‘upo8 “990g “eran, afuop2t ond tuaysis mrzejory,“afans ougiuafurzteyy vy Pfu ByRIEPLZ BING ASINHALOULAATA LAONSO leg UUON ginougjedey Ulpnz| “tos:PREDGOVOR Udibenik »Osnovi elektrotehnike Zbirka zadatakaw th fakulteta, ali ga mogu ki i mastavu iz ovog predmeta shifaiu po tavnom na su obradene slijedeée oblasti 03-15-3110/00 od 26.06.2000. g., we sadaraka” osloboden je plaéanja poreza lana 19 taéka 13 Zakona o pores na pr Nijedan dio ovog wdtbenita ne smije ze wmnotavati, fotokopir ra. bilo koji je tworijska priprema ‘preduslov 2a uspjeino rjeiavanje zadataka. nnaéin reproducirati bez pismenog odobrenjaizdav. Zadavanjem zadataka 2a samostaino rjetavanje, studenta podstiée i osposobljava za samostaino razmisljanje, dorokenje sakljutaka i odluka, te objainjenje i razumijevanje teorijskik, fikalnih zakonitosti i procesa, koje j su uli na predavanjima i vjefbama puiem verbalnog opisa. Bosne i oweqou ine, Sarajevo Ovakav pristup i metodologija daje dobre rezultate i studenti moraju ve prednosti koje im se na ovaj nacin pruéaju. Aktimo uéese 621.3.025.1/ 4 (075.8) (076.1) ontinuirano w toku nastave, podsiiée ga na sanoslalnost, vu i praéa neophodnu sigurnest i odvai otrebnu za rjekavanje slozenth ingenjerskih problema u pra otpunije ovladaju problematike natin lakse savladaju veoma tet | 'S druge strane, sigurno ée ova hayiga ingenjera. Dok se inéenjeri bud nadamo se da ée se rado podsjetiti vremena u kojem su rjeéavali ovakve zadatke w atmosferi predi su stekli kasnije, ‘otvoriée im nove vidike i danas su sigurno u prilici da jos bolje shvate ; suitinu problematike i znacaj fundamentalnih znanja, te koliko je vaina | Silocofija elektrotehnike.oor Lee 968 SOE a8e see $97 £tt or evzuavs panroionry Daoys BADD '€ Bop aymuuof axpyrowsoyy 2 Bopitg o0y J Boyt ross anfoy 5 2704 vimidauds omy aupo8 -ogoe vpudo pny 1) “oyuoggpn Box0 oronyoey nfuolisogod afuudop ns 2foq vuogpatuysd + mucfysed's wyusuoy unsep + misya) sffauaves IE HOPE Ie 20 | RPC NP ow u2v04 OULDAYDE a¢ UP owsfjonoper ougasod ‘onnyroaney® n ouaget ofc toipat ox Did Boyorowtyou nfo oy n adwisud afjoq ou ez0yn ‘sidoyna npajBoud op vlualdus um af Hoy ‘guoyohuang nseuy 1284p 25 owalafoayor _raynyof ypyouay2} oucwpo8 wraid ou aysnouajoua ofBajoy ‘qucouso ean 21 yoj2t au St40¥ afpio 25 Hoy rowdo rpEWa;epy ‘maoyalto? souyn ssdofifoue 1 onssiv80y spaa(ou af afouz 0 ysougnpng n ind shusof porvun peifod af sou v2 ‘ounuapms vs opos nujpo8 oBnp afysogOSNOVI ELEXTROTEHNIKE Zbirka zadavake NAIZMJENICNE STRUJE Boke, daj mi snage da izdrZim Sto promijeniti ne mogu, hrabrosti da Promijenim Sto mogu, i mudrosti dato dvafe razlikujem. Indika poslovica: fans aupquafinayen. ‘pozas—( Log +902) s] (10 +30)s00— voso3 apIePO J c - u a £ ue {us soe eos i ={rened aan ie spafin ep eqan aljoyuny maep ©Z 2) sSoupafiua Dumas 95 eAIzeU mpNUAN WOYSU N ( ucdeu ‘ofnis) upton ford ysuows: yet wflaeispard pousd oyey ‘polvad uafa os varzeu f98 augipoued ysoupafin 96 wBOy ofysod euowra (yt+1n=" “Une cst gate 0} uodeu t afnais (geet af = =n if = (yf ‘epoyred Boysuawrasa Zouopaxpo ‘afysod efjxeuod omyedio wuowaxa woxor euafwosd 299e1E 95 35 nfeasfumzespod rureujziioa wiugipoued wratfuafword pysus f (oom + ok +1 }e =O wozes2) evep af efoy afioyury 1S0u9!portod ‘eurgHea ypayfiuafmord pysuauiara ayystiapperey aUAousg “Ty DyPrePHR PNT, TINABLOULAT TI IAONSO eesevine qaueraau YAMEEHWEIEIE SUNUULY z graf vz mposBou nso7eGON “E161 af ogoq ‘1mmu owia1d oped of8ou oucounrosoduias wrysta OUfjoxop Du vyorau todyo mpianyaye op nanfod ‘ssoupoaoudradus (r761) af oreo yp zytpacho op naz mip romiporyo “¥1 pods) nansocodo! onSns0d ? (gost) Duntyoy nfinyofoay ofs4szy af jatg Camgosaduar ypystu nfprapod ou muusopos 2s ons] 4; ryspurjoy “(Oc6I-EC81) ‘souUO-YSunsoUDY THOR ‘DyoHep oe OVINE TMINHSLOULIATS TAONSOOSNOV! ELEKTROTEUNIKE Bbirka zadataka L OLFOFOT |, Ot-wt-OT 3h 2s sin SO |e 2 2 agg, ZOE 2WT = 201 20+ 2UT +20 ve Bapig DLL IOT N20, wet OT + 2a 2 2 2 2 w 5m che Fmt = = nsinaTeos(2ut +t), “iB ( (oo) 2reos Feo(on v0) = 0 Zadnja jednakost se moze napisati u obliku oF singd ot) =0. 7 0 Kako je (t)#0 za 0S t See, da bi jednakost bila zadovoljena slijedi da je ot sinS* <9, 2 odnosne: ome, Period promjene je: 42. Promjena prostoperi 5 ap=Ssin(S14t+n OLA] i ufti=100sin@3Ldcen/A){V]. Odredli amplitude, trenutna fezu, potetny fa2u, ugaonu brzinu, period promjene, uéestanost i nacrteti_vremenski dijagram promjene posmatranih prostoperiodignih veligina. Riekenje: U clektrotehnici, najée8ée se vresmenski promjeniive velidine predstaviiaju kao prostoperiodiéne funkeije, po 7 ‘Osnavna knrtncition oramnneti neninionl OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zhirka zndaraka pit obtik izraza Koji definiSe trenutnu vrijednost prostoperioditne struje, codnosno napone je: uliy=U, 18 gdje velitina I, predstavija maksimainu amplivudustruje, 0 Um predstavlja maksimetau amplitudy napona. Maksin maksimalna vrijednost koju ta ‘samo jednom w pozitivnom poluperiodu promjene prostoperi ini fazni ugao st Fanosi ox()=(ot+y), & napons a,(0)=(0ot+8) i naziva se trenutna faze st codnosno napona. Rijetfazn je invedena od grékog korijena yoiava, prema tome faza o "oéetna faza prostoperiodiéne ve za struju o(0)=W, a za napon vrijednosti prostoperiadi naziva se periodom promjene velitine T, a odreduje se nt asnovu perioda 2x promjene prostoperioditne (sinusne) funkeije i iznosi T=——[s}. Na cosnova definisanog perioda promjene velitine mogu ugaonu 2n 2 vest @ = TT [rads]. Za velisny Koja je wu toku brzinu ili krudnu vées Jednog petioda izvitila sve svoje promjene kaze se da je izveila jedan ciklus. Ove promjene se kesnije periodi¢ki ponavijaju. Broj kom promjena ili ciklusa w jednoj sekundi definiSe utestanost. prom) L frekvenciju f == {He}. Ugaona brziva ili kruéna ubestanost se mate doves u vezu st frekvenajjom pomoéu izraza «9 = 2nf . Za dvije velitne isos i je se mijenjaju istom kruznom wEestanckéu, 08 fara a svakom trenutku, koja je konstantna i @=6,,(0)-04,(0) = (wt +6) (coe +) = 8-y Pojam farne razlike je veoma vaian u elektrotehnici. Najéeste se prednjasenje ili kafnjenje jedne velicine w odnosu na drugu ne izrozava nego faznom raclikom, ij. uglom. Tako se npr. kate da napon za0siaie) u odnosu na struju ra 2/2, 1/3 ili 174, itd, Isto tako, mote se reéi da napon prednjaci (ili kasni) u odnosu na siraju va osminu perioda, ili za Cetvrtinu pertoda, Na slici 4.2, predstavljena je promjena zadate struje i napona. ‘Naizmjeniéne strajeZ fas vate, Lv] (gareuoor soca -ofnnsysoupaftan munnun we zext of paePO 9 Vm _( £, Ot ay (Ze v=($+ Pope os" =[y] o1- of epnBour ats WfWeaBezod vlemnosuyas* =a) 38 wfiqop ‘Cho astt=(a)r ‘offuys ougipousdoysoxd ula pgdo efamspasd fox zert nm nsoupofua ynepez wafuervigan safwagehe pth wz; eutagod af oye ={ © husooz =| 2+ Pos--z huso0e = falo=| ap iso0e ={ 3+ yo asooc = Zor __(%, ov _{ 0), -(E+% neJoase(E+2%o or=( T sof euodew tsoupafiza wun ey raps= 2-2-5 af ysouesaga ° e oo= 2-25 sou suafwoxd poued (spelpiero xz uz af soumsegn wuoen “[pei]pamg ssouet ex ‘of ezey eumnuan ‘(AJooT 1s0uzt euodeu epnydure ‘Lallonenpeasoo s(n :uodeu wz naw) sisoury —suafwosd a eugny 1 euoe8n [peilomm=h Wsouzt wzey euragod “(gat plE)=()'D af wae vunnuan ‘[y]g rsouzt ofas ypnmydwuw 1 rsoupofian eurewssyeur Tv](oann opens yAIDPR HZ BVINALLOWLNGTa TAONSO ‘DyoIEPHE PALTZ ININHSLOULYTTS IAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka periodigne veligine iznosi «=100{s"]. Odrediti eri. Rjekenje: Period prostoperiodine struje, tija je trenutna vijednost data ferazom: ity =1, {ee ) [a]. Ricéenje: Podetma faza ove struje je: yet e 1 petiod T jednak je: 2n_ 2K T=2.. 28. 314 7002 bs) 4.7. Odrediti udestanost struje éija je trenutna vrijednost data izrazom i) =1,,sin’at, e ‘Osnaune Karaldericikn weamancki rami OSNOVE ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka Rjedenje: Za datu struju_potrebno je prvo ispitatt periodiénost ~cos2(wt +07}, cos2at = cos(2ut-+20T), wT =2n, % T=2, @ pena tee x Dahl, funk je perodina s periodom T= =, (Odavde, zadana struja ima uéestanost: 48, Odrediti maksimalnu vrijednost napona &ija je vremenska promjena daa iarazom: u(t) = sinet + 50cost. 3 RjeSenje: Promjena napona data je kao suma dvije periodiéne funkcije. Maksimalna vrijednost ovog napona odreduje se postavijanjem uslova 2a ekstrem funkeije: 22 sinct + 50coseat WB a at " 50 Qeccoswr+ S0w(-sinax)=0, 3 eee Naizmijenitne sinjeuo ofnas ougquatizyoy, Bas aug yy (f)s00¢ + (9/u)s0%y _“nsoa™] + 'Asoo™y 16L0= Cy paajass + (9 fat isp ~ Tags Tiga eam wuago8 wal} [v]pzo'8 = (b/u-9/)s00-5-b-7+ 5+ b= = (ApoE Ee IP "| Fpulnfuoruud Ty] rarsopmss=(oF | Ty KoneHe)sy=(i'r ans avepez © “euapaspo of eurgon eugypoodowsoud (yt) | (¢'y) euros eg (caste asooty ae eae fw =h 08 _ns09™ 4 "sas00" wo aie ae see 29 opto xy ood aD “(As ta bootin nes ease "1 asoupofin wujewsyeur af od “Cease + UBS + CASO™, + MASOOD) =(A,uaseA 502), sas vigop wofuenjqes wroyifut oulpeupot ofp ofupafisod wafuesupeny Use] 4. Rags us “cas09™| + Asoo" =/Asoo" wnsoo hus] + muishsocty = = wosoateAuasesy + Amst) + wows(eAsoney + VAs0D"™1) inns auazen wzey euyogod f ssoupafisa oujeuntsyeu 2s ofnpospo (Z's) | (I'p) wee, wolueaszeupa%ey BDIPHRTEEZ THINHALOULYGTE TAONSO eulpnan yriorosa pysuawosa ayNsoL¥ezey BUACUSO) _w (Ev) yasoohaas % +m mpshso0 = AsAO)UISY=(I)E ‘oyrigo nsdo want wofuresiqes afigop 9s wfoy wins (ry) wnsoo(tshuast%y + + LANs) + orgs (EAsOI7] + 'AsoIIy) = = thUsyoso9eH + csv OUSe™L + LAUISOSOOT™ + SF UAsoonnursty (ing an)unse] + (LAA gon)ursty =()p OF + (dati) :ejnuuoy ywoorpe wouafwud pian a8 azo ‘Chsropasemyaayr (ARO yIgS™ IH) sewyzeszt 21ep wuafiuoud ns afig ourgiten sugipoyadoysord afiap aftrearges ‘nfegnys wrargdo 1 OF + (=n seffuns yrvepe7 wofuenges efigop 9s fi) efans euazen exrepez Worcish sotuagofes ad wfoy nfnays wz 20821 19EN “Ly Iynte efans suafiuord ons epez “Gy £ i. E001 [a] oe 2 seagg + 2ags Laan pers sae se ‘0 :eqtupofopiq euodeu ysoupotia euyeunsyeu eB0A0 nAoUuso EN, few oe F108 ‘DyorOp HR WyRay THINATLOULNITI TAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zhirka zadataka w= arctg0,791 = 0,2139r. Dakle, izraz koji opisuje trazenu struju it) je: i(r)=Insin( ory) = 8,924 sin(ur+0,2129R){AI. slika 4,10 Fazna raalika izmedu napona i struje, jednake je rsalici trecutnih feza, ‘odnosno posi faza: p=(a1te2)- a1ae—2 |= 3) 6} 2 Period promjene obje prostoperioditne veliéine, i napona istrje, je: 2m _ 2m Ta 3514 7002 bl. ‘Osnovae Karakieristice vemensil promienliivin OSNOV! ELEKTROTEHNIKE Zhieta zadataka a udestanost fiznosi ‘Trenutak podetka pozitivnog polutalasa napona je: z t, =-2.=-0,0033 fs], © a trenutak podetka pozitivnog polutalasa struje je: Riedenje: Petiod promjene napona prikazanog na slici 4.11 iznosi 2n tT. © Naiamjenitne struje a5shor iz “woroys ujuedumg wPyjor es 9 eaDgGUZ rsoUpeuA eUAINa F “IS WosyopU 25 wono[s unuedwieg w)YfA eS o5 EABDeUZO IsoUpafizA efupDIs PAH asoupafa ysfinewoas efuposs euatu 1 as eagzeu afwrs uipoued wsoupatisa wuaryaja, we) won] =a euodeu youpofiza euanyyo | euopaypo af #80) naouso eu e ° en Poe =I (2) wings eugquotucreu youre efns ‘ausoftusoupaf emnuopeAraya agiazy “1 ottoia oys wz Py ssowodo ngegoniod twos! Bu Bofoy wpe nsoyeupal nAoUsO wu af euapaspo IsoUpafian DuntAefs “N%L'E9="n6sEs0= "A o One at Me thas, = pious = 5 aga nf Fi i ‘n (9'p) 280 Q ¥2 95 ed ‘nso nusiode eu nsoupo n ueptaaus af f° 1 1s anoafy afuratpaspo seu uezeyuid vodeNy wn wp t= "a qi 124121 nnouso ws a[npaipo 28 woupafian efupors ‘nso nusiosde wu nsoupo efinous 1 ezes euiood ppp agUODIEIEY 91H quofurzeu pox w9}gouds(FofQet 9s 19 ect ov poy [ee 4 —«Pypivper variz SHINHELOULIH TG AONSO :epouad vod v2 aguuyap sSoupafua wlupaus - 25 wpuo ‘nso nustosde nSoupo n euginulls euIgI}aA vugyuaturreU of OAV Dire mes eavgiueifo wos worsua euiginod af wp eaojsn af Wig exuownonnd tuisin of eH #U ojofpodses ujepiosnuis surzian au jan oayea0 onzid() “ND 01899 95 Isyeid [0 rod ougiuofurzyou 2AQ) "I}NU of wyeupot (aod tars cn poy f= "a sazozes@i 98 egquljep “afjoquny ou wsoupolian wfupors yous Q) = (ayn joyez of wijapa as euodeu euafword npoyad wopolio tN, Cee ane ee DYOIOPEF DHT DHINHELOWLYA TA IAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka 1] izraz (4.9), efektivea veijednost zadatog napona je: U=0,7071U 70,79, Prim U 4.12, Odrediti srednju i efektivay veijednost periodiéne st promjena prikazana na slici 4,12. slika 4.12 RieSenje: Period promjene perioditne struje prikazane na sli linearnog karaktera i moze se opisati jednaginom p (="Bt a OS EST. 7 $$ obzirom da promjena posmatrane struje nije simetriéna u odnosu na t 054, ‘sredaja vrijednost struje se adceduje na osnovu izraza (4.7) kao: 7% Rooaaabe OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbieta zadataka ug} a tot oj ti, Ol WR ak 3m oe Sn Ot slike 4.13 Rjetenje: x Period pronijene periodinog napons iznasi T=. 28 veljeme prvog 20{VJ, a toku drugog poluperioda 0g inraza za pravac kroz etrigna u odnosu na apcisn osu, Je stednje vsijednost: 444 promjena napon: se izraz (4.7) 22 04 Uy =29,V). r= fe faa Us. pf = U=25,82/V].ot fra ougraofizieN, smozers of eep af wuafutond wna hs | :ezeszs Bopapali's ngowod mypaspo as azour afnins auesqeusod ysoupafsa ua] ‘Srp pons eu euRzeud of efoy afnns nudfiwosd eu UIOIZq0 § sofuagonat strom Ivy Or UARDyeye MpaxpO “CT Ys eu af euEZEXUC jewisyeu af vfig ‘afnns augipotiod eusfworg “CIP “afrans ano sou “LvloT=*1 wsoupel =I A. wiaefer & Or {08} 95 afnpaspo ofnays augiporzed ayep soupasa RUAN} ‘yoIopia wyNEZ FNINAELOULNGTS IAONSO wt [ ‘E224. “"T et | fi HP Ia, [bw 1 xs =) wfa5-1 |e :mgeu 1pepatjs wu ofapaspo as epowad Boupof mor n afta a1ep woupafisa wfuposg, Om x), pee Vat 7% zets0 -mlozer2\ wigapaliys wep af euofwosd euofu e o grt stsouzt ofa 2x0 auafwioud pousog sofuagoly sre mS w se ems ue me eet lo ms MZ Une “afans aso soupafun muna wp2pO “[vIOI="1 oupafus wuyeanoyeu of whip. ofnas aupipousd eoafuoxd of eurzeyd “pry (NS PN “PTY ‘poIop A wig BNINHGLOMLITTA 1AONSOUsNOY! ELEKTROTEHNIKE Zhirka wndataka 4.16. Promjena perioditne struje prikazana je na 9. Ako je posnate To=12[A) i Tq=8{A), odrediti srednju i efektivnu vrijednost posmatrane struje. OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zhirka zadoraka RjeSenje: Period zadane struje iznosi: 4 promjena struje mofe se opi i=l, +1 Srednja vijedncs stsujeu toku jednog periods jednaka je: le opto [lo rtasnadie Hf =h 1, =12 fal Efoktivne vijednost strje jednakaje = fede =yeu8 1=13,26 [a]. 4.17. Na koju efektivny vrijednost prostoperiodiénog napona smije da se prikljuti kondenzator ako je srednja vrijednost prostoperioditnog napona U.=200[V]? Naizmijenitne stuje 7a aftusoupwafuzren “saa "6 29-0 woupals of upey wuayo fezojod wz as vu esynyy ZoujouBour ysoupofua eUyeUISyE A, 0900-9. = =3tupof af syny ofjod ouuBeur ouafowsoy xz “s00-sp-a f= 0 ssyayo wu nua(uo}so nutgiaod midnyoyolo zany syny nsUear ude & *19909-Sp-= $P-4 = oP =xeupaf say wauBew orayop od af epuo “woumjo ewopeayngo uygined euseuaWioro exeuisod as oxy “esAyO [ezo[0d IYeAS wz eUITZES woxsuowrasa WoyEAs a © wourzsq wouoetn ape wowBnonesd ef 10 “€f offoynpu: wS¥0¥ 360 auzzpod afoas O40 99190 26 fox nspoud euodeu Bougipouedosord 30x21 sinsosdfeN, rofuagahy oc ons per] pne="o 1 [pes]o~o wIax0 UopAO jureged of oys ‘nis nuzorowonye|2 nuEACyNpU) we ZeIZt HESIdeU ( axefod Soqz ays vuoowoRyejo oftympur os Sonyfuotuucid rafuenoyelp =ftoynpur (A+ IO)US“TT = (=O yy wreuieur asftuofinosd yermays sqqufoa2 jurjoyo n naoysoxd a 1 yoqufoaee nap vfs vaxfiuatuoid exo, DyDTOpeE PUN SHINHTLOWLNETA IAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka iadataka Ako bi se izraéunala srednja snaga koja se razvija u ovom elektriénom kolu, onda je: i Pas. py (t)dt =O. Kako je sredaja snaga jednaka aktivnoj snazi, ovaj rezultat potvrduje da se idealnoj zavojnici ne razvija aktivna snaga i nema nepovratnog pretvaranja clektrigne energie u toplotnu energiju. Energija se petioditno privremeno “éeponuje” u zavojnici ju prostoru oko zavojnice, i neSto kasnije u naredno} écturtini perioda ojelokupna vrata elckicisnom izvoru. cotpomika kao aktivnog potroSata, idealna zavojnica predstavija seaktiva potrosaé. 4.44, Na krajevima ideaine zavojnice ind prostoperioditni napon u(//=157: reaktivme (induktivne) otpomosti kao i zavojnicn Rickenjer 1a jazaza za promjen napona u(t) mote se odrediti da je ugzon uéestanost @=314{s"']. Reaktivna ctpornost je na osnove poznate ugaone ili kruzme utestanost i induktivnosti zavojnice jednaka: X, =oL = 15,79). ‘Trenutna vrijednost struje se odreduje kao: y= Le si face) 3} * u(f-200sin314t[V] pri (kapacitivna) otpomost X<=50{QI, sl vrijednosti jasine struje i snagu koja se razvija na kondenzatoru. Besant alabiitaih Fala ca wana nell aenenienlifvin enviar OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka i © 7 slika 4.45 Rjesenje: Pod idealnim Kondenzatorom podrazumijeva se kondenzator definisan samo parametrom kapacitivnosti C. U el struje kondenzator ne pred w stacionamom rezimu u elekii injem kondenzatora na nai kroz. pikljutke kondenzatora, proti ‘prainjenja” kondenzatora Prikljugivanjem kondenzatora na napon u(t) koji se mijenja po zakonw: u(t) = U,,sin(oot +8), u elektrignom kolu ée se uspostaviti struje: =e, koja na oblogama kondenzatora sivara napon uct): uclt)= 2 U skladu sa drugim Kithofovim zakonom, napon na kondenzatoru tc(t) jew raynotezi sa naponom napajanja w(t), slika 4.45: i) H() = Uelt)= Naizmjeniéne struje a& sins oupuafuZen, ‘efueseajoud Souyesnodou eusou vp reuz oi twiono n vfiazer as efoy w8eus efupous Lv] ariesoay -(E ane pin =r (Esorintc jo =(Z+orm fara = seyeupol Spy 1 sovezuapuoy 004 wis af ep 9s afigop nsoupal :¢ps ovdin vz euodeu rze} fouregod ioefupard fans ezey wujag0g (0+ 1)as"p~ = a = (1) =(1)°0 BUS UNOUTUNUILI PUMA ws OX YRURLHLP OOO} & :ousoupo “OG Pat(am :(0)n wouodeu vs yzoouaea n af (7)P2 eioVezUepUOY eIIs eILOTOWONYOL, ‘euodeu sygnfistud zon, nfiuys eu esorezu rugs nBoyn xls exoreztapuoy por ( e OX es 96 wanpwzo 1 esuepyeal sony as ofapospo "y afans soupafisa Busy “(hb ro)as = 0) fans wz wozerzs wngdo vs wzeszy SOKO wa[Uopes0g Ly orw yrorn won as”) eye? 7 (0+316)s09" 109 =((0+10)48"'0) 9 = TaG™ GBD = 28 afnpaspo ¢ njoy wofuseljods n sfnns eyeupaf af sorezuspuoy 2074 “(yn efuvfedeu eucdeu ouafwosd ted ofoy ‘(yb ofuesunyoyaee onsfjuafitond as afnzesqo eove2tropUOY BUIEFOIGO EN (a+ 3m)ws" ND = (1D = (1) -af eyeupaf ezoyezvapuoy eureojgo bu b efuesisry2}20u BurgiO>y Byoroper Yaz, THINHALOWINGTA TAONSO ‘vympen wyiaZ FNINHILORINTTS IAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadaraka 2 kandenzator Rjedenje: Napon na Krajevima Kondenzatora, uz poznatu struju kroz kondenzator odreduje se kao: wel = A fieoa +Uy U ovoj jednagini Us je konstanta, koja fizikalno predstavija moguéu ski Konstantau Komponenty napona na krajevime kondenzatora. Za * prostope rezim u elektriénom Kolu, mots se wneti da je ove Konstanta jecnaka nul, Up=0. Hel Edgar =EPgsintary)s= ~Lcos(ot+y). u()= elas +y- 5} UveStavajuti brojne vijednosti dobije se da je napon uc) jednak: , 8 el) = donsi{ s+) [v}. ‘Treiuina vrijednost razvijene-snage na kondenzatoru pe(t), je: Pelt) = elt) = rosa sae 22) [va]. 4.47. U clektritnom kolu na sa karakteristikama R, L 4.47, prikazana je serijska veza elemenata . Kear kole protiée prostoperiodiéna struja efektivne vrijednosti 20[mAJ, podetne faze w=n2. Karakteristike ‘lemenata elektrignog kola su: R=400{@2), L=lO{mEl] i C=200InF), dok je ugaona ili kruina utestanost 10's"). Odrediti trenutnu OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadotoka vrijednost napona te nacrtati vremenski gram struje i napona, dijagram prom slika 4.47 Rjesenje: Za secisku vean elemenata elektritnog kola karakteristigno je da ist struja ‘7a, Na ernovy podatks mops Je i vez tzmedu slika 4.47.0 Primjenom deugog Kirhofovog zakona, trenuina vrijednost napona izvora je Jjednaka sumi trenutnih vrijednosti napona na krajevima pojedinih elemenata elektriénog kola: Nt) = ty (1+ (0) hel 4.10) ee ‘Naiznjenitne straje 2ab syns auguuowureyen, ‘fopor-= 2 ~aw = °x-"x=x asouiodio euannyeas vudnyn - [o}oos = om = = a sowodo (euanjsedey) euamyeas - *[@)ool ="yuz = 10 = "x souodio (euanynput) euarryeol ~ rouigitoa apapafiys nestuyap af apnow (21"y) re) a Broun + A+ 10 huts (P}+ caf"1=(@+smyas"9 70 a es0az} euodeu ysoupof}in eujnUaH) NIpaipo 2s 2z0UH a arp G Btosex ns Ah tp = soo SU fap nuns v2 nynwUsoy NUdIDIpe I9aIS140>) -ofloyuny aysfrowouodn “(he roppoots[2° v) ‘povOpoe YG, GNINAGLOULNETD IAONSO Sore rca eae eee oe ee eee one yp. ‘fas ugIpovodorsoid uoreroue8 nfoyofp eunfoy n eIO4 ore afuenvsofs apyey enegriowmo syegn{iyez feaQ af s2poyer wfnus wupypowodorsoud 1 soqufonee ‘exrusodyo eaofeny npouzy fez 1UZeA OLA nS OA ‘ns ov vz sorezuapuoy zoxy wofns wz ofessouz 2 nsouanroedey exorezuopuoy eunrofeny eu uodeN zat ovdin wz noyufoxez zor yinns igelupard |] ysouANynpur soqulonez wumAafesy eu uodeN, vafuns yuafwuoid eseao8po euodeu euofword ep ousoupo “azey awozod as! Bafu zany efiuns 1 y nsowodso mpwodjo eunaafeny eu uodeu ns ep HIZON 2s ‘azo Bjoy Fouptryoj0 erEuoUalo YrUIpafod euyAatesy eu auodeU ez eZeIZy 2] fa] (2,01)s¢por= Ay} s00 = == pha}! se = (Pn {9 Nsouanroedey eoyezuapuoy vurAdfery eu uodeu {oj (+2, 0feecpc= Tal(c/#+1,o1usepe= (A+ 2 nsowrodio wyqwiodio eunraafery eu uodeu - bu nfhpaspo 9s vio Rouptnyojo mouawelo yipafod eunAafer, ou OER, ‘ByOIpR wg THINHTLOULNTTS TAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka - ukupna prividna otpornost elektriénog kola, impedansa: Z=VR? 4X? = JR? +(K,-X_) = IR? at (ou-zis) = = 40072 {fa} Iejednaéavanjem ljeve i desne strane jednatine (4.12) definige se i = maksimalna vrijednost napona izvora U,=1,. (or) =16 [Vv], - podetna faza napona ent o=w+arctg* aS t acta) =F Na osnowt ovoga, trenutna vrijednost napona je: u(t) = 16sin(t0't +274) [V] Vremenski dijagram promjenijivih veligina napona i struje prikazan je na slici 447.b. OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadaraka slike 447. ‘Trenutna vrijednost snage na otpomiku otpomnosti R: Pal) =U (t)-i(t)=R-I,, sin(wt+y)-1,. =R-Esin?(ot+y)=R- (ua) reales) =R-P [+ sinQot+2y-n/2)) a(t) = 160-10 |i + sin(2-10't +272)| [VA]. Trenutna vrijednost snage na zavojn PLl)= a, (t)-i) = oL- 1, sin(wt + +1/ 2):1,,sin(wt+y)= =ol-Th cos ary) sinfor ey) =, (af eAarw) =X, -T*sin(2ot+2y) Pi (t) = 40-10" sin(2-10°t+n) [vA]. Walzmicniéne sire a1s trays oupquotuzyeN ‘ofans 1 Juodeu 1s ‘psounsegn oj8} ojesous® upyporrodersoud wognipyd ns wofoy n njoy wouguDys]o n os up ouagal af 390 Pury mans ‘afjoquny psouesagn xi Boujeutp100y oY 95 fe venp autigo ehoyoford qu euzEpoLdoysoug bfoy 1 affoyuny ypronjdwe eujeuosozodoud wurznp GOP 9s BZOU azey ouNozOd oufjoaz mer pons ~-001- 008 008. 008 ‘DypIepo OPA, TAINHALOULNG TS TAONSO SEpy ns af uereyud eurpuauoye wympofod en vBeus yuofiazer uresSefip pysuawo!A “yruuafiad nuapyves af sovertopucy 1 m0) wag “ied ‘mtoazy vyein pound ® ote o1gou e ‘afnuodop ouauaiatid fh puaUIosA eUM[eAIoIUL f) “efuofiur oupeIs as sayZuaqur ‘uodeu supipousedoysoud eu eusonfpyud of wf aoiufonez afegnis 1) syuodo wane ouarysoupal = 500-08 (ep) ?x=(¢/28+ 10) = (A+ r0)us" yrs ze <2) nsounmoedey nuoreauspuoy eu aBeus soupofizn euimUaK, POI P THAT IHINHGLOULISTA TAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadatake prostoperiodiéni, iste te nnapona i struja potrebno je oly mogu se slici 447.d) i ako se kao sabiranje i oduzimanje vektora ura ‘lograma. vektorskim sabiranje torskom dijagramu ertaju vektori proporei a ne amplitudama napona i struje. U praksi se dest cefektivnim vrijednos Na slici 4.47.e, prikazan je fazorski dijagram struje i napona ipedansu Z, faznu struje kroz kolo. OSNOV ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadatata R L LI ig | + : SS slike 4.48 wa nije navedena, Na osnovu efektivne vi je 3 imalna vrijedoost napona Uy, a poéetna faza se uziima da je jednaka (8-0), odnosno smatra se da je napon izvora napajanja referentna veligina. Prema tome, trenutna vrijednost napona izvora napajanja je: u(t) = J2Usin(2nct +0) = 217/2sin(3i4t +0)= 217V2sin314¢ [V] Prema jednatini (4,12) impedansa kola je data izrazom: z=\R +X) a pogetna faza napons: 0 wsarcig Xe U elektriénom kolu na slici 4.48, pored otpomika otpocati R postoji i zavojoica induktivaosti L, &ija je reaktivna otpornost Xi, jednaka: X, =oL =15,7 [9]. cr Wairmionitne &ss. ofras ougquefiazron, :SoUpo 9s agturyap nSeus n{upats wz wzerzt 2f «f 08 CALQEUZO | MaBDUS WoURpYD BarZ¥O woo 95 wp. af aUafegiqon ‘mruuaied woustryD "y {ISOWO0 nyWIOd}O n ofnreayso off@i0us wfioeuiojsuen eAD af OEY “eyRIGME yoinZ aBeus effaerspaid eBeus efupars ‘auoydor n agqunoystien ounesnodou efi 8i949 ¥ nsouodio nyywodho n 9s orf0d wuodeu ayyjzes auze) vsnuts0y J afmms ¢ euodew Hsoupofisn yuatnyoye ponzioud efjarispasd wBeus efupsig [a] 00st = 69'0-0212 = “a ceyeupof eSeus efupars of ‘yp 35 afigap usoupotin ouroxg tonfeariian ‘Bp'p 2S wu O10y OURO &Z ne ="4 L “aH (@—x02)309— ds09] jaf E Ze apuyaf wae mae -uigeu Ipapo{s wu 28 afapaipo ofzus ysoupofin efupass “wal [Gezsz'0—1829)809—69'gloLI@ = (4/4 arLSz'~ 1829)S09 —(ULST'O)SOO]OT- LIZ = (14 -28 ofigop nsoupafian auforq ronfeanaguay (= 102) 209 - dsochin, =( = (ih 10)uys (9 + 10)as" 9 = Souguaryape oft euodey ysoupatiua yrunnuay ‘aBeus aupiand 2 JonyRy ‘aBeus sonjey ‘Neus nfupass ‘oBeus Wo 1p ‘gp'b [oI|S BU WoURZEyLd H]oy WOULD! ~6r> ‘DypIbpoR HZ THINHELOWLNG TI IAONSO {¥] (@usz'o-wieyaszpot = (5) tery age 08 on oun pyE (i fans woupafts eEewAT Bons TuouIS tN “uLsz'0-= 6-95 ssh afnns ways emogod as fnpoupo % ofts 1 voodou ayyyre: auzey 1'Q euodeu azey auyagod nsoupofiun aeuz0d nAoUso EN, ie 2 ( got- cane" 22.309 asuepadwut 1p efuefeden zsonzr euodeu psoupefn suyeusyeU soupo of zxeupaf * sfhuns sS0upafsa eUjewmsyeut “(21"y) lurgeupof eurDIg (asroas"1s uozerzy af wep *(1)) ofens ysoupofian eunmuaay, auLSv'0= Taow =o -eyeupaf af wyyzes ‘uzey “ysouiodio auannyeas ouanioedey ewou njoy wouginye|> n Oey a Bru = h-g=b KX 0 omy eunge 9s ¢ affans | evodeu wre} yturogod npowz! exIrzEy [oe] cie= Exe ‘af exeupaf wjoy wsuep: joedey ewou ousoUpo ‘esoYEZvEpUOY eULAL NfOY wOUR!IDaI9 n OI0d ‘WIMP gz THINHBLOULVATS TAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka Koji je manji nepovratno U datom elekt kkolu faktor snage iznosi: P, cos == = 0,69 er Pored aktivne snage u elektritnim kolima prostoperiodiseih struja definige se ivna snaga koja se oznadava sa Q, racuna se Kao: Q= Using snags predstavija snagu koja se procesu uspostavljanja struje ra_u magneinom polju zavojnice, kao i w procesu uspostevijanja condenzatora. Faktor sin naziva se faktorom rmagnetnog i elektriénog polja Reaktivna snaga u elektritnom kolu sa slike 4.48 iznost: Q= Ulsing = 217-10- sin(0,257n) =1568 [VAr]. Faktor reaktivnostijednak je Q = =0,722. sing Prema izrazima za aktivnu i reaktivnu snagu, o€igledno je da vati P?4Q?=(Uly, odnosne: S=UL=yP? +Q? je se S naziva prividnom snagom. Prividna snaga S jednaka je protzvodu efektivnih vrijednosti napona i struje. OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zhirka zadataka Za elekstritna kt 4.48, prividna snaga S jednaka je: $= UI=2170 [VA] 4.50, U elektrignom kolu na slii 4.50 prikazana je serijska veza elemenata Ri C. Odrediti: impedansu Z, faznu razliku , trenuinu vrijednost struje kroz Kolo, izraze za krajevima pojedi nom kolu, Pozneto je: Isin(314e+/4) 7) (4.12) impedansa kola je data izrazom: Z=yR?+(K,-Xe)*, 2 fazna razlika 9 je: XioKe 9=0-waarctg Kapacitivna reaktivna otpomost Xe, jednake je ‘Naizmjeniéne stuje 766 fas oupnuotuzren. 7 LY ae [va] coL= 975; 7N=s os Joys Bu joy woupLaaro n ofans auiger'tefuefedeu ei0xz} euodeu nsoupafian yuangjeja poxzioid oey 25 afmparpo ejoy ZouplNYa|9 g wBeUS BUpIALIG In Q-= <> = ous L0L'0-= sof nsowanyear sopyey @ 4 rae aces = f2va] oos-=( — oe ar Fp msi =d of eyoupof eBeus euay In “0= Ge = bs09 L0L'0= ay ‘of afeus ronyey & ¥ oe s. =| 2 bo: = bs0219 =” [as] 00s (i ott 7 1 = “a ‘af efeupof oBeus isoupofsa efupaig [vay [[g-ves eros - ={sapre kaso % same boston = Cnt = ad ~[Zevvte oso & sane seni = 8 affans auger eyeupal ‘o¢'p 20178 eu morep ‘njoy woupLnyai> nm oBeU: spfuogofat nus nupiaud | psounmyeas 20142} ‘aBeus sory; ‘nBeus nfupous “oSeus ys0u Tuynuas mpaspo ‘gs'p lols wu wouRZEyLd Ajoy Woug~RVa!> 1 -1Sy ‘DyoropiR GZ FYINHALOWLITTS TAONSO _ctsoyaags aggioynnane yystonanans oe wiv ypwnimnaele ent ws 4 z 3 Da, [A] wrewsoo1= 1S sane orf? = wonfe=oPn :9fD nsouanroedey wowezuopuoy eurtAo(ery eu Buodee ysoupafyA eMNUAN e ‘tw (Eso ron =(A-+ vos" Ty = (1% 208 2 eunges y Neowodio vypwodo eurrdfery eu wuodeE isoupofiin eunNUa| [v] E ste fasor=(h+ 1o)eas"y = (a sexeupaf “oo°p mys ws njoy wougunyeyen ofans ourge soupofizn euouan of opAepO, z grb-e-A b yes of expupof afnins wzey eunogod & ‘ylyzes ouzej + g wuodeu o2n5 auragod nsoupofiun aujeuusyeur nsoupo af exBUpaf Mf ofnaas Wsoupafin eUTEONSEH “fh afiuns nzwy nugogod 1 * aftans woupofise nujeunesyeur H4paspo af ouqaznod “os'p rons wu o}oy oxy afnsis ouiget IsoUpafin euNUAN Bj\paIPo 95 1q LC sysoUz eyyyzes euzey & fo] gpor= Cx) ayp=z DyDIepw PAZ ININHILOWLATTS TAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka rostoperiodiénog napona kola priktjué stika 4.52 RjeSenje: Za paralelnu vezu elemenata elektriénog kola karakteristigno je da je na krajevima svakog clementa elektriénog Kola isti napon, u ovom siutaju napon izvora u(t), Sto je prikazano na slici 4.52.4: tig (t)= (2) = We (1)= ut) = 100sint000[V] slika 4.52.0 Primjenom prvog Kirhofovog zakona, trenutna vrijednost ukupne stryj elektrignog kola jednaka je sumi trenutnif vrijednosti struja kroz. poj elemente posmatranog elektriénog kola: i) = ig) + ic (t), (4.13) eee 60 Elementi elektrinih kola sa vremenski promien! OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka cadaraka Struje kroz pojedine elemente elektidnog kola se odreduju na + struja kroz granu sa otpornikom oipornost: ®: = dU. sin(or +0)=10sin(ot +0)=10sinia’ [A] in Ne ae + struje kroz granu sa zavojnicom induktivnosti L: 2 funar=- U2 cos(ot +0)= vl ow =2,5sin(t0°t—n/2) [A] sino + 0 =n) 2)= - siruja kroz granu sa kondenzatorom kapacitivnostiC: u(t) at =Ssin(i0°« +n/2) [A] =0CU,,cos(wt + 8)= CU, sin(wt + 6+ /2)= ig(=C na struje izvora moze se predstaviti izrazom: (+) Jednaina (4.13) za posmatrano elektrigno kolo moze se napisati kao: Tasin(ot+y) =U: for +0)-{ aC acolo +6). R Xoristesi adiciony formilu za sumu dvije trigonometrjske funkcie, i2raz (4.11), moze se odrediti trenutna vrijednoststruje izvora: 1 T,sin(ot +y)=U,, 3) (a) sinf ot +0 -arctg 2 a|- (4.14) Naizmjenitne struje eees ofems ougquaturzrey. ese pms 2-26'p ys wu of ep vfeas ruodeu wesBef gesy ous } ee Ee Eero t ion Lalsx mt ger ays wu af wp euodsu | wins euigijan yugipoLiodoysord wesBelip FysuoWa! A, [¥] (48z0'0 +0001) e'or= :9f njoy wougLnypja n aftais oudmyn ysoupofiza euynucs | DyorOpe PHI BNINHALOULVATS IAONSO ¥8L0'0 = (S'0-) 1947-9 = Bog Brow g= ih nfo wouginyaf9 a oftans sudan wz 102904 ~ 110 wouginyoj@ n sfuns oudnyn ySoupafiza eureustsyeus - aS agua (ot'p) autgeupaf ouens ausap 1 onafiy ws eaoueyg tIpnferexoSpo wrofuspaiod {sheoro= £8-"a)+ OP = At OP=aK (03 ese wpe ‘ejoy SoupL=nyo}0 1soupoAcsd eudnyn - 4 TM 30 4, [s)sco'o- = 90- —-= a-"d=@ esupydassns ‘ysouponoid euarryzas vudajn - “[s)s0'0 = opuz = 9M = Pg esurndoosns wus sdey “ISouponoid (wuanyeas) euamoedey - ‘[skzo'o= BAP iig rear esusdooans euannyapur souponoud (euAne9s) euasnynput- ond ‘[s'0=—=9 tsrory Lesuenjnpuoy Nsouponaid wuatnye - A apapalis Heswyop af spnfow (p[°p) wigeupel A DyDIep ER OLGZ SHINHDLOULNATE IAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE 2birka sadataka OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka ente Kola, trenutnu vrijednost snage 4c. imu vrijednost jatine struje kroz el ine struje koju doje inva Trenutna vrijednost snage na otpomiku otpornosti R je alt) = ut) i, pests zo0n-2)] [va] ‘Trenutna vrijednost snage na zavoj pi lt) =u(t)-i,(t) = 125sin(2000t -z) [VA] Anost snage na kondenzatora ki Pelt) =u(t)-ig(t)=250sin2000t [VA]. slika 4.53 Vremenski dijagram razvijenih snaga na pojedi see na slici 4.52.4. | RjeSenje: Zacelek kolo ici 4.53, provodnost kola Y se odreduje kao: Y¥=VG+B? = 4) (a) =0141 [] R} (ol gdje je ugaona ili kruéna uéestanost @=314[s"). Inu vezu otpornika otpornc ne suceptanse Bo, tako da se 4) odreduje kao: ici 4.53, predstavlja R i zavojnice induktivnosti L, nema kaps | fazna razlika @ izmedu struje i napona prema jednatini Bu = Be . arcig OL: e G G a! = 0-y =-arctg Za odvedivanje trenutne vrijedno: potrebno je odrediti maksimalnu 1e struje koju daje izvor i(1), inost struje Ins slike 4.52.4 1, =U, ¥ = 200V2-0,141=40 [4], : | i potetnu fazu struj: 4.53, U elektriénom kotu na slic 453 prikazana je paralelna veza elemenata | | sa karakteristikama R i L, Odrediti: provodnost kola Y, fazmu razliku y=0-9=0o ings ougiua! [S| coxo'0= 4 = for (Besser :00 afapaspo as 4 ploy wouponoad ‘cep 1015 WU O}0y oUpLENere eZ hop he sorems af oreuzog “nyo n vfiazes os vfoy ni 1soupofiun nugnuan ‘ejoy ajuaw2x9 Zor efnuns IsoUpofsA nunuaN “A ‘yL7Ze1 maze} “A e104 woUPOAO.T :NHP=APO "> | YL Bey! eyeuow[9 v20a eujoqered af euezertad ¢5"y 1418 EU NjOx W [va] es9s=In=s cof eyeupet njoy wouptnyoj n efiazes 2s wfoy ‘g eBeUs cupid In “LOL'0- = = ats ‘of oupof nsouaiyyeas sonyey & YY ov Zo0z 11) onr=(2- jet it tenn 0 ‘yoIepe PH, THINABLOULNTTS IAONSO “L0L'0= zn = 800 sof ous sonyes © + \ ch gs “[a] ooor=( ~ jot Bassoon = a="a caf eyeupal ‘esp 207 eu wouezeytid njoy wougLZa[9 n eBeus efupors. safugahe i nsouarnpeas soDyey‘aBeus s0r4e) pd njox WOURENRIS NHS [va] ([z+ 1879 Jerer poe Gna = (ay (0) 0103 2004 afnas ourpet nsoU {fn efuefedeu e021 euodeu Nsoupofun suynUaH npoxZs “eeip sons eu wouezeysd nfoy wouptanyeje n aBeus rs0Upof) op 2 yale Oo mz onic }argp (g-mne}e = aon ‘af 4 nsowodio ypusodio zany afnas aurget soupafisa wurnuary, una ‘eqeapat eunnus, (Z-mie}repac=0 as ie rcpooe f= om | =o) " rT nsounnynpur noqufoawz zany e [¥] rexsoy = (4)1 al weypupal ‘ep fos ww iqunyera n euodeu soxzt afep nfoy afnays ourgel ysoupofiza wunuDsy, ‘DyorepE HAG -ININHILOUDITTS IAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE 2birka zedoraka Blektrigno kolo na sfici 4.55 predstavlja R i kondenzatora kapacitivnesti C, nema indul se fazna razlika @ izmedu struje i napona pre kao: Inu vezu otporika oipornosti teeptanse By, take da ini (4.14) odreduje 1,, =U, ¥ = 200-0,0707 = 14,14 [a], i posetmu fazu struje: sa slic 4.55, edna je: i) =14assil sie -4) fa]. ‘Trenutna veijednostjatine struje kroz otpomnik otpornosti R je: in() =a. = Pe snd = =10sin314t [A], ‘a kroz Kondenzator kapacitivnosti C: iety= ce = CE (200sina14t)= tsi aie ] fa). ‘Trenutna vrijednost snage u elektriénom kolu prikazanom na Jednaka wvodu trenutne vrijednosti napana izvora napaj Inost jane struje kroz kolo i(t): Plt) = init) = son a ise 6281+ +4 [va]. 455, i (OSNOV! ELEKTROTEHNIKE Zbirka sadataka 4 4.55 odrediti: srednju snagu, prividnu snagu, 4.56. U faktor snage, fake Rjesenje: Srednja snage u elektriénom kolu prikazanom na slici 4.55, ednaka je: =P=Ulcosp= RB cof B= 1000 [W}, a faktor snage je P, cosp == = 0,707 050 = Reaktivna snage se odreduje kao. 200 14, Q= Ubing = 1 faktor reaktivnosti jesinak je: ing= 2 ing = = 0,707. sin? = or 8). 1000 [var] nom kolu jednaka je: idna snega S, koja se razvija u el S=UI=1414 [vA] 4.57. U di itnog kola prostostoperioditne struje prikazanom na slici 4.57, efektivae vrijednosti napona iznose: Une-Ur=501V]. Unc=U:=75(V], a fozna razlika izmedu napona tgp(t) i tact) je 13. Odrediti efektivnu vrijednost napona Uxc, izmedu taéaka Ai Cy i faznu razliku famed napora tet) (mao A B 1 } slika 4.57 Nalzmjenitne souje @“UeESEO- = =e wen Siow == 9 :ovy afnpaupo nuresBelip woysioze) wuraud os 104% ny af eeupol @ euodeu w2ey BUI990d [a] #zz= “Jo+“af= :eqeupof (rn euodou ysoupoftsn eon af ep {pla as BurnsBelip Boysiozey us “wesSelip ryss078j of uezeyd "O'gC'p 198 UN respoms “eho iA sujwunsyeu (12% uodeu of 3 rsounnioedey eiowzuopuoy wut ‘[A] or= “Ta= “a ‘eyeupal ysoupafin wodeu af y nsowodio eyruodio ewiaafery 2 eureunsyeu of ef afusgofy. seems on za or 3 a ‘yDIEEE DyaIdZ ININHSLOULATTE IKONS \ | eu vuodeu jsoupofiin nunuan vz 2% {runs eupyporsadoysord af wualjanysodsn ord of wagnliynad ‘ge'y B euorezuapuoy # [eg]g=¥ Nsowodso wypwsodio azan ¥5/L98 OAOTEDH UN “Ry Fanz pen O02 roe ja-ine a 4 “ugITo= seypupaf g wy112e1 Buze af apaepo & “deootnne- N+ N= in slutgeupof euaid 96 m1paspo as azou | ges masesBeltp woyssOzEy eu of suagauzo “(1)%n wuodeu 1 (sP¥n euodeu npowsz) extjzes aUZEy £ mat [a] 60t= Fs09'n'nz + in + cal =a ‘etyaioay ausnusoy wourafiutd as ofnpaspo ‘9 euodeu isoupafian BUANA] Pushy “n=n re Bu 08y af njoy Souguiyoj9 vafip weiTelip ryssozey wuodeu ezep vujsz0d of up arysodiaid as oxy ees: “otg ‘ojnu po va rafuagoy ‘DyoIOp HE HAZ IAINHTLOWLATTA IAONSOOSNOVIELEKTROTEHNIKE Zbirka cadataka Odavde je tremutna vrijednost napona 1 jednaka u(t) = 22,4sin(5000t ~ 0,352) 4.59. Za elektrigno kolo prostoperiodiéne struje prikazano na slici 4.59, odrediti oipomost orpomika R ako se na of razyija snaga P}=900(W1, impedansu Kola Z, Bfektivna slike 4.59 Riedenje: Na osnovu poznate aktivoe snage koja se razvija na ofporiku otpomesti Ry moguée je odrediti efektivnu vrijednost struje i(t) y = fons [4] Efektivna vrijednost napona t(r}.na krajevima olpomike otpamosti Ri je: U, =RAI, =120 [V}. Kako je zavojnica reaktivne (induktivne) atpormosti X1, paraleIno vezana otporniku otpornosti Ri to je i na ajenim krajevima napon w(t). Bfektivaa vejednost struje it), odavde je jednaka: =tLe10 fal. Na slici 4.59.¢, prikazan je fazorski dijagram za ovo elektrino kolo; pri Sema je u referentni fazor napon u;(¢). U fazi sa naponom u(t) je struja kroz OSNOVI ELEXTROTEHNIKE Zbirka sadataka colpomik otporn: | a struja kroz zavojnicu f(t) fazno zaostaje 20 n/2 28 naponor slike 4.59.0 Struja i(g), kroz otpomik otpomnosti R jednaka je sumi stryja i ‘Njena efeksivaa veijednast jednaka je: 1=,/f7 + =12,5 [a] naga el ‘nog Kola iznosi. $= Ul =2750 [VA]. Reaktivana snaga jednaka je: Q=Q, =X, 13 =1200 [Var]. Na osnova poznate prividne snage S, i reaktivne snage Q, moguée je odred aktivnu snagu kola: P= 48? -O =2470 fw]. Absa saga ola otpomos se i na otpomiku otporn tako da je suaga razvijena na otpomiku otpomos P, =P-P, =1570 [W] Odavde je otpomost otporika R jednaka: R= TE -10 fe]. ana rena eee Ene EL 2 Nalzmjenitne strujeefor :2f e104 Bougupy9y9 7 esuepaduyy [0] v0 = Moustz. = {o] vor = “bs00%'z = "y -ayeupof 27 asuepaduut jsousodyo euaspyea! 1 BuAyye wpnfereAoZpo ns o} ‘{o] cz1= To 2 21, osuenupe ysoupotia eugoxd}so1 ony 9s wfiqop euezan oujsjered ns afoy eves *%1Z esuepodusy ins tg 1 ig asueydaosns © XH fsa] see ='p ‘syEHOpO HNGZ TNINHTLOULNTTS TAONSO Budenuis wnt yMpuinusen OHIO MIiLAASNE eee PA ext, W ‘[s4] p= 2 “2xBUpEL ED # 1p asuErympUOY ns ofp ‘[se] oe = ("a+ 'a)+ (70+) :9f wxeupof ouezon cujayeied ns ofoy wues® esueyupyy rofuagaft oy ons “A Moy nous nuaspye | 4800 aBeus soryey “Z wo nsuepadun mpaspo af ouganog ‘{Aloog=n euodeu ssoupafiza uanyaye (e5]001="X ‘[eloo1="x=x ‘[olooz=u="2 :9f oxeuzod ‘p9'r fous wu wouernyd ofeus augipouadoysoxd njoy WOUDLEI> A. -~O9'y s B60 = += d09 OAS ‘ffzus aupiauad 1 g aBeus suanye ajeuzod naouso eu afnpaipo as aBeus 101ye4 I fo) Su DaZ (0) evodeu psoupafisn yuampyaya yreuzod naouso eu mipaipo azo as efoy esuepaduuy ‘DyorOp YIGZ THINHELOWINGTI IAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirkn zadosoke Aktivna snaga elektriénog kola jednaks je: P=(R,+R)C =(e.-afZ) =292 [w] 4.61, Otpornik ot u(t) = 905i struje. ost R=30(} prikljut (3141+%/4){V]. Odredi Rezultats i(t) = naa) fal 4 ‘otpomikom ctpor struja efektivne na krajevima otpomika i wenitne snage koju prima otpomik. Rezultat: ut) = 10V3. ao{ sats ik palt)= og a(ooe 2] (va] 4.63, Idealna zavojnica induktivne reaktanse X_=60(0)], prikjutena je na prostoperiodisni napon u(t}=300sin(314t+703)[V]. Odrediti trenutnu Rezultat: i = ssi[ ae -4) la: t= 73 cans) (val djeluju dva izvora prostoperiodiénog, napo wf0=200sin(wr-nI2)[V]. Ako je ReX= OSNOVI ELEKTROTBHNIKE Zbirka zadataka i ~ slike 4.64 Reaultat: i(t)=40sin(ox-n/4)[A] 4.65. Otpornik otpomosti su serjski kao na uestanosti 800} cefektivia vrijednost siruje efektivne vrijednosti napona na krajevima otpornika Ur i na krajevima kondenzatora Uc. kolu ako je X,=Xc=R=10(Q). Naizmieniéne struie aira ayn ougquctuszieN [slzv0'0=A ‘Lvisa1 sna fT afhuis audnyn ysoupofiza nuanyayo mpospo “{Wle="1 eI04 swausoye auipofod zory efans HsoUpolA 9 ‘Quar}y2J9 BuodeU Zougiporodorsoad s0xz! y FOUS BU OY OUaTEred Ns JUEZAK 3 ysOUAN!oedey sowwzuapuoy | “] SOuRpYNpUL voUfoaez “y NsowIodIo yMIOdQ “OL"y {H196L0°0=T srenAzoy oor vans <1 sojfonez rouse ppsspe tos) nsoum=9e {AlOO =A nsoupaftan suaNyayo uodeu azn oxsfOs ONO uote wu of nsowiodyo wyzuodyo wozon te OU “69 [A] (c09'0~ 1)usspozt=(3)?n [¥] @zor'o-w)yusspzr=(a): venmeae pre paren wo ova eye Meee 8 sory mys “(Pa nsowezuapuoy eu wuodeu 1) afans 2uIQef rujnuan nippO [A] usesoor=(2)'" ¥ [w9="x. Torx :9f oreuzod gory Fos eu njoy wouHM!® N “897 (zts=" fAloot= vigns="1 Jool="4n seynzay wrous ‘DyoIOp OYIGZ THINGLOULNTTA IAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zhirka adataka Charles Proteus Steinmetz, (1865-1923), njematki inienjer eleltrotehnike. Predavaé elekirofizike na Union College Univerziteta Schenectady postao je 1902. godine. Poznat je kao isiradivaé u oblasti naelektrisanja, a posebno su znaéajna njegova istrativanja prirode i Korigtenja naizmjeniénih struj OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbivka zadaraka 4.3. Simboligka metoda ies Proteus Steinmetz, 1865-192: metoda. Za prostoperiodignu struju, odnosno napon éija je trenutna vrijednost data u opStem obiikw ike metode prostoperio 1ovog Kompleksnog oblika: i(t}=imaginarni dio{ Ine} =Im Ine), u(t}=imagine io( Ume™} =Im{Ume™}. ne veligine, struja i napon su Veligine In=lne” i Un=Use” predstavijaju kompleksne amplitude, struje, ‘odnosno napona tj, maksimalne vrijednosti struje odnosno napona. Radi pojednostavijenja rjeSavanja problema u proraéunima umjesto kompleksne se kompleksna efektivna vrijednost prostoperiodiénih le*, UsUe*, kompleksno predstavjanje, dobija se: . S=UI=Ule-2=U1 (Ova) izraz ne obezbjeduje konzistentno odredivanje snage. Naizmjenitneie aos auguolureieN, Trl eupse= 20% =n ‘of euodea ysoupofisn euamgaya eusyoidu0y, [¥] covof -veet=1 smygo woUfeULIOW N ousoUPO 9 4 sehi+|=- ast =i (2- - je us(2 eng» shansyf + shsooy =] ‘ony ytyqo woyst}nowouodin wousyejduioy nr nrzeszt 9s azoU! ysoupafisA BAC (vig.cah= 2,21 :of ysoupofin FUAID}S}> ausyoidaioy (onrvo)usc=(i)t wozer mep afians mupipoodorsosd ez safuogo ha [va] <, 2200s = [ : af ‘affays 1 euodeu Zorep nAouso eu npsipo azou as efoy ‘eSeus wUsye;dwoy, of OM OZ Tate qo! =" Ue "Z ‘pBROPEE HAG ANINHLOWLNATA TAONSO “oweuseun soversapuoy | aoyufonez asurpodir as 3op ‘ewes af eqodbo suepoduy 1 ysousodho oFy nBojn nuggs kU ep OUDZaX of 990, ~ISOUHOdIO 95 fiqop ‘afin 1 euodeu nisoupafiza aplipod as ep nfegnys n ‘eZox0 maouso BN, {a] Na sts = pate eo-n af euodeu 4uq0 yusyopdutoy, “Conetem spor =(zncre Ato)so|=(EnE-W)s0290T=(1)" oey nezeyud as sou ‘(¢at-e)se9q01=(1)" wozesz) Zowep euodeu wHefwoIs =fana0 usia109 (OngrOyMET'pTH(H woz mep nfoAs nupouedorsaud =z 600PLO po wuwa}UeAS n agasy 9s aBeUS 4014 ‘aoqUfonEZ | eaWIOdIO EzDA eySfU9S OF wowas wougLRADIO WoysuafiueZ nfefjroispaid as Ifo ‘auojOW aUpIIPAaIP EZ ‘yeupaf afeus sonyey (pesoni “afous sonyey “a7 wfiweaspaid dso9 ‘ndeus nuamyeas ‘usoupo afeus oudnyn op tureurSeur ef runny ousoup asus anya op ea fanspaad [a] Aone ‘affuns | evodeu wzey yunagod mes wstas erespaid dh fp TVA] Dfra=duastn frdson1)=yP1N= (4 yPIN= INES oursoZnfuoy 1 euodeu ona onnep oe eur Eup if audngn verges Sopromurs Wocelang ‘DIOP CE THE? BNINHGLOULNTT IAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadaiaka ‘Ova vrijedaost moze se izrazit u kompleksnom skom ob igo Ua ial) sf), codnosno u normalnom obtiku U=~25 + jas [V]. ‘Snaga u Kompleksnom obliku na osnovu datog napona i struje jednaka je: S=ur ~25Vie" (20) ~s (val 4.73. Kompleksna efektivna vrijednost napona je U=100e™ [V].Odrediti Urenutnu vrijednost napona. Riekenje: Odredivanje trenutnog oblika prostoperioditne veli8ine na osnovu zadate kompleksne efektivne vrijednosti vrSi se odredivanjem imaginarnog dijela zadatog kompleksnog oblika, u(t)= Im{U,e™} = In{Ue"e™} = Inf Ue} = = Im{U, [cos(ax +0) + isin(cor+0)}} u(t)= U ,sin(ox +0) Dakle, trenutna vrijednost zadatog napona je: u(t)= Ife nfo} inf oe | tm nf + 5)« ini +3)] wit ott 5) Iv} OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka 4.74, Kompleksna efe struje je [=Gej2A}. Odredi trenutnu vrijednost struie ijednos RjeSenje: struju datu w normalnom Moduo kompleksne strue i 1=¥3? +2? =36 [A], a posetna faza y je: yearcig 2 =087R. Kompleksna efektivna vrijednost struje u eksponenci 1=3,6¢"""* [a] Trenutna vrijednost struje i(t) jednaka je: itt)= info }= tmfeV 0 }= tm 6/200} = = Im 64/2[cos(ot + 0.187n) + jsin(wt +0,187R)]} i(t) =3,6V2sin(ot +0,187x) [A]. 4.75. Na krajevima impedance Z. je napon kompleksne efekaivne vrijednosti impedansu protige stuje Kompleksne efektivne k2e*[A). Odrediti kompleksau impedansu Z. Riedenje: Odnos kompleksne efektivne vrijednosti napona i struje predstavija ompleksnu impedansu:a tna ouqueluzyeNy “(qr orn vz exopezUepuOY, xo zory fons afrsoez eiopezuapuoy eaten} npowz uoded) fp, 2.2977 rw meopuoy 29 pee “¢ntox8n ve noqufonez zon sfans pelupons samutonve enofeny npousz, uodeu) ‘Hof = .1M="F_ omufowar0% ‘(yuusodio z024 wofays ws of yzey n eyywod}o exafery npowz! uodeu) Tas" ywodso 200 ‘quouiaya ony afans auigef 1 miewauioja vntaafeny ou suodes npouret apafin afoy areas pop n{es0us ‘2 ewourgeupof wiao “galt 06 ep oBBoul mq\go wousyojdwoy a nuoyee wonoousry, WoRnup 1 word od efigop s6 ifoy wulgeupaf wars 1q eq syeuzpoid ueanedou nfegnjs woumosdns ne ‘yeuzpoud 7 euerp pardst ofnas ousoupo ‘as awicrowonyoj> sais wyuazayary eyseq.qo tsosaius nfesepnpod “aunyuoy myseyIq0 Ud 35 OY o=iZX-aK ‘fms sesuusoupat ewsqoy vs fiBoyeu" od ousoupo o= 0g of extiqo 1 surafans wlug!poedeysoud es njoy WoURIAN|E|2 n nIMUEY, ‘RUBIONTEZ MYBAS BZ IpOfUA “ONG WOUSyA|AUIOY A “UOHEZ AOOUNISE NIG ratuagaty, ep oans — I} f { 2 1 u ‘DyeTePeR PHIZ SHINABLOMLITTA JAONSO u oURZEYIAG oftuns supIpoLodorsoid ojo oUgLETya}9 idwoy n azouxe aysuodeu nugeupaf nesideNy “Ley “O= I~ T+ T+ E+ F- ref nuoyez wonogorstyy word od eurpeupal y song wz ‘oy"p joys eu afnns eZ ‘nfegnys wouloudns n woyeuzpoud us 352 “0N9 po uosafuusn ‘affans sof quysaioyet af oye woyeuzpaid rod es wunyen 25 {fous =F :af eyeupaf : viong So}-y afuns soupafsa Bunny eusya}dwoy *T of ‘ofpag “eurefnans wrugiporsodorsoud es ejoy ZoURLD|a|O JOA2 LYEAS WZ IpOfAA | ‘0-1 ‘af euoges Bonojousry Sond y11go ws4a}du0y safuagoty oer Pans ‘muUO}eZ WOAOJONBTY, wold surard nurgeupol nesideu y Jog juenewsod ez ‘afnns suptporiedorsoud ejay Soupiinjaj2 Boxou o1p af uezeyud 94°p 10115 EN “OLY fo] 4,005 * Teor 2Z esuepoduut eusyojdusoy as aflgop nsoupaliza oulosg ronfeawisiany byDiepTe HIG, SINGALOMLNET IAONSOOSNOVI BLEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka hapona i struja, a umjesto oxpomosti kompleksne prividne kompleknse impedanse. vrijednost stryje 1 koja se uspostavija u elektritnom 1.77, ista je kroz wwe inog Kola, Ne osnovu gore pokazanog za napone na krajevima pojedinih elewwenata, jednagina napisana primjenom drugog Kirhofovog zakona je: v-(risjort+t)eo, Jac’) ‘odnosno: U=RL jol- igl- R+ oa ac} 4.78, Tri impedanse date u kompleksnom obliku: Z)=(10+j10)[9}, Zq=(10-45){Q) i Zs=(24+4)[Q), vezane su: 8) serijski(slika 4.78) slik 4.78 OSNOVIELEKTROTEHMIKE Zhirka zadataka [ by i ue slika 4.78.4 slike 4.78. Rjekenje: Ukupua prividna otpornost elek la prostoperiodiéne struje ili impedansa u kompleksnom obliku predsta Z=R+jX=R+ (KX, -Xe)= adjese: real dio irmpedanse R ukupma aktivna ofpornost, sginari dio X=(X,-Xc) ukupna reaktivna otpornost ii eaktansa Kompleksna impedansa u eksponencijalnom obliku je: Z= 7%, adie je: Z=R* +X? moduo impedanse, x 9 = arctg 5 argument impedanse, vyezane impedanse: tna impedansa jednaka je sumi pojedinih impedansi u serijskoj Nalamjenitne true16 fans oupquofuren, pean n ausfods ns afox “6c mys ws OZ 1 AZ YZ asunpadwy Ze EZ Fons eu yluezesd tsuopodunt ndnu® wz (0 Ov +OLT wa f+ 1082) = =™ [o] (sore! +1ze'z) cotton = LEE ETD we 2, 2,2 2 ZZ 7% ear 084 ofMp21pO 35 suepodun wuyuoyeataya ‘Dgy'p rons eu yruwzeyud suepodusy ndead ez (q [0] (6 420) ="Z+ *Z+ 'Z=%Z caf wxoupof esuepadun emusqeaaye “p/p sons eu yuezequd ysuepaduy ndruB vz (© org “sueyupe ngowod rneispaid (¢]"p) Zexz1 of ognow oz0A oupojeaed poy “K asuemwpe efjazispaid ‘Z osuepadust ysoupafisa eugosdioas o¥ey (sry) Be eee zon foujorered n suepaduat punpofod nsoupafisa yuugoudioos was of eyeupef asuepodun sumwateatny2 ssoupofiin eugosdtoor -asuopodun suman ousppind ~ ‘DyDTOP PHIGZ TNINHGLOULYTTD IAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka vadatake Impedanse Zs, Zs iZs transfiguraciju trougla Z, -Z, : Z, =_ Ss _ = 10f0]=2, =Z,. OT By +Z,+Zs : | an Nakon transfiguracije, impedanse su vezane keo na slici 4.79.6, ‘Simbolitka metoda OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadaraka 23 Zs Zy +—{_]}—3 be Za iF ies slike 4.70.6 Odavde je ekvivalentna impedansa jednaka: Deez & + Ze, + “ ZtZtZi+Ze (24+ j2) (Q]. 4.80. Za impedanse prikazane na slici 4.80, odrediti ekvivalentnu impedanss Zpg- Paznato je R=1{Q], X.=1{Q}, o=10"fs"}, C=S50(HF]. Riesenje: Otpornik otpomosti Ri zavojnica reaXtivoe Cinduktivae) otpornosti ili imiuktivne teaktanse Xt, vezani su u seriju, tako da je kompleksna Jimpedansa te grane jednaka: Z=R+ jx, =G+3) (Q]. Naizmjenitne struje 35afnays ausquafurten £6 [a] o2="Z+'Z+ "Z= Z (-)= 824 "ZZ suepadurt nsoupalita ousyaldinoy, 77 wostepadun flies n outezon ns apoyer 99% 1 °Z "HZ asuepodyy fiez 06 nour | nfizes n-auezon ns KZ 1017 asuepedany 27+ 2 og GZ ZED Wye 7 pare teeta 2 ear [0] (8+8)= “ayy = 82 eset ‘po of-= 224 og B+ E+E os Ze FADE an yee Zz ins %Z SZ WZ ZZ 17 jsuepodun ysoupofisn ousyoiduioy D1g'p J21}8 vu ouvzeynd af org OFY npzafiaz n aualods 97 967,187, ssuepaduut n duestunitysinen ns 82 °°Z 2, asuepaduar v ‘npzaliaz n auafods *1Z ‘@Z 17 osuepadui n auesunSysuen ns 07 YZ 77 esuepadway vig mys re z % | DyemopoE GZ FHINATLOULITTA INONSO cetera my ‘ovBnon fods n ourzan ns apoyes °Z 192 ‘92 asuepadun | -ovfnon fods n surzon % 1 1 *1Z asuopoduyy ns isp onns OX-Z _ wy, Pxijz7 tee ys “V7, woswepodust wousya,dusey, uodio.auezaA O29 ede) auanyear somezu9puoy |Z a [3] ee x x neury{eas nuatsedey, iy ysoulodio (nuantoedey) nuamyeas wus 9 RsouAnjaedey sorezuapuo, Toss Ps ross ms oe ‘DyDIOpOR UyAIGZ ANINHILOULITTS IAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadetaka ‘Nakon ovih zamjena, impedanse su spojene kao na slici 4.81.b. slika 4.81. su paralelno, te se mogu zamijeniti ekvivalentnom ja je Kompieksna vrijednost jednaka: re Zy= Zen (3,448 — 1,379) [a]. Zy Z, Zo Zs a = B A B CI ie lel slika 4.81.0 slika 4.8].d. Na slici 4.81.¢ prikazana je seriska veza impedansi Zin, Zie, Zen koje se ‘mogu zamijenit ekvivalentnom impedansom Zas prikazanom nasi Kompleksna vrijednost impedanse Za je: Zax =Zrr + Zip +Zey = (7,448 + 516,620) [Q]. uéestanosti FS0[HZ]. Kroz realnu inicu je proticala prostoperioditna struja efektivne vrijednosti I=4[A]. Drugo mjerenje Je izvrSeno tako da je reaina zavojnica bila prikljuéena u clektriéno jednosmjeme struje, na napon U=400[V}, pri Zemu je izmjerena struja F=S{A). Orediti induktivnast zavojnice. OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka RieSenje: Kada je realna zavojnica prikljuéena u elektriéno kolo prostoperiodiéne struje impedansom Z koja se X, =¥Z7=R? =60 [a] (dda je induhtivnost zavojnice jedaaka L=Xt 0005 [x Ont Iu elektriénom kolu, Poznate su vrijednc {10-H1ONOI, Ze=20"[Q}, Xe=40F yma aupyuomrTONN wero Zt Z ‘[o) (e's +6r01)=> a 'Z=Z of eyoupot "Z vjoy wsuepoduay PIUa|BAIAE, Dyes | — nyA)+ | % 1, 1 | oe | fat a J | % | of eyeupof njoy wougemyef9 ofr eareT i j cp i TO) asseu9LOCL= "Z | 2x "Z ig _ on : “[oXvs'sof +g0'ze) = *Xf+ = + 'Z =F 1 % xt wa ausyoyduoy ns: aud aZ0u a5 O04 ay ons i eamieeelga eee pOTOp ID PNG, TMINASLOMINT TS |AONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka Kompleksna vrijednost struje I jednaka je: IF = 89- i447) [A]. Na krajevima serijske veze otporika otpornosti Ry i 2a vrijednost jednake U,=Z,- 385+ 9.2) [¥] BU, =ZE= G385 + 9,2, Na vsnavu drugog Kithofovog zakona mapon izvora je w_ravn naponima na kiajevima elemenata elektriénog kola, i vrjedi sl Jjednatina U=U,+U,. odakle je napon Us jednak: U, =U-U, = (56,15 - 59,2) [Vv]. Kompleksna vrijednost struje I: niode se odrediti primjenom Omovog zakona kao: I, =F = (000209 + j0,0207) [a]. Primjenom prvog Kirhofovog zakona, kompleksna vrijednost struje I: jednaka je: 1, =1-1, = 2,887 j4,490) [A]. 485. U elektri8nom kolu prostoperiodiéne struje,slika 4.85, napon izvora je Je: Ui=3U;. Ako je poznato R=6 ‘odreditikapacitivnost kondenzatoraC. i L=00255(H), QSNOVI ELEKTROTEHNIKE 2birka zadataka slika 4.85, Riekenje: Impedansa serijske veze otpornika otpomosti R i zavojnice induktivnosti L je: Z, =R + j2nfL = (6+ j8)= 100" } Zoog. serijske veze clemenata struja kroz sve elemente kola je ista, kompicksne vrijednost I ‘Ako se sa Z_ oznati impedansa serijske veze otpomika otpornosti Ri kkondenzatora kapacitivnosti C, onda se naponi U; i Us mogu napisati kao: UW=Zd U,=Z,1- Cidade je komplekana weijednost struje Ijednaka: pw “2 2" ‘odnosno kompleksna impedansa Za je: Walrmienitnn ce Tarsot ofras aupquafiuzien, Aw1BCT="X Nsowodie (eua{nput) suANITa! 1 [BILE'9*Y NsoWIodIo exJuIOdhO nz—IA a: efjaesspard 20x Bougunyoja esuepadd ep mign(pyez 96 eZoU weeszt FoN0 2 [ol (ect +e9)= 4-7 :0f0% wsuepaduus eusyajduwoy eudnyn as anpsupo eo Bouguay}9 2suenape ausyaydiuoy audnyn 21 Z asuepadun uodeu wion2; po worses 2s ofoy wWojoy up Djafa wusosd niaBspaid 25 aZ0W Ojoy OUDUPeLg [va] 6215 =(#z¢90'0)so097 ={Sea = 0. [m] 6rsz=(xze90'0)so009¢ ={Sfou =a 2004 Bjo Bougunye|9 Weus euaspyeas ¥ uarpe nfnpaspo as 9PABPO [VA] sccoo?009% = IN = § sf nus youpollua vuamyoso wusyaydwiory [¥] vxsoor-0¢ =(zs6'e! —€9'61) = X-A=1 :pf eypupaf wjoy Souguayoyo fais 1 (S| (roco'of -1 af joy 3 WA eusyoiduioyy ‘O)= "K+ Ke ol? ESURLUPE RUSy [S| (oscot +190) 22% ny eum, s (o00-s00)="F= x coupe! wuesd yn ofod asueumpe ausyo( doy ns 9pAeRO (of-21)=°xl-*u="Z [oO] (9 +8) = xf as 'Z ‘ssouny vues yysipafed asuepodur, susyajdwoyy sofa yo Bougysyoie nBeus nudnym | nUANYPOU TUARYE 1 OF ‘Tofnns woupofsn nusyeydwox mpapo “{AIOET NSOUPETun SUANTARIS baud of o10y ourwneta “[OI=% 1 [olo="x sep nuowija ns wafo eN '98'y -yeupof asuepaduu, fa areungesz! aso8 maouso eu of asuepaduy ano Oxp rwseUTEU, ome = f-as Z owt nineispaxd as agout | sowezuopuoy sue! of°Z esuepaduay 2,98 [0] (= 192) = scary PELE = asec 91 = *Z {7 eswepadus wusyoydusoy as efigop ee BYORI TVA, GNINHALOULNATS |AONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka 4.87. Impedanse Z=(-6 c’eksponencijalnom obliky, Ze=(4-j9)[] napisati uv kompleksnom Rezultat: Z)=6,32e"""[Q], Z,=6,4e"™"(Q) 4.88. Impedansu Z=4e"[Q] napisati u kompleksnom normalnom obliku. Rezultats Z=(3,46-j2)(2] 4.89. Ueelektriénom kofu na slick 4.89 paznate su vrijednosti dva clementa, a za dva su nepoznate. i vrijednosti RX; tako da impedansa Zan bude aktivna ida iznosi Zay=4"2] 4 #8 R 5 Le] | i ra slika 4.89 A Rezultat: R=2, 4[Q]; X:=8[Q] ekvivalentau }, X=12], 4.90, Za impedanse prikazane na slici 4.90, odredit impedansu Zap. Poznato je R=5{2), Ri=10{Q}, Re=l5 Xu=2510)}, Ry 704 Simbolitka meinda OSNOV! ELEKTROTEHNIKE Zbirka zodataka Rezultat: Zao=15,5(14/1)[Q) pedanse Zs=(104j20)[21, 491, Za impedanse prikazane na sli Zao. Pornato je Z=(242Il 19) aia Zi Ze=j501Q), Z| slika 4.91 Rezultat: Zan=(34j2)[2) Na_krajevimna iediti impedansu Z i prividnu snagu § koja se razvija na impedansi Z. Rezultat: Z=j2{Q], S=400e [VA] 4.93. Kroz impedansu Z=15e""{Q] prote stryja jatine I=2,83[A] i poéetne fare yeO,Im. Odeediti*izraz 2a tremutnu vrjednost napona na krajevima impedanse Z, Rezultat: u(t)=60sin(t-0,4m) [V] 4.94, Kroz impedansu Z protiée struja [=(24j7)(A]. Na_krajevima impedanse je napan U=(80+560)[V]. Odredi fansu Z, admitansty Y, te aktivn, reaktivaw i prividna snagu koje se razvijaju na impedansi. Rezultat: Z=4e"1Q), y=0,25e""""[5) P=1500{W], Q=2000[VAr], S=2500e7"{VA] ‘Naizmjenitne struje 105a “yomupuypowtias 1 rondo ‘Yomouposnay2 m nfwoanarar aBonud oulogous ojsr of 00g uyousyo(dus0y 0 efhuns ypugipouiedoysoud wjoy eugtanfeye eu wafuotimid woyEZ AogOus rsormns “wofitojoyred 1 woyrmoyou toyey ‘woliojonyf 25 omg voaopsoponsd Powel “Ge6gr- Tee) “OUMNH vos puowpiag Spr] wurmsry ‘Bu ouapean 07 af oxy “eImUOY 1 vfs saoiofius aipaupo ou! ‘WyDImpor PYG AYINAGLOULNATA IAONSO f ‘wyommpee PHNGZ BNINHALOULNTTS TAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE birkatndotoke Prvi Kithofov zakor Li<0 = Drugi Kirhofov zakon: DE-NzZ 1-0 Ove jednatine su formalno iste kao jed ompleksne efeksivne sno impedanse Z. Kompl efektivna veijednost ovih ve sadr2i reainu efektivny veijedaost i pogetnti fazu, Na ovaj nagin sistem jednaéina ponovo se svodi na sistem algebarskih jednatina, ali u kompleksiom obliku, Broj jednatina po prvom Kithofovom zakomu koji je potreban za rjefavanje elektriénog kola je: al=2-451. Prvi Kithofov zakon moguée je napisatiza bilo koji 6vor u elektrignom kolu. Odabran je évor 1, te jednatina po prvom Kirhofovom zakonu glasi: -1,-1, +1, =0. 4.16) Broj jednatina po drigom Kishofovom zakonu koji je potreban za rjeSavanje celektni®nog kala jet n-(m-1)=3-(2-1)=2. Na stici 4.95.2, proizvoljno su odabrani smjerovi. napistne na osnovu drugog Kithofovog zakona su: ilaske kontura, Jednagine V+Z1, 17) Z,1, cane =E,. (4.18) Napisane jednagine po prvom i drugom Kirhofovom zakonv (4.16), (4.17), (4.18), ine sistem od tri jedoatine sa tri nopoznate struje (It, Ia I). Rjedavanju sistema jednatina moguée je pristupiti na vi8e na&ina. Jedan od naGina je metod zanijene promjenijvih. FOB Metade wreratina tan Tr False oe poi i { | beast OSNOV! ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka tz jednadine (4.16) struja Js jednaka je: BrLth (4.19) Ako se ova jednatina uvrsti_u jednagine napisane pomoéu drugog Kithofovog zakona (4.17) i (4.18) dobija se: (2.+2,)h +2) = Ev Zh +(2+Z,)b-E, UUvritevanjem poznatih vijednosti impedansi § napona, dobijeni sistem od Avije jednagine sa dvije nepoznate jez 1001, ~ jLOOL, = j40, — j1001, +1001, = 80 = 204i) wh 5 1 wl +a) lal ‘a koristenjem izraza (4.19) odreduje se i treéa nepoznata strujat L=h+h =2(6+i9) (a) Razvijena snaga na impedansi Z, odreduje se kao: S- ‘Napon na impedansi Z, je: U,=Z,-1, pa je snaga $1 jednaka: $=, H=Z hl h=Z = -m| 7-0) = 3144 [vA]ut fas ousquafareren, eioazt 7} vfedeu os joy OULD BOTEZUOpUOY BIS! AP | Y NSOWIOdIO TWO est eap ) soy 2/00 = I ‘[¥] 2,209 = TE “[V]soewt-202 = 'T :effuis nsoupoftia ausyojdiuoy as nfefigop eugeupof euiaisis Sousfigop tofueaxsafs | soupatizn yufoug wafueneiganny o= 1-94 T- o=i- 5 Z| | 9a0i04g 8 noe WondJouty word ad aunsideu oulgeupa €2(-O-s=C-w) nuoyuz woroyousiy, wodnsp od Bulge {word og “wuUs® cau 1 Bi0A9 DYRIO EE PHA THINHELOULATTS TAONSO cepts eoovenne PON OFT P96 mms % ceureuas urumpofod n eins mujromfius wivageuzeu Bs of0y oupinye[a af ouezEyUd “O96'y 175 ON sofwagofy 96 ONS 104 ns a}eUZOg “96'p DAES ofnuis tipaspo euoyeZ yroJOMY, wousfuUy~—o6'p V4 ([wa],2epve= "8 “wave! f f=) Bg [walrel +92) = ( +S hw Ib 'H= "5 :af pxeupat ‘ojay n afep 'Z suodeu Jonze nfox eBeug, [VA] :,99T= 'S ‘DyDTOp TE HAE. THINHELOULYTTS |AONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka vrijednost otpomnasti R da bi napon u; fazno zaostajao za r/2 u codnosu na napon napajanja, )_ kompleksnu snagu cijelog etektritnog kola, )_ iaraz 2a trenutnn vrijednost napona 1 R c OHS I i [4 yy ealere |e Ar | W U slika 497 Rjesenjes ) Kompleksna efektivna vrijedaost napoua izvora napajanja U, je: U= ee [v]. ¥ Primjenom prvog i drugog Kithofog zakona na dato elektritno kolo, moguée Je napisati slijedede jednagine: : 1 U,-RG¢L)-—1, = Ui, 1) joc =° Za dato elektri8no kolo, struje [yi Is su jednake i iznose: OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka tadataka site 4.97.0 ¢ 4.97.0 se vidi da tealna komponenta napon Uy mora bi nul, jer je fazor napona U v referentno} os: Re{U,}=0, (&) -R? : oC 1 A f-=0 = (a) -R*=0. R?+( oC Odavde se dobija da je otpomostotpomika R jednak: R=—L = 12500 [a] oC ¢ odredila kompleksna snaga cijelog elektriénog Kola potrebno je wu vrijednost struje I Na osnovu poznate vrijednosti njenom prvog Kirhofovog zakona, moguée je =2,-2—8 77 = 80V2 (1+!) baa]. Nalamienitne struie THFst fue oupquofuzyen ‘(uuu :2f efnuys yuumquoy aporous wousfwid oy Hougianyo[o nfueadsofs yd ‘eurgeupat yuganod fo19 1 wfiaerspasd oupatn 1foy eumuoy ylusivezou Coss, “worerouel qufans aumuoy rnumuoy nuemeusod vz ypypiupofez wues8 isuepaduss ou quesido wu azejn wi0}e0U08 qulnns ofins euimuoy afoy n ‘efanys yrumuoy eurpeupal TU as ag1q “E ‘ofnas ypusmuoy porous od ou1zeupol gid ou as yf ez 1 ayeuzod ns eoresou0® yufnns efans soy uoperou0d wULnNS ves aunid azupes ep nfluis ou aimuoy ay, “esnquoy #u vlog nfuearparpo ud 9s nfounges au yoyloue@ ruins juezan ns eunfoy n auelD "ea pon ee Bougugeeelaesel yrcrasog ‘suei8 ousinezou a1 nfrans numuoy efiaerspasd wioresouc8 Soufnns vfning “ammuoy (nopufods) uoi8 nuswozou peliaeispard wou eue8 e) vp IeUT org “Lmuoy foupof ows nopoduid niow soyerous8 ulus rapes efoy BuexB “eanyoy yUsIAEZOU eroqzt word ep oe “ft farsd ounyoNP 1: ‘(forsod ou efiouapenyaya earn soft r jeapt © pes au 96 oye) srorerouo8 aysuodeu aunuojeataye n pestmoysten aloreiausd aufuns 9f ougonod nfegnis wor 7] “sioresoue® oufturs | azipes ypysuodeu pasod efoy yeou ws nfopnys woY wosafs wiowe2ued 2138 awo)oUIONxEIg “auM wouroxdins 9 # “woyeucpaud fs ndeyyod Jofus nunuazajeu as us nyo 8 my Zoxy vfs yzod of vfoy aimuoy oF yojdusoy nuns wljaeispaud "7 euID!aA, TZ 4 SPOT TZ TZ hg. pete, BT Zh a Zz 9 oUEzONS ve winns wurgaupal weiss nfegnis woigdo 1) sawp DyOIOpUE FYNGZ FHINHBLOULNATS IAONSO 86% PHIIS 4—NT 9Z noy, n aypign’ ouanye “g £ ¥ wyEQE npow uodeu “ojo ZouDLN}E|O eueuesd nm efans nsoupofia ouarn{oyo ousyardwloy —nIpaIpO, eins yumnjuoy spore wousfwud “g6'p JaHJs BU HjOY OUDENyD|a z t 1 t [a] (Zoos ore = (‘9+ w)aszp'n =(i)'" ceyeupof euodeu Sono wsoupaftsn puynuan af aprepo, a (ea 2, 20P= 4 A =TR= [nls Sch 5,9 =t nue 30 -98 efiqop * (Grab nue of 7] euodeu ysoupofisa euasnyajo vusyoidwoy (9 = y of ep mosrzqo g = [vat] (09-091) = I= ‘of e104 Soyofio wBeus eusyodwoy, DYDROPEE PALEZ SNINHILOMLNITS TAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka U posmatranom elektriénom kolu broj Evorova je n=, a broj grana m=6, pa i ontura ne=3. slike 4.98.0 Sistem jednatina potrebnih za rjeSavanje datog elektriénog kola napisan ‘metodi konturnih struja je: i (4.20) Impedanse kontura su: Zu =Z,+Z,+Z,=(-)) [2], Zn =Z,+Z3+Zs = {0}, Zn =Z,4Zs+Z, =(2+)) lo}. Impedanse u zajednigkim granama su: Zn=Zu =Z,=~i1 (2), OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka Elektromotome sile Kontura su £,=U,=1 [Vv], £,=0 [v], Ew =-U, =~j Uvistavanjem vrijednosti za impedanse kontura, impedanse 2ajednial grana kontura i nih napona Kontura v sistem jednagina (4.20), dobija se: (2-H + dy In = 1° il, + ~ ily =0 20 HLyn hy +24 Hig =i Rjedavanjem sistema jednaéina (4.21) dobijaju se Kompleksne vrijednosti konturnih strja 1. = 3-01) [A], 1, =C0,2-j0,6) [a], Iu = @1- 0.7) [A] Na slici 4.98.a proizvoljn su pretpostavijeni smjerovi struja u pojedinim sgranama elektriénog kola. Koristenjem ptethodno odredenih kompleksni ‘rjednosti Kontumih struja, Kompleksne veijednosti szuja kroz pojedine rane u elektriénom kolu jednake su: 1, =I, =@3~ j0,1)=0,316e-"™"* [A], 1-1, =(05+ 503) | 1, =1, =(-0.2-j0,6) [Al Naizmienigne sruie 7Gt afnas oupiuafiizien, [¥] (9s'8f -82°6e) = "iF ‘[y] (cot! +81) = "1 (eso +s'te-)='T reffens yruumyuey yeuzodau HBsoupofizn ausyajduroy as ofefiqop suigeupof eutsisis Zovep wofueaesohy (ozif + 00z) = i(vif +92) + "(el +s) + "orf +02) O= "i(zf +c) + "KOI +21) + 'Tef- (ovf +08)-= "Hort +02) + "ef — (oil +22) ceulpeupof warss epafs 9s efigop nsoupafiun yruforg woluERBEKC [a] Cozi +002)= *F= "a J] o= "Ff [a] (Of +08)~ = 'a-= 'F [ol 49 ="Z="Z= 9% “[@} (of +00) = *Z= “Z="Z fo] f-='Z-= "7-7 [8] (bil +92) = °Z+ °Z+ "Ze TZ [o] (olf +21) = °Z 4 °Z + "Za MZ O] (of #22) = Zs Z+'Z='Z 8 wuygeUpal eusaIs|s BOAO Nt ey o9now ojoy ona BZ DEE"! duarofusn oufjorziond suifu n | aimuoy gustAezeu 2uEqePO “sIMIUOY austaezau n af apndow ‘66% ayi/s eS njox woURLN}e|® Worepez ofuagafyy ‘poIOp EE OHTA ANINHSLOULNTTS INONSO P66 FNS 66 OHNE a wd I a emt y ~ cee 1 ede ” a 2 OY ‘a a i er Z Z HO" Tool HO0=Z tolel"Z tosh -Z 1z)='Z ‘Laltozt+o02="_ “LaKorl+08)s'a yuiovowoanye[2 —fsoupafsa —ousyojdu7y eu Souwzeyd ‘ofnns supipouodors paspo ufhns yrumUoy woporafy -66'P tel che Z ‘66% oy ougujaja_n nfep etodeu oxzs ofoy aBeug [a] s'0=21-(°Zew = "a ‘ory afmpaipo as | v exege open: uoden, DYORPIE PZ GNINHGLOULIA TA TAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka 4,100.Kompleksna_efek elektrignog_kol: struje strujnog generatora L=I,, Metodom kontumih struja odrediti kampleksnu efektivau vrijednost napont Us, za polozaj (2) prekideéa c t RieSenje: Za pootaj (1) pcekidaéa P elektriGno kolo je prikazano na slici 4.100.0. SNOW! ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadetaka slike 4,100.0 Izborom nezavisnih kontura u elekistt smoguée je. napisat kolu na slici 4.100.a, i konturnih jedesi sistem jednacina po metodi onturih strja -(8-ige + Rigg eRe in =0 Rjelavanjem ovog sistema dobija se da je struja treée konture jednaka nuli: Tw =0 ‘Napon izmedu taéaka 1 12 po drugom Kishofevom zakont jednak je: Za polotaj (2) prekidata P, elektriéno kolo se mode predstaviti kao me slici 4.100.. Tara fas ougqunf zen 242 wig t+ Z L083 nfapaipo 2s njoy wougeanyaya woaye n afung “MG euodeu 10471 ures afnjofp nurafu n epey oj0y cugunieie of ouzzexud v'7OF® DUE EN ‘eugeuoysoq Bio}e20428 Zoultays Zoujzops ysowsodo efugennun fomugop od af sof ‘yeeyeu Jorer0U8 2s fofoy n aul nfuearfuenspo “1 nfuepryaad | ofans ano8afu nfuextnue ouuayeaiaya of eiopesausd Boulnns Soweapr afuspnliys] -wzan wpery afeso msofin woro8afu wy joURLANofO Tues PUrOJOWOLy}9 jsuodeu afuagn{fysy -njoy wougupya|2 1 nfueaojolp wougeupofod ‘taloor='43f owuzog y AYIS es Boy BOUDUNVEIS vureuRi® was n afnns nipaipo afjorzodiedns opmour woualumg'10l'y a LE. py’ ec aq_ uy apy = ey {a} o0e = 1g Tees (“1-"i- "jas "A _Bweynays ungypoueaoysoua Ws RUTIOH LMIUDLADIO N eluEIS eUNQEDIY APO er :of y | ¢ Byepe) npourz! euodeu ysoupafiin euaMyeJo EUsyo[duIO ies 'T sigs" "j sofas ‘rusmuoy BHAI 1 B70} OF nfapospO euIpLUP! EUDYSIS BRO wofuEAEsofy “Fol = “{qol — az) + "A! + a) Foot - w= “C1of + ¥) + "I(T! - az) :afeysod urgeupol miss feso , COOI=TO of ep THI] ‘eorwoued Soufnas nus oxeupof efnns ewmuoy eBnup ; vast ns ep ronfeaezean, 0= of 22r- at +a }+ Mi(TOl + w) + "0! + ¥)— Ta 0= “(of + 8) em{ er nF +2} oF +9 {ns 4 00/"F ays BS O]04 OUgUD,DIO WZ els yyuaMUOY oULQBUPOL voor os ‘ayoiopee DANI ININHBLOMLYETS IAONSO DyDIOpIA DHIAZ BAINHTLOUDIATS IAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadacata L “pr = (21,33- j27,4) [A], 1 ree = (533-j7,07) [a]. bag ke ghg,638-sr07) lal A, Ja I BE) I [lz a} slike 4101.0 Na slici 4.10/.b prikazano je elektriéno kolo kada u njemu djehuje samo iavor napona E>. Struje u takvom elektriénom kolu se odreduju kao: os ber ZZ = (44,28 + jo,2) [A]. Zt 242, - 1. Z-Z, =z be Ze = 686+ jo.) [a], Boz bh Zy = bas+ 02) fa] - 1» Z-Z. => fh 2] -6 . Baz bh Zug = 542+) [al Z 4 oe i 23 Za % B slika 4.1010 724 “‘Metode proratuna staniaw elekriénim Kolima sa brostoperiodi¢nim struiama OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka Na osnovu struja koje su odredene pri pajedinatnom djelovanju izvora napona E; i Es, Superpozicijom stanja odreduju se strujeu elektriénom kolu prikazanom na slit 4.101: 1, =f -T, = -8,76~j3565) [a], 5 = (22,95 + 327,52) [a]. 5 =1, +1, = (4,19 j7,05) [A] J L=-h+h 1 kolu prostoper Poznate su kompieksne vrijednosti ‘ora i impedansi potrofaéa: Ey=(10j5){V], Z,=(50+)350)[Q) Z=(300-j200)(2), Z5=(2004j300Q), Ze{200 416002), Zz L _ 4[] 4 Z, Zs + + gE B slika 4.102 Rije’enje: Struja u nekoj grani elektritnog kola je posljedica djelovanja svih generatora u elekirignom kolu. Ustovom zadatka poznata je struja kada u kolu djeluje ‘samo generator elektromotome sile Es, tako da je prema metodi -superpozicije potrebno odrediti strju kroz impedansu Z, kada u kolu djeluje samo generator elektromotomne sile Bs. Nalzmjenitne struje 7iit ofan augquofhazieN, Sougunjre wamses po ous0upo y8tU0y po owes 11 'E ns ofp frjafp no wougeNy}9 ‘wusyojdutoy T “exonsaued ego nino oUDUa:A0)1 nfo WOURLIyD}2 n epex Z ssuepadiay epegonod ols woupalsn wusyasNoy T sgegonod vfs safuogary. ‘UpDiopt YG, NINHALOULETTA IAONSO _Huruss wugipoyeuoysone ws Eun URN] M elses BUNZEIONG BPO ge, Z osuspaduu vpegonod offs ysoupatisa nusspqdusoy ‘[¥} cool = 1 :afexoyesous8 ego nal njoy woupnyey9 1 epey 17 ssuepedun gegonod zo1y offs ysoupefn eUAlDYeJo eusye|dLIO, 202, J+ ZZ S eore as ‘DyOTOpUR PHT SHINHELOWLNTTS TAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka ia je simetriéno jer ima | kroz granu sa potrofaéem impedanse Z. Zbog 108 Kota ima se jednakost: te se struja I potrosata Z moze napisat kao 2:(Eo + Bx) Promjenom elektromotoih sila generators, analogno prethodnom ima se da Je struja F potrosaca 2 jednaka: Pa, +E) UvrStavajuéi izraz za ay dobija se da je struja T° jednaka: E, +E, p-2tEs 1 @5_, I E,+E,! (0,2- 0,04) [a]. , Poznato je: E=jl00{VI, Z;=$00{2), Z2=-4500{0}, Za=(2504j250)(Q). OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka Rjekenje: sktromotorne sile E, v taj isti generator vezan struju iste jatine I k prouzrokuje u grani m Fan m prouzrokovao bi u grani k Ako generator sa impedansom Z; prema slici 4.104, odreduje se na Steuja bb ug slika 4.104.0 Kada se izvor napona E premjesti u granu sa impedansom Zs (slika 4,104.2), tada struja I; kroz granu sa impedansom Z;, mora biti jednaka struji I, ZZ, Zt+2r =(,14 jo.) (a), adie je: ‘Naizmjeniéne struje cDia ofnas auguuofurzreyy (x= 9h as al HCRE F) :2f fens fourniuoy fofinsp foreuzodau od ofuagafy “[¥] (z9'of +91'0)-= O= "ICX— TX) + as ale TX! + Fa) T='T ns efnans yruumoy, spoyou od auesideu ougeupal “a'cor'y myn ‘ojoy oUsTyRe CHP HZ sorb Pus ot T Z ay neil n Gg oues8 2 woresaU8 ja af ouezeyiud “@'cor'f 1908 BN Boulnays efsergalivosd afiysod oo ougL (6+ 00) =("E+ lat "Pxt-= :af yeupof qf eryegey npowz; uodey, {ys =l Oe wo Y ‘ofnats eummquoy #824p 98 efigap Burgeupaf euteass wafennsahy “0 NICx 4 Nae a ONE ie 2 Lnivoy ‘pout wand 9}0} omg ep EE aueUPEE SOF» ‘poTope IZ BNINHELOULIATA TAONSO wens 1oysoda ws BUOY UNUDENYE,A N BLUES WUNgEIO!d BPO Oy eu ony afrans yrmmuoy npoIBL wuuafiwud of eonow ‘q 1-5 BAEQH NpowZ! sejeu ojeoued lufnays oF wpEy “G | Y EAENE Npawszs euodeD afuersparpo eZ Dore vane ‘ay ouei8 owsof eu C2 2ue38 21 nsofunasd 5 wyeroue8 mafhns as wpe OTT nuodeu seupaf png “sor 2418 €5 V7] wodeu ep af ouganod jsouurefezn yy waxizordioar wararoa) Bua sohuagany sors mans "euezexop souwefezn 1) ejausosdoas ewos0a) af up ‘yeupof ns [IT ofmas Dyoiopia PHNGZ ANINHGLOULNTTA TAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbrkazadataka Napon izmedu taéaka C iD je Uco =0-Z- jXelu + Rally +hy)= 20+ its) [v] Kako su naponi Uno i Uco jednaki, teorema reciprociteta ili uzajammosti je dokazana. 4.106.U elektriénom kolu p poznato je: B=(5-j slika 4.106 Rjedenje: Struje grana elektriénog Kola, prema teoremi o kompenzaciji, se ne mijenjaju ako s¢ bilo Koji element elektiérog kola zamijeni naponskim ‘generatorom tija je elektromotoma sila jednake naponu izmedu krajeva tog elementa i vecana je za isti referentni smjer za koji i mapon elementa, ili ja je stroja jednaka strujielementa | vezana stryja i napona u elektrignom kolu, te se zbog ovoga ovi generatori nazivaju zavisni ili neautonomni generatori. OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka E, Zz Z rt slika 4,106.2 Pri otvorenom prekidatu P, potroSaé impedanse Z) moze se zamijeniti generatorom elektromotorne sile Ey kao na slici 4106.2. Pri éemu je elekiromotorna sila Ey jednake B, =Z,L =G0+ 55) [V] m kolu na slici 4.106.a moze se predstaviti Stryja potrosaéa Z u elekt kao: I=a(E-B,). slika 4.106 ie zatvaranjaprekidata P, slike 4.106», struja potrolata Z so moze izraziti kao: T=aE, Nalzmicnitae stole usgh atts sintrzeg “9 ofeny soysoue8 jufans ues ofhjofp nusofs n wpey ojoy oupzayaia af ouvrnypd “¢ZOr [a] (9e'ef +8¢'s)- = “v-= “7 “9f apne “q- = "7p ‘C1 | eqegeL npourt PUodeu Sousyo;dwoy nsoUpafiin fexgenad af vd Fy of z nipouizt euodeu rsoupafia wusyejdwioy 4 bpeprjerd efuere0 afjsog F oftans soreiousd cufans oures afeyalp Joy wouguanjoja n wpey z | | eyege apouiz: evoden ysoupafiza eusyojduoy UJ] “AF wioyesoued Zoulnas uso woreoUes 145 nihyaip njoy woULNyD}e A epey Z 1 1 ByeQH poz: euodey ysoupafisa eusya;dwioy 27] af ofpB “AeA = (80) reside 25 aol aftorzoduadns tporeus od “o-zor'p oy ‘4 ngepryord woURIOAIEE 1g Lore ons ‘WYPIOP TE OYNAZ TYINHSLOMLYTTS |ONSO :eyeupal*Z esuepodiat af epuo 9Z nsuepeduay zoxy wins &T v 9Z asuepadur euaatesy eu uodsu RT af oxy nsvepadut zany agnoid efoy effuns 1 asuepa ‘wu uodeu afeuzod 9¢ oy1j0%8 ‘iparpo ss azow %Z epegomod esuepaduyy rofagohy corr mans 71) (olor'="Z vpefonod png Z | ¥xeRe npauir! wiodeu Bousyeyduoy fenged g eepryaid efuereayez aftisod ep oye °Z nsuepaduat nusyzidwoy 91pexPQ =A] uodeu rusyojduoy af reuzod g mgepryeid wou: ays Bu wouezexiid afans augipowadorseud njox WoUDL!YeI3 9-701" DyoIePH PIG SNINHILOUDITTS TAONSOOSNOVI ELEKTROTEHINIKE Zbirka zadataka 2s Z, I 7 slika 4.107. Poslije transfiguracije rougla impedansi Za, Ze i Zs w impedanse Zp Zio iZst u spoju zvijezda, dobija se elektriéno kolo prikazano na slici 4.107¢ % Zu Z 1 po Zo Tas | ty z ag 3 % stika 4.107.¢ Impedanse u spoju zvijezda su: ZZ. a =— Zhi __-_ 0 [a], eo Tnd, O° O Zu = 22s — =10 [a], Z+Li+Zs = 22s - 10 fo) bu es fg], a impedansa Zs je: TH8Wininde vena tania elelrinin Ki OSNOV! BLEKTROTEHNIKE Zbirka zadetata Z,=Z,+Z, =50 [Q]. Sa slike 4.107.¢ steuja Ty: jednaka je: eae 22) | EytLy +2542, Ty Ta a napon Uta: Wy = Zola tZoln- Struja Jo strujnog generatora je: Uy Pe eema cae iey " : DON Ds thy that Zi In Na osnovu poznate strue I strujnog generatord odreduje se impedansa Z,: Z, = 22 = (0+ 0) fa), ino kolo slijedesih karakteristika: |, Xus-X=X=210]. Primjenom Veenjeniinemnje —SSCSCSCSCSC~SsStSofrus aupquefirzren, ‘fols="x ‘toloe=a ‘foloe="a ‘{AJor-= ‘LAloz' :9f oveuzog 601"? fous tu Bouezeytsd ej04 Bouginpaja Gy 1wes8 n wfiazes a5 efO nBeus nUAMYEOX | NUAMAE MIpaspo surasoe) snouUaADL, UOUOLWLE'6OTy ] e PEPSLO= PT Oxf-1Z_Z4*Z : of + $'0-)= ye [¥] (sol +s1'0-}= Te Ty susouojezuapuoy Ws nueiB Zany efi 3s ‘2fapaspo ‘esoyeso1ta® Sonouauonay, asuepaduit | euodeu Boyeuzod naouso UN, Ext + Oxf PAE avs. if +9°0) = — = [0] (8+ 80)= aye ig + tyty =" Z= e307 Ins vu ouezeytad of oyey “ods oxery 1012! pjsuodeu 2s epex ‘wouorezu9pu0y ws vues8 euspalytad eq of ewtloy n exepe} mpawizr ex afnpaspo ‘0104 coupispoye oueseuisod wz ‘eioyeroue® Bonousuanay,esvepaduay mupiapeny q90r'p mas {Aj (set + s1°0) = SEEM REED -— eee = Ux! asa 2 = = DyoInpe PEAT DHINHALOULIATS TAONSO wosowzuapuoy ws oues8 efusgn wu Bouezeyid wjoy Zoug4po}> G4 y ExEgE NpOULZ! 3 figop vioyesoue8 “Borouauossy, Sou gory mans :nluazoo} AAQUOUON wfjveispaud org ‘wosoresOueR eispaid 9$ Bp S70 BUwla10% EAOUDUDAD |, 1 ez a6 vp ozoul Jowioue® pysuodeu tujeas Oey sof eyeupol ‘wloutasoa) wonousuandy, eu=pospo ‘ejoy Sougtanye|e nuess mou Zo. efnAS afuagohy DpoVOpEE wHAIAZ ININHELOWNTTT TAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka ska 4.109 Rjesenje: Za dato kolo potrebno je odrediti karakteristike Tevenenovog generatora, ‘elekttomotomnu silu Er i impedansu Zr, u odnosu na tatke A i Bu kojima je prikljutena grana za Koju se tee2i razvijena aktivna i reaktivna snaga, Kada se grana AB otpx lektriéno kolo za odredivanje elektromotome sile TTevenenovog gereratora prikazano jena slic ike 4.109. slik 4,109.6 ‘Struja koja protiée kroz elektri&no kolo prikazano na slici 4.109.a jednaka je: Jo, Es -o4ase™”[a]. PRK K) Napon izmedu taéaka A iB, odnosno elektromotoma sila Tevenenovog, ‘generatora je: Val eas Ti Dali OSNOV! ELEKTROTEHWIKE irk zndaraka Ey = Use = “iXc1-(CE;)=10,9¢*"[V], je iskljucenja grane AB i generatora odredivanje impedanse Tevenenovog generatora, Impedansa Z;, Tevenenovog generatora se odreduje kao’ Zy Zea or iXelRi + Xu) R, + Xu -Xe) = 26,de fa]. 4.110.U elektritvem kolu prostoperioditn struje prikazanom na s su impedanse — potrosata ,25)12 kao i odnos Za=j2,4Z). prema smjeru sa slike 4.110 prekidaé P aatvorenstruja kroz potroSaé.Z,_izndsi Te(4,37658,832)A], Pri otvorenom. prekidaéy Pi elektromotornoj Zue=(3.94)1,75)[. Primjenom Tevenenove teroeme odrediti straju fs u grani sa impedansom Zs kada je prekidaé P otvoren. i, 4 Pri otvorenom prekidagu P, elektriGno kolo je prikazano na slici 4.110.a. Nalzmieniéne amie TaTon frais aupquafasten, vriry ems ure mes ‘tokorou)="Z OZ ngcus cupid nusyo(dwox nipaxpo 2urai09 axouoHON WoUDfULE TETy ‘Z [¥] (9ce'9f + 910'%-)= A oftg ngeprjaid wousioxyo id 7 wosuepodust es nuei8 zoxy Ff og [A] (z'0f + es'6) = HZ + 'Z) =" 2p 7 wxegen npawzs odew nypaspo ond af ouganod ‘wgrrp mys “] afnsys afuvaipaspo ez [A] eif-= 'Zp'el-= *Z 1, ssuepoduu 2s afnpaspo “YZ 1 €Z isuepadwy npaur soupo nepez eZ ‘ByPHOpeR PYNZ TYINHILOULYTTI IAONSO 11 esuepodus 08 afapaspo “I7} euodeu Soveuzod naouso EN (a) (eal -W)= "024 "2) =< “a= ->jpupaf q ngepyyeud wiouss0xj0 ud 7] uodeu ousoupo “wuore10U28 SonouatAAas, BIS BULCLOUIONKaTa af apAEPO "Z4"Z_IEHZ aq ag = sof exeupal 01+ oys YZ esuepodiat gegonod zonj OT efans puas091 fonouauondy, wee -eroyerouo8 Zonououanay, 1 yrs nusorowOsTAa|9 efjasispaid q ngeprjaid woussono tad *7] uodeu ® ‘eioyeiote® SonousuaA2, ryaid wousioaez ud ¥Z wogegonod vs nuBid ¥z JoyeIOUD AouDUDADL efaispaid ‘vgry'¢ sons eu ‘g ngepryaid wous20nIo ud ojoy cugLNY>Ia pga sory neungerzt of epnfous ‘a ngeprjezd wovason ta “p | eyEpeH npouszt Woden, qOlly POI g DTS i Zz a [yz ©) ed ot yo g Tet sg t ayRiPP Or PHAZ TINEGLOUINGTS TAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zhirka eadatakr RjeSenje: jéno kolo za odtedivanje strule Nortonovog generatora prikazano je na nih Kontura kao na slici 4.1/1.a, moguée je napisati slijedese jednatine po metodi konturnih stra GZ +Z.Ms + Z,+ZaMn + Zaly =0 Qa + Lads + Za + Zs + Zi +Zs)a + Zs + Zs) = Bs +Es Zyh +2. + Zs)ln + Zi +Z. + Zs iin = Bs +B Uvestevanjem brojai vrijedn i dobijaju se jednatine: (70— jlo), + (70 ~ jtO)ly + (70+ j10)Lm =0 (70- j10)L, + (140 - j20)f, +1001, = 0 (70+ jlO)L, +1001, + (200+ j100}L,, = (13+ j9).. RjeSavanjem sistema jednagina po nepoznato} Kontumoj struji f, odnosno struji Nortonovog generstora dobija se: Iy =I, =-(64,71+ j41,51)-107 [A]. Na slici 4.111.b, prikazano Je kolo za adredivanje kompleksne impedanse Nortonovog generatora. Z, fed Za | ! Z, z 4 slika 4.11.6 N q slika 4.111.b 14 Metode proratuna stanja u elektriénim kolima sa prostoperiodiGnim sui OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zhirka zadaraka Da bi se odredila kompleksna impedansa Nortonovog generatora, potrebno je transfigurisati trougao sa impedansama Z;, impedansi Za, Ze i Zo, slika 4.111.c. Impedanse ¢ ~ 2h __ ; l= Se (40+ j20) [2J, Zz = 22-29 OT +2, +2, Prema slici 4/1 .c, kompleksna ismpedansa Nortonovog generatora je: 22+ Ga tbls V2) 00-9 2 ly Zy X 4 slika 4.1114 Na slici 4.11/.d, prikazano je ekvivalentno elektriéno kole formirano od strujnog generatora struje 1, i Nortonovog generatora. Kompleksna vrijednost napona na krajevima strujnog generatora iznosi: Une = Za lly +1) = (1+ i15) (V] Kompleksna prividna snaga koju razvija strujni generator jednalka je: $, =U, = (7.5~ 05) [vA]. UEofras ouguuafiuzren, wt Erp Pus ‘wouezeud ‘awo}ow0na|9 HON WoURtUBE EY ovr ajon wouguaes WE tuosowexous8 es mein nfs fpalpo suoes ax “[wa] 01 (Stel -si) = Z= TZ = T= 75 7 esepady npeponed wy ence os fo vous wupint eusye|du0y wp Zt “Z Ld “[¥] (10°! +S00'0) = =] ‘af eyeupaf £Z gesonod zany wing B1038:0U08 BOAOUOLON, 1 9 esuepadu epegaiiod po ousfhamses of04 ougUPyeI9 ou p of ouezeyud pz 'p J29s vu # sore10UD8 AOUOUON af uezEytad 271 22115 EN, Pare mus our mS ‘tf _t ‘ZZ T+ Z_ [0 (008! +009)= saz yy = 2 DyDmpEE PHN SNINHSLOWLNTTS IAONSO event nur eenowan eA) MHLADTO WME CUI BpLROL <9°7I1'F pos wu ouezeyuad osuepaduay 2 os ofnpospo wiowiow® Zorououon NZ wsuepadun eMnUD[eAIAyG Se {vj toot +200) = 2" 2 “y af eyaupof eiorezous8 SonovoUON eins W-Z7r'p aye WS gare ens ‘toKoostto09)="Z, “teoozl-0or)="Z ‘TeKoo9!+008)="Z ‘ToKoor!008='Z ‘Evulostoo=1 Ff oeuzog SZ asuvpaduy —epegos0d neus nupiand nusysjdusoy nipaupo ‘ZI Tp Yoys BU LroUeZeyEd afrans augiporiadojsosd njoy wiouginyefa n wo1oa, sxcuopON wousfwug’ ZIT? DYEROpHE PHIGZ BNINHGLOULNTTS TAONSOOSNOVI BLEKTROTEHNIKE Zbirkasadataka Rjcsenje: Karaicerstike Nortonovog generator, siruja Nortonovog. generatora Ty i impedansa Nortonovog generatora Zs, odreduju se prema slikama 4.113.a i 4113. slika 4.113.b ‘Struja Nottonovog generatora In, 8 prema slici4.113.a, jednaka je: tee i8 fal 4% Impedansa Nortonovog generatora Zy za impedanse sa slike 4.113.b jednaka ie Z,Zp2y ZZ +Z,L, +h, In =10 [Q]. Na slici 4.113.c prikazano je ekvi itno elektriéno kolo, sastavljeno od Nortonovog generatora i grane 6 elektromotorom silom Es. OSNOVI BLEKTROTERNIKE Zhirka zadataka stika 4,113.6 Primjenom metode Konturnit struja na ekvivalentno kolo, moguée je napisati slijedeei sistem jednatina L=ly ~ Zyl + Zy + ZaMly = “Be Rjefavanjem ovog sistema jednatina dobija se strvje druge konture, odnosno struja u grani sa generatorom elektromotorne sile Ee: Zu__y, -— Es ZeZ Zz Lelie 10m Milmanove teoreme u elekritoom Kolu prikazanom aa i potrofata impedanse Z. Poznato je: J. Za=(60-5301Q}, Zs=J3010. E60(V]. 515) Es=(60-j60)(V1 1a | 2, Ou N slika 4.114 slike 4.114.a Nalzmjenitne struje 18ist grays augquayuzteN eyoupof f.asoupafian BUANYR) a cxooter OFT 7 Wn 1083 95 ofapaupo Dicy rp axys ts 7] uodeu aurasoay anouma WoUefustag rofuagahy, Perry mays Sir ane n]03 wouginyof9 17, osuepodun ¢ TY wuodl 2190 “uogegomod vs urzanod —puodeu af fox ®7T euodeu Bougy [ns] 0¢= Hou=a ‘af Z ssuepoduny wu v8eus eUADe euahiazey (Wi Of-= 54-1 200y ofigop 28 ‘v'pr'p 1011 BU njox WourLMye}a NY eg {o] (Gif +s)=4=Z ‘DpDIUpHE PIG THINHLOULNATA IAONSO wens unruRIPOLZOGO}soUa Bs BULOY WHURENYD|O N Blues BUNREIOIG BPO gc ‘eypupot*Z eswepadun eunuapealay af apaepo ssi ZZ ‘is ‘efuerosafp wiofius Boufoasn naouso eu as eunzn KA waouejy xeuzpoig -eues8 uyuezan oujaresed (04 efarispasd w afp8 prep fos ws ourzeyuld af 01 oFy “Z nsuypaduat nu J nys nusowonye}o nuwoyeayayo pew} ‘eFeus euAmyE ‘wuofiazea (oy vu “Z osuepadu paod 29 af0x wlo}oy wn espaud al ouganod pi1'p ayiiF BS 004 oupiayaja suro102) fououmugsyy wulaA —ayereper PE TIINHTLOWINGTS TAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka sadataka ve fy] oe Bkvivalenina imnpedansa Z na slici 4.115.a jet t R R-@'RLC+ joL ie + jol = ROO RE HOt xX 1+ j@CR: 1+ j@CR dja je efektivna vejednost 2: IR - @*RLC) + (LY ze h+(wcr) slika 4.116 Rjebenje: Uopitem sluaju sistem jednagina napisan po met slozeno elektriéno kolo prostoperioditne struje je o jotencijala évorova za T3?__ Metode oraratuana etnia w alekirinies Kalirwa co none OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirke zadaraka YY, - XV -¥ -¥Mt¥n U posmatranom elektriénom kolu broj évorova je =3 pa je broj pot Jednagioa nj=2 Sistem jedntina i potenlaBvorov, 2a elekino kolo sa definisanim évorovima na 4.116: YuY-Yavs sh an H Xu #¥aNs “le Oe sijesu -sditanse 1 Y, + = (0,62 - j0,16) [S| tanh gig (ose pus) L _ 7 Yn-t+ 4. -(5-(93) §), eR, Ky Ka ( ~ edmitansa 2ajednitke grane za dva Svora 1 YarYa=y 705 Bl) Naizmjenitne struje 7s&i aftas aupquatuzyeny :urgeupof waysis ‘9apafis (9z's) wourgeupof es os efiqop oe’) nuigeupaf n (€z'p) aurgeupal 1 ‘nsoupoliza yrufoaq, wofveaesinn (oz) (f+7-)+ "A= A :youpaf ¢ e109 refiouarod af apAePO [a] +z-)= 'A- ‘A= 8 00, jod oxaud eres as azoul Z 1 efBDe npowsz! uodeN, 71 € eaotong yeh ew) (ew) (ex) ral ce or ‘% 12 Oy2p wz exoiong erelioudiod uaiajaz OFy wulzzn 95 Q JOA) sahuogofa ‘ynTopoe YNZ TINNILOULITTA IAONSO _Huueynuys wujupyponeuorsoud Bs CUUHON ITIQUYO}O N BIUEIS BUMDEOd POI —_ per LAK ch+e-)="T1 [A}eare€@7= "TT oxl+ a * °xf-"K= "A [A] (sz't + 99681) = sjeupol V7 wodeu af aparpq) ox KEENE oy ‘An nm 2 RIOAQ BY (0 ong po aga) efoy nits nipaspo af ouganiod eT] uodex o:papo as 19 eC “a+ = "+ A= “A af xBupol Ye7{ uodeu “euoyez Zoaoyoysryy BOBnsp wousfuryd [Alo a'et= "A eo 81S = x 2 L wacsong tJeflousiod 9s nfigop “(zz"p) euigeupaf ewos!s wafuenesafy acuoag oftans ~ DybiOpaE HANG THINHBLOWLNATS HAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka ~ j2Y. + JV, =-4~j2 Va = Va +62+ 32) RjeSavanjem ovog sistema dobijaju se kompleksne. veijednosti potencijala Evorova2 i3: Poznate su kompleksne vried Ej=10e{V], Ex=jlO[V], R=2[Q}, X=I{Q], Xc-21Q] i uvestanost f=50H) R cc) +g A, slika 4.118 slika 4118.0 Rjesenje: Elektrigno kolo se mode rjetiti primjenom metode potencijala tvorova. Na slici 4.118.a oznateri su &vorovi, pri emu se 6vor 0 posmatra kao referentni 756 wetode proratuna stanja u elekriénim Kolima sa prostoperioditnim stvjama OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka vor potencijala Vsr0[V]. Za ovo elektrgno kolo potrebno je napiset jednu {edna€inu po meiodi potencijala 6vorova: YuoW=h ‘Ukupna kompleksna admitansa &vora I jednaka je: ee Ri, CHR) 2 eee ee EB E, 1-21-52 =10 [A] u=B By) Uz poznate vrijednosti admitanse i struje Evora 1, potencijal Evora | se odreduje kao: ¥, = += (0+ jlo) [Vv]. il Kompleksne vrijednost struja kroz pojedine grane elektritnog kala odreduju se na slijedeéi natin pote) is ta), 1, =5e "al, —Mi-Me JX L =(0- j10) [a], Le 10ve"| fl, 1 BE) 1059 I, =1118e**[a]. ‘Nalamjenitne eae 157a ea eee (v] (sf-9)= "1 Wf -9)="T ‘W@+o=4 ofrans quuuniuoy palin ausyalduoy as nfetigop ‘euigeupal eutoysts Boao woftennialY “(vat 9) = Mile -9) + "ilot-2)~ "io (tel +sv) = "of -2)- "It -9)+ at +) - (f+8)="Io+ "Kil +1)- If -») ‘eurgeupof ways os w{iqop nsoupefisa yuforq wiofueAeisiag PZ-"CZ+ Ze D+ TZ- F-92002 1 od auesideu aurgeupoy “eweuss Derry Pas aur “ad “epoyaus wfox o1:q 1p eureuesB v af oupoyde: afnais afueaspaipo ez -afnu ojeungerzt DpDIOP IA WHIZ, GNINHBLOULITTS IAONSO ofeus 0} 95 1q ec] “wurIgegosyod wu nfelezer as of0y ousoUpO ‘yorez2u=8 Nfep ‘fox aBeus ousyojduioy ejoy Bougispyojo eureneAd was n yepespo of ougaliod -0=5¢ Ar yn 2f exqeupaf nfo WoUgLT{1> ni eBeus wusyordwoy eudnyn ‘2Beus ousyojduioy nfrezspo 0 iwias09y eu safaogohat ire rns epesoniod isuepaduit ausya|dioy as areuzog eu WouRZeyLsd njoy WOUDLNEY irsity nnyafaosd af ouganod ‘61 ‘Tl Cee +01 Oe Tr=()? = wie ere (a ie apse zps=(9" 1s fans psoupaftia atnmuay ee Dyoropae wyIgZ ANINHGLOULITTT TAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka Prema naznatenim smjerovima struja u granama elektriénog kola na 4.119.a, kompleksne vrijednosti ovih struja su: Na osnovu poznatih struja u granama odreduju se kompleksne snage koje w elektriéno kolo daju generatori i kompleksne snage koje se razvijaju na potraSadima pri €emu je referentni smjer, smjer konturne strje: S, =B,] = (74-30) [vA], S, =-B,1 = (45+ j135) [va], $8, =-E.L = (81-3171) [Va], = (808 — j248) [VA. =Z,L0, = 2,1} = @-j5)2? +2*)= (24— j40) [VA], vi Pe « w 1 IP IY w 0 Ie Ie Ie Ie ie in D w Prema teoremi o odréanju kompleksne snage slijedi da je: ihe ta fl ‘2 YS.=$ +8, +8.+8,-G, +8, +8, +85, +5,)= = 756 — j314—(756 - j314)=0. Na osnovu ovoga teorema o odréanju kompleksne snage u elektritnom kolu Je potvrdena. OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirta zadataka iéna kolo za koje je poznato: Ry=8{), h, slika 4.120 Rezuttat: [ = 20¢%*[A] 4.121.U elektrignom kolu na slici 4.121, voltmetar pokazuje vrijednost ‘5O[V} u sluéaju kada je prekidad P otvoren. Odredi aueee si eeant=ee slat Poanato je: Ri#X1=5{QI, Re=Xa=10{Q] i Z=(2+ j2)[Q].£91 ‘ats augiual [v](o2f +01-) = “I veninzoy vere mans [vpp6s‘0=¥1 sein sere bens IT 4 At G , af : 1 ol ‘DyPTOPO DY BYINHELOMLYST’ IAONSO Cw) op s'z="1 enzo Cig ONS L [ 19x * hi ta u J e a My wd epey serouuredwe ‘pearzeyod nfezojod n g geppjeid of epex nfegnys n asoupafiia afnzeyod ‘CEN'p NOS wU WouRZEAUd njoy WoURNV! 1'ZEP [oll-9)= "2 @ (or! —08)=3@ senza rer ems ‘DyOMPOR PLA THINAGLOULATTS IAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka 4.125,Voltmetar ukljuden u elektritno Kolo na slici 4.125 pokazuje vrijednost SO[V]. Ako st poznate vrijednosti elemeneta kola R 4 Oo Ri Xt po Ue (a) +@) ‘uo slika 4.125 Rezultat: a) 1,-3.5 [A] ») nl) =136V2s Iv) ) ©) P=900[W) Q=150[VAr] 4.126.Primjenom Tevenenove teoreme odrediti aktivay i reaktivau snagu rane sa impedansom Zp u elektrifnom kolu prikazanom ne 4.126. Poznato je: u(t)=100V2sin(wt +n/2)[V]. Us=i20[V], ReXe=10(Q}, Z, = (10+ j10)[9}, Z, = (5+ j5){0] i X1=519) OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadaraka R 4 } al Zi C}—-- 1 “i yt pew x — OF Xe i 1k slika 4.126 Renultat: P=90(W] Q=180(VAr] 4.127.Primjenom Tevexenove teoreme odrediti-snagu potrofata_karaki B=. B,=-20[V], R300], R=200), X2=10(Q] i X-=40 Xe {I R + : + © A) Xa Xu Rezultat: $= (4062+ j0203)[VA] Walamienigne strule 1685on aftansauguafinzeN [Olof +2) = *Z vemeoy, ogre os —— | £2| on iz ] 19 ep °Z asuepadust ;21p0 of ougasjod “OET'y fo4Is BU NjOY WOUND N-OCT'y [¥] ousepe =(9) ‘yeiapo® O42 FNINHILOXLYS TS [AONSO | | | { ozr'y ons 2 9 Lt Z follel-2)= "2 fol +)=% fole="Z ole-= "2 [w](el+2)="1 (6-8) =3 soreuz0d of oye “6zt"y ys eu Zourzeyud ojo% See arta] st cle ere io [Al(of-9)= senna sere mae | ey aes A Lect Fy "9 {,$10001=0 ‘folor="d="u="¥ “LatllogI=0=!9 ipafisa wpoxpo af ouganod ‘gz|"p Jolls BU njoy WouRNYD!a A'SZI"P DpoIOPER PYAAZ THINHALOUDITTS IAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka Pierre Simon, Marquis de ‘matematiéar. Bavio se astrono (1749-1827), francuski -zatim Laplaceova jednacina w nauci 0 toploti, te Laplaceov zakon ‘a velidini magnetnog polja urrokovanog elektriénom strujom. 7 Realni clementi clektiénih kola sa prostoperiodignimn strujama OSNOV} ELEKTROTERNIKE Zbirka radataka 4.5. Realni elementi elektrignih kola sa prostoperiodi’nim steujama paralelno potroSaéu u cosp=09. Rjedenjes Popravka faktora snage potrofata podrazumijeva vezivanje dodatnils Veéina potroSata prikijutenth na mcezu napona mogu se predstaviti impedansom: Z=(R+X) [2], adie je Z=(R+jX) [Q], impedansa induktivnog potokate, a Z=(R-3X) [ ipedanso kapacitivnog potrosata, 1 N slike 4.131 Prikljuéenjem potro8aéa na napon koji je unaprijed odreden i stalne je esti UL, slika 4.231, kroz potroset Ge teéi straja koja je zavisna od snage potroSata, napona mreze i faktora snage potrosaéa, Ova struja protige i Nelzmjenitne sruje 18wt ofts aupquofzien, ousy¥o}dutoy as0upafi ‘nyt}go wousyaidwoy a ‘ozazw 21 eunrzn so;ow Hfox ‘nfhang (a ‘aan 1 ewren s0joUr nfox nBeus nu “osbsoo af wows sfmus oryegeo=l tanfp Fousoy wader el lagased nBeus wIaoe0 ou azes snp iz]Os—5 NsouTsogn ‘talocoensuodeu nos eu af uopnyad svoe Mouse Yurjoupey-Zer'y [vad] St=21°x=0. sf exoqezuopuoy Wusieg eu eftazes 2s voy, ous [a4] ro= Hsouansedey wsoupafiin 9s afnpospo ‘1ovezuapuoy zo: nfnins [Vv] S89 = duns} — dunsy = 1003 ofnpospo 2s wioH 1eaBelip Zoyss01y94 vs %tsoo doo, "S09 = =a I= soo quo suraiss 1usouafid zory eons of wp 98 wuH, wsoxnepec warep “Oso + dbsoa oBeus B30 psOUPOLLA PZ, ds02y = 809°] ‘yippee CNG, FHINFALOMLNI TI IAONSO 4-7 vino soyoid wots tusousfud zo1y slowzuapuOy afoey fuepnfAd HORN -yesonod 2004 ofnns wowsuodwioy wountrynput ts af fotzodo n 1 esonyesey Tounnypos opoyes‘9f 3] sorezucpuoy z0%y wing rere mms omy mist af mjmso ngegoaiod wu ofieus ouatave afve ‘offs ewuouodwoy wat anfiylud as peso: {6100p 14 po eueamuesd n ds00 aBeus 30048) eat n aBeus BOR fun efewleN, seus eiOrye euesiuyap afuegenod af yeotin azous a5 of eu outpet‘esao0id ol} B01 S007 af egegouod eaeus © ‘ysoupafiia emjumsuoy wodeu of DyDIUpOR wAAIAZ ANINABLOULNSTA [AONSORjesenje: 8) Na osnovu stepena Korisnog dejstva 1 i snage P Koju motor razvija na osovini moguée je odreditiaktivnu snagu P, koju motor dobija iz mreze: p, =P 6929 [w] q Prividna snaga S, koju motor uzima iz mreZe adreduje se na osnovu aktivne snage P, i faktora snage casi: P._ 9808 [va]. cos S= ») Impedanse motora je induktivnog karaktera, to ida ée struja motora Tkasniti za naponom mreze U. Ako se pretposiavi da je pogetna fcza napona jednake nuli 8=0, onda je kompleksna veijednos struje motora jednaka: = | Late = Sci = 4agger f= 700050.7 U p= 02531 = 44,992" "* = (31,49 - 331,94) [A] c) Kompleksna vrijednost imedanse motora jednaka je: Z=2e" = Zlcoso+ sing) = 8,42+ 347) [Q]. 4.132 prikazano je eleKtriéno kolo kada se motoru paraleino kondenzator kapacitivnosti C. ska 4.132 i clement elektritnih kola sa prostoperiodiénim strujama OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka aja Kondenzatora vektorski dijagram struja prikazan je na slika 4,132.0 Prema vektorskom dijagcamu struja Jy nakon prikljuéenja kondenzatora Jednaka je ‘adie je Ie struja koja protige kroz granu sa kondenzatorom, Sa slike 4.132.a moguée je votiti slijedets zavisnost: odakle se dobija straja Tc: I, =1, -lugg,, ednosno: I¢ = Ising - Icospsingp, = 21,775 [A]. Na osnovu poznate efektivne vrijednosti siruje Ic, odreduje se vrijednost kapacitivnost C paraletna peikljutenog kondenzatora: po loaes @U 2nfU =315,23-10°¢[F]. 4.133.Potro8s® pretezno indukti cosi=0,55. pri uéestanost g karalcera, otpormasti R=10[] ima f50[Hz]. Izraéunati kapacitivnost naeaeeancneaeemen Naizmjenitae siujesel - afnas ougqustinyen, (Alga 072 cof owuzog “joy 2024 af [aM] 90¢ =..9 xe ser. TTI SPSt= OX °xol = 1619'0- 2Oi~ :'ST~ °XBT'ST 98 BUH L619'0-=,'O51 2, [ar] o'98=.9 >. ie = OS BL'9E= OX °xol = 16190 OT ,81'ST- °X8TST 98 BUM L6T9'O= {051 PZ, “eioqezuapuoy Souagnipyiad wound $080 08) asurpodw 90’ 9LTO=.!0 PO SB'0=!6509 ud Boujayered woxey ewan esuafuer nsoupatiin afinp 1 4O9LT'o> cosuepadun muoumn$se Isouz! ep eqoan affeus sonjey ‘eioie2uepu0y efuspa xa “Dow ee ee ~TK- XK {Bar ‘0By 9S Bunge: "7 asuepedusy ausyajdiuoy eyuownde suosuBy, ‘peIepeE eI BINHALOWLNGTS IAONSO "Eur wepepoladorsoia 8 10H utugimyafauswore rue v1 (2x-"x)+ 1a CX-"X)+ Hag PX U OKK OK ~ 2xa 2 OxfHIXEHA ae xP weK 7 soupaliza eur &Z esuepadu eusyoydwoy gegonod ABxEAO HZ VELL WHS BW OY *D joedey Joyezuepuoy UagnipyLid ‘oupsyesed af ngegonod ‘cg'g—!heco vu wopjey axazidod aly f4 [o] (sr'sif +01) = *xf+a=Z eqeupof ofteus sory eyazadod afd egegonod wsuepadiny eusyo|diuoy af apAepO [o] er'st= .a- zp="x cof asuepodunt inpour | y Nsowodio areuzod nxouso bu ‘wousodio (ouanynpUl) BUARYEOY sg: 809 [o] srst= we ‘ony wunges 06 ¢¢]"p ays Ws wpesoNOd asuEpadus ono DeErp mus Ser Pus SE1'f J2NS Bu OB “| NSOUADYNpuL aotUfOARE 1 ‘wioysfiies nvnispeid as azou viayeiey SounlynpuL sofuagoly saad nipiuisr af afuagats afory “afuageli a1) “S8‘Deldsoo wu edeus woDye) 1h ngesonod aftgnfud ovjayesed as 1f04 wzorezuapuoy ‘oynasonp ayavadod ni DywIOPHR PHN ANINHELOWLNGTS TAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka R Ct slika 4.134 Rjesenje: Naponska _reron jom Kolu nastupa kada je suma tima jednaka nuli Kada_nastupi_naponska rezonancija, struja kroz elektritno kolo ima maksimanu vrjednost, a napon izvora i struja kroz elekt Naponi izmedu krajeva kondenzators i kalema nisu jednaki udestanosti: 7 oe Tie summa kompleksnih vrijednosti ih napona jednaka nuli. Na slici 4.134.a prikazan je vektorski dijagam napona i struje pri naponskoj rezonaneiji. Ue-U, slika 4.134. 3 OSNOVLELEKTROTEHNIKE Zbirka tadataka. Rezonancija pot ubestanost a pri kt uéestanost. Pri ovo} jenom drugog Kirhofovog zakona, kompleksna ij kompleksnih vrijednosti napona na Krajevima ‘Suma kompleksnih vrijednesti napona na reaktivnim elementima jednaka je nul U,+U, =X, -X_=0. posljedaja PoXto struja u kolu nije jednaka nuli, da bi se zadov Kompleksna veijednost struje kroz elektritno kolo odreduje se primjenom ‘Omnovog zakona: 7eet ofras oupiuafiien 1 tuofods sorezuapuoy | eojufoare ns nutfox exJupoaoud ysousodyo owes of of ep mifegnys n iq azou: og “eyew euHODA 9pnq wp ZOU Boy IS0H4OdID yoo | re) y-2 428 poy a; of-= 9 -~= Pxt-= 7A x : 7 f= Tol =11xt = 7 mf = Vol = Txt = "1 na=fas "A ud 08 oper Po efuew vind y "y voy wowod vueanye of wp iacwodioid 05 oxy ‘euodeu Zowogn{ytid po 199 au pyeuPaf nsiu og owes fouewozat foysuodeu 15g ‘oureuz F 21q now 294 ‘(epnU af ewins en ‘au esorezuapuoy | 2orufonez emzadfeny eu 9 shop exfuetedeu raf pxeupof aftoueuozal sysuodeu [nas soupafisn BUArHaJ9 “EBOAO nADIISO EN aft u 7 SOUZI BOX ISOUIOSIO nyo woUZLNYD| yy Of. a otigop 0s apaep0 Hy] = a aflgop 25 ap 0= ‘DypIep YZ GVINAALOULNA TA IAONSO seh “0 D,9OC-9, 90+ *0=(07,0- 10, uz -(0, + YOT,0- jo :ousoupo ‘g=%y inojsn zn admsou cer ms Wu njox woURLNYAIO a efjouEUOZaN ysuOdEN, 29eH0r+ (91,01) Ayla hy if _ SO orenip, wie -o.a ores * 2, aOv+ (07.9-1) (O.a+ Tou.e2 + (OT. -a 4 +ue= Z Q0f SE er tof +at= 9% oF +4 (10! +a) ‘8) eu nsoupo n 217 nsuepadut np=spo af ouganod ‘owoy wuro4 af ep naoy vdniseu ‘njoy wlouginys|a mn efloumuoza: eysuodEN, :ofuagoty SEDP DS r i E o a WU) Wa Lo TE oT 24Z NsoWIOdO Y]w0dI0 zory agnoxt efox afnaas ysoupafisa quaryeyo ysoupofiss nuspaupo oyeao ez "Wsougysogn ID}EAS wz elfouEUOZa DyDIopaE VEZ GNINHELOULYT 19 AONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka sadataka otaja zavojnice. U tom i kondenzatoru prikljuéenog napona U, te se i nazivaju prenapori Kako se objaénjava pojava prenapona? Osnovni razlog i odgovor struje kroz re ovo je: do pajave prenapona dotazi zbog velike no kolo. U sluégju naponske resanancije u kolu se ima najveéa vrijednost struje 1 = Vue = = Reaktansa serijske veze zavojnice i kondenzatora uvijek je manja od reaktanse samme zavojnice ili samog Kondenzatora, i je fizikalne, posljedica razmijene energije izmedu zavojnice i kondenzatora, zbog éega se sa izvorom . Zbog ovoga se mode desiti da u sluéaju ‘moze da podnese napon U i neke zavi ka kondenzatore, Kada se ta dode do proboj prikljugi na napon U. slika 4.137 OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zedotaka iu clektriénom kolu nastupila naponska rezonancija, potrebao je ‘spuniti uslov da je imaginarni dio kainpieksne impedanse jednak nuli Kompleksna impedansa elektriénog kola Z, sa slike 4.137, jednaka je: (2, +R] RAR, +2 feRf ts te eR,F(ot,—) (R +asP (ots “z) ‘Naponska rezonancija nastupa kada je X=0, odnosno: R. @L,(R, #3) son (ot, -a] sore, ame oc ew [ears +te)o oc c UveStavajuéi brojae vrijednosti u gomnja jednaéim i stavijajuéi wLs=Xe obija se: Jeetae)- 3X} -14X, -80=0. Rjelavanjem ove jednatine dobija se rjedenje X-=812] (drugo rje¥enje je <0, te se ne razmatra), odakle se izraunava indubtivnost Lx Ly a = 255 (mul. airman aeee alnas au quatuzzen wooqufoawz ws und n ty ejouuadure sfuearzeyod TIp=IPO ‘{vl0 asoupafis afraeyod gc ly fs BU njox wouRLIyafo m ty smeREdATY”6EL"> sant pee PDL a a | o} a 7 sya et et 20 ~ {ua afnpoipo eo) naouso jounvozar fours tug (1) + (19) +5 ee - ze Se bu 2s 07 “nu yeupaf 11g eIOW oft raf exeupol euoyez Fonojoysty osd nxouso eu} eins eudmin sqosideu 28 220 GET y J9NS BU oJ0y OuDisryaf— BU eUOXEZ BOARJOYTY BoALd UIOUOfIZd Jm@>>y ousoupo —-Jm<< *y : ‘g3Ely 11 O8Y ‘HJOY WloUgUIYsIa M BWIOdO BoueZaA oUjafered ssoWLOdD ~ bybiBPEE OIGZ BNINHTLOWLITTS TAONSO aud, 9Z0W wootufoaez ws sued sowodio thioueuozes foulnns ud 2s fez Bogapetis Op 1pop 2s zou [ nines ez nuryeupal r9nfesr}pEUY aeEry mE exeupof of efor, mmuouodwoy nujeou oures wast rsoupafiza nupeutun Mu o70% zoN4 eftns efioueuozas wufnss Kimseu epEy safogoh Sere ONS a I th a Lo HS 4 wit ‘tenlosss Joz af woxz, uodeyy “vfioueuozes eufns oueiseu qe] frgist=u revered 1o1ufonez io[oy 5 BloreZvepuoy ssouanIoedey Fouganod ‘gery fOUS 84 TOY WOUREYE!S [ECV $a LOT TONS DYDIOPOD ONIZ, BNINHELOWLNGTS IAONSOQSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka tadataka U=IOOLV), Ris Re=SHO}, Ly=0,21E, Riekenje: Posto je pokszi 1 Yn =——+ jw, = j @C, --—— |= By. Yo Far, eo" as i Antirezonacija nastupa pri B2s“0, odakle se moze odrediti ugaona ili kruzna Uestanost cy pri Kojoj je nastupila antirezonancj By =0= @ =—+==1000 f"] Ee Da bi se odredila struja koju pokazuje ampermetar Az, potrebno je znati Za ortredivanje ovog napona potrebno je odrediti ‘iru ra ka dae fzvor napora: OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbicka cadavata u Ry + jogl +R, + u Ry+ Us = iat wo “Eto, Rpt ae Jm,Ca Uz pretpostavku da je Kompleksna efektivna vrijednost napona izvora U jednaka: U=100e", ‘napon Us iznosis Us = (50-j200[v] Kompleksna efektivna vrijednost sirje koja protite kroz empermetar As je: =-(2+50,5"[4] Ampermetar Az pokazuje efektivnu vrijednost 1,, = [la = 2.06 [a] (00{2], Ro=2012}. Oded napona generatora, pri Kojo} ée jugenim naponom U 78 Nalzmjenitne trujewt afnas augquolinayeN, Pobre joys ea of uezeypd yfioueuozaspue ud wuodeu 1 vfans urexBehip FySIOPIOA, opr pays “[W]w2tee'o= T+ 'T=7 noite [¥] uervo1®180'T=(920'F + 9010) ow a [¥]vccscur-9S8€T = (920° —S148'0) aorta T (A},20=71 eargyaa ennuasajas vy of yozn ioxzt uoden “njox woupimye9 a aftuns nsoupafin 2usye|dH0y rmiparpo af ouganod weielip rysiozey rE pSsONyA oeNSEU 3s 1q BCI (P ‘Pva] 0=d. [m] st@=In=a [va] siz=in=s 2104 HougUNAD|2 nus nudmjn 1 oupafe efjweispard efoy waeus euanye oues efiazer 9s n1o¥ woug1n49]9 7) ynu eyEupal wBeus euAIDFeas af wP Ww eyeupat esueidaosns af 01 ‘ofjousuozaune nunzas n Fzeu ojoy OupLayaya 26 O¥¢0d (2 [¥] Lis'0= N= NA=T ‘af wyoupat [afans oupoftis euAmsst = (su) ere'y=+ ‘© wosuer;npuoy ours mineispoid azous 98 gh+O=K ssueympe eudnyq, ‘you af exeupat q esuedoosns yhoupuozamue Ud (@ ‘myorOpo OylIZ GYINHBLOULNTTS IAONSO eugUs wupIPoUoUOHsUsN es TUN yUALIIE HueuneTY ruHEoR ger :afioueuozanae m ysounssagn Buznay eigop 95 9PAEPO = AT) +a (FAW) +1 7 oe -ousoupo “yjnu af eupat yeurseun tflousuozasnue 14g yoy Bouginyayo ssuENWIpE ousye;dWNOy O1 (70) + a {7wOe) +1) (xo)+T, (1e)+ A 0 OM {09a W oof TS aoreta - + =k T U ‘Fnsuemupe nusyaydusc 1s ns fofox 14d 6 ysoueysogn euznAy I! WORN erpaipo as 19 eC CE rafuogohy opr'y HE y o ft d a 1 y) +—| Ss (ala + rT) 7 To x - ‘DyovOpor wyANaZ BNINHGLOWLYATI TAONSOVow ti uBR NU LENMIAE £oirKa zaaataka 4.141.Elektriéno kolo prikazano na slici 4.14] nalazi se antirezonancije. Pretpostaitl da je okpornost R=0. Objas sliku procesa u elektriénom kolu slike 4.141 0 $e ne moze ote biti jednaka m jer otpomost R, mada moze Uvazavajui uslov zadatka da je otpornost R=0, strujne rezonancije, jednaka je: nije Tu siubaju 4 oL-— \@L-R)),,,, vd Rec weer) fences ae +(0t}') Medutim, kako su obje grane (i sa zavojnicom i sa kondenzatorom) Prikijuéene na(isti) napon napsjanje, kroz obje grane pratiée struja. Ove struje su pomjerene odnosu na napon, struja u grani sa kondenzatorom 22 v2 unaprijed, a siraja u grani sa zavojnicom za 12 unazad. Pri strujnoj rezonanciji one su istog intenziteta, te je njihova suma jednaka nuli jenje je da so energija sadréana u ovom koltt razmjenjuje i kondenzatora i naizmjeniéno se transformi8e u energiju clektriénog polja kondenzatora i elektromagnetnog polja zavojnice. Pri nice i kondenzatora (prikljutaka A i B) postoji napon koji je u fazi sa prikljuGenim naponom U. Na osnovu ovoge, mote se zakljuéiti da je obigiedno da kroz zajednitku granu zbog toga ne mode da bude proticanja struje, mada postofi struja a elektriénom kolu. Ovo znati, da pri ovom, praktiéno nerealnom sluéaju, 785 ‘Reaini Glementieleriénih Kola sa prostoperioditnim sirjama OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka U.ada sew bi postojala, a ada je RO, moze da se i prekine veza sa nayonom napaja elektiénom kolu nista ne promjeni, Struja u elektriénom hondenaatora im sluéajevima otpomost R ikada jednaka nuli. U svakom 1a energija se u elektrignom kolu pretvori uv nom kolu pretvorita u top ale. Ovo bi se moglo uporedi ka na razna lo sa oscilacijama, ako bi mu nergija da se nadoknade gubici 3. Oseilacije energije ée se u 4.142.Prosto tatno kolo vezano je na izvor protoperiodiénog napona 1 odredenom frekventnom opsegu, sto predstavlja npr. antena radio- prijemnika. izmedu prikljucaka antene postoje signali velikog broja saimo jedna uéestanost, jgovera udestanosti radio- log frekventnog opsega se te uéestanosti, Sto nnapon dja je wes je moguéa sclekcija jednog signala iz Sirokog opsega signala Koj antena eee ‘Walamjenitne struje 78s16t fray augiuofinzyeny -uiojnu ws igeupafar upoxz} wujefiased 390 1 74 wt od s8eus suanye apoaz oupefiaied ipeu af ougonod ‘onifjuafwod afiap vftoyuny 4g vaeus vuampe of omgod w ‘Tsuepadun efuenepodejd nyo *Z wioverous8 ysuepodwr mposqud *Z eegonod nsuepodun of ouganod ngesonod wu vous PURINE PupetMISyeUr eUgop 25 Iq eC. (*x*fa) / = “a ‘exegonod nsomodyo SUAED{EAL | oUANY® vfloxury of eBeus eUANye ‘suepadult fofugennun forodalu | viorerate® Fouuafentaye ps foworowonyaye forep ud “19eW7Z ‘of eytupaf ngegosnod eu efiazes 2s vfoy eeus eudnyn, ee tyre(hie ty) 24 8Z_ a a 2084 n1paipo ogous (ges0:30d) 010% oupisnyaj9 2014 J afans wulpel ‘egugosiod | wioyeroua® Zoujeos po oualjazises ‘ojoy ouginyaja oysoid wIU! 8 orgod yta tan "Z “xt tas Z ‘oy a1ep %Z erorerausd Zoumuajeainy> 1 47 epegonod osuepadust ns OYY sow goyoniod eu nsoupo n ojoy ougIENYIs oF suodeu qupeas oFy 95 egeuod aioe} foROUSUDAR, BUOY ‘onou eganfeu opng wBeus Bunnys esoolu Ep araqepo oy (wyumalud) sgesonod esuepadw! 25 ep esata po af isyeid foygtuyoR 1) ‘DpoIOp I HIG, THINHGLOULNTTS IONSO eUeynais uup;pOBOOSKUN es EON WURIIAE|D MUDLII VU; ost Depry ome Ni f “7 wots wousoromonya|> 1 2Z wosuepedun wiofugennun worse uesueryereyo soyerOUG8 ‘AowaUenay, | ¥Beus upnferesodpo ellazos as auoy Bu zpesoxod nstrepaduat RAPES Of0y OUDMaNAFa Of EyT'y JE BU uUTUERENLIA Wo|O% wMUyLMa|a lupsosd ‘wuauayentsya masispaid a8 afoul 0104 oURIRIEIO axEAS rofeagohy orp ans 2] y CD), $ WF tolosZ Joogi=4 of oreu20g gnfepn|s woy n nSeus euasye af uvasqeus apng fofu eu eAeus euofiazes wp aojsn zn °Z nstepedut paipo af ougauod ¢pi'y fouls eu WourzeyLd nIOY woUgLENYEI® ’EPT'> sowzuapuoy fiuosd afnzen ojoy ouginya}a a 9s 9; “ysouanioedey, woudfword per aggagfou o1 95 jsyeid 7) “soUARynpu, uantoedey euofword 1} 88 azou! NSOUR}S|gn euUEUOZaINUE | By ‘oUUUOZDA nUafword YZ souensogn afupars 2yoU !uyfoyo n nBasdo WoUNUan}ey, af vu vjeuts waflad eaepnueilo souerseon foujueuozainue fonoBafu ouse{Az} n 0} ep af ‘own 98 Jaf ‘ouljazod ofiu a DyDIDPO YN ININHILOMLNATS VONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirko adetnka Nalazenjem parcijalnog izvoda aktivne snage P, po Ry i ajegovim izjednaZavanjem sa nulom: BP, lRyXy) 9 obija se uslov prilagodenja po stazi potrosaéa impedanse Z, na generator impedanse Z,: nage P, po Xp i njegovim izjedna¢avanjem sa 2, (8%) OK, =0, dobija se uslov prilagodenja po snazi potrosata impedanse Z, na generator impedanse Z,: X, =-X, Na osnovu ovoge moze se zakljuciti da je prilagodena impedanse potroSasa jednaka: Z,=R, +iX, =R, -iX, odnosno: OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadavaka S druge strane, aktivna snaga generaora je data realnim dijelom njegove kompleksne snage: », = Refer} U slutaju prilagodenja, de # P,= OR, ska 4.143.b Da ti se odreditaimpedansa Z,, potrebno je za clektrino kolo prikazano na slit 4.143.b odrediti napon i impedansu Tevenenovog generatora E, =E, =Z,-— = =(-80+ j160) [Vv]. Gi A B=1789¢%*[y], ‘WNaizmienine struie 7geo vin GEE f= =°%% [0] =z z ZED ae ‘[0] 6=—sS yg 2 ‘ SEH EH De fo] 0f-=—ayrg 02 ZZ ssuypoduy n nesundysi afods n ns afoy 2 "Z "7 asuepas operon 2 q 7} z Toe z | ' | Z Zz ob } l LL i 3 asuepaduut bz ofoy of ouezeyud v'pp]'p 1918 NL “wIOy ZouguD nfyst as0Kzt dufnns @ ‘nifods oxeny 10471 aysuoden ppp ays WS NfOY WoUpIAy>IO 1 af ougnod euoyesous8 Zouusjeanye “WZ esuepouy ¥jlpelpo 3s Iq eq 1p93p0 Za% seyeupal Z woeganod wsuepadun af apaupo esoyes0uaG Zonououanay Bouusjeaiays “Z nsuepaduy efjawjspad gq ngepryerd wour1orjo " PpDIDPOR PTZ FHINASLOWLTTS IAONSO eutyays anuyporinsaiouis x ep yURURREFD HSU HE ov ud Z 1 1 wyege npowey 217 vsvepadusy -uosomso q gepryad of ePEA Zt 1 eyege) npouuzt TZ isuepodiuy (ousyoidusoy ouero8nfuoy exeUPat wpesosIod esuepoduut of epey nfegnts n owes mazes as 09 Z asuepadun ngegosod wu wBvus euAnye vureusyew ‘ualonez geprield af epey nfepots safuagofy very ons a N \souzy 7 ngeyonod wa Bes eujounsyeteeuafazese ‘{o} (of -02)= *Z= Z seyeupot"Zesuepadut af 2pa870 +12 [eo] (of +02) = DRO pH PUNE, BNINHTLOMDIT TT INONSOOSNOVI BLEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka 14 [] = — tt Z, slike 4.144. Poslije transfiguracife,slita 4.14, ekvivalenta impedansa izmedu taéaka 11 2 ednosno, impedansa ekvivalentnog Tevenenovog generatora Zr iznosi: GZ +Z XZ, +Ze) a=Zr=Z5 i Sc (104+ j58) [2]. Za =2r=Z; +742, 4Ze (104+ j58) [2] Odavde je tra¥ena impedanse Z jednaka: Z=Z;, =(104— j58) [Q]. nu snag Koju razvija generat slo&aj maksimalne aktivne snage na Zi. OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadatake slike 4145 RieSenje: lakSeg rjefavanja ovog zadatka potrebno je izwrsiti pogodno yjnog generat ne se dobija ekvivalentno kolo datom je prikazano ua slici 4.145. stike 4,145.0 ‘Na osnovu ovoga, moguée je odrediti ekvivalentne naponske generatore Es i Es Zs1, =(-60+ j20) [v], 5 =Zs1, =(- 20+ j30) [Vv]. Ekvivalentni naponski generatori Bs i Bs prikazani su na slici 4.145.b, Naiamienitne struie 17wt aya aupuuagen, Bewewer :nugeupa nsydeu ae azou "ys0N9 2 nuoyez WoAOjO OAs WNasg Tool + a= 2] souagpynput somufoaez 1 wguodio emutrafery wu euodeu nuns wfiveispoid 247] uodeny :af eyeupaf njox urotginyoro ofep 20121 nfoy wBous euprAL oer y ons Jos=4 :2f oeuzod lorsoid njoy woUDLN¥eT® OPT" [va] (sc'ol + sc'¢)= i'a= "85 nsowzt n nSeus efiazer °F ays aworouosnyoya sowsousd “eBeus eupeumsyeu vfazes XZ rsuepoday eu os mp nfegnis 1 {a} ct = a'Zow = a ssouzt 'Z tsuepodun wu effeus wuamyE BujoUNISHEY, reo LLOTO=T ‘ypiop we WNEZ FHINELOWINGTA TAONSO “[¥] (suo'of + s1'0) = Ze 2 7 ‘ourgel ] efans ognoid 2 ¢p1'p sons BU N]Ox WoURLANADIO 1) [2] (002! - 001) = °Z= 'Z cof oye eBeus euamye eujeunsyeus 9s 99 nares Z rsuepadut EN Zee ZZ. (+00) = eS" ] (o0z! + 001) (aD Zz [a] (sf - 02 “(Er Aa-(Z+ Da 27 19] vrorezoua8 Bonovauanay, uaurya nfelineispaid “pp PAH ii £1 eyegey npourzy esuepoduy exnuaTeAlana | JOpesoUDR FysuodeN NUDTEA!AYS TFL Da {_} rz a e oO HoH DYDIOPT PVG THINHTLOWLNATA IAONSOvomu yi cucninulerinint: Zbirka zadasaka Za odredivanje struja I otpornika R, odnosno na b potrebno je odrediti napon na krajevima Uno = RL =50 [V] Odavde sa struja kroz granu sa zavojnicor Kondenzararom ks jednake: i struja kroz granu sa = Bw bgp 705 fa], = (1+ j0,75) [A] Napon Unc je jednak: Une = RY, + oly] =(-25+ j100) [Vy] ‘Kompleksna prividna snaga kola iznosi: 75) [VA] S=Upcl’ = (0+ 4.147.U_elektriéoom kolu_ prostoperiodigne str veijednost str kroz otpornik R, iznosii(0=7, je: Ris100i0), R=200(0}, Cat Nour, 1=0.318 R, c i L Al, ' | ‘ iy R, L Ez coe B slika 4.147, 200 Realni clementi ciektritaih kola se prostoperiodignim strujama OSNOVE ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadaraka Rjekenje: Kompleksna efektivna vrijednost struje kroz granu sa otpornikom otpornosti Raje: y, 1, = 2a =-j10 [a]. wea fa). Prema prvom Kirhofovom zakonu za évor A, odreduje se struja I I=h+h = 6-10) [A]. Za konturu w kojoj se nalazi elektromotora sila E, moguée je pomoéu UIeOy oz, SOA HOH wR? uowno}O wey oz, ‘oqufonea aujeap eyguiodio 220 aujoqeied (9 “sotufonca ou ns 2 eqn ef8n swum sjsforez ouneynpur “oqtonee woul 25P0 sOUESEgR pO asyaKz au solufonez aANSHO}yeIEy nfelvmsodiesg “[v]10'0 ofnns ysoupalua eUARYAS e "9 af vyengns sBeus ‘[2H]0000S HsouersaQe [alos HsOUpotin suamnpaje wodeu woipoledoisord eu euapniiyud of voluloaez-zoy'p fafow _ 1 *.01-99'e= =a ‘es 1 on :9f qeupof eyeugnd en suoduey, ; yet fee [ae 0F 219° a7 o=o 1084 ofmpaupo as 4 rsouanioedesy ref Toffans woupafiza euaraRy ‘af ewupatf ofnans euger [o],0r wm=5 = “y 4 ysowiodio 28 afapospo wyeniqnd ofeas 21 ‘efhaisy euodeu wes8efip ryssoryen !ynferexodpo af wezeysd pyc rp ———————— DpPHOPEE PUNT TNINHELOULNTTA IAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zhirka zadataka slike 4,152.8 slike 6.152. Induktivnostidealne zavojnice Ly jednake je: =15,92-10°[H]. 153 prikazan je Seringov most, koji sluzi za odredivanje sti Cy i tangensa ugla gubitaka 1g8, realnog kondenzatora na uestanosti SO[Hz}. Ravnoteza mosta {2}, Rs=30{0}, Cy=1,2[pF], Co 100{ pF]. (Odrediti kapacitivnost Cy i tg5 kondenzatora : mu (ti b c Or slika 4.153 2 —— 22 Realni elementi elektriénih kola sa prostoperiodiénim i | | | OSNOVI ELERTROTEHNIKE Zbirka tadataka Riedenjer Kada se most nalazi u ravnotezi, izmedu impedansi njegovih grana vrijedi ‘odnos: gdje su 1 Zeit, Joc, Z_~impedansa reainog kondenzatora C, Uvestavanjem vrijednosti pojedinih impedansi u gore naznaéeni odnos, dobije se da je impedansa Z, realnog kondenzatora jednaka: oGR, RR, oa 7 (4.27) wt, R,aC, a iN Realni kondenzator_moie se predstavti_paralelnom vezom idealnog ‘otpomika ofpomostiR i kondenzatora kapacitivnosti C,, ii seriskom vezom ideainog otpornika otpomosti R i kondenzatora kapacitivnosti C,. R, Ry & | 1 ry a I | slika 4.153.a slika 4.153.b realni Kondenzator predstavi paralelnom vezom, kao Sto je prikazano 4.153.a, njegova impedansa i tangens ugla gubitaka jednaki su: ge Be ___; 0? TOR? Tr@'CR? (4.28)2 A TU0 (18) + a [aut = BP =o cones [amy = =0@ -pmpof yeupof o1q ran foyer n ous sonyes 1a EP njoy wouzimyefa wou n gesonod effarispaxd [HUOI~1 nsourynpar aaqufoaez | (¢s]OI=y Nsomody wx;wiodio wzaa eurojesed’ySTY 1s ep 1 ony ‘azan af9o ez ayeupaf eioiezttopuoy nsouantoedey ns FP 95 PUI! (cp) | (Zep) “(6CP) Burgeupe! + ov “(Ee'p) | (6E'y) PUIzEUpA! wiltHapa10g rr) (sev) "90 wen “ wen :98 afigop (Se°p) 1 (L2'p) vurgeupat wofueargeupafi wen “yum = 98 ‘WyDIOPR DYgZ ANINHLOULNATI |AONSO ure(nns uyupyporzadorsoud es wo yruaLapoyofauowo Tue vie oer) :pyeupaf exeuqnd vpn sueBuer + estuepodua ns per “Gecrp MHS “D NsoUANIDedeY eoNeZvapUOY 1 y HSOWIOdO ‘eyqusodio Bouyeapt wozaa woysfizes inewspaid soezuapuoy 1upear 95 ONION, [sd] 0€ = "0: ssouzy*9 rsouantoedey xz 28 ofigop 'g, 47 Bs ue|p ewaUEZ 25 ONION, B41, ! (ev) S841, My #0 worezuspuoy nsowantoudey woupaftaA 28 afhpaipo "D0 es (o¢'p) ourgeupaf ouens ousap 1 axaf\y cuoluozouyy E1100 = Sa‘om = 98 swyengnd ej8n swaBues 28 afoparpo (6z'p) !uigeupat emaid e (z¢'p) aurgeupal 2] ‘yoo i (ce) Satom= ‘soupo os vfigop oujgeupof afiap ofupafisod wofuafioficy toh halo,o+1 aen y om "9 piloo+1 cor) 7 Ae sagen ‘autgeupof 9s nfeligop (gz'p) | (L.Z'r) suspeupat (qyweufewt ousoupo ‘ymujeas) exojalip ylpafesexosipo wolueaegeupotz; atom T cw = 98 ‘DyDIOp EE GZ TNINHBLOWLYTTA IAONSO. OSNOVI ELBKTROTEHMIKE Zbirka zadetata —__QSNOVI ELEKTROTEHMIKE Zbirka zadatata reZimu naponske rezonancije pri 2510}, L=5O{mE}, O=0,8 x a. 7 R L rh LI slika 4.156 Rezultat: Reaktansa X=165[Q] je kapacitivnog karaktera, 4.157.U_— elektritnom = kolu na (032502 sin(carMDIN], Ry=ReA0! Odrediti: 4) uéestanost generatora pri k elektriénom kolu, za kompleksni napon Uns i kompleksne struje pri antirezonantnoj uéestanost, ©) Kompleksmu snagu, koju generator daje elektriénom kota pri antiezonan: @) nacrtati vek kolo v sluéaju 1+20{mij, C=4[uF}. sastupiti antirezonancija u » iiagram stcuja i napona 2a dato el irezonancije OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka ] I, =04de o) $=15e*[V. i Veldorski elektriénog ola pri b) Odrediti kompleksnu snagu elektrignog kola pri antirezonaneiji ‘Nalamieniéne aniieae fags ounuofureN, oeus 01 soupofiua mpaspo “wujeusyeu apng fofu wu eBeus wUAMDTE wuofiazex ep OE ‘Dypripin DIAZ SHINHALORLASTA IAONSO a1, s=t0ey soupafiza Bu [, S]O0T="% nsoupoftsn es “9,01 us 05 }SoURSOMN BUPUCUOZAIUE O[O¥ N BALLUOGO WoLULAIZa/, senna, reste mins osry mans qsoueysogn eujueuozaint nsouansedey wowziopuoy 1 [py]¢¢=—1 NSOUARANPUT sorulOAEZ 320A ouyapesmd po 35 Horses gc T'p Tots eu ouwzeyL JOY OUDLNYDIT-6ST'Y [VA] y28r0=5 @ [4] ses" @ este mans DYOIOPOE TANG, TAINHALOWLIATS TAONSOa 4 a 22[] tell a { eS “| slike 4.161 Wa kroz zavojnice Ly i La, keo i wel 2 z 20 Reaini element elektritnih Kola sa prostoperiodignim sijama OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka slika 4,163 Resultat: Ucg]}, = (-1,75~ 0,625) [VA] 4.164,Zavojnica je prikijuzena na_prostoperiodiéni_napon uéestanosti Rezultat: a) R.=0,5 {Q], L.=0,00398 (21) b) Ry=5001 (2), Ly=0,00398 [H] wTae sory rays dey ulasoyezUOPUOY ws UEzE a1 “Ons ‘2104 eap npezy sBaids uguyyoyai ofeueaiso 'o°sor'p -ysouszanod nuaseynpuoy naoyfe nnpafgzago Hox TY euusyouresed ws oues3 ayQIupatez ngouod as ofnzeAsso “q'Cor'p DEOTY ‘Sor FMF ‘eIOy wupUNyE|9 ap npourt vBosds euARYNpUOY, song mans qsor'b mas eh DSO # OHS ate] ) ‘nfepnys wot A) “wothoynpur wousuBemonyea my wONeS OK euezanod ougosnpout ns OYE mnuBasds as wp aZ2y 8 ¥joy KD za coxarme |__| onatars ‘png %Oy BUSLMYEIe EAP B up af p BIOY CUDLDFDI= BAP NpOwW 19 BCISOT"P ‘poy emusaads ouanynpuy “9°y ap RAAZ TYINATLOUDIT TT TAONSO oy winuFasds ouanynpuy - dea i ca.afa nporou of oposz0y, fos ane 2f OosynnsUoy ‘aorout yoAry soryeds Dut npojow ynsnsne mibap npauizt our}sou ofoy ater ouptanay2 op af cxpuiry egysmyy 38 asoupD Dhtoaroay DufArey DaoauorsroayA Doug “ofosBaIe1 nfpoaroad ve agemposd 1yosouso ns ‘os82}01 nisutouesiyas “zeer af oonquarod 1024005 ve oupolog PaO Hu af oTsaasy amoral tyse/8ua “(SL8T-20SL) auorsrooua, sopIOHCy ‘DyDIOpe OFZ THINHILOMLNATS IAONSOOSNOV! ELEXTROTEHNIKE Zbirka todataka ——____OSNOVI BLBXTROTERNIKE Zbirka za luktivna sprega izmedu dva kola, slike 4.165.d, ostvaruje se indukeije, tj. pomoéu zajedniékog magretnog © izmjena energije vi8i putem elektromagnetnog pol induktivno spregnuta. Kada kroz jedno kolo (cave struje, u okolnom kroz drugo kolo pevim fol ima 22 pos! Pa se takva kola nazivaju magnetno ili 10VO magnetno sprezanj induktivno spregnuta kola, ee 4 4 = a ZreM, LTE slik 4.1656 Al kee | | “Fe Zieh : slika 4.165 6 Sai induktivn’ clemenat u elektriénom kofw ima sopstvenu induktivaost, penne impedansu koja je uvijek positima. Ukoliko u kolv pesto induktivna sprege, onda se definide i medusobya induktivn, iva? negativna, Sto smjerova namatanja 2avojaka i 2 TInduktivag spregnata Kole OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadatoka ne krajeve za dvije induktivno spregnute zavojnice 5 4.166. slike 4166 Rjedenje: Postupak za odredivanje saglasnih krajeva moguée je opisati na slijedeéi saglasan kraj Uz pretposta struje kroz prvu zavojnicu is, predhodno objasnjeni postupak prikazan je na slii 4,166.0.2291 ys ou mumoyd mjoy Sounsrouicod murs vuuopoaey? 0 ‘PLOT NE DU ouozpud mug nuyuopaseye impexpo ougassod af 3f04 v2 O}OY af MyYaNY -fogms pals as aptssoures yuras founoponinye n vrousuaye yrussignp Ynapafod nsoupeize eipaspo 28 19 oq tor mns q-— por Bue ‘wu af euvzeynid wacfery ysusepies oq Snup 1 uepaf vz uog eUINDLeALA qusrp ons qe 2 qe Lie {LOI PAYS) MOY BuNA8 apersoasd aUEZDA ffeyso afjep 1 {fox wz 9 wosoxg ws (2 2009 aiizanod efoy eue® eupordud pr eupat 1 aoiufonez algo fery rypiupatez uezan af Ifo wz {> 1049 top ‘9 won? posod af oupoydoau au9g aumuapeAIAya fiowatfeas eZ ‘DyDTOpE PHIM THINAGLOULNGTA TAONSO 109 sumusavas ouARynpuy SSeS use ons wry 2s #u9q0u20 wfbsy wap yersoaid ns yop ‘9, bs as opigewz0 Fy] fone ery uepaf od agns 28 1fo4 n 40x9 ryQHUpate7 -ofjulferop omgou fmuse{qo as 9p euios yuauo[entAya efioezrjeos wugrDjeid oUafiMid 2011s BOqZ safuagaly Lory ms PMP PNG SHINHELOWLYT TS TAONSObent Ly slike 4.1674 odnosno, ieee L,=L,+L,, L, +Ly-2M, =L, +L, Formiran je sistem od tri jednadine sa tri nepoznate (Ly ly Le). Rjeéenja raxmatrariog sistema su: L,*L,-My, L,=Li-Mp, L.=M, ‘Na slican natin moguée je racunatiwrjednost induktionost w ekvivalentnoj Semi za zavojnice razliito odabranih saglasnih krajeva ihama 4.1671 4.167-g prikazane su ekvivalentne Seme 2a zavojnice sa razlito odabranim saglasnim krajevima. a end OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka _ slika 4.167, 2 2 12 Loa ot t : $4 = yee Se tet Shem gL a ay slika 4.167. it i lici 4.168 napisati 4.168.Za induktivno spregnuto kolo prikazdno na sli a Jednatine naponske ravnoteze, usvajajuéi naznagene smjerove ‘bilaska kontura. slika 4.168feat qoory mas Cae ay © 691 PUNE) MIO, omnuBaids ouamynpes vu sung atquajeataya wouafutsd GHA 98 a[URARgOLY ygou Brag ae auazen nfefiqop 06 wafuenesati wifig auigeupat im po worsis af uesi0g ot = A+ EDI! - T=Thol + Hol + Pe! + Tf sf ounnyedsar sim aueaqepo au wofoTud woyea aojoqury Seuc o=f-"-i se]8 ¢ 4009 wu Uafuatwisd Uoyee AOJONITY HAA Peary vas DYOIOPUT DANAE, AMINHELOULAT TY [AONSO uy emuswwus GUAR AEDT ose oor't eu as wezeud emuoy 1xoLofins + oR ‘wuIeUEIS od efhns ywIEAIs .osofas 1wofjarisodyasg “(] 4U-Iu) nuoyez woroyoystyy wodnup od wurpeupat fap # (1-u) nuoyez wioAojoysr woard od su;geupaf eupof vuqanod of =P PUZ 01g ‘aUesA [31 BIOAZ EAP {ZAPLS O}oy OURNEMISO “BUOYEZ HOACIOUT So8rup 1 Sond wouafuid as enesalr vBauds eujaufeur Wforsod wofoy n 103 euygeu Bap uA 691° }oHS BU woURZELd njox A es 4lUpIpoLsed Cory ens ‘at eanzad gory sto ovemngad afi sgipovedosond 0101 7-60¢7 0= Tyo! - Te! Tol + Fy! - 7 10f ‘of namuoy ndnup 2 & “a= Tyo! - "To! + T90f Wo -af nimuoy, coasd ez ozqjounes sysuodeu eurgoupal ‘go/'p ros eu ounzeyud o]0y eZ afuagaty, DyOIOPHE DYE TYINASLOULYATS IAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka srdataka sm jednadina napisanit po prvom i drugom Kithofovom zakonu za Obigledino se dobijaju dva potpuno ista sistema jednatina, bez obzira na natin sjegavanja. Nepoznate kompleksne vrijednost strujeu kolu su: 1=(025- 0.42)fa] =(-0.25+ j008)/A] 1, =(05-pp.s)fa}. b) Koristegi Semu sa slike 4.169.a naponi su: Un = Kilt Kuh = 0524 55)1V] Un = hid + Hal=BL = 6-19) lV]. ‘odnosno, Koristeéi Semu sa slike 4.169.b naponi su: Ua = IK. + Xa M+ KL +X h = 052+ j5)1V] Yay = a +3%. + Kua) =RL = 6—j5)IV] €) Vektorski dijagram napona i struja prikazan je na slici 4.169.¢. BH Tinduktiveo spregnuta Koa OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadaraka u ) Ne stlika 4.170 RjeSenje: Da bi se odredite pokazivanje instrumenata u kolu potrebno je izvriti proraéun kola nekom od prethodno objasnjenih metoda, Ekvivalentna Sema zadatog kolo prikazana je na slici 4.170.0,Fe Ty are Uns a 1 019e7=0 IAA ‘feloz="a Toaloor="4 “fadloocO='9 “HWH="1="1 Howpod ns peuzod 1/['p {ol[s BU njoy woymudards ouAMANpUL AIL [a}(ooef +001) = "T*xf +"x- "x)= reneunea 1218 foysuoded wu uodeu of sf Lm] 0002 ={(o1f -Xooz! + 007)}au = “a ‘ousoupo (ena *a yeatzeyod 93 OZ)" ays 8S NYOH N IeOUITEA, ‘evodeu 1 ais wrafuis Bounnrzod Boussorajas ay nfefinespaid fo + 2s uei8 190 ‘enouiyea (¢-]) nue wouagnt “(nawiodure 069) yBIOPEE OYIGZ HINFELOWLYGTS IMONSO ior nmudords cuanpat sap po sores 26 wounnsu, anyeno wows 1 -90LE'p foe mE ep TER pjseweg of 1fig ‘wosjounva os Hafur ngegonod eu ellAze os vfoy eBeug (Mlor=|=[5}= "1 of ony aqnoud efoy ons soupofin nuaryayo quArZeyod serousodw 99 oP ‘usaf [vJot = [vJ(o-o) =" jor='T=I On KEP MY Fa = Px TE HX OYE HT Tesi euzoupof worss papal side as azow wuoxez Toadyousry BoBnup + Hoard wouotwitg ory ome DYOIOPUR DYITZ ANINHELOULVATA IAONSORjedenje: Dio elektrinog kola izmedu taéaka A i B (grana sa elektromotomom silom Bi otpomikom otpomosti Ry i erana sa kondenzatorom kapec mote se predstaviti pomogu ekvivatentnog generatora T7 = G0- j2240) [2] slika 4.1710 Za elektritno kolo na slici 4.171.a, prema zadatim smj i 0 1171.2, prema ilerovima struja i ‘oznakama potetaka namotaja, moguée je napisatijedna8ine: " feo, yy + joy J, ~ JOM T, = Ey, ~joMyh +/R, +{ ob, -——_ oC, tie je My =kJL,L, =5-10"[H] a Be Taduktivao spregnata Kola OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zedataka UvrStavanjem brojnih veijednosti i rjeSavanjem datog sistema jednegina kola: C, Li Le i koeficijent k induktivne sprege zavojnica Ly i La Napon generatora je UsUe"[V]. Odrediti impedansu Zi. izmedu taéaka 112, rezonantnu i antirezonantnu uéestanost i nacrcatidijagram reaktanse Xiu funkciji od uéestanosti Rjesenje: Za dato elektritno kolo muguée je napisati slijedeée jednadine: ~iggh + ols] jok YEE, 0-1)=u 1, + joL,(1-1,)+ jok Yj, 1=0. ach tel 0 -1,)+ jo Iz druge jednagine dobije se struja I: cla +r 1j=- ” 1-L,Cw* Uvistavanjem struje I, u prvu jednatinu dobija se:‘in uodeu wuimowonyojo “ELI'y fas BU wowp afns eupipoLodorsoud njoy CELT? very mui ' ' ' H ' H Peg t Lane wu af uezEyUd nsoUES|QN po \foquny MZ asuE{eas WwHIBELiCE oo He :9s oflqop Pt apie + 1+ 1 1} lapac+ 1+ Yo 2O'1-1 ‘onta ASOUISIQN UTBUOaI!IUe HZ BAosN 2 ‘OTRPOR OR9Z BHINHELOWLVATS TAONSO {oy eAnUBaLaS OdaMrynpAy sez ‘o="@ 98 vfigop on 2OO'T-1 ) 0 = ee a r+ lapse + 1+ Jo Xap t sonty sMsouwysagn oumeUozaL ez eAOISA zy -eyeupof esuemupe eusyoydinoy af apnepo yf] tg mmHIgO N Nesidou 2s 2zou Op tuaNyeas CULES RUN BSUEpaduln eUsy/duO,y 2O'T-1 fre fic + 14 Lo qa-yrt Y 29! i [: Tapas qe Oy egy soap Zw (S'T+ 4 F1+ 'tfac+ 1+ ‘er = uy ‘00Y afnpaspo 27 wsuspocuyy eusyatdatoy 9s opaepco 9) Cy ae Ft ory sab. m= Ag0f oy PIaPUE PHN GHINHBLOULNGTS TAONSO Stops ireOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirko zedaaka peo rn + +] nY abt uy ea cs i: 4 slka.173 Rievenje: ‘Steuja ij u kompleksnom obliku je: E R, + job," I= ‘gdje je kompleksna elektromotorna sila Ey jednaka E,=Be® Napon u:u Kompleksnom obliku izgleda: U,=E,~(jodtt,)=£, + j2EE, R py, -Retiobs +k ox), a R, +jaL, ‘ kolu prostoperioditne struje sa induktivno spregnutim namotajit slika 4.174, odrediti kapacitivnost kondenzatora Cy, tako da u bude u fazi sa stryjom I. Poznato je: Ri=20{0), Rs=3{0), Li=8{mii, Lan{ml], Cy=250{u, =L000{8"), kL, v2 ee reece 240 Tnduktivno spreghuta Kola OSNOV! ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadatata i 4 en Oech at +34 lL c 1h ee ee stika 4.174 Rjetenje: Za elektriéno kolo dato na slic? 4774, prema prvom i drugom Kirhofovon. zakonu moguse je n (s jol, + joM,; “ia (job, + joM,. JL, = 0 1 joM,,1+ joL,], -| R,-j— |, =0, JOM, 1+ jal], ( Soe, Bije je My =kyL.L, = 0,004 [x] ‘Struju I je potrebno predstaviti pomotu ostale dvije struje: € sire Ie i brojnih vrijednosti v gornje Jednadine dobije se slijededi sistem jednagina: 1 '2- j— | jal, =U (+3 tag iD -@- +31, =0. Sredivanjem zadnje dvije jednatine, dobija se jednatina po nepoznatoj strut E aTg H2. [v] ts'st= (6-)+ sill“ { afons isoupafun nuayyaye oftaeyod serouraduny serpy mee t tj tal}? raf] g Ge - LT L}s er a Wt — t {¥] (Si+s)e"T ‘[y] (of -oi)= I ‘[v] (f-si)=1 cofnans autget 2s nfefigop urgeupof eworsts Fofuo8 wofvennsofi | ‘nsoupofias ypuforg wafuearissan oir a) Moet et a= AP fo = wot + Fol + ys he G+ T=] searyuoyee unIAojoUstyy od ouangosdn 040 87 D'CLI'P INS nsoadn agrBou ojoy OUgIn pl? 1 safuagofat or ‘Wyovopar UNG AINASLOULNS TS |AONSO 1403 ernuauds ouanynpu = | serpy ‘af oreu20d “SLI"p loys Pu ouRzeyusd of afoy ‘ofnsns 2ugIpoLedoysoid ‘telsi="10 joy nm PreuoMINASuE yuoh YrUleapY afusayzeyod nYpaIpO'SLL'y 0% [aj.-o1-0s=——= ie) 4 ‘Q@ i ‘o=| S—-07 \ o=x = o0={Zur af wyeupaf joy Sougunjo °Z esurpadus asyojduoy, () raf 2 eS ‘prep VIZ ININNELOULNTTD IAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zhirka zadatake Voltmetar je kompteksna ef nu elektriéno kolo izmedy tataka 3 i 2, Dakle na veijednost napona Us iznosi Us a-Se (® “igh = (654 335) [v] Volimetar pokszuje efektivmu vijednost napons na njegovi krajevima. Uy =[Uy| =v = 73.89 [v] Koz vatmetarprotie sry J, ana njegovim krajevime je napon Un 1, =@0- j10)=10V2e* [a], Ua = Let FE «RIE p) xX sof oyeuzod ¢g[-y fous EU oUTZeyud joy OUND &7'68T'Y [ol(orf on) = *Z Hem sary ons ct L y w tatverae munwoyenrnyo ts0ury onto “so + [slo seysiiaryerey ysgopafis 010% OUREDPIP ouezeyd [a]st=4n aeneaay cere one 4 4 ¥ (s) Wy be OY) a Let T * tk & ty [[seranyyoa sfnzeyod ucdeu voy “[A=A ‘[Opt="x="X='X=a ‘els=|"x]_— 3 cueuzod “agr'y FS BU OY FZ LST [aJost= "a. eune9y eee eee eee ee TppPO PAZ NINHILOBLIT TT AONSO Oy eiuouds ouaREynpAy 1 myyusodyo eu evodeu ysoupotiin nuamye}o BPUPO Trost vodeu afrzeyod se~MNIOA “9BT'y foys wurasd tysfu0s ns auafods aorufonez ouezoA OUARMPUT afAC'9ST'y Hema sores {—} > | re 5 w a! Cm — wes ey a 5 aD ‘ fr) Oye +H ‘imap OY, NINHALOUDIT TS TAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadetake a) trenutnu vrijedaost ukupne struje i(t) 1b) impedansu kola izmedu tat A ‘ot slike 4,189 Reaultat: a) i()=22sin0t A] ©) Zao = (10— j10)[2] 4.190.Feraéunati snagu koju od preostalog dijela elektritnog kola dobija Prilagodeni potroSat impedanse Z sa slike 4.190. Poznato je: E=jS0IV], Z=5+j31Q), Z= 3-562, OL,=7(Q) ol .=2[0]oM|=3[Q). ska 4.190 Rezultat: $ = (4112-7737) [vA]. 4.191. elektriénom kolu prostoperiodigne struje poznato je: B=j 2 eee ees a Tnduktivno spregnuta Kola OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataa slika 4.191 iv} Rezultat: 1, = 60e"[mA], U, =4,6e iéno kolo prikazano na slici 4.192 poznato je: U= Rie30{Q], Li=4{mbl], 4) jaginu str u elektriénom kolu, u kompleksnom obliku ) kompleksne napone na krajevima svik elemenata Kola ) nacrati vektorski dijagram. Roy bh slik 4.192 Rezultat: a) I= (0,2~j0.2)[A] %) Un=@-p)lV] Un =@+2)IV] Uy = 6+ jOV]; Vas = 6 - i6)lv] c) Vektorski dijagram prikazan je na slici 4.192.a.£92 sore mH (v{cru+ Orb Pm oa Voy de ny fly rx ax i ) + a | ———}-__ i ‘yowpme VINZ FNINHSLOULNSTA IAONSO ‘(e101 ‘Laloorf=A ‘reuzod af oe ‘perp Souguypejo eumeveld WAS n offs oUIgeh “[ahrosoocpoce =( ‘Yoy wougmye}a mn Soudfods enounea ofuearzeyod mmpaipOreer'y e104 am@aads ouanynpuy i Toloe="'x="9X="1x folor=|™"x |=| "5 Tas) 0=q Aennzoy, Serb one De6r'y oH ‘opo1ep RHA THINHGLOULYATS TAONSOLONU rH eupninUsAeniKe Cotta radatake slike 4,196 Rezultat: Uy=0{V] Tnduktiveo spregnuta Kola QSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka TROFAZNI SISTEM Covjek je roden da radi, da trpi i dase bori, “jer ko tako ne éini taj mora da propadne. Nikola Tesla Cee “Frofazni sistemi aoe ops nee, Prsmmys « ae 7 . ven] a tn] 9 0 aL -epzafixz nfods n wioyeoue8 efejoureu efuertzoa eurgeu ZEAL rysyeutos of WEP B-]°¢ 1998 BN rsmmis DyoTOPIA IA. THINHLLOWINTTS TAONSO oops zo, cA ‘vysay au af o10p nfiommpuy nusausow v2 yojuapel aapo3 ‘961 ‘Dhuopos Sonos aoytuspo8078 nponod 7 -nuatuaud myoug 7Isou auuasep ns nloy po ‘nyeamyououd 09, 040 oosyuased af oyrey nso ynManitowoLsy2}2 MOWed ‘uatiop ou ovfsvadi 2f unfoy opoag fopou af 1 (a0 #30us monms-o1pos myr24 Cvsmussuoy “Ipod suouesnos four auyp yfoy ounzy nfues af °P "9681 po » ‘ouodou Boyosta woynaye) 38 o200d aupo8 “068 PO aunBowy out fous ovzvyjod 2f nd aud vise Blasts MySay, sOtow juoIZyRpU Oysuivsn } ofjod LAO ‘aiSaua auptaryeye souafiad oz ‘owaysrs ypucofosia sDIQO m aysojoUosd 2fo4s af oosozory ofS ynsHafuzoU 180190 1m vatapo wfuzoafou Dfoss opguazy af fofoy n nfisowsogn] raysnja. auipo3 “L881 2f oDsouso wouosipe vs afuposos afustpoSoupaf uoyoN -2yaryee-ofpou J mpuupeiosryaya nfjod Du 2ezqjouosd 1 2oaIzoaI81 (EpGI-9SBI) 082.1, MONT PyORPO IG, TVINHALOULNT TD INONSOOSNOVI ELEKTROTEHMIKE Zbirka tadataka NOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadaraka ick generatora oznateni sa brojevima moguée je nai¢i ina druge oznake kao 0, , 3. U fiteraturi, Fazni napon se definise kao napon izmedu 2vijezdista generatora i Beneratora, odnosno nultog voda i faznog provodinika, Sto na Predstavijaju naponi UJ, Us i Us, Posto se radi o trofaznom simetritnom faznog napone je ista za sve doslijed faze trofaznog. simetritnog ‘@ znaéi da sveki naredni vektor napona zaostaje 2a prethodnim 2a Ugao od 21¥3 (npr. vektor faznog napona Up zaostaje za vektorom faznog Uz = 22007 fy], 72 U,=2206™ =290e" [Vy], 18 ‘Uvodeéi kompleksni operator a=? =— Zt FS Kompleksne vrijednosti faznog napona trofaznog sistema direktnog redoslijeda mogu se zapisati kao: U, =U, =220 [v], U, =U; a? =220a" fv], U; =U, a=220a [V] ‘medufazni napon definise se kao napon izmedu pojedinih faza Sto Un, Uni Un, Dakle, kompleksne Un =U, -Uy = 220-2204" vf -at)ezanff Fo} U,, = 220/5e" {v], Un = Us -U, = 2202" -2200 = 220(4? -a)= 220( V3), Un =220/3e [v], 268 ‘Trofazni sistemi OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka ape U,, =U, -U, = 20204-1)-2054 Fg y Us, = 220/50" lv}. Na osnova prethodnog razmatranja moe se zakljuSiti da za trofazni simetriéni sistem direktnog redoslijeda faza vazi jskih napona (U;) za V3. puta vet] od slika S.1.b ja mogués visnast izmediu Na osnovu prethodnog razmatranja moguée je ievesti opStu zavisnast izmet faznih i linijskih napona direkinog redoslijeda faza, kao: 269iv Cer ‘omtge A} Yagh='T ‘ony wanf npelysopes Soxzaaany ouodou yoyshinn typuzof pout wsousyanz nigdo ysaazy af agnSoU oftundjouezos Zoupoysoad nacuso oy “eh es ems eu af ep wuodey wetelip rysiozg, ws. n¥2 ‘spor “euodeu wuzes euzes eugosnpau af wp 21 gat po ovdn ve uijuodeu uuuzes #2 nfysoez ode rs! [A] », sepoct= "A fee 7 =021- fot ='N- ‘= (1-3 ‘roc Sozt =021- Fort = NT Dy DZ BNINHBLOULITID TONSO susoies wzmjoug, ae ce [a] ¢2¢port= "A (eM)oet=(.8-Aocr= Fozt- Pes "A= [als 2gfoer= "TT zo % foe enozt =(®- oct = Fozt-ozt = *A- "N= "A ns ‘203 vpolisopay Zouzsonuy euiniss Rourean Souenewsod wodeu rysfiury [A] Pozt=F/a='7 ‘[A] Pozt=?’n =" ‘[a] Ozt=’n='"7 ‘by Hesidez a5 nou eworsts Boursjan Zouzsenut euodeu Zou2e) nsoupofn ausye|dwioy °F soyerado 1usye|du0y 19oponn, [A] cnct-202T= cyuns?0@t = TL “[A] gos90ZT = [A] 9 2021= "7 :euodeu qquze; ways ipopofys 2 'T] euodou Souzey nuoyyan 1gelupald 47] euode Sourzy sovjan du) gary po ova wz woupoypaid rgetupaid affins yt euodeu soryon tupareu 18As Bp 1geu2 Rusts Bo: pau urzsonuy loci euodew Zouzns asoupafian euamiaja 2f ereuzed ‘e2ej epolysopos Zouzienul uoys}s upinowis 1w2ejon vz” “Zg DpRMOPO DHE THINHBLOULNGTS |AONSOUSNUVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka nog trofaznog generatora nula vol soja aileada pritiuzena na "a potrfacu veoma je vad {\ pomavati fazni napon mre} " “ weoma Je vaino ie naglaeno koji je napon mreze zadat (Fazni ili da je zadat linijski napon mreze. Ako ni, onda se podrazumjeva da su zadati naponi direkinog redoslijeda faza. 22 eee ee OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka MREZA POTROSAC 4 om slika 5.3.0 Zadati su linijski naponi direktnog redoslijeda faza: Uy, =220V3e" [Vv], Uy = 220/3e-*** [Vy], 2003 HED one U,= eo 3 @ =290e 6 fv], ~ 3 ® -200e8 [v]. Wirss mao, S$ 1A] 9ac2800 =(vort +081) = "71,E= "7 [A] em-2807= s0d!-= "TTB = i 1A] ngnoc= (Gor +ogt-)= ey epaisopos Bouzaau 1 jeu Z osuepadun gesonod a i {Pr OW) Z| te aA crweng “wo 0 eee | r (0 " is af uagnipyud wze} (es nfods n gegonod tgunauns of (ae ~epofysopos Zouzsanut wuodeu ajafpodses wgsrauts nzanu nuzeyon CN’ FS ges ems -gre's jane bu of urzmyud vfns 1 euodeu weiSelip v4siozey “Lyad] ct = 092. = (zn) Te = 1XE= 'OE=O ‘OTOP IAD, ANINNALOULATTE INONSO swores wos nA af epzaiy nfods n Sourzan wgeganod Zougujauns Souzyon vBeus Buanyees eudnyn ‘oLyEC =0=10) eure usias od of Bist egesonod Jouzeyon ZougIgowls eBeus EUAIYeAI ‘ousoUpO. “Des D+D+'D=d :af-egeyouted Souzajon ous warpypou “vBeus DUANE 1 08y OUR:IS (P [avr] 92‘ =o9cL = (21))-o1-€= jae = 'ae=a :2f epzofiaz nfods 1 Sourzan epegonod Souginouns Jourwyjon eBeus cuAIDAE eudmyN “op¥ECL trey foyeas n (Z=Z="Z) eqnsmrgerey pst espe 2 eweze unas od af mst ezesonod ougijous Zouzeyou; ‘dD UAV “a+ a+dsd “egegonod euzejoupol 1 eBeus ums eeapel eq rQesoNOd Souzyon vaeus euamye eudnyn 1q nuwap ud egeyonod euzejoupat wuofoxpo 11 Fy eneurces of opndour gegosod iwzyon ryeAs ‘apyecr“epogowiod nzej zon} | a9n0: 1s azaiur yopnfiytad 1pnfereAo%po werUpor 7 i poorer sazz SiN i og. Zag PUI ooee w@ZfOl_ Z for 2 ig 20% Joy"? Forowig wouafunnid ‘f ep ayer ‘azauw nuodew P oueswuyap af aluedeizy od wumezey n asuepadun zory (© nspaspo apnou ewezes uutpafod od lulowza} yeupof egesonod uodeu woupoyraud 1 “afnays suzey ngnosd et ‘wyoTOpea DZ ININHILOULTT TA TAONSOLoWUN1 BLEKINOTEHNIKE Zbirka radaiaka wpona i fazno prednjaée tako da se za fazne napone =120¢" =~120[V], =2 U, =(60~j104)Iv}, j- Unf WaT pet aa =a'U, = (60+ j104)[v]. Linijske i fazne struje medusobno su jednake i ianose U, = 120 | L=st=s 8,534 53,5: Baas 70 853+ BS5)IA), = Sea, (18-7), L Beat, = (733+ 5.61)[A). Fazna strajafazn0 zaostaje u odnosu na fazni napon za ugao: 517 O° 9,=0,=0, =arete = = 7% fad Abtivna, reakti i prividna snaga, Tespektivao, u svakoj fazi kola. je: A= Ul,coso, = RI? = P, =P, = 1022 [wW] Q. = Ul,sing, = X17 =Q, = Q, = 426 [Var] S, = UJ, =S, =S, = 1107.6 [vA] ‘Odnosno, snage u sve tri faze su FB | | | | OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadaaka P=3P, = 3066[W], Q=3Q, =1278[VAr}, $=38, =3322,8[VA} je impendanse Z, i simetriéne raspodjele impedance samotaja generators i Poveda 208 njltovogmalog.iznosa caveman wToe. [mi] 0586 = ,0¢-2'8-¢= {uc = “a :af epegoniod wfeus wuanye e “[WJossor= ,0c(z'o+r'0+7'8)e= Uuc= "a sof eiorwsouad wBeus euaInry ‘eoreiaue8 eueyts wnuojoUIonya|a ns PyeUpot ousoupo ‘ezesoned eunpoxzi eu euzuodeu wuzey ns pyeupat eioyesous8 ‘uutponzy eu yuodeu uzey nfegn|s woy 7 “nfrueuiouez 2s wxuponoud ypystiun| god uugmyerd n ‘9401 po efuru egesonod woyowonyoje npouz extyzes of o1f0d uponzy vu euodeu [A] 2e,a¢or= '2- "T= a ‘TA geet 12-T= {Al ag 2t6t= "T2~ "R=" eureliuy wignfereaospo 18 qwodeu nurznpo eoresous? eunpoazy eu euode [po 9s epoy “[A] se, 2¢6T= 1Z= “A ‘[A] 2« 9¢61= IZ= "7 [A] x, 2061= '1Z= "1 ‘ony BuoYe? Zon) woUdtuL ‘eurgeu wap Bu nipaipo as now: ‘epeganod ewesuepaduy eu luodeu 1224 ‘ewjuodeu WUZy BS RUNDE BUUD|IS UNLAOIOWONYD}> ts sof 01599 ewoon vujoy wuzjon nos ep ofeh ‘tuodeu yuuzey po nfs ofeus oA wsoye2us8 ais ouscjowonye|9 25 wp af OUp>Is!20 A) a a8t00="T2-F= T=" DYOIOPHE PAIGE ANINHGLOULATTE IAONSO rusaiss wezmon, = ‘LA w, 8't00= 'PZ- == +28 vliqop eioyesoua® eartpoaz wu ouodeu ouzey po 28 Hou “ens eptpodses eetzod 3f ony Bz ‘euodeu vjafpodses ZHZH%_ 24747 y ae [¥] 9,20¢= = i= 'Ze'Z_ 2+ 24% qa ap :af ep 19euz “¥ ousoupo *,B vfuigo wos0}eodo es 1x5 fousd f ofnuys wafuazouus nuseayso os zou eAojdn auapoacu ez azej ond vi0zEy afueranyez, “Eni po ovgn ez OusoUpO ‘gmp po OREN ez nuafts woUANrzod 2028} 25 epey 28 nfefigop ‘ezey epalitsopas 1uZeJON POY azRy apaN OUSOUPO ‘afup elms Z+24'Z_ [v¥] (zi 91) = gyu-202 = sq TT af ed “ousefnns uguzey ns oyeupef afaas oystiuy epzaliaz nfods n ‘oynupesi gon of og OF, {a](osif + o1t-)= ‘Ge = & [alowz='a='F ins waey wopa Uiotiyanp es ewarsts Soupows Bouzwan a[!S sUIO}0UN 98 nfearzeu eu nfearzeu zovesaued afeowien 1 ezegonod esuepadwui 2014 ngniosd afoy afnng ‘euH]oy waezeyon PUAN a8 wp “wHel!9 uNTUADUSO BS EP NS 2UO MEPEZ LOAD DYDIOPED Tia, THINHALOWLTTA TAONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka radataka faznog potrosaéa, u shagu trofazstog, patraéaca. fe) Nacrtati fazorski dijagram napona i strja, 1a” 1 Zn 231 an ea eel 3 — a slika 5.6 Riedenje: Impedanse trofaznog potrosaéa vezanog u trougao spojene su na sljedeti natin: poEetak prve impedanse Za) i ta zajedniska -tatka generatora; pofetak druge_ in impedanse i ta zajednigka taka ta zajednitka tacka prikljuéena Svaka impedansa potrotaéa je Dakle, fa (mreie). Znaéi, a proraéun trougao potrebno je poznavat Zadati su slijedesi fazni nap U, =120/3e" U, =120V3e""* [v), U, = 120/36" [Vv]. ‘dva izvada generatora. skom naponu generatora a trofaznom potroSaéu vezanom u spoju i napon mreze. lirektnog redoslijeda faza: 280 Trofazni sistemi OSNOVI ELERTROTEHNIKE Zhivka sadaraka MREZA POTROSAC _ wopone dicektnog redoslijeda Up = 120V3 3! Un =120/3 302 = 36007" [V], Ys, = 120/50" = 3606" [V] ® 2 3600! [V], 8) Kroz impedanse potroiaéa protiéu fazne struje, PoSto je na potrofaéu pozrat fazni ngpon, struja u pojedinim fazama raéuna se na osnovu ‘Omovog zakona kao: lic oe 2 = 2600 = gyde*" [A], Tn= “Z 10v2e™* Uy _ 3600” 0 In === =18¥2e>** [a], "2 10V2e"* w] Uy _ 3600" na I, =a. =1ev2e""" [A] wz 1020" }£80 in _ ey epofsopor Bouzsoau Buodeu ojofpodses ouguyawte nzosus wu of uogapyud ‘oufinon nods n 2 ssuepadum uposyod gov- 9D) “talgac="Ti ‘Lalost90n="1 ‘Lr 2 i ey epoisopes Bouzroaut wuodeu ejofpodses ouguioms cyan —nuzmon oN vovsaxod Soups pawns ysoustaD mgdo p1s0a21 af a9nSou vfrossouczes Soupoyjaud naouse ny 795 vans ByoImpor yng NINHALOWLYATA TAONSO wots wou, a soma ee [Ax] ph‘6T = Orr6r = {zs})-o1-e= xe = 'OE=O ‘of egeponnod Zouzejon wavus euamnyeoy (Pp [wi] pr'61=orei= (psi) o1-e= tric= ue=a _—__ — fs slka 5.15.6 Linijski naponi su: U, Uy = Ue? = (-190- j 330) [V], 2 Up"? =380 [V], Uy = Ue*** = (-190+ j 330) [V] ‘Napon izmedu taéaka prekida P iP’ je Une = (Z; + Dy -Un = j 95 (~17,368—j 10) - 380, site 5.15.5 | Upp = (= 285 - j 164,496) [v]. ‘Ako se trougao impedansi Z’ transfigurite u zvijezdu impedansi Zs dobija j "se kolo prikazano na slici 5.15.¢. Veijednost impedanse Zs je: | 5.16. zg | 2,-£ =}6 (a) | Z,==i6 (Q} Sa slike 5.15. se vidi da je: Le | pogonskom star | 1, =— Ba, -190 +5330 = (17,3684 j 10) [A]. i 2G+Z,) 2935+ j6) 390. ~~ Trofazni sistent IoUSTs MeZEN, goo ‘[evajcorez= "OD sof epegonod vieus euaryyeos eudiryn [aj eessiy= “a of egegoned vBeus euatpye eudnyn ‘nfognjs Word 7 Zz 5 ago = PASS 18S) 3 Ia “[va] (c'orezf-2' sof epugonod Seus eupiag iot_op's) eet et ea ‘[O) Gr'0l-9r') = eR = Ni raf egegonod esuepodun euuoTeAtAySL goers ous az an ‘ul o8y miaeispasd azour as 0103 fzep fopan n gendis0 [:va]ooret= "0 ‘of egugonod vBeus euanyeas wudnyn © “[an]ogues = “a ‘of egegonod efeus euamye vad] of 2086 [va] (poo! - zsst = ieee at ‘DyOTOPO VIG. TNINASLOWLYITS TAONSO yuanss 2904 ae ve Ze 1 f+ tt oe ot [vA] (wore! + seed =e = aig = 'S 4 Slee eee [vA] 00887 = wae iq 8 ‘of wpegonod wey yutpofod vBeus euprang ors mus € ax i fy leq z x, a he cns-2086= can 970. = "TT 208€= ca? = "A 08 = 4 = ins Hepez 91 ¢ 10118 WU O104 ¥Z sofuogapy DpoIop ar WHNeZ GNINHILOULYTTI IMONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka tadataka SS ONUMOTEHINIKE Dirk dotgka Razlika aktivne snage je: P=P,,-P, =-16172,8 fw) Razlika reaktivne snage je: Q=Q,,-Q,, ==12129,7 [var] Pstavlja se éitaoeu da analizira dobijene rezulate 217 Nea ofeznu meedu simetitne easpodile aapona prikijuéen je Simetrgan potroia’ u spoju trougao, lame nastupio je kratki spoj kao na sttule pri dvopoinom kratkom sp vopolnog kratkog spoje i odgovarajuce ‘da. Bfektivna vijednost napona je 380{V/, « vtjednos SU: Ze=(104j10)12}, 2=(604}60)(0) slika 5.17 Riekenje: Na osnovu zadane vrijednest lnijski ‘napon mucze je: Un =U, =380[v], Uy =2"U, = (190-229) |v], Us =8Un = (190+ j329)[V), eee OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka codeuaka slika 5.17.0 Posto je potrosaé uw normalnom rezimu simetrigan, lnijska struja je yu, MTaZ | ‘Vrijednosti napona i impedansi potrebnih za izraéunavanje linijske struje su: paje:LOE. “azanu uodeu ‘uodeu ouzey n1pexpo ougasiod of wor Zoqz,‘o7a101 ouganiod egesoitod Zouginousau wigipzafiaz uodeu orpaspo 96 19 ep “epyeq, ‘ney yupofod osuemmupe = K 1K "X ‘ogous tuodeu wzes TT Th TT ns ofp eK ET qa AYN + XN4+°A'N rezery ngowod 28 afnpaspo | ajnu po ripiize1 ‘egesouiod Zouginowts po myyyze vz arson DpPiepee OHI GNINHELOULNTIS AONSO vers uneyoay, os ars :2f euyzas Souyeuuow ‘afniys 2gnfeseno8po 1 vfods Somer Zoujodoap offs ysoUpalsa soup LY) guar 289E1 = WCET L912) = "AK =F snfods foxyery Soujodonp efnns af od 7 Cie Adae Rte (NE Qaei= eK tag A Zag Ree tT A 9 rT Bu ouezeyiid oj0y 98 vfigop Z 1 1 exuporcsd npawr efods Sor vers mys Sg $+ Z —i}— % Wy PPMP OAT THINABLOBLNTTE INONSOOSNOV! ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka MREZA POTROSAC fe Ee 4 u fy 1 & slika 5.18.4 ijedesi iiski naponi: Un =380e" [y], Un = 3800" [V], Us, = 380% [vy] Koristeéi_vezu izmedu faznih i tinijskih napona direktno Seda 5.1 conve nee 5-3) 380 , = 280,46) _ 008 = Ua Fe 220e” =220 [v], u, = 2metF4) 22200" [v}, ne ae =e ° 4) ame [v] OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zadataka Napon zvijendista je: 1s a90¢°3 1 0 50. = (81,88 - j53) [V], £2, $0 Sto je to a vezanog u spoju zvijezda, zbog toga 810 Saéa Up. Primjenom drugog Kirhofovos ‘apon potrosaéa kao: Dakle, fazni naponi potroBaga su: U, = 220-97,54e°@ =148e'@ [vy], i” ais ts U, =2000F -97,54¢"@ = 236" [Vv], 2 Uy = 2200"? -97,54« ©) Struje po pojedinim fazama potroSaéa odreduju se primjenom Omovog zakonaj iznose:ersome ers pas wu of uezeyyd egegonod pes Gourewsou nfegnis n wesefip 14810724 (y TErs MS ‘a & f Tt Wo Qvgoulod vzaan DyanopoR DIAZ BYINABLOULITTY (AONSO i one [A] co'otel = ¢, a¢e'9-05 = Ty [A] ge'col—= «, o€'9-01= T*a= tn 1euoy2z Boxowg wouafiwisd as afapaspo wpegonod uodeu ruzey [v] z,2¢c°9= 3, E9-= =T ‘[¥] 2. 2¢¢9= OS+Or My [Wy 2, 869° ze | A ated Ee (vom :afnaas ns ep q-B/'s 2yH1s Ws n1g0N 9s azoU! rzey foard n epryaud nfegris erODeIey, Bouanye o1sig gegonnad of org wBor Soqz “nu exeupot af eBeus eUANYErY [aul] pTtt=d 2090S + IET-O1+ I'VE 9=d ‘Hutitat gus a+ ‘a+ aad ‘TiPiOpE PHI ININHILOULNGTA MAONSOOSNOVIELEKTROTEHNIKE 2birka zadataka Fazorski dijagram u siuéaju prekida prve faze potrofada prikazan je na slic SB. slike 5.18. 5.19. Trofazni nesimetrigni potrofaé vezan 4 spoju zvijezda sa nulvodiéem kao na slici 5.19, napaja se troftzni sistemom napona direktnog redosiijeda U, = jl20[V]. Impedanse potrosata pe fazama su: Z,=10[0} z, =15e%[a], Z, = 102}. Oaredit: 4) struje u svim granama potrosata, b) sieuju kroz aulté vodié, cc) prividnu snagu potrofaéa. 4) Nacrtatifazorski dijagram napona i struja a slika 5.19 OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka cadataka Rjegenje: Napon zvijezdista nesimetriénog potrosata veeanag u spoju zvijezda je im, ako se iz 2vijezdi8ta nesi potrokata, te je napon 2vij potrofata i generatora ata jednak faznorn naponu generatora (mi ‘Zadat je slijedeei sistem faznit napona mreze: U, = i120 =120e'** [v], YU, =120e7* [Vv], U, =120e™ fv] MREZA POTROSAC jen RN ES uy © oom -@) ) slike 5.19.4 ‘Trofanni sistemors wzous, Ste be YA) ms T8e= “A “CAD cae 18 = ‘fa t8¢= "7 raf euodeu yoysfinm urns 1uepe7, “g61'S tons wu af wep wfnns | euodeu wesBelip Pysioze (Pp rofuagoly “Otel ~TLvet + 08h! + ¥'TE8 + Orb =S ors ma * gpg PZT-OTT + gpq9B-OCI + g®ZT-OZT=S —________+9 Rte rt ty 1 GHEE T= St St Se3 seuezey unupofod od efeus yrupiaud t nuns efreispaid epesonod Soupisouysou Zouzejon weus wupiatig (0 ai z eee a eens 89'S = “T+ T+ T= °F 7 a ! 1% 1 . {va] ove! —s'sise=S ‘af ng1poa woynun eins (4 ‘orgy aan) ssuepodust aueneusod wpogonod aff auzey mipaup ‘vz epafisop2s Touzsonut ova ez | wolnsis vz ofesore GT] uodeu ed “eronjesey Zouantaedey “TATTs¢ nsoupotisa qruamyaye wuodew yrst ns uegIoAuts ouzoard af (Z wsurpadwy “2zey ofinsp osuepaduy auemewsod ovfin wz * ruzeyon ext af wagn{pyyd {E)-ac201=Z 5] yP00T="Z oss 1gefupasd ¢7j uodou ed ‘exonyesey Souanynpur ouzoyoud aft esuepoduy suepadat 97's ws gegonod uzejoay 02'S “van mf effin | 7] uodeu ns ed “erapyerey Bouse orsg of % wsuepaduyy ‘[¥] 2 9ct= i "a Coby BuOxE2 FonOWIE woUDfustd as nfnpaspo gesoned zoxy afhng (e ‘Dypiopen yz FNINAGLOULYTTS AONSOOSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka zndataka Za zadani sistem tinij u u, =. une U,= = (191,44 j110) [V] U,= = 2206 = -220 [Vv]. Adimitanse fazapotroSaéa su: ¥, =2-=0,005 [s a &]. Yel 2 1 uz ian sa nultim vodom, Sto 2naéi da je napon zvjezdista ‘odnosno na fazama potrofata se ima fazni napon ‘mreze. Dace, struje po fazama potrofaga su: = 1) =¥,U, = Le" = (0,957 + j0,55) [A], 4, =¥,U, = 209 = (114 j19,14) [A], =Y¥,U, =22e"* =22 [A]. Na slici $.21 prikazan je trofazni nesimetrini potroSaé vezan u spoju zvijezda sa impedansom u nultom vodu Z, =5)0]. Patrosaé se napaja faznim naponom U, = 200¢"*? [V] inverznog redoslijeda faza. Impedanse potroiaéa po fazama su: Z, = 10e7**[Q], Z,=1010), 2, = 102 [a], ode “Trofazal sistem a taratunavanj napona zvjeniia proba pore napone mreze Uj, Us i "Frnfazni sistem’ OSNOVI ELEKTROTEHNIKE Zbirka eadaraka na fazama nesi ‘ukupn aktivew snagu nesimetrinog potroSat 1 snagu nesimetriénog po &) Nacriat fazorski dijagram napona i struja slika 5.21 Riesenje: 2) 'S obzirom da je u nultom vodu impedansa Ze, to je napon zvjezdiéta potrotaéa rezlgit od nula vy ratuna se pomoéu izraza: yy = Bt UaXatWs¥s | Mit¥a+¥s+X¥o tansu u nultom vodu Yo. Zadati su slijedeéi U, =200e"" [¥], U, =200e"** [v], U; = 200e* [vy]. a7{AJ me oor =(M + eos = TA) canoe ®e00T=(Epe! +1-Jos = Buodee ysoupafiua v2 yuofuewn ozo1w tuodeu uzey 9919 mwesuspaduly vu qwodeu "% vig ‘DyDuDp wR Velez THINASLOULAT TG INONSO faz vuodeu vfurfersod foqz (9 ross zou, ae 22S «TO gATOF 6910 SOA FOOE TO 9000 * V0 « 8000 ul caf egegonod wigpzafiaz uodeu aze1), vies mys 0l_Z_ I uto= MZ g TT soot Zi ‘[S tose 901 Ze ‘'s moron SGN zs ns ungesoud wz auganod esuenwupy DyDIEPHE PAZ BNINAELOWLISTS TAONSO