Knippen

Praktijk
en
theorie

Hoe werkt knippen

Welke factoren beïnvloeden de

kwaliteit

Wat bepaalt de kosten

Informatie over metaalbewerking. Hoofdstuk: Knippen van metaal 1

Kijk voor meer informatie op http://www.tosec.nl/nl/metaalbewerking/knippen
Knippen van metaal plaat

Knippen : Snel,goedkoop en vaak korte levertijden

Voor producten met een rechthoekig contour, die vallen binnen het bereik
van de schaar, is knippen de snelste en goedkoopste scheidingstechniek.
Als de metaalbewerker het materiaal dan ook nog op voorraad heeft
liggen dan kan vaak binnen 1 dag geleverd worden

Materialen die goed geknipt kunnen worden

Materiaalsoorten die zich goed laten knippen zijn
• S235,
• S275,
• S355,
• alle aluminiumlegeringen,
• RVS (304,316,321,420),
• Mangaanstaal (42MnV7).

Geharde koolstofstalen en diverse handelsstaalsoorten laten zich minder

goed knippen.

Knippen uitgebreid
Knippen is een bewerkingstechniek waar het materiaal mechanisch
gescheiden wordt.
Dit gebeurt met twee grote schaarmessen. Het bovenmes beweegt ten
opzichte van het ondermes, dat vast opgesteld staat. Knippen is een
spaanloze bewerking die berust op een deformatieproces. Deze deformatie
vindt plaats in een smalle zone rondom de snijmessen. Het proces begint
met elastische vervorming, gevold door plastische vervorming en eindigt
in een breuk.

Informatie over metaalbewerking. Hoofdstuk: Knippen van metaal 2

Kijk voor meer informatie op http://www.tosec.nl/nl/metaalbewerking/knippen
Tijdens het knipproces zijn er een aantal parameters van belang met het
oog op de kwaliteit.

In de eerste plaats is dit de snijspleet u (zie de figuur hierboven).

De snijspleet is de belangrijkste factor die de vorm en de kwaliteit van de
gesneden rand bepaald.
Om de verschillende plaatdiktes en materialen te kunnen knippen is de
snijspleet instelbaar.
De gebruikelijke snijspleet varieert tussen de 2% en 10% van de
plaatdikte. Globaal geldt dat een te kleine snijspleet leidt tot grotere
knipkrachten en hogere gereedschapslijtage. In het ergste geval kan dit
laatste leiden tot gereedschapsbreuk. Een te grote snijspleet leidt
daarentegen tot de afname van de snijrandkwaliteit. Tevens kan een te
grote snijspleet leiden tot gereedschapbreuk van het mes.

Een tweede aspect dat van belang is bij het knippen is de kniphoek (zie
figuur).

Dit is de hoek die het bovenste mes heeft ten opzichte van het onderste
mes.
Deze dient ervoor de benodigde knipkracht te reduceren.
Hoe groter de snijhoek, hoe lager de knipkracht.
Een te grote kniphoek is echter ook niet optimaal, daar de plaat dan
weggeduwd wordt.
De ideale kniphoek is ongeveer rond de 12 graden. Een ander nadeel van
de grotere kniphoek is een grotere schaarslag wat leidt tot een langere
bewerkingstijd

De combinatie van snijspleet en kniphoek zorgen ervoor dat er tijdens het

knipproces een koppel op de plaat wordt uitgeoefend waardoor de plaat
wil gaan kantelen. Om het kantelen tegen te gaan is het van belang de
plaat zo dicht mogelijk aan de kniplijn stevig aan te drukken. Dit
aandrukken gebeurt door een aantal stempels die het materiaal klemt op
de tafel.

Informatie over metaalbewerking. Hoofdstuk: Knippen van metaal 3

Kijk voor meer informatie op http://www.tosec.nl/nl/metaalbewerking/knippen
Knipeigenschappen
Kwaliteit van de kniprand
Het geknipte oppervlak bestaat voor een deel uit een gladgeknipt
oppervlak en voor de rest uit breuk. Op het geknipte oppervlak kunnen de
volgende gebieden worden onderscheiden:

1 = Afronding van de plaat

2 = Afschuifzone (glad oppervlak)
3 = Breukzone
4 = Braam

De afronding van de plaat heeft een diepte tussen de 0.1 en 0.5,

afhankelijk van de plaatdikte. Toenemende plaatdikte geeft een grotere
afronding.
De afschuifzone beslaat ongeveer 30% van de plaatdikte en wordt minder
bij brosser materiaal.
De breukzone bestrijkt ongeveer 60% van de plaatdikte en neemt toe bij
brosser materiaal.
De braam is qua afmeting gelijk aan de afronding.

De snijspleet heeft een grote invloed op de kwaliteit van de kniprand. De

verdeling zoals hierboven weergegeven geldt alleen voor een correct
ingestelde snijspleet.
Is de snijspleet te groot, dan worden de randen vrijwel altijd ruwer. Dit
komt mede omdat bij een toenemende snijspleet de verhoudingen van de
verschillende zones niet meer overeenkomen met die uit de figuur.
Doordat de rand méér om moet buigen, wordt de afronding bovenaan de
plaat groter, met als gevolg dat de braam onderaan ook groter wordt.
Wordt de snijspleet nog groter, dan ontstaat de situatie waarin er geen
sprake meer is van een schuifspanning maar van een trekspanning. Ook
dit is niet bevorderlijk voor de kwaliteit van de kniprand.
Bij een kleinere snijspleet dan gebruikelijk dan wordt de afschuifzone
groter, en het oppervlak dus gladder. Hier staat echter recht tegenover
dat de gereedschapslijtage dusdanig toeneemt dat dit niet acceptabel is.
Een goedgekozen snijspleet is dus van groot belang voor zowel het
product als het proces.

Informatie over metaalbewerking. Hoofdstuk: Knippen van metaal 4

Kijk voor meer informatie op http://www.tosec.nl/nl/metaalbewerking/knippen
Het materiaal
De materiaalkeuze is een belangrijke factor bij het knippen.
Aluminium heeft andere parameters dan RVS, en RVS weer andere dan
S235.
Het is niet mogelijk een gedetailleerd overzicht te geven met wat mogelijk
is bij het knippen en wat niet, maar er kunnen wel een aantal richtlijnen
gegeven worden.
Zoals verwacht mag worden is bij knippen de afschuiving en de ductiliteit
(de mate waarin het materiaal vervorming toelaat) van groot belang.
Een grotere ductiliteit leidt tot een grotere braam en ook de verhouding
tussen het gladde oppervlak en het breukvlak neemt toe.
Is er sprake van een hoge (schuif)rek dan duurt het langer voor de breuk
optreedt en zal de afschuifzone groter zijn. Tenslotte bestaat de kans dat
bij brosse materialen kleine scheurtjes ontstaan in de kniprand. Deze
kunnen in latere stadia leiden tot (kwaliteits)problemen.

Geometrie (beperkingen)
Een belangrijke, maar voor de hand liggende beperking bij het knippen is
de geometrie. Deze moet altijd uit rechtlijnige lijnen bestaan. Hoeken
kunnen wel geknipt worden, maar uithoeken daarentegen is weer niet
mogelijk. Deze kniplijnen mogen dus op geen enkele manier in de eigen
geometrie lopen.

Vervorming
Tijdens het knippen worden er diverse krachten en koppels op de plaat
uitgeoefend. Deze kunnen leiden tot ongewenste vervorming van de plaat.
Het is voor de constructeur nuttig om te weten hoe deze ontstaan en
verminderd kunnen worden. De vervorming van het product wordt voor
het grootste deel beïnvloed door de snijspleet en de kniphoek. Om dat de
kniphoek bij de machine vast is, is het onmogelijk om deze problemen te
ondervangen door aanpassing hierop. Een aantal optredende problemen
en oplossingen zullen hierna behandeld worden.

Buiging

Omdat het mes onder een hoek snijdt, wordt de plaat niet in
één keer geknipt. Hierdoor is dus op het startpunt de plaat al geheel
doorgeknipt, terwijl er een gedeelte van de plaat nog geknipt moet
worden. Hierdoor ontstaat buiging. Hoe kleiner de kniphoek, hoe kleiner
de buiging.
Voor buiging na het knippen geldt dezelfde norm als bij richtwerk. Dit
houdt in dat indien de buiging groter is dan 2 mm/m het materiaal gericht
moet worden. Als dit het geval is, dan maakt het deze relatief goedkope
bewerking dus minder aantrekkelijk. Vaak kan dit echter nog wel
ondervangen worden.

Informatie over metaalbewerking. Hoofdstuk: Knippen van metaal 5

Kijk voor meer informatie op http://www.tosec.nl/nl/metaalbewerking/knippen
Torsie

Torsie, of wringen is een gevolg van de kniphoek van de

schaar. Omdat er altijd onder een hoek geknipt wordt is het niet mogelijk
om dit te voorkomen. Ook hier geldt eenzelfde norm als bij buiging. Dit
houdt in dat de afwijking groter dan 2 mm/m of 2 o/m richtwerk is. Om
de kostprijs zo laag mogelijk te houden, maar de kwaliteit wel te kunnen
waarborgen zal hierbij rekening gehouden worden met de volgende
punten. De vervolgbewerking, idem als bij buiging is van groot belang. De
stripbreedte heeft bij torsie de grootste invloed. Des te breder de strip,
des te kleiner de torsie vorming. Een vuistregel is hier helaas niet voor.

Sabelvorming
Sabelvorming is een ronding waarbij het effect optreed zoals hierboven
geschetst. Bij de bovenste plaat is er sprake van sabelvorming, terwijl dit
niet het geval is voor de onderste plaat. Dit type vervorming is vooral bij
lasproducten erg kwalijk, immers de zijde van de plaat sluit niet meer
aan.

Factoren die invloed hebben op de kosten

Knippen is een relatief goedkoop proces. Hieraan zitten natuurlijk enkele
kostenbeïnvloedende factoren. Deze zullen per stuk behandeld worden.

Kniplengte
Door het schuinstaande bovenmes is de slag die het mes moet maken
groter bij lange producten. De invloed hiervan is bij het knippen van
kleine series gering, maar bij grote series is hier een aanzienlijke tijdwinst
te behalen. Onderdelen worden meestal uit standaardplaten gehaald. Dit
betekent veelal dat er eerst stroken worden geknipt en dat uit de stroken
de vierkante delen worden geknipt. Vervolgens pas de afschuiningen. De
eerste twee stappen houden in dat de producten van achter de machine
naar voren gehaald moeten worden. Bij het aanbrengen van de
afschuiningen blijft het onderdeel in handen van de machinebediener.

Informatie over metaalbewerking. Hoofdstuk: Knippen van metaal 6

Kijk voor meer informatie op http://www.tosec.nl/nl/metaalbewerking/knippen
Nesten
Uiteraard speelt het nesten, ook bij knippen, een belangrijke rol. Ten
eerste natuurlijk omdat nesten leidt tot minder afval (en daardoor een
lagere kostprijs). Hiernaast geldt echter ook het aspect van het aantal
knipbewerkingen. Als de onderdelen zo te nesten zijn, dat ze alleen van
elkaar gescheiden zijn door een kniplijn, dan valt iedere knipbewerking
toe te kennen aan twee onderdelen. Hiermee is het aantal
knipbewerkingen aanzienlijk te reduceren.

Nabewerking
Voor sommige toepassingen is het wenselijk de braam (die tijdens het
knippen ontstaat) achteraf te verwijderen. Het kan ook wenselijk de torsie
of de buiging uit de platen te halen door middel van richten of walsen.

Afmetingen
Bij onderdelen met grote afmetingen neemt het correct positioneren van
de plaat meestal meer tijd in beslag dan het knipproces zelf. Grotere
platen zijn vaak moeilijker handelbaar, en moeten vaak met de kraan
worden opgepakt. Ook dit verhoogt de productietijd.

Toleranties

Volgens EN-ISO 2768

Geschikt voor knippen Ongeschikt voor knippen

S235 – S275 – S355
Geharde koolstofstalen
(alle) Aluminiumlegeringen
waaronder div.
RVS – 304 – 316 – 321 - handelstaalsoorten
420

Informatie over metaalbewerking. Hoofdstuk: Knippen van metaal 7

Kijk voor meer informatie op http://www.tosec.nl/nl/metaalbewerking/knippen