuje si zabiegi sprowadzajce si do uzyskania rwnej, wysokiej liczby widocznych detali w
caym obszarze kadru niezalenie od tego, czy dany obiekt znajduje si blisko, czy daleko od nas.
Z wykonywaniem zdj pejzay wie si jeszcze jeden element, ktry zachca do wicze majcych na
celu doskonalenie si w zakresie uzyskiwania zdj o jak najlepszej ostroci. Ot fotografia tego typu, nie
wymusza na nas dziaania w popiechu. Moemy wic spokojnie i do woli eksperymentowa ze wszystkimi
elementami majcymi wpyw na ostateczny wygld ujcia a do momentu, w ktrym ostro (oraz inne
cechy) naszych zdj nie bd miay sobie rwnych. Czego ycz wszystkim Czytelnikom.

www.swiatobrazu.pl