01 - 12 - 2014 - Ky Yeu HT Day Hoc Tich Hop Day Hoc Phan Hoa

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015
MC LC
Bo co dn hi tho ........................................................................................................... 5
PHN TH NHT
C S L LUN V DHTH & DHPH, KINH NGHIM MT S NC TRN TH
GII ......................................................................................................................................... 11
1. Dy hc tch hp trong chng trnh gio dc ph thng
TS. Nguyn Th Kim Dung ................................................................................................ 13
2. Tch hp trong dy hc b mn trng ph thng
TS. V Vn Duyn Em ....................................................................................................... 19
3. T tng s phm tch hp: T ng ngha v trit l
ThS. Hong Ngc Hng..................................................................................................... 26
4. Tng quan mt s vn c s l lun ca Dy hc phn ha
TS. L Th Thu Hng ....................................................................................................... 32
5. Nhng c s khoa hc v cc nguyn tc dy hc theo quan im dy hc phn ha
TS. L Hong H ............................................................................................................... 41
6. Vi nt v c s Tm l hc ca dy hc phn ha
PGS.TS. o Th Oanh ..................................................................................................... 46
7. Trin khai dy hc t nh hng trong o to, bi dng gio vin p ng
yu cu dy hc phn ha
ThS. Nguyn Th Cm Vn ............................................................................................... 57
8. S lc mt s yu cu c bn v nng lc dy hc phn ha ni ti ca ngi gio
vin trung hc
ThS. Nguyn c Thanh .................................................................................................... 63
9. o to v bi dng gio vin nh th no p ng yu cu dy hc tch hp
trong chng trnh gio dc ph thng sau nm 2015
TS Phm Th Kim Anh ....................................................................................................... 69
10. Mt s nng lc ch yu gio vin cn c trong dy hc tch hp v dy hc phn
ha
Nguyn Th Ngc Linh v TS.Trn Th Nu ...................................................................... 73
11. Hc tp tng hp trong mn Nghin cu x hi v Thi gian hc tp tng hp
Nht Bn sau Chin tranh th gii th hai
Nguyn Quc Vng ......................................................................................................... 81
1
12. Ch quyn lnh th trong sch gio khoa lch s CHLB c Mt vi suy ngha cho
i mi sch gio khoa Vit Nam sau 2015
PGS.TS Vn Ngc Thnh v ThS. Hong Th Nga ..........................................................94
13. Trng trung hc c s: ngi nh t nhin ca chng trnh hc tch hp
CN. V Th Tch v TS. Phm Th Lan Phng dch .......................................................101
14. Cc m hnh v chng trnh tch hp
ThS. Bi Tin Hun* dch ................................................... Error! Bookmark not defined.
15. p ng nhu cu ca tt c hc sinh thng qua dy hc phn ha: gip mi tr em
t v vt chun
TS. Phm Th Lan Phng dch .......................................................................................117
PHN TH HAI
THC TRNG V GII PHP P NG DHTH & DHPH .......................................123
16. Thc trng dy hc tch hp, phn ha hin nay v xut pht trin chng trnh,
sch gio kha cho gio dc ph thng Vit Nam sau 2015
PGS.TS Ng Minh Oanh, TS. Trng Cng Thanh ........................................................125
17. Mc sn sng ca gio vin trung hc c s cc mn L - Ha - Sinh trn a bn
thnh ph Nng i vi vic trin khai dy hc tch hp
Trng Th Thanh Mai v Thi Th Thy Trang .............................................................133
18. Mc chun b thc hin i mi chng trnh, dy hc tch hp v dy hc phn
ha ca gio vin trung hc ph thng ti thnh ph H Ch Minh
TS. Phm Th Lan Phng, ThS. Phm Th Thu Thy
CN. V Th Tch, ThS. Bi Tin Hun, ThS.H S Anh ...................................................140
19. i mi dy v hc trng trung hc Yu cu t ra i vi o to, bi dng
gio vin
ThS. H S Anh ................................................................................................................145
20. Tch hp gio dc gi tr vn ha truyn thng trong dy hc tc phm vn hc
Vit Nam thi trung i trng trung hc ph thng
TS. Dng Thu Hng .......................................................................................................157
21. Gio dc gi tr di sn vn ha trong dy hc a l trng trung hc ph thng
TS. Nguyn Phng Lin v CN. Trn Vit Tng ..........................................................163
22. Pht trin nng lc t hc Ton cho hc sinh lp 12 vi s h tr ca in thoi di
ng
Trnh Th Phng Tho ...................................................................................................168

23. Dy hc tch hp v dy hc phn ha mn ng vn trung THPT: thc trng v
gii php
ThS. Hunh Vn Th........................................................................................................ 174
24. Dy hc tch hp bo v mi trng trong mn Sinh hc 11
Lm ng Trc Lm ....................................................................................................... 187
25. Dy hc tch hp v dy hc phn ha i vi mn Gio dc Quc phng An ninh
trng THPT
Nguyn Hu Minh ........................................................................................................... 193
26. Dy hc tch hp v dy hc phn ha trng trung hc ph thng trng THPT
Nguyn Thng Hin
Trn Khi Nguyn ........................................................................................................... 198
27. xut mt s gii php trong vic trin khai dy hc tch hp chng trnh vt l
ph thng
T Vt l - Trng THPT Nguyn Thng Hin............................................................. 207
28. Dy hc tch hp v Dy hc phn ha mn Ng vn bc THPT qua d n
on Th Hi L .............................................................................................................. 214
29. Bin son bi hc lch s a phng tnh Ph Th theo nh hng dy hc tch hp
TS. H Th Lch v TS. Trn Vn Anh ............................................................................ 217
30. ng dng l thuyt lin vn bn trong vic dy hc ng vn
ThS. Nguyn Nht Huy .................................................................................................... 225
31. Rn luyn cho hc sinh k nng khai thc knh hnh trong dy hc lch s theo
hng pht trin nng lc ngi hc
TS. Nguyn Mnh Hng ................................................................................................ 231
32. Xy dng mt s bi hc tch hp v gio dc mi trng an ton - phng trnh tai
nn thng tch trung hc c s
TS. To Th Hng Vn ..................................................................................................... 238
33. Tch hp gio dc k nng sng trong hot ng gio dc ngoi gi ln lp trng
THCS
ThS. V Th Thanh ........................................................................................................... 247
34. Dy hc tch hp mn Ton lp 7 Ch t chn: Cc bi ton p dng tnh cht
dy t s bng nhau
Phan L i Ct ............................................................................................................. 254
Bo co dn hi tho
Dy hc tch hp, dy hc phn ha
trng trung hc p ng yu cu chng
trnh v sch gio khoa sau nm 2015
Ban Bin tp Hi tho
Dy hc tch hp (DHTH) v dy hc phn ha (DHPH) khng phi l nhng vn

mi. Bt c mt ngi gio vin (GV) ph thng no cng tng s dng cc k
thut ny mt chng mc no trong qu trnh dy hc hon thnh mc tiu gip
cho HS bit c nhng iu hu ch v th v ca cuc sng, chun b cho cc em hnh
trang cn thit bc vo i. Cc v d n gin nht thng thy l, khi GV lin h
ti kin thc mn hc khc trong bi ging mn ca mnh chnh l DHTH v khi GV ph
o thm cho HS chm tin trong lp chnh l DHPH.
Vn DHTH v DHPH bc ph thng m Vit Nam ang mong mun thc hin
hin nay l trin khai DHTH v DHPH mt cch ng b v c h thng thay v da
vo nhng la chn linh ng ca GV v ni dung v phng php dy hc. iu ny c
ngha cn phi c mt khung ch dn gip GV v HS bit c h cn phi lm g v
c php lm g thc hin DHTH v DHPH mt cch c h thng. Hay ni mt cch
khc, vn DHTH v DHPH m c coi l trng tm ca xy dng chng trnh ph
thng giai on sau nm 2015 khng nhng i hi mt s thay i v chng trnh (CT)
hc v sch gio khoa (SGK) m cn i hi mt s thay i v quan nim v v k thut
dy hc. cng l nhng ni dung c quan tm v bn lun trong hi tho "Dy hc
tch hp v dy hc phn ha trng trung hc p ng yu cu chng trnh v
sch gio khoa sau nm 2015" ca Vin Nghin cu Gio dc thuc trng H S phm
TP. H Ch Minh.
Ban t chc hi tho nhn c 130 bi bo co nghin cu l lun v thc trng,
cng cc bi vit chia s thc tin p dng DHTH v DHPH ca cc nh nghin cu,
ging vin, GV ph thng trn c nc. C nhiu trng ph thng ti TP. H Ch Minh
gi hng chc bi vit ca GV trng mnh ti hi tho. C th k tn cc trng tiu
biu nh trng THPT chuyn Trn i Ngha (Q.1), trng THPT Nguyn Thng Hin
(Q. Tn Bnh), trng THPT Sng Nguyt Anh (Q.10), trng THCS Lng Th Vinh
(Q.12), trng THCS Lc Hng (Q.10), trng THCS Tn An Hi (huyn C Chi).
Chng ti tht s cm kch trc s hng ng nng nhit ca cc tc gi!
Cc bi vit gi v hi tho tp trung vo vn DHTH v DHPH v bn v cc ni
dung nh c s l lun ca DHTH v DHPH, thc trng ca DHTH v DHPH ti Vit
5
Nam v ti mt s a phng, gii php p ng yu cu ca DHTH v DHPH, kinh

nghim ti mt s nc trn th gii,... Rt nhiu bi vit cng chia s cc nh ngha,
cch tip cn v vn dng ging nhau v DHTH v DHPH. Do gii hn ca K yu hi
tho, chng ti ch chn ra nhng bi vit th hin nhng quan im ring, c tnh ni bt
v thuyt phc. Ban t chc chn c 34 bi vit v ti liu dch t ting Anh a vo
K yu hi tho. Cc bi vit ny tp trung vo 2 phn ni dung chnh v chng ti b cc
K yu hi tho thnh 2 phn nh sau:
Phn th nht: C s l lun ca DHTH v DHPH v kinh nghim mt s nc
trn th gii
Trong phn ny, hu ht cc tc gi u ng tnh rng DHTH v DHPH l mt
quan nim, mt cch tip cn ch khng phi l mt k thut dy hc. TS. V Vn Duyn
Em, TS. Phm Th Kim Anh v ThS. Hong Ngc Hng u c cng cch hiu v DHTH
ging nh TS. Nguyn Th Kim Dung nh ngha DHTH l "dy hc nhm hnh thnh
hc sinh nhng nng lc gii quyt hiu qu cc tnh hung thc tin da trn s huy
ng ni dung, kin thc, k nng thuc nhiu lnh vc khc nhau". iu ny cng c
ngha l DHTH c thit k da vo cc mc tiu mong i v nng lc m hc sinh
(HS) cn t c ch khng phi da vo kin thc mn hc. Tuy nhin, trong thc tin
thc hin DHTH khng phi GV no cng lm c iu ny. Chng ti s ni thm v
vn ny trong phn bnh lun nhng bi vit thuc phn ni dung th hai ca K yu.
Cc bi vit cng tho lun v phn loi DHTH. TS. Nguyn Th Kim Dung s dng
phn loi theo mc tch hp kin thc t truyn thng ti xuyn mn, cn TS. V Vn
Duyn Em chia DHTH thnh 3 m hnh: lin mn, da vo vn v da vo ch .
Cch phn loi ca TS. Duyn Em cng ging vi cch phn loi M m GS. Franzie
Loepp (1999, do ThS. Bi Tin Hun dch) s dng. c im chung ca l lun v
DHTH l n khng c xy dng da nhng trn nghin cu hn lm m n da vo
thc tin dy hc, vo mi quan tm HS. Gio s James Beane (1991) trong bi vit (do
CN. V Th Tch v TS. Phm Th Lan Phng dch) c tm nh hng rt ln n cc
nh GD M phn tch l do v nguyn l ca DHTH, l phi dy nhng g xut
pht t s quan tm v hu ch i vi HS.
Khi bn lun v c s l lun ca DHPH, cc tc gi cng chia s rt nhiu nhng
im chung. Cc tc gi nh TS. L Th Thu Hng, PGS. TS. o Th Oanh, s dng
cc lun im ca Vygotsky vi l thuyt Vng pht trin gn nht ((Zone of Proximal
Development) v Howard Gardner vi Thuyt a tr tu (Theory of Multiple Intelligence)
khng nh s cn thit v nguyn tc tin hnh DHPH. Ngoi vic s dng cc l
thuyt GD lm c s l lun cho DHPH, cc tc gi nh PGS. TS. o Th Oanh, TS. L
Hong H cn vn dng n l lun ca tm l hc, trit hc. Cc tc gi gm ThS.
Nguyn c Thanh, Nguyn Th Ngc Linh v TS. Trn Th Nu phn loi DHPH thnh
phn ha ngoi (hay cn gi l phn ha v m/ phn ha CT hc tng th) v phn ha
ni ti (hay cn gi l phn ha vi m/phn ha dy hc ni mn). Khi phn nh thc
trng ton cnh GD, cc tc gi thng s dng khi nim DHPH v m, cn khi phn nh
thc tin DHPH, cc tc gi phn ln minh ha qu trnh thc hin DHPH ni ti. Chng
ti s cp n vn ny chi tit hn trong bnh lun Phn th hai.
6
Mt vn ln khc m cc tc gi rt quan tm l s cn thit phi thay i o

to v bi dng GV cho ph hp vi mc tiu DHTH v DHPH trong CT ph thng sau
nm 2015. TS. Phm Th Kim Anh, ThS. Nguyn c Thanh, GV. Nguyn Th Ngc Linh
v TS. Trn Th Nu, ThS. Nguyn Th Cm Vn tho lun v vn ny. Cc tc gi ch
ra nhng tiu chun mi cn t ra v nng lc GV v nhn nh cn nhiu thi gian c th
o to ra i ng ny. Trong cc xut v dy hc trong trng s phm cho gio sinh,
ThS. Nguyn Th Cm Vn s dng cch tip cn dy hc t nh hng. y mi
thc s l ngha su xa v bn cht nht ca DHTH v DHPH, nhng iu ny him khi
c thc hin v rt kh thc hin c Vit Nam trong iu kin hin ti nh tc gi
ch ra.
Cc bi vit chia s kinh nghim ca cc nc ca NCS. Nguyn Quc Vng,
PGS. TS. Vn Ngc Thnh v ThS. Hong Th Nga, CN. V Th Tch v TS. Phm Th
Lan Phng (dch), ThS. Bi Tin Hun (dch), TS. Phm Th Lan Phng (dch) cung
cp nhng d liu a dng v b ch v kinh nghim thc hin DHTH v DHPH ti Nht
Bn, c, v M. Nhng nc pht trin ny i trc Vit Nam trong trin khai nhng
quan nim dy hc hin i. H c nhng nghin cu thu o v cch nhn ton din khi
h tin hnh i mi GD. Hi vng rng nhng t liu m cc tc gi bi vit v Ban t
chc hi tho chia s ti ng o i tng quan tm s ng gp tch cc vo vn
hiu bit ca ton x hi v DHTH v DHPH.
D l hai quan nim v dy hc c v tri ngc nhau, mt bn l gp li v i x
khng phn bit, mt bn l chia ra v i x phn bit, DHTH v HDPH c mt im
chung nht v quan trng nht l ly hc sinh lm trung tm. y cng l thng ip
chnh m Ban t chc hi tho mun gi n Qu v i biu tham d Hi tho v c gi
ca cun K yu. Chng ta hy gp sc trin khai xy dng chng trnh GD ph thng
sau nm 2015 trn mt tinh thn coi trng HS v v HS. Hy i tng bc thn trng,
logic, bao qut, thc cht v hn ch ti thiu cc sai lm, trnh a tr em vo nhng
cuc th nghim tn km m khng nh gi c hiu qu thc s.
Phn th hai: Thc trng v gii php p ng DHTH v DHPH
Trong phn thc trng, cc bi vit khng ch m t bc tranh ton cnh c nc
nh bi ca PGS. TS. Ng Minh Oanh v TS. Trng Cng Thanh, ca ThS. H S Anh,
ThS. Hunh Vn Th m cn a ra cc s liu iu tra kho st ti TP. Nng nh
trong bi ca NCS. Trng Th Thanh Mai v Thi Thy Trang v ti TP. H Ch Minh
nh trong bi ca TS. Phm Th Lan Phng v cc cng s. ng t gc ca nh
nghin cu, PGS. TS. Ng Minh Oanh v TS. Trng Cng Thanh a ra cc xut
gii php c tnh v m thc hin DHTH v DHPH; ThS. H S Anh xut cc gii
php v o to v bi dng GV, cn NCS. Trng Th Thanh Mai v Thi Thy Trang
xut bin php nng cao mc sn sng ca GV trong vic trin khai DHTH cc mn
L-Ha-Sinh bc THCS.
S bi vit v thit k ni dung dy hc theo hng DHTH l nhiu hn c v
cp ti rt nhiu mn hc v phn mn. Bt c mn hc no cng c th tch hp theo
kiu lng ghp. C th k ra nhng tc gi s dng kiu DHTH ny nh TS. Nguyn
7
Mnh Hng vi ch dy k nng khai thc hnh nh qua mn lch s, TS. Dng Thu
Hng vi ch "gio dc gi tr vn ha truyn thng trong dy hc tc phm vn hc
Vit Nam thi trung i ", TS. Nguyn Phng Lin v CN. Trn Vit Tng vi bi vit
"Gio dc gi tr di sn vn ha trong dy hc a l trng THPT", GV. Lm ng
Trc Lm vi bi vit "Dy hc tch hp bo v mi trng trong mn sinh hc 11", GV.
Trnh Th Phng Tho vi bi vit "Pht trin nng lc t hc Ton cho hc sinh lp 12
vi s h tr ca in thoi di ng", GV. Phan L i Ct vi bi vit " Dy hc tch
hp mn Ton lp 7 - Ch t chn: Cc bi ton p dng tnh cht dy t s bng
nhau", T L - trng THPT Nguyn Thng Hin vi xut v nhng ni dung trong
mn Vt l bc THPHT c th dy tch hp lng ghp.
Mc DHTH cao hn dy lng ghp l tch hp ni mn. Cc tc gi p dng
kiu tch hp ny gm c: TS. H Th Lch v TS. Trn Vn Anh vi bi vit "Bin son
bi hc lch s a phng tnh Ph Th theo nh hng dy hc tch hp", ThS. Nguyn
Nht Huy vi ti lin kt cc vn bn vn hc khc nhau gip HS hiu nhng
ngha su sc hn ca mt bi hc. Mt s tc gi chia s kinh nghim thit k DHTH a
mn nh TS. To Th Hng Vn vi bi vit "Xy dng mt s bi hc tch hp v gio
dc mi trng an ton - phng trnh tai nn thng tch THCS" v ThS. V Th Thanh
vi bi vit "Tch hp gio dc k nng sng trong hot ng gio dc ngoi gi ln lp
trng THCS". y l mc tch hp cao nht m cc tc gi vit v DHTH chia s
vi Hi tho.
Thm vo , c nhng bi vit chia s kinh nghim thc hin kt hp c DHTH v
DHPH l ca cc tc gi nh GV. Nguyn Hu Minh, GV. Trn Khi Nguyn, GV. on
Th Hi L. Trong nhng bi vit thuc nhm ny, kinh nghim DHTH v DHPH ca c
gio on Th Hi L th hin cch trin khai dy hc i mi su sc. C L thit
k cc bi hc trong mn Ng vn THPT khng theo cu trc kin thc trong CT hc ph
thng m theo ch c HS quan tm v cn c vo yu cu v ni dung CT hc. C
th y, cc ch l cc nh th, nh vn c HS yu mn. Trong cc d n, c L
t ra cc yu cu v nng lc t duy, kin thc mn hc, cc k nng khc v xut
cc hot ng HS tham gia tm hiu, c ti liu, thu thp v x l thng tin v to ra
sn phm. Chnh trong qu trnh tham gia d n ny, HS hnh thnh nn c nng lc
gii quyt tnh hung thc t, chnh l mc ch cui cng ca qu trnh dy hc. y
chnh l cch tip cn v thc hnh dy hc m CT ph thng sau nm 2015 mun nhm
ti. Chnh v th m cch dy hc nh GV. on Th Hi L thc hin cn c ph
bin rng ri v nhn rng.
Tht l mt cn i, nhng khng c mt bi vit no tp trung chia s kinh nghim
DHPH. Phi chng cc nh thc hnh, cc GV khng hng th vi DHPH. Theo kho st
ca nhm nghin cu ca TS. Phm Th Lan Phng v cc cng s vo thng 10 v
thng 11 nm 2014, 2,4% trong s 249 GV ti 6 trng THPT ti TP. H Ch Minh khng
hiu DHPH l g. Kt qu cuc kho st cng cho thy hiu bit ca s GV tham kho st
v DHPH c mt s im khng ng. Mc d cc bi vit chia s kinh nghim DHTH c
nhiu hn DHPH nhng chng ta cha nn lc quan v vn hiu bit ca GV v DHTH.
Kho st ca nhm nghin cu ca NCS. Trng Th Thanh Mai v Thi Thy Trang t
8
thng 8 n thng 10 nm 2014 trn 252 GV mn L, Ha, Sinh ti 18 trng THCS ti

TP. Nng cng cho thy 9% GV cho rng bn thn cha hiu bit nhiu v DHTH.
T nhng vn c bn lun trong cc bi vit gi v hi tho, Ban t chc
chng ti nhn thy cc tc gi mong mun chuyn ti ti nhng ngi tham gia vo i
mi GD v xy dng CT hc ph thng sau nm 2015, c bit l nhng nh lm chnh
sch, hai thng ip chnh sau:
Ch trng i mi cn bn, ton din gio dc v o to thng qua thc

hin DHTH v DHPH c thng sut v trin khai ti mt s a phng. Tuy
nhin, vic p dng 2 quan nim dy hc ny mi ch dng li mc chuyn
su trung bnh. Vic s dng phng php in hnh ca DHTH v DHPH l dy
hc gii quyt vn qua d n cn rt him. Thc t p dng DHTH v DHPH
cn hn ch nh vy l do iu kin hin ti ca nn GD nc nh cn rt nhiu
kh khn. Chnh v vy, vic i mi CT hc v son li SGK ph thng sau nm
2015 cn phi thn trng v trnh i mi cc b. Trong lc ch i c mt
phng n i mi c s ng tnh cao ca x hi, bi dng cho GV ng
chc v DHTH v DHPH, trao thm quyn t ch dy hc cho GV h pht huy
sng kin dy hc chnh l nhng bc i ban u kh thi v t tn km.
Hiu bit ca GV ph thng v DHPH v DHTH cn c nhng hn ch,

iu ny s lm cn tr qu trnh trin khai CT hc ph thng sau nm 2015. V
th song song vi nhng n xy dng CT hc v vit SGK, vic i mi CT o
to ti cc trng s phm cng cn phi c quan tm vi mc tng ng.
Ban t chc hi vng rng nhng tham lun c trnh by ti Hi tho cng nh
nhng bi vit c ng trong K yu s c Qu v quan tm ch v tho lun trao
i ti Hi tho. Chng ti cng hi vng rng Qu v c th tm c ting ni chung
sau Hi tho chng ta c nhng tc ng tch cc, lm tng hiu bit ca x hi v c
bit l ca GV ph thng v DHTH v DHPH, ng thi ng gp nhng kin thit
thc v i mi GD v dy hc cho cc nh qun l, cc nh lm chnh sch.
Ban t chc Hi tho xin trn trng cm n cc nh nghin cu, cc ging vin i
hc, cc GV ph thng, v cc nh qun l gio dc gi bi vit ti Hi tho. Hi tho
ny khng th din ra nu khng c s hng ng tham gia nhit tnh ca Qu v. Ban t
chc Hi tho xin trn trng cm n nhng Qu v tham d bui Hi tho hm nay.
Nhng kin ng gp v trao i ca cc i biu tham d s gp phn quyt nh vo
s thnh cng ca Hi tho.
10
PHN TH NHT
C S L LUN V DHTH & DHPH,

KINH NGHIM MT S NC
TRN TH GII
11
12
Dy hc tch hp trong chng trnh

gio dc ph thng
TS. Nguyn Th Kim Dung *
M u
Dy hc tch hp (DHTH) bt u c cp n vo cui nhng nm 1980 - u
nhng nm 1990. Vo giai on ny, gio dc nhiu nc b ph phn l khng chun
b hc sinh tr thnh nhng cng dn hu ch, p ng c yu cu ca th k 21. Mt
phn nguyn nhn ngi ta cho l chng trnh dy hc cha ph hp. Hc sinh khng
thch hc do chng khng tm thy ngha c nhn trong cc mn hc. Bn cnh , cc
nghin cu v no b cho thy, qu trnh nhn thc c hiu qu hn khi c s kt ni vi
nhau v cch tip cn tch hp cho php lm gim n mc thp nht nhng trng lp gia
cc lnh vc b mn. S pht trin ca Internet cng l nguyn nhn dn n dy hc tch
hp. Lng kin thc thng tin a dng, phong ph trn Internet v cc phng tin truyn
thng khc s khng cho php chng ta c th dy mi th c, m thay vo l nghin
cu cc khi nim theo chiu su, a chiu thay cho theo chiu rng.
Chnh v vy, p ng yu cu chun b ngun nhn lc, tng cng kh nng
hp tc, cnh tranh cho hi nhp quc t; phc v ngy cng tt hn s nghip cng
nghip ho, hin i ho t nc, i hi phi i mi ton din v mnh m gio dc v
o to nc ta. Vy DHTH l g v cc mc th hin trong chng trnh gio dc ph
thng nh th no?
1. Khi nim Tch hp v Dy hc tch hp
1.1.Khi nim Tch hp
Tch hp (ting Anh: Integration) c ngun gc t ting La tinh: integration vi
ngha: xc lp li ci chung, ci ton th, ci thng nht trn c s nhng b phn ring l.
Theo t in Anh - Anh (Oxford Advanced Learner's Dictionany ), t integrate c
ngha l kt hp nhng phn, nhng b phn vi nhau trong mt tng th. Nhng phn,
nhng b phn ny c th khc nhau nhng thch hp vi nhau.
Theo T in Bch khoa Khoa hc Gio dc ca Cng ha Lin bang c
(Enzyklopadie Erziehungswissienscheft, Bd.2, Stuttgart 1984), ngha chung ca t
integration c hai kha cnh:
- Qu trnh xc lp li ci chung, ci ton th, ci thng nht t nhng ci ring l.
Vin Nghin cu S phm - Trng HSP H Ni
13
- Trng thi m trong c ci chung, ci ton th c to ra t nhng ci ring l.

Tch hp c ngha l s hp nht, s kt hp, s ha nhp.
Trong lnh vc gio dc, khi nim tch hp xut hin t thi k Khai sng (th k
XVIII) dng ch mt quan nim gio dc ton din con ngi, chng li hin tng
lm cho con ngi pht trin thiu hi ha, cn i. Trong dy hc cc b mn, tch hp
c hiu l s kt hp, t hp cc ni dung t cc mn hc, lnh vc hc tp khc nhau
(theo cch hiu truyn thng t 400 nm nay) thnh mt mn hc mi. V d mn
Khoa hc (science) c hnh thnh t s t hp, kt hp ca cc mn thuc lnh vc
khoa hc t nhin: Vt l, Ha hc, Sinh hc; mn Nghin cu x hi c hnh thnh t
s t hp, kt hp ca cc mn thuc lnh vc Khoa hc x hi: Lch s, a l, X hi
hc, Kinh t hc.
Tch hp cng c th c hiu l s lng ghp cc ni dung cn thit vo nhng
ni dung vn c ca mt mn hc, th d: lng ghp ni dung gio dc dn s, gio dc
mi trng..vo ni dung cc mn hc: a l, Sinh hc, Gio dc cng dn.xy
dng mn hc tch hp t cc mn hc truyn thng.
1.2. Dy hc tch hp
Dy hc tch hp l mt quan nim dy hc nhm hnh thnh hc sinh nhng nng
lc gii quyt hiu qu cc tnh hung thc tin da trn s huy ng ni dung, kin thc,
k nng thuc nhiu lnh vc khc nhau. iu cng c ngha l m bo mi hc
sinh bit cch vn dng kin thc hc c trong nh trng vo cc hon cnh mi l,
kh khn, bt ng, qua tr thnh mt ngi cng dn c trch nhim, mt ngi lao
ng c nng lc. Dy hc tch hp i hi vic hc tp trong nh trng phi c gn
vi cc tnh hung ca cuc sng m sau ny hc sinh c th i mt v th n tr nn c
ngha i vi hc sinh. Vi cch hiu nh vy, DHTH phi c th hin c ni dung
chng trnh, phng php dy hc, phng php kim tra nh gi, hnh thc t chc
dy hc.
Nh vy, thc hin DHTH s pht huy ti a s trng thnh v pht trin c nhn
mi hc sinh, gip cc em thnh cng trong vai tr ca ngi ch gia nh, ngi cng
dn, ngi lao ng tng lai.
2. Cc mc tch hp trong chng trnh gio dc ph thng
Nhiu nh khoa hc phn chia cc mc tch hp theo thang tng dn nh s
di y:
Xuyn mn
Lin mn
a mn
Trong mt mn
Kt hp
Truyn thng
14
2.1.Truyn thng (traditional)

Tng mn hc c ging dy, xem xt ring r, bit lp, khng c bt k s lin h,
kt ni no ging nh chp nh cn cnh tng on - mt hng, mt cch nhn, s tp
trung hn hp vo mt mn ring r. V d, GV p dng quan im ny trong ging dy
tng mn nh Ton, Khoa hc, nghin cu XH, ngh thut, ngn ng... mt cch ring
bit, ch trong khun kh kin thc ca mn hc mnh dy. Cc vn c gii quyt
ch trn c s nhng kin thc, k nng ca chnh lnh vc b mn .
2.2. Kt hp/lng ghp (fusion)
Mt ni dung no c kt hp vo chng trnh c sn. V d, mt trng
THPT ca bang Illinois (M) kt hp cc nghin cu v ton cu ha vo trong chng
trnh ca nh trng. iu ny s gip cho HS hiu su hn cc vn ca th gii t
nhiu gc nhn khc nhau. Hoc mt trng hc khc ca bang New Jersey, nh trng
cho rng cc yu t x hi v xc cm l nhng yu t quan trng nht i vi i sng
ca a tr. Chnh v th, tng kha cnh nhn thc ca nh trng c thit k ch
r cho HS bit l ngi ln quan tm n chng. Nh trng s dng chng trnh hc
v x hi v xc cm hng dn s kt hp. Hiu trng ch o cc cuc hp vi cha
m, vi HS v GV tho lun v cam kt thc hin chng trnh trn. Tng HS c
cm nhn v tri nghim chng trnh hng ngy. HS bt u mt ngy vi cng vic
dnh cho pht trin cng ng. Chng thuc v cc t/nhm v c c hi tip cn vi t
nhm GV ca mnh cng nhiu cng tt. Cha m c khuyn khch tham gia cng nhiu
cng tt nh l nhng i tc, v c mt Trung tm cha m trong nh trng. C chng
trnh truyn hnh phc v cng ng l sn phm ca HS lp 8 c pht hng ngy,
trong ni v nhng tin tc ca HS v nhng im nng phc v cng cng. Nhng
im nng ny c rt ra t chnh nhng nghin cu ca HS v ni dung thng tc
ng n nhng ch hnh thnh nhn cch...
Hoc nh nc ta, trong nhiu nm qua kt hp, lng ghp cc ch v dn
s, mi trng, an ton giao thng, sc khe sinh sn, k nng sng... vo cc lnh vc
mn hc nh a l, Sinh hc, GD o c v cng dn...
2.3.Tch hp trong mt mn hc
Tch hp trong ni b mn hc. Tch hp nhng ni dung ca cc phn mn, cc lnh
vc ni dung thuc cng mt mn hc theo nhng ch , chng, bi c th nht nh.
V d: Tch hp ni dung ca Ha hc v c, Ha hc hu c trong ni dung ca
chng Ha hc v cc vn kinh t, x hi v mi trng; Tch hp gia cc phn mn
i s, Hnh hc v Lng gic trong mn Ton ti mt s thi im. Chng hn nh:
ng dng lng gic trong hnh hc (khi tnh din tch, th tch); ng dng lng gic
trong i s, nh bin i, chng minh mt s bt ng thc; ngha hnh hc v c hc
ca o hm.
2.4. a mn (multidisciplinary)
y cc mn hc l ring bit nhng c nhng lin kt c ch ch gia cc mn
hc v trong tng mn bi cc ch hay cc vn chung. C th s ha nh sau:
15

Cng
ngh
Sinh
hc
Ngh
thut
Cc ch
/vn
Ton
hc
Ngoi
ng
Mn
Khi HS hc/nghin cu v mt vn no cc em ng thi c tip cn t nhiu

b mn khc nhau. V d, khi HS hc/nghin cu v cuc Ni chin ca M mn Lch s
v ng thi cc em c c cu chuyn v Biu hin ca lng dng cm mn Ting Anh.
Ch Ni chin c th c mn Ngh thut, m nhc v cc mn hc khc. i khi c
gi l Chng trnh song song. Cng mt vn c dy nhiu mn cng mt lc.
T cch tip cn a mn ny, GV khng cn phi thay i nhiu lm ni dung ging
dy b mn ca mnh. Ni dung v nh gi vn nguyn theo b mn. Ch c HS c
mong i l to ra nhng kt ni gia cc lnh vc b mn, tc l cc em s gii quyt
vn da trn kin thc thu c nhiu b mn khc nhau.
i khi cc tip cn a mn to ra nhng lin kt rt mnh v khi th nhng
ngn cch b mn b m i v chng trnh chuyn sang lnh a lin mn
(interdisciplinary).
2.5. Lin mn (interdisciplinary)
Cc mn hc c lin hp vi nhau v gia chng c nhng ch , vn , nhng khi
nim ln v nhng tng ln chung.
Chng trnh lin mn to ra nhng kt ni r rt gia cc mn hc. Chng trnh cng
xoay quanh cc ch /vn chung, nhng cc khi nim hoc cc k nng lin mn c
nhn mnh gia cc mn ch khng phi trong tng mn ring bit. S sau ch r tip cn
lin mn:
Lch s
Ton
- Ch /vn
- Cc chun lin mn
- Nhng khi nim ln
- tng ln
Khoa hc
Ngh thut
16
Xy dng mn hc mi bng cch lin kt mt s mn hc vi nhau thnh mn hc

mi nhng vn c nhng phn mang tn ring ca tng mn hc. Th d: mn L- Ho,
S- a, Sinh- a cht, Ho - a... V d: chng trnh v sch gio khoa cc mn Khoa
hc ca Php gm: mn L - Ho; mn Sinh - a cht (hoc Khoa hc v Tri t).
(vi) Xuyn mn (transdisciplinary)
Cch tip cn nhng vn t cuc sng thc v c ngha i vi HS m khng
xut pht t cc khoa hc tng ng vi mn hc, t xy dng thnh cc mn hc mi
khc vi mn hc truyn thng.
Cch tip cn ny bt u bng ng cnh cuc sng thc (real-life context). N
khng bt u bng mn hc hay bng nhng khi nim hoc k nng chung. iu quan
tm nht y l s ph hp i vi HS. im khc duy nht so vi lin mn l ch
chng bt u bng ng cnh cuc sng thc v s thch ca HS. S ha nh sau:
Ng cnh cuc sng thc

Da vo vn
HS l ngi a ra vn
HS l Nh nghin cu
V d, mt trng Quc t ca M c 460 HS bang Texas c mc ch l cung cp

cho HS nhng kin thc v k nng khoa hc lm vic trong ng cnh ton cu ha v
"lm thay i th gii". Nh trng a ra mt chng trnh hc tch hp phong ph.
HS la chn vn quc t v tin hnh thu thp nghin cu, chun b trang web thng
tin, thit k v thc hin d n nghin cu - phc v v trnh by kt qu ca mnh trc
mt Hi ng nhng ngi am hiu ca cng ng. Cc ch a dng c th l tnh
trng v gia c hay lm dng cht gy nghin tr v thnh nin... Mt vi phng php
ging dy mang tnh truyn thng. Tuy nhin, tt c HS phi i thm him. Mi nhm/lp
phi tham quan trc tip mt ni no hc/nghin cu v vn quc t. V d, nh
ngi mi vo ngh, cc em n Nh ga Quc t Heifer Arkansas v sng 4 ngy
tri nghim nhng thch thc v nhu cu kinh t v hc v s pht trin bn vng.
Xy dng mn hc mi bng cch kt hp hai hay nhiu mn hc vi nhau thnh
nhng ch chnh hay nhnh chnh v khng cn mang tn ca mi mn hc. Th d:
Mn Khoa hc (Science) ca Vng Quc Anh, Australia, Singapore. Mn Khoa hc T
nhin (Physical Science) ca Hoa K, Hn Quc, Canada... Mn Nghin cu x hi
(Social Studies) ca Nht Bn, mn Nghin cu x hi v mi trng (Studies of Society
and Environment) ca Australia v.v...
Ni tm li, dy hc tch hp l mt khi nim cn tng i mi, ang c c
th ha nhiu cp khc nhau trong cc chng trnh gio dc. Ty theo vn ,
ni dung cng nh nhu cu thc t v trnh ca GV m mc tch hp trong ging
dy l khc nhau. C nhng ni dung ch tch hp trong mt mn hc nh dy hc
17
theo ch ; c nhng ni dung c tch hp a mn hoc xuyn mn nh dy hc

theo d n chng hn. Tch hp nh th no trong chng trnh trnh s lng ghp
"c hc", tip cn vn c t nhin i hi phi c s nghin cu cng phu v
khoa hc.
TI LIU THAM KHO
1. Kathryn Paige (2008), Moving towards transdisciplinarity: an ecological
sustainable focus for science and mathematics pre-service education in the
primary/middle years, Asian-Pacific Journal of teacher education, 36:1, 19-33.
2. Susan M. Drake (2007), Creating Standards - Based Intergrated curriculum,
Corwin Press, Inc., Pp. 25-42.
3. Svetlana Nikitina, Three strategies for interdisciplinary teaching:
contextualizing, conceptualizing, and problem - centing, Jr. of Curriculum Studies, 38:3,
251-271.
18
Tch hp trong dy hc b mn
trng ph thng
TS. V Vn Duyn Em *
1. t vn
Mc tiu gio dc ph thng l gip hc sinh (HS) pht trin ton din, chun b cho
HS tip tc hc ln hoc i vo cuc sng lao ng. hin thc mc tiu , ni dung
hc vn ph thng thng bao gm nhiu mn hc khc nhau. Tuy ni dung cc mn hc
v nhim v ca chng c th khc nhau, song chng vn c nhng mi quan h nht
nh, nhiu khi l rt cht ch. Chnh c trng ny ca hc vn ph thng gip pht
trin ton din nhn cch ca HS, cng l biu hin quan trng ca cht lng gio dc
ph thng. Tuy nhin, trong thc t dy hc cc mn hc ni chung, vic thc hin y
cc nhim v ca mn hc, cng nh khai thc mi quan h gia cc mn hc khng
c quan tm ng mc. iu dn n cht lng gio dc ph thng, m biu hin
c th thng l nng lc vn dng kin thc vo thc t, cng nh nng lc gii quyt
vn ca HS b hn ch. Gp phn khc phc nhng hn ch ny ca cht lng gio
dc ph thng, nhiu nc c nn gio dc tin tin nghin cu v vn dng l thuyt
s phm tch hp hay dy hc tch hp (DHTH). Bi bo ny mong mun gp phn lm
r cc c s l lun v DHTH, v sao phi thc hin DHTH, cc gii php thc hin c
hiu qu khi trin khai DHTH v vn dng DHTH trong dy hc b mn trng ph
thng Vit Nam.
2. Ni dung
2.1. Dy hc tch hp
Trn th gii v ti Vit Nam, DHTH tr thnh mt tro lu s phm hin i.
Thng 9 nm 1968, Hi ngh tch hp v vic ging dy cc khoa hc c Hi
ng Lin quc gia v ging dy khoa hc t chc ti Varna (Bungari), vi s bo tr ca
UNESCO. Hi ngh nu ra hai vn l v sao phi DHTH v tch hp cc khoa hc l g
[3]. Theo , DHTH c UNESCO nh ngha nh sau: Mt cch trnh by cc khi
nim v nguyn l khoa hc cho php din t s thng nht c bn ca t tng khoa
hc, trnh nhn qu mnh hoc qu sm s sai khc gia cc lnh vc khoa hc khc
nhau [3]. nh ngha ca UNESCO cho thy DHTH xut pht t quan nim v qu trnh
hc tp hnh thnh HS nhng nng lc trnh cao, p ng yu cu ca x hi. Qu
trnh DHTH bao gm nhng hot ng tch hp gip HS bit cch phi hp cc kin thc,
k nng v thao tc mt cch c h thng. Nh vy, c th hiu tch hp bao hm c ni
dung v hot ng.
* Khoa Ha hc - Trng i hc Quy Nhn
19
Ni mt cch khc, DHTH l dy cho HS cch s dng kin thc v k nng ca

mnh gii quyt v ng dng trong nhng tnh hung c th, vi mc ch pht trin
nng lc ngi hc.
Ngoi ra, DHTH lin h gia kin thc v k nng ca cc chuyn ngnh hoc cc
mn hc khc nhau bo m cho HS pht huy c hiu qu nhng kin thc v nng lc
ca mnh trong vic gii quyt cc tnh hung tch hp c th. Cc nh nghin cu a ra
cc tiu ch quan trng ca DHTH, bao gm: vic hc v nghin cu cc mn hc khc
nhau, c thi kha biu linh ng, gio vin (GV) ging dy theo nhm, qu trnh hc ly
HS lm trung tm, c s tng tc v trnh gia HS vi HS, gia HS v GV, v gia
GV vi nhau [5, tr.148].
Trong DHTH, cc nh gio dc hc phn chia ra tch hp dc (vertical integration)
v tch hp ngang (horizontal integration). Tch hp dc l tch hp da trn c s lin
kt hai hoc nhiu mn hc thuc cng mt lnh vc hoc mt s lnh vc gn nhau, cn
tch hp ngang l tch hp da trn c s lin kt cc i tng hc tp, nghin cu
thuc cc lnh vc khoa hc khc nhau xung quanh mt ch [2, tr.384-385].
2.2. Cc m hnh chng trnh DHTH
Hin nay, trn th gii, 3 m hnh chng trnh DHTH ph bin nht, l: M hnh
a mn (interdisciplinary model), m hnh da trn chui vn (problem-based model)
v m hnh da trn cc ch (themebased model) [5].
2.2.1. M hnh a mn
Hnh 1. M hnh a mn [1]

M hnh ny xy dng chng trnh hc tp theo nhng kin thc, k nng thuc
mt s mn hc khc nhau [1].
Hnh 1 cho thy s tch hp gia kin thc cc mn hc nh ting Anh, Khoa hc
(Science), Lch s (History) v a l (Geography) trong mt mn hc ti trng ph
thng.
V d ti mt trng trung hc ca M, ging dy chng trnh tch hp, thng
c 4 GV ph trch khong 110 HS. Nhng mn hc chnh, gm: Ngn ng, Ton, Khoa
hc, X hi. M hnh ny rt thch hp cho bc trung hc ph thng. u im ca m
hnh ny l GV c thi gian lm vic cng nhau, s lng HS va phi.
20
2.2.2. M hnh da trn chui vn
Hnh 2. M hnh da trn chui vn [4]

M hnh ny i hi ni dung hc tp c thit k thnh mt chui vn , mun
gii quyt phi huy ng tng hp kin thc k nng ca nhng mn hc khc nhau [4].
Mt v d cho m hnh ny l d n ging dy v Cng ngh, Khoa hc v Ton ca
hai nh gio dc Laporte v Sanders vo nm 1996. Mc ch ca d n ny l gip cc
trng trung hc ti M c hc Ton v Khoa hc thng qua cc hot ng cng ngh
[4].
Hnh 2 cho thy mt vn c th lin quan n nhiu mn hc khc nhau nh
Ngh thut (Arts), X hi (Social Studies), Ngn ng (Language Arts), Ton
(Mathematics) v Khoa hc (Science),
M hnh ny cho thy qu trnh hc tp xoay quanh nhng mc tiu chung cho mt
nhm mn, to thnh mn hc tch hp. M hnh ny rt thch hp i vi bc trung hc
c s.
2.2.3. M hnh da trn ch
Hnh 3. M hnh da trn ch [1]

M hnh ny ging dy theo cc ch i hi GV v HS vn dng kin thc ca
nhiu mn hc khc nhau [1]. u im ca m hnh ny l GV vn dy mt mn hc,
nhng trong qu trnh dy hc, GV cn vn dng v m rng kin thc ca nhiu mn
hc lin quan khc [4].
M hnh ny c p dng cho nhng mn hc gn nhau v bn cht v mc tiu.
Trong trng hp ny, mn hc tch hp c cng mt GV ging dy [8]. M hnh ny
21
rt thch hp i vi bc tiu hc. Hnh 3 cho thy ch trong mt mn hc c th lin

quan n nhiu mn hc khc nhau nh: Ton, Gio dc Th cht, a l,
2.3. V sao phi thc hin dy hc tch hp
2.3.1. Dy hc tch hp gp phn thc hin mc tiu gio dc ton din ca nh
trng ph thng
Gio dc ton din da trn vic ng gp ca nhiu mn hc cng nh bng vic
thc hin y mc tiu v nhim v ca tng mn hc.
Mt khc, cc tri thc khoa hc v kinh nghim x hi ca loi ngi pht trin nh
v bo, trong khi qu thi gian cng nh kinh ph HS ngi trn gh nh trng l c
hn. Do vy, khng th a nhiu mn hc hn na vo nh trng, cho d nhng tri thc
ny l rt cn thit. Chng hn, ngy nay cn thit phi trang b nhiu k nng sng cho
HS (v an ton giao thng, gio dc bo v mi trng, an ton lao ng, s dng nng
lng tit kim, nh hng ngh nghip,...) trong khi nhng tri thc ny khng th to
thnh mn hc mi a vo nh trng v l do phi m bo ti hc tp ph hp vi
s pht trin ca HS. Mc d khi xy dng chng trnh sch gio khoa nhiu tri thc
c tch hp thc hin cc nhim v trn, song khng th y v ph hp vi tt
c i tng HS. V vy, trong qu trnh dy hc GV phi nghin cu tch hp cc ni
dung ny mt cch c th cho tng mn hc v ph hp vi tng i tng HS cc
vng min khc nhau.
2.3.2. Do bn cht ca mi lin h gia cc tri thc khoa hc
Cc nh khoa hc cho rng khoa hc t th k XX chuyn dn t phn tch cu
trc ln tng hp h thng lm xut hin cc lin ngnh (nh sinh thi hc, t ng
ha,...). V vy, xu th dy hc trong nh trng l phi lm sao cho tri thc ca HS xc
thc v ton din. Qu trnh dy hc phi lm sao lin kt, tng hp ha cc tri thc, ng
thi thay th t duy c gii c in bng t duy h thng. Theo Xaviers Roegirs [9],
nu nh trng ch quan tm dy cho HS cc khi nim mt cch ri rc, th nguy c s
hnh thnh HS cc suy lun theo kiu khp kn, s hnh thnh nhng con ngi m
chc nng, ngha l nhng ngi lnh hi kin thc nhng khng c kh nng s
dng cc kin thc hng ngy.
2.3.3. Gp phn gim ti hc tp cho hc sinh
DHTH gip pht trin cc nng lc, c bit l tr tng tng khoa hc v nng lc
t duy ca HS, v n lun to ra cc tnh hung HS vn dng kin thc gn vi cuc
sng. N cng lm gim s trng lp cc ni dung gia cc mn hc, gp phn gim ti
ni dung hc tp. Mt khc, gim ti hc tp khng ch l gim thiu khi lng kin thc
mn hc, hoc thm thi lng cho vic dy hc mt ni dung theo qui nh. Pht trin
hng th hc tp cng c th c xem nh mt bin php gim ti tm l hc tp c hiu
qu v rt c ngha. Lm cho HS thu hiu ngha ca cc kin thc cn tip thu, tch
hp mt cch hp l, c ngha cc ni dung gn vi cuc sng hng ngy vo mn hc,
t to s xc cm nhn thc, cng s lm cho HS nh nhng vt qua cc kh khn
nhn thc v vic hc tp khi mi tr thnh nim vui, hng th ca HS.
22
2.4. So snh gia chng trnh DHTH v chng trnh dy hc truyn thng
Cc tc gi Zhbamova, Rule, Montgomery v Nielsen [9] sau khi tin hnh kho st
v nghin cu v DHTH dc, a ra bng so snh - i chiu gia DHTH dc v dy
hc theo kiu truyn thng (dy mt mn hc n thun) nh bng 1 di y:
Bng 1. So snh gia dy hc tch hp v dy hc truyn thng
c th
Hot ng trong gi hc
Phng php ging dy
Phng php phn hi
Cu hi
Vai tr ca GV
Vai tr ca HS
Dy hc tch hp
Lm vic theo nhm
Nhiu phng php ci tin
ging dy thng qua phng
tin k thut
Nhiu phn hi tch cc t
GV
Da theo s la chn ca
HS
Hot ng theo nhm, lin
mn, v ci thin cc hot
ng ca HS
c la chn, quyt nh
v hc tp nh l mt thnh
vin trong nhm
Dy hc truyn thng
Lm vic c nhn
Ging dy trc tip, t dng
phng tin k thut
t phn hi tch cc t GV
Ch tp trung vo s kt ni
t kin thc hc
Kt ni kin thc mi vi
kin thc trc
Theo hng dn ca GV,
nh cc kin thc c
hc, lm vic mt mnh
Bng 1 cho thy, u th ni bt ca chng trnh DHTH so vi dy hc truyn

thng. Wraga [7] nhn mnh rng DHTH lm cho vic hc c nhiu ngha hn khi xt
theo gc lin kt HS v HS, HS v GV, lin kt cc mn hc, phc hp v gii
quyt vn . Trn bnh din ca HS, HS cm thy hng th hn v c th hin nng
lc ca chnh mnh.
Mt u im khc ca chng trnh DHTH l khuyn khch HS c ng c hc tp
(motivation). Marshall cho rng chng trnh tch hp ch trng nhu cu tip thu kin
thc ph hp vi nhu cu ca HS; HS s c hc ci mnh cn v yu thch, ngi ta gi
l ng c ni ti (intrinsic motivation). Chnh v c ng c hc tp m vic hc
tr nn nh nhng v thch th hn.
Ngoi ra, chng trnh DHTH c phc hp cao hn so vi chng trnh dy hc
truyn thng. Cho nn, nh phn tch trn, vai tr ca GV tr nn nng ng v quan
trng hn. Trong dy hc truyn thng, vai tr ngi GV tng i n gin vi vic
son gio n. Cn i vi DHTH, vai tr ca GV nng n hn rt nhiu v phi thc hin
nhiu cng on, khng ch son gio n m cn phi thit k ni dung dy hc nh th
no to s lin kt cc mn hc mt cch ph hp theo nhu cu ca HS. Tuy nhin,
khng phi GV no cng c th lm c nh vy trong DHTH. Vy th phi lm sao
GV thch nghi vi DHTH? Cu hi ny c cc nh khoa hc gio dc nh Virtue,
Wilson, Ingram [6] nghin cu v a ra cc gii php nh sau: Nu nh GV cha quen
vi DHTH, GV cn bt u vi nhng bi ging ngn, lin kt vi vn n gin t cc
mn hc. Da trn nh gi ca HS, GV tip tc pht trin v hon thin hn chng
23
trnh DHTH ca mnh vi phc hp cao hn. Mt u im khc ca chng trnh

DHTH chnh l p ng ng c ni ti ca HS, GV cn c nhng phn hi tch cc
(positive feedback) i vi HS, gip HS c thm nhiu trng thi tch cc trong hc tp.
Chng trnh DHTH gip HS c nhiu c hi lm vic theo nhm, vic hc tp v lm
vic theo nhm to nn bu khng kh thn thin, on kt, hc hi ln nhau (sharelearning).
2.5. Gio vin p ng nh th no i vi dy hc tch hp
Nh nu phn so snh gia DHTH v dy hc truyn thng (bng 1), vai tr
ca GV ng yu t ht sc quan trng trong DHTH. D DHTH dc hay tch hp ngang,
GV cng cn p ng nhng yu cu sau:
- GV cn chuyn t dy hc truyn thng sang DHTH, tc thay i phng php
dy hc truyn thng sang DHTH, GV khng ch lm vic vi tng HS m lm vic vi
tng nhm HS.
- GV cn bi dng thm kin thc lin ngnh, b sung kin thc giao thoa gia cc
mn hc.
- GV cn nm phng php hc v dy theo nhm truyn t kin thc c hiu
qu.
- GV cn xc nh vic chuyn i chin lc nh gi HS t dy hc truyn thng
sang DHTH nh ra thi, chm thi, nh gi v kim tra s tin b ca HS.
2.6. Vn dng DHTH trong dy hc b mn trng ph thng Vit Nam
Do nc ta c s khc bit ln v v tr a l v iu kin kinh t x hi gia cc
vng min nn khi p dng DHTH vo cc trng ph thng ca Vit Nam cn phi ch
cc c im trn cho ph hp. Do cn quan tm n 4 loi trng ph thng mang
tnh c th l: cc trng khu vc thnh th, thnh ph; cc trng khu vc nng
thn, xa thnh th; k n l cc trng dnh cho HS con em ngi dn tc (cc trng
dn tc ni tr) v cc trng dnh ring cho HS khuyt tt.
nc ta c kh nhiu trng ph thng nm trong khu vc nng thn, i sng
cn nhiu kh khn. i vi cc trng khu vc ny, chng trnh DHTH tht s rt
quan trng, v n gip cho HS tip thu mt lng kin thc tng hp trong mt thi gian
nht nh; cng nh nh hng cho HS tip tc con ng ca mnh trong tng lai sau
khi tt nghip trung hc c s hoc tt nghip trung hc ph thng.
Hin nay, hu ht cc tnh u c trng dn tc ni tr v nhiu a phng cc
tnh min ni pha Bc v Ty nguyn con em ngi dn tc thiu s hc ti cc trng
ph thng a phng rt ln, cc chnh sch ca ng v Nh nc ta v gio dc quy
nh kh nhiu u tin i vi cc trng dnh cho con em ngi dn tc thiu s,
chng trnh DHTH cn c bit ch trng n vic dy hc ngn ng Ting Vit v kh
nng tip nhn kin thc, k nng cc mn hc. Ngoi ra, DHTH cn nng cao vic truyn
t s giao thoa vn ha ca ngi ng bo vi cng ng x hi ngi Vit.
24
i vi cc trng dnh cho HS khuyt tt, chng trnh DHTH s pht huy rt tt
vic tch ly kin thc cho HS, v c bit ch trng n vic nh hng cho HS hc tip
mt ngnh ngh ph hp sau khi tt nghip. Vi vn kin thc tch ly c, HS khuyt
tt c th hc tip cc trng dy ngh hoc hc tip i hc,
3. Kt lun
DHTH l mt trong nhng nh hng chnh ca i mi chng trnh gio dc ph
thng nc ta sau nm 2015, nhm hng ti mc tiu l chuyn nn gio dc nc ta t
ch yu cung cp kin thc v k nng sang nn gio dc pht trin phm cht v nng
lc hc sinh. DHTH l tun theo quy lut nhn thc ca loi ngi v quy lut pht trin
ca khoa hc, p ng yu cu gii quyt c hiu qu cc vn trong thc tin cuc
sng, i hi HS phi vn dng kin thc, k nng, kinh nghim mt cch linh hot, t
hnh thnh, pht trin ng thi cc nng lc chung v nng lc c tnh chuyn bit, c
th.
Gi tr v l lun v thc tin ca DHTH c nhiu nc trn th gii p dng
thnh cng v trin khai i tr. Tuy nhin Vit Nam vn cha c p dng mt cch
ph bin v c h thng, do vy DHTH cn c nghin cu chuyn su p ng nhu
cu i mi phng php dy hc hin nay v n i mi chng trnh, sch gio khoa
gio dc ph thng sau nm 2015.
TI LIU THAM KHO
[1] Curriculum Council (2008), Integrated approaches to teaching and learning in
the senior secondy school, WACE.
[2] Bi Hin (2001), T in gio dc hc, Nxb T in bch khoa, H Ni.
[3] Trn B Honh (2002), DHTH, http://ioer.edu.vn.
[4] Lake, K. (2004), Integrated Curriculum, School Improvement Research Series
Close up, Vol 8, No 16, http://www.nwrel.org/scpd/sirs/8/c016.html Accessed 16/01/06.
[5] Todd, R. J. (1995), Integrated information skills instruction: Does it make a
difference, SLMW. Vol 3, No 2.
[6] Venville, G & Dawson, V. (2004), Integration of science with other learning
areas, The Art of Teaching Science, pp146-161. Crows Nest, New South Wales,
Australia: Allen & Unwin.
[7] Virtue, D.C., Wilson, J. L. & Ingram, N. (2009), In overcoming obstacles to
curriculum integration, less can be more !, Middle school Journal, 40 (3), 4-11.
[8] Wraga, W.G. (2009), Toward a connected core curriculum. Educational
Horizon, 87(2), 88-96.
[9] Xaviers Roegirs (1996), Khoa s phm tch hp hay lm th no pht trin
cc nng lc nh trng, Nxb Gio dc, (bin dch: o Ngc Quang, Nguyn Ngc
Nh).
25
T tng s phm tch hp:

T ng ngha v trit l
ThS. Hong Ngc Hng*
T mt quy lut, trit l, t tng tch hp c c th ha thnh phng php, gii

php, k thut, k nng trong gio dc, ging dy; v vy, cch gii thiu v tch hp l
mt trong cc nguyn nhn lm cho nh gio thy mng lung, nng n hay thy n quen
n mc khng cn hiu thm nng hiu qu hot ng s phm.
T s ng tnh v tch hp thnh phn quen thuc trong trit l v phng php
gio dc v dy hc Vit Nam, sau y l nhng thng tin bc u t gc nhn lch s
v ng ngha v tch hp, gp phn nng hiu qu gii thiu tch hp di dng phng
php.
1. Lch s
1.1. Trit l
Vit Nam, t thi Php thuc, t tng s phm tch hp (v ni dung tri thc)
c th hin r nht mn Cch tr (dy v cu to c th ngi + V sinh c th ngi
+ Mi trng v thin nhin); tn mn hc l Cch tr xut pht t cm t cch vt tr
tri. Vic ni gn cch vt tr tri thnh cch tr khng ch l s rt gn ngn t m cn
th hin t tng dy (v) hc, trit l gio dc, by gi qua vic phi hp cc hot ng
khc nhau, cc thnh phn khc nhau ca mt h thng bo m s hi ha chc nng
v mc tiu hot ng ca h thng y tch hp.
Trong Trit s Trung Hoa, cm t cch vt tr tri xut hin u tin trong sch i
hc, thuc T Th (Trung Dung, i Hc, Lun Ng, Mnh T) ca phi Nho gia. Sch
i hc c Tng T, chu ni Khng T trch t b L K, gm 2 phn: phn I l
nhng li do Khng T truyn cho Tng T dy ngi php tu t; phn II l ging gii
ca Tng T v phn I.
Trong 8 iu mc thuc phn I, sch dy: Tr tri ti cch vt, vt cch nhi hu tri
ch (tr thc bit c do tip xc vi s vt, vt c tip xc ri sau tri thc mi
n).
- Trnh Huyn i ng Hn gii: Cch l n cng, vt nh l s vt.
- Phi Trnh Chu i Tng nhn mnh: Tri thc vn c ngi, nhng nh
hng ca vt dng lm cho mt i, cn phi cch vt hoc tc vt cng l ly li.
Trnh Di gii: Cch nh l xt n cng, vt nh l l. Nh vy l xt n cng l vy
* Trng i hc S phm i hc Nng
26
(Nh Trnh di th, Cun 18). Chu Hy gii: Ni mun t n ci bit ca ta th cn c

vo vt v xt n cng ci l ca n (T Th, chng cui, tp ch).
- Trnh Ho v Lc Tng Sn (siu hnh): V tr cha h cch ly con ngi,
nhng con ngi t cch ly v tr. Vic hc l nhm b che lp y tr v bn th. Ci
cn bit, cn t ti l ci tm.
- Cch vt l kho st ci tm. Ci th ca tm rt ln. Nu c th pht huy c
cng cc ca tm ta, th s ha hp vi Tri.
- Vng Dng Minh k tha t tng trn y v a ra mt s kin gii khin
h t tng siu hnh tr nn mch lc. Khi c ngi hi ng: nu bo trong tri t
khng c vt g ngoi tm, vy hoa kia trong ni su, t n t tn, th c lin quan g ti
tm? Vng Dng Minh gii thch: Khi ngi cha xem hoa, hoa kia v tm ngi
cng l tnh mch. Khi ngi n xem hoa, th sc hoa kia pht chc tr thnh r rng.
Mi bit hoa kia khng phi ngoi tm ngi (Truyn Tp Lc, Quyn 3). Mt on
khc ca sch ny chp li Vng Dng Minh: Minh linh (tm) ta l ch t ca Tri
t, qu thn, mun vt Tri t, qu thn, mun vt m tch khi minh linh ta th
khng cn c Tri t, qu thn, mun vt na (Quyn 3).
- V tr l mt ton th tm linh, trong ch c mt th gii l th gii thc ti v
hu hnh m ta kinh nghim ly. V th, khng c ch cho th gii tru tng nh kin
gii v l ca Chu Hi (xt n cng ci l ca s vt). Vi Vng Dng Minh, tm
v l l mt)
- Theo Vng Dng Minh, cch (trong cch vt, ci cch) c ngha l sa,
hay chnh (sa cho ng); vt c ngha l s vt, v cng c ngha l s vic; s vic
khng ch gn trong s kin, m cn bao hm ngha o c, lun l; nh hng vo
hiu knh cha m, th hiu knh cha m l mt vt. Nh th, vt c ngha trn ton
b cc kha cnh lin quan v thuc v i sng con ngi.
- Theo ngha ny, cch vt khng c ngha l tm hiu s vt, m c ngha l
chnh vic, tc lm cho ngay chnh s vt, s vic. iu ny ng ngha vi vic ta t
ti cng lng tri ca tm ta i vi s vt; lc , mi s vt ta u t c ci l ca
n.
- Cch vt l s trin khai nim lm sng c sng (ti minh minh c) ni n
trong sch i hc. Tuy nhin, phi da vo u cch vt - chnh vic? Theo Vng
Dng Minh: Bn th ca minh c (tm) l lng tri; cho nn lm sng c sng v
thn dn chnh l tr lng tri (thc hnh nhng g lng tri dy bo); theo ng: ta tt hay
xu, u c cng mt tm trong cn bn, n khng b che bi t ( ring) v t n biu
hin qua phn ng mau chng ca ta i vi s vt. V d, khi thy a b sp ri xung
ging, phn ng trc nhin u tin ca ta l ni lo s cho n. Chnh ci nh sng bn
trong tm ta mch bo ta phi cu a b; v ci nh sng l ci nht th ca v tr.
- Mt khc, cch vt nh th do kinh nghim quan st v gii quyt vn hng
ngy.
27
- Lng tri thuc v bit - tri, cn tr lng tri thuc v hnh - lm. Mun
t ci tr lng tri, khng ch chim nghim v trm t (theo li Pht, Lo), m phi lm,
phi chp nhn thc ti ca s vt.
- Tm li: khi i din vi nhng vn cn gii quyt, lng tri s nh cho ta
bit tnh cht ca vt l tt hay xu, phi hay tri; khi bit vt l tt, th phi thi
hnh vi lng thnh; khi lng tri bit l xu, th cng phi ng thi hnh vi lng
thnh. Nh gp b ri ging, nu ta tm c khng theo lng tri do ngh t th hay phn
thng, th ta cho t (t dc) che m bn tm (cng l bn th ca Tri); cn khi
thun theo lng tri l ta chnh vic v tr lng tri - lng tri thuc v bit,
cn tr lng tri thuc v hnh - lm.
- Lng tri ch gip nhn bit l phi tri, nhng ci bit trong ta l cha hon
thnh v cha to thnh qu ngoi ta; ch khi thc hnh lng tri (c sng kin kinh
nghim v lng tri) th ci bit ca lng tri mi hon thnh. y l l do gp 2 mc
thnh mt: cch vt + tr tri, gii thch cho cu nguyn vn trong i hc: cch vt
ti tr tri.
- Lng tri ch cho bit phi lm (hoc khng lm) iu g, nhng khng ch dn
cch lm th no (thiu k nng chuyn mn); mun bit th phi hc nhng phng
php thit thc hnh ng hp hon cnh.
- Nu kin tr tu dng cch vt tr tri, th dn xa c cc chng ngi ngn
tr bn th ca tm; n lc no s t tn cng ca bn tm, tc l tr v tnh trng
thin uyn - nht th vi tri t vn vt.
1.2. Mn hc
- Tiu hc, mn T nhin X hi (Vit Nam Dn ch Cng ha, sau Cch mng
Thng 8, c xut x t mn Cch tr trc CM thng 8.
- Mn Vn vt (ban A, Khoa hc thc nghim - gio dc min Nam trc nm
1975) c dy thm Th nhng, t , hnh tinh, thin h,ch khng ch v dy cht
sng nh mn Sinh hc. Cm t khoa hc thc nghim cng gp phn ni ln mc tiu
gio dc theo nh hng hc nhng phng php thit thc hnh ng hp hon
cnh
- T nm 1987, nc ta xy dng mn Tm hiu T nhin v x hi theo quan
im tch hp - t lp 1 n lp 5.
- Chng trnh nm 2000 c hon chnh thm mt bc, tuy nhin khi nim
tch hp vn cn xa l vi khng t gio vin; mt s c nhn thc ban u nhng cn
hn ch v k nng vn dng. Ni mt s gio vin c nhn thc ban u v cc v y
vn hiu tch hp ch dng trong dy hc m cha thy n c s dng trong nhiu
lnh vc mc d c gii thiu v tch hp:
Qua cc kin thc lch s gio dc: Thi k Khai sng - ch mt quan nim gio
dc ton din; thnh lp mt loi hnh nh trng c cc thuc tnh tri ca cc loi hnh
nh trng vn c.
28
Qua l lun dy hc cc b mn: Tch hp c hiu l s kt hp, t hp cc ni

dung t cc mn hc, lnh vc hc tp khc nhau (theo cch hiu truyn thng t trc ti
nay) thnh mt mn hc mi hoc lng ghp cc ni dung cn thit vo cc ni dung
vn c ca mn hc (nh: lng ghp ni dung gio dc dn s, mi trng, an ton giao
thng trong cc mn hc o c, Ting Vit hay T nhin v x hi xy dng mn
hc tch hp t cc mn truyn thng.
- C th thy, lng tri v s phm tch hp ch c th cho nh gio bit phi lm
(hoc khng lm) iu g tch hp, nhng cha ch r cch lm th no tch hp
trong dy hc (thiu k nng chuyn mn v dy hc tch hp); v vy, cn phi hc
nhng phng php tch hp thit thc hnh ng hp hon cnh.
- a t tng s phm tch hp vo trong qu trnh dy hc l cn thit. dy hc
tch hp l mt xu hng ca l lun dy hc v c nhiu nc trn th gii thc hin.
2. Mt s t ng lin quan
2.1. T in ting Vit, Vin Ngn ng hc (nm 2006)
Stt
Ch
ng t
1)
2)
hp
(tr 465)
danh t
tch
(tr 981)
tnh t
danh t
ng t
Gii ngha
gp chung (cng loi nhng ln hn hai con sng hp
thnh mt dng sng)
tp hp mi phn t ca cc tp hp khc, trong quan h
gia chng;
khng mu thun; ng vi i hi
kt qu ca php nhn
dn gp tng t cho thnh s lng ng k
Tch hp (tr.981): lp rp, ni kt cc thnh phn ca mt h thng theo quan im

to nn mt h thng ton b
2.2. Theo Thiu Chu: Hn Vit t in, TP H Ch Minh, 1993.
2.2.1. Tch: c t nht 27 ch (tch) vit khc (khc ngha), trong c 12 ch ng
ch :
Stt
Trang
3)
34
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
12)
270
274
288
357
361
495
606
661
675
Gii ngha
Nhng g khng do cc v chnh nh (ngay thng, ng ng) bo cho
bit. V d: qui tch l kiu vn chng dng in tch t ngi bit
Xa, lu ngy
Sng, r
(tch), ch. VD: Tch nghi l ni tch bch mi nghi ng
Nh git (cn c l trch
t mn, t c mui 1 ch tch khc (t xu, hi)
Tch ly n thnh cng (cng tch); kho tch: xt khen thng
Xn tay, ci o (sn sng chu kh nhc)
Phi kh nhc l chn mi bc c 1 bc ngn
Vua (duy tch tc phc: ch vua mi to c phc); tam chng tht
29
13)
14)
680
715
tch: 3 ln cu, 7 ln mi; php; sng t;

Du vt; theo du;
Tng phm t triu nh; cy trng ca cao tng nh Pht
2.2.2. Hp
Stt
Trang
1.
81
2.
442
Gii ngha
- Ch hp trong ng tm hp lc.
- Gp li, ng (hp php = phi php);
- hp trong lc hp: 6 ci = 4 phng + bn trn tri + bn di
t;
- ph hp: dng tre khc ch ln, ri ch i, mi bn gi mt na;
khi c vic lin quan th mi bn ly na th tre ca mnh khp li,
nu ng khp (ph hp) th cng lm theo;
- t hp (hp y vit khc vi ch hp ni trn): vic cng (t)
chung (hp) mt ng t miu thy t.
2.3. Phng Ty
Tch hp l mt trong cc quan im xc nh ni dung dy hc trong nh trng
ph thng, xy dng chng trnh mn hc nhiu nc. Ting Latinh: integer l ton
b, ton th
Ting Anh:
- Integration: s phi hp cc hot ng khc nhau, cc thnh phn khc nhau ca
mt h thng bo m s hi ha chc nng v mc tiu hot ng ca h thng y
- Integrated: tp hp, tch cp, mt hoc nhiu phn t ring l vo cng mt din
tch
- Integrate: (t in Anh -Anh (Oxford Advanced Learners): kt hp nhng phn,
nhng b phn vi nhau trong mt tng th - chng c th khc nhau nhng tch hp vi
nhau.
3. Kt lun
S y hn nu b sung vic tip cn tch hp t gc t nguyn, tuy vy, vi t
nhiu thng tin trn y c th rt ra i iu suy gm:
3.1. Vic du nhp cc t tng s phm trong xu th ton cu ha, khi s kt ni th
gii phng cng rng su, gip gio gii Vit Nam tip nhn nhiu t tng s phm v
tch hp l mt trong s .
3.2. Tch hp l t tng, trit l, nguyn tc, quan im gio dc;
3.3. Tch hp mang nhng ngha thm thy c truyn;
3.4. T gc nhn khng gian cho thy tch hp cng l s kt ni, tng tc mi
nguyn liu t th gii phng, t cc a im trong mt nc, mt tnh, huyn, trng,
khu lp hc, dy phng hc, tng, n cc v tr trong mt phng hc to thnh sn
phm ph hp cho cc mc tiu dy hc v gio dc.
30
3.5. T gc nhn thi gian cho thy tch hp i hi nh gio nhng k nng cn
thit huy ng nhng tri thc, kinh nghim nhn loi t qu kh, hin ti phc v
cho vic hnh thnh v pht trin ngun nhn lc ph hp cho tng lai.
3.6. T gc nhn qu trnh cho thy, qu trnh dy hc ni chung v qu trnh tch
hp ni ring cng l qu trnh x hi. Qu trnh tch hp cng gm cc nhn t: mc
ch, mc tiu, nhim v, ni dung, phng
php, phng tin, ngi phc v, ngi th
hng, kt qu,
3.7. Hiu v lm (tri hnh) theo trit l
tch hp (cch vt tr tri) lun em li nhng
hiu qu c th cho hot ng dy hc v gio
dc;
3.8. Dy hc tch hp khng ch ngi
hc t ci bit (tri) m phi gip hc pht trin
k nng gii quyt vn (hnh), qua pht
trin sc sng to nhim v pht trin nhn
thc, pht trin cp t duy cho ngi hc.
31
Tng quan mt s vn c s l lun

ca Dy hc phn ha
TS. L Th Thu Hng*1
Tm tt
Dy hc phn ha (DHPH) l mt trong nhng nh hng c bn ca gio dc ph
thng sau 2015. y l vn c quan tm nghin cu, vn dng t lu, nhiu quc
gia trn th gii. Bi bo tp trung trnh by tng quan mt s vn c s l lun ca
DHPH: l thuyt x hi hc ca qu trnh dy hc; l thuyt v vng pht trin gn nht;
thuyt a tr tu; trnh nhn thc, s thch, phong cch hc ca hc sinh (HS), nh
hng dy hc tch cc ha hot ng hc tp ca hc sinh. T i n ci nhn r nt
hn v nh hng DHPH.
T kha: dy hc phn ha; c s l lun; thuyt a tr tu, vng pht trin gn nht.
1. t vn
Ngh quyt Trung ng 8 kha XI nu r nh hng: Gio dc Vit Nam pht
trin ton din v pht huy tt nht tim nng, kh nng sng to ca mi c nhn; yu gia
nh, yu T quc, yu ng bo; sng tt v lm vic hiu qu [1]. thc hin tt ni
dung , DHPH phi c xem nh mt trong nhng nh hng c bn ca i mi gio
dc ph thng Vit Nam sau 2015 nhm pht trin nn gio dc nc nh theo nh
hng tip cn nng lc ngi hc.
DHPH c nghin cu v vn dng rt nhiu nc trn th gii, trong pht
trin nht l M. Gibson (2010) vit: DHPH khng phi l mt xu hng dy hc
mi v cng khng phi l mt quan nim mi v dy hc (theo [2]). Nhng nghin cu
v DHPH c bt u t lu trn c s nhng thnh tu nghin cu trc v nhng
kt qu nghin cu ny c xem nh nn tng c s l lun vng chc ca nh hng
DHPH.
2. Ni dung
2.1 L thuyt x hi hc ca qu trnh dy hc
Qua nghin cu, tm hiu cc ti liu chng ti nhn thy mt s nh gio dc v
nghin cu gio dc xem l thuyt v mt x hi hc c xy dng bi nh tm l hc
Nga, Vygotsky (1896-1934) l c s nghin cu v qu trnh gio dc, s thay i
trong lp hc v ti pht trin (Blanton, 1998; Flem, Moen, v Gudmundsdottir, 2000;
Trng i hc S phm i hc Thi Nguyn
32
Goldfarb, 2000; Kearsley, 1996; Riddle v Dabbagh, 1999; Rueda, Goldenberg, v

Gallimore nm 1992; Shambaugh v Magliaro nm 2001; Tharp v Gallimore, 1988)
(theo [6]).
L thuyt v mt vn ha x hi vi nhng nghin cu ca Vygotsky v sau l
Wertsch em li nhiu ngha tch cc i vi qu trnh dy hc v gio dc trong nh
trng. L thuyt ny da trn tin cho rng mi c nhn HS phi c hc tp trong
mt x hi c th v bi cnh vn ha nht nh (Blanton, 1998; Flem v cs, 2000;
MacGillivray v Rueda, 2001; Patsula, 1999; Tharp v Gallimore, 1988). Nhng hon
cnh xc nh nh vy l cn thit cho s pht trin cc chc nng bc cao hn v cc
chc nng ny ch c th c hnh thnh v pht trin nh cc nhn t x hi (Blanton,
1998; Riddle v Dabbagh, 1999; Rueda v cng s, 1992; Shambaugh v Magliaro,
2001). Do , nhn t x hi l c s cho s pht trin ca nhn thc (Kearsley, 1996;
Kearsley, 2005; MacGillivray v Rueda, nm 2001; Patsula nm 1999; Riddle v
Dabbagh, 1999; Scherba, 2002). Hn na, l thuyt ca Vygotsky cng a ra quan im
xem gio dc l mt qu trnh din ra v pht trin lin tc ch khng phi l sn phm
ca mt qu trnh (Riddle v Dabbagh, 1999) (theo [6]).
Nhng nghin cu v DHPH phn nh l thuyt vn ha - x hi ca Vygotsky,
nhng nguyn l ch yu ca n u nm trong mi quan h gia cc nhn t x hi, gia
GV v HS. Tomlinson (2010) ch ra rng GV l ngi c o to hng dn, iu
khin qu trnh dy hc. Bng cch s dng cc phng php, hnh thc t chc dy hc
thch hp, GV s gip mi ngi hc t n tim nng hc tp ca mnh trong hon cnh
nht nh. HS, di s hng dn, iu khin ca GV s c lp, t gic v tch cc nhn
thc chim lnh cc kin thc, k nng v c thi hc tp ngy cng tt hn. Mi
quan h gia HS v GV r rng l mi quan h tng h, tc ng qua li v ph thuc
ln nhau, nhng n lc chung ca c GV v HS s nng cao cht lng dy hc. Ngc
li nhng hn ch trong k nng ging dy ca GV cng s nh hng tiu cc n HS
trong pht trin vng pht trin gn nht ca cc em.
Thc tin dy hc hin nay cho thy, GV khng cn l ngi ng trc lp
thuyt trnh t u n cui v nhng g HS cn hc na. H phi hng dn cho HS
phng php t hc. Gio vin phi tm ra con ng lm cho vic hc tr thnh mt
phn trong cuc sng hng ngy ca tr. Phng php tip cn mi ny cho rng HS hc
bng cch tham gia vo cc hot ng tm hiu, chim lnh kin thc, k nng mi da
trn nhng g cc em bit (Dennis, 2000) ([4]). HS t chim lnh cc tri thc ny v
sau s dng n tip tc chim lnh nhng tri thc mi. Cc em bit bin qu trnh
hc thnh qu trnh t hc theo cch ph hp vi mnh. p ng nhu cu ca tt c HS
v khuyn khch cc em pht huy th mnh, u im ca mnh, GV cn tin hnh dy hc
theo nh hng phn ha.
2.2. L thuyt v vng pht trin gn nht
Nhn chung, dy hc bng cch ny hay cch khc u nhm mc ch gp phn
pht trin HS nhng dy hc c coi l ng n nht nu n em li s pht trin tt
nht cho ngi hc. Vygotsky (1896 - 1934), nh tm l hc Nga cho rng: Dy hc c
33
coi l tt nht nu n i trc s pht trin v ko theo s pht trin (theo [2]). C s ca
quan im ny l l thuyt v vng pht trin gn nht - ZPD (Zone of Proximal
Development). Khi nim ZPD bt ngun ch vi s gip ca ngi khc, a tr c
th hon thnh mt nhim v hc tp m trc chnh n khng th t hon thnh c.
Vygotsky m t ZPD l s khc bit gia mc pht trin thc t v mc pht trin
c th t c. Mt mt tr tu ca HS ch c th pht trin tt trong qu trnh dy hc
khi thy gio pht huy tt vai tr ca ngi t chc, iu khin, lm gim nh kh khn
cho HS trong qu trnh nhn thc, bit cch khuyn khch HS tch cc tham gia vo hot
ng nhn thc. Mt khc i vi HS pht trin tr tu ca mnh khng c cch no
khc l phi t mnh hot ng, hot ng mt cch tch cc v t gic. chnh l bn
cht ca ca mi quan h bin chng gia dy v hc, gia hot ng v pht trin.
Thng qua hot ng tr tu, HS pht trin dn tng bc t thp n cao. Bi vy
cc bin php gio dc ca thy cng phi thay i cho ph hp vi tng bc thang ca s
pht trin. Theo l thuyt ca Vygotsky, trnh ban u ca HS tng ng vi vng
pht trin hin ti. Trnh ny cho php HS c th thu c nhng kin thc gn gi
nht vi kin thc c t c trnh mi cao hn. Vygotsky gi l vng pht
trin gn nht. Sau thy gio li tip tc t chc v gip HS a HS ti vng pht
trin gn nht mi sau n li tr v vng pht trin hin ti. C tip tc nh vy
s pht trin ca HS i t nc thang ny n nc thang khc cao hn.
Vygotsky cng ch ra rng nhng tr em khc nhau c vng pht trin gn nht
khc nhau v ZPD ca mi a tr s pht trin th no ph thuc rt nhiu vo trnh ,
nng lc ca ngi thy. Do , c th ni ZPD chnh l nn tng l thuyt c th tin
hnh DHPH. Ni dung dy hc, quy trnh dy hc v cch HS th hin nhng g c hc
khi tin hnh dy hc theo nh hng phn ha cn ph hp vi vng pht trin gn nht
ca mi c nhn.
Cc nh gio dc cng ch ra rng mt HS s pht trin vng pht trin gn nht ca
mnh v t hc tp c lp c nu ngi trc ht c hng dn bi mt GV
hoc chuyn gia gio dc (Blanton, 1998; Kearsley, 2005; Riddle v Dabbagh, 1999;
Rueda v cng s, 1992). Theo , qu trnh dy hc tch cc tha nhn nhng g m
ngi hc bit trc khi mt k nng mi c dy hoc kin thc mi c gii thiu
(MacGillivray v Rueda, 2001). K nng ca ngi hc ch c th c m rng v pht
trin phong ph thng qua cc hng dn c mc ch ca GV hoc ngi ln (Blanton,
1998; Riddle v Dabbagh, 1999; Rueda v cng s, 1992). Vai tr ca GV lc ny tr
thnh ngi hng dn, iu khin c mc ch qu trnh dy hc nhm gip HS pht
trin vng pht trin gn nht ca mnh (Blanton, 1998; Rueda v cng s, 1992) (theo
[2]).
2.3. Thuyt a tr tu
Nh tm l hc ngi M, Gardner pht trin Thuyt a Tr tu cng nhn nh rng
mi ngi c tr tu khc nhau v hc hi bng nhiu cch khc nhau. L thuyt ca
Gardner cho rng nh trng phi coi HS l trung tm v c chng trnh ging dy ph
hp vi tr thng minh ca tr.
34
Cc l thuyt v cch HS hc, ni dung cc em hc v k hoch dy hc ca GV

c cc nh gio dc hc tp trung tho lun rt nhiu (Burton, 2000; Guild nm 2001;
McIlrath v Huitt, 1995). Nhng nghin cu ny chng minh rng c nhn HS khng
hc theo cng mt cch (Fischer v Rose, nm 2001; Green, 1999; Guild nm 2001; Mulroy
v Eddinger, 2003). ng thi, vic tng cng c s tri thc v tnh a dng ca ngi hc
mang li nhng tc ng tch cc i vi GV trong vic xem xt cc hot ng dy hc,
thay i chng trnh ging dy v cc k thut nh gi (Brooks, 2004; Cohen,
McLaughlin, v Talbert, 1993; Davis v cng s, 2000; Fischer v Rose, nm 2001; Green,
1999; McIlrath v Huitt nm 1995; Mulroy v Eddinger, 2003) (theo [2]).
Thuyt a Tr tu ca Gardner (1993) xut pht t quan im cho rng, tr thng
minh l mt n v c th o c [2]. L thuyt ca Gardner tp trung vo 8 nng lc t
duy v nu bt s cn thit phi p ng tnh a dng v tr tu ca mi a tr. Mt k
thut dy hc hoc chng trnh ph thuc rt nhiu vo mt trong nhng nng lc t duy
ny (Amstrong, 2009) (theo [2]). Cc nng lc t duy khc nhau c xem nh l cng c
hc tp v gii quyt vn (Campbell v cng s, 1999; Green, 1999), to c hi cho
tt c HS bng cch lm phong ph thm lp hc thng qua nhiu k thut v cc hnh
thc nh gi, pht trin HS v pht huy im mnh ca chng (Campbell v cng s.,
1999; Gardner, 1999; Green, 1999) (theo [2]). S d nh vy l bi l thuyt ca Gardner
khng nh mi ngi trong chng ta u tn ti t nht 8 nng lc t duy. V ngay t tui
bt u i hc, mi a tr bc l thin hng pht trin cc tr tu c trng no
ca mnh. C em mnh t duy lgic ton hc, c em pht trin t duy v ngn ng,...
DHPH thay v b r cc em trong mi tr tu ring l s tp trung vo vic to iu kin
cho cc em c pht huy nhng s trng ca mnh, gip cc em tm c s thnh
cng nht nh ngay c i vi nhng HS tng nh yu - km nht lp. y chnh l tnh
nhn vn ca nguyn tc DHPH m cc nh gio dc lun hng ti.
2.4. Nhu cu nhn thc ca ngi hc
Cc nh nghin cu gio dc u c chung nhn nh: HS ngy cng a dng hn
(Gable v cng s., 2000; Guild nm 2001; Hall, 2002; Hess, 1999; McAdamis nm 2001;
McCoy v Ketterlin Geller nm 2004; Sizer nm 1999; Tomlinson, 2004; Moon, v
Callahan, 1998). Thc t trng hc cho thy mt lp hc c th c nhng HS khuyt tt,
HS vi ngn ng m khc nhau, mt s HS b bnh t k, trong ng ch l c
nhng HS c nng khiu. iu ny phn nh s a dng ny ngy cng tng (Mulroy v
Eddinger, 2003 Tomlinson, 2001, 2004). Vic dy hc trn lp chu nh hng bi cc
yu t gii tnh, vn ha, kinh nghim, trnh , nng khiu, s thch ca HS v c bit l
cch tip cn dy hc c th (Guild, nm 2001; Stronge, 2004; Tomlinson, 2000, 2010)
(theo [2]). Hu ht tr em trong mt lp u cho rng chng khng ging nhau v nh
trong khi mt s c th mnh trong th thao th nhng em khc c th thch hc vn ha
(Tomlinson, 2000 [0]). iu ny l c s cc nhu cu nhn thc khc nhau ca ngi
hc cn c quan tm v p ng (Tomlinson, 2010 [8]). Tham gia vo qu trnh DHPH,
mi HS s c trao thm c hi t c mc tiu hc tp trn c s xem xt cc em
di gc c nhn (Fischer v Rose, 2001; Mulroy v Eddinger, 2003; Stronge, 2004;
Tomlinson, 2000) [7]. V th vn t ra l GV cn thit phi tm hiu nhng khc bit
35
gia cc c nhn HS trong mt lp hc (Guild, 2001; Mulroy v Eddinger, 2003

Tomlinson;, 2001c, 2002). Brighton (2002); Fischer v Rose, (2001); Griggs (1991);
Guild (2001); Tomlinson (2010) u cho rng: Cc lp hc ngy nay nn c xy dng
trn c s nhng nhu cu khc nhau ca HS [8].
Thc tin cho thy khng phi tt c mi HS u c phong cch hc ging nhau. R
rng vic nhn thc v phong cch hc khc nhau ca HS l mt phng tin quan trng
nm c nhng yu t khc bit v gip cc em tin b (Strong, Silver, v Perini,
2001). M hnh gio dc da trn cc phong cch hc gip GV ln k hoch bi dy v
chng trnh ging dy vi mc ch lm th no HS c th hc tt nht (Strong v
cng s., 2001). Nh kh nng xc nh phong cch hc ca HS v c cch dy ph hp
GV c th h tr HS t c kt qu hc tp tt hn v ci thin thi ca cc em i
vi vic hc (Green, 1999). Xc nh phong cch hc cho php mt GV tn dng im
mnh ca HS v c th n gin ha mt kin thc m ban u cc em gp kh khn
(Green, 1999). Fine (2003) a ra kt qu tch cc v mt im s ca HS khi cc em
c hc theo phong cch ph hp vi mnh. HS th hin kt qu hc tp tt hn ng k
khi cc em c dy hc thng qua phng php tip cn ph hp vi phong cch hc so
vi nhng phng php dy hc truyn thng. Hn na, thi hc tp ca HS cng
c ci thin ng k khi cc em c khai thc im mnh ca mnh trong qu trnh
dy hc (theo [5]).
S thch ca HS thng khc nhau, nhng mi quan tm ny ca HS c th tr
thnh cng c hiu qu h tr vic hc trong lp hc phn ha. Tomlinson, 2010 [8]
nhn thy: s thch, mi quan tm ca HS c xem nh mt ng lc mnh m m mt
GV c th tn dng tin hnh DHPH. GV nn tm cch tch cc ha hot ng hc tp
ca HS bng cch khai thc nhng g m cc em hng th, quan tm v to mi lin h
gia nhng vn vi nhng g din ra hng ngy trn lp. Cc hot ng v cc cuc
tho lun c xy dng xung quanh mi quan tm ca HS v kinh nghim sng ca cc
em s lm cho ni dung dy hc tr nn gn gi, c ngha hn (Bosch, 2001;
MacGillivray v Rueda, 2001; McBride, 2004; Tomlinson, 2010) [8]. Hu ht HS, thm
ch c nhng em yu - km u c kh nng v nim am m no . V th cn to c
hi cho cc em khm ph v th hin s thch, mi quan tm ca mnh m nh s vt
qua cm gic tht bi din ra trc y.
Theo [2], DHPH coi lp hc nh mt mi trng giao lu, trong tn ti c nhng
yu t ging v khc nhau (Bosch, 2001; Brimijoin, Marquissee, v Tomlinson, 2003;
Lawrence, 2004; Tomlinson, 2003). DHPH cho php to ra mt mi trng m tt c
HS u c th thnh cng (Lawrence, 2004; Tomlinson, 2000 [0]). HS khc nhau yu t
c bn l trnh nhn thc, s thch v phong cch hc. Trong lp hc phn ha, GV c
ngha v tm hiu nhng yu t khc bit ti a ha tim nng hc tp ca mi HS
trong lp.
DHPH cn ch ra rng GV nn ln k hoch cc ni dung dy hc v cc hot ng
dy hc ca mnh cho ph hp vi phong cch hc ca HS. Hn th, DHPH c th to c
hi thc y nhm hc tp v cung cp cc la chn cho c nhn hc tp c lp.
Nhng GV nm r nhu cu hc tp ca HS s gip cc em c c nhng la chn hiu
36
qu v phng php hc tp tt nht, ng thi, iu ny cng to iu kin cho GV a

ra nhng nhim v u tin nhm pht huy kinh nghim hc tp ca tng HS. Hc sinh,
vi k hoch hc tp ca c nhn mnh, c th c hng dn hon thnh nhim v
thng qua , hnh thnh v rn luyn nhng k nng cn thit trong khi y nhanh
chng trnh hc c a ra di dng chng trnh ng kn hoc nghin cu ch
c lp (theo [2]). DHPH gip GV c th tin hnh dy hc da trn cc ch , a
nhng kin thc c lin quan v c ngha vo qu trnh dy hc.
Bn cnh , HS trong cng mt lp thng c trnh nhn thc khng ng u,
c bit l trong bi cnh hin nay [0]. DHPH pht trin cc c hi thnh cng trong hc
tp cho HS. GV cn c kh nng phn ha trnh nhn thc ca HS t quan tm
v cung cp nhng nhim v dy hc ph hp, khng qu kh hoc qu d i vi tng
i tng.
Tomlinson (2000) [7] xc nh DHPH l mt trit l dy hc da trn tin cho
rng HS hc tt nht khi GV iu chnh qu trnh dy hc cho ph hp vi trnh , s
thch v phong cch hc tp ca cc em. Mc tiu chnh ca DHPH l nhm ti a ha
kh nng hc tp ca HS. Ngoi ra, Tomlinson cng ch ra DHPH c th c thc hin
theo nhiu cch khc nhau v nu GV sn sng s dng trit l dy hc ny trong qu trnh
dy hc th nhu cu hc tp ca HS s c p ng nhiu hn. Tomlinson (2000) cho
rng "DHPH khng ch l mt chin lc dy hc, cng khng phi l mt cng thc
dy hc m l mt cch t duy mi v qu trnh dy v hc" [7].
2.5. Nhng hn ch khi dy hc ng lot
GV ngy nay cn phi bit lm th no p ng vi s a dng lun c ny
sinh trong qu trnh dy hc (Fischer v Rose, nm 2001; Flem v cng s., 2000; McCoy
v Ketterlin Geller, 2004; Mulroy v Eddinger, 2003; Sizer, 1999 Tomlinson, 2004). Vic
s dng mt chng trnh duy nht v cch dy chung cho tt c HS s khng cn p
ng c nhu cu ca i a s HS na (Forsten, Grant v Hollas, 2002; McBride, 2004;
McCoy v Ketterlin Geller, 2004; Tomlinson, 2000; Tomlinson v Kalbfleisch, 1998
(theo [2])). Vic tin hnh cc bi ging thng qua mt cch tip cn dy v hc duy nht,
b qua yu t khc nhau ca HS v cch hc, trnh v s thch s em li nhng gi
hc n iu v nhm chn (Fischer v Rose, 2001; Forsten v cng s., 2002; Guild
2001; Tomlinson v Kalbfleisch, 1998, Balliro 1997 (theo [2]).
Bn cnh , vic p ng nhng nhu cu hc tp ca HS s thc y ng c hc
tp v pht huy c tnh tch cc hc tp ca HS (Stronge, 2004; Tomlinson, 2004 (theo
[2])). B qua nhng khc bit c bn ny c th dn n tnh trng mt s HS tr nn
nhm chn, th v b b li ng sau (Tomlinson v Kalbfleisch, 1998 (theo [2])).
Nhng HS kh - gii v tch cc c th s tr nn qu ti khi GV c nhi nht thm kin
thc cho cc em (Tomlinson v Kalbfleisch, 1998 [2]). R rng HS s hc tt hn, hiu qu
hn khi cc nhim v a ra ph hp vi cc em, khng qu d hoc qu kh (Tomlinson,
2004 [2]).
DHPH xem nhng g din ra trn lp thuc v trch nhim khng ch ca GV m
cn ca HS. Da trn quan im ny, Mulroy v Eddinger (2003) b sung rng DHPH
37
ngy cng tr nn c ngha trong bi cnh HS ngy cng a dng hn. Trong mi
trng hc tp DHPH, GV v cc lc lng lin quan to ra nhng iu kin dy hc tt
nht cho HS. Cc ti liu u c chung quan im cho rng cng trong mi trng ny,
mi HS u c th pht huy nhng im mnh ca ring mnh khi c cung cp c hi
th hin cc k nng thng qua nhng k thut nh gi (Mulroy v Eddinger, 2003;
Tomlinson, 2000; Tomlinson v Kalbfleisch nm 1998; Tuttle, 2000) (theo [2]).
DHPH a ra nhng bin php hiu qu trong vic gii quyt tnh a dng ca HS,
trnh nhng hn ch ca dy hc ng lot (McBride, 2004); trong pht trin nhng nng
lc nhn thc v phong cch hc khc nhau (Lawrence, 2004; Tuttle, 2000) (theo [2]). N
cung cp mt nn tng quan trng cho tt c GV v to nn c hi thnh cng cho mi
HS. Cc lp hc phn ha cn cn i nhu cu hc tp chung ca tt c HS vi nhu cu c
th ca tng i tng. DHPH c th gii phng cc em khi vic b gn nhn, cung
cp cho tng em c hi hc tp tt nht.
Theo Tomlinson (2010) DHPH i hi GV phi thay i cch t duy ca mnh trong
hon thnh chng trnh ging dy v thc y h hng ti vic p ng nhu cu ca c
nhn HS. N cho php GV c tp trung vo nhng yu t c bn ging nhau ca tt c
HS, tuy nhin trong qu trnh ging dy, tc v khi lng tri thc dnh cho cc em s
c phn ha. N gip cho HS c th nhn thc nhanh nht, nh lu v hiu su nht c
th. GV thc hin nh hng DHPH thng s nhn thy rng h c th s dng thi
gian v ngun hc liu mt cch linh hot v sng to, h tr to ra mt bu khng kh
hp tc trong lp hc [8].
2.6. nh hng dy hc tch cc ha hot ng hc tp ca hc sinh
Mt nguyn l c bn ca DHPH l GV phi li cun tt c HS tham gia vo qu
trnh dy hc. Subban (2005) ch ra cc nghin cu ca Coleman, 2001; Guild, 2001; Hall,
2002; Sizer, 1999; Strong v cng s, 2001 u cho rng thit k chng trnh ging dy
cn tch cc ha hot ng hc tp ca HS v c kh nng lin h kin thc vi thc t
cuc sng ca cc em; c nhng nh hng tch cc thc y HS tin b [2]. Gio vin
cn phi c nhng hiu bit nht nh v nn tng vn ha, kin thc ca HS
(MacGillivray v Rueda, 2001). iu ny cho php GV tm ra im mnh ca HS mnh v
t gip cc em tin b.
Theo Jerome Bruner (c trch bi Tomlinson, 2000), khi nhu cu hc tp v hng
th hc tp ca HS c khai thc, kh nng t hc v tnh ch ng ca HS s pht trin
[0]. Trong mt lp, HS thng c s khc bit nht nh v nn vn ha, giai cp, gii
tnh, trnh nhn thc, kh nng linh hot v phong cch hc tp (Tomlinson v
Imbeau, 2010) [7]. V th. qu trnh dy hc t hiu qu cao hn v pht huy c
tnh tch cc hc tp ca HS, cc nh nghin cu u cho rng GV phi tm ra cc gii
php thit thc trong hnh thc t chc v qun l lp hc khuyn khch, thc y tt c
mi HS hc tp tt hn [8].
Xt v gc gio dc hc, DHPH c xem nh l mt phng php tip cn dy
v hc ch ng. M hnh DHPH i hi GV phi thay i, iu chnh k hoch ging
38
dy, ni dung dy hc v cc yu t khc cho ph hp vi nhu cu HS thay v trng ch

HS thay i cho ph hp vi ni dung dy hc.
DHPH gn lin vi m bo thc hin tt cc nguyn tc gio dc v nguyn tc
dy hc Tiu hc nh: Nguyn tc pht huy tnh tch cc, ch ng v sng to ca HS;
nguyn tc m bo s thng nht gia ng lot v phn ha; nguyn tc m bo s
thng nht gia tnh va sc chung v tnh va sc ring trong dy hc; nguyn tc m
bo ch c im tm l la tui v tnh c bit trong qu trnh gio dc (theo [2]).
Khi tin hnh DHPH, ban u c v nh HS l ngi iu khin qu trnh dy hc
(theo [2]). Tuy nhin, thc t l vai tr ca GV trong lp hc phn ha c xem nh mt
ngi c vn nhiu kinh nghim. Sau khi nh gi HS, GV xy dng cc bi tp, hot
ng, ni dung dy hc khc nhau ty theo trnh nhn thc ca HS trong lp. Nh
Tomlinson (2000) trong [7] nu nhng bi hc ny nn to hng th hc tp v li
cun tt c HS tham gia tm hiu, chim lnh. Sau , c th cho HS c quyt nh s
lm g v bt tay vo thc hin. iu ny s to cho cc em thc v trch nhim hon
thnh cng vic, s t tin m nhng HS trong mt lp hc thng thng c th khng c
c.
DHPH cho php to ra mt mi trng m HS l trung tm ca qu trnh dy
hc. Mi trng dy hc ny s khuyn khch t duy c lp v tnh tch cc, ch ng
cc em. Trong mi trng , HS c yu cu hon thnh mt s nhim v hoc hot
ng nht nh vi nhp ca ring mnh v theo Michael (2007) mi a tr hot ng
cp c nhn nn chng cn c cung cp khng gian nht nh trong lp hc hon
thnh hot ng hc tp ca mnh (theo [2]). iu ny s gip cho vic hc tr nn th v
hn v c ngha hn i vi HS. Mt iu quan trng cn ghi nh l bt c khi no c
th, nhng tng ca HS nn c b sung lm nn tng cho ni dung hc tp (theo
[2]). HS cng nm c nhiu tri thc v ni dung hc tp th cc em cng c hng th
nhn thc hn. GV cn ra nhng mc tiu c th to iu kin cho HS cng tham gia
hp tc v hc tp nhng chnh HS mi l ngi thc hin v pht trin cc kt qu hc tp
ny.
3. Kt lun
Ni tm li, Dy hc hiu qu l s kt hp linh hot, sng to gia hng lot cc
phng php dy hc vi nhng hiu bit phong ph v c nhn ngi hc v nhu cu ca
cc em ti mi thi im ca qu trnh dy hc [3]. Lp hc phn ha phi l mt t
chc m vic dy v vic hc c tin hnh mt cch linh hot nhm p ng nhu
cu ca c nhn HS v gip cc em t c kt qu hc tp tt nht da trn kh nng
ca bn thn.
TI LIU THAM KHO
1. Ban Chp hnh Trung ng Kha XI, (2014), Ngh quyt Hi ngh ln th 8 v i
mi cn bn, ton din Gio dc - o to.
2. L Th Thu Hng (2012), Dy hc phn ha tiu hc nhm gp phn nng cao
hiu qu dy v hc mn Ton, Lun n tin s., Vin Khoa hc Gio dc Vit Nam.
39
3. Robert J. Marzano, Nguyn Hu Chu (dch) (2010). Ngh thut v khoa hc dy

hc, NXB Gio dc Vit Nam.
4. Dennis M.Mc. (2000), Helping Kids Achieve Their Best: Understanding and
using motivation in the classroom, Allen & Unwin Publishers, Australia
5. Green F. R. (1999). Brain and learning research: Implications for meeting the
needs of diverse learners, Education, 119(4), 682-688.
6. Kearsley, G. (1996). Social Development Theory,
http://www.educationau.edu.au/archives/CP/041
7. Tomlinson C.A. (2000), Differentiation of Instruction in the Elementary Grades,
ERIC Digest, University of Illinois, Chicago, US.
8. Tomlinson C.A., Imbeau M.B. (2010), Leading and Managing a Differentiated
Classroom, Association for Supervision and Cirriculum Development, Alexandria, Virginia
USA.
40
Nhng c s khoa hc v cc nguyn tc

dy hc theo quan im dy hc phn ha
TS. L Hong H *
Nhm thc hin mc tiu m ng xc nh ti Ngh quyt Hi ngh ln th Tm

Ban chp hnh Trung ng ng kha XI v i mi cn bn, ton din gio dc v o
to, p ng yu cu cng nghip ha, hin i ha trong iu kin kinh t th trng nh
hng x hi ch ngha v hi nhp quc t l:
i mi cn bn, ton din gio dc v o to l i mi nhng vn ln, ct
li, cp thit, t quan im, t tng ch o n mc tiu, ni dung, phng php, c
ch, chnh sch, iu kin m bo thc hin.
Mc tiu i mi cn bn, ton din gio dc v o to l to chuyn bin cn
bn, mnh m v cht lng, hiu qu gio dc, o to; p ng ngy cng tt hn cng
cuc xy dng, bo v T quc v nhu cu hc tp ca nhn dn. Gio dc con ngi
Vit Nam pht trin ton din v pht huy tt nht tim nng, kh nng sng to ca mi
c nhn; yu gia nh, yu T quc, yu ng bo; sng tt v lm vic hiu qu. [3]
Nh trng, gia nh v x hi phi nhn thc r i mi dy hc l khch quan,
ngy nay dy hc theo quan im dy hc phn ha tr thnh xu th chung ca nhiu
nc trn th gii. Khi ni n dy hc phn ha, c mt s vn quan trng c t
ra, trong bi vit ny chng ti xin trao i v nhng c s khoa hc v cc nguyn tc
dy hc theo quan im dy hc phn ha.
1. Nhng c s khoa hc ca dy hc hc theo quan im dy hc phn ha
1. 1. C s trit hc ca dy hc theo quan im dy hc phn ha
Xt t cc lun im ca cc nh duy vt bin chng v con ngi. Mt vn c
bn ca trit hc Mcxit th con ngi va l thc th t nhin, va l mt thc th x hi.
Mt t nhin c quy c bi cc yu t sinh hc, to nn cc cu trc sinh th a dng,
khng ng nht cho cc c th ngi. Theo , mi con ngi l mt th gii t nhin
khc bit nhau v t cht: th lc, tr tu, tnh cch. Mt x hi, lm nn cht ngi, c
to thnh bi h thng cc mi quan h x hi, cc quan h c ch c bi nhng
hon cnh x hi c th. Mc ni, con ngi l tng ha cc mi quan h x hi. Mi c
nhn l ch th ca mt h thng cc mi quan h x hi phong ph v a dng, do c
b mt nhn cch ring, c mt th gii tinh thn mang tnh ring c o, khng ai ging
ai.
Trng Cao ng S phm Hng Yn
41
i t lun im c bn y, trit l x hi x hi ch ngha v cng sn ch ngha

c nhng nh sng lp ch ngha Mc nhn mnh trong Tuyn ngn ca ng Cng
sn (1848) Pht huy cao nht nng lc ca mi c nhn, rng s pht trin ca tng ngi
l iu kin cho s pht trin cho mi ngi .
T tng nhn vn trong nhng lun im trit hc trn c phn nh r nt vo
gio dc o to. Mt nn gio dc nhn vn i hi mc tiu gio dc phi ton din, ni
dung gio dc phi thit thc, a dng v tng thch i vi tng loi i tng, cu trc
phi mm do, linh hot, ph hp vi yu cu v iu kin ca ngi hc.[6]
1.2. C s tm l hc ca dy hc theo quan im dy hc phn ha
Theo Eysenok nhn cch ca con ngi c th hin ph thuc vo cc loi thn
kinh qua c tnh ca cc thi hnh vi. Cn c vo cc nh tm l chia thnh hai
loi nhn cch: hng ni v hng ngoi.
Hng ngoi l nhn cch quan tm ch yu v th gii xung quanh, thng ci m,
nng n, a hot ng, d rung cm vi cc thnh cng v tht bi, nhanh chng tip
nhn, d thch ng vi ci mi, nhit tnh bn ngoi nhng khng bn, khng su sc.
Hng ni l kiu nhn cch tp trung ngha v cm xc vo ni tm, t quan tm
n s vt xung quanh, t ch n mi ngi, thin v phn tch tm trng, din bin i
sng tm l v a cm.
Nhng HS thuc hai loi nhn cch hng ni v hng ngoi c kiu phn ng
khc nhau v cng v tc .
V xc cm, nhng ngi hng ngoi thng ho hng, say m quan h vui v, d
vui, d bun, xc cm khng n nh, khng bn, khng su nhng d thit lp cc mi
quan h vi mi ngi. Loi nhn cch hng ni, quan h im m, bnh thn, su sc,
d ng cm. Xc cm chm nhng cng mnh, su, bn, t giao tip, giao tip khng
rng, thng vng v ng ph trong hon cnh mi.
l mt s c im c bn v cc loi hnh thn kinh c nh hng n s pht
trin nhn cch, n qu trnh hc ca cc loi i tng v do lin quan n nh
hng ngh nghip ca HS. S phn nh hai loi nhn cch ch mang tnh tng i.
Trong qu trnh gio dc, t gio dc, cc c nhn c th t iu chnh, khc phc cc
nhc im trong tnh cch ca mnh. y l vn m cc nh gio dc cn c bit
quan tm.[ 2]
S pht trin tr tu ca HS c nhiu nh tm l hc i su nghin cu v a ra
cc ch s xem xt nh gi tng i thng nht, l:
Mt l, tc nh hng tr tu (s nhanh tr) th hin ra HS khi cc em gii
quyt cc nhim v hc tp (c em tm c cch gii quyt nhanh chng, c em phi
loay hoay mi mi tm ra cch gii).
Hai l, tc khi qut, c th hin bi tn s luyn tp cn thit theo cng mt
kiu (mt loi) hnh thnh mt hnh ng khi qut (hnh thnh phng php chung)
42
Ba l, tnh tit kim ca t duy c xc nh bi s ln cc lp lun cn v i

n kt qu, p s, hay ni cch khc l t mc ch.
Bn l, tnh mm do ca tr tu, th hin s d dng hay kh khn trong vic xy
dng li hot ng cho thch hp vi nhng bin i ca iu kin.[5]
Theo l thuyt a thng minh ca nh tm l hc ngi M Howard Gardner (1983)
c tm loi hnh thng minh cn c cng nhn l c gi tr ngang nhau l thng
minh v ngn ng, thng minh v logic v ton hc, thng minh v khng gian, thng
minh v m nhc, thng minh v vn ng c th, thng minh v giao tip, thng minh v
ni tm, thng minh v t nhin. Cc dng thng minh ny l c s ban u to nn
nhng nng lc a dng ca cc c nhn khc nhau. [4]
Thuyt ny mang li cch nhn nhn bn v cn thit, nhm ku gi nh trng
v gio vin coi trng s a dng v s thng minh mi HS. Nh trng m trc tip
GV, cn b qun l phi l nhng ngi pht hin, gip , khi dy tim nng, to iu
kin hc tp v pht huy nng lc theo cc hng khc nhau ca cc em.
Theo l thuyt Phong cch hc tp, cc nh nghin cu a ra nhng ni dung ct
li v phong cch hc tp nh sau: Phong cch hc tp bao gm cc c im v nhn
thc, xc cm, sinh l. Cc nh nghin cu cho rng ngun gc ca phong cch hc tp
xut pht t cu to gen, kinh nghim hc tp v nh hng ca nn vn ha - x hi m
c nhn sinh sng.
Theo quan im ca Dunn v Dunn phong cch hc tp ph thuc vo yu t gen,
yu t di truyn v cc gic quan.[ 9]
1.3. C s gio dc hc ca dy hc theo quan im dy hc phn ha
Xut pht t chc nng gio dc, xt n cng, l chc nng pht trin. Cu cnh
ca gio dc l gip mi c nhn pht trin v trn c s to ra ng lc thc y x
hi pht trin. Mc tiu m s nghip gio dc v o to hng ti l nng cao dn tr,
o to nhn lc, bi dng nhn ti trn nn xy dng nhn cch. Theo , c nhn ch
c th c s pht trin ti a khi nh gio dc v h thng gio dc p ng nhng kh
nng, nhng nhu cu, nguyn vng bng mt chng trnh ni dung v cch thc ph
hp. Tng t nh th, x hi s c iu kin pht trin tt hn nu ngun nhn lc c
o to theo nh hng phn ho, ph hp vi c cu lao ng x hi v nh hng pht
trin ca tng loi ngnh ngh khc nhau, t p ng nhng yu cu pht trin ca thi
k mi CNH-HH v hi nhp quc t.
Xut pht t mc tiu ca gio dc: L lun gio dc hc, d phng ng hay
phng Ty, d thi i no cng u nht qun nguyn tc tnh ph hp i tng
cho cc hot ng dy hc v gio dc. Nguyn tc ny th hin r t tng v dy hc
phn ho v c pht biu kh nht qun: m bo s thng nht gia tnh va sc
chung v tnh va sc ring trong dy hc; m bo tnh va sc v tnh c bit trong qu
trnh gio dc. Sau ny, trong cc ti liu gio dc khc, nguyn tc c khng nh
li: m bo tnh va sc, ph hp vi c im la tui; m bo s thng nht gia
ng lot v phn ho[6]
43
Khi phn tch ngi hc, Burns a ra nh :

- Khng c hai ngi hc cng mt tc tin b.
- Khng c hai ngi hc sn sng hc cng mt lc.
- Khng c hai ngi hc s dng nhng k thut ging nhau.
- Khng c hai ngi hc gii quyt vn mt cch tht ging nhau.
- Khng c hai ngi hc cng chung mt trnh t hnh vi.
- Khng c hai ngi hc cng chung mt hng th.
- Khng c hai ngi hc u c ng c thc y t n mc ch chung.[8]
Nh vy ta thy rng: Mi ngi hc u c phm cht tm l, c nhng c m
hoi bo, c hon cnh sng, c sc kho, c trnh xut pht, c tr thng minh, c
phong cch hc tp, c mc ch hc khc nhaucho nn h hc khc nhau. Trong ging
dy, nu bit tn trng s khc bit v tin hnh dy hc theo nng lc ca hc sinh th
c th thu hp s khc bit v nng lc tip thu v vn dng tri thc mi. Bn cnh ,
nu ch n tnh cm, ch v tnh cch, bit pht huy tnh tch cc tham gia hc tp
ca tng hc sinh th cht lng dy hc c nng ln mt cch thc cht, bn vng.
Dy hc phn ha l chin lc dy hc da vo s khc bit ca nhm hay c
nhn ngi hc nhm lm cho chng trnh, bi ging v qu trnh dy hc ni chung
thch ng tt hn vi nhng khc bit ny, vi ngi hc, nh vy c th t hiu qu cao
hn.[7]
2. Cc nguyn tc dy hc theo quan im dy hc phn ha trng ph
thng
(1) GV tha nhn ngi hc l khc nhau.
(2) Cht lng hn s lng. GV nh gi thc cht ca nhim v m khng phi s
lng.
(3) Thay i cc cch tip cn a phng din/ nhiu mt i vi ni dung, qu trnh
v sn phm.
(4) Tp trung vo ngi hc. Hc tp l s ph hp v hng th.
(5) Hp nht dy hc ton lp, nhm v c nhn. iu ny gip dy hc to ra mu
hnh nhp gia kinh nghim hc tp c lp, nhm v hc tp c nhn.
(6) L mt t chc, l nhng ngi hc c mc ch n gin v GV cng hc ng
thi.[1]
3. Kt lun
Da trn nhng cn c khoa hc v cc nguyn tc dy hc theo quan im dy hc
phn ha chng ta thy rng dy hc theo quan im dy hc phn ha l hng ti cc
gi tr ring ca mi hc sinh trn c s nhng gi tr chung v nng lc v cc phm cht
khc theo mc tiu gio dc ca cp hc.
44
Dy hc theo quan im dy hc phn ha i hi gio vin trong qu trnh dy hc

khng tin hnh ging dy chung chung m cn phi thay i v thch nghi vi s a dng
ca hc sinh, ti u ho s trng thnh ca tng hc sinh v gip cho tng c nhn
ngi hc thnh cng trong sut qu trnh hc. l dy hc tp trung dy cch hc, cch
ngh, khuyn khch t hc, to c s HS t cp nht v i mi tri thc da vo hot
ng hc tp t gic, tch cc, ch ng, sng to ca mnh.
Dy hc theo quan im dy hc phn ha gp phn p ng cng cuc tip tc i
mi mnh m v ng b cc yu t c bn ca gio dc, o to theo hng coi trng
pht trin phm cht, nng lc ca ngi hc m ngh quyt ca ng ra./.
TI LIU THAM KHO
1
2
3
4
5
6
7
8
Nguyn Thanh Bnh (2007), Dy hc phn ha nhn t gc ca gio dc hc,

K yu hi tho khoa hc phn ho gio dc ph thng, Trng HSP H Ni
Nguyn Vn n (2007), Quan nim v phn ha gio dc v nguyn tc phn ha,
K yu hi tho khoa hc phn ho gio dc ph thng, Trng HSP H Ni
Ngh quyt Hi ngh ln th Tm Ban chp hnh Trung ng ng Cng sn Vit
Nam kha XI (2013), Nxb Chnh tr Quc gia - S tht.
Trn Khnh c (2010), Gio dc v pht trin ngun nhn lc trong th k XXI,
Nxb Gio dc Vit Nam
Nguyn K Ho (Ch bin), Nguyn Quang Un (2004), Tm l hc latui v tm
l hc s phm, Nxb i hc S phm.
Phm Quang Hun (2007), Nhng cn c khoa hc v cc phng thc thc hin
phn ha gio dc, K yu Hi tho khoa hc Phn ho gio dc ph thng,
Trng HSP H Ni
ng Thnh Hng (2008), C s s phm ca dy hc phn ha , Tp ch Khoa
hc gio dc ( 38), tr 30-32.
Nguyn K ch bin (1996), M hnh dy hc tch cc LY NGI HC LM
TRUNG TM, Trng CBQLGD &T, H Ni
Internet:
www.academia.edu/5841227/phong_cch_hc_tp
45
Vi nt v c s Tm l hc
ca dy hc phn ha
PGS.TS. o Th Oanh *
1. V sao phi thc hin dy hc phn ho trng trung hc ph thng?

Trong lch s gio dc, vn dy hc phn ho c t lu. Tuy nhin, vo nhng
nm u th k 20 dy ln phong tro gio dc hin i nhm khc phc nhng hn
ch ca gio dc truyn thng l nn gio dc cho ra nhng sn phm "tiu chun" m
khng n s khc bit gia cc c nhn (cao thp, kho yu, gii tnh, kh cht, tnh
cch, nhu cu nguyn vng) do b thiu tnh linh hot, kh nng ng bin km, xem
nh c tnh, bo v sc v tnh bo th.
Ngy nay, hc sinh n trng quan tm n cc c hi la chn ngnh ngh, kh
nng pht huy c tnh sng to, mc c lp trong hc tp, kh nng cng hinV
vy, gio dc nh trng nhn mnh vic gip hc sinh nhn thc th gii mt cch sng
to, linh hot, tch cc, ch trng pht trin c tnh, quan tm pht huy s trng ca hc
sinh. Nhng lm c iu ny, cn c nhng c s khoa hc v nhng khc bit c
nhn ngi hc, trong , kt qu nghin cu tm l hc l mt ngun t liu quan trng.
nhiu ni trn th gii, dy hc phn ho t lu c quan tm nghin cu, thc hin
v t c nhng kt qu rt ng khch l.
Dy hc phn ho c th c xem xt trn hai cp : Cp x hi v cp c
nhn
* cp x hi, thc hin dy hc phn ho l thc hin dn ch ho nn gio
dc. y l xu th rt c quan tm nhiu nc trn th gii nhm pht huy ht ngun
lc ca ngi hc, to mi iu kin ngi hc khc phc nhng tr ngi, tip tc hc
tp v pht trin khng ngng tu theo s trng, nng khiu v iu kin c th ca
mnh. cp ny, thc hin dy hc phn ho l thc hin yu cu phn lung sau
THCS v THPT. l nhim v quan trng v yu cu khch quan ca h thng gio dc
quc dn: Mt mt lm cho h thng gio dc c cu trc hp l, ph hp vi yu cu pht
trin kinh t x hi; mt khc gip hc sinh c th ch ng la chn con ng tip tc
hc tp, ph hp vi nng lc, hng th, hon cnh ca cc em v yu cu ca s pht
trin kinh t x hi.
* cp c nhn, thc hin dy hc phn ho s pht huy ti a s trng thnh
v pht trin c nhn ca mi hc sinh, gip hc sinh thnh cng thng qua vic p ng
*
Vin Nghin cu S phm - Trng i hc S phm H Ni
46
mt cch nhanh nhy nhng nhu cu, hng th hc tp a dng, nhng khc bit v trnh
nhn thc, ngn ngca hc sinh. y cng l cp m bo co ny hng n khi
phn tch c s tm l hc ca dy hc phn ha.
2. V sao vic dy hc phn ho phi da vo c s tm, sinh l hc?
Hiu mt cch chung nht, Tm l hc l khoa hc v cc quy lut pht trin v vn
hnh ca tm l vi t cch l mt dng c bit ca hot ng sng. l lnh vc kin
thc v th gii ni tm ca con ngi. Tuy nhin, Tm l hc khng ch l khoa hc nhn
thc v con ngi, m cn l khoa hc xy dng v sng to con ngi. L lun tm l hc
v thc tin x hi cho thy, con ngi rt khc nhau. Do , xy dng v sng to
con ngi theo mc tiu t ra, nht nh phi hiu c nhng s khc bit ca con
ngi ni chung, cng nh hiu r tng c th ngi c mt khng hai . Tm l hc
cung cp nhng c liu v s khc bit c nhn ca con ngi, ng thi cung cp cc
phng php o lng, nh gi, xc nh chnh xc nhng khc bit c nhn ca con
ngi (tr tu, cc phm cht nhn cch, s khc bit ca nhm hc tp) cho cc
ngnh khoa hc khc s dng cng vi mc ch cui cng l pht trin con ngi, trong
c Gio dc hc.
Trn th gii, vo cui th k 19, cc nghin cu tm l hc rt quan tm v nhn
mnh n s khc bit c nhn con ngi. S khc bit c hiu l mt tp hp nhng
du hiu di truyn, hnh thi, gii phu sinh l, c im tm l lm cho mt ngi khc
vi nhng ngi khc. n nhng nm gia th k 20, khi tm l hc ang trong giai on
pht trin vi nhng nghin cu v cc giai on pht trin tm l tr em v nhng phng
php o lng tm l, tr thnh c s l lun quan trng ca cc ci cch v kim tra,
nh gi, thi c, ng thi lm c s cho vic bin son ti liu hc tp. Theo , trong
bin son chng trnh o to, ngoi vic cn phi coi trng logic mn khoa hc, cn cn
phi ch ti logic trong tm l ca hc sinh.
Tm l hc nghin cu nhiu vn khc nhau lin quan n thc con ngi,
trong c vn tr tu v s pht trin tr tu. Cho n nay nn Tm l hc th gii
gt hi c nhiu thnh tu to ln trn c 2 phng din va l thuyt (l lun v bn cht
tr tu) va cc phng php o lng tr tu. Ngay t khi xut hin nhng quan nim u
tin v tr thng minh cho n nay, c th thy cc quan nim khng ng nht m thm
ch cn tri ngc nhau nhng iu khng lm cho vn tr nn ri rm m ngc li
tr nn thc s hp dn cc nh nghin cu nhiu hn. Bi v tt c u hng n
mc tiu quan trng l: tm hiu v tr tu con ngi cn nhm gio dc con ngi.
Chnh vic hiu tr tu con ngi mi c th bit v con ngi gio dc con ngi mt
cch ph hp nht nh Xukhmlinxki ni: Mun gio dc con ngi v mi mt th
trc tin cn thit phi bit con ngi v mi mt nh th.
Cc nghin cu v trnh pht trin tr tu ca con ngi ni chung cho thy l
mt ng cong hnh chung. Hay cc nghin cu v s pht trin nhn thc ca Piaget
cho thy, cc thao tc t duy hnh thc ch xut hin tr em sau tui ln 10. Ri cc
nghin cu v trnh pht trin nhn thc ca Bloom, ca Bruner vi Cc m hnh ca
47
ngi hc u c cc nh gio dc hc nc ngoi nghin cu p dng vo vic

bin son chng trnh, xy dng phng php v thit k cch t chc dy hc hiu qu.
Thc tin cho thy, mi hc sinh bnh thng, khng c khuyt tt g, u c th
hc c, nm c chng trnh ph thng. Nhng, gia em ny v em kia li c s
khc bit v c im tm l c nhn khin cho em ny c kh nng, s trng, hng th
nhiu hn v mt ny; cn em kia li c kh nng, s trng v mt khcNhiu nghin
cu cho thy, tr em khng hc vi tc nh nhau, c bit, khng hc vi cch thc
nh nhau: Nhiu em c kh nng khi qut ha rt nhanh v ngc li, nhng em khc li
c khuynh hng tm ra nhng khc bit gia cc vt th c nhiu tnh cht ging nhau;
c nhng hc sinh thch hc nht cc mn Khoa hc, mt s khc thch mn m nhc,
Th dc; c nhng hc sinh hc tt nht khi c mt mnh, trong khi mt s khc li
thnh cng khi hc tp theo nhm
Mi gii thch ca Tm l hc phi da vo Sinh l hc v mt s khoa hc khc v
hin tng tm l khng th t nhin c c, m phi c nhng c s vt cht nht nh.
chnh l c s sinh l hc.
Lc u, mi quan tm ca cc nh sinh l hc l nghin cu gii thch cho cu
hi: C cu ca con ngi nh hng nh th no n vic quan st ca con ngi? V
sau, s quan tm ny c a vo trong khoa hc tm l. Phn ln ni dung ca tm l
hc sau ny cng nh cc phng php s dng khai thc cc ni dung y u c
cung cp bi chuyn ngnh sinh l hc: nh lut Bell Magendie v tnh cht bit lp
ca cc thn kinh cm gic v thn kinh vn ng trong lnh vc gii phu sinh l; L
thuyt v cc nng lng thn kinh chuyn bit; L thuyt Young Helmholtz v th gic
mu sc; L thuyt v tri gic m thanh; nh lut Weber v cm gic vn ng, cc
nghin cu v hot ng ca no b hiu Ci Ti sao ca cc qu trnh tm l th
phi hiu cc qu trnh thn kinh dn trc cc qu trnh tm l. iu ny l gii v sao bn
cnh cc nghin cu tm l hc th lun c cc nghin cu sinh l hc c trin khai.
Theo Carol Ann Tomlinson - mt chuyn gia v dy hc phn ha, c 2 trong s 4 yu t
quan trng cn phi c thc hin dy hc phn ha, l: a/ Gio vin phi hiu ht hc
sinh ca lp mnh dy cp c nhn v b/ Gio vin phi hiu bit no ngi pht trin
nh th no mi giai on pht trin.
Kt qu cc nghin cu tm l hc trn hc sinh trung hc ph thng Vit Nam cho
thy nhng khc bit c nhn l rt a dng, c th hin :
- Phng php hc
- Trnh /kh nng nhn thc
- Tc , nhp hc tp
- Nhng kh khn trong hc tp
- Kh nng, mc pht trin ngn ng
- Vn kin thc, kinh nghim, tri nghim
- S hng th/say m/kht vng thnh tch
48
- ng c hc tp c nhn.
- Kh nng thc hin tng hay kht vng c nhn
- S pht trin tnh cm x hi ca c nhn
- S a dng tr tu
- S pht trin v th lc v iu kin pht trin th lc p ng nhu cu hc tp
3. Mt s l thuyt tm l hc lm c s cho dy hc phn ho ph thng
3.1. L thuyt Pht trin nhn thc ca J. Piaget (Cognitive Development
Theory)
Vn l mt nh sinh hc nn quan nim ca Piaget v s pht trin tr tu mang hi
hng sinh hc ring bit, c nhiu s ging nhau vi phng php m mt nh phi hc
suy ngh v s pht trin ca cc cu trc gii phu. m t s pht sinh, pht trin tr
tu ca mt c nhn bnh thng, J.Piaget dng 4 khi nim c gc sinh hc l: ng
ho; iu ng; S cu hay S v Cn bng.
Theo Piaget, ging nh c th, tr tu c hnh thnh bt u t ng ho. Nu d
dy tip nhn thc n v ng ho chng thnh cht dinh dng ca c th, th tng t
nh vy, no tip nhn thng tin v tiu ho chng, bin thnh ci c ngha cho bn
thn, ci c gi l s cu. Cc s cu ny hng dn v kim sot mi hnh ng
ca c nhn, to ra s cn bng nht thi gia ch th vi mi trng. Khi c kch thch
mi, ti mc cc s cu c (kinh nghim, tri thc) khng p ng, dn n mt cn
bng, buc c nhn phi tin hnh iu ng, tc l cu trc li cc s cu c, to ra s
cu mi, nh ch th c s cn bng mi, bc pht trin mi. Qu trnh pht trin tr
tu tu i t cc s cu n gin nht, mang tnh phn x (s cu gic - ng), nh s cu
b, mt, cm nh ng ho v iu ng lin tc, to ra s tng trng ca mi s
cu c v to ra s cu mi, hnh thnh mng li s cu c quy m rng ln, a dng
v su sc, ti mc c th s dng trong t duy nh l mt h thng logic. Khi ch th
xut hin cc thao tc tr tu, vi cc c trng: c tnh o ngc, bo tn v tnh lin
kt. Thi k u, tr em tin hnh cc thao tc c th. Sau , cc vt liu c thay bng
k hiu, khi nim, mnh Tr tu c pht trin ti mc thao tc hnh thc l mc
trng thnh.
Nh vy, theo Piaget, s pht trin tr tu thc cht l qu trnh ng ho v iu
ng nhm xy dng v lin kt cc s thao tc, vi chc nng to ra s thch ng tch
cc ca c th vi mi trng. ng ho l tip nhn v ci bin thng tin vo s cu
c, lm cho n tng trng, hon thin hn. iu ng, ngc li, ph v cc cu trc
c, xy dng cc c cu mi v chnh cc cu trc c, xy dng cc c cu mi v
chnh cc s cu ny li c ng ho lm to ra, ln ln v hon thin bng thng hp s
cu mi vo s cu c. ng ho, iu ng, cn bng v mt cn bng lin tc s to ra
s pht trin khng ngng trong nhn thc ca mi c nhn.
i vi Piaget, mi mt hin thc tinh thn ca a tr l mt kin to duy nht ca
ring n. Nhng bi v tt c chng ta u c mt b my sinh hc nh nhau hnh
ng v gii thch kinh nghim, cho nn tin trnh ca s pht trin u ging nhau tt
49
c mi ngi. J.Piaget tin rng, trong sut thi k th u, tr em vn ng qua mt chui

k tip cc giai on l nhng s ci t t duy mt cch r rt v cht lng. Do cc
t tng ca ng khc vi quan im trc nghim tr khn thng tr lu di trong vic
nghin cu tr thng minh ca tr em M. Piaget tp trung vo m t cc cu trc nhn
thc lm c s cho hnh vi tr tu v xc nh cc giai on ring bit m qua cc cu
trc ny c bin i. Nh vy, trong h thng ca Piaget, cc cu trc m t ci g thay
i, cn cc chc nng ct ngha s thay i l nh th no. Theo Piaget, c 4 giai on
chnh ca s pht trin tr tu, l:
- Giai on cm gic vn ng (t 0 n 2 tui)
- Giai on tin thao tc (t 2 n 7 tui)
- Giai on thao tc c th (t 7 n 11 tui)
- Giai on thao tc hnh thc (t 11 tui tr i)
Cc giai on pht trin nhn thc ca Piaget cung cp mt ci khung r rng v
t m xem xt chi tit qu trnh, m nh n tr pht trin, bng cch nhn mnh vo vai
tr trung tm ca nhn thc. Nh vy, l thuyt ny cc k c li cho cc nh gio dc v
nhng ngi lm vic vi tr em. c bit trong vic nh hng xy dng chng trnh
v trong vic gio dc cc bc cha m v s tn trng hp l i vi con ci ca h. L
thuyt ca Piaget c tc ng to ln n vic thit k cc chng trnh gio dc cho tr
em. Mt s nguyn tc gio dc t hc thuyt ca ng c dng lm c s cho vic a
dng ho chng trnh c pht trin rng khp nhiu nc Ty u v M, trong
c mt nguyn tc gn vi vic dy hc phn ho l tha nhn nhng khc bit c
nhn trong s pht trin. L thuyt ca Piaget tha nhn rng mi tr em u tri qua
mt trnh t pht trin ging nhau, nhng chng c nhng tc khc nhau. Do , gio
vin cn phi c gng sp xp cc hot ng trong lp hc cho cc c nhn v nhm
nh hn l cho c lp. Ngoi ra, do nhng khc bit c nhn c coi trng nn vic nh
gi s tin b ca hc sinh cn c thc hin da trn chiu hng pht trin trc
ca mi a tr hn l da vo nhng tiu chun c a ra, hay da vo thnh tch ca
cc tr em cng tui.
Cc chng trnh gio dc da trn t tng ca Piaget u tha nhn vai tr quyt
nh ca s tham gia tch cc ca tr vo cc hot ng hc tp. Trong lp hc c t
chc theo t tng Piaget, vic gii thiu cc kin thc cho sn khng c coi trng. Tr
em c khuyn khch t mnh khm ph thng qua s tng tc t pht vi mi trng.
Do vy, thay v ging dy mt cch sch v, gio vin cung cp nhng hot ng phong
ph cho php tr tc ng trc tip vo th gii vt. Cc chng trnh cng khng
ch trng vo nhng thc hnh nhm c gng lm cho t duy ca tr ging nh ca ngi
ln, m chp nhn nim tin vng chc ca ng rng, vic dy hc sm c th xu hn l
khng dy g c. Bi v nh th d dn n s chp nhn hi ht nhng cng thc ca
ngi ln hn l s hiu bit mang tnh nhn thc thc s.
Mt iu cn ni thm l, trong khi J.Piaget ch ch tm vo vic pht hin cc quy
lut sinh thnh tr tu ca tr em, ch quan tm ch yu n vic m t n ny sinh v pht
trin nh th no, m t quan tm n vic lm th no ch ng pht trin n, th cc
50
nh Tm l hc Lin X, vi nhng i din tiu biu l A.N.Leonchiev, P.Ia.Ganperin,

.B.Enconhin, V.V.Davydov dy cng tm kim cc cu trc ca s pht trin nm
bn ngoi a tr v xc lp c ch hnh thnh chng, kh d c th kim sot v iu
khin c, ch ng t chc qu trnh pht trin t ngoi vo a tr. l s gii quyt
trit nhng vn m Piaget v cc nh tm l hc c cng xu hng cha nghin cu.
iu ny gii thch v sao trong nhng nm cui th k 20, nhiu nc trn th gii, trong
c Vit Nam, Tm l hc Pht sinh ca Piaget v Tm l hc Hot ng ang tr thnh
c s khoa hc ca cc chin lc dy hc v gio dc tr em t s sinh n trng thnh.
3.2. L thuyt v Vng pht trin gn nht ca L.X.Vygotsky
Trong lch s pht trin gio dc X vit, vn v mi quan h gia dy hc v s
pht trin tr t ca hc sinh c nu ra t nhng nm 20-30 ca th k 20. Mt
trong nhng ngi c ng gp to ln l Vygotsky L. X. vi hc thuyt v s pht trin
cc chc nng tm l cp cao. ng tin hnh phn tch lm sng tm l cc hin tng
bnh l do tn thng cc vng trn no tr em v ngi ln. iu ny c ngha to ln
bi n gip cho cc nh nghin cu hiu su sc thm bn cht pht trin tm l con
ngi cng nh vai tr ca vic dy hc i vi qa trnh pht trin tm l. ng gi vic
nghin cu s pht trin v gio dc tr em khuyt tt, cm ic, tr chm pht trin tr tu
v cc tr b cc bnh tm l khc l nhng thc nghim c sp t bi chnh t
nhin.
T tng ca Vygotsky L. X. c cc nh Tm l hc thn kinh X vit tip
tc nghin cu, hon thin, pht trin v ng dng vo vic dy hc chnh tr (Remedial
Teaching) cho nhng hc sinh gp kh khn trong hc tp do tn thng no. Trn th
gii c khong 15-25% hc sinh ph thng hc km do cc cn nguyn lin quan n pht
trin ca b no. i vi hc sinh tiu hc th con s ny cn cao hn. Cc hc sinh ny
hng ngy vn cp sch n trng, c th lc bnh thng, ha nhp bnh thng vi cc
bn khc, khng c khuyt tt v ngn ng hay thnh, th gic nhng khi i mt vi vic
hc tp th bc l r nhng kh khn v nhn thc v c nhng ri lon hnh vi tc phong
hc tp. Cc hc sinh ny c xp vo loi tr chm pht trin ranh gii hay cn gi l
tr kh hc. Nhng hc sinh ny vn c th hc tp bnh thng trong nh trng nu
c pht hin sm v c gip kp thi v mt s phm. Nh vy, c th ni, l
thuyt tm l hc ca Vygotsky L.X. l mt trong nhng c s ca dy hc phn ho
trong nh trng ph thng l Gio dc c bit (Special Education).
Mt vn khc c Vygotsky rt nhn mnh v c mt ng dng rt ln trong
lnh vc dy hc v c xem l c s tm l hc ca dy hc phn ha l l thuyt v
vng pht trin gn (Zone of proximal development). ng tha nhn rng, dy hc, v
mt ny hay mt khc, phi ph hp vi trnh pht trin ca tr. Nhng ng cng cho
rng, mun xc nh mi quan h thc s gia qa trnh pht trin v kh nng dy hc th
khng bao gi ch nn hn ch vic xc nh trnh pht trin. Theo ng, t nht phi
xc nh hai trnh pht trin ca tr l: trnh pht trin hin ti v vng pht trin
gn nht.
51
Ci m a tr c th lm c vi s gip ca ngi ln cho ta thy vng pht

trin gn ca n. iu ny c ngha l, vi phng php ny, chng ta c th tnh n
khng ch qa trnh pht trin c kt thc vo ngy hm nay, khng ch cc chu k
c hon tt ca n, khng ch nhng qa trnh chn mui c, m c nhng qa trnh
hin by gi ang trong trng thi hnh thnh, chng mi ch ang hnh thnh, ang pht
trin. ng nhn mnh: Ci hm nay tr lm c vi s gip ca ngi ln, th ngy
mai n c th t lm c mt mnh. Nh vy, vng pht trin gn gip xc nh ngy
mai ca a tr, xc nh c trng thi ng trong s pht trin ca tr. ng khng nh
rng, s hc vng pht trin gn ch c th l s hc tt m thi, bi v n ko theo s
pht trin, i trc s pht trin.
Trn c s l thuyt ca mnh, Vygotsky ph phn quan im dy hc c c
nh hng theo trnh pht trin ca tr v ch gii hn , khng to ra qa trnh
pht trin m ch bm theo s pht trin. ng dn ra kinh nghim chua xt trong vic
dy hc cho cc tr chm pht trin trc y Lin X nh sau: Nh chng ta bit,
tr chm pht trin tr tu t c kh nng t duy tru tng. T y khoa s phm ca cc
trng dy tr khuyt tt rt ra kt lun m thot nhn th c v ng: ton b vic dy
hc cho tr vo loi ny phi da vo tnh trc quan Thnh th mt h thng dy hc
hon ton da vo tnh trc quan nh vy loi b khi vic dy hc tt c nhng g lin
quan ti t duy tru tng, chng nhng khng gip tr khc phc c nhng khuyt
tt bm sinh, m hn th, cn tng cng khuyt tt y, lm cho tr hon ton quen vi t
duy trc quan v lm tt mt nhng mm mng yu t ca t duy tru tng t nhiu cng
c nhng a tr ny.
Ngy nay, nhng t tng v l thuyt ca Vygotsky vn c ngha to ln v mt
phng php lun gio dc khng ch Vit Nam m c trn th gii. Trong nhng nm
cui ca th k 20, mt s chuyn gia gio dc Nht Bn nghin cu pht trin l thuyt
v Vng pht trin gn ca Vygotsky vn dng vo dy hc phn ha (c nhn ha)
di tn gi Tn la 2 tng.
3.3. L thuyt Pht huy bn ng hay Thp nhu cu ca A.Maslow
Maslow l mt trong nhng ngi sng lp ra trng phi Tm l hc Nhn vn,
theo nhn mnh gi tr c lp ca mi c th, t th hin mnh l gi tr cao nht ca
con ngi. im chnh ca Tm l hc Nhn vn l n tp trung vo tnh bit loi ca con
ngi, vo ci phn bit con ngi vi cc loi khc, coi con ngi nh mt nhn v, nh
mt hu th c tim nng phn on v hnh ng t lp, c kh nng suy t v hin hu
ca bn thn v to cho n mt ngha, mt hng i. Tm l hc Nhn vn i hi phi
gip con ngi t nhn thc v tin tng vo chnh bn thn mnh. V th, gio dc
theo ch ngha nhn vn gip con ngi tr thnh chnh mnh.
Theo Maslow, con ngi c mt h thng cc nhu cu vo chng c sp xp theo
mt trt t nht nh. Cng cc th bc thp th cc nhu cu cng l c bn, cng gn
vi cc nhu cu ca loi vt. Cc nhu cu cng th bc cao cng c trng cho con
ngi. Cc nhu cu c sp t sao cho khi ngi ta tho mn mt nhu cu thp hn th
ngi ta c th x l mt nhu cu cao hn. Chng hn, khi cc nhu cu c th (n, ung,
52
mc, ) ca mt ngi c tho mn, ngi ta c th x l cc nhu cu an ton (bo v

mnh trch khi cc au n, cc nguy him bt ng); Khi cc nhu cu an ton c
tho mn hp l, ngi ta c th t do x l cc nhu cu s thuc (yu v c yu, c
chia s); Khi nhu cu s thuc c tha mn, ngi ta c t do ngh n cc nhu
cu c nh gi, c tn trng (c mt s cng hin cho li ch ca ng loi); Nu
nhu cu v s tn trng c tho mn, ngi ta c th t ti s pht huy bn ng. Nh
vy, mt c nhn s hnh ng khc nhau trong cng mt mi trng khi cc nhu cu ca
ngi thay i. V vy, cn phi hiu bit cc nhu cu ny trc khi c th hiu bit
hnh vi ca c nhn .
Maslow cho rng, trong qu trnh pht trin, con ngi tri qua nhiu giai on
hng ti ch pht huy ton b tim nng ca bn thn. C t ngi t n trnh pht
trin cao nht. Nhng ngi ny c gi l pht huy bn ng. Phn ln mi ngi dng
li nhng trnh thp hn. Theo Maslow, nhng ngi pht huy bn ng l nhng
ngi soi ng cho nhn loi tin ti s pht huy ton b tim nng ca mnh v h
c nhn nhn nh nhng ngn hi ng. Cc c nhn khc nhau v tr m h ang c
trong bc thang nhu cu, tc l trnh pht trin trong s pht huy bn ng. Nhng
ngi pht huy c bn ng l nhng ngi pht huy c ton b tim nng c mt
khng hai ca mnh. l nhng ngi nhn nhn th gii chnh xc v phn bit vi
nhng ngi khc tnh sng to. iu ny c th t c bng con ng gio dc do
cn to ra nhng thay i trong cc c s o to, c s sn xut, t chc cc trung tm
o to nng cao kch thch s pht trin ca c nhn. Nhu cu pht huy bn ng l nhu
cu pht trin y v trit cc tim nng c nhn con ngi, v nh cc nhc s phi
sng tc nhc, cc ho s phi v, cc thi s phi lm th nu h mun cm thy hi lng
vi chnh mnh. Con ngi c th l g th h phi l nh th. H phi l ngi ng vi
bn tnh ca h.
V rt t ngi c th t ti y tim nng ca mnh, nn Maslow cho rng,
ngi pht huy c bn ng l ngi tho mn thch ng bc thang cc nhu cu. V
da trn vic nghin cu mt s nhn vt ni ting (Albert Einstein, Abert Schweitzer,
Sigmund Freud, Jane Addams, William James, Abraham Lincoln), Maslow a ra mt
danh mc cc c im ca nhng ngi c coi l pht huy c bn ng. iu ny
c th gio vin c th nhn din v vn dng vo qu trnh gio dc hc sinh.
Chnh l thuyt ca Maslow l c s khoa hc cho cng cuc ci cch gio dc ni
chung v gio dc ti nng Hoa K vo nm 1972. Hin nay n vn c nh hng ln
n dy hc phn ho M v cc nc Ty u, c bit trong vic gio dc v o to
ti nng.
3.4. L thuyt a tr tu ca Howard Gardner
T thp nin 90 ca th k 20, mt l thuyt tm l hc khc c nh hng mnh m
n vic dy hc phn ho M v Ty u l L thuyt a tr tu ca Howard Gardner.
L thuyt a tr t (Theory of Multiple Intelligence) ca Howard Gardner (1983)
da trn quan im cho rng: No b to ra cc h thng ring bit cho nhng nng lc
tng ng khc nhau v c H. Gardner gi l cc tr t. ng cp n nhng c
53
s sinh hc ca tr tu da trn nhng khm ph chung nht v no v nhng khm ph

trong sinh l hc. C hai phng din lin quan cht ch gia tr tu v cc c s sinh l
hc l: a/ S pht trin con ngi bao hm tnh mm do, trong c tr tu ; b/ Bn sc,
bn cht ca cc nng lc tr tu ca con ngi l c th pht trin c. Howard Gardner
cn xem xt nhng c s sinh l hc ca vic hc tp. Theo ng, nu tha nhn hc tp c
nh hng chung n s pht trin tr tu th c s sinh l hc ca vic dy hc cng l
mt trong nhng yu t quan trng khi xem xt c s sinh l hc ca tr tu.
Theo Howard Gardner, c 8 kiu tr tu khc nhau v mi kiu c pht trin n
mt mc khc nhau trong mi mt con ngi.
Tr t ngn ng (Linguistic Intelligence) l nng lc din t ngn ng d dng bng
cch ni hay vit. Cc nh th, nh vn, nh bo l nhng th d r nht v loi tr t ny.
H rt nhy cm vi m thanh, nhp iu v ngha ca cc t, nhy cm vi cc chc nng
khc nhau ca ngn ng. Tr tu ngn ng nm phn no tri: thy trn tri kim sot
cc kh nng ni, cn thy thi dng tri iu khin s hiu bit ngn ng. Tr tu ngn
ng l mt tn ti c cp trc ht v ngn ng l mt trng hp ni tri nht ca
tr tu con ngi.
Tr t m nhc (Musical Intelligence) l nng lc to ra v thng thc cc nhp
iu, cung bc (ca nt nhc), m sc; nng lc bit thng thc cc dng biu cm ca
m nhc. Loi tr t ny c lp r hn cc loi khc. Mt ngi tm thng v m nhc
c th c bit xut sc cc lnh vc khc. Mt s tr t k li c kh nng chi tt mt
nhc c no . Tiu biu cho loi tr t ny l cc nh son nhc, cc ngh s biu din.
C l y l loi tr t pht trin sm nht tr em. Theo H.Gardner, gia m nhc v
ton hc c mi quan h nht nh, tc l tr tu m nhc c gn b mt thit vi tr tu
ton hc. Vic hc m nhc mt cch cn thn c nhiu nt ging nh thc hnh ton hc.
Vic nh gi cu trc m nhc c bn v khm ph nhng yu t cu trc c bit cng
cn t duy ton hc trnh kh cao. c im chung ca nhiu nh son nhc l s
nhy cm vi cc m hnh.
Tr t logic ton hc (Logical Mathematical Intelligence) l nng lc tnh ton
phc hp v l lun su sc. Tiu biu cho loi tr t ny l cc nh ton hc v cc nh
khoa hc ni chung. Tr t ny nm bn cu no tri, nhng khng c lin h chuyn bit
vi mt vng no. Cho nn n d b nh hng do s suy thoi ton b hn l do cc tn
thng, tai bin ca no. Trng hp nhng ngi chm pht trin tr t li c th thc
hin cc php ton vi tc cc nhanh (Idiots Savants) chng t s t tr ca loi tr
t ny. Tr tu lgc ton hc c mi lin h rt gn gi vi tr tu khng gian.
Tr t khng gian (Spatial Intelligence) bao gm cc kh nng tip nhn th gii th
gic khng gian mt cch chnh xc v kh nng thc hin nhng bin i i vi cc
s tri gic ban u ca mnh. N cho php tng tng hnh dng ca cc s vt vi gc
nhn khc vi ngi khc. Loi tr t ny cn thit cho vic nh hng v tr nh th
gic ca chng ta, c bit l s nh hng tru tng trong khng gian. Ngi c loi
tr t ny c th din t t tng v d nh ca mnh di dng k ha, m in hnh
cho loi tr t ny l cc nh hng hi, cc k th, ha s v iu khc. Xt trong s tn
54
ti v pht trin ca mnh, tr tu khng gian c lin quan n mt dng tr tu khc gn

lin vi vic s dng c th mnh v t nhng hnh ng ca mnh, tc ng ln th gii.
l tr tu c th vn ng.
Tr t vn ng (Body Kinesthetic Intelligence) gm cc thnh t c bn l cc
nng lc kim sot vn ng ca c th v cm, nm, s dng cc vt mt cch kho
lo. y, c th tham gia trc tip vo vic gii quyt cc vn thng nhanh hn c
tr c, nht l trong cc tnh hung nguy him v trong khi chi th thao. in hnh cho
loi tr t ny l cc ngh s ma, cc vn ng vin th dc dng c, cc ngh s kch
cm. Loi tr tu ny nm trung khu vn ng ca bn cu no tri (i vi phn c th
bn phi) v bn cu no phi (i vi phn c th bn tri).
Tr t v bn thn (Intrapersonal Intelligence) bao gm cc nng lc nh gi cc
cm xc ca bn thn mnh, nng lc phn bit gia cc cm xc y v a chng vo
hng dn hnh vi; s hiu bit v nhng im mnh v im yu ca bn thn mnh, v
nhng ham mun v v tr thng minh ca mnh. Ngi c tr tu kiu ny l ngi hiu
bit v bn thn mnh mt cch cn k v chnh xc. Tuy nhin, loi tr t ny c mi
ngi vi cc mc khc nhau. Thy trn l trung tm ca loi tr t ny.
Tr t v ngi khc (Interpersonal Intelligence) bao gm cc nng lc nhn thc
r rng v nng lc p ng li cc tm trng, kh cht, ng c, ham mun ca ngi
khc mt cch thch hp. Ngi c tr t loi ny c kh nng xm nhp vo t tng
ca ngi khc, c kh nng khch l v nng ngi khc. Tiu biu cho loi tr t
ny l cc nh tr liu, ngi bn hng, cc linh mc, nh s phm. Thy trn cng c vai
tr quan trng i vi loi tr t ny. Cc tn thng thy trn c th lm mt kh nng
thu hiu ngi khc v lm thay i hon ton nhn cch.
Tr t t nhin (Naturalist Intelligence) l nng lc phn bit mt cch tinh t gia
h thc vt v h ng vt ca th gii t nhin hoc gia cc mu vt v nhng thit k
do con ngi to ra. Tiu biu cho loi tr t ny l nh thc vt, ngi u bp
T khi ra i, L thuyt a tr t ca H. Gardner thu ht s ch khng ch ca
gii nghin cu tm l hc m c nhng ngi lm cng tc gio dc, trong c cc
gio vin. Vo cui nhng nm 90, M c nhiu gio vin nghin cu v p dng l
thuyt ca Gardner vo qa trnh dy hc tt c cc cp hc thuc h chnh quy v
khng chnh quy (tiu hc, trung hc, cc chng trnh dnh cho ngi ln). Mt trong
nhng nguyn nhn cc gio vin ng h cch tip cn ny l v quan nim a tr t
cho php a dng ha dy hc. Gio vin c th d dng xy dng cc bi hc th v,
c phn ha v c bit ha mt cch r rt cho cc n v kin thc tch hp. Gio vin
cn c th cp nht v m rng cho cc bi hc v chng trnh c m khng cn phi n
lc nhiu.
Gio vin cn m bo tt c hc sinh hc tp v tri nghim s thnh cng.
Mun th h phi quan tm n nhu cu ca tng hc sinh, cung cp cho cc em nhng
k nng cn thit, tm hiu cch thc pht trin chng trnh, lu n tt c cc loi tr
t khi lp k hoch v t chc bi hc. L thuyt a tr t gip gio vin p ng nhu
cu ca nhiu loi hc sinh mt cch d dng thng qua hnh thc dy hc kt hp phn
55
ha vi tch hp, ng thi cng c nim tin cho gio vin, hc sinh v ph huynh hc
sinh rng, tt c tr em u c nhng nng lc khc nhau. Song, iu quan trng nht l l
thuyt ny gp phn thc y s pht trin ca tng c nhn hc sinh mt cch tch cc.
TI LIU THAM KHO
1. Vin Quc Chn (2001). Lun v ci cch gio dc. NXB Gio dc. H Ni.
2. Hergenhahn B.R. (2003). Nhp mn Lch s Tm l hc. NXB Thng k. H Ni.
3. Howard Gardner (2011). a tr tu trong lp hc. NXB Gio dc Vit Nam. H
Ni.
4. Trn Trng Thy (Ch bin)(2006). Cc ch s c bn v sinh l v tm l hc sinh
ph thng hin nay. NXB Gio dc. H Ni.
7. Phm Minh Hc, ng Xun Hoi, Trn Trng Thy (ng ch bin)(2002).
Hot ng Giao tip v Cht lng gio dc. NXB HQG H Ni.
56
Trin khai dy hc t nh hng trong o

to, bi dng gio vin p ng
yu cu dy hc phn ha
ThS. Nguyn Th Cm Vn *
1. t vn
nh hng i mi chng trnh gio dc ph thng Vit Nam sau nm 2015
xc nh: chng trnh, sch gio khoa c thit k theo hng tng cng tch hp
cp Tiu hc v cp Trung hc c s (THCS), phn ha r dn t Tiu hc n THCS v
su hn THPT [1]. T , yu cu ni dung gio dc ph thng phi c thit k vi
cc mn hc tch hp cc lnh vc hoc lin ngnh theo hng gim tnh hn lm, tng
tnh thc hnh v ng dng vo gii quyt cc vn trong thc tin. Yu t phn ha
c th hin vic gim dn s lng mn hc bt buc trong mi lp hc, cp hc;
tng dn cc mn hc, cc chuyn t chn p ng nng lc, k nng, nng khiu ca
hc sinh (HS). Chng nhng th hin tnh phn ha trong ni dung gio dc, m ngay c
phng php v hnh thc gio dc cng phi cn i gia dy hc bt buc v dy hc t
chn va pht trin nng lc c nhn va m bo cht lng gio dc chung cho mi
HS. Do bn cnh vic i mi trong xy dng chng trnh gio dc ph thng theo
hng tch hp v phn ho, bn thn mi GV cng phi thay i phng php v cch t
chc hot ng dy hc: phn ha theo tng i tng, ph hp vi tm sinh l, kh nng,
nhu cu v hng th to iu kin pht trin ti a tim nng ring ca mi HS. Vn
t ra cho cc trng s phm l phi i mi hot ng o to v bi dng GV; ging
dy, hng dn v to iu kin cho sinh vin (SV) tri nghim nhng phng php dy
hc linh hot theo hng phn ha: ph hp vi nng lc, iu kin, mc tiu, nhu cu
ca c nhn ngi hc. T nhng kin thc, k nng, kinh nghim v phng php dy
hc c trang b trng s phm, GV s tip tc t bi dng vn dng vo qu
trnh ging dy sau ny.
Dy hc t nh hng (DHTH) l hot ng dy hc c th ha, cho php ngi
hc c hc tp theo nhu cu, s thch, mc tiu v nng lc ca c nhn. DHTH rt
ph hp vn dng trong qu trnh o to, bi dng GV cng nh vn dng trong
ging dy bc ph thng nhm p ng yu cu i mi chng trnh gio dc theo
hng dy hc phn ha (DHPH) v dy hc tch hp (DHTH).
2. Bn cht ca dy hc phn ha
Khoa S phm k thut - Trng i hc Si Gn
57
Theo tc gi Vng Dng Minh [3], DHPH hnh thnh da trn quan nim:
- Nhu cu ca x hi i vi ngun nhn lc l va c nhng im ging nhau v
phm cht ca ngi lao ng trong cng mt x hi, va c s khc nhau v nng lc,
kh nng pht trin, khuynh hng v ti nng ca mi c nhn.
- HS trong cng tui va c s ging nhau v tm sinh l la tui, va c s khc
nhau v kh nng t duy, phong cch hc tp, hon cnh ring ca mi c th HS (hon
cnh gia nh, n np gia nh, kh nng kinh t, nhn thc ca cha m v gio dc )
Trn c s quan nim ny, DHPH tha nhn s khc bit ca ngi hc v mc
sn sng hc tp, sn sng tip nhn tri thc. Do , GV khng th p dng ng lot mt
phng php dy hc hay mt hnh thc t chc dy hc duy nht cho ton b HS. DHPH
l dy hc c th ha theo tng loi i tng, ph hp vi tm sinh l, kh nng, nhu cu
v hng th ca ngi hc nhm pht trin ti a tim nng ring vn c ca ngi hc.
Ngi hc c ch ng la chn cc mn hc hoc ch ph hp vi nng lc, s
thch, iu kin ca bn thn. DHPH gip GV pht hin nhng l hng kin thc trong
tng c th HS, c bin php b sung, iu chnh hp l nhm t c mc tiu chung
ca qu trnh dy hc.
S phn ha trong dy hc c th da trn cc yu t nh:
- Nhp nhn thc: hay l nhp tip nhn v x l thng tin. Nhp tip nhn
x l thng tin th hin bng lng thi gian chuyn t hot ng ny sang hot ng
khc, t nhim v ny sang nhim v khc. Trong lp hc c th c nhiu nhp nhn
thc: nhm c nhp nhn thc nhanh, nhm c nhp nhn thc trung bnh, nhm c
nhp nhn thc chm.
- Trnh nhn thc: trong lp hc c cc nhm HS c trnh nhn thc khc
nhau: gii, kh, trung bnh, yu. Da trn trnh nhn thc ca ngi hc m GV giao
nhim v vi mc kh hay d tng ng.
- Hng th nhn thc: ty thuc vo tng lnh vc kin thc, ngi hc s c hng
th khc nhau v lnh vc khoa hc t nhin, khoa hc x hi, nhng vn v lch s,
vn ha hay nhng vn trong thc tin cuc sng,
- Nhu cu nhn thc: mi c nhn c nhu cu nhn thc khc nhau: tm ti khm
ph, nng cao nng lc bn thn, rn luyn k nng,
Cn c vo c im nhn thc ca tng nhm i tng HS, GV giao nhim v
hc tp ph hp m bo cho HS lnh hi c kin thc, k nng theo mc tiu dy
hc ng thi cng c pht huy c s trng v nng khiu ca bn thn.
3. Dy hc t nh hng l g?
Thut ng Dy hc t nh hng xut pht t khi nim Hc tp t nh hng
(HTTH) c cc nh nghin cu gio dc a ra v xy dng c s l lun t
khong 50 nm trc. Cc tc gi nh: Cyril Houle, Allen Tough, Malcolm Knowles
gp phn xy dng nn tng l lun ban u cho HTTH. Cho n nay vi s pht trin
58
nhiu tng mi, HTTH c quan tm nghin cu v ng dng rng ri trn th

gii, c bit l ti M [5].
HTTH l qu trnh hc tp theo phng hng do ngi hc t xc nh t mc
tiu hc tp ca chnh mnh. Theo , t nhu cu, hng th, nng lc v iu kin hc tp
ca bn thn, ngi hc ch ng xc nh phng hng hc tp, xy dng k hoch
hc tp, thc hin k hoch v nh gi kt qu hc tp vi s tr gip ca GV. Ni cch
khc, qu trnh HTTH l qu trnh hc tp ch ng mc cao ca ngi hc ngay
t giai on u xc nh phng hng, chin lc cho vic hc tp.
Thut ng Dy hc t nh hng c s dng phn bit vi hot ng dy hc
theo s nh hng ca GV. Trong DHTH, GV khng quy nh mt phng hng
chung cho ton th HS m dy hc theo phng hng do mi HS t xc lp t nhu cu,
nng lc v iu kin ring ca bn thn. Bn cht ca hot ng DHTH l t chc cho
ngi hc thc hin HTTH. T ngha ca khi nim HTTH, c th hiu:
Dy hc t nh hng l hot ng dy hc theo phng hng do ngi hc t
xc nh t nhu cu, nng lc v iu kin hc tp ca chnh mnh. Trong ngi hc
ch ng xc nh mc tiu hc tp, xy dng k hoch hc tp v t lc thc hin cc
nhim v hc tp di s iu phi ca gio vin lnh hi tri thc.
Trong DHTH, ngi hc trao i vi GV thit k chng trnh hc tp nhm
t mc tiu hc tp ca chnh mnh v v t mc tiu o to ca nh trng.
Trong dy hc gio vin nh hng,
gio vin:
Quyt nh mc tiu v ni dung bi hc s
ging dy.
Trnh by ni dung mn hc trong tng bi
hc.
Thit lp cc bi tp v cc d n hc tp
Gim st qu trnh thc hin nhim v hc
tp ca ngi hc
Kim tra v nh gi kt qu thc hin ca
ngi hc
Trong dy hc t nh hng, gio vin:

Yu cu ngi hc lp mc tiu ca chnh
mnh v thm ch l la chn ni dung s
hc t mc tiu .
Dy ngi hc nhng k nng v quy trnh
lp k hoch, thc hin nhim v hc tp.
Tha thun vi ngi hc v nhng xut
cho cc bi tp v d n hc tp.
Hng dn ngi hc thc hin cc hot
ng hc tp t nh hng, t qun l qu
trnh hc tp ca chnh mnh
Nhn xt s t nh gi ca ngi hc v
kt qu thc hin ca h. nh gi qu
trnh v kt qu ca ngi hc.
4. Trin khai dy hc t nh hng trong o to v bi dng gio vin

Trong qu trnh o to v bi dng GV, hot ng DHTH c th c p dng
ging dy nhng mn hc chuyn ngnh cng nh trong cc mn hc nghip v s phm.
4.1. Ni dung dy hc
Ni dung dy hc trong DHTH l nhng ni dung tch hp kin thc k nng ca
nhiu phn, nhiu chng, nhiu mn hc thnh cc ch , cc d n hc tp c th
SV c th vn dng nhng kin thc, k nng, kinh nghim vo gii quyt vn . Trn
59
c s xem xt mc hng th i vi bi hc, trnh nhn thc, phong cch hc tp

ca SV, GV d kin trc cc tng ch hay cc ti ph hp cho SV chn la.
a) Theo mc hng th
i vi SV c mc hng th mnh: d kin cc ch yu cu s tm ti v
c lp sng to.
i vi SV c mc hng th trung bnh: d kin cc ch thc hin theo
mu v c ni dung yu cu phn sng to ca SV.
i vi SV c mc hng th thp: d kin cc ch yu cu quan st mu
v thc hin theo mu t tm ra nguyn tc, nguyn l.
b) Theo trnh nhn thc
i vi SV c kin thc/k nng thc hnh v kinh nghim v vn cn hn
ch: cc ch gip hnh thnh kinh nghim ban u, yu cu SV quan st mu nm
vng quy trnh.
i vi SV tch ly vn kin thc v k nng thc hnh nhng cha c kinh
nghim v vn : cc ch cho php SV vn dng kin thc v thc hnh rn luyn
cng c vng chc kin thc c v pht trin k nng t hnh thnh kinh nghim
mi.
i vi SV tch ly vn kin thc/k nng thc hnh v kinh nghim thc t v
vn : cc ch cho php SV c c lp sng to, tm ra cch thc mi.
c) Theo phong cch hc tp
Ty theo cch thc tip nhn, x l v lu gi thng tin ca SV m GV d kin cc
bin php thc hin ch vi cc yu cu khc nhau. Trong lp c th c nhiu SV vi
phong cch hc tp khc nhau, tuy nhin GV c th phn loi thnh nhng nhm in
hnh trin khai DHTH. C nhiu cch phn loi phong cch hc tp ca nhiu tc gi,
trong vi s phn loi phong cch hc tp theo nhng hnh ng t duy ca itkin,
GV c th thc hin nh sau:
i vi SV sng to, khi hc tp thng tm kim nhng li ch bn thn, rt ra
nhng gi tr m h c th ng dng c: GV d kin cc nhim v trong yu cu SV
phi gi li kinh nghim, to ra kinh nghim, phi thc hin nh gi gi tr, hoc phi tho
lun, trnh by cc kin bo v quan im.
i vi SV phn tch, khi hc tp thng thch pht trin tr tu ca bn thn,
tm hiu s kin: GV d kin cc nhim v trong yu cu SV phi trnh by v pht
trin cc l thuyt v khi nim mi.
i vi SV thc t, khi hc tp thng thch tm ti gii php, thch vn ng,
mong mun mi vic tr thnh hin thc: GV d kin cc nhim v trong yu cu SV
phi luyn tp v cng c khi nim mi, cc hot ng gii quyt vn .
i vi SV nng ng, khi hc tp thng thch tm kim nhng kh nng tim
n, thch nh gi s vic, thch thu thp thng tin t nhiu ngun khc nhau: GV d kin
60
cc nhim v trong yu cu SV phi ng dng cc k hoch mi, thc hin cc hot

ng mang tnh th thch.
SV c th chn la ch do GV gi hoc ch ng xut nhng ti theo s
thch v iu kin ca bn thn. Vai tr ca GV l tho lun vi SV cc ti, cc
nhim v hc tp p ng c hng th, iu kin ca SV v phi p ng c mc
tiu ca mn hc, ngnh hc, hay mc tiu ca qu trnh o to.
4.2. Tin trnh dy hc
Tin trnh DHTH din ra qua cc giai on sau:
a) Chun b: la chn ni dung dy hc, d kin cc ch theo tng i tng SV.
b) Tm hiu phng hng hc tp: trao i vi SV tm hiu nhu cu, nng lc,
iu kin ca SV. Trn c s thng nht cc ch , cc nhim v hc tp m SV phi
thc hin.
c) Lp phng n dy hc: lp phng n dy hc theo phng hng hc tp, tho
lun vi SV thng nht k hoch v cc iu kin thc hin nhim v hc tp.
d) Trin khai k hoch dy hc: hng dn SV thc hin theo k hoch xc nh.
e) nh gi: nh gi qu trnh thc hin nhim v v kt qu thc hin.
4.3. Phng php v hnh thc t chc dy hc
Trong DHTH, ty theo c im nhn thc ca SV, GV c th phi hp cc SV
thnh nhm nh cng thc hin mt ch . Ty theo ch m SV la chn, GV xc
nh cc kin thc k nng c bn cn hng dn chung, cc kin thc k nng chuyn bit
theo tng ch ., s dng linh hot cc hnh thc dy hc ton lp, dy hc nhm hay
dy hc c nhn. Gio vin cng cn vn dng phi hp nhiu phng php dy hc tch
cc, cc k thut dy hc, th thut dy hc ph hp hng dn, h tr SV thc hin cc
nhim v hc tp.
c th t chc DHTH hiu qu, GV cn iu tra, kho st c hiu bit v i
tng HS trc khi ging dy. Trong qu trnh ging dy, GV phi thng xuyn theo di
qa trnh thc hin ca HS iu chnh phng php dy hc v t chc dy hc cho
hp l.
4.4. iu kin t chc dy hc
Hot ng DHTH rt thch hp vn dng trong qu trnh i mi hot ng o
to v bi dng gio vin, p ng yu cu DHTH v DHPH trng ph thng. Tuy
nhin trong iu kin thc t hin nay cc trng s phm ang o to theo h thng
tn ch, DHTH khng phi l la chn ti u cho mi tnh hung ging dy. Mi phng
php dy hc hay hnh thc dy hc ch ph hp vi nhng mc tiu v ni dung ging
dy khc nhau. Do vic trin khai DHTH cn c la chn nhng trng hp sau:
a) Ch vn dng DHTH trong nhng lp c s lng SV va phi (ty theo iu
kin c th t 15 20 SV). DHTH da trn nguyn tc c th ha vic dy hc, GV phi
lm vic vi tng SV m bo phng hng hc tp ca SV ph hp vi mc tiu v
61
ni dung o to. Trong qa trnh thc hin k hoch dy hc, GV phi theo di v nh
gi hot ng ca tng SV. Do m bo hiu qu o to th khng vn dng
DHTH i vi nhng lp c s lng SV qu ng.
b) Trong qu trnh t chc DHTH, SV c to iu kin la chn cc ch ,
cc d n lp k hoch thc hin nhm lnh hi tri thc. V th, DHTH khng ph
hp khi GV mun truyn t nhng kin thc c s hay cc k nng c bn.
c) Vn dng DHTH cho cc ch hay bi tp c thi lng ln. Trong DHTH,
SV phi gii quyt cc vn , nhim v hc tp l nhng nhim v phc hp, th hin
di dng cc ti nghin cu, cc d n hc tp. SV phi c thi gian thc hin
y cc giai on ca qu trnh hc tp t nh gi nng lc, iu kin bn thn (nh
gi ban u), xc nh phng hng hc tp, n ln k hoch, thc hin k hoch v
nh gi kt qu thc hin. Do hot ng DHTH cn c qu thi gian tng i ln,
c th ko di trong mt s gi hc, trong mt hay mt s ngy, mt hay mt s tun.
5. Kt lun
DHTH cng l mt loi hot ng DHPH v tch hp: GV la chn nhng ni
dung tch hp t nhiu lnh vc v xy dng cc phng n dy hc theo phng hng
hc tp ca mi SV. Trin khai DHTH trong o to v bi dng GV gip SV s
phm c tri nghim v hot ng dy v hc theo hng phn ha. ng thi
DHTH cn to iu kin SV c hc tp theo mc ch, iu kin, kh nng v nhu
cu ca chnh h gip gia tng s hng th, say m i vi mn hc. Trong qu trnh
DHTH, mi SV c phng hng, chin lc cng nh c kh nng v iu kin hc
tp khc nhau. Do i hi GV phi c hiu bit su rng v lnh vc khoa hc chuyn
ngnh, thng xuyn cp nht kin thc, t nng cao trnh chuyn mn v nghip v
s phm c th lm tt nhim v h tr, hng dn SV thc hin nhiu ch khc
nhau ca mt ni dung hc tp. ng thi GV cng phi c nng lc t chc c th
qun l, gim st hot ng hc tp ca lp hc trong iu kin nhiu SV cng trin khai
k hoch thc hin nhng ch ring.
Nhim v ca GV khi vn dng DHTH l lm sao hot ng hc tp ca SV
p ng c mc tiu ca chng trnh o to, ca mn hc, ca bi hc nhm gp
phn nng cao hiu qu o to.
TI LIU THAM KHO
1. B Gio dc v o to (2014). n i mi chng trnh v sch gio khoa
ph thng sau nm 2015. (D tho).
2. Nguyn Th Cm Vn (2014). Vn dng dy hc t nh hng trong o to
gio vin THCS trong K yu hi tho khoa hc i mi ni dung chng trnh v
phng php o to gio vin trung hc c s. TP HCM.
3. PGS.TS Vng Dng Minh. (2005). Phn ha trong gio dc ph thng. ng
trn trang web http://www.hanoi.edu.vn/newsdetail.asp?NewsId=3128&CatId=46
4. Gibbons M. (2002). The self-directed learning handbook: Challenging adolescent
student to excel. San Francisco, Jossey-Bass Publishers.
5. Guglielmino L.M., Long H.B., Hiemstra R. (2004). Historical Perspectives
Series: Self-Direction in Learning in the United States. International Journal of Selfdirected Learning, volume 1, number 1 (p.1).
62
S lc mt s yu cu c bn v
nng lc dy hc phn ha ni ti ca
ngi gio vin trung hc
ThS. Nguyn c Thanh *
Ngi trng m ta hnh dung t m nhim vic bi dng cho hc sinh mt s

hiu bit su sc v nhiu mn ct li. N khuyn khch hc sinh (HS) s dng vn kin
thc gii quyt cc vn v hon thnh nhng nhim v m cc em c th s phi
i mt trong mt cng ng rng ln hn. ng thi, nh trng tm cch khuyn khch
s ha hp thnh mt tng th duy nht ca cc dng tr tu mi hc sinh v khng nh
s pht trin u n ca cc em theo nhng ng li thng minh nht Howard
Gardner [6; 137].
1. Khi nim v dy hc phn ha
Dy hc phn ho (DHPH) l dy
hc theo tng loi i tng, ph hp vi
tm - sinh l, kh nng, nhu cu v hng
th ca ngi hc nhm pht trin ti a
tim nng ring vn c ca mi ngi
hc; ngi hc c ch ng la chn
cc mn hc hoc ch ph hp vi
nng lc v s thch ca mnh.
(Ngun: Bo in t Gio dc v Thi i)
DHPH l mt chin lc dy hc c phn chia thnh hai cp : v m v vi m.
- Cp v m (phn ha ngai) l s t chc qu trnh dy hc thng qua cc loi
hnh nh trng, cc lp khc nhau, xy dng cc chng trnh dy hc khc nhau.
- Cp vi m (phn ha ni ti) l s t chc hot ng dy hc trong mt tit hc,
bi hc, mt lp hc, tng mn hc c tnh n cc c im c nhn ca HS, l s dng
cc bin php thch hp trong mt lp thng nht vi cng mt k hoch, mt chng
trnh v sch gio khoa. Trong tham lun ny, chng ti phn tch nhng yu cu v nng
lc DHPH ca ngi gio vin mc vi m (ni ti).
2. C s s phm ca dy hc phn ha ni ti
Khoa Tm l Gio dc Trng i hc S phm TP.HCM
63
Mi hc sinh c c im tm sinh l hon ton khc nhau, v vy khng c mt

hnh thc, phng php, k thut dy hc no l tt cho mi i tng. Khi nghin cu v
dy hc ng lot, nhiu tc gi cho rng y l hnh thc dy hc cng bc hay dy
hc cm on, bt HS phi theo nhng khun mu nh nhau, lm thui cht nng lc,
gim hng th, tch cc hc tp v han ton khng pht trin c th mnh ca bn
thn. DHPH l hng n hnh thc dy hc bm st i tng, pht huy ti a nng lc,
hng th, s trng ca hc sinh. Chng ti s lc c s s phm ca DHPH ni ti xut
pht t cc quan im sau:
- Mi HS c nhu cu, hng th, ng c hc tp i vi tng mn hc l khc
nhau.
- L thuyt v vng pht trin gn nht ca Vygotsky ch r mi mt HS ring bit
c vng pht trin gn nht (Zone of Proximal Development) l khc nhau khi tip nhn
ni dung hc tp, d chng cng mt lp hc (Subban, P. 2006).
- Theo Howard Gardner mi hc sinh c c im tr tu khc nhau v hc bng
nhiu cch khc nhau theo 8 dng: ngn ng, logic ton hc, khng gian, hnh th ng nng, m nhc, giao tip, ni tm v t nhin hc [4].
- Mi mt hc sinh c xut pht nn vn ha, giai cp, dn tc, tn gio, nh hng
gi tr khc nhau.
DHPH l chin lc dy hc thc hin tt nht nguyn tc dy hc m bo tnh va
sc chung v va sc ring trong hot ng dy hc. V vy, i mi dy hc theo hng
phn ha l mt nh hng ph hp vi quy lut dy hc.
3. Mt s yu cu c bn v nng lc dy hc phn ha ca ngi gio vin
Nh trnh by DHPH l mt chin lc dy hc nhm thc hin nguyn tc m
bo s thng nht gia tnh va sc chung v va sc ring trong hot ng dy hc.
Ngi gio vin c trang b cc nng lc DHPH qua qu trnh o to cc trng
s phm cng nh trong hot ng dy hc thc tin. Tuy nhin, vic thc hin hon ho
DHPH i hi ngi gio vin phi c y cc nng lc tng ng vi trnh t cc
khu ca hot ng dy hc sau:
3.1. Nng lc nh gi, phn loi hc sinh hc sinh
Bn cht v tnh u vit ca DHPH l da vo c im ring bit trong hc tp ca
hc sinh (phong cch hc tp, nng lc hc tp, nhu cu, hng th, ng c hc tp, nh
hng gi tr, c im vn ha c nhn) ngi gio vin la chn mc tiu, ni
dung, phng php, hnh thc, phng tin dy hc thch hp vi tng nhm i
tng. Cng vic nh gi, phn loi hc sinh u vo ny c ngha c bit quan trng
v l khu nh hng, ch o c chin lc DHPH. T , gio vin l phi c nng lc
xc nh chnh xc cc c im ring bit ca HS sau:
- Phn loi c im v phong cch hc tp ca hc sinh tuy cn nhiu tranh ci
nhng ni chung ging dy da trn phong cch hc tp chnh l nhn nh ng kh cht
ca hc sinh (hng hi, bnh thn, nng ny, u t), phn loi c im tr tu ni bt ca
hc sinh gm: ngn ng, logic ton hc, khng gian, hnh th - ng nng, m nhc,
64
giao tip, ni tm v t nhin hc (Howard Gardner, 1983). D bit chc rng xy dng
mi trng dy hc da vo phong cch hc tp pht huy c th mnh ca tng HS
nhng y khng phi l cng vic d dng. Gio vin phi bit s dng cc trc nghim
tm l, s dng cc k thut quan st, iu tra, phng vnmi phn loi c HS.
- Phn loi nhp nhn thc trong hc tp tng mn c th ca mi HS nhanh
chm khc nhau tng lnh vc tr tu. Khi gio vin c c hi lm vic vi lp nhiu
ln, phi ghi ch nhp ny tng hc sinh, phn thnh tng nhm nhanh chm khc
nhau c thc hin qu trnh dy hc cho va sc tng nhm, trnh tnh trng nhng
hc sinh nhp tip nhn nhanh phi ch i, hc sinh chm cm thy gio vin lt
nhanh vn . Hin nay, nh gi nhp nhn thc tng lnh vc tr tu cc nh
nghin cu khuyn gio vin nn s dng cc trc nghim CAT (Cognitiv Ablities Test),
trc nghim IQ (Intelligence Quotient), trc nghim Golomxtoc c cc tc gi Vit
Nam chun ha nh gi hc sinh [2].
- Phn loi nng lc hc tp tng mn ca hc sinh l cch ph bin nht trong r
sot u vo m gio vin ang thc hin. Thng thng trong ging dy mt lp gio
vin chia lp thnh ba nhm: gii, kh trung bnh yu km. Da vo kt qu phn loi
ny gio vin mi u t xy dng mc tiu chung v ring cho lp hc, la chn ni
dung, phng php, hnh thc (bi dng, ph o) cho tng nhm. Cn c trn chun
kin thc, k nng, thi ca mn hc, ngi gio vin thit k cc bi tp, tnh hung,
yu cu,vn p.. kim tra hc sinh qua phn loi nng lc hc tp ring.
- Ngoi cc cn c trn, l lun DHPH i hi gio vin phi phn loi hc sinh trn
c s nh gi nhu cu, hng th, ng c hc tp, thm ch c c im vn ha, tn
gio, mi trng sng ca HS.
Nh vy, phn loi HS DHPH i hi ngi gio vin phi c o to, bi
dng v vic s dng trc nghim tm l, thit k bng kho st, thit k bi tp..
nh gi v phn loi hc sinh chnh xc nht.
3.2. Nng lc la chn v thit k mc tiu, ni dung, phng php, phng
tin, hnh thc dy hc ph hp vi tng nhm hc sinh
DHPH khng chp nhn gio vin thc hin mt gio n cho tt c cc HS trong
cng mt lp. Thc hin khu ny, gio vin phi gii p cu hi: Mc tiu hc tp ca
tng nhm l g? Phn ha ni dung no? Dy nh th no?
V thit k mc tiu: Trc ht gio vin phi xy dng mc tiu trn nguyn tc
m bo tt c HS trong mt lp u t c yu cu c bn. Da vo nh gi, phn
loi u vo, gio vin xc nh mc tiu cho nhm HS c nng lc hc tp kh gii
bi dng, pht trin cc em. i vi HS yu km, t c mc tiu c bn gio vin
phi chia mc tiu thnh cc mc tiu giai on nh ph o, gip tng bc mt.
V thit k ni dung: Trn c s chun kin thc, k nng ca mn hc, bi hc,
gio vin phn chia ra ba nhm gm nhng hc sinh: hiu bit, hiu bit mc , hon
ton cha c hiu bit v ni dung. Mt khc, phi xc nh c mc tip nhn v
gii quyt vn la chn ni dung cho tng nhm theo nng lc hc tp. Bn cnh
65
, t phong cch hc tp, nhp hc tp, nhu cu hng th hc tp ca hc sinh khc

nhau, gio vin phi t m xy dng chin lc khai thc ni dung cho tng nhm theo cc
hng qua hnh nh, m thanh, ngn ng, vn ng, logic, thc hnh.
V thit k quy trnh dy hc: Xut pht t tnh a dng ca mc tiu, ngi gio
vin phi ln kch bn cho hot ng dy hc ca mnh cho ph hp vi tng nhm i
tng. DHPH c khi gio vin lc phi lm vic vi tan lp, lc li lm vic vi tng
nhm hc sinh nn phi linh hot trong vic xc nh phi hp cc hnh thc v phng
php dy hc. D thit k tng dy hc nh th no u phi m bo tt c cc hc
sinh tch cc hc tp theo mc mc tiu ca mnh. Thit k quy trnh DHPH bt buc
gio vin phi c hiu bit su sc v phi hp linh hot cc phng php dy hc truyn
thng v khng truyn thng. Tnh tan k lng s dng phng php no? Thi gian
no? Cho nhm no?...
3.3. Nng lc t chc thc hin dy hc phn ha trn lp
Nhn chung t chc thc hin DHPH trn lp yu cu gio vin phi thc hin thnh
tho, c hiu qu ba hnh thc c bn sau:
T chc dy hc ton lp: Th mnh ca hnh thc dy hc ny l to ra mi trng
tng tc gia cc hc sinh vi nhau v vi gio vin. Thng thng gio vin a ra yu
cu chung cho mi thnh vin gii quyt. hnh thc ny, HS u cng suy ngh hoc
trao i, h tr, hp tc vi bn b tm ra cch gii quyt. S dng nhng HS kh gii
gip hc sinh trung bnh, yu km t n mc tiu chung.
T chc dy hc theo nhm phn ha: iu u tin gio vin phi lu tm l chia
nhm phn ha lun da trn phn loi nng lc tng bi hc c th. bi hc u HS
ny c th xp trong nhm yu km, nhng n bi n th HS c th thuc nhm trung
bnh thm ch nhm kh gii. V vy, khi sp xp nhm lun lun phi kho st v thay
i thnh vin. Thc hin DHPH nhm gio vin phi tm hiu v s dng cc k thut
dy hc sau: k thut vng trn xoay (Carousel); k thut hn tuyt (Snowball); k thut
lp ghp (Jigsaw); k thut cu vng (Rainbow); k thut b c (Fishbow)l chim u
th nht. Trong gii hn bi vit chng ti khng c iu kin phn tch su cc k
thut trn trong DHPH.
Nu sp xp nhm DHPH theo phong cch hc tp, yu cu gio vin phi c nng
lc thit k v t chc nhm theo hnh thc hot ng. Cng mt ni dung nh nhau
nhng thit k cc con ng chim lnh khc nhau. Gio vin a ra yu cu trc, HS
c th gii quyt vn qua tng nhm vui chi, hot ng, cng c th qua xem videos,
tranh nh, c th qua lm vic c lp, c th qua m nhc, tranh lunvi nhau. Gio
vin cho php hc sinh la chn hnh thc tip nhn v ghp nhm theo hng th v s
thch ca mnh. Vn mong i l tt c phi t c mc tiu mt cch tch cc v
thoi mi nht.
T chc dy hc c nhn: DHPH l dy hc bm st i tng. Ngoi hnh thc dy
hc tan lp, hnh thc nhm, gio vin phi c s gip ring. Ph bin ca hnh thc
dy hc c nhn l ph o HS yu km v bi dng HS kh gii. Hnh thc ny m
bo cho cc hc sinh u tin b v t c mc tiu ring ca mnh.
66
3.4. Nng lc nh gi kt qu hc tp ca hc sinh theo hng phn ha

m bo cng bng trong nh gi DHPH i hi gio vin phi c nng lc
nh thng xuyn, lin tc theo tng giai on nh. Nu cn c vo nng lc hc tp i
hi phi thc hin cc bi kim tra phn ha kh trong yu cu ca thi. Nu cn c
phong cch, hng th hc tp phi thit k cc kiu bi kim tra a dng hnh thc cho
tng nhm. i vi nhng HS c c im tr tu hc tp hng ni nhng gio vin li
yu cu nh gi tng tc nhm th s thit thi cho em.
Ngc li, nhng em c xu hng thch vn ng, thc hnh th s rt thit thi khi
phi cm ci lm mt kim tra vit y l mt yu cu khng phi d dng vi gio
vin, nhng xc nh DHPH th phi tnh ton n khu c bit quan trng ny.
3.5. Nng lc iu chnh v hon thin hot ng dy hc phn ha
Khu ny c xem l khu cui cng ca hot ng DHPH, ng thi cng l bc
chun b cho chin lc DHPH tip theo. Khi c c kt qu t kim tra, nh gi gio
vin phi phn tch nhng nguyn nhn ca thnh qu v tht bi trong kt qu dy hc
phn ha. Phi nghin cu li cc khu ca hot ng DHPH v iu chnh, han thin
dn tng DHPH ca bn thn.
Tm li, thc hin DHPH gio vin phi u t rt nhiu v cng sc v thi
gian, phi am hiu tng tn v vn dng linh hot cc k thut, phng php, hnh thc
dy hc v nh gi kt qu dy hc. y l mt yu cu khng phi d dng thc hin
ngy mt ngy hai m cn mt s u t lu di, thng xuyn, lin tc. Mt khc, khng
phi bt k lp no cng d dng tin hnh DHPH m gio vin phi ch n cc yu
t: phn phi chng trnh, s lng hc sinh trong mt lp, khng gian phng hc, c s
vt cht, thit b ca nh trng, c bit l nng lc s phm v nng lc chuyn mn
ca bn thnmi a c tng DHPH vo thc tin. c c nhng nng lc c
bn trn i hi gio vin phi vt qua v vn kh khn, thch thc mi p ng c
yu cu, mi thc hin c mt quan im dy hc d khng mi m nhng y u vit
m nh hng pht trin gio dc Vit Nam sau 2015 quyt tm thc hin.
TI LIU THAM KHO
Ting Vit
1. Ban chp hnh T ng (2013), Ngh quyt Hi nghi ln th 8 Ban chp hnh
TW ng (Kho XI) v i mi cn b v tan din gio dc- o to, Nxb Chnh tr
Quc Gia, H Ni.
2. V Th Minh Ch (2009), Nhp nhn thc v t nh gi khuynh hng chn
ngh ca hc sinh Mt s s khoa hc dy hc phn ha c kt qu, Tp ch Khoa
hc Gio dc s 50
3. L Hong (2012), Qun l dy hc theo quan im dy hc phn ha trng
trung hc ph thng Vit Nam hin nay, Lun n tin s Qun l gio dc, i hc Quc
gia H Ni.
4. Howard Gardner (1995), C cu tr khn: l thuyt v nhiu dng tr khn, NXB
Gio dc, H Ni, Ngi dch: Phm Ton
67
5. L Th Thu Hng (2012), Dy hc phn ha tiu hc nhm gp phn nng

cao hiu qu dy v hc mn ton, Lun n tin s Gio dc hc, Vin Khoa hc Gio dc
Vit Nam.
6. Thomas Armstrong (2011), a tr tu trong lp hc, NXB Gio dc, H Ni,
Ngi dch: L Quang Long, Hiu nh: L Th Kim Dung.
Ting Anh
7. Tomlinson, C.A (1998), Teach Me Teach My Brain A Call For Differenced
Classrooms. Educational Leadership How the Brain Works Educational Leadership
Index The Brain and Learning.
8. Tomlinson, C.A and Eidson C.C (2003), Differentiation in Practice: A Resource
Guide for Differentiating Curriculum, Grades 5 9.
9. Subban, P. (2006), Differentiated instruction: A research basis, International
Education Journal, 2006, 7(7), 935-947.
68
o to v bi dng gio vin nh th no

p ng yu cu dy hc tch hp trong
chng trnh gio dc ph thng
sau nm 2015
TS. Phm Th Kim Anh*
Chng trnh GDPT sau 2015 trin khai theo t tng tch hp v phn ha. iu
ny buc chng ta phi tnh n nhng phng n, iu kin thc hin chng trnh
m trc ht l chun b i ng GV nh th no nng lc dy c chng trnh
nh th. y l mt bi ton y kh khn, thch thc t ra cho ngnh GD cng nh cc
trng HSP trong vic o to, o to li v bi dng i ng GV cc cp. gii
quyt vn ny, trc ht chng ta phi tr li c nhng cu hi hi sau y: Bn cht
ca dy hc tch hp l g? nhng nng lc (hay h thng k nng) no cn c ca ngi
GV dy tch hp ? Chng ta s o to, bi dng GV nh th no p ng yu cu
ca vic dy hc tch hp?
1) Dy hc tch hp l g?
V phng din l lun dy hc, tch hp (Integration) c hiu l s kt hp
mt cch hu c, c h thng cc kin thc trong mt mn hc hoc gia cc mn hc
thnh mt ni dung thng nht.
y l mt t tng, mt xu hng dy hc c a vo nh trng t nhng
nm 60 ca th k XX v ngy cng c p dng rng ri trn th gii. Hu ht cc nc
khu vc ng Nam cng s dng cc chng trnh khoa hc tch hp dy cc
kin thc v t nhin v x hi trng tiu hc v THCS.
Vit Nam, trong qu trnh i mi CT-SGK t nhng nm 90 v sau nm 2000,
cc kin thc v a l, lch s, khoa hc t nhin c tch hp trong mn T nhinX hi ( bc tiu hc). Ring bc THCS, THPT vic dy hc tch hp cc mn KHXH,
KHTN vn cha p dng c. Tm th ca HS, GV, nh trng v ton x hi i vi
vic dy hc tch hp cng cha sn sng. Bi vy, thut ng dy hc tch hp cn l mi
m vi kh ng nhng ngi lm cng tc dy hc v gio dc.
Theo cch hiu ca chng ti, DHTH l mt cch thc dy hc ch trng n vic
hnh thnh, pht trin t duy sng to v k nng tng hp thng qua vic gn kt, phi
hp cc ni dung gn gi lin quan, nhm hnh thnh HS nhng nng lc gii quyt vn
, c bit l cc vn a dng ca cc tnh hung thc tin. Do , DHTH i hi
* Vin Nghin cu S phm - Trng i hc S phm H Ni
69
chng trnh phi c bin son theo logic tch hp cc kin thc lin quan vi nhau.
Ni dung kin thc phi c gn vi cc tnh hung ca cuc sng sau ny m HS c th
i mt.
V mt phng php, dy tch hp cn c hiu l s kt hp gia ging dy l
thuyt v thc hnh trong cng mt bi dy, kt hp c nhiu phng php, hnh thc
t chc dy hc trn lp.
Tm li, DHTH phi c th hin c mc tiu, ni dung kin thc, phng php,
hnh thc t chc dy hc, phng php kim tra nh gi.
2. Gio vin cn c nhng nng lc hay h thng k nng g dy hc tch
hp?
Trc ht phi khng nh rng, nhng nng lc m ngi GV cn c dy tch
hp s khng nm ngoi nhng nng lc c qui nh trong chun ngh nghip GV
tiu hc v THCS c ban hnh. Song c s b sung nhng nng lc sau y:
a) C nng lc chuyn mn su, c kin thc lin ngnh rng v mt s hiu bit x
hi (vn ha i cng) su sc. y l yu t nn tng rt quan trng, bi thiu n GV
s khng lin kt c nhng kin thc c lin quan n ni dung dy hc.
b) C hiu bit su v dy hc tch hp: Th hin vic:
+ Hiu r bn cht DHTH; cc cch tch hp, cc mc tch hp (dc, ngang; theo
ni dung/ ch ; lin mn, xuyn mn, a mn)
+ Bit xy dng ch / hoc ni dung tch hp; bit khai thc nhng ni dung, yu
t c mi lin h gn kt gn gi vi ni dung bi hc.
+ Thit k c cc k hoch dy hc theo hng tch hp (v ni dung, v hot
ng)
+ Bit phng php, cch thc dy hc tch hp;
+ Thc hin tt qu trnh dy hc tch hp trn lp vi nhng phng php, k
thut, phng tin dy hc v hnh thc t chc dy hc a dng phong ph
c) C nng lc khai thc, s dng thng tin mt cch hiu qu lm cho ni
dung bi ging phong ph, a dng.
d) C nng lc gii quyt vn .
e) C nng lc v gn l thuyt vi thc hnh. Bn cht ca dy tch hp l t chc
dy hc kt hp gia dy l thuyt v thc hnh trong mt ni dung bi hc. Do GV
phi c c nng lc cn thit ny.
3. o to, bi dng GV nh th no?
Chng trnh o to gio vin ph thng hin nay ch nhm o to gio vin dy
mt hoc hai mn, khng c kh nng dy tch hp cho mt s mn cng lnh vc; mi
ch trng kin thc v k nng, cha coi trng o to nng lc. Chnh iu ny lm
70
gim kh nng pht trin v thch ng ca gio vin trong thc tin hot ng dy hc khi
chng trnh GD thay i.
3.1. Trong o to gio vin
Gii php kh thi c th gii quyt nhng bt cp trn l cc trng HSP nhanh
chng sp xp, thit k li chng trnh T GV theo hng tch hp; t chc o to SV
theo chng trnh h c kh nng dy tch hp mt s mn hc cng lnh vc nh:
cc mn khoa hc t nhin; cc mn khoa hc x hi nhn vn v cc mn ngoi ng, tin
hc v cng ngh. Cc gio vin o to theo mt trong cc chng trnh c nhn trn c
th lm gio vin ng lp cho tt c cc lp ca chng trnh ph thng.
Chng trnh c nhn o to gio vin dy tch hp l chng trnh o to 4 nm
gm 210 n v hc trnh (hoc 140 tn ch). Cc khi kin thc s c phn thnh khi
kin thc chung, khi kin thc c bn, khi kin thc c s ct li v khi kin thc
nghip v s phm. Trong , c bit coi trng kin thc nghip v s phm.
Nguyn tc chung ca vic thit k chng trnh o to theo hng tch hp nn
theo l: cc mn hc c modul ha thnh cc hc phn gn gi nhau c th dng
chung cho nhiu chng trnh v d dng t chc o to theo hc ch tn ch. Theo ,
cc m un c tch hp kin thc chuyn mn, k nng thc hnh v thi ngh
nghip. y l s thay i cn bn v chng trnh o to so vi cch dy truyn thng
trc y v iu ny tt yu i hi ging vin s phm phi i mi, la chn phng
php s phm ph hp, cch thc t chc dy hc nhm t c mc tiu o to.
Trong cc modul, kin thc cn rng, ct li su va to cho SV c tim nng
t hc, t pht trin. Cc mn hc cn c chng trnh chi tit c son k v ngn hng
cu hi trc nghim, bi tp m bo cht lng v hiu qu cao trong dy v hc.
Trong thc hin chng trnh o to, bn thn ging vin phi l ngi tch hp
c cc lnh vc kin thc lin quan n ni dung trong cng mt bi hc, mt mn hc;
tch hp gia dy l thuyt vi thc hnh, tch hp c cc phng php, hnh thc t
chc, phng tin dy hc. Chnh cch dy tch hp ca ngi ging vin s phm s trc
tip l phng tin, l khun mu rn k nng dy tch hp cho SV - ngi GV tng
lai sau ny.
3.2. Trong bi dng gio vin
+ Trc ht, cn bin son cc ti liu v dy hc tch hp ph bin, trang b cho
i ng GV ph thng nhng l lun v thc tin v dy hc tch hp. Nhng ti liu ny
cn c vit di dng nh nhng cm nang GV d vn dng, trnh hn lm, l
thuyt.
+ Thit k mt s gio n mu, cc tit dy minh ha th hin cch thc dy hc tch
hp GV hc tp, vn dng.
+ T chc cc kha bi dng, tp hun cho tt c GV cc cp v i ng cn b
qun l GD v DHTH. Vic t chc bi dng cn i vo ci c th, thit thc, p ng
yu cu ca GV, trnh tnh trng l lun chung chung hoc theo kiui bin ma h nghe
bo co trong vi ba bui.
71
+ Ch trng vic bi dng GV ti n v c s, trong hng GV i vo con

ng t hc, t nghin cu c th vn dng dy hc tch hp trong b mn ca mnh.
y l mt trong nhng bin php quan trng, c tc dng quyt nh trc tip n nng
lc dy hc ca GV.
+ Pht huy chc nng ca cc trng s phm trong cng tc bi dng GV v phi
coi y l lc lng nng ct, ch yu trong cng tc bi dng GV. V hin nay c mt
thc trng l, Trng s phm vn ng ngoi cuc trong vic bi dng GV. TS V Vn
D -Nguyn V trng V gio vin v von mt cch hnh nh rng, t vic nghin
cu n ch o thc hin gio dc ph thng u t cc cp B/S, S phm ng bn
ngoi nhn vo, hoc ng vai tr tham gia. Do , cha pht huy c vai tr v li th
ca cc trng s phm. Nu khng khc phc c tnh trng ny, th vic bi dng
GV vn ch do i qun khng chuyn hoc mt nhm ngi tin hnh.
3. Nhng iu kin c bn thc hin dy hc tch hp trong trng ph
thng theo chng trnh mi sau 2015
Vic DHTH khng n gin, v t lu cc trng s phm ch quen o to GV dy
cc mn hc ring r. thc hin dy hc tch hp i hi nhng iu kin sau:
1) Phi thit k li chng trnh T, bi dng GV theo hng tch hp. Chng
trnh c cu trc theo cc nhm bi hc, cc mdun c ni dung gn gi. Vic sp xp
nh vy s gip ngi hc nhanh chng hnh thnh k xo nh vic sm c ti hin li
k nng mi c hnh thnh cc mdun, bi hc trc .
2) Phi chun b chu o v i ng GV ging dy theo hng tch hp. Mun vy,
phi nhanh chng t chc cc kha o to, o to li v bi dng cho cc gio vin,
cn b qun l GD v DHTH.
3) Bin son ti liu, gio n mu v cch thc t chc dy hc tch hp GV
tham kho.
4) To dng mi trng dy hc tch hp, m bo c s vt cht, trang thit b
dy tch hp
5) Vic DHTH cc trng PT khng ch lin quan vi vic thit k ni dung
chng trnh m cn i hi s thay i ng b v cch t chc dy hc, phng php
dy hc, thay i vic nh gi, kim tra, thi. Nu khng thay i ng b cc yu t ny
th DHTH kh thc hin c mt cch c hiu qu.
6) Cc iu kin ny s l cha nu trng s phm cha i trc mt bc
trong vic chun b i ng GV v xy dng c i ng ging vin ct cn trong vic
bi dng, o to li GV ph thng.
TI LIU THAM KHO
1. Dy hc tch hp v kh nng p dng vo thc tin gio dc Vit Nam-K yu
Hi tho khoa hc-Vin nghin cu s phm thng 12/2008.
2. Dy hc tch hp, phng php nng cao cht lng ging dy- www.hvct.edu.vn
3. o to gio vin: M hnh no thch hp. GD&T online ngy 2/12/2009
72
Mt s nng lc ch yu gio vin cn c

trong dy hc tch hp v dy hc phn ha
Nguyn Th Ngc Linh* v TS. Trn Th Nu**
Tm tt
Mt trong nhng nh hng chnh mang tnh chin lc ca i mi chng trnh
gio dc ph thng nc ta sau nm 2015 l dy hc tch hp v dy hc phn ha. Bn
cnh cc khu nh chng trnh hc, gii php trin khai, c s vt chtnng lc ca
gio vin l mt trong nhng nhn t quan trng quyt nh cht lng gio dc v o
to ngun nhn lc cho t nc. Ngoi nhng nng lc chung, gio vin cn phi rn
luyn v pht trin mt s nng lc ring cn thit thc hin tt vai tr ca mnh trong
dy hc tch hp v dy hc phn ha t hiu qu cao p ng yu cu ca gio dc
trong thi i mi.
T kha: nng lc gio vin, dy hc tch hp, dy hc phn ha.
1. t vn
Cng c lao ng quyt nh hiu qu lao ng. Cng c lao ng ca gio vin
(GV) chnh l tng hp h thng nng lc c nhn phc tp v a dng gm tri thc, k
nng, thi tc ng n hc sinh (HS) mt cch c thc, c mc ch, c h thng,
c phng php. Nh vy, cng c lao ng c bit ny v hnh v nm bn trong ch
th cho nn n s sm b lc hu trong thi i bng n thng tin, khoa hc, k thut. Bi
dng thng xuyn chuyn mn, nghip v cho GV nhm gip GV pht trin nng lc
trong ging dy v qun l gio dc l mt trong nhng vn m ng v Nh nc ta
c bit quan tm. Trong xu hng i mi chung ca nn gio dc Vit Nam v c th l
thc hin hai nh hng dy hc tch hp (DHTH) v dy hc phn ha (DHPH), GV
cn c nhng nng lc no thc hin tt nhim v ny? l vn m chng ti
cp n trong bi vit ny.
2. Mt s nng lc s phm cn c gio vin
a s GV ph thng hin nay u c o to kh bi bn, t chun v chuyn
mn nghip v; yu ngh, l nhng ngi c hoi bo, c nguyn vng em tri thc ca
mnh phc v cho s nghip gio dc. p ng c nhng yu cu ca thi i cng
ngh ha, thng mi ha, quc t ha, cng nhng bin ng v x hi, s giao lu vn
ha v yu cu i mi phng php dy hcGV cn n lc hc tp khng ngng nng
Trng THPT Phan Vn Tr - Huyn Ging Trm Tnh Bn Tre

Khoa S Phm Trng i hc Cn Th
**
73
cao tri thc khoa hc, tu dng o c ngh nghip v t c nhng nng lc quan
trng sau:
2.1. Nhng nng lc chung
S thnh cng ca gio dc ph thuc phn ln vo nng lc ca GV ngi cm
cn, ny mc. GV va l mt nh gio dc va l mt ngh s i ti trn sn khu
bc ging. Do , GV phi nm vng v su kin thc chuyn mn v cc tri thc khoa
hc c lin quan n mn hc m mnh ph trch; ng thi phi thng xuyn cp nht
thng tin, tri thc hin i, hon thin tri thc ca bn thn. C th, GV phi nm vng
h thng tri thc tm l hc, cc t tng gio dc tin b, nhng thnh tu mi trong
khoa hc gio dc v kin thc chuyn ngnh, phng php dy hc b mn v vn dng
c kt qu vo vic thit k, t chc qu trnh dy hc. thc hin nhng iu trn, GV
phi c h thng kin thc cng c chim lnh tri thc nh: trit hc, ngoi ng, tin
hc
Hc, hc na, hc mi! (L-nin) l phng chm m ngi GV phi thc hnh
lm tm gng sng cho HS. Trc thi i bng n cng ngh thng tin v s m rng
khng ngng ca tri thc khoa hc, tt c mi ngi (c bit l GV) cn phi c thc
chim lnh tri thc khoa hc c th t tin truyn th v nh hng cho HS nhng kin
thc mi v phng php hc tp ph hp. Cht lng gio dc quc dn c quyt
nh bi nhn t rt quan trng: nhn t con ngi. Ngi GV l mt trong nhng mt
xch quan trng v thc hin s mnh ln lao: o to con ngi. Do vy, mun hon
thnh s mnh ca mnh, GV cn phi lun hc tp v rn luyn sut i khng ch tri
thc m nng lc s phm p ng yu cu ca nn gio dc ca mi giai on khc
nhau. Sau y l nhng nng lc s phm cn thit m mi GV cn c:
Nng lc chn on nhu cu v c im ca i tng dy hc, gio dc. y l
nng lc pht hin v nhn bit kp thi, y v chnh xc s pht trin ca HS, nhng
nhu cu cn c gio dc ca tng HS. c nng lc chn on chnh xc, GV phi
thc hin mt khu quan trng l tm hiu i tng gio dc, hiu bit v mi trng
gio dc. GV cn nm r mt s vn v i tng gio dc ca mnh nh: nhn thc,
tr tu, i sng tnh cm, ch, c im tnh cch, kh nng, nhu cu, s thch GV
cn c thi khch quan v khoa hc trong vic nhn nhn, nh gi i tng dy hc,
gio dc th s chn on mi t c chnh xc cao. Trong trng hp ny, nng
lc, o c ngh nghip, tnh yu ngh v tnh yu tr l nhng nhn t quyt nh.
Ngi Thy ch c th hiu, chn on chnh xc nhu cu v c im ca HS khi bit
quan st, lng nghe v thu hiu bng c tri tim ca mnh.
Nng lc xy dng mc tiu, k hoch, thit k cc hot ng dy hc, gio dc.
Nng lc ny l nng lc bit da vo im mnh, im yu ca HS, mc tiu gio dc
(nhng phm cht, kin thc, k nng cn hnh thnh cho HS), hnh dung c hiu qu
ca cc tc ng gio dc thng qua vic t chc cc hot ng. T , GV xc nh mc
tiu bi hc/gio dc, ni dung bi hc/gio dc, xc nh khi lng kin thc, k nng,
thit k cc hot ng v d kin mc tham gia ca HS trong bi hc, d kin kt qu
t c
74
Nng lc trin khai chng trnh dy hc: l nng lc tin hnh dy hc v gio
dc. GV cn c vo mc ch v ni dung dy hc v gio dc c quy nh tin
hnh dy hc, gio dc theo chng trnh chung nhng li ph hp vi c im ring ca
i tng. Trong qu trnh dy hc, nh gi GV phi ch trng n vi tr trung tm ca
HS v gip h pht huy nng lc. Vi mc tiu p ng yu cu tch hp v phn ha
trong dy hc, GV cn phi bit nhng bi hc no th ch trng theo hng phn ha, bi
hc no cn s phi cn vn dng tch hp nhng kin thc khoa hc lin mn t
c mc tiu bi hc. T , GV s ch ng phc tho ngun kin thc, la chn t
liu v phng php dy, thit k cu hi, cng c kim tra nh gi v cch thc s dng
ph hp
Nng lc t chc, thc hin k hoch hot ng dy hc, gio dc. Nng lc ny
c GV th hin qua vic giao nhim v hc tp, hng dn HS thc hin, theo di, iu
chnh v h tr hot ng ca HS khi cn thit, lu tm ti s tin b ca HS. thc
hin c iu ny, GV phi c vn kin thc chuyn mn chc chn, kt hp vi bn
lnh v k nng s phm ca bn thn. Chng hn, nng lc t chc dy hc hp tc cho
HS v x l nhng tnh hung pht sinh trong dy hc hp tc s c GV hnh thnh,
c kt trong qu trnh dy hc. T chc thc hin cc hot ng hc tp cho HS, GV
phi hng n mc tiu chnh l tng cng pht huy tnh t tin, tch cc, ch ng, sng
to v tng cng kh nng, k nng vn dng vo thc t ca HS. Phi lm sao cho HS
yu thch mn hc, t khm ph kin thc cc em tip thu c mt cch t nhin
khng g p. C nh vy, kin thc s bn vng v hu dng.
Nng lc gii quyt nhng tnh hung c vn ny sinh trong thc tin dy hc,
gio dc. Nng lc ny i hi GV phi c kin thc tm l hc vng chc, s nhy bn
v mt kinh nghim sng phong ph. Nhng cch ng x, gii quyt vn mt cch
thng minh, hp l s tc ng tch cc n vic hon thin nhn cch ca HS. Ngc li,
nhng cch ng x tiu cc s li nhng n tng, k c khng tt trong tm hn cc
em. Trong thc t dy hc, GV no t nhiu cng tri nghim nhng tnh hung s phm
i hi GV phi c cch giao tip, ng x s phm tht kho lo. V d, khi trong gi hc
bt ng c HS t nhng cu hi kh, thuc phm vi rng m c th GV cha thng hiu
gii p cho HS th GV cn ng ph nhp nhng trnh vic cc em mt lng tin v s
tn knh i vi ngi Thy. Trong trng hp , GV c th khen HS c cu hi hay,
ng thi yu cu tp th lp tho lun hoc bin cu hi thnh bi tp v nh n
bui hc sau thy v tr s cng nhau tho lun v gii quyt. GV cng c th chn thnh
khuyn khch cc em tm ti nhng tri thc mi, v gip cc em hiu rng tri thc khoa
hc l v tn m khng ai c th tinh thng mi th. Ch c con ng t trau di kin
thc tm chn l khoa hc l cch tt nht. Hoc mt tnh hung s phm thng gp
khc l khi GV t chc cho HS tho lun bng phng php dy hc nu vn tho lun
nhm, c th s pht sinh nhng tnh hung gay cn, bt ng quan im gia cc thnh
vin. Khi , GV phi kho lo dn dt cc em hiu nhng kin no ph hp v
nhng iu cn phi nghin cu thm. Trong trng hp ny, GV cn mt cht nng
khiu hi hc nhng khng qu xa tan bu khng kh cng thng. GV dy cho HS
cch phn bin, rn luyn t duy ph phn v hc thi by t s phn bin mt cch c
75
vn ha. Ngoi ra, GV cn phi c kh nng tham vn, hng dn v t vn i tng

gio dc, gip cc em khng ch hc tt m cn phi c cch sng ng n.
Nng lc kim tra, nh gi kt qu ca cc hot ng dy hc, gio dc. l
nng lc nhn thy c s thay i v nhn thc, k nng thi v tnh cm ca HS
thng qua nhng tc ng gio dc. N khng ch nhm mc ch xc nhn kt qu hc
tp ca ngi hc m cn l ngun thng tin phn hi gip ngi dy nm bt cht lng,
phng php dy t c nhng iu chnh thch hp trong cng vic ging dy ca
mnh. Ngoi ra, kt qu ca hot ng nh gi cn gip cc c quan gio dc, cc nh
qun l v hoch nh chnh sch c nhng s liu, thng tin v cht lng v trnh ca
h thng gio dc cc cp c nhng iu chnh, b sung v ch o kp thi. Nng lc
ny gip nhn nhn tnh ng n ca cc nng lc ni trn.
Nng lc s dng thit b dy hc v ng dng cng ngh thng tin trong dy hc.
Khoa hc k thut ngy cng hin i v vy i hi GV phi c kh nng p dng nhng
tin b ca khoa hc vo ging dy. Phng tin dy hc ca GV ngy nay khng ch l
phn trng, bng en m cn c cc thit b dy hc ring cho tng b mn v vic s
dng gio n in t vi my vi tnh, my chiu gip cho tit hc thm c th, sinh
ng. V th, GV s tr nn lc hu nu khng bit s dng nhng phng tin dy hc
hin i ny. Tuy nhin, GV phi bit la chn thit b dy hc v ng dng cng ngh
thng tin mt cch ph hp vi yu cu v phng php ca tng bi hc, m bo tnh
khoa hc v tnh s phm.
Nng lc t hc, t nghin cu, t gio dc, o to, bi dng khng ngng
nng cao trnh chuyn mn, nghip v v nhng phm cht ca nhn cch. GV cn
phi lun t t cu hi v vic mnh lm, nh gi cht lng cng vic ca bn thn
t rt ra u, khuyt im c hng khc phc, hc tp v pht trin. Trong nhng
nng lc ny th nng lc nghin cu khoa hc ca GV l mt nng lc cn thit trong bi
cnh i mi gio dc hin nay. Bi v, GV c nng lc nghin cu khoa hc tt th mi
c th hng dn HS thc hin nghin cu khoa hc. Trc y, yu cu ny dnh cho
GV cc trng i hc, cao ng nhng xu th pht trin gio dc hin nay l gn kt cht
ch gia trng, khoa s phm v trng ph thng, gia l thuyt phng php v thc
tin dy hc, gia kin thc khoa hc v kinh nghim thc tin. Mt s kt qu nghin
cu ca GV v HS m chng ta c bit nh: Vo thng 6 nm 2011, thy Nguyn
Ngc Hi GV Trng THPT An Lc Thn (K Sch, Sc Trng) hng dn nhm
HS ca trng thc hin nghin cu khoa hc v t gii nht cuc thi v Ci thin
vic s dng v bo v ngun nc ln th 8 (2010 - 2011) do Hi Bo v Thin nhin
v Mi trng, Tng cc Mi trng, B GD-T, Bo Khoa hc v i sng ng t
chc. V ti ny c chn i din cho Vit Nam d thi cuc thi v ngun nc t
chc ti th Stockholm ca Thy in vo thng 8/2011(dantri.com.vn) ; Hay va qua
12/10/2014, sn phm H thng qun l nh thng minh ca nhm tn sinh vin kha
40 Trng i hc Cn Th gm Trn V Khnh Ngn (lp Khoa hc My tnh), Trn
Th Nguyn Nht (lp K thut Phn mm) v Quan Thanh Hi (lp S phm Ton-Tin)
l cu HS Trng THPT Chu Vn Lim vinh d nhn c gii Ba ti Cuc thi Sng
to Thanh-Thiu nin v Nhi ng ton quc nm 2014. Ngn-Nht-Hi cng ln k
76
hoch bt tay vo xy dng tng ny vi s h tr ca qu Thy, C Trng THPT

Chu Vn Lim [8].
Nh vy, gip HS ng dng kin thc khoa hc vo thc tin, i hi GV phi c
nng lc v kinh nghim nghin cu. Sng kin kinh nghim cng l mt sn phm ca
nghin cu khoa hc gio dc mang tnh ng dng cao ang c thc hin rng ri
trng ph thng. Trn y ch l nhng v d c th v nhng thnh tch nghin cu
khoa hc ca GV v HS trng ph thng. iu l mt minh chng cho s cn thit
v tnh kh thi ca hot ng nghin cu khoa hc ca GV, vai tr v ngha ca vic GV
hng dn HS nghin cu khoa hc. Ngi thy gio c th hng dn HS bt u nghin
cu bng mt vic rt nh, gn gi vi i sng nhng s m mm cho nhng ti nng
trong tng lai.
Nng lc thit lp mi quan h vi ngi khc: nh quan h ng nghip, quan h
vi ph huynh HS v nht l quan h vi HS. Tt c nhng iu ny nhm mc ch gip
GV c c nhiu knh thng tin v i tng gio dc ca mnh. T , GV s hiu
hn v i tng gio dc v mt phn bit c nhng kt qu gio dc m bn thn t
c. Trong xu th hi nhp v pht trin, kt hp DHTH v DHPH th vic to ra mt
cng ng hc tp, lin kt hp tc trong lnh vc o to v nghin cu gia nhng GV
cng chuyn mn, chuyn mn gn trao i kinh nghim l nhu cu thit yu.
Trn y l mt s nng lc chung m mi GV cn c trong hot ng dy hc, gio
dc ca mnh. Ty theo trnh , kh nng v mc nhn thc ring ca bn thn, mi
GV s vn dng n vo trong qu trnh dy hc mt cch hp l nht. Tt c v mt mc
ch chung l o to ra ngun lc vng mnh cho t nc.
2.2. Nhng nng lc ring
2.2.1. i vi dy hc tch hp
Tin ti thc hin hng trnh gio dc ph thng theo nh hng pht trin nng
lc cho hc sinh v tch hp lin mn, GV cn phi hiu, c th ha nhng yu cu c bn
ca DHTH v DHPH i vi mi n v bi hc, mi mn hc.
Dy hc tch hp l dy hc, trong GV t chc, hng dn HS bit huy ng
tng hp kin thc, k nng thuc nhiu kha cnh, lnh vc khc nhau nhm gii quyt c
hiu qu cc nhim v hc tp. Mc ch ca DHTH l nhm hnh thnh kin thc, k
nng v pht trin c nhng nng lc cn thit cho HS trong hc tp cng nh trong
thc tin i sng. ng thi, DHTH s gip cho vic gim s mn hc v lng ghp
c cc vn thi s ca cuc sng vo cc mn hc v hot ng gio dc. DHTH
lm cho cc qu trnh hc tp c ngha, bng cch gn qu trnh hc tp vi cuc sng
hng ngy,s dng kin thc ca nhiu mn hc v khng ch dng li ni dung cc
mn hc [3;tr.60]. Nu thnh cng, DHTH s gip ngi dy v ngi hc tit kim thi
gian, bit cch tng hp nhiu mng kin thc lin mn, xuyn mn, a mn khi qut
kin thc v gip hnh thnh nhiu k nng khc nhau. Tuy nhin, DHTH nh th no cho
t hiu qu l mt cu hi m GV cn phi tm gii php trong qu trnh dy hc v bn
thn GV phi c nhng nng lc cn thit.
77
Nng lc u tin GV cn c l nng lc phn tch chng trnh hc. Sch gio
khoa cc cp c bin son theo hng tch hp. V d, i vi mn Ng vn, Vn hc
dn gian cp Tiu hc c a vo bi hc Tp c, K chuyn vi mc ch gip
HS nhn ra c bi hc o c; chng trnh THCS,, chng trnh THPT th vic
dy tc phm Vn hc dn gian i hi ngi GV phi gip HS hiu ni dung v ngh
thut, ch trng n c trng thi php th loi,Vn ngh lun c a vo chng
trnh cp THCS v THPT, mi cp c s yu cu pht trin nng lc v k nng nhng
mc khc nhau nh th no? Kin thc lin mn gia lch s, vn hc h tr nhau nh
th no? Do vy, ngi GV cn phi hiu khng ch bi hc mnh dy m cn phi bit
cp di HS hc g, cc mn khc gn gi cung cp cho cc em kin thc g la
chn phng php dy hc ph hp.
Trong DHTH, nng lc cn thit th hai GV cn c l pht hin, tng hp v lin h
vn . DHTH gm tch hp ngang v tch hp dc. N i hi GV phi thy mi quan h
v s nm cng mt h thng ca cc kin thc trong cng mn hc hoc gia cc phn
mn, gia cc mn hc, gia l thuyt v thc tin. V d, trong mn Ng vn khi dy mt
vn bn ngh lun trong phn c vn, GV c th rn luyn cho HS nhn bit kt cu, lp
lun ca ca mt vn bn ngh lun. T gip cho HS rn luyn k nng lp lun trong
vit vn ngh lun. y l kiu tch hp gia cc phn mn trong cng mt b mn (Vn
Lm vn). Mt kiu tch hp khc l tch hp lin mn. y l quan im tch hp m
rng kin thc trong bi hc vi cc kin thc ca cc b mn khc, cc ngnh khoa hc,
ngh thut khc, cng nh cc kin thc i sng, qua lm giu thm vn hiu bit v
pht trin nhn cch cho HS. Chng hn, khi dy bi Ph sng Bch ng ca Trng
Hn Siu, GV phi s dng kin thc lch s, a l lin quan n sng Bch ng
ging dy cho HS. Hay khi dy Chic thuyn ngoi xa ca Nguyn Minh Chu, GV phi
c nhiu kin thc i sng x hi, cho HS thy c nn bo lc gia nh vn cn tn ti
trong x hi ng thi. T , GV hng cc em n cch sng lnh mnh, c vn ha.
Hay khi dy mn Gio dc cng dn v Tnh cm gia nh, tnh yu GV c th yu cu
HS tm cc cu ca dao, tc ng Vit Nam ni v ni dung ny. T , gip cho HS va
hc l thuyt va rn luyn kh nng thc hnh, su tm.
Nh vy, DHTH t hiu qu cao, GV cn c nng lc pht hin, tng hp v
lin h vn mt cch ng n v su sc. Bn cnh , GV cng cn c nng lc la
chn kin thc, vn . Bi v khng phi tt c cc bi hc, cc ni dung u c th tch
hp. Nu tch hp khng hp l s to nn s khp khing hoc s mang nng tnh hnh
thc. Chng hn khi dy on trch Trao duyn (Trch Truyn Kiu ca Nguyn Du), GV
khng nn hi cu hi lin h cuc sng nh: Nu l Thy Kiu, em s lm g?. Bi v
cu tr li ca HS c khi i ngc li iu chng ta mong mun hng n. Hay khi dy
mn Ton th GV khng th tch hp vi mn a hay Sinh hc
Nhn chung, DHTH thnh cng, vi cc nng lc chung v nng lc ring trn,
GV cn phi c kin thc chuyn mn chc chn, kin thc lin ngnh rng m, kin thc
i sng x hi phong ph v kinh nghim bn thn th s tch hp s phong ph v hp
l hn.
78
2.2.2 i vi dy hc phn ha
Dy hc phn ho l dy hc theo tng loi i tng, ph hp vi tm sinh l, kh
nng, nhu cu v hng th ca ngi hc nhm pht trin ti a tim nng ring vn c
ca mi ngi hc. c im ca DHPH l pht hin v b p l hng kin thc, to
ng lc thc y hc tp. DHPH c th thc hin 2 cp : Phn ha cp v m
(phn ha ngoi), l s t chc qu trnh dy hc thng qua cch t chc cc loi hnh
trng, lp khc nhau cho cc i tng HS khc nhau, xy dng cc chng trnh gio
dc khc nhau (trng chuyn, lp chn); phn ha cp vi m (phn ha trong), l t
chc qu trnh dy hc trong mt tit hc, mt lp hc c tnh n c im c nhn HS,
l vic s dng nhng bin php phn ha thch hp trong mt lp hc, cng mt chng
trnh v sch gio khoa. Trong bi vit ny, chng ti ch yu cp n phn ha cp
vi m.
DHPH c t chc di cc hnh thc nh: phn ha theo hng th, phn ha theo
s nhn thc, phn ha gi hc theo hc lc, phn ha gi hc theo ng c, li ch hc
tp ca ngi hc. V vy, DHPH phi to dng mi trng t lp di nhng HS c
nng khiu no th c c hi pht trin nng khiu, s trng .
Cng nh DHTH, i vi DHPH, GV cn hiu r i tng gio dc. T nng lc
hiu i tng gio dc, GV cn c mt nng lc quan trng l thit k cng c dy hc.
l h thng cu hi, phiu bi tp, bi kim tra ph hp vi tng i tng HS v
th hin c s phn ha. Nhng cng c y phi va m bo c mc ch chung l
gip HS nm vng nhng kin thc c bn va ph hp vi nhn thc v hc lc ca
tng i tng HS gp phn phn ha c i tng HS. Nng lc thit k cng c
dy hc i hi GV phi c kin thc chuyn mn vng, hiu su i tng HS. ng
thi, GV cn dnh nhiu thi gian, cng sc u t trong vic la chn v thit k cng c
dy hc.
Nng lc th hai GV cn c trong DHPH l nng lc sng to. Sng to trong cch
dy, sng to trong la chn phng php, cng c, t chc hot ng, sng to trong
cch nh gi l mt trong nhng nng lc quan trng ca ngi GV. Cng mt
phng php dy hc, ni dung dy hc nhng GV cn c s t chc hp l t c
mc ch phn ha i tng HS m khng lm HS yu km phi t ti, mc cm hay HS
kh gii tr nn t cao, t i. l ngh thut ging dy ca GV.
Nh vy, DHPH i hi GV phi c tm v phi pht hin c nng khiu ca mi
HS. t chc DHPH thnh cng, GV cn to mi quan h dn ch gia thy v tr, gia
tr v tr gip HS ci m, t tin hn.
3. Kt lun
Trong mi lnh vc, mi ngnh ngh, c bit l gio dc, con ngi l yu t quan
trng nht quyt nh kt qu t c. V vy, hai nh hng DHTH v DHPH t
hiu qu cao, GV cn phi nhy bn, nng ng, sng to, c ch, ngh lc v khng
ngng phn u hc tp nng cao trnh chuyn mn, nng lc bn thn p ng yu
cu i mi phng php dy hc m ngnh gio dc t ra. Nng lc ca GV phi pht
79
trin t l thun vi qu trnh pht trin ca x hi, c nh th cht lng ca nn gio dc

nc ta mi ngy cng nng cao.
TI LIU THAM KHO
1. Phm Vn Hoan, 2013.Tng cng nng lc kim tra v nh gi kt qu hc tp
ca hc sinh, NXB Gio dc Vit Nam, NXB i hc S phm.
2. Phm Th Thu Hng, 2014. Cc nng lc c th ca gio vin Ng vn ph
thng, K yu Hi tho khoa hc - Dy hc Ng vn trong bi cnh i mi cn bn,
ton din gio dc ph thng, NXB i hc S phm TP H Ch Minh.
3. Nguyn Vn Ly, Nguyn Vn Tnh, Nguyn S c, Kiu Th Bch Thy,
Nguyn Trng Su, 2013. Nng cao nng lc lp k hoch dy hc ca gio vin, NXB
Gio dc Vit Nam, NXB i hc S phm.
4. Ng Quang Sn, Trn Trung, 2013. Tng cng nng lc s dng thit b dy
hc v ng dng cng ngh thng tin trong dy hc, NXB Gio dc Vit Nam, NXB i
hc S phm.
5. Nguyn c Sn, Trn Quc Thnh, Nguyn Thanh Bnh, 2013. Nng cao nng
lc hiu bit v i tng gio dc, NXB Gio dc Vit Nam, NXB i hc S phm.
6. L Thanh S, Nguyn Thanh Bnh, Phm Qunh, 2013. Pht trin nng lc t
chc cc hot ng gio dc ca gio vin, NXB Gio dc Vit Nam, NXB i hc S
phm.
7. Phm Vit Vng, V L Hoa, Nguyn Lng Bnh, 2013. Tng cng nng lc
nghin cu khoa hc ca gio vin, NXB Gio dc Vit Nam, NXB i hc S phm.
8. Cc trang web:
- http://dantri.com.vn/giao-duc-khuyen-hoc/tri-an-nhung-tam-long-doi-voi-thay-troan-lac-thon-514683.htm
- http://www.ctu.edu.vn/news_det.php?mn=4&id=1222
80
Hc tp tng hp trong mn Nghin cu

x hi v Thi gian hc tp tng hp
Nht Bn sau Chin tranh th gii th hai
NCS.Nguyn Quc Vng*
Tm tt
Bi vit ny s khi qut li nhng nt c bn nht v hc tp tng hp trong mn
Nghin cu X hi v Thi gian hc tp tng hp Nht Bn t sau Chin tranh th
gii th hai n nay. Mc d c s dao ng gia hc tp tng hp v hc tp phn
ha nhng hc tp tng hp vi trit l gio dc nn ngi cng dn dn ch vn l
dng chy xuyn sut trong gio dc Nht Bn t 1945 n nay. Nhng thnh qu t
c v nhng vn ang t ra i vi gio dc Nht Bn s l nhng thng tin tham
kho hu ch cho nhng ngi lm ci cch gio dc Vit Nam.
T kha: hc tp tng hp, hc tp phn ha, Nghin cu x hi, Thi gian hc tp
tng hp, ci cch gio dc thi hu chin.
1. Dn nhp
Vit Nam, n i mi gio dc cn bn ton din hin ang c cc c
quan c lin quan xc tin trin khai. C th coi vic thc hin n ny nh l cuc ci
cch gio dc ln th t trong lch s gio dc Vit Nam tnh t nm 1945. Trong n
ny, i mi chng trnh gio dc ph thng sau 2015 l mt ni dung quan trng v
nh hng dy hc tch hp, dy hc phn ha c coi l mt trong nhng nh
hng c bn. Tuy nhin, xt c phng din l lun v thc tin, dy hc tch hp v
dy hc phn ha Vit Nam vn cn mc s khai.
Ci cch gio dc l cng vic h trng c quan h mt thit n s thnh suy ca
quc gia-dn tc v tng lai ca nhiu th h v vy n cn phi c tin hnh da trn
cc nghin cu khoa hc, c c s l lun v thc tin thuyt phc thay v tin hnh theo
kinh nghim, ch ch quan hoc ch ch trng du nhp phn k thut thun ty t
thnh tu gio dc ca th gii. T quan im ny, ti mun phc tho y mt vi nt
c tnh cht khi qut v s tn ti v nhng biu hin ca hc tp tng hp2 trong mn
Nghin cu X hi v Thi gian hc tp tng hp Nht Bn sau nm 1945. Hy vng
Ging vin Khoa Lch s - Trng HSP H Ni -Nghin cu sinh i hc Kanazawa (Nht Bn)
Cho n thi im hin ti (2014) ti cha tm thy thut ng tch hp trong gio dc Nht Bn m
ch thy hc tp tng hp v vy y ti s s dng thut ng tng hp thay cho tch hp. Mt
khc, theo ti bn thn thut ng dy hc tch hp trong ting Vit cng cn c tip tc bn lun
k thm.
*
2
81
nhng thng tin v chng s c gi tr tham kho hu ch cho nhng ngi c lin quan
ti cng cuc ci cch gio dc Vit Nam.
2. Ni dung
2.1. Hc tp tng hp trong mn Nghin cu X hi
2.1.1. S ra i, mc tiu - trit l ca mn Nghin cu X hi
Mn Nghin cu X hi (Social Studies) l mn hc hon ton mi ln u tin
xut hin Nht Bn nm 1947 trong cuc ci cch gio dc ton din nhm xy dng
nc Nht ha bnh - dn ch - tn trng nhn quyn3. C th ni s ra i ca mn
hc ny l kt qu ca s phn tnh v nn gio dc qun phit tc ot quyn t do ca
con ngi tn ti sut mt thi gian di trc v vic tip nhn thnh tu gio dc M.
C chnh quyn v nhng ngi lm gio dc Nht Bn khi y u k vng vo mn
hc c coi l ht nhn ca cng cuc ci cch gio dc nhm xy dng nn gio dc
dn ch ny. Thc t lch s sau chng minh Nghin cu X hi4 (gi tt l mn
X hi) - mn hc tng hp 3 mn a l, Lch s, Cng dn ng vai tr v
cng quan trng trong vic gio dc nn nhng ngi cng dn mi.
Sau nm 1945, gio dc Nht Bn c s chuyn i 180 v mc tiu - trit l
gio dc. Trit l gio dc mi c xy dng da trn 3 nguyn l tr ct ca bn Hin
php 1946. Quc gia m quc dn Nht Bn mong c v cam kt xy dng gi y l
quc gia ha bnh - dn ch - tn trng nhn quyn v vy mc tiu gio dc khng cn
l nhng thn dn trung qun i quc m l nhng ngi CNG DN c kh nng xy
dng v bo v x hi dn ch.
Mn X hi ra i nm 1947 trong kha trnh gio dc mi l sn phm ca s
hp tc gia ba bn: S on gio dc n t M5, y ban ci cch gio dc Nht Bn v
nhng ngi lm gio dc Nht Bn. Mn X hi l ni th hin tp trung nht trit l
ca nn gio dc mi6. V mt hnh thc - cu to, mn X hi l s kt hp gia Lch
s, a l, Cng dn- nhng n khng n thun ch l php cng c hc cc mn
hc y m l mn gio khoa hon ton mi, mang trong mnh trit l gio dc hon ton
khc bit. Trit l-mc tiu gio dc ca mn X hi chu nh hng su m t mn
Social Studies ca M. V iu ny, T in gio dc mn X hi vit:Social
Studies l mn gio khoa v X hi Hp chng quc Hoa K. Mc tiu ca n l thng
qua hiu bit v x hi, gio dc cho hc sinh phm cht vi t cch l thnh vin ca x
hi dn ch hay ni cch khc l phm cht cng dn [5;56].
M, trit l ca mn Social Studies c cp rt r rng trong Thng co ca
y ban ph trch mn X hi trc thuc y ban ci cch gio dc trung hc M nm
1916: Mn Nghin cu X hi ca Hp chng quc cn c mc tiu thng nht mt cch
ha bnh, dn ch, tn trng nhn quyn l ba nguyn l tr ct ca Hin php nc Nht Bn

cng b ngy 3 thng 11 nm 1946 v c hiu lc t 3 thng 5 nm 1947.
4
T y tr i trong bi vit s gi vn tt l mn X hi.
5
S on gio dc M n Nht Bn vo thng 3 nm 1946 (S on gio dc ln th nht)
6
Ngi Nht quen gi l gio dc dn ch.
3
82
c thc l gio dc nn nhng phm cht cng dn tt p; Mn Nghin cu X hi

phi lm cho hc sinh l gii bn cht ca x hi v cc nguyn tc ca i sng x hi,
gio dc tinh thn trch nhim vi t cch l thnh vin ca nhm x hi, pht trin ch
tham gia vo vic lm tng tin phc li x hi [5;56]. Nh vy, Phm cht cng dn
trong bn thng co ni trn c th tm tt li ba im ch yu: (1) Hiu bit v i
sng x hi, (2) Tinh thn trch nhim vi t cch l thnh vin, (3) ch lm tham gia
lm tng phc li ca x hi.
Mc tiu ni trn c a vo trong mn X hi ca Nht Bn. Mc tiu ny
mc d c iu chnh i cht tri qua cc giai on lch s tuy nhin v c bn khng
thay i. L lun v mc tiu ca n c bn c hnh thnh ch yu trong giai on s k
(1947-1951). Mc tiu ny c vn bn ha chnh thc trong Hng dn hc tp mn
X hi I, II c pht hnh vo thng 5, thng 6 nm 19477.
C s xy dng l lun ca mn X hi s k (1947-1951) c th tm tt gn li
mt im cn bn: S gic ng v nhn quyn c bn. S gic ng v cc quyn con
ngi c c l nh vo s phn tnh v qu kh 15 nm chin tranh au thng
(1931-1945) v tc ng ca nhng tro lu t tng mi bn ngoi di vo trong bi
cnh ci cch chnh tr-x hi ang c xc tin mnh m. T ch coi trng nhn quyn,
l lun ny nhn mnh tnh ch th v t duy c lp ca hc sinh. Hng dn hc tp
mn X hi8 nm 1947 nhn mnh: nu nh bit duy tr s c lp ca bn thn, bit
hng th cuc sng thc s l ngi th c th l gii c mi quan h cng tn ti
ca cuc sng ngi khc v c th c c ch mnh lit mun lm cho cuc sng ca
mnh tr nn tt p hn [5;58]. Mc tiu ca gio dc gi y l nhng cng dn c t
duy c lp, c tinh thn ph phn. l nhng con ngi khng b nh la bi m
ng thi th, con ngi khng b m hoc bi s tuyn truyn di tr. Nhng con
ngi y khng nhng khng xm phm ngi khc m cn ch ng m rng mt cch
tch cc nhng iu mnh ngh tt p ra xung quanh [5;58].
t c mc tiu gio dc ni trn, ni dung v phng php gio dc mn X
hi c nghin cu rt k. Ni dung v phng php gio dc ny nhn mnh tnh ch
th ca hc sinh, coi trng tri nghim trong cuc sng ca hc sinh v t trng tm
vo hc tp gii quyt cc vn thit thc i vi cc em. Trong hc tp gii quyt vn
ny s nhi nht tri thc, truyn t tri thc b loi tr. , hc sinh khng tip
nhn th ng, v iu kin cc tri thc m gio vin a ra, coi n l chn l tuyt i
m hc sinh di s tr gip, hng dn ca gio vin s phi tm kim cc tri thc t
nhiu ngun khc nhau v bin n thnh t duy ca mnh. C th ni gio dc mn X
hi trong giai on ny chuyn t truyn t tri thc sang hnh thnh v pht trin
nng lc nhn thc khoa hc cho hc sinh.
Bn Hng dn hc tp dnh cho cc mn gio khoa t chn ca mn X hi THPT c pht hnh

vo thng 7 v thng 10 nm 1947
8
Hng dn hc tp l vn bn th hin ch o ca B gio dc i vi h thng cc trng ph
thng v mc tiu, ni dung v phng php gio dc. Vn bn ny ln u tin ra i nm 1947 v
c khong 10 nm li sa i mt ln.
7
83
2.1.2. Hc tp tng hp trong mn Nghin cu X hi

Theo cc nh gio dc Nht Bn, tnh cht tng hp ca mn X hi c th
hin 6 im: (1) Tn trng yu cu thit thc ( thc vn ) ca hc sinh; (2) Tnh tng
hp trong vic lm mm do ci khung gio khoa m bo s truy tm ca hc sinh;
(3) c tin hnh bng k hoch ch o (gio n) mm do; (4) Gio dc nng lc gii
quyt v s quan tm i vi cc vn x hi tng ng vi t duy ca hc sinh; (5) H
tr pht trin ton din nhn cch tng c nhn hc sinh; (6) L mn nhm ti gio dc
nng lc ca ngi lm ch v trit l gi hc lm nn tng cho n chnh l tnh tng
hp [5;52].
Ni mt cch khi qut nht, hc tp tng hp trong mn X hi th hin ch
hc sinh s khng tip nhn nhng tri thc c sp xp, b tr trong ci khung l cc
mn gio khoa theo cung cch truyn thng m t bn thn s la chn, chim lnh, tng
hp chng gip ch cho vic gii quyt vn ca bn thn, cuc sng.
Nh vy, im xut pht ca hc tp trong mn X hi khng phi l cc n v
kin thc nh trong mn a l, Lch s truyn thng m im xut pht ca n l
cc vn m x hi hin ti ang phi i mt v thc v vn ca hc sinh.
Nhng vn ny thng l giao im ca cc mn a l, Lch s, Cng dn
truyn thng.
Mc d l lun hc tp tng hp trong mn X hi ch c thc hin mt cch
c quy c v h thng k t cuc ci cch gio dc thi hu chin nhng trc Chin
tranh th gii th hai, nhng mm mng ca n xut hin.
Higuchi Kanjiro9 trong tc phm Phng php ging dy tn tng hp ch
ngha xut bn nm 1899 xng vic hc tp mt cch tng hp thng qua cc tr
chi da trn mi quan tm, hng th ca hc sinh.
n u thi Taisho10 Sawayanagi Masataro11, hiu trng Trng tiu hc Seijo
ch trng ch to gio n (k hoch ch o hc tp) mt cch mm do da trn yu cu
thc tin v tnh hnh hc sinh. T ht nhn l cc ngi trng tin tin, phng php
ging dy nhm n s tng hp cc mn gio khoa nhm mc tiu pht trin ton din
tr em c tin hnh trn ton quc vi vai tr trung tm ca cc trng trc thuc
cc trng s phm nh Trng tiu hc trc thuc i hc n sinh Nara, cc trung tm,
vin nghin cu.
Trong bi cnh ch ngha qun phit bao trm nc Nht, tro lu t tng gio dc
tng hp tr thnh phong tro gio dc ph phn chnh sch qun phit ch ngha,
cp su sc n cc vn x hi ng thi trong s cn nhc ti mc ph hp vi t
duy ca hc sinh. Nhng thnh tu v l lun ca phong tro tc ng vo thc t to
nn hng lot cc phong tro gio dc c th, c tc ng ln n x hi nh phong tro
gio dc qu hng, phong tro vit vn v i sng
Nh gio dc ngi Nht (1872-1917)
Thi k lch s c t tn theo nin hiu Thin hong (1912-1926)
11
Nh gio dc ngi Nht (1865-1937)
9
10
84
Hc tp tng hp nh trn b ch ngha qun phit n p v ch thc s bng n khi

mn X hi ra i. Nh trn trnh by, hc tp tng hp th hin rt r mn X
hi s k vi hnh thc hc tp gii quyt vn . Sau do s bin ng ca x hi v
s iu chnh chnh sch gio dc ca chnh ph Nht Bn, mn X hi c s thay
i v c cu nhng tnh cht hc tp tng hp vn c duy tr lin tc.
Tnh cht tng hp trong mn X hi cn c th hin r trong nguyn l ch
o v hnh thc t chc hc tp. X hi l mn hc hon ton mi nhm n vic gio
dc nn nhng CNG DN dn ch v vy thay v truyn t cc tri thc n nhm ti
vic t chc, hng dn hc sinh nghin cu cc vn hin thc, cc im tranh lun,
tnh hung xy ra trong i sng thc hng ngy cc lnh vc nh x hi hc, chnh tr
hc, kinh t hc
Ni dung hc tp khng c trnh by theo kiu la lit nh tng thy trong cc
sch gio khoa quc nh12 vn tn ti trc m c c cu, sp xp theo tng ch
(tangen) hoc vn . Cc ch c la chn phi tha mn iu kin gn b trc
tip vi hng th ca hc sinh. Trong qu trnh hc tp, tnh ch th, t duy c lp v
s sng to ca hc sinh c tn trng tuyt i. Cc bin php t chc hc tp ly hc
sinh lm ch th nh: iu tra thng tin, kho st in d, phng vn, lm bo, tp
chc s dng nhm pht huy ti mc cao nht nng lc sng to ca hc sinh.
Di y, ti s phn tch su hn v nguyn l ch o v cch thc tin hnh
nhng ni dung lin quan ti gio dc lch s trong mn X hi minh ha. Trong
mn Quc s vn tn ti trc 1945, ni dung hc tp thng s trong sch gio khoa
quc nh c trnh by la lit vi cc s kin c sp xp theo th t thi gian. Ni
dung thng s ny ly lch s chnh tr lm trung tm. Tuy nhin, nguyn l gio dc
lch s trong mn X hi li c im khc bit. Trong mn X hi, ni dung lch s
khng phi ch c trnh by di dng thng s m cn c th hin hai dng
khc l lch s theo chuyn v lch s li ngc dng. Nh gio dc lch s Usui
Yoshikazu gi y l gio dc lch s kiu nghin cu x hi [4;9-41]. Usui cho rng,
thng s vn l th trnh by la lit cc s kin, hin tng theo th t thi gian
c phn chia lm lch s th gii v lch s Nht Bn. Lch s theo chuyn l hnh
thi ngi gio vin bng vic thit lp cc ch nht nh c th phn chia nh
hn thnh lch s ph n, lch s trng hc, lch s a phng Hnh thi th
ba l lch s li ngc dng. Hnh thi ny cng c th c coi nh nm trong lch s
theo chuyn . Lch s li ngc dng ly im xut pht l cc ch (vn ) hin
ti v gio vin cng hc sinh s tin hnh li ngc dng thi gian phn tch, l gii
n. y l mt b phn quan trng cu thnh vic hc tp lch s a chiu, a din trong
mn X hi. Trong Hng dn hc tp mn X hi ln u tin c cng b ngay
khi mn X hi ra i nm 1947, s hin din ba hnh thi gio dc lch s ny c
th hin nh sau:
tiu hc, X hi i cng c thit lp bao gm thng s v lch s li
ngc dng.
12
C nc dng chung mt chng trnh, mt b sch gio khoa do B gio dc ban hnh.
85
cp trung hc c s (THCS), thit lp X hi i cng vi thng s v lch

s li ngc dng ng thi Quc s cng c a vo chng trnh hc tp.
cp trung hc ph thng (THPT), thit lp X hi i cng vi thng s v
lch s li ngc dng. Thng s gm hai b phn l Lch s phng ng v
Lch s phng Ty.
C th, trong khong 10 nm u sau nm 1945, cp tiu hc gio dc lch s
trong X hi i cng c cu trc nh sau[4;25]:
Lp 4: i sng ca chng ta trong qu kh v hin ti - s pht trin ca qu
hng, s pht trin ca lng v ph, giao thng trong qu kh v hin ti.
Lp 5: S pht trin ca cng nghip v cuc sng hin i - t th cng nghip
ti sn xut c gii, s pht trin ca thng nghip v i sng tiu dng
Lp 6: Nht Bn trong lng th gii - S pht trin ca cc c quan truyn thng
v cuc sng hin i, cuc sng ca chng ta v chnh tr.
cp THCS, gio dc lch s nhm ti: Nhn nhn x hi Nht Bn mt cch tng
qut, hiu c s pht trin ca x hi qua x hi nguyn thy, x hi c i, x hi
phong kin v s khc nhau v bn cht ca tng x hi [5;26].
cp THPT, gio dc lch s c hai b phn l lch s th gii v lch s Nht Bn.
Trong , gio dc lch s Nht Bn tp trung vo l gii mt cch hp l, khoa hc s
pht trin ca lch s Nht Bn, gio dc nng lc lm r quan nim v tng thi i.
Trong khi gio dc lch s th gii ch trng vic ng trn quan im rng ri mang
tnh th gii, gio dc tinh thn xy dng hp tc quc t, gio dc tnh yu nhn loi v
n lc khng ngng v ha bnh th gii. Nht Bn, c khong 10 nm Hng dn
hc tp li c sa i mt ln v mi ln sa i ni dung chng trnh li c nhng
iu chnh quan trng. Nhn vo bn Hng dn hc tp mi nht hin nay (ban hnh
thng 3 nm 2008) ta thy c ba hnh thi gio dc lch s vn tn ti v tip tc pht huy
vai tr. Theo bn Hng dn hc tp ny th mc tiu ca gio dc lch s cp tiu hc
l: lm cho hc sinh l gii c cuc sng x hi, gio dc cho hc sinh s hiu bit v
tnh yu i vi lnh th v lch s nc ta, gio dc nn tng phm cht cng dn cn
thit vi t cch l ngi xy dng quc gia - x hi dn ch, ha bnh v sng trong
cng ng quc t [2;17]. cp hc ny gio dc lch s gm hai b phn: lch s a
phng (lp 3, 4) v lch s dn tc (lp 6). Lch s lp 3, 4 ly tiu im l cc cng c
ca con ngi trong qu kh, cc v nhn ca a phng v cc di sn lch s. Hnh thc
hc tp theo kiu lch s theo chuyn v lch s li ngc dng thng c p
dng rng ri.
cp THCS, gio dc lch s t ra mc tiu: ng trn tm nhn rng ln, nng
cao mi quan tm i vi x hi, kho st a din, a gc da trn nhiu ngun t
liu, lm su sc s hiu bit v tnh yu i vi lch s v lnh th ca t nc chng
ta, gio dc vn ha c bn vi t cch l cng dn, gio dc nn tng cc phm cht
cng dn cn thit vi t cch l ngi xy dng quc gia - x hi dn ch, ha bnh v
sinh sng trong cng ng quc t [3;34]. Lch s cp hc ny l mt phn mn nm
86
trong mn X hi v c hc ch yu nm th nht v nm th hai (tng ng

vi lp 7, lp 8 Vit Nam).
cp THPT, mn hc Lch s c chia ra lm lch s th gii v lch s Nht Bn.
, c ba hnh thi gio dc lch s ni trn u c vn dng. S vn dng 3 hnh thi
gio dc lch s th hin rt r tnh cht tng hp trong hc tp lch s.
Ngoi ra, hc tp tng hp trong mn X hi cn th hin hai phn mn tn ti
trong mt thi gian ngn l Nghin cu t do v Cc vn thi s.
Nghin cu t do ra i trong bn Hng dn hc tp mn X hi nm 1947
v bin mt k t bn Hng dn hc tp nm 1951. Cc vn thi s ra i cng
vi Nghin cu t do v b nh ch khi bn Hng dn hc tp nm 1955 c cng
b. Cc nh nghin cu cho rng Cc vn thi s l mn t chn c tnh cht tng
hp nht trong s cc phn mn thuc mn X hi trng THPT.
Hng dn hc tp mn X hi nm 1947 quy nh thi lng dnh cho Nghin
cu t do cc trng tiu hc l 2 - 4 gi (tit)/tun, THCS l t 1 - 4 gi (tit)/tun.
Mc ch ca n l to iu kin cho hc sinh nghin cu, i su tm hiu, truy tm nhng
vn m hc sinh c mi quan tm, hng th trong qu trnh hc tp cc mn gio khoa
trng. Nm 1950, trong tc phm Kt qu thc hin Nghin cu t do, B gio dc
Nht Bn tng kt tnh hnh thc hin Nghin cu t do ton quc 3 im: (1)
Rt nhiu trng hc b tr 2 gi/tun; (2) Cc trng tin hnh di hnh thc cu lc
b chim a s; (3) Cc mn gio khoa lin quan n nghin cu nhiu nht l Ton,
Khoa hc, Quc ng, Th dc. Thc cht hot ng ny l hot ng hc ph o [5;18].
T kt qu kho st thc t ni trn B gio dc Nht Bn nhn nh Nghin cu t
do khng p ng c k vng pht trin c tnh sng to ca hc sinh. Kt qu l
Nghin cu t do b nh ch cp THCS nm 1949 cng nh loi b n khi hot ng
ngoi kha. Nghin cu t do khng c thit lp bc THPT nhng trn thc t
nhiu trng c thc hin v v sau chuyn n thnh Lun vn tt nghip.
Cc vn thi s xut hin nm 1947 trong bn Hng dn hc tp. Tuy
nhin, khc vi cc mn hc khc n khng h c sch gio khoa. Ti liu hc tp c
bin son t cc ch hin thc v n c tnh cht tng hp rt cao. n nm 1950,
B gio dc Nht Bn cng b bn hng dn i cng v thit k bi hc Cc vn
thi s. T nm 1952, sch gio khoa dnh cho mn hc ny c pht hnh. Chng
trnh ca mn hc ny c xy dng theo hng m. Tng tnh to ra chng trnh ring
cn c vo tnh hnh thc tin ca a phng. Khi tin hnh hc tp, hc sinh thng s
dng bo ch, tin hnh nghin cu theo nhm v pht biu, tranh lun si ni. Kt qu
iu tra thc t thng qua bng hi do Wakana Toshiyuki tin hnh cho thy, i vi Cc
vn thi s a phn hc sinh cho rng n rt th v trong khi gio vin nhn nh
rng n rt kh tin hnh [5;19]. y c mt s tri ngc gia ngi dy v ngi
hc v Cc vn thi s. C l gi hc a ra cc vn hin thc l iu kh khn
i vi cc gio vin nhng hc sinh li thch th v nh gi cao. Tnh phc tp ca cc
vn thi s trong x hi hin ti vi thuc tnh a gi tr lm cho cc gio vin lng
87
tng. n nm 1955, Cc vn thi s khng thy xut hin trong bn Hng dn

hc tp na.
Gn y, khi xu hng hc sinh xa ri chnh tr v t l b phiu suy gim, nhng
ting ni ngh a Cc vn thi s tr li trng hc ang thu ht c s ch
ca cng lun.
2.2. S dao ng gia hc tp tng hp v hc tp phn ha trong mn
Nghin cu X hi
Nhn tng th, tnh cht tng hp ca mn X hi vi trit l gio dc nn ngi
cng dn dn ch th hin xuyn sut trong gio dc Nht Bn t sau 1945 n nay. Tuy
nhin, t 1955 tr i trn thc t cng din ra qu trnh phn ha mn X hi vi biu
hin l s ti c cu mn X hi, thit lp cc phn mn mi. S u tranh gia hai xu
hng tng hp v phn ha cng c th hin bng cuc u tranh bo v trit l
dn ch ca mn X hi, s tranh lun v hc tp theo ch ngha kinh nghim- hc
tp gii quyt vn hay hc tp h thng Nht Bn sut t sau chin tranh th gii
th hai n nay. Di y xin c im qua v s thay i c cu cc mn hc xung
quanh mn X hi phn theo ba cp tiu hc, trung hc c s (THCS) v trung hc ph
thng (THPT)
2.2.1. Bc tiu hc
Nm 1947 ln u tin mn X hi c thit lp vi t cch l mn hc mi m
nhn vai tr ht nhn ca cng cuc ci cch gio dc thi hu chin. Mn X hi tn
ti trong giai on 1947-1951 c gi l mn X hi s k. Mn X hi trong thi
k ny chu nh hng ln t hc thuyt ca J.Dewey13 v vy n cn c gi l mn
X hi theo ch ngha kinh nghim. Mt khc, do mn hc nhm ti vic gio dc cho
hc sinh s hiu bit v i sng x hi (tri thc) v nng lc, thi cng dn (thc tin)
mt cch thng nht thng qua hc tp gii quyt vn cho nn ngi ta cng gi n l
mn X hi gii quyt vn . Trong thi k ny, bn Hng dn hc tp ca B
gio dc c a ra vi t cch l n tham kho, cc k hoch gio dc c th
(chng trnh gio dc) c trao cho cc trng hc v cc a phng. Phong tro bin
son chng trnh, k hoch gio dc din ra si ni khp cc trng v a phng trn
ton quc. Mt s v d tiu biu v bin son chng trnh mn X hi trong giai on
ny l chng trnh kiu Core-Curriculum ca Trng Akashi, chng trnh ca
Sakurada, chng trnh tng hp cc mn ca Nara. Hoc cc thc tin gio dc tiu
biu nh Ga Fukuoka ca Tanigawa Tamako, Trng hc Yamabiko ca Muchaku
Seikyo
Trong giai on s k ny, mc d mn X hi tn ti t tiu hc n THPT
nhng ng thi nm th nht v nm th hai cp THCS, gi hc lch s Nht Bn vn
tn ti c lp vi thi lng 1 gi (tit)/tun (Quc s). Tc l xt phm vi tng th
trong gio dc ph thng, gio dc lch s khng nm hon ton trong kha trnh mn
13
John Dewey, nh gio dc ngi M (1859-1952)
88
X hi. Chnh s mp m ny v sau gy ra s tranh lun gay gt v mi quan h

gia mn X hi v mn Lch s vi t cch l mt mn gio khoa c lp.
Bn Hng dn hc tp nm 1989 to ra s thay i ln i vi mn X hi.
Theo , mn X hi lp 1 v lp 2 bc tiu hc b nh ch v c thay th bi mn
i sng.
2.2.2. Bc trung hc c s
Khi thit lp mn X hi nm 1947 bc THCS tn ti c mn X hi v
Quc s vi thi lng hn ch.
Hng dn hc tp nm 1955 ra i nh du bc chuyn t hc tp coi trng
tnh h thng ca t duy hc sinh sang coi trng tnh h thng ca ni dung gio dc. Ni
mt cch khc l s di ng t hc tp gii quyt vn da trn ch ngha kinh
nghim sang hc tp h thng tri thc.
Theo quy nh ca bn Hng dn hc tp nm 1955, mn X hi cp
THCS c chia thnh 3 lnh vc14 l Lnh vc a l, Lnh vc Lch s, Lnh vc
Chnh tr-Kinh t - X hi. Tc l mn X hi gi y tr thnh mn phn khoa
thay v tng hp.
Bn Hng dn hc tp nm 1958 gi nguyn tnh trng ny nhng n bn
Hng dn hc tp nm 1969, c cu cc phn mn trong mn X hi c sp
xp theo m hnh ch Pi (). Theo , nm th nht (lp 7) v th hai (lp 8) hc sinh
s hc hai lnh vc a l v Lch s song song v n nm th 3 (lp 9) s hc lnh
vc Cng dn (tn gi mi thay cho Kinh t-chnh tr). ca m hnh ny l
mun lm su sc nhn thc x hi, hnh thnh phm cht cng dn ca hc sinh nm
th ba trn c s nhng g hc c nm th nht v th hai.
T nm 1998, nhu cu tm kim mt phng thc hin tn mi cho mn X hi
(Lch s-a l-Cng dn) li c t ra khi trn thc t xut hin cc trng lin thng
t THCS ti THPT. Mt khc cc mn T chn cng c a vo. Cng trong nm
ny Thi gian hc tp tng hp xut hin.
2.2.3. Bc trung hc ph thng
Ban u khi ch trng THPT mi ra i15, lp 10 (THPT nm th nht) mn
X hi i cng l mn bt buc v t nm th hai (lp 11) tr i th c cc mn t
chn (Lch s phng ng, Lch s phng Ty, a l nhn vn, Cc vn
thi s). Tuy nhin n bn Hng dn hc tp nm 1956 th n tr thnh mn X
hi vi s hp nht ca X hi i cng v Cc vn thi s ng thi km theo
ni dung v lun l, to nn c cu 4 mn.
Lnh vc (bunya) mt khi nim mi khc vi mn (kamoku) v mn X hi gi y c t cch

l mn hc tng hp 3 lnh vc: a l, Lch s, Kinh t - chnh tr-X hi.
15
Cuc ci cch gio dc thi hu chin Nht Bn sau 1945 xc lp h thng trng hc 6-3-3 (6
nm tiu hc, 3 nm THCS v 3 nm THPT)
14
89
Trong bn Hng dn hc tp nm 1960, X hi phn chia thnh Kinh t chnh tr v Lun l x hi. Mn X hi trng THPT gi y c tnh cht nh
l mn phn khoa. Bi cnh ng sau l s coi trng ni dung khoa hc.
n nm 1978, mn X hi hin i vi t cch l mn hc mi ra i v t nm
1982 tr i n tr thnh mn hc bt buc i vi hc sinh THPT nm th nht tr i
gm 4 n v hc trnh. ng sau s thay i l s coi trng ni dung c bn, nn tng,
tng ng vi nng lc, c tnh v s a dng ca hc sinh do t l vo hc THPT tng
ln.
Nm 1989, mn hc c tn X hi cp THPT chm dt thay vo l a lLch s, Cng dn. Trong Cng dn c phn mn X hi hin i. S thay i
ny l mt bc tin ca mn X hi phn ha v trit l ca mn X hi tng hp
c chuyn sang cho tng mn gio khoa m nhn.
Trc s thay i ni trn ca mn X hi, trong gii hc thut Nht Bn tn ti
hai trng phi. Mt trng phi tn thnh mn X hi phn khoa vi s c lp ca
cc mn khoa hc: X hi, Lch s, a l, Cng dn, Lun l. Mt
trng phi phn i v c gng bo v trit l ban u ca mn X hi hng n gio
dc nhng phm cht ca ngi cng dn dn ch. Cuc tranh lun din ra ng thi
v c mi quan h mt thit vi cuc tranh lun v vn la chn hc tp gii quyt vn
, hc tp theo ch hay hc tp mt cch h thng; coi trng nng lc, phm cht, thi
ca hc sinh hay coi trng hnh thnh tri thc. Cuc tranh lun ny hin nay vn cn
tip din.
2.3. S ra i, ni dung ca Thi gian hc tp tng hp v mi quan h ca
n vi mn Nghin cu x hi
2.3.1. S ra i v ni dung ca Thi gian hc tp tng hp
Thi gian hc tp tng hp l tn gi khong thi gian dnh cho hc sinh t ch
tin hnh hc tp cc vn tng hp, ph qut trng hc Nht Bn. Thi gian hc
tp tng hp chnh thc c a ra ln u tin trong bn Hng dn hc tp nm
1998. Tuy nhin, mm mng ca vic thit lp Thi gian hc tp tng hp c t bn
bo co ln th nht ca Hi ng thm nh gio dc trung ng (7/1996). Bn bo co
nhn mnh trng hc cn gio dc cho hc sinh nng lc sng c th i ph vi s
bin chuyn ngy mt nhanh m mnh m ca x hi hin i. V phng php ch o
hc tp, bo co cho rng s ch o tng hp v theo chiu ngang l cn thit. Nh
vy, y hc tp tng hp theo ch c coi trng.
Thng 7 nm 1998, Hi ng thm nh kha trnh gio dc a ra n thit lp
Thi gian hc tp tng hp. Trong phn Quy tc tng hp ca bn Hng dn hc
tp cng b thng 12 nm 1990 ghi r Thi gian hc tp tng hp c t ra cp
THCS v THPT. Trong mc 3 ca Quy tc tng qut, bn Hng dn hc tp ny
nu r: tng trng ty theo tnh hnh thc t ca a phng, trng hc v hc sinh
m tin hnh cc hot ng gio dc pht huy sng to vi vic hc tp da trn mi
quan tm, hng th ca hc sinh.
90
Bn cnh , mc tiu ca Thi gian hc tp tng hp c xc nh l: (1) Gio

dc cho hc sinh phm cht v nng lc pht hin vn , t mnh hc tp, t mnh suy
ngh, t ch ph phn v gii quyt vn ; (2) Gio dc cho hc sinh cch hc, cch t
duy, thi tin hnh mt cch sng to cc hot ng gii quyt vn , nghin cu v
c th suy ngm v cch sng (trit l sng) ca bn thn.
Bn Hng dn hc tp cng gi cc ch c th tin hnh trng hc nhm
t mc tiu trn: (1) Ch c tnh tng hp,theo chiu ngang (ca x hi hin i) nh
l gii quc t, thng tin, mi trng, phc li-sc khe; (2) Ch hc sinh c mi quan
tm, hng th; (3) Ch tng ng vi c trng ca trng hc, a phng.
Vn bn hng dn ny ca B gio dc cng khng nh vic t tn cho Thi
gian hc tp tng hp c th thay i ty theo ni dung, hot ng hc tp, c trng ca
tng a phng, trng hc.
n bn Hng dn hc tp nm 2008, mt ln na Thi gian hc tp tng hp
li c khng nh v mc tiu c xc nh nh sau: Thng qua hc tp cc ni dung
c tnh cht chung, tng hp v hc tp tm kim m gio dc cho hc sinh phm cht v
nng lc t mnh pht hin vn , t mnh hc tp, suy ngh, phn on mt cch ch th
v gii quyt vn mt cch tt hn; ng thi trang b cho hc sinh cch hc, cch t
duy, gio dc thi gii quyt vn v hot ng tm kim mt cch ch th, sng to
v hp tc, lm cho hc sinh c th suy ngm v cch sng ca bn thn mnh.
Bn Hng dn hc tp nm 2008 cng nhn mnh cn phi ch n s c
lp, t ch, linh hot ca cc trng trong vic b tr thi gian, thit lp ch hc tp v
cc hnh thc hc tp iu tra, tri nghim, khm ph ca hc sinh.
2.3.2. Mi quan h gia Thi gian hc tp tng hp v mn X hi
Mn X hi vi t cch l mn gio khoa mi hon ton ngay khi ra i nm
1947 th hin r tnh cht tng hp. Tuy nhin cng vi thi gian, c bit l t nm
1955 tr i xu hng phn ha trong mn gio khoa ny ngy cng r. Khi mn i
sng ra i thay th cho mn X hi lp 1 v lp 2 bc tiu hc, cc nh nghin cu
gi hin tng l gii th mn X hi. Trong qu trnh phn ha ca mn X
hi nh trn, Thi gian hc tp tng hp xut hin (1998) vi mc tiu, nguyn l
v ni dung hot ng c nhiu im tng ng vi mn X hi s k. Vy th gia
chng c mi quan h nh th no? C phi Thi gian hc tp tng hp ra i l nhm
thay th cho mn X hi?
Theo cc nh nghin cu Nht Bn, mc d chia s nhiu im chung, Thi gian
hc tp tng hp v mn X hi vn c nhng im khc bit di y [5;325]:
(1) Hc tp ca mn gio khoa ging nh mn X hi c tin hnh vi ni dung
gio dc c quyt nh bi bn Hng dn hc tp nhng trong Thi gian hc tp
tng hp th ni dung gio dc khng c quy nh c th m giao cho tng trng.
Cng c trng hp ni dung c xc nh dn dn trong qu trnh trin khai hot
ng. C th thy s khc bit trong hot ng gio dc v phng thc xc lp ni dung
gio dc ca chng.
91
(2) Trong bn bo co ca Hi ng thm nh kha trnh gio dc c a ra mc

tiu ca Thi gian hc tp tng hp trong c nu r lin kt tng h v lm su
sc cc tri thc v k nng hc c t cc mn hc khc hc sinh lm cho cc em t
duy v s vt mt cch tng hp. T s thuyt minh ny c th thy trong thi gian hc
tp tng hp, vic tip cn t gc ng dng, pht trin cc mn gio khoa khc l c
bn. Tc l thng qua tng mn gio khoa, thi gian hc tp tng hp nhm n mc tiu
tng hp ha cc tri thc v to ra mi lin kt tng h gia cc tri thc, k nng hc
sinh hc c.
(3) Cho du vy, c hai c mi quan h h tr ln nhau, s khng kht gia chng l
iu mong c. Vic tip cn chng t th i lp hoc b qua vai tr, s lin kt gia
chng s tr thnh vn rc ri. Do s ct gim gi hc dnh cho mn X hi, cn phi
ch vi cch tip cn cho rng n ch gii hn trong vic hc tp thu nhn kin thc
da trn nn tng mn X hi. Cn phi coi trng mt cch tch cc mui quan h ng
gp cho s pht trin, lm su sc hc tp ca mn X hi trong thi gian hc tp tng
hp.
Nh vy c th thy mn X hi v Thi gian hc tp tng hp Nht Bn l
hai thc th c lp tn ti song song nhng c mi quan h qua li vi nhau. Trn thc t
c rt nhiu gio vin ly cc ch hc tp trong mn X hi a vo trong Thi
gian hc tp tng hp.
3. Kt lun
Trong bi vit ny, ti trnh by mt cch khi qut v s tn ti v nhng biu
hin ca hc tp mang tnh tng hp trong mn Nghin cu X hi (X hi) v Thi
gian hc tp tng hp Nht Bn cng nhng dao ng ca n xung quanh hai xu
hng tng hp v phn ha. S kho st ny ch yu ly cc biu hin trong l lun,
c cu cc mn gio khoa v bn Hng dn hc tp (vn bn ch o ca B gio
dc) lm trung tm. S kho st nhng biu hin ca hc tp tng hp trong cc thc tin
gio dc16 c tin hnh Nht Bn l v cng cn thit. Ch ny xin c bn
mt bi vit khc. Qu trnh Nht Bn chuyn mnh t mt nc qun phit v nt bi
chin tranh thnh mt quc gia ha bnh, dn ch v giu mnh c s ng gp ln lao
ca gio dc. Mn X hi-mn gio khoa th hin tp trung trit l gio dc mi, vi
vai tr l ht nhn ca cng cuc ci cch gio dc thi hu chin c v tr ng k
trong s ng gp . Trong mn X hi, Hc tp tng hp hng n mc tiu gio
dc ngi cng dn dn ch l dng chy xuyn sut t hu chin n hin ti. C th d
dng lit k ra y nhng tr ct nng hc tp tng hp trong mn X hi: (1) Hc
tp ly hc sinh lm trung tm, coi trng mi quan tm, hng th v tri nghim ca hc
sinh; (2) m bo t do bin son chng trnh, sch gio khoa v thc tin gio dc ca
gio vin thng qua c ch kim nh sch gio khoa17; (3) Hnh chnh gio dc phn
Thc tin gio dc khng phi n thun ch l gio n hay ni dung bi ging ca gio vin m cn
l ton b nhng hot ng dy-hc din ra trn lp, nhng ti liu, dng c h s dng trong gi hc,
nhng li pht biu, cc cu hi a ra v phn hi ca hc sinh trong v sau bi ging.
17
Nh nc cng nhn s tn ti ca nhiu b sch gio khoa do cc nh xut bn t nhn tham gia
bin son.
16
92
quyn v m bo t tr trng hc. Ba tr ct ny ng thi cng l nhng nhn t to

nn thnh cng ca gio dc Nht Bn. Bi th cng c th ni y l nhng bi hc kinh
nghim qu gi cho nhng nc chu ang pht trin khc mun tin hnh ci cch
gio dc ha nhp vi th gii vn minh trong thi i ton cu ha.
TI LIU THAM KHO
1. B gio dc Nht Bn, Hng dn hc tp mn X hi (tiu hc, trung hc c s
v trung hc ph thng t nm 1947 n nay)
2. B gio dc Nht Bn, Hng dn hc tp mn X hi tiu hc, 2008.
3. B gio dc Nht Bn, Hng dn hc tp mn X hi trung hc c s, 2008.
4. Hip hi cc nh gio dc lch s Nht Bn, Tn gio dc lch s tp 6, Otsuki
Shoten, 1994
5. Hi gio dc mn X hi Nht Bn, T in gio dc mn X hi, Gyosei, 2000
6. Kaigo Tokiomi (ch bin), Ci cch gio dc Nht Bn thi hu chin-Ci cch
gio dc I, Nh xut bn i hc Tokyo, 1975.
7. Kato Kimiaki, Phng php tin hnh gi hc tho lun lch s Nht Bn, Nihon
Shoseiki, 2000.
93
Ch quyn lnh th trong sch gio khoa

lch s CHLB c Mt vi suy ngh cho
i mi sch gio khoa Vit Nam sau 2015
PGS.TS Vn Ngc Thnh (*) v ThS. Hong Th Nga (**)
Ch quyn v ton vn lnh th l vn thing ling i vi mi dn tc, do ,

php lut quc t hin i v tp qun quc t u tha nhn tnh bt kh xm phm ca
lnh th quc gia v bin gii quc gia(1). c l nc ch trng hai cuc chin tranh th
gii xm lc lnh th trn phm vi rng, nc c cng chu nhng thit hi nht nh
v mt lnh th sau cc cuc chin tranh ny v y h cng b chia ct ng c
Ty c sut gn 50 nm nn Cng ha Lin bang (CHLB) c, vn ch quyn lnh
th l ch va quan trng, va c tnh t nh. Nhn thc c iu , vn ch
quyn lnh th v bin gii quc gia c a vo chng trnh hc t rt sm v c mt
s im c o. Ni dung vn ch quyn quc gia, dung lng v hnh thc th hin
n trong sch gio khoa lch s (SGKLS) CHLB c c chng ti di y c th
l mt vi gi tham kho cho vic i mi ni dung chng trnh SGKLS Vit Nam sau
2015, m c th l vic cn nhc a ni dung ch quyn lnh th v th hin ni dung
ny.
1. Vn ch quyn lnh th, bin gii quc gia c quy nh trong Khung
chng trnh b mn Lch s
Vn ch quyn lnh th, bin gii quc gia u c a vo Khung chng
trnh Lch s cho hc sinh Sekundarstufe 1 (tng ng THCS Vit Nam) v
Sekundarstufe 2 (tng ng THPT)(2) tt c 16 bang CHLB c. T khung chng
trnh chung ny, cc tc gi, cc nh xut bn s hon ton c t do bin son ni dung
c th cho tng mc, tng bi hc v trnh by, th hin vi cc dng thc khc nhau.
Cc trng, cc gio vin dy hc Lch s cng da trn tnh hnh ca bang, ca vng
chn la nhng cun sch cn thit v ph hp cho qu trnh hc tp b mn ny ca hc
sinh.
Ging vin Khoa Lch s, Trng i hc S phm H Ni
Ging vin Khoa Lch s, Trng HSP Xun Ha, Ph.D. Student in Didacstic of History, Faculty
1, University of Siegen, Germany
(1)
L Minh Ngha, Nhng vn v ch quyn lnh th gia Vit Nam v cc nc lng ging, Hi
tho v pht trin chu Thi Bnh Dng v tranh chp bin ng, thnh ph New York, ngy 15 16.8.1998
(2)
Xem thm v h thng gio dc Cng ha Lin bang c trong Khi qut sch gio khoa Lch s
THPT hin hnh bang Nordrhein Westfalen, Tp ch Khoa hc, i hc S phm H Ni, ISSN
0868 - 3719, Vol 57, No.4/2012
(*)
(**)
94
Kho st Khung chng trnh mn Lch s cho hc sinh tng ng trung hc ph

thng (THPT) bang Nordrhein Westfalen mt bang pha Ty nc c c ng bin
gii gip hai nc H Lan, B, cho thy ni dung ch quyn lnh th c, quc gia c
v bn sc c tp trung trong ni dung ln th 6 trong 7 ni dung ln c quy nh: 1.
Tri nghim nhng nn vn minh xa l theo quan im lch s th gii; 2. Th gii Ki t
gio v th gii Hi gio cuc gp g ca hai vn ha trong thi Trung i v cn i; 3.
Quyn con ngi theo quan im lch s; 4. X hi cng nghip hin i gia tin b v
khng hong; 5. Giai on Ch ngha x hi quc gia iu kin, quyn lc, nh hng
v ngha; 6. Ch ngha dn tc, quc gia dn tc v bn sc dn tc c trong cc th
k XIX XX; 7. Cha kha ha bnh v trt t ha bnh trong thi hin i(3). Ngoi ra,
mt s ni dung khc, vn bin gii lnh th cng c nhc n khng nhiu, nhng
trong s lin quan nht nh nh trong ni dung ln th 5 v th 7.
2. Ni dung ch quyn lnh th, bin gii quc gia ca c c th hin thng
qua cc Hip c v cc cuc chin tranh
Nc c c pha Bc v ng Bc gip bin nn c mt s lng o ng k.
Cc o ny trong bin Bc phn ln nm trong dng hnh chui trc t lin. Chng
c chia ra thnh cc o bc Friesen v ng Friesen, l mt phn ca bi bi
attenmeer c. Cc o bc Friesen ca c thuc bang Schleswig-Holstein v bao
gm cc o ln Sylt, Fhr, Amrum v Pellworm cng nh l cc o Hallig nh hn rt
nhiu. Cc o ng Friesen thuc bang Niedersachsen c ln tng t. Cc o ny
hnh thnh t nhng bi ct bi do tc ng ca sng bin. Ln nht trong cc o ny l
Borkum. Mt trng hp ngoi l l o Helgoland nm ngoi khi xa ca bin Bc. Cc
o ny vn thuc cc cng quc Bc c t thi cn i nn ch ng sp nhp ha bnh
vo cc cng quc pha Nam do Ph khi xng nn c th khng nh vn bin o
c khng c tranh chp. V vy, ni dung ch quyn bin o ch yu th hin trong
SGK a l n thun. Vn ch quyn, bin gii lnh th ca c th hin trong
SGKLS ch yu u lin quan n bin gii trn t lin.
Trong giai on 1866 - 1871, Otto von Bismarck chm dt tnh trng chia r gia
cc lnh th do ngi c cai tr, vn hin din gn mt nghn nm, thay vo y l
nc c - Ph. Bismarck to dng nn mt quc c quy t dn tc c thin
bm, nng ng.Vi cc cuc chin tranh vi an Mch, nc Ph sp nhp c mi
cng quc ca ngi c nm v pha bc sng Main nh: Hanover, Hesse, Nassua,
Frankfurt v Elbe. nh cao l cuc chin tranh Php Ph, vi s tht bi ca Napoleon
III, vng Alsace-Lorraine ca Php b nc Ph chim ly v hp thnh mt phn ca
nc c. Ni dung ny c th hin trong cc sch gio khoa nh: Trong cun Lch s
v S kin(4) (tp 3) (Geschichte und Geschehen 3) dng cho hc sinh tng ng THCS
nh hng chng trnh cho b mn lch s cho THPT bang Nordrhein Westfalen
(http://www.standardsicherung.schulministerium.nrw.de/lehrplaene/lehrplannavigator-s-ii/gymnasialeoberstufe/geschichte/geschichte-klp/kompetenzen/kompetenzen.html)
(4)
Tn cc cun sch gio khoa Lch s CHLB c khng c gi chung l Lch s nh SGK
Vit Nam, m n c gi bng cc tn khc nhau nh: Lch s v s kin, Thi gian v con ngi,
Du lch thi gian...
(3)
95
bang Nordrhein estfalen dnh 5 trang ni v cuc chin tranh Php Ph v h

qu ca n. Cc tc gi cng tha nhn thc t quc c c m rng vi mt phn
lnh th quan trng ca Php, m u cho qu trnh suy yu ca Php(5). Trong cun
Thi gian v Con ngi (Zeit und Menschen), chng quc c mt quc gia dn
tc tr thnh s tht, cc tc gi th hin s thay i trong ng bin gii ca
quc c qua 15 trang ni dung vi vic trnh by t vic chia r cc cng quc Bc
Nam n vic Ph thng nht qua cc cuc chin tranh v ly c vng Alsace Lorraine ca Php. H gi nc Php l k th, vua Napolaon III l tn Vua ngo
mn v nh gi vic chim c vng t quan trng ca Php nh l cch nh bi s
ngo mn ca nh ch Php(6). Hai v d c th trn cho thy quan im bin son
SGKLS CHLB c l h tha nhn v khng n trnh vic chim c mt phn lnh
th ca Php trong vic thng nht v m rng lnh th ca mnh.
Mt ni dung khc lin quan n ch quyn quc gia, bin gii lnh th ca c
lin quan n cuc Chin tranh th gii th nht v Hip c Versailles. Ha c
Versailles nm 1919 l ha c chnh thc chm dt cuc Chin tranh th gii th nht
(1914 1918) gia nc c v cc quc gia thuc phe Hip c. Ni dung Ha c
c son tho bi Georges Clemenceau, Th tng nc Php, cng vi Hoa K v
Vng quc Anh l ba nc thng trn. Ha c quy nh c phi tr li cho Php
min Alsace-Lorraine, mt mnh t cho B, mt mnh tng t Schleswig cho an
Mch ty kt qu mt cuc trng cu dn. Ha c cng tr li mt s mnh t cho
Ba Lan, vi ni ty kt qu cuc trng cu dn, m c chim trong s phn chia
ca Ba Lan. y l mt trong nhng iu khon khin dn c tc gin nht, khng ch
v h bt mn thy tch ri min ng Ph khi nc c bng mt hnh lang cho Ba
Lan ng thng ra bin, m cn v h ght b ngi Ba Lan m h xem nh ging ngi
h cp. Trong cc SGKLS ca c, ni dung Ha c Versailles c trnh by vi dung
lng ln, t 7 n 14 trang, trong n c nhn mnh vi cc ngn ng cha ng
cm xc cao nh v l, ch mt ch k chng ta mt n 10% dn s v 13% lnh
th(7) hay Hm nay ti Phng gng Versailles mt Ha c ng h thn c k
kt hm nay danh d ca nc c b chn xung m. Khng bao gi tha th cho
n! S c s bo th cho ni nhc nm 1919(8).
Cc ni dung khc lin quan n bin gii lnh th, ch quyn quc gia ca c cn
c th hin trong cc chng, bi lin quan n Chin tranh th gii th hai, Chin
tranh Lnh vi s chia ct ng c Ty c trong cc cun SGKLS c m
trong phm vi mt bi nghin cu c gii hn, chng ti khng th trnh by ht. Qua mt
vi kho st trn chng ta thy quan im lch s ca cc tc gi khi a vn ch
quyn vo Chng trnh v ni dung hc cho hc sinh cc cp l kh r rng, chn thc,
tn trng s tht lch s nhng cng b ch ngha dn tc chi phi kh r, d cc s kin
c th hin vic nc c m rng lnh th bng vic xm chim, sp nhp mt s vng
(5)
Geschichte und Geschehen 3, Ernst Klett Schulbuchverlage, Leipzig, 2011, p. 176

Zeit und Menschen, Schningh Verlag, 2008, p.171
(7)
Geschichte und Geschehen in Neuzeit, Ernst Klett Schulbuchverlage, Leipzig, 2005, p. 162
(8)
Louis Leo Snyder, The Weimar Republic: a history of Germany from Ebert to Hitler, p.138
(6)
96
t ca quc gia khc. Bi hc rt to ln ca nc c trong hai cuc Th chin cho thy:

"yu t dn tc quc gia l c ng lc rt ln v cc quyn li chnh ng ca n phi
c tn trng". Tnh hnh quc t khng th yn nu da trn c s khng tn trng tnh
cm, quyn li chnh ng ca quc gia, dn tc. Mt dn tc b dn vo th cng ng
s phn ng rt mnh lit gy hu ho cho ho bnh th gii. Mt v d rt in hnh: s
kim ch km hm cng cht ch i vi c sau Chin tranh th gii th nht (qua Ha
c Versailles) ch cng thc y ch ngha phc th vi s tm kim cc phng sch
cng quyt lit, cc oan hn ca Hitler v cui cng l vi cc kt qu thm khc i vi
ngi km hm. Sau Th chin II, Hoa K nh mt th lc lnh o th gii nhn thc
c vn ny nn trong chng trnh ti thit sau chin tranh gip c cc nc
k th thua trn: c, Italia, Nht Bn cc nc ny vn ln khng v th buc phi
lao tip vo ch ngha phc th.
3. Ni dung ch quyn lnh th, bin gii quc gia ca c c th hin trong
cc cun SGKLS chung c Php v c Ba Lan
chu u, vic cc nh xut bn, cc nhm nghin cu bt tay hp tc pht hnh
mt cun SGKLS ni chung c t rt sm, vo u nhng nm 30 ca th k XX. c
bit, vi cc nc c nhiu s kin lch s lin quan n nhau nh: Anh Php, Php
c, c Ba Lan, cc nc ng u Nghin cu v cc cuc chin tranh v vn
bin gii lnh th trong vic vit chung SGKLS, chng ti nhn thy ni bt l cuc i
thoi vit SGKLS ca Php - c c bt u trong nhng nm 50. Nm 2003,
tng v mt cun sch lch s Php-c bt u c thc hin, sau khi cc sinh vin
Php v c c mong mun ra mt nhn dp k nim 40 nm k kt Hip c Elysee.
Cun sch u tin xut hin vo nm 2006 trong phin bn song ng. Cun th hai bao
gm cc s kin lch s trong giai on giai on t i hi Vienna n nm 1945,
c cng b vo ngy 09 Thng T nm 2008 ti Berlin. Tp th ba ang trong qu trnh
sn sng ra mt(9). Vn bin gii, vic xm chim, tranh chp bin gii gia Php v
c t th k 18 c th hin y trong tp 2 ca cun SGKLS chung Php c,
ni m cc nh bin son tm c ting ni chung trong vic nh gi cc s kin lch
s theo quan im tn trng s tht, gt bt quan im dn tc ch ngha trong .
Vic xut bn sch gio khoa c - Php a ra mt ng lc mnh m tranh
lun v mt d n tng t gia hai nc c - Ba Lan, vn l hai nc c nhiu xung
t, tranh ci trong lch s v vn ch quyn Nhng ngi khi xng thnh lp
y ban sch gio khoa chung vo nm 1972. Tuy nhin v mt s s nhiu lon c - Ba
Lan trong nhng nm u th k 21, tng ny mi c a ln mt ln na sau khi
chnh ph Ba Lan thay i vo nm 2007. n phm SGKLS chung ca c - Ba Lan
u tin xut hin vo nm 2011. Cc phn ng Ba Lan l kh khc nhau, c c tch cc
v tiu cc. Nhng ngi ng h thy trong d n ny l mt c hi gii thiu quan
im ca Ba Lan trong lch s nc lng ging, cn cc cc nh ph bnh, c bit l i
din ca ch ngha quc gia bo th, by t ni lo s v co buc ngi c v vic p
(9)
Krzysztof Ruchniewicz, Verstndigung ber die Grenzen hinaus. Das deutsch-franzsische und das
deutsch-polnische Geschichtsschulbuch, Histoire/Geschichte - Europa und die Welt seit 1945, ISBN10: 3-12-416510-1, Klett-Verlag, Stuttgart 2006, p.43
97
t quan im lch s ca c ln Ba Lan. Hai d n vit SGKLS chung, trong c

nhng ni dung gy tranh ci v bin gii lnh th cho thy thin ch ca cc nc trong
c nc c trong vn nhn nhn li lch s quc gia theo quan im th gii, bt
quan im dn tc. iu ny cng l minh chng cho s gp g, bt tay, ging ha trong
khoa lch s ni ring, khoa hc x hi ni chung l c th c c khi m cc nc tn
trng lch s, tn trng s tht, khng bp mo lch s nhm mc ch khc.
4. Hnh thc th hin vn ch quyn quc gia, bin gii lnh th trong SGKLS
CHLB c
Nh trnh by trn, ni dung ch quyn, bin gii lnh th ca c ch yu th
hin qua cc cuc chin tranh v cc Hip c nn hnh thc th hin truyn thng vn l
qua knh ch, knh hnh.
Knh ch trong SGKLS c c trnh by qua 2 dng: Phn knh ch th hin ni
dung tri thc lch s ca cc tc gi bin son sch (c in thng, phng ch to) v phn
knh ch th hin nhng quan im di dng nhn xt, a kin v s kin lch s ca
cc nh nghin cu cng thi vi s kin lch s, hoc ca cc nh s hc, cc nh nghin
cu sau ny. Phn ny c in nghing vi phng ch b hn. Chng hn, lm r ni
dung Ha c Versailles, trong cun Lch s v s kin thi hin i, ngoi phn knh
ch trnh by cc tri thc lch s nh: hon cnh hi ngh, a im, thi gian, iu khon
ca Ha c v hu qu ca n vi nc c v chu u trong ba trang 162,163 v 164
th trong hai trang 165 v 167, cc tc gi trch dn rt nhiu nh gi khc nhau v
Ha c ny theo quan im ca mt vin lnh thi , mt nh bo, mt nh s hc v
mt trch dn trn t bo Php sau khi Ha
c c k. Nh vy, cng mt s kin lch
s, hc sinh v gio vin s c tm hiu
qua cc gc , cc lng knh khc nhau
t hc sinh s c nh gi ca ring
mnh.
V knh hnh, cc tc gi s dng
minh ha cho ni dung ch quyn, bin gii
ch yu l cc bn vi cc khong thi
gian khc nhau nh: Bn nc c trc
khi thng nht, sau khi thng nht 1871(10),
Bn nc c trc v sau Chin tranh
th gii ln th nht(11), Bn s ct xo
nc c ca Ha c Versailles(12)(hnh trn)
5. Mt vi suy ngh cho vic cp nht ni dung ch quyn trong SGKLS Vit
Nam sau 2015
(10)
Geschichte und Geschehen 3, Ernst Klett Schulbuchverlage, Leipzig, 2011, p. 177

(12)
(11)
98
Vn a ch quyn quc gia, bin gii lnh th vo SGKLS nc ta khng

phi l mi. thc v bin gii, ch quyn bin o c Nh nc phong kin Vit
Nam rt quan tm v a kin thc v qun o Hong Sa, Trng Sa vo sch dy
cho hc tr. Khi ng thuyt c l sch gio khoa dy tr hc v lng bng ch Hn
thi vua T c, c v v Hong Sa. Bn Hong Sa trong Khi ng thuyt c c tn
l Bn quc a thuc cc trang 15 - 16 ca sch. Trn bn ghi v tr cc tnh, ngn
ni ln t ca Nam Quan n Bin Ha, Vnh Long v nhng ghi ch s ph, huyn,
tng, x, phng, p, gip, thuc tng tnh. Sch do nh nho Phm Vng (hiu Trc
ng), Ng Th Vinh (hiu Khc Giang) bin son. Sch c khc in ln u vo nm
Qu Su T c th 6 (1853) v c s dng trong tt c trng hc ngay t u i
T c cng ging nh sch gio khoa ngy nay. V l sch gio khoa nn c khc
nhiu ln tri qua cc triu vua(13).
cc nc trong khu vc chu nh Nht Bn, Trung Quc cng cn nhc v
nht tr vic a cc ni dung nhy cm v ch quyn lnh th vo SGKLS. Ngy
28/1/2014 Nht Bn cho bit h ang sa i li sch gio khoa khng nh ch quyn
i vi cc qun o ang tranh chp l Takeshima/Dokko v Senkaku/iu Ng m
Nht ang tranh chp ch quyn vi Hn Quc v Trung Quc. B trng B Gio dc
Nht Bn Hakubun Shimomura cho bit c quan ny ang chnh sa li sch gio khoa
c th "gio dc ng n v lch s Nht Bn". Ngoi ra, B Gio dc Nht cng s tng
thm cc thng tin hng dn v qun o Senkaku/iu Ng, coi y l mt phn lnh
th khng th tranh ci ca Tokyo. H khng nh: Vic tr con, nhng ngi s gnh
vc tng lai t nc, c th hiu ng n v lnh th t nc, l iu ht sc quan
trng ng thi nhn mnh rng cc qun o ni trn, v mt lch s, l mt phn ca
Nht Bn. Chng ti phi n lc gii thch mt cch lch s v th ca chng ti vi hai
nc Hn Quc, Trung Quc v mong h hiu.(14)
Cc chuyn gia Trung Quc cng xut nn a vo SGK nhng bng chng c
ghi trong vn chng di thi nh Thanh (1644-1911) v vic Trung Quc pht hin
qun o iu Ng (Tokyo gi l Senkaku). Peng Ling, mt chuyn gia v sch c thuc
Hip hi nhng ngi su tm Trung Quc khng nh: "Chnh ph Nht Bn lun pht
l s tht v c s lut php, thm ch h cn c xu hng p t nhng s tht sai tri
ln cc th h tng lai ca h". xut trn c a ra sau khi chnh ph Nht Bn
hm 4/4 ph chun ni dung sch gio khoa, trong khng nh ch quyn ca Nht
Bn i vi hn o tranh chp ny(15).
Thc t trn cho thy, vn gio dc thc ch quyn lnh th trong SGKLS lun
c cc nc trn th gii quan tm. Qua vic kho st vn ch quyn lnh th trong
Nh nc Phong kin VN sm a Hong Sa vo SGK dy cho tr nh, bo in t VOV, ngy
4.6.2014, http://vov.vn/van-hoa/nha-nuoc-phong-kien-vn-da-som-dua-hoang-sa-vao-sgk-day-cho-trenho-330300.vov
(14)
Nht a hn o tranh chp vo sch gio khoa, Thanh nin online, ngy 28.1.2014,
http://www.thanhnien.com.vn/pages/20140128/nhat-dua-quan-dao-tranh-chap-vao-sach-giaokhoa.aspx
(15)
Trung Quc xut a o tranh chp vo sch gio khoa, Vietnamplus, ngy 6.4.2014,
http://www.vietnamplus.vn/trung-quoc-de-xuat-dua-dao-tranh-chap-vao-sach-giao-khoa/252925.vnp
(13)
99
SGKLS Cng ha Lin bang c, thit ngh SGKLS ca Vit Nam sau nm 2015 nn ch
cc vn c bn sau:
- Cn th hin vn ch quyn trn Khung chng trnh v p dng cho tt c cc
SGKLS sau 2015. iu ny c bit quan trng, c tnh php l, ch o cho cc t chc,
c nhn tham gia bin son SGKLS.
- Cn tm n nhiu cch th hin phong ph ni dung ch quyn lnh th, a
nhiu quan im nhn xt nh gi khc nhau v cc s kin lch s. C th xy dng h
thng bn minh ha cho s bin i lnh th, ch quyn ca Vit Nam qua mi s kin
lch s cng nh s tranh chp gia cc bn lin quan.
- Ni dung ch quyn, c trn t lin, trn bin cn th hin y , chn thc,
khch quan. Khng ch nhng ni dung lin quan n vn tranh chp trn bin, hi o
gia Vit Nam v Trung Quc m c qu trnh cha ng ta i m ci cng nn tn trng
tnh chnh xc, khoa hc. V lu di, Vit Nam c th cng cc nc trong khu vc ng
Nam xut bn SGK chung v LS, trong c ni dung ch quyn, lnh th.
100
Trng trung hc c s: ngi nh t nhin

ca chng trnh hc tch hp
T hai thp k qua, cc nh gio dc trung hc c s c nhng n lc ci cch,
nhng chng trnh hc tch hp lin mn hc vn cn him.
Jemes Beane*
CN. V Th Tch v TS. Phm Th Lan Phng** dch
Vi cc ming ghp cho ca tr chi ghp hnh v ghp chng li vi nhau,

khng nghi ng g na, chng ta s thy c hnh nh m chng to nn. Xt cho cng,
khng ch l bc hnh m cn ni ln ngha ca tr chi v m bo cho chng ta
bit chc rng tt cc ming ghp c ghp li vi nhau, khng tha khng thiu. Nu
khng c hnh nh ny, c l chng s khng bn tm g n tr chi ghp hnh c.
Tr tru thay tnh hung ny li rt ging vi vic ta yu cu tr em hc ton thi
gian trng. i vi hc sinh (HS), mt chng trnh hc in hnh trnh by mt dy
di v tn nhng s vic, nhng k nng l t, ri rc v khng lin quan. Nhng iu ny
c th kt ni vi nhau hoc hng n mt bc tranh tng th l vn phi c chp
nhn bi nhng ngi tr, hoc chnh xc hn l da trn thm quyn ca ngi trng
thnh. Ging nh khi chi tr ghp hnh m khng c hnh hng dn, ngi ta ch c th
da vo nim tin rng nhng mnh ghp ghp li thnh mt tng th, v c mt con s
ng n v mt s kt hp ca nhng mnh ghp.
Nhng lnh vc kin thc
y l thi im ta phi i din vi s tht l nhng mn hc hoc cc lnh vc
kin thc m chng trnh hc kiu truyn thng c thit k da vo b cc
chuyn gia chia ct theo nhng mc ch ring ca h. Nhng mn hc ny hm cha
nhiu kin thc nhng khng phi tt c. Nhng ranh gii ca chng hn ch chng ta
tip cn nhng ngha rng hn.
i vi nhiu ngi khng phi l nhng hc gi chuyn ngnh mn hc, cc mn
hc nh th ch l cc phm tr tru tng. Khi chng ta ng u vi nhng tnh hung
hc ba, hay nhng vn thc t hp dn trong cuc sng, chng ta khng t cu hi
phn no dng n kin thc ton hc, khoa hc, lch s,.. Thay vo , chng ta da vo
hoc tm kim nhng kin thc, k nng t mt vi hoc tt c cc ngun m c th gip
* Bn quyn ti liu nguyn vn: Beane, James A. (1991). The middle school: Natural home of
integrated curriculum. Educational Leadership 49, 9-13.
** Vin Nghin cu Gio dc - Trng i hc S phm TP. HCM
101
ch. Tm li, cc trng hc xy dng v t chc mt chng trnh hc m ch l mt

sng ch tinh xo ca cuc sng, v do gy cn tr cho gio dc vn c tnh thng nht
v y ngha.
Trong khi vic suy lun t tr chi ghp hnh gip ta hiu c nhc im ca mt
chng trnh hc vi cc mn hc ring r, n ch tit l phn no mt vn su hn ca
cch tip cn ny. Vic hc tp tht s bao gm s tng tc vi mi trng nh cch m
chng ta tri nghim bin chng tr thnh mt phn trong h thng ngha ca
chng ta. Tch hp l mt th g ta lm cho chnh bn thn mnh; iu ny khng c
thc hin bi ngi khc. iu ny c ngha l ton b bc tranh m chng ta bt u
(tnh hung, vn hc ba) l ci m chng ta sng to hoc tng tng ra. iu ny
rt quan trng vi chng ta, v s quan trng ny buc chng ta thc hin n.
Do , chng ta thy c s cn thit ca vic tch hp trong chng trnh hc.
Nhng chng ta phi cn thn nhn thc rng chng trnh hc tch hp c hai kha cnh
quan trng. u tin, tch hp hm mt s ton th v thng nht hn l s ring bit v
ri rc. Th hai, mt chng trnh hc tch hp thc th xy ra khi c nhn ngi tr
ng u vi nhng cu hi c ngha v dn thn trong nhng tri nghim lin quan
n nhng cu hi , nhng tri nghim h c th tch hp vo trong h thng ngha
ca mnh. Khi chng ta tm kim tch hp chng trnh hc, chng ta cn tm hiu
nhng cu hi v ngha m ngi tr sng to hn l nhng mn hc mang tnh hc
thut c thit k sn.
Vn chng trnh hc trng trung hc c s
Hn hai thp k qua, cc nh gio dc cp trung hc c s (THCS) c nhng
n lc nghim tc ci cch trng hc ca h. Trng tm ca s bin chuyn ny l
nhng m t v s cn thit phi suy ngh v nhng c tnh ca u giai on v thnh
nin. Nhiu trng THCS (middle school) c nhng bc tin n tng trong vic
hng n mt mi trng hc ng tch cc v ti cu trc s sp xp t chc nh xp
lch hc theo khi kin thc v cng tc lin mn gia cc gio vin. Tuy c nhiu bc
bin chuyn ng k, n vn khng tr li c cu hi c bn quan trng l: Chng
trnh hc THCS nn nh th no?
hiu v u m cu hi quan trng ny li b b qun, chng ta phi nhn li mt
cht thi im bt u ca xu hng trng THCS kiu c (junior high school). Trng
THCS kiu c bt u xut hin M vo khong nm 1910 p li quan nim cho
rng chng trnh s cp m rng ca hc sinh la tui t nh tr ti lp 8 khng ph hp
vi giai on u v thnh nin. Nhng ngi bin h cho cch t chc mi ny cho rng
cch mi c th mang li nhng chng trnh h tr cho cc trng i hc, cng nh
nh hng ngh nghip v nhng mn hc kinh in nhp mn cho s HS b hc vo
cui khi lp 8 ang gia tng. Ni cch khc, trng THCS kiu c c d nh l mt
phin bn cp di ca trng trung hc ph phng (high school), mt chng trnh
tng t c chnh sa tr nn thch hp hn cho giai on u v thnh nin.
Trong nhng nm 1930, nhng b lut gii hn lao ng tr em v vic m rng
gio dc bt buc v l thuyt lm cho nhng lp lun nh th ny li thi. Cho n
102
lc , cc nh gio dc THCS kiu c khng nhanh chng suy tnh li nhng mc

ch ca trng hc ca h hoc chng trnh hc m nhng mc ch ny phi gn vo.
Tuy nhin, nh mt phn ca mt s vn ng rng ln hn, mt vi xut cho s thay
i xut hin. Mt ch kin nh l tng v vic pht trin mt chng trnh bao
gm cc kin thc chung cho tt cc HS giai on u v thnh nin m s ly tri nghim
lm trung tm v c t chc xung quanh cc vn c nhn v x hi. Do , nhiu
trng THCS kiu c to ra ci gi l gi hc khi hay cc chng trnh ct li ly vn
lm trung tm.
Mc d c cc bo co v s thnh cng, nhng chng trnh ny ch c p
dng cho khong 12% cc trng THCS kiu c cho ti nhng nm 1950, nhng bng
chng dng km hm c duy tr bi quan im GD hn lm, ly mn hc lm trung
tm. Trong bi cnh , vic phi thay mi li sc mnh sau s kin phng tn la
Sputnik gip gii thch ti sao s tin trin ca trng THCS c th b st vn v
chng trnh hc nh n c tin hnh vo u nm 1960. Trong khi mt vi xut
cho vic ci t chng trnh hc mt cch nghim tc xut hin trong nhng nm gn
y, trng "trung hc"(secondary), mt cch t chc ly mn hc lm trung tm vn tip
tc chim u th cc trng THCS.
Thm ch nhng bi bo co c ph bin mt cch rng ri v bi hc lin ngnh
gia cc nhm ngnh in hnh ch c rt t kt hp gia cc mn hc, chng hn nh
nhng cu hi nh tng mn hc c th ng gp vo ch ny, nhng iu ny duy
tr c tnh chia ct, v tr, v sc mnh ca nhng mn hc ring l lin quan. Theo cch
hiu ny, ci g c cho l lin mn hc th thc s a mn hc v ng nhin khng
hp thnh mt th thng nht. Hn na, nhng hi vin thng xuyn ca nhng nhm
ny (ngh thut ngn ng, ton hc, khoa hc, nghin cu x hi) tip tc phn bit dai
dng v tr gia bn mn khoa hc ln ny v nhng mn hc khc nh kinh t, m thut
cng nghip, ngh thut, m nhc. Ngay c khi cc chng trnh hc ci tin cc trng
trung hc ph thng c sa li cho hp vi cc phin bn ca trng trung hc ph
thng.
Tm nhn ca chng trnh hc tch hp
Mt vi nh gio dc gn y xem xt vn chng trnh hc THCS mt cch
nghim tc. Ni dung ca cc cuc i thoi ca h c s khc bit r rt so vi cc cuc
tranh lun v tnh u vit ca mt hoc mt lnh vc b mn no hay cc cuc tho
lun v cc lin kt gia cc ch ny. Qu thc l, im khi u ca nhng cuc i
thoi mi l hon ton khc so vi nhng cuc tranh lun kia.
im khi u bao gm 3 khi nim then cht. u tin l nhng trng THCS nn
l trng gio dc tng qut, ni m cc chng trnh hc tp trung vo vic chia s rng
ri cc mi quan tm ca tr giai on u v thnh nin hn l gia tng s chuyn bit v
khc bit gia nhng mn hc. Khi nim th hai l trong khi chng trnh hc THCS b
rng buc bi nhiu yu cu v p lc, mc ch c bn v r rng ca n l phc v cho
tr u giai on v thnh nin, nhng ngi ang hc cp hc ny.
103
Khi nim th ba bao gm vic xem xt li quan im ang ngy cng ph bin
trong vic m t nhng ngi u giai on v thnh nin, coi h gn nh l nn nhn ca
giai on pht trin ca h, v d giai on d hi, no cht,,... Trong khi nhng dn
nhn ny c th xem nh hi hc, chng h thp gi tr ca ngi giai on u v thnh
nin, khuyn khch cc mong i thp v nhng mnh thi phng nh cc h thng khu
hiu, cc phiu qu tng ch vic "gi hormones cn bng". Cuc i thoi mi v
chng trnh hc nhn nhn ngi giai on u v thnh nin nh l con ngi thc th,
nhng ngi cng tham d vo th gii rng ln v c nhng cu hi nghim tc v
nhng mi bn tm v c hai iu ny.
Ba cu hi ny cng vi nim v quan im tch hp dn ti mt phng n thuyt
phc tr li cho cu hi v chng trnh hc THCS. Quan im mi ny bt u vi hai
loi cu hi v mi quan tm: nhng ngi u giai on v thnh nin bit g v bn
thn h cng nh v th gii ca h v nhng ngi trong th gii xung quanh chia s
nhng iu nh th no.
Vic nhn din ra nhng cu hi ny l vn c tr u giai on v thnh nin
v ngi trng thnh cc trng hc a phng quan tm. C th minh ha tng
ny bng mt vi v d. Nhng tr giai on ny thng c thc mc v nhng thay i
v mt c th m h ang tri nghim, s nhn dng bn ng, mi quan h vi nhng
ngi bn cng trang la, vi ngi ln v suy ngh v vin cnh tng lai ca mnh.
Cng thi gian ny, h chia s ton b nhng mi bn tm v vic sng trong mt th gii
thay i, v mi trng, s giu ngho, chin tranh v ha bnh, t do v l thuc,
Do , nhng ngi trong giai on u v thnh nin cng c nhng mi quan tm
tng t nhng nhng ngi bnh thng, bt k giai on pht trin ca h. Hn na,
nhng cu hi ca h v bn thn thng l nhng phin bn c nhn ca nhng cu hi
rng ln hn, v d nh mi lin quan gia s thay i c nhn v cuc sng trong mt
th gii thay i, s tm kim t trng c nhn v t trng ca nhm trong th gii a
dng v vn ha, xung t vi ngi ln v bn cng trang la, v xung t trn phm vi
ton cu. Ni cch khc, im giao nhau gia cc cu hi v mi bn tm t nhng
ngi u v thnh nin v t th gii rng ln bn ngoi, chng ta c th tng tng
n nhng ch mnh m kt ni c hai li v do vy a ra mt kh nng ha hn cho
vic t chc chng trnh dy hc tch hp.
Mt vin cnh v chng trnh hc THCS ang hin ra l n c t chc xung
quanh nhng ch phong ph v y sng to t hai ngun cu hi v mi bn tm trn
hn l nhng mn hc tru tng nhn to. Hy tng tng xem mt bi hc v c
tnh, trong hc sinh tm hiu nhn thc bn thn c hnh thnh nh th no, vn ha
nh hng n s t nhn thc ca h ra sao, lm th no cc nn vn ha khc nhau th
hin c tnh ca chng, v lm th no s khc bit vn ha ang gia tng ha hn nh
hnh li chnh tr v kinh t. Tng tng xem mt bi hc v Sng trong tng lai, trong
hc sinh xy dng nhng m hnh cng ng theo mong i, phn tch suy din nhng
xu hng hin ti, v khm ph cc kht vng c nhn, hy tng tng xem nhng pht
minh mi ra i phc v cht lng cuc sng ngy mt tt hn.. Tng tng mt bi
hc v Phc li, trong hc sinh khm ph i sng c nhn ca h v th gii rng ln
104
khi h hc cc vn v mi trng, dinh dng, bnh tt, s cng thng, nhng nguyn
tc v sc khe.
Nhng v d nh th ch ra mt trong nhng im quan trng nht ca tm nhn
chng trnh hc THCS ang ni ln l chng ta c nhiu c hi hng mnh thc y
kin thc v k nng ca HS trong vic tm hiu ngha ca bn thn v x hi. Chng ta
c th hnh dung nhng ngi trong giai on u v thnh nin pht trin v p dng
nhng k nng lin quan n giao tip, t cu hi, gii quyt vn , tnh ton, nghin
cu, nh gi, v hnh ng x hi. Hn na, h c th m rng thm cc k nng t duy
ph phn, sng to v suy ngm v tr nn quen thuc vi mt dy cc s vic, nguyn l,
v khi nim t rt nhiu ngun a dng. Trong vic thit k v thc hin nhng bi hc
c tnh ch cho ngi tr, chng ta cng c c hi bn lun n nhng tng lun
c quan tm nhng kh nm bt nh dn ch, phm gi con ngi, v s khc bit vn
ha.
y khng phi l mt vin cnh sung ca chng trnh hc. V d di y l v
mt nhm gio vin khi lp 8 trng THCS Cross Keys ti Florissant, Missouri ang
lm vic vi nhng bi hc c th dng minh ha cho cch t duy ny:
Gio vin cng ng v mt tng kt ni vic hc tp ca hc
sinh v khng c ranh gii v lnh vc ni dung. Gio vin b nhng phn
c bit ha ni dung v bt u phc tho cc mc tiu v hot ng cn c
vo cc nng lc v kinh nghim a dng ca con ngi c trong o to
chnh quy v phi chnh quy v cc lnh vc c xc nhn. Mt ln na, h
tr nn l con ngi, c nng lc v tri nghim trong chnh cuc sng ca
h v cc lnh vc ni dung ch ngu nhin.
Ti trng THCS Marquette Madison, Wisconsin, mt nhm cc gio vin thc
hin mt chuyn bi hc (thematic unit) gn nh theo nguyn vn ca tm nhn ca
chng trnh hc mi. Bi hc bt u vi vic cc HS s lit k cc cu hi v bn thn
v th gii quan ca chng v sau s xc nh mt s ch da trn nhng cu hi
a ra. Sau cc HS chn mt ch , Sng trong tng lai, v lit k ra cc hot ng
kh d m HS c th s dng tr li cc cu hi lin quan n ch chn. Cc HS
phi t tn cho kin thc v k nng m HS s cn tr li cc cu hi nh k hoch
t ra.
Cc hot ng thc t cho thy mt chng trnh hc hot ng nh th no. Mt
hot ng lin quan n vic thit k m hnh cho thnh ph Madison trong nm 2020 v
i hi s tch hp cng vic ca cc y ban v mi trng, giao thng, chnh ph, gio
dc, v y t. Mt hot ng khc i hi vic tin hnh iu tra lch s sc khe gia nh
xc nh cc yu t ri ro ca mi c nhn trong tng lai. Hot ng th ba l mi
mt ha s ti trng phc ha hnh nh ca nhng a tr trong 30 nm ti tho lun
v nhng nh hng n c th ca s lo ha. Hot ng th t bao gm thit k, phn
pht, lp bng, v phn tch cc phiu iu tra gi n mt vi trng THCS tm ra
nhng d on ca cc ng nghip v tng lai. Vn cn mt hot ng khc trong
HS thm tra v tnh tnh chnh xc ca cc d on cch y 100 nm cho thp k ny.
105
Cn mt cht tr tng tng hnh dung cc HS s tranh lun v cc vn khc

nhau, lp th cc cu tr li trong cuc iu tra, trnh by bo co ming v cc kt qu
theo tng bin hoc theo nhm, tip xc vi cc phng tin truyn thng, v a ra cc
cu hi lin tc v cng vic ca chng. iu ny cng khng tn nhiu tr tng tng
xem xt cc mng kin thc v k nng ng kinh ngc c to ra bi bi hc.
V d ny ch ra mt s c im chnh ca tm nhn chng trnh hc mi. Mt l
chng trnh hc ny buc chng ta phi lm vic vi nhng ngi tr tui theo cch m
h s c ting ni mnh m trong vic lp k hoch chng trnh hc. iu ny kh l
khc so vi vic chnh sa mt chng trnh c nh sn cho ph hp vi cc nhu cu
hoc cc c tnh gi nh ca ngi hc. Chc chn nhiu gio vin dy cc bi hc
th v nh mt trong nhng iu m t, thm ch c l cng vi mt tiu nhng c
th trong mt mn hc hoc thng qua kt hp kin thc t mt vi mn hc. Thay vo
, y, ch v cc hot ng ni tip nhau c xy dng t nhng cu hi v mi
quan tm nguyn bn ca HS sinh vin hn l t mong mun ca gio vin hoc yu cu
ca cc mn hc.
Mt c tnh khc ca cch nhn ny ca chng trnh hc l n i t quan im ca
nhng ngi theo ch ngha xy dng. Bi v cc ngha c HS to ra ch khng phi
b p t bi ngi ln, HS s dng kin thc v k nng ca h tm kim cu tr li
cho cc cu hi v mi quan tm ring ca chnh h ch khng phi l l tp trung vo
vic chun b cho kha hc k tip hoc im s, thi u, hay chun b cho cng vic
tng lai, hoc t c mt s vn vn ha hn hp. R rng s thay i ny s nh
ngha li vai tr ca gio vin t mt ngi gc cnh cng kin thc v to ra cc ngha
thnh ngi hng dn v h tr. V v ngi ln c nhiu nhng mi quan tm ging
nh tr v thnh nin, mt chng trnh hc tch hp ging loi ny cng to ra cc c hi
cho gio vin xy dng nhng iu mi c ngha v su sc cho bn thn h.
Mt c im th ba ca tm nhn mi ca chng trnh hc ny l kin thc ca n
phong ph. Khng c g l hi ht hoc phn tr tu y. Khng phi tt c HS s cng
hc cc ni dung thng tin c th ging nhau, nhng h cng c tri qua nhng kinh
nghim chung v cc ch quan trng i hi phi nghin cu chuyn su v s dng
cc khi nim quan trng. Kin thc v k nng nh vy c tch khi cc danh mc
mn hc tru tng v c nh v li trong bi cnh ca cc bi hc chuyn m
chng c nhiu kh nng pht trin. Trong thi i bng n kin thc nhanh chng,
loi chng trnh hc nh th ny l va ph hp v va thc t.
c tnh th t l chng trnh ny th hin mt s ha nhp ch thc ca s yu
thch v nhn thc. Cc cu hi v mi quan tm quan trng nht ca con ngi ni
chung, v tr giai on u v thnh nin ni ring, l phi lm g vi vn x hi (hoc
tnh cm). Nhng vn nh th khng n gin ch l vn ca cm xc; chng ta suy
ngh v hnh ng theo chng trong bi cnh v gi tr, o c,... Tuy nhin, cc trng
THCS vn tip tc coi tnh cm v nhn thc nh th chng l nhng s phn bit tri thc
phn nh cuc sng thc. Chng trnh hc m ti hnh dung cng nhn tnh phi t nhin
ca tnh phn bit ny v nghi ng tnh ng dng ca chng trong cc sp t tnh cm
ging nh cc chng trnh t vn.
106
Cui cng, tm nhn ny ca chng trnh hc t b cc sp xp nh cc chng

trnh ct li c thi gian hc theo khi kin thc, c ln k hoch cng vi cc mn hc
truyn thng, m c xut cho gn nh ton b chng trnh hc THCS. Mt l gii
cho iu ny l cc chng trnh thng bin mt khi nhng nhu cu hc thut mi tm
c ch ng trong tin trnh. Quan trng hn, cc chng trnh hc mi gn vi mt l
thuyt v chng trnh hc v hc tp hon ton khc so vi cch tip cn lnh vc mn
hc. Chng trnh hc mi to iu kin hi nhp v ly ngi hc lm trung tm, c tnh
to dng, v a ra ch c ngha, do , nn c p dng cho ton b cc trng.
Ti cu trc chng trnh hc
Phm vi chung ca vic ti cu trc trng hc, ging nh s vn ng ca trng
THCS, c xem xt gn nh cng vi nhng c im ca xu th thi i v th ch.
y l nhng ch rt quan trng. C v nh l cho d ting ni v ti cu trc c cp
tin n u i chng na, n hu nh cha bao gi chm n chnh chng trnh hc.
Cho d vic ti cu trc nhn c nhiu s ng tnh, theo ngha ny, bnh mi nhng
ru c th qua thi gian vn khng ngon hn c. Lm sao chng ta c tuyn b ng h
ci cch khi cha ch tm n iu trng tm ca cc trng hc, chng trnh hc?
Mt thc t l cch tip cn mn hc tn ti vi chng ta rt lu v bm cht su
n mc n gn nh lm t lit kh nng ca chng ta hnh dung ra iu g khc
bit. Mng li lc lng nh gio dc u t, nhng hc gi hn lm, s gio dc, nhng
c quan cp vn bng chng ch, nhng nh xut bn sch gio khoa v in bi kim tra
hnh thnh nn mt lc lng gn nh khng khoan nhng m lm cho vic ci cch
chng trnh hc mt cch nghim tc dng nh l khng th thc hin. Ch c mt
ngn ng cn st li dng m t nhng kh nng khc cho chng trnh hc.
Nhiu nh gio dc THCS mun bit phin bn mi ca chng trnh hc lin quan
th no n cu trc cc trng THCS kiu c vn cn tn ti, cng nh i vi nhng
th c nhiu tnh cch tn nh to nhm, chng trnh t vn, v nhng t chc khc (mt
s s ti cu trc cc bc hc ch va bt u c tm hiu). H thy lo lng rng, hin
nay ngay c nhng thay i gn y i vi mt chng trnh hc c thit k theo mn
hc v quan im hc tp kiu c vn c nhng bt cp.
T khi cc lun im v chng trnh tch hp c nh hng ti tt c cc cp hc,
ti thng c hi ti sao xut ca chnh ti li tp trung vo cp THCS. L do tht
n gin. T ba thp k nay, nhng nh gio dc cp THCS tch cc tham gia vo
nhng n lc suy xt v cng vic ca h v ci cch trng hc ca h hn bt c
cc cp hc no. Khi m hu ht cc n lc tp trung vo cc c im th ch v phng
php dy hc, rt nhiu trng hc t c nhng tin b n tng. V th, nhng ngi
cp THCS c l sn sng tip nhn nhng kh nng rng m hn, thm ch mt vi
trong s bao gm i mi chng trnh hc.
S tip cn ngn ng tng th hin nay ang ni ln cp tiu hc r rng ha hn
v mt chng trnh tch hp y. V c th l cuc ku gi hin nay cho vic tch hp
ny sinh t cc lin kt lnh vc mn hc, c th cui cng lm rn nt ngay c nhng
phm tr mn hc cng trng cp 3. Nhng gio dc bc THCS khng th ch i
107
nhng pht trin nh vy c. Nu i, mt th h ca tr giai on u v thnh nin c

th b l c hi c c nn gio dc c ngha thc s. C l nhng hnh ng thc
hin bc THCS s tr thnh lc lng ng h cho nhng n lc cp hc khc.
Trong tt c cc iu ny, cu hi c t ra trong vic ci cch li chng trnh
hc l liu cc nh gio dc c sn lng to nn mt bc nhy vt v lng tin thay mt
HS l i tng th hng d tnh. Chnh bng bc nhy vt nim tin, ti hm mt s
sn lng chuyn giao chnh h cho nhng ngi tr ch khng phi l nhng mn hc
tru tng v nhng mc ch nhn to nhng th m gy hi cho trng hc qu lu.
May mn thay, y khng phi l mt bc nhy m qung k t khi chng ta bit rt lu
ri rng nhng chuyn bin theo hng ny mang li li ch trc tip cho c HS ln
gio vin.
Nu chng ta thc s mun tch hp chng trnh hc, th chng ta phi suy ngh
ph hp vi tm nhn c trnh by y v chp nhn cuc u tranh lu di lm
cho nhng m t ca chng ta v cc mi bn tm cho ngi tr tr thnh mt chng
trnh hc thc s. Tht kh tin rng chng ta s mun mi th t i cho nhng HS
giai on u v thnh nin, nhng ngi m chng ta ang sng v lm vic vi h.
108
Cc m hnh v chng trnh tch hp

Franzie L. Loepp*
ThS. Bi Tin Hun** dch
Khi nim chng trnh tch hp khng phi l mi. Dewey v Kilpatrick ch
trng cc hnh thc tch hp vo u th k (Vars, 1991). Tuy nhin, gn y hn, cc
nh l lun gio dc v ang ng h m hnh chng trnh tch hp v nhiu l do. y
l thch thc i vi nhng ngi c gng a l thuyt vo thc hnh. Mc ch ca bi
vit ny l nhm nh ngha chng trnh tch hp, tho lun v cc nghin cu c la
chn m c lin quan n chng trnh tch hp, gii thiu mt s m hnh chng trnh
tch hp, v tho lun v cc tc ng ca chng trnh tch hp n gio dc
nh ngha Chng trnh tch hp
"Khi nim tht s v 'tch hp' bao hm tng v s thng nht gia cc loi
hnh kin thc v cc mn hc khoa hc tng ng" (Pring, 1973, p. 135). Trong thc t
iu ny c th c nhiu hnh thc. Nhng ngi xem thin vn hc, sinh hc, ha hc,
a cht v vt l nh cc mn khoa hc ring bit cho rng mt kha hc khoa hc tng
qut l mt bc hng n tch hp. H s dng php n d v mt chic bnh thp cm
so vi mt chic bnh c nhiu lp biu th cc mc khc nhau ca tch hp. Chic
bnh nhiu lp biu th mi mn khoa hc duy tr mt c tnh trong mt kha hc tng
qut, trong khi chic bnh thp cm l da vo vn m cc ngnh khoa hc khc nhau
cng gp phn vo gii quyt vn . H cho rng chic bnh c lp l thin v
phng php tip cn lin ngnh i vi chng trnh ging dy bi v ranh gii gia cc
ngnh vn ang c duy tr. Do , trong nhng tho lun v tch hp chng trnh vi
mt nh gio dc khoa hc, u tin ngi ta phi xc nh bi cnh bi v tch hp c th
l tch hp trong cc ngnh khoa hc ch khng phi tch hp gia rt nhiu cc ngnh
khoa hc ngi hc tri nghim rt nhiu cc mi lin kt gia cc ngnh.
Mt chng trnh lin ngnh c th lin quan cht ch n mt chng trnh tch
hp. Hu ht cc nh gio dc c chung quan im l kin thc trong nghin cu lin
ngnh l mt s gi gn li v c l, l mt s nng cao kin thc ca khoa hc chuyn
ngnh (Kain, 1993). Trong nh ngha ca Jacobs (1989), lin ngnh ngha l p dng mt
cch c ch ch phng php v ngn ng ca nhiu mn hc i vi mt ti, ch ,
hay mt vn .
Mt chng trnh l lin ngnh hay tch hp khng phi l vn chnh. Thay vo
, nn tp trung vo thit k mt chng trnh thch hp, da vo tiu chun v c
*
Ngun ti liu: Journal of Technology Studies, v25 n2 p21-25 Sum-Fall 1999

Vin Nghin cu Gio dc - Trng i hc S phm TP.HCM
**
109
ngha i vi ngi hc. ng thi, chng trnh hc cn thch thc ngi hc gii quyt
cc vn thc t.
Cc nghin cu c v tch hp chng trnh
Trong thp k ny, cc nh khoa hc nhn thc c th s dng cc cng ngh
hnh nh tin tin nghin cu hot ng ca no b.
Phn ln cc nghin cu ny vn cha c ng dng trc tip vo chng trnh
hc v phng php s phm. Nhng nghin cu th ny ang to ra mt trit l gio dc
nng ng, gi l "thuyt kin to" trong cp n s tham gia ca ngi hc trong
vic xy dng kin thc cho ring mnh. "Cch tt nht pht trin no b l thng qua
gii quyt cc vn c tnh thch thc. iu ny to ra cc kt ni dng nhnh mi cho
php chng ta to ra nhiu kt ni hn" (Jenson, 1998, p. 35).
V mt trong nhng cch tt nht thc y vic gii quyt vn l thng qua
mt mi trng phong ph m ngi ta c th to ra cc kt ni gia cc mn hc
khc nhau (Wolf & Brandt, 1998).
Cc nh nghin cu gio dc pht hin ra rng mt chng trnh tch hp c th
dn n s t m tr tu nhiu n, ci thin thi i vi vic hc, nng cao k nng gii
quyt vn , v gt hi c thnh tch hc tp trng i hc cao hn (Austin,
Hirstein, & Walen, 1997; Kain, 1993). Barab v Landa (1997) ch ra rng khi ngui
hc tp trung vo vic gii quyt cc vn hu ch th ng lc v vic hc tp s gia
tng.
Mt s trng hc s dng chng trnh tch hp nh l mt cch lm cho
gio dc tr nn ph hp v do l mt cch gi HS thch th vi vic hc (Kain,
1993). Trong mt chng trnh hc truyn thng, tnh thch hp c th l mt vn . Mt
trong nhng cu hi ph bin nht trong mt lp hc ton l "Ti sao chng ta hc php
ton ny?" V cu tr li ph bin l, "Bi v bn s cn ti n trong lp hc ton ca
bn vo nm ti". Cu tr li ny him khi lm tha mn ngi hc. Cc trng bo co
rng t l HS i hc cao hn khi cc em tham gia vo mt chng trnh tch hp (Meier &
Dossey, bn tho cha xut bn). C c hi s dng kin thc v k nng t mt s
mn hc to ra nhiu c hi lm cho chng trnh tr nn ph hp. Tuy nhin, mt li
cnh bo y l mt chng trnh c tch hp khng c ngha l t n c tnh ph
hp.
Rt nhiu cc t chc c v cho hc tp tch hp. Tiu chun v trnh khoa hc
t ra trong d n 2061 ku gi mt s pht trin kin thc lin ngnh v tch hp c t
chc quanh cc ch xuyn qua nhiu cc ngnh khoa hc khc nhau nh: ton hc, x
hi hc, v cng ngh (Hip hi Pht trin Khoa hc Hoa K, 1993). Cc tiu chun Gio
dc Khoa hc Quc gia (Hi ng Nghin cu Quc gia, 1996) v cc tiu chun Ton
hc (Hi ng Gio vin Ton hc Quc gia, 1989) cng thc y hc tp tch hp. Tiu
chun Gio dc Cng ngh (Hip hi Quc t v Gio dc Cng ngh, 1998) ang ch
thng qua thc s bao gm mt mc v vic to ra "cc kt ni cng ngh." Phn ny
cp n cc cch thc m gio dc cng ngh lin quan n cc ngnh khc.
110
Mt tin khc c v cho thay i theo hng chng trnh tch hp l h thng
gio dc da vo ngnh hc hin ti l khng hiu qu nh n cn phi c. Gi nh y
l hu ht cc vn trong th gii thc c bn cht l a mn v rng chng trnh hin
nay l khng th li cun HS vo trong nhng tnh hung th gii thc. Do , mt
chng trnh da vo mn hc nn c thay th bng mt chng trnh hc tch hp
(Kain, 1993).
M hnh tch hp chng trnh
Trong thp k qua, mt s m hnh tch hp chng trnh thu ht s ch . Cc
ti liu nghin cu thy rng tch hp chng trnh c thc hin cc cp thp (K-8)
nhiu hn rt nhiu so vi cp cao (trung hc, i hc). Mt xu hng ang ni ln
l cc trng tiu hc xy dng cc chng trnh lin ngnh xoay xung quanh cc ch ,
trong khi trng trung hc v cao ng chng trnh tch hp da vo cc vn . V d
mt ch cp tiu hc c th l "Cng ng ca chng ta" cung cp mt bi cnh ph
hp xc nh khong cch, din tch v s lng dn c ca cng ng; c cc m
t v s pht trin v tng trng ca cng ng; phng vn v vit v ngi cao tui
sng trong cng ng; ch trng ti cc ngun lc cn thit duy tr mt cng ng;
nhn ra s pha trn nh hng ca vn sc tc trong cuc sng cng ng; iu
tra cc l hi cng ng v cc hot ng vn ho khc; v s dng mt s cng ngh
quan trng gip cho s tng trng c nhn v cng ng. pha thi cc u bn kia,
mt kha hc trnh i hc c th bao gm yu cu sinh vin gii quyt mt vn
thc t nh thit k, pht trin v lp t cc cng c t ng trong mt nh my sn xut.
Gii php ca vn ny s mt cch t nhin dn dt ngi hc n cc vn ton hc,
khoa hc v cng ngh m cn phi dng n.
Cc m hnh chung trnh hc tch hp sau y c th hin mt nh dng chung.
Khoa hc
Ngn ng
Nghin cu x hi
Ton hc
Ngoi ng
Ngoi ng
Gi dc th cht
Ngh thut
Kinh t gia nh
Gio
dc
ngh
m nhc
Mn hc ct li, Ngn ng,

Ton, Khoa hc, Nghin
cu x hi
Mn la chn
Ngh thut
Gio dc cng ngh
Kinh t gia nh
cng
Gio dc th cht, Ngh
thut, m nhc
Hnh 1. M hnh lin ngnh.
111
Trong m hnh lin ngnh, trng hc nhm cc mn hc truyn thng thnh cc

khi thi gian hc tp, phn cng mt s lng nht nh sinh vin cho mt nhm gio
vin v mong mun cc gio vin truyn t mt chng trnh lin ngnh hoc tch hp.
V d trong Hnh 1, mt nhm GV nng ct bao gm bn ngi vi khong 110 HS mt
khi kin thc trong 4 tit hc mt ngy. H c mt khong thi gian mt gi lp k
hoch chung v mt gi t hc. Ngi qun l trao quyn cho h s dng khi thi
gian (khong 175 pht) theo cch bt k no h mun. Lch trnh hng ngy tiu biu nht
l cc nhm khong 30 sinh vin hc lun phin bn mn. Thnh thong, cc gio vin c
th quyt nh gii thiu mt ch mi cho ton b nhm cng mt lc. Hoc, h c th
dn tt c cc HS i thc a. Trong thc t, m hnh ny ang c s dng vi tn sut
ngy cng nhiu cp trung hc. M hnh ny c mt s li th: Gio vin c lm vic
cng nhau, h dy mt s lng HS nht nh, v m hnh ny c th h tr chng trnh
hc truyn thng trong khi vn c s linh hot v lch trnh cho cc i. Mt bt li l
gio vin rt d thc hin theo cch ch n gin l tip tc lm nhng g h lun lun
thc hin m t hoc khng h quan tm ti chng trnh hc lin ngnh hoc tch hp.
Nhc im ln nht l rt him cc chng trnh hc tch hp c chun ha cho cc
ngnh hc, iu ny c ngha l gio vin phi t pht trin chng trnh hc. V qu trnh
pht trin chng trnh mt nhiu thi gian nn c rt t thi gian p dng chng trnh
tch hp trong nm hc.
M hnh chng trnh tch hp c th c coi l m hnh da vo vn . L tng
nht, m hnh ny t gio dc cng ngh l ct li ca chng trnh. K t khi chng ta
sng trong mt x hi cng ngh cao v cng ngh l mt n lc hng ti ca con ngi,
n l mt cch t nhin thit k chng trnh hc. Vi vn cng ngh c t
trng tm, cc khoa hc chuyn ngnh h tr vic gii quyt vn . Mt vn v d c
th l tm cch no c th bin cc cht thi ra vo cng ng thnh mt vt c gi
tr. Trong trng hp ny, cc ngnh nghin cu x hi c th nu ra cc vn v vai tr
ca chnh quyn a phng trong vic thu thp v x l cht thi; mi quan tm trong
khoa hc c th l vic gim vt liu n cc yu t c bn ca h v kt hp chng li;
v trong ton hc ngi ta c th nghin cu o lng, din tch, khi lng, v vv. Trong
gio dc cng ngh, trng tm c th lcc cng ngh khc nhau c s dng phn
loi cht thi cng nh s chuyn i cht thi thnh vt liu c th s dng.
Hnh 2. M hnh da trn vn .

112
Mt li th ca m hnh tch hp ny l n cung cp tim nng ln cho vic nhn

din cc vn khi gi hng th v c tnh thch hp. Mt khc, mt bt li ca m hnh
ny l n gy kh khn trong vic m bo chng trnh khung ca bang v/hoc cc tiu
chun quc gia c cp y mt cp/lp hc nht nh.
Mt v d v ng dng ca m hnh ny l D n Cng ngh, Khoa hc v Ton hc
(TSM) c iu hnh bi LaPorte v Sanders (1996). D n to ra 17 hot ng kt
ni khuyn khch hc sinh trung hc hc v cc khi nim khoa hc v ton hc bng
cch thc y chng vi nhng tnh hung th gii thc quan tm n h. Cc hot ng
s dng phng php thit k sng to trong gii hn cho php v ng dng cng ngh
thc tin (thay v khoa hc thc tin) thc y vic hc tp cc mn KHTN v ton
hc. Cc mc tiu l tng cng kh nng p dng cc khi nim ca khoa hc v ton
hc ca cc sinh vin vo cc tnh hung thc t; tng cng knh lin lc gia cc gio
vin dy KHTN, ton hc, v cng ngh; v tm hiu vai tr v hiu qu cc hot ng
da trn cng ngh.
M hnh th ba ca chng trnh ging dy tch hp c gi l gio dc da trn
ch . u im ca m hnh ny l cc gio vin vn c th gn vi mt mn hc nht
nh, trong khi d dng kt ni cc chng trnh o to vi cc tiu chun quc gia v
cc chng trnh khung tiu bang, v ngi hc c th thc hin kt ni cc mc tiu t
cc ngnh hc khc nhau. Tuy nhin c th tn ti mt khuynh hng l , mt ch v /
hoc mt khi nim ct li lin quan rt t vi mt chuyn ngnh c th, gy ra cc tnh
trng gio vin dn hc sinh vo nhng bi hc tp hi ht hoc khng ph hp.
Mt v d v vic s dng cc m hnh ny l Chng trnh tch hp Ton hc,
Khoa hc v Cng ngh (IMaST). IMaST l mt chng trnh tch hp ton hc, khoa hc
v cng ngh hai nm cho cc lp THCS. Chng trnh bao gm 10 modules, trong
cung cp chng trnh trn gi cho mi mn hc. Chng trnh c thit k cho mt
nhm 3 gio vin cho khong thi gian l 120 pht mi ngy cho c nm.
Chng trnh IMaST tch hp ton hc, khoa hc v cng ngh vo mt chng
trnh ging dy da trn ch mch lc; thc y da trn kinh nghim, thit lp vic
hc thc t trong mt chu k hc tp; thc y hp tc gia cc gio vin t ba ngnh
hoc nhiu hn; cung cp mt c hi cho sinh vin p dng cc khi nim v k nng cho
cc tnh hung mi s dng chin lc gii quyt vn ; s dng nh gi xc thc; lm
cho s dng thng xuyn lm vic theo nhm hc sinh; p ng cc tiu chun, khung
tiu chun tiu bang trong ton hc, khoa hc v cng ngh; kt ni vi cc ngnh khc,
chng hn nh nghin cu x hi v ngh thut ngn ng; v p ng cc nghin cu mi
nht trong ging dy / hc tp cng nh cc sng kin ci cch h thng. D n ny c
ti tr bi Qu Khoa hc Quc gia c tr s chnh ti i hc tiu bang Illinois.
Sau khi xem xt cc m hnh chung ni trn ca chng trnh hc tch hp, mt
trong nhng iu c th d dng thy l cc nh nghin cu v cc hc vin phi c
mt h thng nim tin mnh m ng h cc chng trnh hc tch hp nu trong thc t,
h mun thnh cng mt cch bn vng.
113
Ch
3-5 khi nim then cht
Ton
KHTN
Cng ngh
Ngn ng
KHXH
Mc tiu
________
________
________
________
________
________
________
________
________
________
________
________
________
________
________
________
________
________
________
________
Hnh 3. M hnh da voch .

Gi v vin cnh mt chng trnh tch hp
M hnh no c la chn khng thnh vn , c mt s yu t ph bin c xu
hng xut hin. u tin, gio vin cn thay i h thng quan nim , chuyn t nim tin
vo phng php s phm n thun sang nim tin vo ch ngha kin to.. Thay v yu
cu hc sinh i theo trnh t thc hin, ghi nh s kin, hoc xc minh nguyn tc hay lut
l nht nh, HS lm vic cng nhau khm ph kin thc, p dng kin thc ca h khi
gii quyt cc vn thc.
Th hai, cn phi bi dng rt nhiu cho gio vin v chuyn mn nghip v. iu
ny c ngha l gio vin cn tri qua hai hoc ba tun bi dng kin thc v cc lnh
vc trong chng trnh hc ch khng phi mt lnh vc duy nht m h c cp giy
php dy hc. Ngoi ra, pht trin chuyn mn phi bao gm c vic thng xuyn thc
hnh s dng phng php s phm theo nh hng kin to.
Th ba, gio vin cn phi tr thnh thnh vin ca cng ng hc tp. mt mc
no iu ny c ngha l lm vic vi cc ng nghip ci thin gio dc. mt
cp khc gio vin lm vic vi hc sinh ca mnh trong vic gii quyt cc vn c
nhiu cu tr li khc nhau.
Th t, gio vin cn phi c k nng trong vic h tr nhm nh hc tp. Nghin
cu ch ra rng hc tp l mt qu trnh x hi v rng ngi hc hc rt nhiu bng
cch tng tc vi nhau.
Th nm, gio vin cn phi qun l bi ging theo kinh nghim - nh hng. iu
ny bao gm kim k v cc ti liu lu tr; hot ng an ton ca dng c, my mc, v
thit b; v dn sinh vin hng ti s tin b hiu qu.
114
Th su, gio vin cn phi hc cch s dng chin lc nh gi xc thc nh danh

mc u t, k thi hiu qu, v phiu nh gi ti liu tin b ca hc sinh.
Th by, cc nh qun tr v hi ng nh trng cn phi nh hng cc ngun
lc cn thit v h tr lin tc c th c cung cp cho cc gio vin.
Th tm, chin lc thng tin cng cng cn phi c thc hin thng bo cho
cng ng v ph huynh rng mt m hnh gio dc mi ang c s dng. S mong
i i vi gio dc c cung cp nh n lun l, v tr khi cng chng c thng
bo v nhng thay i c thc hin, iu ny ging nh l sc khng.
Cui cng, thay i mt chng trnh hc tch hp i hi phi ci cch c h thng.
iu bao gm cch thc gio vin c chun b, c chng nhn v c nh gi.
S ch cng phi c nh gi trn ton khu vc tiu bang ca ngi hc v qu trnh
theo cc chng nhn gio vin c i mi.
Kt lun
Vi mt lot nhng gi nu ra trn, trin vng chuyn sang p dng chng
trnh hc tch hp/lin ngnh trn ton quc kh l m m. Mt khc, nghin cu trong
lnh vc gio dc cng nh trong khoa hc nhn thc cho thy rng mt s hnh thc
chng trnh hc tch hp l kh nng thc y hc tp nhiu hn iu ny l hin thc,
ch chng trnh hc tch hp c tr nh sm nhn c rt nhiu s quan
tm.
TI LIU THAM KHO
Hip hi Pht trin Khoa hc Hoa K. (1993). D n 2061: Tiu ch trong k nng
khoa hc. New York: Nh xut bn i hc Oxford.
Austin, J. D., Hirstein, J., & Walen, S. (1997). Ton hc tch hp kt hp vi khoa
hc. Khoa hc v ton hc trong nh trng, 97(1), 4549.
Barab, S. A., & Landa, A. (1997). Thit k m neo lin ngnh hiu qu. Lnh o
trong gio dc, 54(6), 5258.
Hip hi Quc t v Gio dc Cng ngh. (1998). Tiu ch trong gio dc cng
ngh: Ni dung ca nghin cu cng ngh. Blacksburg, VA: Author.
Jacobs, H. H. (Ed.). (1989). Chng trnh ging dy lin ngnh: thit k v tin
hnh. Alexandria, VA: Hi Thanh tra v Pht trin Chng trnh Ging dy.
Jensen, E. (1998). Chng trnh ging dy tp trung vo tr no. Alexandria, VA:
Hi Thanh tra v Pht trin Chng trnh Ging dy.
Kain, D. L. (1993). Dn en v vua cha: Nhng nh hng trong nghin cu v
chng trnh ging dy tch hp/lin ngnh. Tp san Suy ngm v gio dc, 27(3), 312
331.
LaPorte, J., & Sanders, M. (1996). Cng ngh khoa hc ton hc. New York:
Glenco/McGraw-Hill.
Meier, & Dossey, ti liu cha cng b, Trng i hc Bang Illinois.
115
Hi ng Nghin cu Quc gia. (1996). Tiu ch trong gio dc khoa hc t nhin.

Washington, DC: Nh Xut bn Hn lm Quc gia.
Hi ng Gio vin Ton hc Quc gia. (1989). Chng trnh ging dy v ch tiu
nh gi cho mn ton trong nh. Reston, VA: Tc gi t xut bn.
Pring, R. (1973). Chng trnh ging dy tch hp. Trong ti bn ca R. S. Peters,
Trit l trong gio dc (pp. 123149). London: Nh xut bn i hc Oxford.
Vars, G. F. (1991). Chng trnh ging dy tch hp qua ci nhn lch s. Lnh o
trong gio dc, 49(2), 1415.
Wolf, P., & Brandt, R. (1998). Chng ta bit c g t nghin cu no b? Lnh
o trong gio dc, 56(3), 813.
116
p ng nhu cu ca tt c hc sinh thng

qua dy hc phn ha: gip mi tr em
t v vt chun
Holli M. Levy*
TS. Phm Th Lan Phng dch**
Tm tt: Hc sinh (HS) trong mt lp hc c nng lc, phong cch hc tp v tnh

cch khc nhau. Nh gio dc c y quyn gip tt c HS p ng cc chun mc
ca qun v bang ca chng ta. Thng qua vic s dng cc phng php dy hc phn
ha (DHPH), gio vin (GV) c th p ng nhu cu ca tt c cc HS, gip cc em t
v vt cc tiu chun c ra. Trong bi vit ny, tc gi a ra cc v d thc t
v cch phn loi ni dung, qu trnh v sn phm hc tp cho ph hp vi HS. Bi vit
cng cp n cc k thut phn nhm, phng php nh gi v bi hc phn theo
trnh .
T kha: Dy hc phn ha, phong cch hc tp, tiu chun
C gio Johnson bc vo lp gp 25 HS lp 5 m c s dy trong 10 thng ti vo
ngy u tin ca nm hc. C c hc b ca HS, xem im cc bi kim tra, v gp
GV lp 4 ca cc em. Tuy nhin, ch khi c gp cc HS c mi hiu cc em vi t cch l
tr em v ngi hc. Mt HS thch chut ng, mt em khc khao kht tr thnh ngi
nh c. Mt HS l ngi vit vn chng chc hn c s tui ca b, mt b khc gp
kh khn khi ghp 2 cu vn thnh mt nhng c th gii nhng bi ton phc tp. Mt
HS khng thch mi ngi ch n mnh, nhng mt a khc li mun c ch n
tng giy pht trong ngy. Mt s HS tranh ua vi nhau khi lm bi tp tr thnh a
u tin lm xong, nhng c mt a mi mit cc gm lm cho mi ch vit ra p
hon ho v cn thm thi gian lm xong bi. Bn HS cn ph o v c khuyt tt hc
tp, 3 HS cn ph o thm ting Anh, mt a c triu chng Asperger, v mt a b
ri lon thiu ht tp trung.
Lp ca c Johnson khng c g l bt thng c, v ngn ni m c phi chinh
phc khng phi l khng th vt qua. Nhim v ca c Jonhson l ging dy nhm HS
a dng ny mi HS u t chun t ra bi chnh ph ca bang. iu quan trng
hn, nhim v kh khn hn chnh l hiu tng HS xem cc em ang mc no v thc
y tng em tin ti mt trnh xa nht c th theo c im hc tp ca tng em.
Thc s Hollis M. Levy l GV lp 5 ca trng tiu hc Veterans Park, Ridgefield, Connecticut, v

ang lm nghin cu sinh chng trnh o to tin s qun l dy hc ti trng i hc bang Ty
Connecticut, Danbury. Bn quyn 2008 Heldref Publications.
**
Vin Nghin cu Gio dc - Trng i hc S phm TP. HCM
*
117
Tp trung vo cc tiu chun: ti sao li by gi?

Phong tro hng n cc tiu chun c lin quan n n lc m bo rng tt c tr
em c hng cng mt mc gio dc (GD). M hnh ging dy trc cuc ci cch da
vo cc nguyn tc cho php mi GV c rt nhiu t ch trong vic la chn dy ci g,
thi lng l bao nhiu, v cch thc nh gi hc tp ca HS. HS cc lp khc nhau
ca cng mt trng hc c th c dy rt khc nhau. Ngi ta c th thy khong cch
khc bit thm ch cn nhiu hn ti cc trng khng c ban nhng c n. iu ny
din ra khng phi v mc thng minh ca HS khc nhau m do GV t k vng khc
nhau vo HS do nhu cu v kinh nghim cuc sng ca cc em khc nhau. C nhng
nhm HS c GV k vng t hn. Nhng HS b trc trc v mt th cht, cm xc, tr
tu, hoc hc tp phi hc t hn v ngi ta t k vng vo nhng em ny. Trong mt h
thng GD da vo tiu chun, c quan qun l GD ti cc qun, bang v lin bang t ra
cc tiu chun m tt c cc HS phi t c bt k thc trng i ng GV v iu kin
kinh t - x hi ca trng hc hay trc trc hoc khc bit gia cc HS.
Dy hc phn ha
Dy hc phn ha l mt thut ng c tho lun trong lnh vc GD t kh lu
nay. Nu chng ta nhn vo lp hc ca c Johnson chng ta s thy mt khi lng cng
vic khng l ang t ra cho c. Mi HS trong lp c phi t mt tp hp cc chun
mc t ra. HS s c nh gi qua mt bi kim tra chun ha, kt qu bi kim tra s
c phng GD qun, chnh ph bang v lin bang xem xt mt cch k lng. C
Johnson c th lm g cho nhng HS nhng ngy u tin ca nm hc yu hn so vi
mc tiu t ra. C y c th lm g cho nhng HS trong lp c nhng k nng cn
thit t c nhng yu cu t ra trong bi kim tra.
Mi GV ca mt lp hc c cch ging dy khc nhau v mt phng din no .
GV c quyt nh khc nhau v cc vn nh cho php 1 HS thm thi gian lm bi,
cho php HS la chn c ci g, giao cc loi bi tp khc nhau, v cn v vn nhng s
khc bit na. Mc d tt c cch thc nh vy u c tc dng, chng ta c th to ra
mt lp hc p ng nhanh nhy cc nhu cu ca HS bng cch s dng mt cch tip cn
c h thng hn trong phn ha. Dy hc phn ha l mt tp hp cc cch thc nhm
gip GV hiu tng HS trong lp xem cc em ang mc no v thc y tng em tin ti
mt trnh xa nht c th theo c im hc tp ca tng em.
Ni dung, qu trnh v sn phm
Phng GD qun, chnh ph bang v lin bang t ra cc tiu chun cho chng ta
v truyn chng trnh xung cho chng ta. Cc tiu chun ny to thnh cc mc tiu t
ra cho tt c HS ca chng ta. t mc tiu chng ta c th i bng nhiu con ng
khc nhau. Ct li ca dy hc phn ha l s linh ng trong ni dung, qu trnh v sn
phm hc tp da vo im mnh, nhu cu v phong cch hc tp ca HS.
Ni dung
Ni dung hc tp l ci chng ta dy. Mi a tr c dy cng mt chng trnh
hc nhng ni dung c th khc nhau v khi lng v cht lng. C nhng HS c v
118
vit vt trn c trnh chun ca lp. Ti sao chng ta li mun hn ch cc em trong

gii hn ca chng trnh v tiu chun khi chng c th tin xa hn? HS di trnh
chun ca lp s thnh cng vi thi lng ni dung t hn hoc ni dung c kh ph
hp vi cc em. HS m vn cha thnh tho php nhn v php chia th cha th hc v
phn s. Chng ta phi chc chn HS nm c ni dung cn thit trc khi yu cu
cc em chuyn sang nhim v tip theo. Dy hc phn ha cho php c mt s dao ng
trong ni dung m khng b qua chng trnh hc.
Qu trnh
Qu trnh bao gm cch thc chng ta ging dy v cch thc HS hc tp. Cc hot
ng chng ta thit k cho HS hc tp phi tnh ton n s khc bit trong nng lc,
phong cch hc tp v hng th ca HS. C Johnson c th bt u mt bi hc v cc
chin lc gii quyt vn trong mn Ton vi nhng bi hc nh phc tho vic phn
tch mt bi. T , c c th chia HS thnh nhng nhm nh hn theo kh nng ca
HS, giao cho mi nhm mt bi ton c kh va tm vi s sn sng ca HS. Khi c
lp cng tin b qua bi hc ny c Johnson to iu kin cho HS th hin nhng cch
gii a dng ca cng mt bi ton bng cch phn nhm HS ty vo phong cch hc tp
ca cc em. nm c phong cch hc tp ca HS, GV c th cho HS tr li cc cu
hi kho st phong cch hc tp ngay t u nm hc hoc xem hc b ca cc em. Thng
qua vic phn chia nhng HS c thin hng vn ng, ngn ng, v ngh thut vo
thnh ba nhm khc nhau, HS c th th hin 3 cch hon ton khc nhau gii bi ton
v cch thc cc em i n kt lun v p s.
Khng phi tt c HS c cng cch hc, v vy chng ta khng th dy chng cng
mt cch. Chng ta phi iu chnh cch ca chng ta cho tng ng vi nhu cu ca HS.
lm iu ny, chng ta phi tm hiu c im ca tng HS khi cc em tham gia lp
hc v cng c kin thc c hc ca HS gip cc em c th hiu nhng g chng
ta dy v gip cc em tin b xa hn. T bi kim tra qu trnh, GV c th bit c HS
cn cc mc ph o no. Tt nhin, vic hc tp c ngha v din ra lu di, HS
phi nhn thc c tm quan trng ca n. C Johnson phi ch r mc ch v ng dng
ca kin thc c dy trong bi hc.
Sn phm
Sn phm l cch thc HS bc l v th hin ci m cc em hc c. Sn phm
hc tp th hin ra khi nh gi tng kt. Ti s cp n n mt cch chi tit hn trong
phn nh gi tng kt. Sn phm ca vic hc tp phn nh phong cch v kh nng hc
tp ca HS.
nh gi l mt cng c hn l mt bi kim tra
Tin nh gi
Nu chng ta khng bit chng ta ang u, lm th no ta c th i c n
c ch chng ta sp i n? HS trong lp chng ta ang dy c nng lc v kinh
nghim rt khc nhau. Ch chng ta bt u chnh l thc hin tin nh gi. Tin nh
gi c th l lp mt biu KWL (K: what I know - ti bit g, W: what I want to know 119
ti mun bit ci g, L: what I learned - ti bit ci g) ti mt bi trc nghim chun b

cho GV. tng ca vic ny l tm ra mt cng c cung cp cho bn mt bn m t
vn tt v s sn sng ca HS i vi nhng th m bn d nh dy cc em. Vic s
dng cc cng c tin nh gi gip c Johnson tm hiu v HS ca c mt cch khch
quan hn. C phi dy cc php chia c nhiu ch s, nhng iu g s din ra vi nhng
HS c k nng ny ri? iu g s din ra vi nhng HS ng l ra phi nm bt
c nhng nguyn tc c bn ca php nhn v php chia nhng vn cn m cc ngn
tay v lm php cng trn v bi lm? Bn khng th xy tng thng ca mt ngi nh
m khng gia c cc tng di n. tr thnh mt GV hiu qu, chng ta phi bt u
trnh c nhn ca mi HS.
nh gi qu trnh
Khi chng ta ging dy, chng ta phi nh k kim tra HS. C Johnson kt thc bi
ging bng cu hi "Cc em c cu hi g khng?" C y lun ngc nhin khi thy bn tr
hiu chc chn c ang ni v ci g, v khi c i mt phng quanh lp hc c thy rt
nhiu HS c cu hi; chng khng nhn ra nhng cu hi ny cho n khi chng phi
t lm bi tp. nh gi qu trnh c th thc hin bng nhiu cch v kt qu l gip cho
GV tm ra hng i ca bi ging sau ny.
nh gi tng kt
nh gi tng kt dng tm hiu xem HS c hc c nhng iu chng c
dy khng? Hnh thc nh gi ny c th thc hin theo nhiu cch rt a dng. nh gi
tng kt bao gm cc bi kim tra chun ha, cc bi kim tra do GV thit k, kim tra
vn p, bi tp d n, nh gi hot ng, v bt c ci g khc m ngi ta cho rng n
c cho im mt cch khch quan v da vo chng trnh hc. Khng nht thit phi
dng mt loi bi kim tra cho tt c cc HS. Bi v HS khc bit v kh nng nhn thc,
phong cch hc tp v hng th, hnh thc cc em th hin ra ci cc em hiu v th
cng nn a dng.
Kh nng nhn thc, phong cch hc tp v hng th
Thi i thc hin vic phn chia HS mt cch ngu nhin thnh cc nhm chim sn
ca, chim kt, chim qua ri. S dng m hnh DHPH, vic phn nhm nn c thc
hin da vo cc tiu ch khc nhau lin quan n nhu cu ca HS v mc tiu ngn hn
ca GV nhm t c tiu chun mong mun.
Phn nhm theo nhu cu ca HS
Cch hc ca HS cng a dng nh tnh cch ca HS vy. Chng ta c th tm hiu
v phong cch hc tp ca HS qua lng knh ca thuyt a tr tu ca Gardner, ch s kiu
loi Myers-Briggs, m hnh phong cch hc tp Dun v Dun, v rt nhiu cng trnh ca
cc nh l thuyt khc. im chung ca cc l thuyt ny l quan nim cho rng mi a
tr hc tp theo mt cch ring. Mt s HS ch ch ti nhng th m GV ni (ngi hc
qua nghe), mt vi khng quan tm n nhng iu m GV ni nhng nhn GV v c ht
nhng g GV vit trn bng (ngi hc qua nhn). Mt s HS khng hc bt c th g cho
ti khi cc em cc lm c thc hnh n (ngi hc qua thc hnh) v mt vi phi tho
120
lun thc s hiu ci g c dy (ngi hc qua ngn ng li ni). Bn bit c

cc HS trong lp bn, ai cn nhng mn trnh din, ai cn nhng li thuyt ging, ai cn
phi vit ra nhng g tip thu. Cn c nhng lc mi HS trong mt nhm phi lm vic
cng nhau c th hc hi t nhau. Cng cn c nhng lc nhng ngi th xy dng
lm vic chung mt nhm v nhng nh vn nh th lm vic nhm khc mi nhm
lm vic hng v mt mc tiu chung. Cch chng ta phn nhm c th nhm ln, nhng
khi chng ta bt u tp trung vo mt tiu chun chng ta mun HS t c, hnh dung
v mi nhm s tr nn r rng hn.
Phn nhm theo hng th ca HS
Khi dy mt bi hc v c tc phm phi vn chng, phn nhm theo hng th ca
HS l mt la chn thng thy. HS bt k trnh no nu c hng th i vi ng
vt s lm vic cng vi nhau v h tr nhau, trong khi nhng em khng c hng vi
ng vt c th chn mt ch m chng c hng th.
Phn nhm hn tp
Thnh thong bi hc cho ton th lp l ph hp. Trong nhm hn tp ny, chng ta
ang dy mt trnh p ng nhu cu ca tt c cc HS trong lp vi mt ch ch
rng nhu cu ca tng c th HS s c xem xt ti mt lc khc, thi im khc.
Ging mt nhm hn tp ln c th v vi vic v mt bc tranh vi mt cy c to. Sau
khi ton b bi hc cho lp kt thc v HS bt u t hc GV c th to ra cc nhm nh
da vo nhu cu v phong cch hc tp. HS ca cc chng trnh GD c th ha c th
cn s h tr thm ca GV GD c bit. y l thi im thch hp s dng nhng
chic c nh. Nh ni trn, nh gi qu trnh v nh gi tng kt l cha kha
nm bt c nhu cu HS.
Phn ha cho tt c HS: bi hc phn theo trnh
Lm th no c Johnson c th thc hin phn ha cho tt c cc phong cch hc tp
v kh nng ca HS trong lp. Thit k cc bi hc phn theo trnh l mt cch tp
trung vo cc tiu chun v chng trnh hc trong khi vn duy tr s linh ng trong ni
dung, qu trnh v sn phm. Vi mt s ch tm vo tiu chun v chng trnh hc, c
Johnson c th phn theo mc sn sng (trn, ng v di trnh ca lp), hng th
v phong cch hc tp. C y c th phn chia bi hc theo ni dung, qu trnh v sn
phm.
Tr li v d v bi hc c tc phm phi vn chng, trng tm ca chng trnh
hc c th quy nh thng tin quan trng (cc chnh) ca bi c. y, bt u vi bi
hc nh cho ton b nhm hn tp l ph hp. Sau GV s lp cc nhm nh hn da
vo hng th. Bi hc c th phn tng theo nhim v hc tp, bi tp v nh, bi c,
chun b ti liu tng ng vi trnh nhn thc, phong cch hc tp v hng th ca
HS. GV c th tm kim rt nhiu m hnh v bi hc phn tng.
121
Phn ha nng thnh tch hc tp ca HS: tp trung vo v vt qua cc

tiu chun
Phong tro tiu chun c rt nhiu im tch cc. N l mt cch thu hp khong
cch trnh GD bng cch xc nh r rng GV phi dy g cho HS. Nguy c y l
nu GV ch dng li , nhng iu c quy nh. Nu GV v HS c nh gi
da vo mc thnh cng ca h trong vic thc hin cc bi kim tra chun ha, nhiu
ngi e ngi rng GV s ch dng li . Cc nh GD phi bit c tiu chun t ra
mc no v trnh ca HS ang u khi h nhn lp. Mt vi HS cn s gim h sut
nm hc v hu nh cha t c mc yu cu, mt vi em vt qua mc yu cu mt
cch d dng, v mt vi em t c mc yu cu ngay t u nm hc. Nu chng ta
s dng tiu chun nh l mt iu ch dn, chng ta c th dy HS mt cch cng bng
v khng thin v. S ri ro l chng ta dch chuyn trng tm ca chng ta vo cc
tiu chun v ri xa cc HS. Vi cc cng c ca dy hc phn ha, chng ta c th gi
trng tm khi cn thit thc y HS tin xa hn ty kh nng ca cc em.
122
PHN TH HAI
THC TRNG V GII PHP

P NG DHTH & DHPH
123
124
Thc trng dy hc tch hp, phn ha

hin nay v xut pht trin chng
trnh, sch gio kha cho gio dc ph
thng Vit Nam sau 2015
PGS.TS Ng Minh Oanh, TS. Trng Cng Thanh *
Dy hc tch hp v phn ha trong pht trin chng trnh gio dc ph thng

c cc nc trn th gii thc hin t lu. Vit Nam trong xu th hi nhp v pht
trin, c nhiu cng trnh nghin cu, qua cc ln thay i chng trnh cng c
t ra v thc hin trong thc t. tuy nhin bn cnh nhng thnh cng, vic xy dng
chng trnh, sch gio khoa theo hng tch hp v phn ha cng cn nhiu bt cp.
Nhn din c thc trng v xut pht trin chng trnh, bin son sch gio khoa
cho giai on sau nm 2015 l rt cn thit.
1. Thc trng dy hc tch hp v phn ha Vit Nam
Trong thi gian qua nht l khi Lut Gio dc c thng qua, vn gio dc tch
hp v phn ha c th hin trn nhng mc tiu, ni dung, h thng gio dc quc
dn. Mc tiu gio dc khng nh o to con ngi Vit Nam pht trin ton din, c
o c, tri thc, sc khe, thm m v ngh nghip. Ni dung v phng php gio dc
phi m bo tnh c bn, ton din, thit thc, hin i, v c h thng, ph hp vi
tm sinh l la tui ngi hc.18
T nhng t tng th hin trong lut Gio dc v cc vn bn ch i ca B Gio
dc o to vn tch hp v phn ha c c th ha trong chng trnh v sch
gio khoa, trong c cu h thng cp hc, bc hc trng ph thng.
Vn tch hp c tin hnh t nhng nm 1998 trong chng trnh trung
hc c s. Chng trnh tch hp c thc hin theo cc cp tch hp khc nhau
nh tch hp hon ton bng vic t chc theo cc ch c cu trc li thnh mt mn
hc mi; tch hp trong ni b cc mn hc bng vic a cc ni dung thuc cng mt
mn hc theo nhng ch , chng, bi c th; tch hp cc ni dung ca nhiu mn hc
c giao thoa v kin thc vo trong cc mn hc c lp... Kt qu ca qu trnh thc hin
tch hp l ra i cc mn hc cp tiu hc nh mn T nhin v X hi lp 1,2,3;
mn Khoa hc lp 4,5; mn Lch s v a l lp 4, 5 tiu hc vic tch hp lin
mn v xuyn mn nh trn c tin hnh kh thun li. Tuy nhin cp THCS v
* Vin Nghin cu Gio dc - Trng i hc S phm TP.HCM
18
Lut Gio Dc (2003), NXB Chnh tr Quc gia, HN, Tr. 8-9.
125
THPT vic tch hp to ra mn mi khng kh thi v khi lng v yu cu kin thc

cc mn hc c lp yu cu ngy cng cao. Vic t chc tch hp cc kin thc, k nng
trong cng mn hc c tin hnh v trong iu kin c th, tin hnh tch hp lin mn
v a mn. Trong thc t, do nhiu nguyn nhn, vn tch hp trong pht trin chng
trnh v sch gio khoa cng cn nhiu hn ch. Cc cp hc THCS v THPT, s lng
mn hc cn nhiu, i ng gio vin cha c o to chun b cho dy hc tch hp,
cng tc tp hun, bi dng gio vin cha p ng c yu cu, vic tin hnh dy
hc tch hp ch yu ph thuc vo nng lc v thc t gic ca gio vin nn hiu qu
dy hc tch hp cha mang li hiu qu cao.
Cn v vn phn ha trong gio dc ph thng Vit Nam, nhm p ng c
nng lc cc nhn ca ngi hc v phn lung, hng nghip hc sinh la chn ngh
nghip tng lai, vn phn ha cng c thc hin xuyn sut t tiu hc n
trung hc ph thng. tiu hc vic phn ha c thc hin thng qua cc mn hc v
hot ng t chn, cn THCS vic phn ha c thc hin bng cc mn hc t chn
bt buc. cp THPT, vic phn ha c thc hin thng qua vic phn ban kt hp t
chn vi cc mn hc v ch t chn khc nhau. Nh vy vic phn ha c thc
hin qua hai ln chn: 1. Chn mt trong ba ban Khoa hc t nhin (KHTN), khoa hc
x hi v nhn vn (KHXH NV), C bn; 2. Chn hc mn nng cao hay ch t
chn,19 Vic phn ha cn c th hin trong c cu h thng nh trng ph thng
Vit Nam. Chng ta c cc loi hnh trng lp, nht l THPT c cc loi trng THPT,
THPT chuyn, THPT k thut; c trng cng lp v trng t thc; cc loi trng dnh
ring cho tr khuyt tt nh trng m, trng dn tc ni tr tuy nhin vic thc hin
phn ha cn nhiu bt cp cng cn phi gii quyt. Vic phn ban THPT thnh ba ban
nhng thc t hc sinh ch tp trung hc ban c bn l ch yu, hai ban cn li, ban khoa
hc t nhin cn c hc sinh, cn ban khoa hc x hi v nhn vn th ch lo to t hc
sinh, thm ch nhiu trng THPT khng tn ti ban ny. Vic phn lung v hng
nghip cho hc sinh sau THCS v sau THPT cng cn nhiu bt cp. C th ni vic phn
ha ca chng ta khng c nh mong mun.
2. nh hng dy hc tch hp v phn ha trong gio dc ph thng sau
2015.
Dy hc tch hp v phn ha c nhiu cng trnh cp B, cc bi nghin cu,
c bit l cc ti ca cc nh khoa hc Vin Khoa hc Gio dc Vit Nam, v th
sau y chng ti mun im qua cc kin ca cc nh khoa hc rt ra t kt qu nghin
cu.
D tho n i mi chng trnh, sch gio khoa gio dc ph thng sau nm
2015 20 a ra nhng nh hng xy dng chng trnh mi, theo :
Nguyn Th Minh Phng Nguyn Th Lan Phng (2011), V phn ha trong gio dc ph thng
Vit Nam giai on sau nm 2015, K yu Hi tho Quc gia v Khoa hc Gio dc Vit Nam, tp II,
tr. 232.
20
n i mi chng trnh, sch gio khoa gio dc ph thng sau nm 2015 (d tho), 2011,
tr.14-16
19
126
- Xy dng chng trnh gio dc theo tip cn pht trin nng lc: chng trnh
c xy dng theo cch xut pht t cc nng lc m mi HS cn c trong cuc sng v
kt qu cui cng phi t cc nng lc y. Mun vy, trc ht cn xc nh cc nng lc
ny (v d, nng lc nhn thc, nng lc lao ng, nng lc gii quyt vn , nng lc
sng to, nng lc lm vic nhm, nng lc x hi, nng lc thch ng vi mi trng).
Ch trng xy dng cc mc khc nhau ca mi nng lc tng thch vi tng cp
hc, mn hc. Khi xy dng cc thnh t chng trnh (phm vi v ni dung, phng
php v hnh thc t chc gio dc, phng php nh gi kt qu gio dc) u phi xut
pht v hng ti cc nng lc
- i mi cu trc chng trnh, m bo tnh chnh th ca chng trnh v SGK
ph thng:
+ Phi m bo tip ni t chng trnh GDMN n chng trnh GDPT v chng
trnh gio dc ngh nghip, i hc. m bo lin thng gia chng trnh, SGK cp hc,
lp hc, gia cc mn v mi mn hc
+ Chng trnh, SGK c xy dng l mt chnh th nht qun t lp 1 n lp 12,
t cp hc n cc mn hc v hot ng gio dc nhm m bo tnh thng nht, h
thng. Chng trnh c thit k theo hai giai on, gio dc tiu hc v THCS l cp
hc ph cp (c bn), gio dc THPT l cp hc nng cao v nh hng ngh nghip
(sau gio dc c bn)
+ Chng trnh c xy dng theo hng tch hp cao cc lp di, phn ha r
dn t tiu hc n THCS v su hn THPT. Gim s lng mn hc bt buc trong
mi cp hc, lp hc v tng cc mn hc t chn p ng nhu cu nng khiu v nh
hng ngh nghip ca hc sinh.
i theo cc nh hng trn, c rt nhiu vic phi lm. Mt s trong l:
Trc ht, phi xc nh cc nng lc cn hnh thnh, y l mt vn rt phc
tp. Chng trnh thit k theo hng tip cn nng lc ca cc nc th hin hai loi
chnh21: (1) Nng lc chung - l nng lc c bn, thit yu con ngi c th sng v
lm vic bnh thng trong x hi. Nng lc ny c hnh thnh v pht trin do nhiu
mn hc, lin quan n nhiu mn hc. Theo quan nim ca EU, mi nng lc chung cn:
a. gp phn to nn kt qu c gi tr cho x hi v cng ng; b. gip cho cc c nhn
p ng c nhng i hi ca mt bi cnh rng ln v phc tp; c. chng c th
khng quan trng vi cc chuyn gia, nhng rt quan trng vi tt c mi ngi. (2) Nng
lc chuyn bit - l nng lc ring c hnh thnh v pht trin do mt lnh vc/mn hc
no .
xc nh nng lc chung, nh Hi ng chu u a ra 3 tiu ch: 1. kh nng
hu ch ca nng lc y i vi tt c cc thnh vin cng ng. Chng phi lin quan n
tt c mi ngi, bt chp gii tnh, giai cp, ni ging, vn ha, ngn ng v hon cnh
21
Ngc Thng (2011): Xy dng chng trnh gio dc ph thng theo hng tip cn nng lc, Tp ch
KHGD, s 68, thng 5/2011, tr.20-26
127
gia nh; 2. N phi ph hp vi cc gi tr o c, kinh t, vn ha v cc quy c x

hi; 3. Nhn t quyt nh l bi cnh, trong cc nng lc c bn s c ng dng
Thng k chng trnh gn y ca 11 nc theo theo hng tip cn nng lc cho
thy c 35 nng lc khc nhau. Tuy nhin c mt s nng lc chung c kh nhiu nc
xut/la chn. C th l 8 nng lc sau y: 1. t duy ph phn, t duy logic; 2. giao
tip, lm ch ngn ng; 3. tnh ton, ng dng s; 4. c-vit; 5. lm vic nhm-quan h
vi ngi khc; 6. cng ngh thng tin-truyn thng; 7. sng to, t ch; 8. gii quyt vn
C nhiu nng lc ch ring cho mt nc: nhng hiu bit lin vn ha (c); trc
gic (Nht); tham gia v ng gp (Niu-zi-ln); nhn thc ton cu (Singapore); hiu bit
vn ha, ngh thut (Ty Ban Nha); hc c lp (c); nng lc x hi (c, Singapore)
S lng nng lc do mi nc xut cng khc nhau: 10 (c); 9 (Canada); 8
(Ty Ban Nha, Singapore); 7 (Php); 6 (Anh, Scotlen); 5 (Niu-zi-ln); 4 (Nam Phi)
Phn ln cc nc trong khi EU cn c vo 8 lnh vc nng lc chnh m Hi ng
chu u thng nht xut h thng nng lc cho chng trnh gio dc mi nc,
l: 1. giao tip bng ting m ; 2. giao tip bng ting nc ngoi; 3. cng ngh
thng tin v truyn thng; 4. tnh ton v nng lc ton, khoa hc, cng ngh; 5. Doanh
nghip, kinh doanh; 6. nng lc lin c nhn v nng lc cng dn; 7. hiu bit v hc
(learning to learn); 8. vn ha chung.
Vn tip theo l cn xy dng cc mc khc nhau ca mi nng lc tng
thch vi tng cp hc, mn hc. y l mt trong nhng nhim v c bn ca cng tc
xy dng chng trnh i hi tin hnh nhng nghin cu rt su vi s tham gia ca cc
nh khoa hc thuc nhiu lnh vc khc nhau.22
Vn k tip l xc nh cc nguyn tc v tiu ch la chn ni dung hc vn cho
trng ph thng. Di y l mt quan im v vn ny23:
Cc nguyn tc:
- Nguyn tc m bo s ph hp gia ni dung hc vn vi cc yu cu ca x hi
pht trin. Theo , phi a vo ni dung hc vn nhng tri thc, k nng phn nh
nhng thnh tu ca khoa hc cng ngh th gii v s pht trin kinh t-x hi ca Vit
Nam, thc hin ng thi cc chc nng gio dc v pht trin ca dy hc
- Nguyn tc tnh n mt ni dung v mt qu trnh, gt b s nh hng phin
din ca ni dung hc vn v xem xt ni dung tch ri thc tin s phm, ngha l tch
ri khi qu trnh dy hc c th m ngoi qu trnh ni dung hc vn khng th thc
hin c. Nh vy, khi thit k ni dung hc vn mn hc cn phi tnh n cc phng
php, quy lut, nguyn tc dy hc ni chung
22
Jon iles, Joseph Bondi: Xy dng chng trnh hc (ti liu dch), NXBGD, 2005, tr.142-144
V Trng R (2010): nh hng pht trin ni dung hc vn trong trng ph thng sau 2015, Tp ch
KHGD, s 63, thng 12/2010, tr.1-5
23
128
- Nguyn tc v s thng nht cu trc ca ni dung hc vn nhng cp khc

nhau: cp khi nim, l thuyt, cp mn hc, cp nhn cch hc sinh, c s k
tha t cp hc ny n cp hc khc
Cc tiu ch:
- Phn nh trn vn vo ni dung hc vn cc nhim v hnh thnh nhn cch pht
trin hi ha
- Cc ni dung ca c s khoa hc a vo ni dung hc vn phi c gi tr thc tin
v khoa hc cao
- Tnh phc tp ca ni dung phi tng ng vi kh nng hc tp hin thc ca hc
sinh tui nht nh
- Khi lng ni dung phi tng ng vi thi gian dnh cho vic nghin cu mn
hc hoc t chc hot ng gio dc
Vn phng n thc hin dy hc tch hp v phn ha. Chng ti thy hin nay
c nhiu nh khoa hc a ra nhng xut m hnh t chc dy hc tch hp v dy
hc phn ha trng ph thng sau y24:
- CTGDPT c thit k tng ng vi hai giai on: GD c bn v GD sau c bn.
GD c bn (gm GD tiu hc v GD THCS) nhm hnh thnh nhng phm cht, nng lc
c bn, ti thiu, c tnh cht ct li m mi HS cn phi c trong x hi hin i. GD sau
c bn (GD THPT) tp trung vo phn lung, hng nghip cho HS sau khi tt nghip
ph thng
- CT GDPT mi c thit k theo hng tch hp cao cc lp di (t lp 1-7),
phn ha t cui THCS (lp 8-9) v phn ha su THPT bng t chn da trn mt mt
bng kin thc chung
- xut v thit k cc lnh vc/mn hc, cc hot ng GD cn thit cho mi giai
on mt cch hp l nhm gim s lng u mn hc trong mt thi im (cp/lp
hc). Theo tinh thn ny, giai on GD c bn bao gm cc hot ng GD v cc lnh
vc/mn hc nh: Ting Vit - Ng vn, Ton, GD x hi - nhn vn (Lch s, a l, GD
li sng, GD cng dn), GD th cht (Th thao, Sc khe), Khoa hc t nhin (Vt l, Ha
hc, Sinh hc), GD ngh thut (M thut, m nhc, Khiu v, Kch ), GD cng ngh
thng tin-truyn thng v GD ngoi ng. CT GD sau c bn c cu trc theo hng ch
c mt s mn bt buc (Ton, Ting Vit, Ngoi ng), cn li l h thng cc mn hc
t chn bt buc v t chn khng bt buc bao gm cc lnh vc x hi nhn vn, t
nhin, th cht, ngh thut v ngh.
- H thng mn hc cho c giai on GDPT v mi cp hc c xc nh li theo
tnh cht v cc mc khc nhau
+ Mn hc nn tng l cc mn hc c mt c ba cp: Ton, Ting Vit
Ngc Thng (2010): i mi chng trnh v sch gio khoa gio dc ph thng, Tp ch
KHGD, s 62, thng 11/2010, tr.7-12
24
129
+ Mn hc ct li l cc mn hc bt buc phi hc nhng quy nh theo tng cp,

ti a l 8 mn hc/cp (c mn hc ch c mt hoc hai cp). Trong mi cp, s mn
hc khng nht thit phi xut hin u tt c cc lp
+ Mn hc tch hp v cc ch tch hp: Khoa hc t nhin bao gm: Vt l, Ha
hc, Sinh hc v Khoa hc x hi bao gm: Lch s, a l, o c-GD cng dn, Ch
tch hp l cc ni dung cha thnh mn hc nhng cn tch hp vo nh trng nh
bin i kh hu, mi trng GD giao thng, GD gii
+ Mn hc t chn v ni dung t chn: mn hc t chn l mn hc khng bt
buc mi cp, cn ni dung t chn l ni dung cha thnh mn hc nhng cn thit
a vo nh trng hc sinh lm quen, hng nghip, nh cc ni dung kinh t, dch
v x hi, cc ngh th cng
3. Nhng xut c tnh v m dy hc tch hp v phn ha cho gio dc ph
thng sau nm 2015
Trn c s kinh nghim gio dc cc nc v gio dc Vit Nam, trong c gio
dc min Nam nm 1954 1975, chng ti c mt s xut sau y:
3.1.V c cu cp hc v bc hc ph thng: h thng gio dc ph thng vn duy
tr 12 nm nh hin nay. bc tiu hc vn duy tr thi lng 5 nm, THCS 4 nm,
THPT 3 nm. Ch trng tch hp ti a cc cp hc di v phn ha cc cp hc trn
v cc lp cui cp nht l THCS v THPT.
3.2. Cn a dng ha hn na cc loi hnh trng lp hc sinh c th la chn
theo nng lc v s thch ngh nghip tng lai. Ngoi cc loi trng hin c nh cc
trng trung hc ph thng, trung hc chuyn, trung hc k thut, cc trng khuyt tt,
cc trng dn tc ni tr c th pht trin thm loi trng trung hc tng hp theo
kiu gio dc ca M vi nhiu phn ban khng ch cc ban khoa hc c bn m cn c
cc ban gn vi cc ngh nghip v k thut.
3.3. Vic thc hin qu trnh tch hp v phn ha cc cp hc, bc hc tip tc
duy tr v pht huy nhng thnh cng t c bng vic tch hp lin mn v xuyn
mn nh nh cc mn T nhin v X hi lp 1,2,3, mn Khoa hc lp 4,5, mn Lch s
v a l lp 4, 5 cp THCS v THPT vic tch hp tch hp cc kin thc, k nng
trong cng mn hc, lin mn v a mn vi cc mn khc theo nhm mn, hay gia cc
mn c kin thc giao thoa vi nhau. Tng cng cc mn hc v ch t chn hc
sinh c th hc theo kh nng v xu hng ca mnh.
3.4.Vic thc hin phn ha THPT c th phn chia thnh hai giai on theo kiu
t ti bn phn v t ti ton phn trong gio dc Vit Nam thi Php v M. Hai
nm lp 10 v 11 vn hc theo chng trnh chung ca gio dc ph thng, c th vn
thc hin theo hng thc hin tch hp ti a, nhng n nm lp 12 th thc hin phn
ban (phn ha) trit ging nh d b i hc. Nhng thin hng ngh nghip v s
chun b cho ngnh ngh tng lai c khng nh mt cc trit . Cc ban khoa hc t
nhin c th khng phi hc vn, s na, cn cc ban khoa hc x hi s khng hc ton,
l, ha na
130
3.5. Cn c mt k hoch ng b v o to v bi dng gio vin cho dy hc

phn ha v tch hp, gio vin c th m nhn mt cch ch ng trong thc hin
chng trnh v sch gio khoa khai thc mt cch tt nht cho yu cu dy hc phn ha
v tch hp. Sch gio khoa cng phi qun trit tinh thn phc v cho chng trnh phn
ha v tch hp do cc nh gio i hc v ph thng gii v chuyn mn, am hiu v yu
cu ca chng trnh bin son.
Tm li, vn tch hp v phn ha trong gio dc ph thng l mt vn rt
quan trng n quyt nh n cht lng gio dc ph thng. Tin hnh dy hc tch hp
v phn ha va gip pht trin nhng nng lc gii quyt vn ca ngi hc, gip o
to nhng con ngi c y phm cht v nng lc gii quyt c nhng vn
trong bi cnh hi nhp quc t; mt khc n cn gip cho vic dy hc theo nng lc hc
sinh nhm pht huy ti a s trng, kh nng ca tng cc th hc sinh, gp nh hng
ngh nghip, phn lung sau THCS v THPT. y l mt vn cn phi tip tc nghin
cu su, hc hi kinh nghim th gii v Vit Nam v i hi s n lc cao ca cc nh
qun l, cc nh gio v cc nh khoa hc.
TI LIU THAM KHO
1. B Gio dc v o to: n i mi chng trnh, sch gio khoa gio dc
ph thng sau nm 2015 (d tho), 2011
2. B Gio dc v o to: Hi p v phn ban Trung hc ph thng, NXBGD,
2007
3. V Trng R (2010): nh hng pht trin ni dung hc vn trong trng ph
thng sau 2015, Tp ch KHGD, s 63, thng 12/2010, tr. 1-5
4. Ngc Thng (2010): i mi chng trnh v sch gio khoa gio dc ph
thng, Tp ch KHGD, s 62, thng 11/2010, tr. 7-12
5. Ngc Thng (2011): Xy dng chng trnh gio dc ph thng theo hng
tip cn nng lc, Tp ch KHGD, s 68, thng 5/2011, tr. 20-26
6. Xavier Roegiers: Khoa s phm tch hp hay lm th no pht trin cc nng
lc nh trng (ti liu dch), NXBGD, 1996
7. Jon
iles, Joseph Bondi: Xy dng chng trnh hc (ti liu dch), NXBGD,
2005
8. Cao Th Thng Lng Vit Thi (2011), Vn tch hp trong pht trin
chng trnh gio dc ph thng cc mn hc trng ph thng Vit Nam, K yu hi
tho Quc gia v Gio dc Vit Nam, Tp II, tr. 318 332.
9. Nguyn Th Minh Phng Nguyn Th Lan Phng (2011), V phn ha trong
gio dc ph thng Vit Nam giai on sau 2015, K yu hi tho Quc gia v Gio dc
Vit Nam, Tp II, tr. 232 239.
131
132
Mc sn sng ca gio vin trung hc

c s cc mn L - Ha - Sinh trn
a bn thnh ph Nng i vi
vic trin khai dy hc tch hp
NCS.Trng Th Thanh Mai v Thi Th Thy Trang*
Tm tt
Dy hc tch hp l mt trong nhng quan im dy hc nhm nng cao nng lc
cho hc sinh thng qua vic vn dng cc lnh vc kin thc khc nhau gii quyt cc
vn hc tp hoc vn thc tin. Tuy nhin, vic trin khai dy hc tch hp cp
Trung hc c s t hiu qu cao nht th s chun b v con ngi, c bit l i ng
gio vin nhng ngi trc tip thc thi nh hng i mi chng trnh gio dc ph
thng sau nm 2015 l ht sc quan trng. Vic tm hiu thc trng hiu bit v mc
sn sng ca gio vin THCS v dy hc tch hp l ht sc cn thit. Trong bo co ny,
chng ti tin hnh phn tch kt qu kho st v nhng vn ni trn i vi gio vin
cc mn Vt l, Ha hc, Sinh hc bc THCS trn a bn thnh ph Nng.
1. t vn
Trong x hi ngy nay, s ton cu ha ca cng ngh thng tin to iu kin ti
u cho mi ngi d dng tip cn vi nhng thng tin mi nht v s pht trin ca
Khoa hc, K thut v Cng ngh. S gia tng nhanh chng ca nn tri thc nhn loi
cng vi nhng vn pht sinh trong thc tin i hi hc sinh (HS) phi c nhng nng
lc cn thit gii quyt vn . iu ny i hi ngnh Gio dc v o to (GD-T)
phi c chng trnh v phng php dy hc thch hp, trong dy hc tch hp
(DHTH) l mt hng tip cn ang c quan tm v tng bc trin khai. Phng thc
dy hc ny gp phn tng tnh hiu qu ca hot ng gio dc ph hp vi mc tiu i
mi gio dc, c vai tr nng cao nng lc cho HS; lm cho qu trnh hc tp ca hc sinh
tr nn phong ph hn, vn dng c nhiu lnh vc kin thc gii quyt cc tnh
hung c th mt cch hiu qu hn; gip HS phn bit gia ci ct li vi ci t quan
trng hn t HS c th hnh thnh, rn luyn v pht trin nhng k nng thit yu
trong cuc sng v hc tp. Chnh t nhng l do , trong n i mi chng trnh v
sch gio khoa (SGK) ph thng sau 2015, B gio dc v o to ch r con ng
tt yu ca DHTH trong chng trnh khi THCS. thc hin tt iu ny, B GD-T
trin khai nhiu cng trnh nghin cu, pht ng nhiu cuc thi lin quan n vn
Khoa Sinh Mi trng, Trng HSP H Nng
133
DHTH. y chnh l nhng bc chun b rt chu o v di hi cho cng cuc i mi

chng trnh gio dc ph thng.
Trong qu trnh nghin cu ti Xy dng mt s ch tch hp trong dy hc
kin thc Khoa hc t nhin Chng trnh THCS do trng i hc S phm HN
ch tr, chng ti tin hnh kho st thc trng trin khai v mc sn sng ca i
ng gio vin L Ha Sinh cp Trung hc c s (THCS) trn a bn thnh ph
Nng i vi nh hng tch hp cc mn Sinh hc, Vt l, Ha hc trong mn Khoa
hc t nhin. Kt qu kho st s gp phn cung cp thng tin v lm nn tng cho vic
xy dng ch v xut gii php thc thi vic DHTH sau nm 2015.
Vic kho st c tin hnh da trn Phiu iu tra. Phiu iu tra c thit k
da trn vic tham kho cc ti liu ca Cao Th Thng [4], Dng Quang Ngc [3]. Qu
trnh kho st c tin hnh t thng 8 n thng 10 nm 2014 trn hn 250 gio vin b
mn L, Ha, Sinh ti 18 trng THCS trn a bn thnh ph Nng. C th v vic phn
phi mu iu tra c th hin trong bng 1.
Bng 1. Phn phi mu iu tra v thc trng hiu bit v mc sn sng ca i ng GV
L Ha Sinh, THCS, thnh ph Nng
Qun/Huyn
Lin Chiu
Ng Hnh Sn
Hi Chu
Thanh Kh
Sn Tr
Ho Vang
Cm L
Trng THCS
Nguyn Lng Bng
Nguyn Bnh Khim
Hunh B Chnh
L Li
Trn i Ngha
So Nam
Ty Sn
Trng Vng
Chu Vn An
Hunh Thc Khng
L T Trng
Nguyn Ch Thanh
Phm Ngc Thch
ng ch ng
Thc Tnh
Nguyn Vn Linh
Nguyn Cng Tr
Nguyn Khuyn
Sinh
4
6 (2*)
7
4
5
5 (2*)
7
8 (3*)
4 (1*)
S phiu
L
Ho
3
3
4
2
7
5
3
4
2
4
3
3
6
5
8
7
3
3
Tng
10
12
19
11
11
11
18
23
10
4
5
3
12
6 (2*)
6
4
16
7 (2*)
7
4
18
5
5
4
14
5
4
4
13
6
3
4
13
4 (2*)
4
3
13
6 (3*)
5
3
14
5
5
4
14
Tng
100
83
69
252
(17*)
(*: GV mn Sinh dy kim nhim mn Ha)
134
Ngoi ra, chng ti tin hnh phn tch 73 ch t gii cp thnh ph ti cuc thi
Vn dng kin thc lin mn gii quyt cc tnh hung thc tin v dy hc cc ch tch
hp ca cc GV b mn Vt l, Ha hc, Sinh hc cp THCS. ng thi, chng ti tin
hnh phng vn mt s GV phn tch cc ch GV bin son tham d cuc thi nhm
cung cp thm ngun t liu cho vic nghin cu ti.
2. Thc trng hiu bit v mc sn sng ca gio vin THCS v dy hc tch hp
2.1. Thc trng hiu bit ca GV v DHTH
Kt qu kho st cho thy, 91% gio vin c tip cn vi c s l thuyt lin quan
n dy hc tch hp. 9% cn li cho rng bn thn cha hiu bit nhiu v DHTH, con s ny
ch yu lin quan n cc gio vin tr mi ra trng nhn nhim s. Kt qu tm hiu v
ngun trang b nhng thng tin v kin thc DHTH cho GV c th hin trong bng 2.
Bng 2. Ngun trang b nhng kin thc c bn v l thuyt dy hc tch hp
Ngun trang b
Ti c s o to ni GV hc Cao ng hoc i hc
T chng trnh tp hun, bi dng GV B gio dc t chc
THCS
S gio dc t chc
Phng gio dc t
chc
Trng s ti t chc
Hon ton do t tm hiu
Tng s
S phiu T l %
9
3,57
24
9,52
81
121
32,10
48,01
7
10
252
2,77
3,97
100%
Nhn vo bng 2, c th nhn thy cc kin thc c bn v DHTH ch yu c trang b

t cc chng trnh bi dng v tp hun do B, S v Phng GD-T (92,4%) t chc. Trong
Phng GD ng vai tr quan trng, trc tip trong vic trin khai cc qui ch, vn bn, thng
tcho GV THCS, do , trong vic trin khai DHTH v trang b kin thc cho GV cng
ng vai tr then cht (chim 48,01%). Mc th hng t cc chng trnh tp hun, bi
dng GV do B, S, Phng GD T t chc c xu hng thp dn do vic c cn b ch
cht i tp hun theo cc chng trnh khc nhau, v t , s cn b ch cht ny li tip tc
trin khai li cho cc cp t chc khc.
n i mi chng trnh v Sch gio khoa Gio dc Ph thng sau nm 2015
c Chnh ph giao cho B GD T xy dng t ngy 19/01/2010 (theo cng vn s
71/VPCP-TH) v bn d tho ca n ch mi c cng b vo thng 11/2013 [1]. Tnh n
thi im hin nay, nh hng i mi ny mi ch c a ra v tng bc chun b, trin
khai c gn 5 nm. y chnh l l do l gii v sao cc trng Cao ng, i hc S phm
ng vai tr rt thp trong vic o to GV theo nh hng tch hp (ch 3,57% - th hin
trong bng 2). Trc y, cc trng Cao ng v HSP khng c mn hc no lin quan n
DHTH, mt s trng hin nay vn khng hoc cha kp iu chnh, b sung mn hc lin
quan vo chng trnh o to.
Bn cnh nhng ngun trang b kin thc ni trn, 46,03% kin cho rng hiu bit
nhiu hn v DHTH, cc GV phi t tm hiu thm t nhiu ngun thng tin khc nhau. y l
135
mt con s kh quan cho thy vic quan tm tch cc ca GV i vi vn i mi trong cng

tc gio dc.
Tuy nhin, phn ln GV hiu v vn DHTH cn kh chung chung, cha r rng, c
th. Trong kt qu iu tra ca chng ti, ch 44,3% GV nh ngha ng khi nim tch hp
lin mn v c n 40% GV nhm ln khi nim tch hp lin mn vi tch hp a mn. Theo
kt qu kho st ca PGS.TS Nguyn Phc Chnh vo nm 2010-2012 i vi 21 trng THPT
thuc 16 tnh, thnh ph vi hn 400 GV tham gia, c n 90% GV khng nh ngha c
khi nim DHTH [1]. So vi con s hin ti do chng ti kho st, mc hiu bit ca GV v
DHTH c nng cao, iu ny cho thy tnh hiu qu ca cc chng trnh bi dng, tp hun
GV do cc cp t chc v GV thc, quan tm nhiu hn v DHTH. Tuy nhin, cc khi
nim lin quan n DHTH nh hnh thc, mc tch hp cha c lm sng t.
2.2. Thc trng v vic vn dng quan im tch hp trong qu trnh dy hc
Khi c hi v vn vn dng DHTH trong qu trnh dy hc, 74,8% GV cho bit h
tng thc hin cc bi ging trn lp theo hnh thc ny, ch yu mc lin h (63,5%)
hoc tch hp b phn (38,3%). 13% GV nhn thy c th thc hin DHTH nhng ch mang
tnh cht ngu nhin, t pht, khng c ch ch di hnh thc lin h thc tin hoc dng kin
thc lin quan gii thch vn thc tin. Ch c 12,2% GV (ch yu l GV b mn L,
Ha) cho bit cha tng tin hnh lng ghp gio dc cc vn khc ngoi phm vi ni dung
bi hc do SGK thit k.
Cc lnh vc c GV tch hp trong qu trnh ging dy c th hin trong bng 3.
Bng 3. Cc lnh vc kin thc c GV tch hp trong chng trnh dy hc
STT
1
2
3
4
5
6
Lnh vc tch hp
Ha
S
(%)
S
(%)
lng
lng
Gio dc mi trng v
24
9,52
10
3,96
Bin i kh hu
Nng lng
77
30,55
0
0
Dn s-k hoch ha
0
0
0
0
gia nh
19
7,54
0
0
K nng sng
34
13,49
45
17,86
Gio dc gii tnh- Sc
0
0
0
0
khe sinh sn
Sinh
Tng
S
(%)
S
(%)
lng
lng
153 60,71 187 74,20
25
69
9,92
27,38
102
69
40,47
27,38
14
57
85
5,55
22,62
33,73
33
136
125
13,09
53,97
33,73
Lnh vc c cc GV tch hp nhiu nht trong qu trnh dy hc l Gio dc mi

trng v Bin i kh hu (74,20%), trong c bit c tch hp nhiu trong mn Sinh hc
(60,71%). i vi gio vin Vt l, lnh vc c tch hp nhiu nht l vn Nng lng
(30,55%) trong tng s 40,47% GV tin hnh tch hp ch ny. a s GV cho rng, hu ht
cc mn hc trong nh trng ph thng u ph hp vi vic tch hp gio dc k nng sng
cho HS (53,97%). Vic lng ghp o to ngh ch yu c GV b mn Vt l, Sinh hc thc
hin trong qu trnh dy hc chnh kha (13,09%). Ngoi ra mt s gio vin cn cho rng bn
136
thn tng vn dng kin thc trong chng trnh chnh kha lin h vi thc tin nhm
gio dc cho HS bit cch bo v sc khe ca bn thn v cng ng. L gii cho kt qu kh
quan ni trn l do S GD-T thnh ph Nng phi hp vi nhiu t chc trong nc v
quc t nh SEED ASIA, JICA, ISET (l nhng t chc gio dc v truyn thng v Mi
trng), WPF (t chc ti tr d n Gio dc gii tnh -SKSS)... thc hin cc d n v dy hc
tch hp bin i kh hu, gim nh ri ro thin tai, gio dc gii tnh v sc khe sinh sn
trong chng trnh gio dc ph thng. Qua t chc cc bui tp hun, dy hc th nghim
nhm gp phn hnh thnh v rn luyn k nng dy hc tch hp cc ch ni trn cho GV,
t tng bc to iu kin cho GV tip cn v trin khai cc bi ging tch hp thng qua
vic xc nh a ch tch hp, son gio n v dy hc th nghim.
Hng ng cuc thi Vn dng kin thc lin mn gii quyt cc tnh hung thc tin
v dy hc cc ch tch hp, 87,6% GV trong phm vi kho st nhit tnh tham gia vi
rt nhiu ch tch hp khc nhau, mt s ch c gii cp thnh ph v cp quc gia.
Tuy nhin, a s cc GV c s nhm ln nht nh gia DHTH lin mn vi dy hc theo nh
hng pht trin nng lc cho ngi hc, do trong nhiu ch , GV tch hp khong 5-6
lnh vc kin thc khc nhau nh Ton Ha Sinh Vn Tin hc Gio dc cng dn
Khi c phng vn v nh hng tch hp khi xy dng ch nh hng ca thuc l i
vi sc khe con ngi, GV chia s: thc hin dy hc ch ni trn, GV s dng Dy
hc d n thit k hot ng hc tp. Trong HS phi tin hnh tm hiu v s lng ngi
nhim thuc l nn tch hp c mn Ton (thc cht l nng lc tnh ton); xc nh thnh
phn ha hc ca cy thuc l (tch hp Ha hc); nh hng ca thuc l i vi h h hp
(tch hp Sinh hc), hnh thnh thi tch cc i vi vic khng ht thuc l nn tch hp
mn GDCD (thc cht l t c mc tiu v thi ); ng thi do HS phi vit v trnh by
bo co nn c th tch hp Vn hc (thc cht l nng lc s dng ngn ng); phi s dng
cng ngh thng tin trong vic tm kim ti liu v thit k bi trnh by bng powerpoint nn
tch hp c Tin hc (thc cht l nng lc s dng CNTT-truyn thng). Ngoi ra, qua vic
phn tch cc ch tch hp do GV bin son, chng ti nhn thy GV tuy tip cn vi nh
hng DHTH nhng vn cn m h, cha nm bt c vic tch hp lin mn Vt l Ha
hc Sinh hc trong chng trnh THCS sau nm 2015. Do i a s cc ch m GV
bin son c s tch hp chng cho gia Khoa hc T nhin v Khoa hc X hi.
2.3. Thc trng v thi ca GV i vi nh hng tch hp lin mn L- Ha-Sinh
T vic tm hiu v nhng u im v tnh tt yu ca DHTH, kt hp vi tng bc
thc hin dy hc lng ghp v tham d cc cuc thi do cc cp t chc, 80,9% GV nhn thy
vic tch hp lin mn Vt l, Ha hc, Sinh hc trong chng trnh THCS l cn thit, v
77,4% cho rng nh hng ny hon ton kh thi trong thc tin dy hc trng ph thng.
Mc d bc u c s trang b kin thc v k nng DHTH nhng 37% GV cho rng
vn cn tm l hoang mang trc nh hng i mi ny. Nguyn nhn ch yu l do cha c
sch gio khoa c th nn kh hnh dung chng trnh dy hc (71,3%). iu ny cho thy,
SGK vn c coi l cha kha vn nng ca GV trong cng tc ging dy. Tt c ni dung
dy hc u c GV bm st ni dung SGK v chun kin thc, k nng, thi do B GD
T ban hnh. T dn n s th ng v gim tnh sng to ca GV. Ngoi ra, 20% GV cho
rng nh hng i mi khng r rng, cn chung chung cng l mt l do quan trng. S
137
chung chung ny th hin vic: nhng thng tin v vic i mi chng trnh, SGK sau
nm 2015 theo hng s dng nhiu b SGK; SGK thit k m v ch mang tnh cht gi ;
phn phi chng trnh linh hot do chnh GV quyt nh v xy dng vn cn m h v
hon ton khc so vi thi quen dy hc ca GV.
Ngoi ra, mt s nguyn nhn khc lm cho GV cha cm thy tht s t tin trong vic
thc hin dy hc tch hp l do bn thn GV khng c o to theo nh hng DHTH
(49,6%) nn rt lo ngi v vic s dy nhng lnh vc khoa hc khc (nh GV Sinh dy c Ha
hoc GV L dy c mt s ni dung kin thc lin quan n Sinh); c s vt cht, trang thit
b cha m bo (29,6%).
V vy, mang n hiu qu thc thi DHTH cao nht, 49,6% GV cho rng h cn phi
c tp hun, rn luyn cc k nng DHTH; c s h tr v mt chuyn mn ca GV thuc
cc lnh vc khc trong nhm L, Ha, Sinh (44,3%) v c to iu kin t chc cc bui dy
hc th nghim cc ch tch hp lin mn di s tham gia, gp ca chuyn gia (29,6%).
C nh vy th GV mi c th tht s nng lc trin khai vic DHTH.
3. xut mt s bin php nng cao mc sn sng ca GV trong vic trin khai
DHTH
Qua qu trnh tm hiu thc trng, chng ti xin xut mt s kin nhm gp phn
gia tng mc sn sng v nng cao nng lc DHTH theo hng lin mn Vt l, Ha hc,
Sinh hc cho GV THCS nh sau:
- Cn tin hnh r sot v phn tch chng trnh SGK hin hnh cc mn Vt l, Ha
hc, Sinh hc nhm gip GV nhn thy nhng im tng ng v mi quan h mt thit v
mt kin thc gia 3 lnh vc ni trn. VD: Phng trnh ha hc trong Ha hc 8 chnh l
phng trnh tng hp cht hu c qua qu trnh Quang hp - Sinh hc 6; cc bi lin quan n
C quan phn tch th gic c s trng lp vi cc bi lin quan n Khc x nh sng Vt l
9, C chng trnh Vt l v Sinh hc u c bi Knh Lp, Knh Hin vi (Sinh hc 6 v Vt l
9); Cc bnh ca mt (Sinh hc 8 v Vt l 9)T s phn tch , c th gip GV phn no
hiu c s tt yu ca DHTH theo hng lin mn nhm trnh i s khp khing v trng
lp trong chng trnh gio dc cp THCS.
- T chc cc kha tp hun, bi dng v DHTH mt cch qui m, hiu qu, trnh
vic lm qua loa, i khi. Ngoi vic lm r nhng vn l thuyt, cn to iu kin cho GV
c thc hnh son gio n v dy hc th nghim. Pht huy ti a s tp trung ca GV trong
cc bui tp hun, bi dng.
- Cc nh nghin cu v bin son SGK cn nhanh chng a ra mt s ch tch hp
lin mn ct li; ng thi tin hnh trin khai tp hun, rn luyn k nng v t chc dy hc
th nghim cc ch gip GV c c s v nh hng r rng hn na v DHTH.
- a vn DHTH vo cc bui sinh hot chuyn mn to iu kin cho GV c
trao i kin thc, kinh nghim dy hc, tm im chung gia cc lnh vc kin thc thit k
cc ch tch hp lin mn Vt l, Ha hc, Sinh hc mt cch c th v ng hng.
- Cc trng i hc, Cao ng S phm cn nhanh chng r sot chng trnh, thit k
mn hc, chuyn hoc t chc cc bui seminar, workshop v DHTH nhm cp nht cc
138
kin thc, k nng DHTH, t gp phn hnh thnh v pht trin nng lc DHTH cho sinh
vin, to iu kin ti u cho SV c th thc thi ngh nghip ngay sau khi ra trng, nhm
trnh lng ph kinh ph v thi gian o to li.
- Cng b cc ch tch hp lin mn c cht lng, cc kt qu nghin cu cng nh
cc thng tin lin quan n DHTH ln mng internet GV c th tip cn v tham kho, t
tng cng s hiu bit v mc sn sng ca GV trong vic trin khai nh hng i mi
ny.
4. Kt lun
Nhn chung, ng trc yu cu cp thit ca thc tin gio dc Vit Nam, vic i mi
l vn tt yu. i ng gio vin THCS nhng ngi trc tip thc thi nhng nh hng
i mi ni trn bc u c s chun b v mt tm l, trang b kin thc v tng bc hnh
thnh nng lc DHTH. Tuy nhin, lm tt hn na v m bo t c mc tiu ra ca
n i mi chng trnh, SGK sau nm 2015, ngnh GD-T cn nghin cu cc bin php
nng cao s hiu bit, kh nng v mc sn sng ca GV. Mt khi GV thc s sn sng,
vic trin khai DHTH sau nm 2015 chc chn s thnh cng.
Ti liu tham kho
1. B Gio dc v o to. 2013. i mi chng trnh v Sch gio khoa Gio dc
Ph thng sau nm 2015 (Bn d tho). H Ni.
2. Nguyn Phc Chnh. 2013. Vn dng quan im tch hp trong dy hc trng
Trung hc Ph thng. Tp ch Gio dc. S 296, trang 51-52.
3. Dng Quang Ngc. 2013. Tch hp cc mn Vt l, Ha hc, Sinh hc cp
Trung hc c s chun b cho vic xy dng chng trnh mi sau nm 2015. Tp ch
Gio dc. S 297, trang 45-46.
4. Cao Th Thng, Lng Vit Thi. 2011. Vn tch hp trong vic pht trin
chng trnh gio dc ph thng cc mn hc trng ph thng Vit Nam. K yu
Khoa hc Gio dc Vit Nam i mi v pht trin, tp 2.
139
Mc chun b thc hin i mi chng

trnh, dy hc tch hp v dy hc phn ha
ca gio vin trung hc ph thng ti
thnh ph H Ch Minh
TS. Phm Th Lan Phng, ThS. Phm Th Thu Thy
CN. V Th Tch, ThS. Bi Tin Hun, ThS. H S Anh*
1. Gii thiu
Gio vin (GV) l mt trong nhng nhn t quan trng hng u ca mt nn gio
dc (GD). l nhn nh thng c cc nh GD v cc nh nghin cu ng tnh cao
. Chnh v vy, s thnh bi ca mt chng trnh i mi GD thng ph thuc rt
nhiu vo mc chun b thc hin ca i ng gio vin. Nguyn Th Bnh v cc cng
s (2012) da vo kt qu ti nghin cu cp B trn quy m ton quc c kt lun
rng sc ca GV cn ln, vn gi thi quen dy hc c; "so vi cc yu cu i vi
ngi gio vin sau 10-15 nm ti, phm cht v nng lc ngh nghip ca i ng GV
hin nay cn c mt khong cch ng k" (tr. 35). Kt qu nghin cu ny cho thy, vic
chun b cho i ng GV c nhng hiu bit v nng lc ngh nghip ph hp vi mc
tiu ca i mi gio dc l mt cng vic tt yu phi lm trc khi thc hin i mi
chng trnh hc ph thng.
Thm vo , trc nhng bn lun si ni ca x hi v s thnh cng ca i mi
gio dc ph thng thng qua vic bin son li chng trnh (CT) gio dc ph thng
giai on sau nm 2015, trc nhng bn khon ca GV v i mi gio dc ph thng
trong thi gian va qua cng nh hin nay, vic tm kim mt cch thc tin hnh i mi
t c s ng thun cao l rt cn thit. tm hiu v 2 vn trn, chng ti thc
hin mt nghin cu tm hiu v mc sn sng v t tng cng nh nng lc ngh
nghip ca i ng GV thc hin i mi. Bi vit ny trnh by s b v kt qu kho
st i vi GV trung hc ph thng ti TP. H Ch Minh. Bi vit tp trung phn tch cc
yu t nh s tn thnh ca GV i vi cch lm i mi GD v mc hiu bit, thc
trng tin hnh dy hc tch hp (DHTH) v dy hc phn ha (DHPH) ca GV.
Vin Nghin cu Gio dc - Trng HSP TP. H Ch Minh
140
2. Kt qu nghin cu
2.1. M t d n nghin cu
tm hiu v nng lc ngh nghip ca i ng gio vin nhm thc hin i mi
gio dc ph thng, Vin Nghin cu Gio dc phn cng cho chng ti thc hin
ti nghin cu "Kh nng p ng yu cu i mi chng trnh v sch gio khoa ca
i ng gio vin trung hc ph thng theo tinh thn i mi cn bn v ton din gio
dc". Mt phn cng vic trong d n nghin cu ny l tm hiu v mc chun b thc
hin i mi ca i ng GV. Trong bi vit ny chng ti trch mt phn kt qu nghin
cu ti 6 trng THPT ti TP. H Ch Minh, bao gm: Trn i Ngha (Q.1), L Qu
n (Q. 3), V Th Su (Q. Bnh Thnh), Nguyn Hin (Q. 11), Vnh Lc (Q. Bnh Tn),
Th c (Q. Th c). Tng s phiu kho st thu v l 249 phiu.
2.2. Mt s kt qu nghin cu ni bt
a. Hiu bit v mc ng tnh ca GV v ch trng i mi GD
S liu trong Bng 1 cho thy, mc d t l GV ng tnh vi "ngh quyt 29 v i
mi ton din gio dc" v "ch trng i mi CT v SGK sau 2015" lun chim hn
50%, s GV khng mun bn lun v vn ln trong i mi GD cng kh ng k. T
l GV khng c kin v cc vn ny chim tng ng l 14,9% v 13,2%. Qua tip
xc vi GV, chng ti ghi nhn mt s kin cho rng i mi CT v sch gio khoa
(SGK) thay i mt s ln ri nhng khng phi c ln sau l tt hn ln trc. Thc
trng v tm t ca i ng GV gi ra nhng bn khon v k hoch i mi CT v SGK.
K hoch ny cn phi c hon thin hn lm tng tnh thuyt phc ca n i vi
i ng GV.
Bng 1. Hiu bit v mc ng tnh ca GV v ch trng i mi GD
Ni dung
ng
(%)
Khng ng
(%)
Khng c
kin (%)
S ngi
tr li
Thy/C bit v Ngh quyt 29 v

i mi ton din gio dc.
71,9
13,2
14,9
249
Thy/C hiu r ch trng i

mi CT v SGK sau 2015.
63,9
22,9
13,2
249
Thy/C cho rng cn dy hc

sinh hnh thnh nng lc.
91,6
4,0
4,4
249
Thy/C cn c trao thm

quyn t ch trong vic dy hc.
94,0
2,8
3,2
249
TT
i vi nhng vn c th c cp trong ch trng i mi GD th GV li rt

quan tm vi ng tnh cao . T l GV ng tnh v mc tiu v cng c thc hin i
mi GD nh "dy HS hnh thnh nng lc", "trao thm quyn t ch cho GV trong dy
141
hc" l rt cao, chim trn 90%; t l khng ng tnh rt thp, chim di 4,0%. DHTH
v DHPH chnh l nhng cch tip cn c s dng ph bin dy HS hnh thnh nng
lc, pht trin nhng phm cht ph hp cho mi HS. T c th suy ra l GV ng tnh
vi ch trng xy dng chng trnh hc ph thng theo hng tip cn ca DHTH v
DHPH.
b. Mc chun b thc hin DHTH v DHPH theo ch trng i mi
Thnh ph H Ch Minh t chc tp hun cho GV ct cn ti cc trng ph
thng nhng kin thc c bn v DHTH v DHPH. T i ng ny cc trng ph thng
ph bin rng hn cho GV trong trng. V th t l GV cho rng h thng xuyn p
dng DHTH v DHPH l kh cao, chim trn 50% (Bng 2). iu ny cho thy, i b
phn GV THPT ti TP. H Ch Minh sn sng thc hin DHTH v DHPH. Mc d
nhiu GV cho rng h ang thc hin DHTH v DHPH, khng nn lc quan cho rng GV
THPT ti TP. H Ch Minh ang i trc trong i mi GD. DHTH v DHPH da vo
sng kin c nhn hon ton khc vi dy hc theo hng tip cn DHTH v DHPH. Khi
B GD-T cha ban hnh khung chng trnh hc theo hng tip cn DHTH v DHPH
th c ngha l cha c hng dn i mi phng php dy hc mt cch ton din v c
h thng.
Bng 2. Mc p dng DHTH v DHPH
Mc
Phng php
S ngi
tr li
Rt thng
xuyn (%)
Thng
xuyn (%)
Khng thng
xuyn (%)
Cha bao
gi (%)
Dy hc tch hp
4,4
48,6
36,9
10,0
249
Dy hc phn ha
6,0
49,4
39,0
5,6
249
Bng 3. Cc phng php dy hc thng c GV s dng

Thng
xuyn (%)
Khng thng
xuyn (%)
S ngi tr li
Thuyt trnh
67,1
32,9
249
Dy hc nu vn
81,1
18,9
249
Dy hc theo d n
43,4
56,6
249
Dy hc thng qua tri nghim
50,2
49,8
249
Phng php dy hc
S liu trong Bng 3 cho ta hiu bit su hn v thc cht ca vic p dng DHTH
v DHPH. GV vn thng xuyn s dng nhng phng php dy hc truyn thng cho
lp ng nh thuyt trnh, dy hc nu vn , chim ln lt l 67,1% v 81,1%. Nhng
phng php dy hc cho nhm nh thng c vn dng trong DHTH v DHPH nh
dy hc theo d n v dy hc thng qua tri nghim t c s dng hn, chim ln lt
142
l 43,4% v 50,2%. Cc s liu trong Bng 3 th hin mt thc trng kh lc quan v mc

i mi GD ca GV; tuy nhin, y l con s v thc trng ti TP. H Ch Minh, mt
trong nhng a phng m c dn c trnh vn ha v gio dc cao nht c nc. V
y l nhng con s t nh gi a ra bi GV ch khng phi nh gi ca chuyn gia
thng qua d gi.
Mt iu lu na l, nhng con s ny cha phn nh c thc cht ca nhng
ci c cho l thc hin DHTH v DHPH. Dy hc d n v dy hc thng qua tri
nghim l nhng phng php ging dy ly HS lm trung tm. Ni dung ca nhng bi
hc c thit k da trn nhu cu, hng th v trnh tip thu ca tng HS hoc tng
nhm HS. Vi tnh trng s s HS mi lp rt ng v chng trnh hc c cu trc da
vo ni dung tng b mn nh ti Vit Nam, GV kh m p dng c cc phng php
dy hc ca theo hng tip cn DHTH v DHPH. S liu kho st trong nghin cu ny
cho thy, kh khn m GV thng gp phi nht khi thc hin DHTH v DHPH l phi
dy cho xong chng trnh c quy nh trong SGK. 44% GV cho rng "khng thi
gian hon thnh bi dy" gy kh khn trong DHTH v 53% GV chn yu t ny l kh
khn cho DHPH. Thm vo , p dng DHPH kh khn hn DHTH v cn gp nhng
hn ch v c s vt cht (34,9% GV chn), s s lp (29,3%), ti liu hng dn
(22,1%).
c. Yu t gip thc y thc hin DHTH v DHPH
Bng 4. Yu t thc y thc hin DHTH - DHPH
T l chn (%) trn tng s 249 GV
Cc yu t
DHTH
DHPH
Thay chng trnh, SGK
28,1
24,1
Thay i cch kim tra nh gi HS
36,1
61,0
Bi dng nng cao nng lc HS
15,7
Bi dng GV v cung cp ti liu cn thit
59,4
33,3
Thay i o to ti trng SP
26,1
23,7
Khc
0,8
2,4
Trong phiu kho st chng ti c yu cu GV la chn cc cch thc thc y

DHTH v DHPH c thc hin thng xuyn hn (Bng 4). Chng ti cha ch trng
GV xut cc cch thc khc nhng rt t GV a ra kin khc. Kt qu kho st
phn ni dung ny cho thy mt s hin tng rt ng ch . Th nht l, t l GV chn
thc y DHTH v DHPH thng qua "thay chng trnh, SGK" l thp, cha n 30%
GV chn yu t ny. y l mt kt qu ng cho B GD-T v Ban ch o i mi
CT, SGK ph thng sau nm 2015 quan tm.
Th hai l, c th thc hin i mi chng trnh hc ph thng mt cch c h
thng th o to ti trng SP phi thay i to ra mt i ng GV c th trin khai
thnh cng chng trnh hc ph thng mi. Tuy nhin, GV t coi trng yu t ny, t l
143
ng tnh ca GV chim 26,1% i vi DHTH v 23,7% i vi DHPH. Nhng hiu bit

v DHTH v DHPH nh vy s l yu t gp phn c v cho nhng quan im thiu ng
b trong i mi chng trnh hc ph thng.
Th ba l, t l GV cho rng "thay i cch kim tra nh gi HS" s thc y
DHPH chim t l cao bt thng vi con s 61,0%. V l thuyt, kim tra nh gi l
cng c phn loi HS theo nhm trc khi quyt nh s dng ni dung v phng
php dy-hc ring cho tng nhm. V th kim tra nh gi t c quan h trc tip ti
DHPH. Hin nay, cc GV Vit Nam thng s dng kim tra v nh gi nh gi
hc lc ca HS, vic thit k cc phiu kho st nhu cu hc tp ca HS rt him khi c
thc hin. V th "kim tra nh gi HS" ti Vit Nam vn cha thc s l bc cng vic
c thc hin trc DHPH. Do vy, GV coi "thay i cch kim tra nh gi HS" s
thc y DHPH l nhm ln. Thm vo , 2,4% GV chn mc yu t khc trong DHPH
c ghi ch l h khng thc s hiu DHPH l g. S thiu hiu bit ca GV v DHPH nh
trn cho thy vic tp hun thm cho GV v DHTH v DHPH, vic thit k chng trnh
o to ti cc trng s phm nhm chun b cho GV v DHTH v DHPH cng cn thit
nh l xy dng chng trnh hc ph thng theo hng DHTH v DHPH.
3. Kt lun
Ch trng i mi cn bn, ton din gio dc v o to theo Ngh quyt s 29NQ/TW ngy 4/11/2013 Hi ngh Trung ng 8 kha XI c c x hi ng tnh ng h.
Vic xy dng li chng trnh hc gio dc ph thng cho giai on sau nm 2015 theo
hng tip cn DHTH v DHPH hnh thnh nng lc cho HS c khng nh
trong ngh quyt 29-NQ/T , nhng k hoch trin ni dung vn cn rt nhiu phi bn.
Kt qu kho st kin ca i ng GV THPT ti TP. H Ch Minh gi ra mt s
vn cn phi c cn nhc v xem xt k lng khi xy dng li chng trnh hc
gio dc ph thng. Th nht l, Ban ch o i mi CT-SGK phi ln k hoch thc
hin c th vi nhng mc tiu, cch tin hnh, kt qu mong i, v hng dn r rng
cho i ng GV c th thuyt phc h tham gia nhit tnh vo qu trnh i mi. Th
hai l, vic vit li CT-SGK khng nn tch bit khi qu trnh i mi o to ti trng
s phm. Rt mong, B GD-T ch ti cc vn ny m bo cho vic xy dng
chng trnh hc gio dc ph thng cho giai on sau nm 2015 to ra mt cuc ci cch
ln v c ngha thit thc v v lu di cho nn gio dc ph thng nc nh.
Ti liu tham kho
Ngh quyt s 29-NQ/TW ngy 4/11/2013 Hi ngh Trung ng 8 kha XI
Nguyn Th Bnh v cng s (2012). Bo co tng kt ti B01-2010 "Nghin cu
xut cc gii php ci cch cng tc o to, bi dng gio vin ph thng"
144
i mi dy v hc trng trung hc
Yu cu t ra i vi o to, bi dng
gio vin
ThS. H S Anh*
nh hng xy dng chng trnh gio dc ph thng sau nm 2015 theo hng
tip cn nng lc hc sinh (HS), trong , dy hc tch hp (DHTH) v dy hc phn ha
(DHPH) l nhng gii php c bn pht trin nng lc v phm cht ngi hc. T
nh hng ny, mt s tc gi xut i mi o to gio vin (TGV) trn c s
tip cn l lun v DHTH v DHPH. Bi vit ny, xut i mi TGV, p ng yu
cu DHTH v DHPH trn c s tip cn thc tin v ang din ra trng trung hc
Vit Nam trong thi gian gn y.
1. Nhng i mi v dy v hc trng ph thng
Thc hin ch trng "i mi cn bn, ton din gio dc v o to" ca ng v
Nh nc, ngnh gio dc v o to ni chung, cc trng ph thng ni ring v
ang c nhiu chuyn ng, vi nhiu gc v cp khc nhau, t i mi v phng
php, phng thc dy v hc, cch thc kim tra, nh gi cht lng gio dc n i
mi cng tc qun l, sinh hot chuyn mn, bi dng nng cao trnh chuyn mn,
nghip v cho gio vin (GV) v.v. Nhng i mi v dy v hc trng trung hc, v
ang mang li hiu qu trong vic nng cao cht lng gio dc, ng thi to ra nhng
chuyn bin mnh m c chiu su ln chiu rng i vi gio dc ph thng nc ta.
1.1. Thi nghin cu khoa hc, k thut i vi hc sinh trung hc
Vic nghin cu khoa hc (NCKH) i vi HS trung hc c mt s nh gio
dc xut kh sm, t nhng nm 80 ca th k XX. Tiu biu l xut ca Gio s,
Vin s Nguyn Cnh Ton, ng l ngi u tin a nghin cu khoa hc vo cp thp
(HS ph thng), trong khi thi , c nhiu quan im cho rng, ch nn NCKH t cp
hc cao (i hc). Mt trong nhng thnh cng m ng tm c nht l "phng php s
phm" v "khoa hc s phm" ca mnh, chnh l bit khi gi cho HS tnh t m khoa
hc, tnh ch ng tm hc, qua m rn luyn t duy ngy cng thm sc so. Tuy
nhin, tng trin khai cho HS ph thng NCKH cha c ng h Vit Nam vo
thi . Trong khi, mt s nc trn th gii, nht l Hoa K t chc cuc thi nghin
cu khoa hc, k thut (NCKH-KT) i vi HS trung hc, t nm 1950 v duy tr cuc thi
Vin Nghin cu Gio dc - Trng i hc S phm TP.HCM
145
cho n nay. Cuc thi ny sau , c Intel chnh thc ti tr v gi l Intel ISEF (Intel
International Science and Engineering Fair).
n nm 2006, B GD&T, Intel Vit Nam v Vifotec25 c nhng bc chun
b u tin trin khai hi thi Intel ISEF ti Vit Nam. Nm 2007, Vifotec lm th tc
ng k thnh vin cho Vit Nam vi Intel ISEF.
T nm 2008, Vit Nam chnh thc t chc hi thi Intel ISEF. Ln u tin Hi
thi ny c t chc ti Lm ng. Nm 2009, HS Lm ng i din cho Vit Nam d
thi Intel ISEF ti Hoa K. Nhng nm sau, Vit Nam lin tc t chc hi thi NCKH-KT
cp quc gia, gi tt l VISEF v c on HS d thi Intel ISEF quc t. Tuy nhin, cc
ti/d n ca HS Vit Nam cha ot gii trong hi thi quc t.
Nm 2012, ti "X l nc mn thnh nc ngt bng k thut chn khng v
nng lng mt tri phc v cho sinh hot" ca nhm tc gi: Trn Bch Trung, V Anh
Vinh v Bi Th Qunh Trang, HS trng chuyn H Ni - Amsterdam thc hin, ot
gii Nht quc gia v tham gia d thi Intel ISEF ti Hoa K. ti ny ot gii Nht
trong lnh vc in v C kh, y l ln u tin HS Vit Nam c vinh danh ti mt
hi thi NCKH-KT quc t ln nht v lu i nht i vi HS trung hc. Pht biu khi
n on HS Vit Nam tr v, Th trng B GD&T Nguyn Vinh Hin khng nh:
"Kt qu k thi ISEF nm nay l mt tin rt vui, thnh tch ny khng ch dnh cho cc
em m n cn m ra mt hng mi v hnh thc, phng thc dy hc phi hp gia cc
trng ph thng vi cc trng i hc, cao ng, cc vin nghin cu. Gia cc thy
c gio ph thng vi cc nh khoa hc".
Nm 2013 v nm 2014, HS Vit Nam d thi Intel ISEF quc t ot 4 gii T.
Cc ti d thi thuc v HS trng THPT chuyn L Hng Phong (TP.HCM) v trng
THPT chuyn H Ni Amsterdam (H Ni). c bit, hai em Nguyn Nam Du v Trn
Th Diu Lin ca trng THPT Chuyn L Hng Phong xut sc nhn gii Nh t Qu
T Thin Open Hearts ca Ukraine v gii T ca Hi thi Intel ISEF cho d n Bng
in t Ch Braille cho ngi khim th, thuc lnh vc K thut.
B GD&T ban hnh Quy ch thi NCKH-KT cp quc gia i vi HS trung hc
c s, trung hc ph thng ti Thng t s 38/2012/TT-BGD&T ngy 2/11/2012. Theo
thng t ny, cc ti nghin cu lin quan n 17 lnh vc, bao gm: Khoa hc ng
vt; Khoa hc x hi v hnh vi; Ha sinh; Sinh hc t bo v Phn t; Khoa hc my
tnh; Khoa hc tri t; K thut Vt liu v Cng ngh sinh hc; K thut in v C
kh; Nng lng v vn ti; Khoa hc mi trng; Ton hc; Y khoa v khoa hc sc
khe; Vt l v thin vn hc v Khoa hc thc vt. Nhng quy nh ca cuc thi ny gn
ging vi hi thi Intel ISEF, do , v lnh vc NCKH-KT HS Vit Nam hi nhp
nhanh vi th gii.
Nh vy, t ch nhiu ngi cha tin kh nng NCKH-KT ca HS, n nay ngnh
gio dc t chc k thi quc gia v NCKH-KT i vi HS trung hc, c tm nh
hng su rng, to ra mt cch thc hc tp mi, khng ch "Khi gi cho HS t m
25
Qu H tr sng to Vit Nam
146
khoa hc" m to ra mt mi trng cho cc em sng to thc s. n nay, hu ht cc

tnh, thnh trong c nc t chc hi thi NCKH-KT cp tnh, v y cng l nhim v
hng nm ca cc trng trung hc v trung tm GDTX. Tim nng NCKH-KT ca HS l
rt ln, nhng khi dy tim nng ny khng phi d dng, do khng nhng thiu thit
b thc hnh, th nghim; thiu nh khoa hc hng dn, thiu kinh ph u t, m ci
chnh l hn ch trong PPDH ca GV, cha kch thch bt ra nhng tng sng to
ni HS26.
Vic NCKH-KT i vi HS l mt hnh thc hc tp mang tnh tch hp rt cao.
Trong , cc em phi vn dng kin thc ca nhiu mn vo gii quyt vn . V qua
, hnh thnh nng lc t hc, t nghin cu v cc nng lc khc, nh hp tc, thuyt
trnh, lm th nghim, iu tra, giao tip v trnh by bo co bng ting Anh...Cc em t
t ra bi ton v t mnh hay hp tc vi ngi khc gii quyt bi ton mt cch
hiu qu. Nh vy, vic gii quyt vn t ra y khng phi n thun l lm mt
bi thi vi mt thi (bi ton ng) cho trc, m phi tri qua mt qu trnh gm nhiu
bc. Theo (Phan Dng, 2010), qu trnh t v gii quyt vn gm 6 bc, l: Xc
nh tnh hung xut pht vn u tin cn gii; Xc nh cch tip cn tnh hung vn
xut pht u tin; Tm thng tin gii bi ton; Tm tng gii bi ton; Pht trin
tng thnh thnh phm; p dng thnh phm vo h thc t.
Mt khc, NCKH-KT cng to iu kin HS sm bc l thin hng ngh
nghip, kh nng, s thch ca mnh, t , nh trng, thy c gio to iu kin cho cc
em pht huy cao nht nng lc sng to ang tim n trong ca mi HS. y chnh l iu
kin thc hin DHPH mt cch hiu qu nht v cng l gii php tm kim, pht
hin mm mng ti nng m bi dng cc em tr thnh nhng nh khoa hc, nhng
nhn ti cho t nc.
Mt hn ch m ngnh gio dc ch ra trong nhng nm qua cho thy, l thy
c trng trung hc cha c kinh nghim hoc cha bit trin khai nghin cu ti
khoa hc mt cch bi bn, do , vic hng dn cng nh nh gi ti NCKH-KT
gp rt nhiu kh khn.
V vy, p ng yu cu thc tin t ra, sinh vin s phm khng ch bit
NCKH m cn phi c phng php khi gi v nng cao nng lc sng to khoa hc,
k thut cho HS thng qua hot ng dy hc. Trong mt kho st mi y, thuc ti
cp trng nm 201327, trong s 550 sinh vin s phm thuc trng HSP thnh ph H
Ch Minh, c 100 em tng tham gia NCKH (chim 22,0%). T l ny l thp so vi
yu cu, v s c gn 80% sinh vin tt nghip c nhn s phm nhng cha h tham gia
NCKH.
Mt s S GD&T t hng cho cc trng HSP chuyn bi dng GV: nng cao nng lc
sng to khoa hc, k thut cho HS thng qua ging dy v nghin cu khoa hc
27
ti: "Kho st, nh gi cht lng phc v ca mt s khoa, phng thuc trng HSP
TP.HCM", tc gi H S Anh
26
147
1.2. Trin khai phng php "Bn tay nn bt" trng trung hc.
Phng php dy hc (PPDH) "Bn tay nn bt"- BTNB, ting Php l La main la
pte- vit tt l LAMAP; ting Anh l Hands-on, l PPDH khoa hc da trn c s ca s
tm ti - nghin cu, p dng cho vic dy hc cc mn khoa hc t nhin. Phng php
ny c khi xng ti Php bi Gio s Georges Chapak t nm 1995. Cho n nay,
PPDH ny khng ch trin khai Php m p dng cho nhiu nc trn th gii, trong
c Vit Nam.
Phng php BTNB c a vo Vit Nam l mt n lc to ln ca Hi gp g
Vit Nam28. Phng php ny c gii thiu ti Vit Nam cng vi thi im m n mi
ra i v th nghim ng dng trong dy hc Php.
Thng 10/1995, Gio s Gerges Charpak (cha ca phng php BTNB), n
Vit Nam d Hi tho Vt l nng lng cao, ti thnh ph H Ch Minh. Trong dp ny,
Gio s ha gip Vit Nam a phng php BTNB vo trng hc.
T n nay, phng php BTNB c p dng cc trng tiu hc Vit
Nam. Mt s tnh, thnh trin khai phng php ny mnh m nh H Ni, thnh ph
H Ch Minh, Nng. C nhiu GV v cn b qun l c tp hun v son, ging
theo phng php ny v h nhn thy phng php BTNB gp phn rt ln hnh
thnh thc, nim say m khoa hc cho HS ngay t bc tiu hc.
Nm 2013, B GD&T ban hnh vn bn s 3535/BGDT-GDTrH, hng dn
trin khai thc hin phng php BTNB, theo , phng php ny chnh thc trin khai
cc trng THCS dy cc mn khoa hc (Vt l, Ha hc, Sinh hc).
C s khoa hc ca phng php BTNB l dy hc khoa hc da trn tm ti,
nghin cu. Dy hc da trn tm ti nghin cu l mt PPDH xut pht t s hiu bit
cch thc hc tp ca HS, bn cht ca NCKH-KT v s xc nh cc kin thc khoa hc
v k nng m HS cn nm vng. C 3 vn rt quan trng lin quan n phng php
ny, m t chuyn mn v GV cn phi thc hin, l:
- Xy dng k hoch dy hc: Trn nguyn tc m bo chun kin thc, k nng
c quy nh trong chng trnh gio dc ph thng, cc t/nhm chuyn mn, GV c
ch ng la chn ni dung, xy dng cc ch dy hc trong mi mn hc hoc cc
ch tch hp, lin mn, ng thi xy dng k hoch dy hc cc ch xc nh v
c nh trng ph duyt theo phng php BTNB.
- T chc hot ng dy hc: Trn c s k hoch dy hc c ph duyt,
t/nhm chuyn mn, GV c th thit k tin trnh dy hc c th cho mi ch m khng
nht thit phi theo bi/tit trong sch gio khoa (SGK). Mi ch c th c thc hin
nhiu tit hc, mi tit c th ch thc hin mt hoc mt s bc trong tin trnh s phm
ca phng php BTNB. Cc nhim v hc tp c th c thc hin trong hoc ngoi gi
trn lp hoc giao nhim v hc tp v nh.
- Pht trin thit b dy hc v hc liu: Cc nh trng ch ng sa cha, mua
sm b sung thit b dy hc, khuyn khch, h tr kinh ph v to cc iu kin thun li
cho GV t lm thit b dy hc v hc liu phc v dy hc.
Hi Gp g Vit Nam, tn ting Php l Recontres du Vietnam, c thnh lp nm 1993, do Gio
s Jean Trn Thanh Vn (mt Vit Kiu Php) lm ch tch.
28
148
Khi dy hc theo phng php BTNB, GV phi s dng tch hp nhiu phng
php, nh dy hc nu vn , dy hc gn vi tnh hung, dy hc thng qua tho lun,
dy hc theo nhm,... ng thi, vic hc tp ca hc sinh khng ch lnh hi cc kin
thc khoa hc mt cch chc chn (thng qua quan st, lm th nghim, tho lun, trao
i...) m cn pht trin nhiu k nng khc nh: k nng t cu hi, xut cc d
on, gi thit, phng n th nghim, phn tch d liu, gii thch v bo v cc kt lun
ca mnh... R rng, vic hc tp ca HS theo phng php BTNB l tch hp gia l
thuyt vi thc hnh, th nghim. Con ng m HS tm ra kin thc c i li gn
ging vi qu trnh tm ra kin thc mi ca cc nh khoa hc thc hin trc .
Song song vi vic a phng php BTNB cp THCS, B GD&T khuyn
khch cc PPDH tch cc khc nhau nh dy hc gii quyt vn , dy hc theo d n,
m rng hnh thc dy hc trc tuyn, trng hc o.... Qun trit quan im gio dc
tch hp khoa hc - cng ngh - k thut - ton (Science - Technology - Engineering Mathematic: STEM) trong qu trnh thc hin chng trnh ph thng hin hnh. ng
thi thc hin tch hp mt s ch nh: gio dc dn s, mi trng; gio dc an ton
phng chng tai nn thng tch, an ton giao thng... vo cc mn hc thch hp.
Vic trin khai phng php BTNB trng THCS cha thc hin i tr, song n
to ra mt thay i ln trong dy v hc cc mn khoa hc, ng thi to iu kin cho
GV ch ng bin son cc ch /chuyn v la chn cc PPDH thch hp, m khng
ph thuc hon ton vo bi/tit SGK hin hnh.
1.3. Trin khai chun ngh nghip gio vin trung hc
Tri qua c mt qu trnh chun b, nhiu hi tho, hi ngh v mt s cng trnh/d
n nghin cu xy dng Chun ngh nghip ca GV tiu hc, THCS, THPT, B GD&T
cng ban hnh vn bn quan trng quy nh v Chun ngh nghip i vi GV trung
hc, l: Thng t s 30/2009/TT-BGDT ngy 22/9/1009 ca B trng B GD&T,
v ban hnh Chun ngh nghip GV trung hc c s, trung hc ph thng. Thng t ny
a ra 6 tiu chun v 25 tiu ch, quy nh v nng lc ngh nghip ca ngi GV.
Cn c vo thng t ny, mt s trng TGV xy dng chun u ra cho cc ngnh
s phm.
C th khng nh chun ngh nghip i vi GV l mt bc tin quan trng trong
vic nh hng o to v bi dng GV theo tip cn nng lc. Trn c s quy nh
Chun ngh nghip ca B GD&T, Trng i hc Gio dc (i hc quc gia H
Ni), xut xy dng Chun u ra trong TGV, vi 8 tiu chun, th hin 8 nng
lc ca ngi GV, l: (1) Phm cht chnh tr, o c, li sng ca ngi GV; (2)
Nng lc tm hiu i tng v mi trng xung quanh; (3) Nng lc xy dng k hoch
dy hc v gio dc; (4) Nng lc thc hin k hoch dy hc; (5) Nng lc thc hin k
hoch gio dc; (6) Nng lc kim tra, nh gi kt qu hc tp v rn luyn o c; (7)
Nng lc hot ng chnh tr x hi; v (8) Nng lc pht trin ngh nghip. Theo ,
chun u ra ny s l c s quan trng thit k chng trnh o to v bi dng GV
cng nh t chc thi v nh gi kt qu o to, bi dng (Nguyn Th M Lc, 2011).
149
Vic xp loi, nh gi chun ngh nghip ca GV c thc hin vo cui nm, vi

4 mc : xut sc, kh, trung bnh, cha t chun - loi km. Vic nh gi GV theo
chun ngh nghip cc trng ph thng, nhng nm u gy ra nhiu lng tng v
c s khc nhau gia cc trng; cha c tc dng thc y nng cao nng lc i vi
GV. Chng hn, trng cht lng cao c xu hng nh gi GV mt cch nghim tc,
cht ch, nn t l xp loi Xut sc li thp, trong khi nhng trng c cht lng thp,
c xu hng ni lng trong nh gi GV, theo cch "ha c lng".
Tuy nhin, vic nh gi ny cho n nay tng bc i vo thc cht. Mt s S
GD&T cng khai kt qu nh gi theo chun ngh nghip gia cc trng, cc
trng t so snh vi nhau, t , trin khai nh gi m bo dn ch v thc cht.
Qua nghin cu 25 tiu ch quy nh chun ngh nghip thy rng, y l nhng
nng lc chung m ngi GV cn c. p ng yu cu DHTH v DHPH, ngoi nhng
nng lc chung nh trn, theo chng ti, GV cn b sung thm mt s nng lc sau:
i. Nng lc chuyn mn su, c kin thc lin ngnh rng v mt s hiu bit vn
ha, x hi su rng; Chng hn, mt GV dy a l m am hiu lch s v vn ha nhiu
nc, chc chn s c nhng bi ging hp dn hn.
ii. C hiu bit su sc v DHTH, DHPH: hiu r bn cht ca DHTH, DHPH; bit
xy dng ch /ni dung tch hp; thit k cc k hoch dy hc theo hng tch hp ni
dung, kin thc, nhng ng thi phi bit hng n tng i tng HS, nh B trng
B GD&T Phm V Lun pht biu: GV trc y dy mt lp 40 em, nay dy 40
em trong mt lp.
iii. C nng lc khai thc thit b dy hc v s dng thng tin mt cch hiu qu;
iv. C nng lc t gii quyt vn ;
v. C nng lc gn l thuyt vi thc tin, t lm thit b dy hc, khi gi cho HS
tnh t m, sng to khoa hc;
vi. C nng lc tm hiu hc sinh, nng lc t vn hng nghip; nng lc bin son
ti liu dy cho nhng i tng HS khc nhau (hc sinh gii, hc sinh yu....)
1.4. i mi sinh hot chuyn mn vi quan im, cch thc phi truyn thng
Lin tip t u nm hc 2014 - 2015 n nay, B Gio dc v o to ban hnh 3
vn bn lin quan n sinh hot chuyn mn (SHCM), cng tc bi dng v t bi
dng i vi GV trung hc, l cc vn bn s 80/KH-BGDT ngy 25/02/2014 ban
hnh k hoch T chc thc hin i mi SHCM trong trng ph thng v trung tm
GDTX; Vn bn s 4188/BGDT-GDTrH ngy 7/8/2014 v vic hng dn cuc thi Vn
dng cc kin thc lin mn gii quyt cc vn thc tin v cuc thi Dy hc theo
ch t chn v vn bn s 5555/BGDT-GDTrH, hng dn SHCM v i mi PPDH
v kim tra nh gi (KTG); t chc v qun l cc hot ng chuyn mn ca trng
trung hc/trung tm GDTX qua mng.
C th ni nhng vn bn ch o trn ca B GD&T, th hin s i mi mnh
m v dy v hc trng trung hc/trung tm GDTX, trong c mt s quan im v
150
cch thc tin hnh khc hn vi truyn thng. Mc tiu ca nhng thay i ny l: (1)
Nng cao cht lng SHCM, tp trung i mi PPDH v KTG theo nh hng pht
trin nng lc HS; (2) Gip cn b qun l, GV bc u ch ng xy dng cc chuyn
dy hc trong mi mn hc v chuyn tch hp, lin mn ph hp vi vic t chc
cc hot ng tch cc, t lc, sng to ca HS,v qua , pht trin nng lc v phm
cht cho cc em; (3) Thng nht phng thc v qun l cc hot ng chuyn mn ca
nh trng, hc tp, bi dng ca GV qua mng Internet, to tin tch cc cho i
mi chng trnh v SGK sau nm 2015.
1.4.1. i mi SHCM theo quan im sch gio khoa khng cn l php lnh
T quan im coi SGK l php lnh, tt c GV, ngi qun l, thanh tra u nht
nht phi theo SGK v phn phi chng trnh ca B. Do , GV l thuc vo SGK v
sch GV c bin son theo th thc tuyn tnh vi SGK. iu ny lm gim kh
nng sng to, tnh ch ng ca GV.
Quan im ca B GD&T l thay cho vic dy theo tng bi/tit trong SGK, cc
t/nhm chuyn mn cn c vo chng trnh gio dc ph thng hin hnh, la chn ni
dung xy dng cc chuyn dy hc ph hp vi vic s dng PPDH tch cc trong
iu kin thc t ca nh trng. Trn c s chun kin thc, k nng ca chng trnh
hin hnh, cn xc nh cc nng lc v phm cht c th hnh thnh cho HS trong mi
chuyn xy dng. Cc chuyn ny phi c nh trng ph duyt, v y l cn
c tin hnh thanh tra, kim tra, d gi i vi GV.
Quan im trn l rt mi i vi nh trng Vit Nam, ph hp vi xu hng xy
dng chng trnh gio dc ph thng cc nc c nn gio dc tin tin v cng l
nhng bc chun b hin thc ha ch trng "mt chng trnh nhiu b SGK" sau
nm 2015. Tuy nhin, y l mt ni dung khng d dng i vi GV, bi l: (1) Hu ht
GV cha c hc, tp hun v xy dng chng trnh v bin son ti liu; (2) Lm th
no xc nh cc nng lc cn pht trin cho HS thng qua chuyn , v thi quen
n su i vi GV l dy hc cung cp kin thc v k nng; (3) Ngi lm cng tc
thanh tra, kim tra, d gi ca GV a s l nhng thy, c cng tc lu nm c kinh
nghim s phm, nhng li ph thuc cng nhc vo SGK; (4) Ni dung kim tra, thi c
hin nay vn ch yu l kin thc SGK, nn GV khng an tm khi s dng ngun ti
liu khc.
1.4.2. i mi SHCM thay i t chc dy hc, kim tra, nh gi hc sinh
Vic i mi PPDH v KTG lm thay i cch thc t chc dy hc, l
khng tp trung vo hot ng ca thy m ch yu tp trung vo hot ng hc ca hc
sinh. Trc y, khi son bi, GV thng son 2 ct l Hot ng ca thy v Hot ng
ca tr. Trong mt bi ging, theo phng php thuyt trnh+pht vn, hot ng hc tp
ca tr ch yu l tr li cc cu hi do thy t ra. V qua h thng cu hi , HS lnh
hi c kin thc. Nhng ln ny khng ch ch n hot ng tr li ca tr, m GV
phi giao nhim v hc tp cho HS. Cc nhim v hc tp ny c th thc hin trn lp,
ngoi gi ln lp hay nh. Vic giao nhim v hc tp cho HS khng cn chung chung,
m rt r rng, c th vi cc yu cu nh sau:
151
Chuyn giao nhim v hc tp: nhim v hc tp r rng, ph hp kh nng ca

HS, th hin yu cu v sn phm m HS phi hon thnh khi thc hin nhim v.
Thc hin nhim v hc tp: Khuyn khch HS hp tc vi nhau khi thc hin
nhim v hc tp; pht hin kp thi nhng kh khn ca HS v c bin php h tr ph
hp, hiu qu; khng c HS b "b qun".
Bo co kt qu v tho lun: Hnh thc bo co ph hp vi ni dung hc tp v
k thut dy hc tch cc; khuyn khch HS trao i, tho lun vi nhau v x l nhng
tnh hung s phm ny sinh mt cch ph hp.
nh gi kt qu thc hin nhim v hc tp: Nhn xt v qu trnh thc hin
nhim v hc tp ca HS...
Qua y, chng ta nhn thy quan im dy hc "Ly HS lm trung tm" c c
th ha, ch khng ch ni sung. Bn cnh , B GD&T cng a ra cch thc
phn tch bi hc da trn nhng tiu ch c th, vi 3 ni dung, m da vo nh
gi gi dy, l: K hoch v ti liu dy hc; T chc hot ng cho HS; V Hot ng
ca HS. Mi ni dung c 4 tiu ch c th nh gi.
Mt trong nhng ni dung SHCM c nhn mnh, l i mi KTG theo
hng tip cn nng lc HS. Vn ny c B GD&T hng dn kh c th ti
Cng vn s 8773/BGDT-GDTrH ngy 30/12/2010, v hng dn son kim tra.
Theo , kim tra tng cng cu hi thng hiu, vn dng v cu hi m da trn
chun kin thc, k nng ca chng trnh; p dng k thut lp ma trn kin thc hay
xy dng p n thi thng qua k thut Rubric. Vi mi chuyn , c t chuyn
mn xy dng, cn xc nh v m t 4 mc yu cu (nhn bit, thng hiu, vn dng,
vn dng cao) ca mi loi cu hi/ bi tp c s dng KTG nng lc v phm
cht ca HS. Vic KTG cht lng gio dc trng ph thng, c nhiu tin b
trong nhng nm gn y, tuy nhin, theo nh gi ca nhiu nh khoa hc gio dc, lnh
vc ny Vit Nam cn nhiu yu km: "T my chc nm nay, quan nim, hiu bit, cch
lm nh gi ca cn b qun l gio dc cng nh ca cc GV t thay i, cn thin v
kinh nghim" (Trn Kiu, 2011).
khc phc tnh trng yu km nu trn, B GD&T xc nh hng i mi
KTG theo cc quan im c bn sau: (1) Ch o v t chc cht ch, nghim tc, ng
quy ch tt c cc khu ra , coi, chm v nh gi HS trong vic thi v kim tra; m
bo thc cht, khch quan, trung thc, cng bng, coi trng s tin b ca HS; (2) i
mi KTG ch trng nh gi qu trnh: nh gi trn lp; nh gi bng h s; nh gi
bng nhn xt; nh gi thng qua sn phm, d n; kt hp nh gi qu trnh v nh
gi cui k, cui nm; KTG hng n pht trin nng lc, coi trng nh gi gip
HS v phng php hc tp, hng th hc tp; (3) Ch ng kt hp mt cch hp l,
ph hp gia hnh thc trc nghim t lun v trc nghim khch quan, gia kim tra l
thuyt v kim tra thc hnh; tip tc ra thi dng m i vi cc mn x hi; kim tra
ting Anh y 4 k nng Nghe, Ni, c, Vit; thi hc sinh gii quc gia mn ngoi
ng kt hp c Vit v Ni; i vi cc mn L, Ha, Sinh, HS khng ch lm bi thi l
thuyt m c bi thc hnh.
152
1.4.3. i mi SHCM thay i cch thc hc tp, bi dng trao i chuyn mn

y l cch thc SHCM khc vi truyn thng, l vic bi dng GV khng ch
trng vo hnh thc tp trung theo kiu "i bin ma h nghe bo co" trong vi ba bui,
m ch trng chuyn qua hnh thc t hc, t bi dng thng qua nghin cu ti liu
hoc tham gia cc lp hc trc tuyn qua mng Internet.
B GD&T kt hp vi mt s doanh nghip cng ngh thng tin xy h thng
"Trng hc kt ni" trn mng ti a ch ebsite: http://truongtructuyen.edu.vn,
nhm t chc v qun l cc hot ng chuyn mn trong cc trng hc; to mi trng
chia s, tho lun, h tr ln nhau gia cc trng ph thng, trung tm GDTX trn phm
vi ton quc; t chc hot ng hc tp cng nh hot ng tri nghim sng to cho HS
trn mng.
Mi S GD&T c cp mt ti khon qun tr cp s. S GD&T cp ti khon
qun tr cho cc trng trung hc/trung tm GDTX, qua , cp ti khon cho cn b
qun l, GV v HS tham gia cc hot ng chuyn mn qua mng. GV l ngi trc tip
thc hin cc nhim v chuyn mn trong cc kha hc/bi hc/chuyn . GV c th
c giao quyn cp ti khon cho HS; xy dng cc kha hc/bi ging trn mng...
V mi y, B GD&T t chc cuc thi Vn dng kin thc lin mn gii quyt
cc tnh hung thc tin v cuc thi Dy hc theo ch tch hp. Vic ng k v np
bi d thi, yu cu thc hin trc tip ti ebsite: http://giaoducphothong.edu.vn.
Tm li, qua tm hiu v nghin cu thc tin mt s hot ng v ang din ra
trng ph thng/trung tm GDTX, cho thy: thc tin i mi PPDH, kim tra, nh gi
cht lng gio dc din ra rt nhanh chng, v nhiu vn i trc cc trng s
phm. Trong nhng ln ci cch, i mi chng trnh v SGK trc y, cc trng S
phm ch tham gia mt s khu nh thm nh chng trnh, bi dng GV hay ch "ng
ngoi nhn vo", cha thc s l "ngi i trc" hay l "ngi ng hnh" cng vi qu
trnh i mi. Nh vy, vn cn khong cch kh xa gia thc tin ang din ra trng
ph thng vi cng tc TGV cc trng s phm..
C th ni, con tu Gio dc Vit Nam ang chuyn ng v pha trc mt cch
nhanh chng, th cc trng s phm ang l nhng "toa cui" ca on tu khi chuyn
ng i mi TGV chy theo sau cc trng ph thng. Cn phi c s thay i trong t
duy v hnh ng, cc trng s phm phi l nhng "toa u" ca on tu Gio dc.
TGV phi i trc i mi gio dc 5 nm hoc 10 nm.
Thc tin ang din ra cc trng ph thng cho thy, c nhng vn m cc
trng ph thng trin trc, sau trng s phm mi gii thiu hay ging dy cho
sinh vin. Chng hn, mt s PPDH theo d n, dy hc theo phng php BTNB, trin
khai dy hc theo m hnh trng hc Vit Nam mi (VNEN),... c cc trng
trng ph thng trin khai trc ri sau mi vn dng hay trin khai cho trng s
phm; Hoc c nhng vic cc trng ph thng trin khai rt mnh v hiu qu nhng
cc trng s phm ang gp kh khn. Chng hn, h thng "Trng hc kt ni", d
kin cui nm nay s kt ni hng trm ngn GV trn ton quc, cng trao i chuyn
153
mn hay tham gia cc kha hc trc tuyn...trong khi, cc trng s phm, vic t chc
cho sinh vin hc trc tuyn mt s mn chung vn ang l kh khn.
2. Nhng yu cu t ra i vi o to v bi dng gio vin
T thc t v ang din ra trng ph thng v yu cu i hi ca cng cuc
"i mi cn bn v ton din gio dc", cn phi i mi mnh m o to v bi dng
GV:
2.1. i vi o to gio vin
Mt l, chuyn TGV theo chun kin thc, k nng sang TGV theo hng pht
trin nng lc. Cn c vo Chun nng lc ngh nghip i vi GV tiu hc, trung hc,
b sung thm mt s nng lc cn thit cho DHTH, DHPH c cp mc 1.3 trn,
xy dng cc chun u ra i vi o to c nhn s phm; Trn c s chun u ra
xy dng cc chng trnh o to thch hp. C th tham kho TGV theo nng lc
ca mt s nc nh c, Anh, Php, Hoa K, cc nc Chu nh Nht Bn, Hn
Quc,...
Hai l, xy dng chng trnh o to theo hng tch hp, SV sau khi ra trng
c th dy hc tch hp mt s mn cng lnh vc nh: cc mn khoa hc t nhin, cc
mn khoa hc x hi v nhn vn; cc mn ngoi ng, tin hc, cng ngh; cc mn ngh
thut (m nhc, M thut, kin trc, thit k, ha, in n...). GV o to c nhn s
phm c th ng lp dy nhiu lp ph thng. Chng hn c ngi dy c t lp 1
n lp 9, hoc c ngi dy c t lp 6 n lp 12; Thc t nhiu sinh vin tt nghip
i hc s phm v ging dy trng THCS, khi , sinh vin rt lng tng trong vic
phi dy mn khc ngoi chuyn mn c hc trng.
Nu o to theo hng ny, cc kin thc s phn ra theo khi, nh: khi kin thc
chung, khi kin thc c bn, khi kin thc tm l, t duy sng to, v khi kin thc
nghip v s phm; cn ch trng cc PPDH v KTG pht trin nng lc v phm cht
hc sinh; Cn thit trang b v phng php lun sng to v i mi cho SV s phm,
sau ny h truyn li t duy sng to cho HS.
Ba l, vic TGV gn vi thc tin cc trng ph thng. Trng s phm phi
kt ngha vi mt s trng ph thng; sinh vin nm th ba, th t phi tham gia SHCM
vi mt t chuyn mn thuc mt trng ph thng bng hnh thc trao i trc tip hoc
thng qua h thng "Trng hc kt ni". Cc nhm sinh vin, khi c th trao i, hc
tp, tp hun chuyn mn thng qua ti khon c trng kt ngha cung cp; Vic kin
tp v thc tp nghip v s phm khng ch trng THPT m c trng THCS cho
sinh vin s phm cc mn.
Bn l, trong xu th a dng v giao quyn ch ng hn cho GV nh: mt chng
trnh c nhiu b sch gio khoa, xy dng chng trnh gn vi c im a phng...
th vic ging dy v Pht trin chng trnh cho sinh vin l rt cn thit.
Trng s phm phi trin khai mnh m v E-learning, thng qua vic hp tc vi
mt s doanh nghip CNTT trin khai cc hot ng trao i chuyn mn gia cc
154
ging vin v sinh vin trong trng, v sinh vin cc trng s phm trong ton quc,
nh cch lm ca B GD&T.
Nm l, mc d trng ph thng trin khai nhiu vn nhanh hn, nhng thiu
mt l lun vng chc, nhiu khi trin khai theo kiu "phong tro". Bi vy, trng s
phm phi ng vai tr dn dt v cng vi trng ph thng trin khai cc vn gio
dc vi mt c s l lun vng chc.
i mi cn bn, ton din gio dc v o to khng phi l nhn rng mt m
hnh, m trn th gii cng nh Vit Nam ang pht trin nhng m hnh gio dc tt. V
vy, cc trng s phm cn mnh dn xy dng nhng m hnh gio dc hay phng
php s phm mi trn c s nh hng gio dc ca ng v Nh nc. Trong ti
nghin cu "Gio dc ph thng min Nam giai on 1954 -1975", PGS.TS. Ng Minh
Oanh v nhm nghin cu thuc Vin Nghin cu gio dc cho bit: bt u t nm 1966,
trng Trung hc Kiu mu Th c, thuc i hc S phm Si Gn xy dng v
th nghim ging dy chng trnh "Trung hc tng hp". Chng trnh ny c th
nghim n nm 1973, B Quc gia gio dc thng qua v trin khai cho hng trm
trng. Nh vy, trng s phm trong trng hp ny li ng vai tr i u trong i
mi gio dc.
2.2. i vi bi dng gio vin
Trn c s chng trnh gio dc ph thng do B GD&T ban hnh, cc trng s
phm cn bin son ti liu bi dng gio vin da vo chng trnh, ch khng da vo
SGK. T , ch ng v phi hp vi cc s GD&T trong vng bi dng GV v
cch xy dng cc chuyn , chuyn hay ti liu ging dy da vo chng trnh c
tham kho ti liu khc nhau, khng ph thuc vo b SGK.
Bin son cc ti liu v DHTH v DHPH ph bin, trang b cho i ng GV ph
thng l lun v thc tin DHTH v DHPH. Nhng ti liu ny cn vit di dng cm
nang, thc hnh GV d vn dng, trnh hn lm, l thuyt. y mnh hnh thc ELearning, xy dng thnh cc bi ging a ln mng Internet (ging nh Trung tm hc
liu thuc Trng HSP H Ni ang lm hin nay), phc vic vic t hc, t bi
dng ca GV.
3. Kt lun
Vic i mi dy v hc trng trung hc trong thi gian qua theo hng DHTH
v DHPH, mc d gp rt nhiu kh khn, nh: chng trnh hin hnh theo nh hng
ni dung, ch yu l cung cp kin thc v k nng, nhng yu cu i mi phi hng
n pht trin nng lc HS; GV cha c hc/tp hun v chng trnh, nhng i mi
yu cu GV phi xy dng cc ch v chuyn ; i mi yu cu GV tham kho
nhiu ngun ti liu ngoi SGK b sung cho bi dy, trong khi thi c vn ch trng ch
yu vo cc kin thc SGK,... nhng qu trnh i mi trn cng mang li kt qu
bc u ng trn trng, l: (1) Kt qu nh gi PISA nm 2012 ca T chc OECD
cho thy, hc sinh ph thng Vit Nam ng v tr cao trong bng xp hng ca chng
trnh vi 65 nc v vng lnh th tham gia; (2) Thnh tch cc k thi Olympic quc t v
khu vc, thi Intel ISEF nm 2014 ca HS Vit Nam t cao nht t trc n nay k c s
155
lng v cht lng gii... Nhng im sng ny mang li nim tin cho chng ta trong
cng cuc i mi gio dc.
Tuy nhin, cht lng ca mt nn gio dc trc ht ph thuc vo cht lng ca
i ng GV v cc cuc ci cch gio dc lun ph thuc vo ch mun thay i ca
ngi GV. Raja Roy Singh, mt nh canh tn gio dc n nhn mnh Khng mt h
thng gio dc no c th vn cao qu tm nhng gio vin lm vic cho n. V vy,
o to v bi dng GV phi tr thnh chin lc ca quc gia o to ngun lc cho
nn gio dc, trong , trng s phm phi l nhng "u tu" ca chin lc ny.
TI LIU THAM KHO
1. Phm Th Kim Anh (2012). o to v bi dng GV nh th no p ng yu
cu dy hc tch hp trong chng trnh gio dc ph thng sau nm 2015. K yu Hi
tho khoa hc: Dy hc tch hp - dy hc phn ha trong chng trnh gio dc ph
thng, B Gio dc v o to, TP.HCM, thng 11/2012;
2. H S Anh (2013). Tm hiu kim tra nh gi hc sinh v i mi kim tra, nh
gi hc sinh theo hng tip cn nng lc. TC khoa hc HSP TP.HCM, s 50, 9/2013
3. B GD&T (2012). Thng t s 38/2012/TT-BGD&T ngy 2/11/2012 v ban
hnh Quy ch thi nghin cu khoa hc, k thut cp quc gia HS trung hc c s, trung
hc ph thng. H Ni, 2012;
4. B GD&T (2013). Cng vn s 3535 /BGDT-GDTrH, hng dn trin khai
thc hin phng php Bn tay nn bt v cc PPDH tch cc khc. H Ni.
5. B GD&T (2014).Cng vn s 80/KH-BGDT ngy 25/02/2014 ban hnh k
hoch T chc thc hin i mi sinh hot chuyn mn (SHCM) trong trng ph thng
v trung tm GDTX; Cng vn s 4188/BGDT-GDTrH ngy 7/8/2014 v vic hng
dn cuc thi Vn dng cc kin thc lin mn gii quyt cc vn thc tin v cuc
thi Dy hc theo ch t chn; Cng vn s 5555/BGDT-GDTrH v vic hng dn
SHCM v i mi PPDH v kim tra nh gi (KTG); t chc v qun l cc hot ng
chuyn mn ca trng trung hc/trung tm GDTX qua mng.
6. B GD&T (2013). Cng vn s 3535 /BGDT-GDTrH, hng dn trin khai
thc hin phng php Bn tay nn bt v cc PPDH tch cc khc.
7. V nh Chun (2012). Bo co tnh hnh v t chc kt qu Hi thi sng to
khoa hc, k thut dnh cho hc sinh trung hc. Ti liu hi tho: T chc hot ng
nghin cu khoa hc v k thut cho hc sinh trung hc. B GD&T, Hi Phng, 2012;
8. Phan Dng (2010). Phng php lun sng to v i mi. NXB Tr, 2010.
9. Trn Kiu (2012). Mt s nhn xt v qu trnh pht trin chng trnh gio dc
ph thng Vit Nam t nm 1945 n nay. K yu Hi tho: "Tng kt nghin cu gio
dc ph thng ca Vit Nam v mt s nc trn th gii, xut hng nghin cu tip
theo i mi chng trnh gio dc ph thng sau nm 2015 ca Vit Nam". B
GD&T, H Ni, thng 11/2012.
10. Ng Minh Oanh & cng s (2012). Gio dc ph thng min Nam giai on
1954-1975. K yu Hi tho: "Tng kt nghin cu gio dc ph thng ca Vit Nam v
mt s nc trn th gii, xut hng nghin cu tip theo i mi chng trnh
gio dc ph thng sau nm 2015 ca Vit Nam". B GD&T, H Ni, thng 11/2012
156
Tch hp gio dc gi tr vn ha truyn

thng trong dy hc tc phm vn hc
Vit Nam thi trung i trng
trung hc ph thng
TS. Dng Thu Hng *
1. Tm quan trng ca dy hc tch hp trong dy hc tc phm vn hc Vit

Nam thi trung i
Hin nay trn th gii, bn cnh cc tro lu dy hc (DH) hin i nh DH theo mc
tiu, DH phn ho, DH tng tc; DH tch hp ang dn tr thnh mt tro lu s phm
chim nhiu u th... Vit Nam, bn d tho Chng trnh THPT, mn Ng vn, nm
2002 do B GD&T bin son xc nh: Ly quan im tch hp lm nguyn tc ch
o t chc ni dung chng trnh, bin son SGK v la chn cc phng php
ging dy (1). Hn na, Nguyn tc tch hp phi c qun trit trong ton b mn
hc, t c vn, Ting Vit n Lm vn; qun trit trong mi khu ca qu trnh dy
hc; qun trit tromg mi yu t ca hot ng hc tp; tch hp trong chng trnh; tch
hp trong SGK; tch hp trong phng php dy hc ca GV v tch hp trong hot ng
hc tp ca HS; tch hp trong cc sch c thm, tham kho (2). Nh vy, vn cp
thit ang t ra l phi tip cn, nghin cu v vn dng DH tch hp vo chng trnh
ng vn nh trng PT nhm p ng yu cu i mi.
Bn cht ca mi tc phm vn hc chn chnh xt n cng l nhng vn ca
cuc sng v con ngi bi vn hc l nhn hc, vn hc l cuc sng... V vy, so
vi cc mn khc, mn Vn rt thun li cho vic lng ghp gio dc gi tr vn ha
truyn thng cho hc sinh trong tng gi hc. Trong khi , chng trnh o to v
phng php ging dy mn Vn hin nay v c bn cn nhiu hn ch nh: nng v l
thuyt, cha gn vn chng vi cuc sng, khng pht huy c tnh tch cc ch ng
ca sinh vin, hiu qu gio dc cha cao c bit, chim mt dung lng kh ln v
l b phn rt quan trng trong chng trnh Ng Vn THPT nhng phn vn hc Vit
Nam trung i xuyn sut 10 th k vi nhiu thnh tu rc r cha thc s pht huy
c tm quan trng ca n. Thc t cho thy, vic ging dy cc tc phm vn hc Vit
Nam trung i trng THPT gp khng t kh khn. V pha gio vin, do tui i v
vn kin thc, vn vn ha, vn hc thi trung i hn ch dn n tnh trng khng t
*
Khoa Ng vn Trng i hc S phm i hc Thi Nguyn
157
gio vin hin i ha tc phm, p t cch cm cch hiu ca ngi hin i vo

tc phm ca mt thi xa, hoc qui tt c ni dung t tng vo cc gi tr yu nc,
nhn o mt cch chung chung, khng thuyt phc. V pha hc sinh, do tc ng ca
i sng vn ha x hi a phng tin, phn ln hc sinh khng hng th khi hc cc tc
phm c xa vi hng lot t ng kh hiu, h tm l, thm m, vn ha xa l vi hin
thc... V vy, cu hi lm th no mt gi dy hc vn trung i tr nn sinh ng, th
v v c ngha thit thc vi cuc sng thc ti hm nay vn cha c li p.
Trong xu th ton cu ha hin nay, th gii v ang tr thnh mt ci lng ton
cu global village v mi phng din (3). Ring bnh din vn ha, ton cu ha lm cho
nhn loi trn khp th gii tr nn ging nhau hay khc nhau hn, l cu hi thng
c t ra trong cc cuc trao i v ton cu ha vn ha. Khng th ph nhn mt s
tht trong thc t hi nhp ngy nay, mt s gi tr vn ha truyn thng ang dn b mai
mt v mt i. Trong khi , vi c trng tm sinh l la tui, hc sinh PT c xu hng
chy theo ci mi, rt d b kch ng n t tng, tnh cm cng nh hnh vi. Trn thc
t, khng t hc sinh ang lng qun cc gi tr vn ha truyn thng, c li sng tiu cc,
sng bi vn ha ngoi lai V vy, vic gio dc gi tr vn ha truyn thng c cc
nh vn gi gm trong cc tc phm vn hc thi trung i l vic lm quan thit, gip
cho th h tr - nhng ch nhn ca tng lai t nc c tm, ti tip bc cha
ng. y chnh l ci ngun sc mnh ca dn tc ta trong bi cnh chin tranh vn
ha, xung t vn minh, vn sc tc v tn gio hin nay.
Mt khc, y cng l mt phng n tch cc nhm i mi chng trnh o to
v phng php ging dy mn Vn trong trng PT. Vi mi gi hc vn trung i, hc
sinh khng ch tip cn c ci hay ci p ca h thng ngn ng, nhn vt, cu trc tc
phm m cn thm tha sc sng/gi tr lu bn v thit thc ca cc gi tr vn ha
truyn thng ca dn tc; gp phn a vn chng v gn cuc sng v gp phn i
mi gio dc cn bn v ton din theo ngh quyt TW8.
2. Mt s ch vn hc trung i mang m gi tr vn ha truyn thng
2.1. Yu nc, yu c lp t do
Do hon cnh lch s c bit, vn hc thi trung i lun gn b mu tht vi vn
mnh t nc, c bit l gn vi cc cuc chin tranh v quc ngay t khi mi ra i.
y l nguyn nhn chnh to nn ch ngha yu nc mt ni dung ln, xuyn sut qu
trnh tn ti v pht trin ca vn hc trung i Vit Nam. N gn lin vi t tng trung
qun i quc v khng tch ri truyn thng yu nc ca dn tc ta. Biu hin ca ch
ngha yu nc trong vn hc trung i rt phong ph, a dng, c th nhn din qua mt
s phng din c th: thc c lp t ch, t cng, t ho dn tc, lng cm th gic,
tinh thn quyt chin quyt thng k th xm lc, t ho trc chin cng thi i, trc
truyn thng lch s, bit n, ca ngi nhng ngi hi sinh v t nc, tnh yu thin
nhin t nc
Vn quan trng trong dy hc ch yu nc, yu c lp t do ni trn trc
ht l vic gip hc sinh ng cm c vi tc phm, thm thu c thng ip m cha
ng gi li cho th h sau. T c thc k tha v pht huy gi tr truyn thng yu
158
nc trong bo v c lp ch quyn cng nh trong cc hot ng xy dng v pht trin

tng lai t nc mt cch thit thc, hiu qu, ph hp vi cuc sng ng i. Chng
hn, trong vn hc trung i, c kh nhiu nhng tc phm vit v sng Bch ng mt
dng sng lng danh vi nhng trn thy chin ln nht trong lch s chng gic ngoi
xm ca dn tc nh Bch ng giang ph (Trng Hn Siu), Bch ng hi khu
(Nguyn Tri), Bch ng giang (Nguyn Sng), Bch ng giang (Trn Minh Tng),
Hu Bch ng giang ph (Nguyn Mng Tun), y chnh l ngun t liu qu
gio vin vn khi dy tinh thn yu nc, tinh thn dn tc, nim t ho v ch bo v
ch quyn, lnh th thing ling ca T quc cho hc sinh trc hin tng gin khoan
Trung Quc xm phm tri php va qua. Khc ghi li qu kh ho hng ca dn tc,
khng nh tinh thn yu nc truyn thng trong thi i mi l nhng kin thc tch
hp thit thc, hiu qu trong dy hc vn trung i theo nh hng i mi hin nay.
2.2. Nhn i, khoan dung
Bn cnh ch yu nc, cc tc phm vn hc thi trung i thng tot ln ch
v tnh nhn i v lng khoan dung ca ngi Vit. Biu hin ca ch ny rt phong
ph, a dng: l lng thng ngi; ln n, t co nhng th lc bo tn ch p ln
con ngi; khng nh, cao con ngi (phm cht, ti nng, kht vng chn chnh v
quyn sng, quyn hng hnh phc, t do, kht vng v cng l, chnh ngha); cao
nhng quan h o c, o l tt p gia ngi vi ngi phng din ny, c th
ni, ch ngha nhn o ca ngi Vit tch hp c nhng gi tr nhn vn tch cc
t Nho, Pht, o t nc ngoi v xc lp c din mo ring l yu iu thin, ght
iu c, yu bn, ght th m khng khc t u tranh.
Gn y, nhng thay i v mi lnh vc trong thi k hi nhp ca nc ta v
ang h ca cho ci c, ci xu, s tha ha, s thp hn len li vo mi ng ngch cuc
sng. Tch hp gio dc lng nhn i, khoan dung trong gi dy hc vn trung i gp
phn xc lp v khng nh cc bc thang gi tr nhn vn truyn thng ca dn tc. Trn
c s , hc sinh c th nng cao nhn thc, rn luyn li sng lnh mnh, giu tnh cm,
bit s chia v sn sng tham gia vo cc hot ng tnh nguyn v mt x hi vn minh,
nhn i.
2.3. Hiu hc v tn s trng o
Dn tc Vit Nam vn coi trng s hc, ly s hc lm iu cn bn thc hin
o l lm ngi (nhn bt hc bt tri l, ngi khng hc nh ngc khng mi). Tri qua
my ngn nm dng nc v gi nc vi nhiu thng trm ca lch s, hiu hc l mt
truyn thng, l ngun sc mnh tinh thn lun c cao. Trong vn hc trung i, t
hnh nh danh nhn vn ha Nguyn Tri tay eo gm tay mm mi bt hoa, hay vua
L Thnh Tng Trng di canh cn c sch/ Ching x bng cha thi chu, cho
n Tam Nguyn Yn vi 9 k thi chnh l nhng chng tch sinh ng ca tinh
thn hiu hc truyn thng.
Truyn thng hiu hc cn c tch hp trong dy hc vn hc trung i bi n c
mt ngha ht sc ln lao. Ngi xa khng nh mi s thnh cng chnh ng u
phi nh hc hnh: Phi tr bt hng (Khng c tr tu th khng hng thnh - khng pht
159
trin bn vng), Phi cng bt ti (khng ngh nghip th khng c ti/ khng c c hi th
hin c ti nng). Nu khng c tinh thn ham hc hi, thch hiu bit mt cch t
nguyn vi thc: Hc nhi bt ym, Hi nhn bt quyn (Hc khng bit chn, dy
ngi khng bit mi) v c thi lun coi trng s hc, coi trng ngi c hc: knh
thy mi c lm thy Nht t vi s, bn t vi s... th hc sinh s khng th c
ti tr v phm cht p ng yu cu hin i ha t nc trong xu th hi nhp si
ng ngy nay.
2.4. Yu lao ng, sng to
L mt nn vn hc tr, ra i sau, vn hc trung i Vit Nam khng pht trin
t thn, t nhin m b nn vn hc "gi" tc ng, chi phi dng nh ton din v quyt
nh. Ngoi gi tr ni dung t tng, hc vn thi trung i ng thi hiu c hnh
trnh gian nan m cc th h tc gi vn hc trung i tng nh vic la chn, tip bin
vn t, ngn ng, th loi, thi liu, vn liu t nn vn hc gi c c nhng ma
vng bi thu. Qu trnh lao ng gian kh v y sng to ca cha ng ta trong vic xy
dng nn vn hc trung i Vit Nam m bn sc dn tc cn c trn trng, yu
qu v truyn li cho cc th h hc sinh ngay trong cc gi hc trong nh trng PT.
2.5. Lc quan, yu i
Ni n nhng gi tr vn ha truyn thng khng th khng k n tinh thn lc
quan, yu i ca ngi Vit. T xa, ng cha ta sng rt cc kh, gp mun vn gian
trun, th thch nhiu khi tng nh khng th vt qua ni, vy m li rt lc quan, yu
i, tin tng vo tng lai v lun hi vng s c mt cuc sng tt p hn. Li khuyn
ca Lc Vn Tin vi Hn Minh sau khi chnh bn thn gp rt nhiu trc tr Lc h cn
c lc nn/Khuyn ngi hy gi cho bn tho ngay chnh l bi ca khng ng lng ca
ngi Vit. iu ny cn th hin r trong kt cu ba phn Gp g - Tai bin on vin
ca th loi truyn th Nm dn tc Tinh thn lc quan, yu i cn gip cho ng cha
ta rn luyn ch kin cng trong lao ng, trong chin u chng thin nhin v k th,
c ch vn ln trong mi hon cnh. qu l nhng gi tr tinh thn ng qu ca cha
ng truyn li cho th h sau.
Tm li, dn tc Vit Nam c nhng gi tr o c truyn thng ng trn trng v
t ho nh vy. N l ci ngun sc mnh ca dn tc ta. Tuy nhin, phi tha nhn rng
nhng gi tr o c y khng phi l hng s bt bin trong sut tin trnh lch s, nht
l vo th k hi nhp v pht trin hin nay. Lm th no pht huy c cc gi tr
o c ng qu trong thi i mi nhiu c hi nhng cng ng trc nguy c mai
mt v bin i vn ho ang l vn t ra cp thit hm nay.
3. Mt s xut
3.1. V pht trin chng trnh DH vn hc trung i theo hng tch hp:
c th tch hp gio dc gi tr vn ha truyn thng trong DH tc phm vn hc
thi trung i, chng trnh SGK cn thit k theo h ch nu trn. Mi ch c phn
khi qut, gii thiu chung v c nhng im nhn cn thit bng mt s tc phm tiu
160
biu theo tin trnh pht trin ngi hc d hnh dung v c th lin h, so snh khi i
su vo vn c th cc giai on vn hc khc nhau.
L mt b phn quan trng ca vn hc Vit Nam, vn hc thi trung i c mi
lin h cht ch vi vn hc dn gian v vn hc hin ng i. Pht trin chng trnh
phn vn hc trung i cn ch n tnh lin thng, tng tc vi cc yu t cng h
thng c c ci nhn xuyn sut c tin trnh lch s vn hc dn tc.
3.2. V quan im tch hp
Tch hp c hiu l s phi hp cc tri thc gn gi, c quan h mt thit vi
nhau trong thc tin, chng h tr v tc ng vo nhau, phi hp vi nhau nhm to
nn kt qu tng hp nhanh chng v vng chc (4). Nhm lm sng ln nhng gi tr
vn ha truyn thng trong dy hc tc phm vn hc Vit Nam thi trung i, gio vin
phi vn dng mt cch tng hp, nhun nhuyn nhiu tri thc lin quan nh lch s, vn
ha, t tng, (yu t ngoi vn bn) soi sng cho cc kt qu phn tch t bn trong
vn bn.
Dy hc tch hp cn khai thc trit quan im ly HS lm trung tm, tch cc
ho hot ng hc tp ca HS trong mi mt, mi khu ca qu trnh dy hc; tm mi
cch pht huy nng lc t hc, nng lc sng to ca HS. Tuy nhin, ngha ca tc phm
vn hc khng ch ph thuc vo sng to ca nh vn, m cn ph thuc vo ngi
tip nhn. V vy, cn c nh hng ng ngi hc c th tm ra cc gi tr vn ha
truyn thng bao cha trong cc tc phm v hn th l bit vn dng cc gi tr cho
ph hp vi bn thn trong nhng hon cnh c th.
3.3. V phng php tch hp
Dy vn l c mt ngh thut. Dy vn theo hng tch hp i hi phi nhun
nhuyn, cng phu v sng to hn trnh tnh trng lp ghp c hc, phn tc dng gio
dc. Di y l 3 phng php c bn c th vn dng trong tch hp gio dc gi tr
vn ha truyn thng trong gi vn trung i nh trng PT.
Phng php nu vn : Trn c s vn dng kin thc lin ngnh, a ngnh,
ngi dy phi nu c vn nhm khi dy trong tm tr ngi nhng lin h, lin
tng, so snh gia gi tr vn ha truyn thng trong tc phm vi vn sng, vn vn ho
v s tng tri ca c nhn mnh. T , ngi hc c c nhn thc, s cng hng,
cng cm gia thng ip m nh vn gi gm vi tm hn, tnh cm c nhn. S cng
hng v tc ng qua li s to nn nhng lp ngha mi cho vn bn ngh thut. Qua
, pht trin c t duy bin chng v hnh thnh nng lc gii quyt vn cho hc
sinh.
Phng php i thoi: Chng ti tn thnh kin ca GS. Trn nh S: i
thoi khng ch l mt t tng trit hc m cn l mt sch lc trong gio dc. Thy
khng c dng quyn uy p t cho hc tr m nn thu ht s hp tc (5) bi Chn
l khng ny sinh v khng nm trong u mt con ngi ring l, n ny sinh gia nhng
con ngi ang cng nhau i tm chn l v trong qu trnh giao tip T gia h vi
nhau (6). Trong i thoi, trn c s khi qut, kt hp quan nim/ kin ca mnh vi
161
ca ngi khc v mt vn no , ch th i thoi pht trin c cc k nng chng

minh, lun gii, thuyt trnh mt cch ci m, dn ch. ng thi, c lng nghe nhng
quan nim, nhng im nhn, cch l gii v ging iu khc v vn mnh t duy
su, hc sinh s c pht trin ng thi nhiu nng lc v k nng sng bn cnh nhng
tri thc cn t.
Cc gi tr vn ha truyn thng vi nhiu kha cnh a dng, phong ph v kh
phc tp trong th i snh vi vn ha hin i, vi vn ha ngoi lai rt cn c t
trong cc cuc i thoi trc tip, nhiu chiu. Ch khi , mi tri thc cng nh nhn
thc ca ngi hc mi y hn, chnh xc hn, ph hp hn, trnh c s ng nhn
v c on. Bng cch , ngi hc c pht huy tnh ch ng, sng to mt cch ti
a v ton din.
Phng php sm vai/ng sng to vi tc gi: y l phng php pht huy tnh
tch cc ch ng v sng to ca ngi hc; ch trng khai thc mi quan h gia ngi
hc vi SGK ni ring cc phng tin truyn thng hin i ni chung. V d, gio
dc gi tr yu nc, yu c lp t do, ngi dy c th gi cho lp bin kch v cng
din Ho kh ng A. lm c vic , hc sinh buc phi ch ng tm c t
liu tham kho, hc hi cch chuyn th kch bn t vn bn vn hc; phi ch ng
xem phim, xem kch lin quan hc cch phc trang, din xut
4. Kt lun
Nhng gi tr vn ha truyn thng ca dn tc c kt tinh trong cc tc phm vn
hc thi trung i l mt nhn t quan trng trong tin trnh lch s xy dng v pht trin
t nc bao i nay. Tch hp ni dung gio dc gi tr vn ha truyn thng trong dy
hc vn l mt vic lm thit thc gp phn i mi gio dc ni ring, thc hin chin
lc xy dng con ngi mi, duy tr mc tiu pht trin n nh v bn vng cho t
nc trong k nguyn hi nhp.
Tuy nhin, do trnh c hn, tt c nhng kin xut ca c nhn nh nu trn
khng trnh khi s ch quan, hn ch. Rt mong nhn c gp v trao i ca cc
chuyn gia gio dc v nhng ngi c cng tm huyt i mi gio dc, nht l phn
vn hc trung i trong trng PT. Trn trng cm n!
TI LIU THAM KHO
(1), (2), (4). B GD&T (2002), Chng trnh THPT, mn Ng vn, Tr.27, 40, 27.
(3). Jurgen Osterhammel & Niels P. Petersson (2003), Globalization: A Short
History, translated by Dona Geyer, Princeton University Press, USA
(5). Trn nh S (2009), Con ng i mi cn bn phng php dy hc vn,
Bo Vn ngh s ra ngy 07/3.
(6). Trn nh S (2008), L lun v ph bnh vn hc, Nxb Gio dc, H.
162
Gio dc gi tr di sn vn ha trong dy
hc a l trng trung hc ph thng
TS. Nguyn Phng Lin * v CN. Trn Vit Tng **
Tm tt
Gio dc di sn vn ha l mt cch nhc nh v qu kh nhng gi tr ca di sn
vn ha thm su vo tm khm tng con ngi v ton cng ng. Trong dy hc a l,
di sn vn ha c ngha quan trng v l mt trong nhng phng tin dy hc a dng
sng ng. n cha trong di sn l nhng gi tr lch s, vn ha, khoa hc, c lu
truyn t th h ny qua th h khc nn n c kh nng tc ng mnh ti tnh cm, o
c, ti vic hnh thnh nhn cch ca hc sinh. Ni dung bi bo cp ti gi tr di sn
v vic gio dc gi tr di sn vn ha trong dy hc a l trng Trung hc ph thng.
T kha: Di sn vn ha, Gio dc di sn vn ha, a l, Hnh thc t chc dy
hc di sn.
1. t vn
Bt k dn tc no cng c qu trnh lch s pht trin ring ca mnh, ng thi sn
sinh ra gi tr vn ha dn tc v chnh gi tr vn ha lm nn din mo, ct cch
ring ca mi dn tc to nn s phong ph a dng cho nn vn ha chung ca nhn
loi. Thc t ngy cng khng nh vai tr to ln ca di sn vn ha dn tc i vi qu
trnh pht trin ca x hi. Mt quc gia khng th pht trin bn vng nu thiu mt nn
tng vn ha ni sinh, nu cc gi tr di sn vn ha b mai mt hoc khng c gi gn,
pht huy ng n, c hiu qu.
Gi tr ca di sn vn ha ni chung, di tch v danh thng ni ring l v cng to
ln, song iu quan trng hn c l vic bo tn v pht huy nhng gi tr ca n nh th
no pht trin mang tnh bn vng trong giai on hin nay mi chnh l vn cn
c c bit quan tm ng mc ca cc ngnh, cc cp, nht l nhng ngi lm cng
tc qun l v gio dc vn ha hin nay.
Vn bo tn cc di sn vn ho ca dn tc lun i cng vi gio dc, trong
gio dc di sn vn ho l mt phn khng th thiu trong chng trnh gio dc ph
thng. Mn a l l mn hc c ni dung phong ph c v t nhin, dn c v x hi,
thng qua ni dung mn a l gio dc cho hc sinh tnh yu qu hng t nc, trong
c bit ch n gio dc gi tr di sn. Tnh yu qu hng t nc phi c bt
ngun t tnh yu i vi s vt, hin tng gn gi, thn quen ni xm, lng ca mnh v
chng ta ch thc s yu chng khi hiu bit su sc v chng. Chnh v vy, vic gio dc
* Khoa a l - i hc S phm - i hc Thi Nguyn
** Hc vin cao hc a l K21
163
di sn vn ha to iu kin cho th h tr tm hiu v nh gi ng tim nng ca cc

iu kin t nhin, ti nguyn thin nhin ca t nc, t gip hc sinh hiu ng gi
tr ca di sn.
Hin nay, vic gio dc di sn vn ha trong mn a l ngy cng c p dng
rng ri di nhiu hnh thc t chc v phng php dy hc khc nhau. vic gio
dc di sn cho hc sinh t c hiu qu, i hi ngi gio vin phi xy dng c
cc chng trnh, k hoch gio dc sinh ng vi nhng mc tiu c th th ni dung v
hnh thc hot ng s b ch v ph hp vi nhu cu ca hc sinh.
2. ngha ca di sn vn ha i vi dy hc a l cho hc sinh THPT
Trong iu 1 ca lut Di sn vn ha: Di sn vn ha gm di sn vn ha vt th
v di sn vn ha phi vt th, l sn phm tinh thn, vt cht c gi tr lch s, vn ha,
khoa hc c lu truyn t th h ny qua th h khc nc Cng ha x hi ch ngha
Vit Nam [3, 12].
Di sn vn ha c chia thnh: Di sn vn ha vt th v di sn vn ha phi vt th.
Di sn vn ha vt th l: Di sn vn ha vt th l nhng sn phm vt cht c gi
tr lch s, vn ha, khoa hc c lu truyn lu i trong i sng ca cc dn tc, bao
gm cc di tch lch s - vn ha, cc cng trnh xy dng kin trc, m thut, cc danh
lam thng cnh, cc di vt, c vt, bo vt quc gia [3, 13].
DSVH phi vt th l sn phm tinh thn gn vi cng ng hoc c nhn, vt th v
khng gian vn ha lin quan, c gi tr lch s, vn ha, khoa hc, th hin bn sc ca cng
ng, khng ngng c ti to v c lu truyn t th h ny sang th h khc bng truyn
ming, truyn ngh, trnh din v cc hnh thc khc [3, 14].
Di sn vn ha, d di dng vt th hoc phi vt th u c th s dng trong qu trnh
gio dc, dy hc di hnh thc to mi trng; to cng c hoc l ngun cung cp cht liu
xy dng ni dung dy hc, gio dc.
H thng cc di sn vn ha ng vai tr nh l ngun tri thc, l phng tin dy
hc. Tuy nhin, qu trnh dy hc cc di sn ny cn cha c quan tm hoc nu c
thng mang tnh t pht. V vy, vai tr v th mnh ca nhng di sn vn ha cha
c khai thc ng mc s dng trng dy hc v cc hot ng gio dc ca nh
trng.
Di dng cng c, thit b dy hc, di sn vn ha gip cho qu trnh hc tp ca hc
sinh tr nn hp dn hn, hc sinh hng th hc tp v hiu bi su sc hn, pht trin t duy
c lp sng to, gio dc t tng, o c cho hc sinh. Di sn l mt ngun nhn thc,
mt phng tin trc quan qu gi trong dy hc ni ring, gio dc ni chung. V vy, s
dng di sn trong dy hc trng ph thng c ngha ton din:
Vic s dng di sn trong dy hc tc ng ln n t tng tnh cm ca hc sinh.
Khi c tm hiu, tip cn v tri nghim thc t, cc em s c nng cao hiu bit vi
nhng di tch ng thi c thi v hnh vi ng n c thc gn gi, bo tn v pht
huy nhng di sn vn ha ca qu hng. Vic s dng di sn trong dy hc gp phn y
164
mnh, hng dn hot ng nhn thc, kch thch hng th, gip hc sinh pht trin k
nng hc tp, t chim lnh kin thc.
Cc di sn vn ha, d l vt tht hay qua phim, nh, tranh v c s dng trong
dy hc, gio dc u gp phn nng cao tnh trc quan, gip ngi hc m rng kh
nng tip cn vi i tng, hin tng lin quan n bi hc tn ti trong di sn. Bn
cnh , di sn vn ha cng l phng tin quan trng gip hc sinh rn mt s k nng
hc tp nh k nng quan st, thu thp, x l thng tin qua t chim lnh kin thc cn
thit thu c trong qu trnh tip cn vi di sn; k nng vn dng kin thc lin mn
hc gii thch nhng hin tng, s vt c trong cc di sn vn ha.
3. Vai tr ca nh trng ph thng i vi vic gio dc di sn vn ha
Gio dc c coi l gii php mang tnh lu di v bn vng tn vinh v lu
truyn nhng gi tr v gi ca nhng di sn, di tch vn ha, lch s, l knh truyn thng
c tnh hiu qu cao nht. Thng qua nhng hot ng ngoi kha, nhng chng trnh
lng ghp trong cc mn hc, dn dn a nhng gi tr ct li, hn dn tc n tng
ngi ch tng lai ca t nc.
Nh trng ph thng va c trch nhim gio dc nng cao nhn thc cho hc sinh
v di sn vn ho, gp phn bo v di sn vn ho, va c trch nhim s dng di sn vn
ho dy hc. Vic s dng di sn vn ho dy hc va mang li nhng kt qu tch
cc, va c gi tr phng php gio dc kin thc ph thng theo quy nh ca chng
trnh, va nng cao nhn thc v trch nhim ca hc sinh i vi di sn vn ho.
Khi nim gio dc di sn c hm ngha rng hn, gm gio dc di sn vn ha (vt
th v phi vt th), di sn thin nhin; gio dc di sn vn ha cn bao hm c gio dc
truyn thng. Chng hn, gio dc di sn vt th l lm cho hc sinh nhn din v thc
hnh trong v v cc di tch, cc cng trnh kin trc, ta nh lch s, bo tng, cc phng
trng by, cc ni th t (nh cha, miu mo, nh th h, nh th cc tn gio), cng
vin, cc cnh quan v cc hin vt lch s hay hin vt vn ha. Tt c u l nhng im
di tch lch s rt qu hc sinh tri nghim. Nhng vn chnh l cung cp cht lng
tip cn gio dc nh th no v cc di tch lch s ny m thng qua gio dc c
nhng gi tr truyn thng lch s.
Vic gio dc di sn vn ha cho hc sinh c nh hng trc tip ti s hnh thnh
nhn cch, s pht trin ton din ca ngi hc. Gio dc trong nh trng l mt hot
ng mang tnh s phm, c tnh chuyn mn cao. Cc ni dung gio dc di sn trong nh
trng cn phi ch n tng la tui ca hc sinh. T c nhng hot ng gio dc
ph hp nhm pht huy tnh ch ng, sng to ca cc em, t chc cc hot ng hp
dn, sinh ng, ph hp vi tm l, sc khe v hng th ca hc sinh, nh: xy dng cc
chng trnh gio dc gip cc em tm hiu v cc gi tr ca di sn thng qua vic lm v
trnh chiu cc b phim khoa hc, ti liu v di sn vn ha, gip cho cc em c mt ci
nhn a chiu trong vic gn gi v bo v di sn.
4. Mt s hnh thc t chc dy hc gio dc gi tr di sn vn ha cho hc sinh
trong dy hc a l trng THPT
165
Trong thi i ngy nay, s pht trin nhanh chng, mnh m ca cc phng tin
thng tin i chng mang li nhiu hnh thc truyn tin, ph bin tri thc ht sc nhanh
nhy, tin ch v y hp dn, nhng nh trng vi vai tr gio dc c bit vn khng
h suy gim kh nng mang li cho hc sinh nhng thng tin, nhng tri thc chn thc,
ng tin cy v l th thng qua cc phng php, cc hnh thc dy hc tch cc.
Vic i mi phng php tip cn di sn thng qua cc hot ng trong v ngoi
gi ln lp gp phn gip cho hc sinh t ch, nng ng, sng to, khm ph - khng
theo m hnh hc thuc lng, hi p,thi chm im.
m bo vic s dng di sn trong dy hc a l trng ph thng ph hp,
kh thi v bn vng th ni dung la chn s dng trong dy hc v cc hot ng gio
dc cn c s linh hot v phi ph hp vi vn ha a phng v dn tc, ph hp vi
mi iu kin ca nh trng v mi i tng hc sinh. Quan nim dy hc l ly hc
sinh v hot ng hc lm trung tm, tn dng khai thc ngun hc liu ti ch l nhng
di sn vn ha gn gi, xung quanh mi trng sng, d hiu vi hc sinh v s dng
nhng kinh nghim v tri thc ca ngi a phng.
- Cu lc b yu a l: va to ra mt sn chi lnh mnh cho hc sinh, va cung
cp cho hc sinh nhng kin thc l th v a l. ng thi gio dc cho cc em tnh yu
thin nhin, yu qu hng t nc, gn gi v pht huy cc gi tr vn ha ca dn tc.
- T chc trin lm a l: yl hnh thc t chc trng by cc s vt, hin tng
a l hay cc sn phm khc nhau trong hot ng x hi ca hc sinh; ti mt a im
nht nh, nhm mc ch gii thiu, qung b n tt c cc hc sinh trong nh trng v
cng ng. Vic gn gi, bo tn v pht huy cc gi tr di sn vn ha, khng ch l hot
ng ct gi, bo v cho khi tht lc, mai mt ti sn, nhm mc ch gi gn bn sc
dn tc hoc t tn vinh dn tc, m cn cn phi lm cho cc di sn vn ha sng li, lm
cho cc gi tr tn ti trong i sng x hi hin i.
Hnh thc hot ng ny gip cc em tip cn vi di sn vn ho qua cc tranh nh,
mu vt. Qua y, cc em s c dp trao i nhng hiu bit ca mnh v di sn.
- T chc tham quan a l - tri nghim di sn:
Tham quan a l l mt hnh thc t chc dy hc ngoi lp gip hc sinh c hc
ngoi hin trng, thc t nh Nh bo tng, cc di tch lch s vn ha, lng ngh truyn
thng... Theo cc tc gi Nguyn c V v Phm Th Sen Tham quan c tc dng
nhiu mt i vi s pht trin ca hc sinh, cc em c iu kin tip xc trc tip vi cc
ni dung c hc trn lp nm bi hc c th hn, lin h thc t vi bi hc, pht
trin cc k nng, bi dng hng th hc tp... [5, tr.97].
Khuyn khch cc hot ng tri nghim ca hc sinh l c im ni bt ca
phng php gio dc tri nghim di sn. Phng php ny ch yu to ra nhiu hot
ng lin tip cho hc sinh khm ph tng bc, tng bc mt di sn. Hc sinh khng
phi hc thuc lng ngha hay gi tr ca mi di sn m cc em c rn luyn c quan
st, cch miu t hay cch phng vn cc ch th vn ha v di sn m cc em ang quan
tm. Cc em lm quen vi cc phng php nghin cu, thu thp, tho lun v x l
166
thng tin, trnh by bng phng thc a dng nh trin lm, thuyt trnh, bo tng, kch
nicc kt qu tm hiu ca mnh hay nhm mnh. S am m, ch ng khm ph s
dn cc em n s sng to. Thng qua hot ng tri nghim di sn, cc em hc sinh s
c rn luyn nhiu k nng sng. y l mt mi trng rn luyn k nng sng mt
cch b ch, thit thc, hp dn v sinh ng nht.
- Tin hnh bi hc ti ni c di sn: Bi hc l hnh thc t chc c bn ca vic
dy hc trng ph thng. Bi hc khng ch tin hnh trn lp m cn c th tin
hnh ni c di sn (thc a). Bi hc ti thc a c ngha rt ln i vi HS. Bi v
thc a ni c di sn l nhng du vt, mnh vn ca qu kh cn st li nn khi tin
hnh bi hc ni kho ti y tc l HS c quan st cc du vt, mnh vn ca qu
kh b sung, c th ho nhng kin thc cc em ang nghin cu. N gip cc em pht
trin tr tng tng, a dng ho hot ng nhn thc, gy hng th hc tp b mn.
Tin hnh hc ti thc a l phng thc dy hc gn vi i sng c tc dng nng cao
hiu bit v kin thc mn hc, v vn ho gio dc, lng yu qu hng, t nc, c
thm m cho cc em.
- T chc thi tm hiu v di sn: y l mt hot ng ngoi kho rt quan
trng, mt bin php thc hin gn nh trng vi i sng x hi, gip HS
c quan st trc tip, sinh ng cuc sng xung quanh nh l mt ngun kin
thc ngoi sch v. Hnh thc thc hin l cc cuc thi theo nhiu cch khc
nhau: Thi di dng sn khu ha, thi vit bi, thi hng bin
4. Kt lun:
Cc di sn vn ni chung, di sn vn ha ni ring c vai tr v cng quan trng
trong s pht trin ca x hi hin i. Tuy nhin, cc di sn thc s c ngha th vic
gi gn, bo tn cn c t ln hng u, cc di sn s c bo v tt nht khi mi
tng lp nhn dn u hiu c gi tr lch s, gi tr vn ha.... ca n. V vy, gio dc
gi tr di sn trong nh trng ph thng thng qua ging dy cc mn vn ha (trong
c mn a l) trong nh trng l vic lm thc s cn thit v c ngha thc tin.
Trong qu trnh dy hc a l, vic lng ghp ni dung kin thc gio dc di sn vo
trong mi bi hc, hoc t chc cc bui tham quan - ngoi kho s gip hc sinh c
tip cn mt cch gn hn vi di sn. Qua , gip pht trin hc sinh k nng t hc
tp, t chim lnh kin thc v kch thch hng th hc tp, t bit gi gn, bo tn
v pht huy bn sc vn ho dn tc.
TI LIU THAM KHO
[1]. B gio dc v o to (2012) di sn trong dy hc a l, UNESCO.
[2]. ng Vn c, Nguyn Thu Hng (2006), Phng php dy hc a l theo
hng tch cc, NXB i hc s phm..
[3] Lut Di sn Vn ha v vn bn hng dn thi hnh (2003), Nxb Chnh tr Quc
gia, H Ni.
[4]. Nguyn Dc, Nguyn Trng Phc (2010), L lun dy hc a l, NXB HSP.
[5]. Nguyn c V, Phm Th Sen (2004), i mi phng php dy hc a l
trng Trung hc ph thng, NXB Gio dc, H Ni.
[6]. Thi Duy Tuyn (2012), Phng php dy hc Truyn thng v hin i.
167
Pht trin nng lc t hc Ton

cho hc sinh lp 12 vi s h tr
ca in thoi di ng
Trnh Th Phng Tho*
Tm tt
Ni dung bi bo trnh by mt s kt qu nghin cu ban u v vic khai thc mt
s ng dng trn in thoi di ng gip pht trin nng lc t hc cho hc sinh lp 12
trong mn Ton.
T kha: Hc tp di ng; M-Learning; Nng lc t hc; T hc Ton.
1. t vn
Quan im dy hc tch hp l mt nh hng trong i mi cn bn v ton din
gio dc, l mt bc chuyn t cch tip cn ni dung gio dc sang tip cn nng lc
nhm o to con ngi c tri thc mi, nng ng, sng to khi gii quyt cc vn
trong thc tin cuc sng. Mc ch ca dy hc tch hp l hnh thnh v pht trin nng
lc ca ngi hc. Cc thnh phn tham gia tch hp l loi tri thc hoc cc thnh t ca
qu trnh dy hc. Ni dung dy hc theo quan im pht trin nng lc khng ch gii
hn trong tri thc v k nng chuyn mn m gm nhng nhm ni dung nhm pht trin
cc lnh vc nng lc nh nng lc chuyn mn, nng lc phng php, nng lc x
hi
Vi s pht trin nhanh chng ca cng ngh thng tin v truyn thng
(CNTT&TT), c mt s nghin cu ng dng CNTT&TT trong dy hc ni chung v
t hc ring trong my tnh in t c s dng nh mt cng c hu ch. Ngy nay,
vi s pht trin ca cng ngh, cc thit b k thut s cm tay vi c tnh ni tri l
tnh di ng ngy cng tr nn tinh xo. Vic khai thc cc thit b k thut s cm tay
trong gio dc o to m ra mt hnh thc hc tp mi: Hc tp di ng.
S dng MTT trong t hc khng cho php vic t hc c din ra mi lc, mi
ni, thm ch din ra ngay c khi ngi hc di chuyn nh vic s dng TD. Mt khc
nu s dng TD th vic tng tc gia GV vi HS, gia cc HS vi nhau s phong
ph, a dng v thn thin hn v TD nh gn d dng cho vic mang theo khi di
chuyn.
* Trng i hc S phm - i hc Thi Nguyn
168
Do vic khai thc mt s chc nng ca in thoi di ng (TD)- mt thit b

s cm tay ht sc ph bin trong vic pht trin nng lc t hc Ton cho HS lp 12
THPT l cn thit. Ni dung ca bi bo s cp n vn ny.
2. Ni dung nghin cu.
2.1. Nng lc t hc Ton v vn bi dng nng lc t hc Ton cho hc sinh lp
12 THPT
2.1.1 Nng lc t hc ton
Nng lc l mt thuc tnh quan trng ca nhn cch. Hin nay, khi nim nng lc
c cc nh tm l hc a ra theo nhiu hng tip cn khc nhau. Tuy nhin c th
nhn thy mt im chung cc hng tip cn l: Nng lc l kh nng thc hin
mt loi hot ng nht nh no ca con ngi v nng lc c hnh thnh, pht
trin v c th quan st c trong qu trnh con ngi gii quyt cc yu cu t ra.
Vi cch quan nim nh trn th ta c th quan nim nng lc t hc l nhng thuc
tnh tm l m bo thnh cng cho vic t hc ca mi c nhn.
Theo cc chuyn gia, nng lc t hc c th hin qua vic ch th t xc nh
ng n ng c hc tp cho mnh, c kh nng t qun l vic hc ca mnh, c thi
tch cc trong cc hot ng c th t lm vic, iu chnh hot ng hc tp v nh
gi kt qu hc tp ca chnh mnh c th c lp lm vic v lm vic hp tc vi
ngi khc [2].
Trong nng lc t hc Ton l iu kin tm l hot ng t hc Ton din ra.
Nu HS khng c nng lc t hc Ton th khng th c hot ng t hc Ton. Tuy
nhin, nu ch c nng lc t hc Ton m thiu cc yu t khc nh ng c, mc ch,
ch, hng th t hc th hot ng t hc Ton s khng din ra hoc c din ra nhng
khng t c hiu qu mong mun. Nh vy, nng lc t hc Ton khng ch l iu
kin tm l c hot ng t hc Ton m cn l mc ch ca hot ng t hc Ton.
iu cn lu l nng lc t hc Ton c hnh thnh v pht trin thng qua cc hot
ng t hc Ton.
Thc t t chc hot ng t hc Ton cho thy: kt qu t hc ph thuc vo nng
lc t hc ca mi HS. hot ng t hc ca HS t c mc ch, GV cn ch trng
bi dng pht trin nng lc t hc cho HS, chng hn c th s dng ng b cc bin
php s phm sau: ng c ha hot ng hc tp ca HS; pht trin cc k nng, thao tc
v hot ng tr tu ph hp vi nng lc t hc Ton ca HS; rn luyn nhng k nng
hc tp c bn ph hp vi nhim v t hc ca HS; t chc hot ng t hc hp l [1]
2.1.2. Vn bi dng nng lc t hc Ton cho hc sinh
Theo Nguyn Cnh Ton, Thi Duy Tuyn ([3], [4]), bi dng nng lc t hc
Ton cho HS, GV c th thc hin cc bin php sau:
(1) Khuyn khch HS ch ng trong vic xy dng k hoch t hc: GV yu cu
HS i chiu vn kin thc, k nng m bn thn tch ly c vi chun kin thc k
nng mn Ton t HS t xc nh mc tiu cng nh nhim v t hc mt cch c
169
th cho bn thn. Tip theo cn c vo qu thi gian v kh nng ca bn thn, HS s xy

dng k hoch t hc mt cch ph hp.
(2) nh gi cao kt qu lm vic c lp ca HS: Nng lc lm vic c lp ca
HS trong qu trnh t hc c th hin qua nhiu gc , v d: HS m hng dn v c
gng hon thnh bi tp; HS ch xem li gii hoc cu cu s gip ca GV v cc
bn sau khi c gng ht sc. HS khng ph thuc mt cch my mc vo cch gii
quyt vn c gii thiu trong HLT... Thc t cho thy, khi HS c lp t hc th
thng c xu hng mong mun c kim tra kt qu, cch gii quyt vn ca mnh
l chnh xc hay khng? Trong gi ging, GV cn khuyn khch HS a ra nhn xt kt
qu ca mnh v nh gi cao c v thc ln kt qu t hc ca HS trc lp tng
thm ng lc t hc cho HS.
(3) Yu cu HS phi thc hin cc thao tc phn tch, tng hp, so snh: GV cn ci
t trong nhim v t hc Ton cc yu cu i hi HS khi lm vic phi thc hin cc
hot ng t duy nh phn tch, tng hp, so snh... Mt khc, do HS c tip cn vi
nhiu ngun thng tin khc nhau nn HS phi thc hin vic so snh, tng hp... la
chn c cc cch gii quyt vn mt cch hp l nht.
(4) Yu cu HS thng xuyn nh gi s tin b ca bn thn: Ngoi nh gi ca
GV, HS cn phi thng xuyn thc hin vic t nh gi kt qu t hc ca mnh mt
cch t gic bng cc hnh thc:
- Thc hin cc bi tp, kim tra;
- Sau khi hon thnh cc bi tp c tr gip, HS phi tip tc gii quyt cc bi tp
trong SGK, SBT t kim tra thc cht vic nm v vn dng kin thc vo gii bi tp
ca mnh.
(5). Khuyn khch HS tranh lun v trnh by quan im ca mnh: Ngoi hnh thc
t chc cho HS tranh lun, trnh by quan im c nhn trn c s kt qu t hc trong
cc gi ln lp, GV cn khuyn khch HS tham gia tranh lun, bo v quan im ca
mnh.
2.2. Pht trin nng lc t hc Ton cho HS lp 12 THPT vi s h tr ca
TD.
2.2.1. Gp phn to ng c t hc cho hc sinh:
Vi s h tr h thng hc liu trn TD, nhim v t hc ca HS c thit k
v y thc mt cch linh hot di cc hiu ng a phng tin c tc dng nh n by,
lm ny sinh ng c t hc. Trong qu trnh t hc, HS lin tc c tip cn vi ngun
ti nguyn, thng tin h tr ng lc, ng ch gip HS ln lt hon thnh tng nhim
v mt, iu ny lm tng kh nng t tin cho HS HS tip tc xut hin ng c, mong
mun tip tc c kt ni, nhn nhim v mi. HS khng cn nhng khong thi gian
nhn ri vi nhng nhim v hc tp d dang m say m, khm ph t vn ny sang
vn khc v tip tc chim lnh tri thc mi vi s h tr ca ngi Thy o n mnh
di cc trang web.
170
V d ni dung ca m un Bi tp c
hng dn (trong h thng M-learning h tr
HS lp 12 t hc ton trn trang web
mlearningvn.com) bao gm cc bi tp c
thit k theo cu trc phn nhnh. Li gii
mi bi tp c chia thnh cc nh (mi
nh l mt thch thc v kin thc, k nng
i vi HS).
vt qua thch thc ny v chuyn
n chinh phc thch thc k tip bt buc
HS phi tr li ng ton b mt s cu hi
trc nghim. Trong qu trnh hon thnh
nhim v c quy nh trong thch thc,
nu HS gp kh khn bc no th c th
Hnh 1
kch chut xem li l thuyt, tham kho
cc gi , hng dn (hnh 1). Cc bi tp
m un ny khng c li gii trn vn, y . t nht HS cng phi bit lm theo cc gi
, hng dn chi tit hon thin li gii.
2.2.2. To iu kin gip HS thng xuyn nh gi s tin b ca bn thn
Vic nh gi kt qu t hc ca HS c th trin khai vi cc hnh thc quen thuc
vn c s dng trong dy hc Ton, tuy nhin im khc bit trong kim tra nh gi
kt qu t hc ca HS vi s h tr ca TD l:
- Vic nh gi kt qu t hc xy ra song song vi qu trnh t hc ca HS, c th:
Va t hc, HS va t tr li cc cu hi trc nghim t mnh nh gi v iu chnh
phng n t hc. Mt khc, kt qu t hc ca mi HS s c kim nh thng qua qu
trnh trao i, tng tc gia HS vi HS trong qu trnh t hc.
- Vic nh gi c thc hin t nhiu pha vo nhiu thi im k c vic nh
gi trc tuyn do GV, cc HS tham gia t hc v bn thn HS.
Trong qu trnh HS t hc, cn c vo mc tiu t hc, GV c th tip tc giao b
sung nhim v t hc cho HS qua phiu hc tp hoc qua h thng theo nh hng phn
ha, nng cao dn yu cu.
V d: Sau khi nm c l thuyt v tm hiu vic vn dng l thuyt vo gii
bi tp qua cc v d i km, HS bt u th sc mnh vi cc bi tp c hng dn, gi
cch gii quyt (hnh 2).
171
Hnh 2
Hnh 3
Sau khi tip tc cng c hon thin h thng tri thc phng php v nng cao cc
k nng vn dng kin thc vo gii bi tp, HS s t kim tra nh gi kt qu t hc ca
mnh bng vic ng nhp h thng cu hi trc nghim. Vi mi cu hi trc nghim, HS
phi gii quyt vn , bi tp ra giy nhp c c s chn phng n tr li.
Nu tr li ng, HS s tip tc c nhn mt yu cu mi, thng l mc kh
v yu cu cao dn (hnh 3).
Nu tr li khng ng, HS s nh vo s tr gip ca GV o. Tuy nhin, trong
trng hp ny, h thng khng a ra li gii nh cc bi tp c hng dn phn trn
m ch a ra cc gi cho HS cn phi c li phn no, nn xem li v d no... Nh
vy, HS s phi t mnh n lc hon thnh nhim v gii bi tp.
nng cao nng lc gii bi tp, sau khi hon thnh tt c cc bi tp di dng
bi tp c hng dn v trc nghim, HS s tip tc nghin cu hon thnh cc bi tp
c GV chn lc a vo (hnh 4).
2.2.3. Khuyn khch HS tranh lun v trnh
by quan im ca mnh
Vi s h tr ca M-learning, khi nim nhm
HS cng nhau t hc c m rng: Cc HS ny
khng nht thit phi cng mt lp, mt trng THPT
m s l tp hp cc HS ang c cng mt quan tm v
ng c mun tm hiu mt vn , cng tm cch gii
mt bi tp... Cc HS ny khng nht thit phi c mt
cng mt a im c nh m mi HS mt a
im khc nhau, thm ch cng khng nht thit phi
truy cp mng cng mt thi im.
Trong qu trnh t hc HS c th s dng din
n tm bn chia s, trao i nhng vng mc
trong hc tp. Vi hnh thc ny i khi ngi GV c
Hnh 4
172
th ng vai tr l mt HS chm ngi cho mt cuc tranh lun, gip HS c th th hin

quan im ca mnh (hnh 5).
Hnh 5
3. Kt lun.
iu kin thc tin Vit Nam hin nay hon ton c th m bo cho vic khai thc
mt s ng dng trn TD h tr HS t hc Ton v pht trin nng lc t hc Ton
cho HS, ng thi GV v HS v c bn c k nng khai thc cc ng dng trn TD
h tr cho vic dy hc v t hc.
Chng ti th nghim s phm vic thit k, bin tp ngun HLT (c ng
ti ti a ch mlearningvn.com) v s dng mt s chc nng ca TD h tr HS lp
12 t hc ton. Bc u mang li kt qu rt kh quan cho thy vic s dng mt s
chc nng ca TD h tr HS t hc Ton p ng y cc yu cu v t hc gp
phn nng cao cht lng t hc Ton cho HS. Trn c s chng ti ang tip tc th
nghim trn din rng khc phc mt s hn ch v ln mn hnh hin th, b nh...
ca TD qua pht huy c ht cc yu t tch cc ca m hnh M-Learning.
Mt khc, vic s dng mt s chc nng ca TD h tr HS t hc Ton cn gp
phn bi dng vic ng dng CNTT vo hc tp, cuc sng cho HS (y l mt trong
nhng k nng khng th thiu c ca con ngi lao ng trong th k 21).
TI LIU THAM KHO
[1]. Phm nh Khng (2006), Mt s gii php nhm pht trin nng lc t hc
ton ca HS THPT, Lun n tin s Gio dc hc.
[2]. Trnh Quc Lp (2010), Pht Trin nng lc t hc trong hon cnh Vit Nam,
ebsite Trng HKHXH&NV-HQG H Ni.
[3]. Nguyn Cnh Ton, Nguyn K, V Vn To, Bi Tng (1998), Qu trnh dy
t hc, NXB Gio dc H Ni.
[4]. Thi Duy Tuyn (2003), Bi dng nng lc t hc cho hc sinh, Tp ch Gio
dc, s 73.
173
Dy hc tch hp v dy hc phn ha
mn ng vn trung THPT:
thc trng v gii php
ThS. Hunh Vn Th*
1. Thc trng
Dy hc tch hp (DHTH) v dy hc phn ha (DHPH) trng THPT ni chung
v mn Ng Vn ni ring c xem l xu th pht trin ca gio dc Vit Nam sau 2015.
Tuy nhin, DHTH v DHPH trng THPT vn cha c quan tm, ng dng ng
mc.
Cch hiu ph bin ca cm t DHTH l DHTH chung mn v DHTH lin mn.
Trc nay, nhiu gio vin (GV) ngh dy bi A, lin h mt vi n v kin thc bi B
hay C, cng mn hc, l DHTH chung mn. Sch gio khoa (SGK) Ng Vn THPT hin
hnh cng c bin son theo kiu tch hp cc phn mn Vn hc, Ting Vit v
Lm Vn. mt s bi Ting Vit v Lm Vn, cc ng liu c trch dn t cc bi
Vn hc. Bn cnh , khi to lp mt vn bn, ng nhin hc sinh (HS) phi vn dng
kin thc tch hp ca Ting Vit v c Vn.
DHTH lin mn c th c hiu l dy hc c s kt hp ca nhiu mn hc.
Nhiu GV ngh tch hp lin mn chnh l khi trin khai dy bi hc A, GV lin h cc
kin thc t cc mn hc khc, nhng vn ngoi ni dung SGK. Chng hn, dy hc
Ng Vn, GV c th lin h kin thc lch s, a l, t tng H Ch Minh, bo v mi
trng, dn sTuy nhin, DHTH lu nay vn l s lin h, chp v tm thi.
Vic vn dng DHTH cha mang li hiu qu l do:
- Nhiu GV THPT thng bit rt t v mn Ting Vit chng trnh Tiu hc v
mn Ng Vn THCS. V th, h khng hiu nhng kin thc lin quan v nhng nng
lc cn pht trin ngi hc t Tiu hc, THCS ri n THPT. V vy, GV THPT cng
khng nm c ni dung HS hc phn c bn bc hc di ln bc THPT hc
su hn. Thnh ra, ni dung bi hc thng b lp li kin thc c, khng khi gi, lin
kt nhng kin thc hc, lm HS cm gic nng n, chn nn.
- GV bc THPT thng ch c o to mt mn, hoc hai mn nh Ton Tin, L
Tin. bc THCS, GV c mt s mn lin quan nh Vn S Gio dc cng dn,
Sinh Th dcCn bc Tiu hc, GV c o to a mn hn dy cho mt lp
hc. Cng v th, DHTH bc Tiu hc c v thun li hn bc THPT.
*
Trng THPT Mang Tht Vnh Long
174
- Cc bi hc bc THPT, cc mn hc c bin son ring l v mt s mn hc,

ni dung c bin son theo tng bi. Chng hn, mn Ng Vn, chng trnh c
bin son theo tng bi ring bit. Mc d, B GD-T cho cc trng t chc dy hc
theo ch nhng cc trng vn cha mnh dn, vn dy theo tng bi. Cn DHTH
theo hng lin mn cng t c quan tm.
- Lu nay, quan im ra cc kim tra nh k ca GV, cc bi thi ca S, B GDT vn l hc bi no thi bi ny v HS hc thuc bi th im cao.
- Mi trng hc tp vn cha c ch : lp hc ng c (trung bnh trn 40
HS), phng hc nh, bn gh c nh, th vin thiu sch cn thit cho DHTH, qu trnh
hc tp ch yu vn quanh qun trong phng hc
Cn DHPH thin v phng php t chc gip HS chim lnh kin thc v rn luyn
k nng. Nhn t gc chim lnh kin thc, DHPH gip cho HS trung bnh trong lp
cng nhn c kin thc mc trung bnh. Cn HS kh gii s thu nhn nhiu kin
thc hn. Nhn t gc k nng, phng php, DHPH l cc cch thc, con ng i
n c kin thc . Tm li, DHPH l dy theo nng lc ngi hc. C th ly v d,
i t im A n im B, con chim c th bay trn tri, con c c th li di nc,
con kh c th chuyn cnh.
T lu, B GD-T cng nh hng DHPH bng cc loi hnh trng: trng
THPT chuyn, THPT, trung tm gio dc thng xuyn. Sau, B GD-T phn ha bng
chng trnh phn ban: nng cao t nhin, nng cao x hi, c bn, t chn; l chng
trnh nng cao v chng trnh chun. HS hc chng trnh chun th cng vi nhng
mn t chn bt buc. Trong lp hc, nh trng c th xp HS t hc lc gii n
trung bnh yu hay lp gii, lp kh, lp trung bnh yu v nh trng yu cu bi dy
ph hp vi cc i tng. Cch GV thng lm l s dng cu hi phn ha, bi tp
phn ha. Ngha l h thng cu hi tm hiu bi, bi tp rn luyn s c phn chia t
theo kh mc thp n cao.
Vic vn dng DHPH vn cn b hn ch bi:
- Mt s GV v nh trng vn cha chp nhn, con ngi c mt s nng lc, thin
hng nht nh. GV mong mun to ra mt sn phm ton din. Ton din y c
th hiu l gii tt c cc mn hc.
- Nhiu mn ph thng bt buc, thiu mn nng khiu HS pht trin.
- Ni dung mn hc nhiu, tng s mn nhiu, GV v HS rt t c thi gian tm
hiu gii quyt vn hnh thnh phng php, k nng ngi hc.
- GV no cng cho mn hc mnh quan trng v mun rt tht y kin thc vo
ngi hc. Theo h, l s thnh cng ca qu trnh o to. Cch thc thng lm l
kim tra bi c. HS trnh by ni dung bi hc nhng li thiu bi tp, thiu phng
php khc su v cha hnh thnh k nng gii quyt mt vn . Ni chung, GV cha ch
n con ng hnh thnh kin thc v rn luyn k nng cho ngi hc.
175
- Do nh hng bi l gio phong kin, mt s GV cha tn trng tinh thn khoa

hc. GV cha chp nhn nhng kin tri chiu, t duy phn bin ca HS. Cn HS
khng t tin, s ni sai v li ngi thy.
- GV cha ch HS thy, cng cch thc, phng php, HS c th vn dng nhiu
mn hc, kt hp nhiu mn hc cho ra sn phm.
- Theo ti, iu quan trng ca DHPH l nng lc t hc cho ngi hc. Th nhng,
a s HS vn cha c phng php hc tp ph hp v nng lc t hc sut i.
2. Gii php
u tin GV phi hiu ng quan nim: Ly ngi hc lm trung tm. Quan nim
y c ngun gc t Deway nh s phm M ni ting. Nguyn Trng Hon hiu l:
Hc sinh l mt tri quy t xung quanh n mi phng tin gio dc. Ngha l GV
dng tt c cc phng php, cc phng tin hng dn HS t chim lnh kin thc,
dn hnh thnh cc k nng, hnh thnh cc nng lc cn thit. Qu trnh gio dc gip
ngi hc ban u thnh ngi hc c nng lc gii quyt cc vn c t ra
trong cuc sng. Vy, sn phm ca gio dc l con ngi. Con ngi y phi c nng lc
t duy, hnh ng v sng to. Th k trc, c Th tng Phm Vn ng cng
ni: Ci quan trng nht trong ging dy ni chung, v ging dy vn ni ring l rn
luyn b c, l rn luyn phng php suy ngh, phng php nghin cu, phng php
tm ti, phng php vn dng kin thc [1,392].
M i tng ngi hc th rt a dng. Nhiu nh nghin cu tm l gio dc a
ra nhiu thuyt phn ha i tng ngi hc: Vygotsky vi thuyt vng pht trin
gn nht, A.Maslow vi thuyt nhu cu, Dewey vi thuyt v kinh nghim, Anthony
Gregore vi thuyt v phong cch t duy. Cn Gardner th trnh by thuyt a tr thng
minh. Theo ng, c t nht 8 kiu tr thng minh v cc kiu tr thng minh ny u nh
hng n s thnh cng ca ngi hc [7,21]. Vy ngi GV phi thit k cc chin
lc dy hc ph hp nhu cu, nng lc v phong cch hc khc nhau ca HS trong lp
hc
Sau , ngi dy xy dng cc bi hc, cc ch tch hp ph hp. Hin nay, GV
cn ch nhiu n l cc bi hc tch hp. Bi hin nay, SGK vn c bin son theo
tng bi ring l. V vic xy dng ch tch hp khng phi mt hay mt nhm GV c
th lm c ngay.
Khi thit k tin trnh dy hc, GV ch n h thng k nng cn s dng hnh
thnh nhng nng lc cho ngi hc: nng lc c nhn, nng lc chuyn mn, nng lc x
hi.
S GD-T, nh trng to mi trng hc tp tt nht c th: lp hc va phi
(trung bnh 25 n 30 HS), phng hc rng ri, c trang b cc vt dng, thit b,
phng tin k thut cn thit, bn gh linh hot; xy dng th vin tin tin, ni kt ti
liu m ca cc trung tm hc liu; mnh dn t chc cc hot ng gio dc ngoi tri,
tham quan nghin cu thc t.
176
Tm li, ngi GV phi lun t cu hi: i tng dy hc ca chng ta l ai?

Chng ta s dy ci g cho h? Chng ta s dy nh th no? Dy nh th nhm mc tiu
gio dc no? Ngi hc hnh thnh c nng lc y cha?
Do c th trng hc Vit Nam, lp ng HS, trng c nhiu lp nn mun c
lp hc l tng: theo nng lc ngi hc, theo mn t chn, l cha th. Nn chng ti
tm thi chia 2 i tng HS gii v HS THPT i tr.
2.1. Dy hc sinh gii
- i tng ny c nng lc: c ti liu, din t (bng ngn ng ni v ngn ng
vit), nng lc thm m.
- Xy dng cc ch .
- Xc nh nng lc cn hnh thnh ngi hc: K nng c , k nng gii quyt
vn , k nng din t, k nng sng to
- Xc nh phng php, cch thc, thi gian thc hin: HS ti liu, HS bo co
thuyt trnh, HS tho lun
Gi s ch t nc Vit Nam v vn nh cn tm hiu: L c Vit Nam.
Lc by gi, HS c th t nhng cu hi: L c c t bao gi, gn b vi danh tng,
chin cng (lch s), l c xut hin u, du n vng t (a l), l c xut hin trong
nhng tc phm vn hc (vn hc), vai tr l c trong cuc sng con ngi, nhng dp
xut hin ca l c (x hi) HS s tm hiu nh bo tng, sch, ti liu, mng internet,
hi ngi khc, pht phiu iu tra HS tng hp t nhiu ngun ti liu, tng hp cc
kin thc v ngn ng (ting Vit), v quy tc vit (phng thc biu t), HS to
lp vn bn. Sau ny, khi gp vn khc, nh Chic o di, chic vng Trng Sn
HS c th t tm hiu.
2.2. Mt s bin php ng dng DHTH v DHPH cho hc sinh THPT
Nng lc ca i tng ny rt a dng. Thng thng, lp hc c chia thnh HS
kh gii, HS trung bnh yu. Gii php tnh th l khi trin khai, bi hc hay cc ch ,
GV ch phn ha cu hi, mc d v kh ca bi tp yu cu HS pht biu ph
hp. HS yu khng cm gic nng n hay b b ri. HS kh gii vn c th pht huy nng
lc bn thn.
Mt s bin php ng dng DHTH v DHPH
2.1. HS trnh chiu bi hc (C th xem y l mt dng phng php thuyt trnh)
Cc bc thc hin
+ Bc 1. Gii thiu chng trnh hc, mc ch, yu cu cn t;
+ Bc 2. Gii thiu cc ch , ni dung c bn ca mn hc v yu cu HS chun
b;
+ Bc 3. Phn nhm HS thc hin, thi gian chun b (quy nh v trnh chiu,
din ging, thuyt minh);
177
+ Bc 4. Thc hin.
+ Bc 5. Nhn xt, nh gi
Chng hn, ti trng THPT Mang Tht, chng ti thc hin s dng phng
php ny t nm 2009 n nay. Nhiu HS nghin cu, thuyt minh, ging gii bng trnh
chiu rt tt vn . Khi chng ti gii thiu cch thc thc hin cho nhiu ng nghip,
nhiu ngi vn cho rng, cch thc ny ch ph hp vi HS gii, HS trng chuyn.
Hon ton ngc li, tt c cc HS u c th thc hin. Nhiu HS tng thuyt trnh ti
lp, khi bc vo ging ng cao ng, i hc, rt t tin vi vic trnh chiu, thuyt
ging vn .
2.3. HS vit theo ch
Cc bc thc hin
+ Bc 1. Xc nh i tng vit: HS lp ch nhim, lp thc dy, HS gii, HS
cu lc b vn hc.
+ Bc 2. Xc nh ch cho tng thng, tng hc k cho tng loi i tng
+ Bc 3. Hc sinh vit v chia s
Thng thng, GV ch yu cu HS vit cc bi kim tra nh k. Nhng nhng
bi y thng mang cm gic bt buc thc hin. V vy, hng dn HS vit theo ch
va gi ti gn gi, va gi nn s thch, sng to ca HS. Nm hc 2013-2014, chng
ti hng dn HS vit theo ti: Ni li yu thng. Cc em c th trnh by tnh cm
ca mnh dnh cho con ngi v cuc sng xung quanh theo li din t ring. Hay khi ra
, GV c th gi HS vit t mt bc nh ngha, mt cu chuyn qu tng cuc sng,
mt bi bo V d, Sau khi cho HS xem clip H thp tiu chun trn trang
youtube.com, GV c th ra : Bi hc ca anh/ch t cu chuyn H thp tiu chun.
Sau khi HS c cu chuyn v Thng t L c on, GV c th ra : Bi hc t
ngi cnh st giao thng y. HS vn dng cc k nng to lp vn bn.
2.4. Chng trnh c sch
Cc bc thc hin
+ Bc 1. Gii thiu cc quyn sch cn c trong tng thng, tng hc k (ch
sch, loi sch)
+ Bc 2. Gii thiu th vin, ti nguyn qua mng, HS mua sch c.
+ Bc 3. Gii thiu ch cho tng quyn sch, HS c v vit v bi lun
+ Bc 4. T chc chng trnh gii thiu sch ton trng, t chc bui chia s
sch.
178
nh 1,2. Gi c sch, chia s sch lp 12.3 nm hc 2013-2014 Trng THPT

Mang Tht (Vnh Long)
Yu cu khi c sch, HS c th c nhng tc phm ph hp la tui, nhng quyn
sch gii thiu v cc tc phm trong nh trngNhng quyn sch pht trin nng lc
cm th, t duy, k nng sng lun cn thit.
Gii quyt vn khng sch, khng c sch bng cch c sch qua internet,
th vin v mua sch. Nm 2013-2014 v nm nay, chng ti hng dn HS c cc
quyn: Mt lt nc mt (Kyto Aya), Nht k ng Thy Trm, Mi mi tui hai mi,
John i tm Hng, Nht k Anne Frank, Ti ti gii bn cng th, Nhng tm lng cao
c
2.5. Thit k bi hc theo hng c hiu, tch hp cng mn, tch hp lin mn
Cc bc thc hin
+ Bc 1. Hng dn h thng cu hi c th, chi tit cho HS.
+ Bc 2. Trin khai bi dy theo hng c hiu
+ Bc 3. Luyn tp
Di y l tin trnh dy hc bi Ch ngi t t theo hng c hiu:
Giai
on
Chun b
Ni dung
chnh
Thc hin H
thng cu hi
c hiu
Din bin Ni dung 1:
H thng cu hi
K nng
Nng
lc
c hiu T
vn bn
hc, t
nghin
cu
- Gii thiu nhng nt chnh v tc gi Tm hiu
179
tit hc
c hiu tiu
dn
(phong cch)
- Gii thiu tc phm (xut x, nhan
)
Ni dung 2. - K tn cc nhn vt chnh trong tc
c hiu vn phm?
bn
Ch - Bng 1 cu/cm t, anh/ch thu tm
ngi t t
tnh cch/ti nng/s phn ca tng
nhn vt ?
- Mi quan h gia cc nhn vt ?
- Chia b cc vn bn? L gii, ti sao
chia theo b cc y?
- ng Hun l ngi vit ch rt nhanh
v rt p
+ Ai ni cu y? Ni vi ai?
+ Thi ? Tnh cm? Quyt tm ca
ngi ni? (nu b tnh t ch mc
rt, lin t v)
+ Trong tc phm cn li nh gi
no l tng ng?
+ Ngi c nh gi?
+ Thi ca tc gi?
- Trc thi xc xc ca Hun
Cao, vin qun ngc
+ Ra lnh nh 100 ho
+ Bt khc v lui ra
+ Khng i ru tht na
+ Cch i x khc.
- Bc nh gi c nhng chi tit no
trong tc phm?
mt tc gi
vn hc
Tm hiu Nng
nhn vt
lc
khi
qut
vn
Tm hiu Nng
nhn vt
lc s
dng
ngn
ng
Tm hiu Nng
nhn vt
lc l
gii
vn
Tm hiu Nng
nhn vt
lc
lin
tng
tng
tng
- K m mui ny xin bi lnh

Tm hiu
+ Ai ni? Ni vi ai (ngi c nhn vt
v th nh th no)? Ni lc no (trc
c s vic g xy ra)? Cu ni y
ngha l g?
+ T hnh ng ci u ca qun
ngc, lin tng ci u trc hoa mai
Nng
lc
lin
tng,
tng
tng
180
ca ca Cao B Qut
- Vit tip cu chuyn: Hm sau
Ni kt ct A v B sao cho hp l:
A
Tnh
cht
cch/phm
Tm hiu Nng
nhn vt
lc
khi
qut
B
Biu hin
1. Ti hoa
a. Vit ch rt nhanh rt p
2. Kh phch ca
trang anh hng
dng lit
b. Thiu cht na ta ph
mt tm lng trong thin h
3. Nhn cch cao

c, thin lng
trong sng
c. Ch ng Hun p lm,
vung lm
d. Ta ch mun c mt iu
l nh ngi ng t chn
vo y
e. Ngi chc tri khuy
nc...
f. Ta nht sinh khng v
vng ngc hay quyn th m
p mnh vit cu i bao gi
g. Ta khuyn thy qun nn
thay chn i
Luyn
tp
Ni dung 3
- Tho lun
Tm hiu
S ging v khc nhau gia nhan nhan
Dng ch cui cng v Ch ngi t
t? C th t nhan : Ngi t t v
ngi t chung thn khng? Ti sao?
Ci p trong tc phm Ch ngi t
t?
Vit on cm nhn v p Hun Cao.
Vit on
Vit on cm nhn v dng ch cui
cng.
Nng
lc
gii
quyt
vn
Nng
lc s
dng
ngn
ng
Di y l hng trin khai dy hc bi t Nc theo hng lin mn:

181
t Nc Nguyn Khoa im
n v kin thc
Vn dng kin thc lin mn
- Qu hng ca
Nguyn Khoa im
Lch s: C
- Hu - mnh t c , c b dy vn ha dn
Vn ha: B dy gian
a
l:
Min - Cht Hu qua bi ht.
Trung
m nhc: Nhc
v Hu
- Hn th Nguyn
Khoa im
Vn ha: iu h Hn th mang m hng dn ca

mi nh mi y
- Hon cnh ra i ca Lch s: Chin

Mt ng kht
khu Bnh Tr
vng
Thin; thanh nin
th tm
chim min Nam;
chng M
- Cnh tnh thanh nin th tm chim, nhiu

ngi mun qun i qu hng t nc, m
m nhng ng la xanh n t bn kia i
dng
- Khi ln lng yu nc mnh m v con
ng u tranh gii phng dn tc
- ti t Nc
- Bi ht t nc ca Phm Minh Tun

- Thi i Hng Vng lp quc n thi i H
Ch Minh.
- Nhiu vn th v t nc: Qu hng Bi
hc u i cho em; on trch Lng yu
nc ca E-ren-bua.
c hiu ni dung 1:
t nc hnh thnh t
nhng g gn gi,
thing ling; t huyn
thoi cao qu; t mi
quan h gia c nhn
v cng ng.
Lch s
m nhc
Vn ha
Lch s
Vn ha
X hi
Vn hc dn gian
Hi ha/nhip nh
* t Nc bt u vi ming tru by gi b
n/ t Nc ln ln khi dn mnh bt u trng
tre m nh gic
- Lch s: Triu i, chng gic
- Vn ha: Ming tru u cu chuyn, hi ci,
rung ng
- Vn hc dn gian: truyn thuyt, c tch, ca
dao
Din t: t Nc c t rt lu i. Tc gi
khng din t bng cch gi ln cc vng
triu inh, L, Trn L nh trang s. Tc gi
din t bng cu chuyn ming tru, trng
tre nh gic. Ming tru gi phong tc ming
tru u cu chuyn, cn nhc n truyn c
giu lng thng yu S tch Tru Cau
* Em i em t Nc l mu xng ca mnh/
Phi bit gn b v san s
182
- X hi: Thanh nin sn sng hi sinh v t

nc
Din t: t nc l mu xng nn chng
ta phi bit gn gi. Bit bao ngi ha
thn cho t nc.
c hiu ni dung 2: Lch s
t nc ca nhn dn a l
Vn ha
X hi
Vn hc dn gian
Hi ha/nhip nh
* Em i hy nhn rt xa/ Vo bn nghn nm

t Nc
- Lch s: 4000 nm dng nc
Din t: T thu Hng Vng lp quc n
nay l 4000 nm. Con s 4000 gi nim t ho
dn tc.
* Nhng ngi v nh chng cn gp cho t
Nc nhng ni Vng Phu
- a l: Hn Vng Phu,
Din t: Cu chuyn k v ngi v ch
chng ha khng ch ng ng, m cn
Bnh nh Nhng ngn ni ch dc chiu di
t nc
* H gi v truyn cho ta ht la ta trng/ H
chuyn la qua mi nh t hn than qua con
ci
- Vn ha: phong tc tp qun
Din t: H l tin nhn. H i m ci. H
lu truyn vn ha c b dy 4000 nm.
* Dy anh bit yu em t thu trong ni/ Bit
qu cng cm vng nhng ngy ln li
- Vn hc dn gian: ca dao Cm vng
Din t: Dn tc c mt lng yu thng
nng nn. N pht trin thnh tnh yu t nc.
* i nhng dng sng bt nc t u
- Hi ha: V p ng qu
Din t: Bc tranh v dng sng bn nc
con gi nn tnh yu qu hng trong lng
dn tc.
Phn kt
Bi ht v t nc, qu hng min Ty

Din t: Hy cm nhn v t nc, t mt
bi ht, t mt ln dn ca, t cu th gin d
m nhc
Nhiu nm i mi phng php dy hc theo hng c hiu cho mn Ng Vn

nhng mn Ng Vn vn l phn tch, ging vn mang ci v c hiu. Di y l bng
so snh tit hc hin nay v tit hc c hiu
183
Giai on
Tin trnh dy
hc
Chun b
Tit hc hin nay
Tit hc c hiu
t tn thi gian
Tn nhiu thi gian
Cha hiu kin thc mi
Hiu c kin thc mi

qua hot ng tm hiu
Bi dng nng lc t hc
Din bin tit Kim tra bi c

hc
(Thi gian 45
pht)
Ti hin li kin thc Kim tra h thng cu hi

hc bui trc
c hiu, bi tp thc
hnh, sn phm nghin
cu ca ngi hc
Bi mi
Kt hp nhiu phng GV-HS cng chim lnh

php phn tch mt kin thc qua h thng
bi hc
cu hi, bi tp hnh
thnh k nng cho ngi
hc
Cng c, dn d
Ti hin li kin thc va H thng bi tp nng cao,

hc
nghin cu cho ngi hc
Son bi cho tit hc sau (m rng vn sang
nhiu lnh vc)
(cu hi theo SGK)
H thng cu hi c
hiu, bi tp thc hnh,
bi tp nghin cu cho
ngi hc
Tht ra dy hc theo hng tch hp cng mn th khng phi l vn mi, nhng

GV bc THPT cha thc hin, hay cha thc hin thu o. Chng hn mn Ng Vn,
khi dy bi Vo ph cha Trnh, thng thng, GV ch hi th no l y c, c GV cn
cho HS vit ln suy ngh v y c ngy nay. Nu GV c th gi cc vn bn hc: Tu
Tnh (Nhng v sao t nc) Ng Vn 6 tp 1, trang 44, Thy thuc gii ct nht tm
lng (H Nguyn Trng) Ng Vn 6, tp 1, trang 162. Hai vn bn ny s gip HS lp
11 nhanh chng hnh thnh ni dung t lng y, y c, iu ny gip cc em d dng
hn trong vic tip nhn nhn vt L Hu Trc Hi Thng Ln ng. Nu GV gi thm
vn bn: V trung ty bt ca Phm nh H - Ng Vn 9, tp 1, trang 60 th HS nhanh
chng nh hnh th loi: k (ty bt, bt k) cho vn bn Vo ph cha Trnh (trch
Thng kinh k s)
Cn tch hp theo hng lin mn th trc nay GV cng ch dng li xem n nh
mt phng php trc quan. Chng hn, khi trin khai dy hc bi Ai t tn cho
184
dng sng? th GV cho HS nghe mt on nhc v Hu, bn x Hu, v dng sng

Hng, sau th c thy v tr cng tp trung vo bi. Vi bi ny, GV c th tch hp
cng mn nh Ca Hu trn sng Hng, Ng Vn 8, tp 1. Cc nh th vit v x
Hu: Hn Mc T vi y thn V D, Ng Vn 11, tp 2. Tch hp lin mn nh lch
s: Chin dch Hu - Nng (Tng tin cng v ni dy Ma xun 1975), a l: Duyn
hi min Trung, m nhc: Nh nhc cung nh Hu, nhc v Hu.
2.5. Xy dng cu hi kim tra nh gi nng lc ngi hc.
Kim tra nh gi theo nng lc cng khng phi l vn mi. iu quan trng l
dng phng thc g v nh gi nhng nng lc g ngi hc. Cc nng lc c ch
trong thi gian gn y l c hiu, vit.
Cu hi kim tra nh gi nng lc ngi hc theo hng lin mn. Thng 4/2014,
PGS Ngc Thng - Ph V trng v THPT ca B GD a ra thi ngh,
trong c ni dung: Cho tnh hung sau: Gi s trong nhng ngy thng 5 lch s, ti
mnh t in Bin hm nay anh, ch c gp mt ngi anh hng trong chin dch
in Bin nm xa... Anh, ch v ngi y s ni vi nhau chuyn g? i thm nhng ni
no? Hy ghi li iu v pht biu nhng suy ngh, cm xc ca mnh sau cuc gp g
y.
iu u tin i vi GV bc THPT l sc. Cuc i mi vi vng thi im
cui nm lm GV lo lng cho HS ca mnh. R rng, vi vn ny, HS khng ch vn
dng kin thc v k nng mn Ng Vn lm bi. Mun lm tt, ngi hc phi nm
vng k nng lm vn k chuyn, phng vn v tr li phng vn, pht biu cm ngh.
ng thi cc em phi vn dng kin thc lch s, a l v Ty Bc, v in Bin Ph.
HS phi vn dng nng lc lin tng, tng tng na. Tht ra, chng trnh Ng Vn 9
cng c mt vn rn luyn nng lc k chuyn, tng tng: K v mt cuc gp g
vi cc anh b i nhn Ngy thnh lp Qun i nhn dn Vit Nam (22-12). Trong bui
gp , em c thay mt cc bn pht biu nhng suy ngh ca th h mnh v th h cha
anh chin u, hi sinh bo v T quc tp 1, trang 191.
3. Li kt
DHTH v DHPH cn phi c nghin cu k, su v p dng rng ri. iu ny
cn phi c thi gian, tm huyt v s ng lng ca c mt h thng. Khi B GD-T xy
dng khung chng trnh linh hot, GV ch ng trong vic chn ni dung, chn ch
ph hp dy cho HS.
Bn cnh , mt s GV cn thay i t duy: phi c nim tin vo bn thn mnh,
dm ngh ng, lm ng; c nng lc nghin cu v tr thnh nh nghin cu; khng
phi ch sn phm nghin cu ca ai ri mi thc hin mt cch th ng. GV c nng
lc sng to. Khi dy hc phi sng to, nn gio dc to ra nhng con ngi sng to.
Tm li, GV chuyn t dy ci sang dy cch cho ngi hc.
Khi xc nh qu trnh dy hc ly hc sinh lm trung tm th cng phi cao
vai tr ca ngi thy.
185
Chng ta t ho v truyn thng hiu hc v nn vn ha 4000 nm. V ngi Vit

Nam hc rt gii. Phi chng vic lm quan trng ca nn gio dc Vit Nam l Xy
dng nn Gio dc Vit Nam. phi l nn gio dc tin tin cho con ngi Vit Nam
pht trin. Nhng g tip thu t nn gio dc nc ngoi, nhng nghin cu mi v gio
dc hon thin hn nn gio dc Vit Nam. Nh gio dc trnh vi vng, chong ngp
m bin nn gio dc thnh ni lu thp cm.
TI LIU THAM KHO
1. Phm Vn ng (1996), Tuyn tp vn hc, Nxb Vn hc.
2. Nguyn Trng Hon (2002), Tip cn vn hc, Nxb Khoa hc x hi.
3. Nguyn Kim Hng, Hunh Cng Minh Hng (2013), Dy hc tch hp trong
trng ph thng Australia, Tp ch Khoa hc HSP TPHCM, s 43.
4. Nguyn Thanh Hng (2002), c v tip nhn vn chng, Nxb Gio dc.
5. T.A. Ilina (1978), Gio dc hc (tp 1, tp 2), Nxb Gio dc
6. Phan Trng Lun (1978), Con ng nng cao hiu qu dy Vn, Nxb Gio dc.
7. Nguyn Tuyt Nga, Leen Pil (2011), M-un phng php hc theo hp ng
(Ti liu tp hun ca VVOB, Nxb i hc quc gia H Ni.
186
Dy hc tch hp bo v mi trng
trong mn Sinh hc 11
Lm ng Trc Lm*
PHN 1: T VN
Ngy nay, vn nhim mi trng do sn xut nng nghip gy ra v ang
ngy cng tr nn nghim trng hn Vit Nam. Vit Nam l mt nc nng nghip, vi
75% s dn v ngun lc lao ng x hi ang sinh sng v lm vic khu vc nng
thn, vi hn 13 triu h nng dn, lc lng sn xut ny chim v tr quan trng trong
s pht trin kinh t - x hi ca t nc. Song, vn nn mi trng t, mi trng
nc, mi trng khng kh ang b nhim, suy thoi v gim s a dng sinh hc do
vic s dng phn bn, thuc bo v thc vt thiu bn vng trong sn xut nng nghip.
Nguyn nhn c bn gy suy thoi mi trng l do s thiu hiu bit, thiu thc ca
con ngi.
V vy vic bo v mi trng l nhim v ca tt c mi ngi trong gio dc
thc bo v mi trng cho hc sinh l vn quan trng nht v cc em ang ngi trn
gh nh trng hm nay s tip tc c trch nhim bo v mi trng sng cho chnh bn
thn mnh v cho th h mai sau.
Trong chng trnh Sinh hc 11, hc sinh c nghin cu, tm hiu v cc qu
trnh sinh l c th thc vt v ng vt. Cc qu trnh c lin quan trc tip n mi
quan h gia sinh vt v mi trng, qua gio vin c th va thng qua vic cung cp
kin thc trong sch gio khoa kt hp dy hc tch hp gio dc bo v mi trng
nng cao hiu bit v thc ca hc sinh trong bo v mi trng.
PHN 2: THC TRNG VN
1. Thun li:
- Kin thc trong chng trnh sinh hc 11 rt thun li cho vic dy hc tch hp
bo v mi trng
- a phng khong 90% gia nh cc em kinh t ch yu l sn xut nng nghip
nn cc em c iu kin tham gia vo vic sn xut nng nghip ca gia nh kin thc
bo v mi trng s c lan rng trong a phng
* Trng THPT M Hng, tnh Sc Trng
187
- Cng ngh thng tin pht trin nn ta c th nghin cu ti liu thu thp thng tin,
s liu, su tm tranh nh t internet v vn nn nhim mi trng cung cp t liu
hnh nh trc quan cho hc sinh.
2. Kh khn:
- Do iu kin phc v dy hc, c s vt cht trang thit b cn thiu. Ti liu, sch
bo cho hc sinh tham kho cha c phong ph, cha p ng c nhu cu v cha
hp dn c hc sinh.
- Thi lng ca mt tit hc hn ch (45 pht) do gio vin ging dy khng
thi gian i su vo vic dy hc tch hp ni dung bo v mi trng.
- Phn m rng lin h bo v mi trng lun c coi l phn ph nn d b b
qua.
- Hc sinh t c kin thc thc t dn n vic lin h cho cc em l rt kh khn...
PHN III: GII PHP
Dy hc tch hp gio dc mi trng trong mn sinh hc 11.
Chng I
Phn A: Chuyn ha vt cht v nng lng thc vt ban c bn
Bi 1, 2, 3: Qu trnh trao i nc thc vt
C th:
- Khi dy bi 1 mc I. 2: R cy pht trin nhanh b mt hp ph hoc mc III: nh
hng ca cc tc nhn mi trng i vi qu trnh hp th nc v ion khong r cy.
Hc sinh nm c kin thc d b tn thng khi mi trng qu u trng, qu axit
(PH), thiu xi, nc b nhim c
+ S dng phng php vn p tch hp gio dc hc sinh bo v ngun nc
* Nhng yu t no gy tn thng lng ht?
* Khi lng ht b tn thng r cy c ht c nc v cc ion khong c
khng?
* Thc trng ngun nc a phng em nh th no?
* Nguyn nhn no lm cho ngun nc a phng em b nhim?
* Hy a ra nhng gii php nhm bo v ngun nc a phng em.
+ Cung cp cho hc sinh thng tin bng hnh nh kt hp phng php thuyt trnh
v thc trng nhim ngun nc Vit Nam v trn th gii. Tnh hnh khan him nc
sch
+ Hin nay c khong 500 km3 nc thi sau khi dng xong ra sng, h, bin
lng nc thi ny cha cht c hi v vi khun gy bnh
- Khi dy bi 3 mc I: Vai tr ca qu trnh thot hi nc
188
S dng phng php din ging cung cp thng tin cho hc sinh ch li ca qu
trnh thot hi nc nh: Lng nc bay hi chim 99,2 99,9 % tng lng nc ht
vo. S thot hi nc gii phng vo kh quyn mt lng nc khng l qua gp
phn iu ha kh hu qua nng cao thc bo v cy xanh, trng v chm sc cy
xanh.
Mc IV: Cn bng nc v ti tiu hp l cho cy trng
S dng phng php t vn kt hp vn p
(A) lng nc ht vo (B) lng nc thot ra.
* Khi (A) < (B) cy s nh th no?
* Chng ta phi lm th no khc phc hin tng trn?
*** Qua qu trnh trao i nc thc vt gio dc cho hc sinh thc bo v
ngun nc, cung cp nc cho cy
Bi 4, 5, 6, 7: Qu trnh trao i khong thc vt
C th:
Khi dy bi 4 mc III. 2 Phn bn cho cy trng hoc bi 6 mc V. 3 phn bn vi
mi trng
S dng phng php vn p dy hc tch hp gio dc mi trng
Hc sinh nm c kin thc khi lng phn bn vt qu mc ti u, cy s khng
hp th. D lng phn bn s lm xu tnh cht l, ha ca t, gy nhim ngun
nc.
* Yu cu hc sinh lin h thc t tnh hnh s dng phn ha hc hin nay a
phng nh th no? Bn phn cho cy trng c hp l khng?
* Hu qu ca vic bn phn khng hp l? xut phng php khc phc
Cung cp thm thng tin cho hc sinh nm: Theo tnh ton ca cc chuyn gia trong
lnh vc nng ho hc Vit Nam, hng nm c khong 1,77 triu tn ur, 2,07 triu tn
supe ln v 344 nghn tn Kali Clorua (KCl) c bn vo t nhng cha c cy trng
s dng. Mt phn cn li trong t, mt phn b ra tri theo nc mt do ma, theo
cc cng trnh thu li ra cc ao, h, sng sui gy nhim ngun nc mt. Mt phn b
ra tri theo chiu dc xung tng nc ngm v mt phn b bay hi do tc ng ca
nhit hay qu trnh phn nitrat ho gy nhim khng kh
Xt v mt kinh t th vi tng tht thot ln ti khong 30 nghn t ng tnh theo
gi phn bn hin nay.
Tc ng n mi trng v sc khe ngi. m d tha b chuyn thnh dng
Nitrat (NO3-) hoc Nitrit (NO2-) l nhng dng gy c trc tip cho cc ng vt thu
sinh, gin tip cho cc ng vt trn cn do s dng ngun nc. Gy nn hin tng ma
axit. Y hc xc nh NO2- nh hng n sc kho gy nn chng mu
Methaemoglobin v ung th tim tng. Tha Phospho trong cc sn phm trng trt hoc
189
ngun nc lm gim kh nng hp thu Canxi v cht ny lng ng vi Canxi to thnh

mui triphosphat canxi khng ha tan v to thun li cho qu trnh sn xut para
thormon, iu ny huy ng nhiu Canxi ca xng, v nguy c gy long xng ngy
mt tng, c bit ph n.
Hng nm c gn 70.000km2 t canh tc b hoang ha
Ton th gii c khong 25 t tn t b cun tri ra bin c hng nm
Trng cy trong dung dch hng ti nn nng nghip sch gim thiu nhim mi
trng t, nc...
Bi 8: Quang hp thc vt
T kin thc quang hp c bit l khi nim quang hp
Hc sinh nm kin thc: Nguyn liu quang hp ( H2O, CO2 ). Sn phm quang hp
(Cht hu c, O2 ) thc vt hp th CO2 thi ra O2 qua gp phn iu ha khng kh
gp phn ngn chn hiu ng nh kn mt khc gp phn gi cn bng sinh thi
* Thc trng ti nguyn rng nc ta hin nay nh th no? Nguyn nhn dn n
suy gim ti nguyn rng
Gio dc hc sinh phi c thc bo v rng
Bi 10: nh hng ca cc nhn t ngoi cnh n quang hp
Ta c th lng ghp vn gio dc mi trng vo mc II, III, VI
S dng phng php vn p kt hp hnh nh trc quan tch hp gio dc mi
trng
Nng CO2 trong khng kh hin nay nh th no?
Nhng nguyn nhn no lm tng lng kh CO2
Hu qu ca vic nng kh CO2 tng ln.
Gii php khc phc
Cung cp thng tin: T chc kh tng th gii hm 6/11 cho bit, lng kh thi
gy hiu ng nh knh trong khng kh t mc k lc mi trong nm 2012. Theo bo co
hng nm ca t chc ny, khi lng kh thi carbonic (CO2) trong khng kh tng nhanh
hn trong nm 2012, cao hn 41% so vi mc thi k tin cng nghip. Lng kh thi
gy hiu ng nh knh nm 2020 d kin cao hn t 8 n 12 t tn so vi mc cn thit
duy tr mc tng nhit ton cu di 2 C vo nm 2020. Mc pht tn CO 2 hng
nm hot ng ca cng nghip khong 5 t tn vo kh quyn
Trng cy di nh sng nhn to c ng dng sn xut rau sch
Bi 11: Quang hp v nng sut cy trng
Thng qua cc gii php nhm tng nng sut cy trng trong c gii php dng
thuc ha hc phng tr su, bnh hi cy trng gp phn tng nng sut cy trng
S dng phng php vn p kt hp hnh nh trc quan
190
* Tnh hnh s dng thuc bo v thc vt trong sn xut nng nghip a phng
din ra nh th no?
* Khi s dng thuc bo v thc vt em li nhng hu qu g cho mi trng?
* Nu nhng gii php khc phc cho hin trng trn.
Cung cp thm cho hc sinh thng tin:
+ Mi nm, nc ta nhp khu 130.000 - 150.000 tn thuc bo v thc vt. Trong
hng nm s dng trung bnh 15.000 - 25.000 tn, tuy nhin c n 90% khng t
mc ch l tiu dit su hi m gy nhim c nc, t, khng kh v nng sn. Ngoi
ra, c nc cn khong 50 tn thuc bo v thc vt tn lu ti hng chc kho bi v
37.000 tn ha cht dng trong nng nghip b tch thu ang c lu gi ch x l.
+ Rc thi nng nghip vi t l v bao b 15% th hng nm thi ra mi trng
19.000 tn bao b, y l loi rc thi nguy hi. Mi nm ti khu vc nng thn nc ta
pht sinh trn 6,6 triu tn rc thi sinh hot, 76 triu tn rm r.
+ Theo Pemelet (1971) chng li 1000 loi su hi thuc bo v thc vt tc
ng n 100.000 ng vt, thc vt khc nhau khng thuc i tng phng tr m li
rt cn cho con ngi
PHN IV. KT QU
Qua nhng nhng ni dung lng ghp dy hc tch hp gio dc mi trng cho
hc sinh lin quan n kin thc chng Chuyn ha vt cht v nng lng thc
vt a s hc sinh u thy c thc trng mi trng nng thn hin nay, bit c
nhng nguyn nhn gy ra s nhim, cc em cng a ra c nhng gii php khc
phc hu qu nhim ng thi nh hng c trong tng lai phi cn thit xy dng
mt nn nng nghip sch pht trin an ton v bn vng
PHN V. BI HC KINH NGHIM
vic dy hc tch hp gio dc mi trng em li hiu qu chng ta cn nm
vng cc yu cu sau y:
1. C s tch hp gio dc bo v mi trng
- Nhng kin thc gio dc mi trng c trong chng trnh sch gio khoa sinh
hc 11.
- Nhng kin thc gio dc mi trng khng c a vo chng trnh sch gio
khoa, nhng da vo ni dung bi hc, ta c th b sung kin thc gio dc mi trng c
lin quan vi bi hc qua gi ging trn lp.
2. Mc tch hp gio dc bo v mi trng trong dy hc Sinh hc 11
C th tch hp gio dc mi trng qua tng phn ca bi hc hoc ton bi hoc
ton chng. ng thi lin h thc t nhng kin thc gio dc mi trng khng c
a vo chng trnh sch gio khoa nhng da vo ni dung bi hc, ta c th b sung
kin thc gio dc mi trng mt cch logic lin quan vi bi hc qua gi ging trn lp
theo phng php m thoi v cung cp thng tin
191
3. Nguyn tc tch hp.

Ni dung tch hp phi lin quan n kin thc mn hc, khng nn gng p lm
nng n thm kin thc. Phi vn ng c nhiu hc sinh cng tham gia. Kin thc tch
hp phi thc t ph hp vi a phng
4. Cc hnh thc tch hp gio dc bo v mi trng qua mn Sinh hc 11.
Gm nhiu hnh thc t chc nh: ni kha, ngoi kha. y thng thng ti
ch p dng hnh thc ni kha l ch yu, trong tit hc mn sinh ngoi vic cung cp
cho hc sinh nhng kin thc trng tm m sch gio khoa yu cu ti tin hnh lng
ghp gio dc mi trng lin quan trc tip n kin thc m cc em c hc
5. Phng php tch hp gio dc bo v mi trng trong mn Sinh hc 11.
Chng ta c th s dng nhiu phng php thuyt trnh, ging gii kt hp cung
cp thng tin mang tnh thi s, vn p, s dng phng tin trc quan, t vn v
gii quyt vn
PHN VI. KT LUN VN
Chng ta bit nguyn nhn c bn gy suy thoi mi trng l do s thiu hiu
bit, thiu thc ca con ngi. nng cao dn thc bo v mi trng cho mi
ngi c bit l hc sinh l cng vic cp bch phi lm thng xuyn v lu di, v lc
lng ny rt nng ng, n c hai mt: Xu: T tn ph thin nhin, gy nhim mi
trng mt cn bng sinh thi. Tt: Nu nhn thc ca mi thnh vin c thc, thc
hin tt cng l lc lng tt bo v, khi phc thin nhin, ci thin mi trng.
cng vic gio dc mi trng em li kt qu cao chng ta cn gio dc kin
thc bo v mi trng cho hc sinh mi la tui, mi cp hc, ng thi phi c s
tham gia ca nhiu b mn, nhiu b phn on th.
Tng cng bi dng kin thc bo v mi trng cho gio vin mi cp hc
gio vin c c nhng k nng dy hc tch hp gio dc mi trng cho hc sinh
mt cch hiu qu nht
Phi trang b c s vt cht, trang thit b vic dy hc tch hp gio dc mi
trng em li hiu qu cao hn c bit l ti liu lin quan n vn mi trng hin
nay./.
192
Dy hc tch hp v dy hc phn ha i
vi mn Gio dc Quc phng An ninh
trng THPT
Nguyn Hu Minh*29
1. C s l lun v thc tin dy hc tch hp v dy hc phn ha

Gio dc quc phng - An ninh (GDQP-AN) l mt mn hc chnh trong cc loi
trng lp t bc trung hc ph thng (THPT). Cng nh cc mn hc khc, Gio dc
quc phng - AN ang ngy cng pht huy vai tr v ngha ca n trong vic gio dc
v o to th h tr. Nhng chuyn bin to ln, su sc trong thi i ngy nay cng
chng t s cn thit, phi c ni dung v phng php dy hc GDQP-AN cho ph hp
nhm gp phn nng cao cht lng hiu qu ca cng tc gio dc o to.
Tng kt cng tc GDQP- AN thi gian qua cho thy, vic trin khai dy hc mn
hc ny trong cc trng trung hc ph thng cn gp nhiu kh khn. Mt trong nhng
vn t ra cho cc trng ny phi gii quyt hon thnh nhim v GDQP-AN v c
gio vin trc tip tham gia qun l v ging dy mn hc. Theo kin chung ( c
mn hc l phi c gio vin) th mi c th ni n cht lng, hiu qu ca mn hc
cng nh vic ch ng thc hin chng trnh k hoch o to ca trng
Cho n nay i ng gio vin dy hc GDQP-AN trong cc trng thng c
nhiu ngun. Nhng dy hc GDQP-AN c cht lng v hiu qu nht vn l s gio
vin qua cc kha o to ngn hn hoc o to dy 2 mn Th dc GDQP, S GDQP bi y l nhng ngi c trang b y nhng kin thc c bn v qun s
ph thng v Quc phng - AN v l lun dy hc, hin nay theo n 472 ca b gio
dc v o to c c lp GDQP - AN chnh quy nhng ang o to theo chng
trnh ca b b sung kin thc v l lun GDQP - AN.
Vi s n lc v c gng khc phc mi kh khn, thiu thn cho n nay cng tc
GDQP-AN trong cc nh trng cng thu c nhng thnh tch ng k. Song, so vi
yn cu, nhim v ca s nghip i mi gio dc o to th chng ta vn thy rng cha
th tha mn vi nhng g t c. Cng cuc ci cch gio dc o to ang din ra
khp c nc, i hi ng thi ci cch v h thng gio dc, v ni dung v phng
php dy hc ni chung i vi tt c cc mn hc, trong c mn GDQP_AN.
V vy, t c kt qu cao i hi gio vin phi bit kt hp dy hc tch hp
(DHTH) v Dy hc phn ha (DHPH) a vo trong ni dung ca bi hc mn hc
GDQP-AN ngy cng c hiu qu hn.
*
Trng THPT Phm Vn Sng, TP.HCM
193
GDQP-AN l mt mn hc mang y tnh cht c th ca khoa hc x hi, khoa

hc nhn vn v khoa hc t nhin, cho nn l lun dy hc ca mt s b mn khc cng
l nhng vn t c s ban u, quan trng cho c hc sinh tham kho vn dng
nghin cu phng php hc GDQP-AN.
Hin nay ni dung dy hc trong nh trng ni chung v GDQP-AN ni ring lun
c s bin i v pht trin. V vy i hi phi bit kt hp phng php dy hc: Dy
hc tch hp (DHTH) v dy hc phn ha (DHPH) cc mn trong c GDQP-AN cng
phi c nhng thay i v pht trin.
Sau y l tng kt mt s phng php DHTH v dy hc DHPH i vi mn
GDQP-AN Trng THPT Phm Vn Sng
dy c nhng bi l thuyt t c kt qu cao i hi gio vin phi vn
dng tm hiu thm v kin thc lch s, thng xuyn cp nhp thng tin thi s, bo
chv tnh hnh hin nay, ngoi ra cn phi bit tch hp: s dng cng ngh thng tin,
bng tng tc, a nhng hnh nh, nhng on phim lin quan i ni dung ca bi
hc. V d: lp 10
Bi 1:Truyn thng nh gic gi nc ca dn tc Vit Nam
Bi 2: Lch s truyn thng ca qun i v cng an nhn dn Vit Nam
Vy chng ta phi bit vn dng dy hc tch hp (DHTH) v dy hc phn ha
(DHPH) vo ni dung bi dy:
2. Mt s bi hc vn dng dy hc phn ha
BI 2: LCH S, TRUYN THNG CA QUN I V
CNG AN NHN DN (5 TIT)
TIT 2: TRUYN THNG QUN I NHN DN VIT NAM
I. MC TIU
1. Kin thc: Hc sinh nm c cc truyn thng ca Qun i nhn dn: Trung
thnh v hn vi s nghip cch mng ca ng; Quyt chin, quyt thng, bit nh, bit
thng; Gn b mu tht vi nhn dn.
2. Thi : C thc tu dng, rn luyn tt, sn sng tham gia vo lc lng
Qun i.
II. TIN TRNH T CHC DY HC: (10P)
1. T chc lp hc:
- n nh lp hc:
- Kim tra bi c:
+ Trnh by thi k hnh thnh ca Qun i Nhn dn Vit Nam?
+ Thi k xy dng, trng thnh trong cuc khng chin chng thc dn Php?
194
- Gii thiu bi: Trong qu trnh xy dng v trng thnh qun i nhn dn Vit
Nam vit nn nhng truyn thng v vang, nhng truyn thng l: Trung thnh v
hn vi s nghip cch mng ca ng; Quyt chin, quyt thng, bit nh, bit thng;
gn b mu tht vi nhn dn
2. Ni dung v trng tm:
a. Ni dung: 1. Trung thnh v hn vi s nghip cch mng ca ng.
2. Quyt chin, quyt thng, bit nh, bit thng.
3. Gn b vi mu tht nhn dn.
b. Trng tm: th hin s trung thnh v hn vi s nghip cch mng ca ng.
3. T chc v Phng php:
a. T chc: theo n v lp hc.
b. Phng php: dng phng php din gii, trc quan, k chuyn truyn thng,
kt hp vi cng ngh thng tin nh: phim nh, cng c bi sau mi tit hc.
4. a im: ti phng hc trng THPT Phm Vn Sng.
5. Vt cht: Gio n, SGK, my chiu, tranh nh minh ha
III. T CHC CC HOT NG DY V HC: (30P)
HOT NG 1: Trung thnh v hn vi s nghip cch mng ca ng.
PHNG PHP HOT NG
NI DUNG
HC
SINH
Gio vin cho cc em xem on Hc sinh quan st - Th hin trong chin u v
phim, sau cho cc em nhn xt nghe, tr li?
mc tiu, l tng ca ng
v on phim.
tr thnh nim tin, l sng
Hc sinh da vo SGK ca Qun i nhn dn
Cu hi:
- Em no cho Thy v cc ban bit v vn dng vo ni (QND).
trong thi chin c nhng v dung hc v s hiu - ng lnh o QND theo
anh hng no trung thnh vi s bit tr li cu hi nguyn tc tuyt i trc
nghip CM c th hin qua cc ca Gio vin.
tip v mi mt.
cuc CT?
- Hc sinh da vo - Khi qut v khen ngi
Sau khi hc sinh tr li GV nn nhng kin thc c Qun i ta, Bc H ni:
nhn mnh v lm r ni dung tr li: Phan nh Git Qun i ta trung vi ng,
hc sinh hiu.
ly thn mnh lp l hiu vi dn, sn sng chin
chu mai, T Vnh u hi sinh v c lp t do
- Trong thi bnh hin nay Din ly thn mnh ca t quc, v ch ngha x
QND th hin s trung thnh chn pho
hi, nhim v no cng hon
u v nh th no?
- Hc sinh da vo thnh, kh khn no cng
- Lm r tnh hnh bin ng th nhng kin thc vt qua, k th no cng
hin s trung thnh ca cnh st hc, v s hiu bit ca nh thng.
GIO VIN
195
bin Vit Nam! V s trung thnh

ca b i v S Quan v Cng An
khi canh gc ca khu b bn bun
lu chng i.
- Gv k mt cu chuyn thi
Bnh v s trung thnh vi
ng
* Tm li: GV nn nhn mnh
trch nhim ca cc em l mt hc
sinh phi hc tp cho tht tt xy
v bo v T Quc hin nay. (Qu
Thy, C cng khng ngng nng
cao hc hi kinh nghim p
ng c nhu cu CNH-HDH t
nc.
mnh tr li!
-Yu cu: hc sinh vn

dng vo trong cuc
sng v trong hc tp
p ng c yu
cu trong x hi hin
nay.
HOT NG 2: Quyt chin, quyt thng, bit nh, bit thng.

Cu hi: Tinh thn quyt chin,
quyt thng v ngh thut qun s
ca qun i c th hin nh th
no?
- HS da vo kin thc
hc tr li: Chng
ta nh thng gic
Php, gic M bng
- GV c kt li kt qu HS tr li. chnh ngh thut qun
s c o ly nh
* Gv k li nhng trn nh ca chng ln, ly t ch
ng cha ta: cuc khng chin chng nhiu...
qun Tng; Nguyn Mng; Mn
Thanh v chin thng in Bin - HS nghe nm vng
bi!
Ph
- Ngh thut Qun s: ly

nh chng ln, ly t ch
nhiu ly cht lng cao
thng s lng ng.
- Truyn thng trc ht
c th hin quyt tm
nh gic gi nc, quyt
khng chu hi sinh gian
kh, x thn v s nghip
cch mng ca ng.
HOT NG 3: Gn b mu tht vi nhn dn.

IV. PHN KT THC: (5P)
* CNG C:
- Qun i nhn
dn Vit Nam hn
60 nm xy dng
v trng thnh
vit nn nhng
truyn thng v
vang no?
- Hc sinh lng
nghe, v tr li
cu hi da vo
nhng ni dung
va hc.
- Qun i nhn dn Vit Nam hn 60 nm xy

dng v trng thnh vit nn nhng truyn
thng v vang nh: Trung thnh v hn vi s
nghip cch mng ca ng; Quyt chin, quyt
thng, bit nh, bit thng; gn b mu tht vi
nhn dn.
* DN D:
196
- V nh xem li ni dung hc.

- Xem ni dung mi trong SGK:
4. Ni b on kt thng nht, k lut t gic, nghim minh (SGK 19).
5. c lp, t ch, t cng, cn kim xy dng Qun i, xy dng t nc
(SGK 19 ).
6. Nu cao tinh thn Quc T v sn trong sng on kt thy chung vi bn Quc
t (SGK 19)
* RT KINH NGHIM
V vy t c kt qu cao i hi gio vin phi bit kt hp dy hc tch hp
(DHTH) v Dy hc phn ha (DHPH) a vo trong ni dung ca bi hc mn hc
GDQP - AN ngy cng c hiu qu hn.
197
Dy hc tch hp v dy hc phn ha
trng trung hc ph thng
Nguyn Thng Hin
Trn Khi Nguyn*30
I. t vn :
Xy dng k hoch dy hc theo hng tch hp l mt trong nhng ni dung
trng tm B GD-T yu cu trong hng dn thc hin nhim v gio dc trung hc c
s nm hc 2012-2013. Dy hc theo hng tch hp l mt trong nhng quan im gio
dc tr thnh xu th trong vic xc nh ni dung dy hc trong nh trng ph thng
v trong chng trnh xy dng mn hc. Quan im tch hp c xy dng trn c s
nhng quan nim tch cc v qu trnh hc tp v qu trnh dy hc.
Thc tin chng t rng, vic thc hin quan im tch hp trong gio dc v
dy hc s gip pht trin nhng nng lc gii quyt nhng vn phc tp v lm cho
vic hc tp tr nn c ngha hn i vi hc sinh so vi vic cc mn hc, cc mt gio
dc c thc hin ring l. Tch hp l mt trong nhng quan im gio dc nhm nng
cao nng lc ca ngi hc, gip o to nhng ngi c y phm cht v nng lc
gii quyt cc vn ca cuc sng hin i.
II. Ni dung:
1. Cc yu cu ca mt k hoch dy hc theo hng tch hp.
- Trang b cho hc sinh hiu bit nhng kin thc cn thit, c bn v nhng ni
dung cn c tch hp t gio dc cc em c nhng c ch, vic lm, hnh vi ng
n.
- Pht trin cc k nng thc hnh, k nng pht hin v ng x tch cc trong hc
tp cng nh trong thc tin cuc sng.
- Gip hc sinh hng th hc tp, t khc su c kin thc hc.
- Ni dung tch hp phi ph hp vi tng i tng hc sinh cc khi lp thng
qua cc mn hc v hot ng gio dc khc nhau.
- Trnh p t, gip hc sinh pht trin nng lc
2. Mc tiu, phng php, ni dung ca k hoch dy hc theo hng tch hp.
a. Mc tiu
*
T Ha hc, Trng THPT Nguyn Thng Hin - TP.HCM
198
- Hiu c bn cht ca k hoch dy hc tch hp.

- Lm cho qu trnh hc tp c ngha bng cch gn hc tp vi cuc sng hng
ngy, trong quan h vi cc tnh hung c th m hc sinh s gp sau ny, ha nhp th
gii hc ng vi th gii cuc sng.
- Phn bit ci ct yu vi ci t quan trng hn. Ci ct yu l nhng nng lc c
bn cn cho hc sinh vn dng vo x l nhng tnh hung c ngha trong cuc sng,
hoc t c s khng th thiu cho qu trnh hc tp tip theo.
- Dy s dng kin thc trong tnh hung c th. Thay v tham nhi nht cho hc
sinh nhiu kin thc l thuyt loi, dy hc tch hp ch trng tp dt cho hc sinh
vn dng cc kin thc k nng hc c vo cc tnh hung thc t, c ch cho cuc sng
sau ny lm cng dn, lm ngi lao ng, lm cha m, c nng lc sng t lp.
- Xc lp mi quan h gia cc khi nim hc. Trong qu trnh hc tp, hc sinh
c th ln lt hc nhng mn hc khc nhau, nhng phn khc nhau trong mi mn hc
nhng hc sinh phi bit t cc khi nim hc trong nhng mi quan h h thng
trong phm vi tng mn hc cng nh gia cc mn hc khc nhau. Thng tin cng a
dng, phong ph th tnh h thng phi cng cao, c nh vy th cc em mi thc s lm
ch c kin thc v mi vn dng c kin thc hc khi phi ng u vi mt
tnh hung thch thc, bt ng, cha tng gp.
b. Phng php
Phng php dy hc theo hng tch hp l lng ghp ni dung tch hp vo cc
bi dy, ty theo tng mn hc m lng ghp tch hp cc mc nh lin h, lng
ghp b phn hay l ton phn ( Phn ni dung bi hc, phn bi tp hay l tng kt ton
bi...) Khi tch hp gio vin cn s dng ngn t kt ni sao cho l gic v hi ha....t
gio dc v rn k nng sng, gi tr sng cho hc sinh.
c. Ni dung
p ng nhu cu dy hc ngy nay, B GD-T yu cu gio vin trung hc
phi p ng c 8 tiu chun, theo tiu ch 8 Xy dng k hoch, ch r:Cc k
hoch dy hc c xy dng theo hng tch hp dy hc vi gio dc th hin r mc
tiu, ni dung, phng php dy hc ph hp vi c th mn hc, c im hc sinh v
mi trng gio dc, phi hp hot ng hc vi hot ng dy theo hng pht huy tnh
tch cc nhn thc ca hc sinh
Hot ng 1: Nhn bit c im dy hc tch hp
- Dy hc tch hp c hiu l qu trnh dy hc sao cho trong ton b cc
hot ng hc tp gp phn hnh thnh HS nhng nng lc r rng, c d tnh trc
nhng iu cn thit cho HS, nhm phc v cc qu trnh hc tp tip theo v chun b
cho HS bc vo cuc sng lao ng.
- Dy hc tch hp hng ti vic t chc cc hot ng hc tp, trong HS hc
cch s dng phi hp cc kin thc v k nng trong cc tnh hung c ngha gn vi
cuc sng.
199
- Dy hc tch hp ch trng ti chng trnh, k hoch nng cao nng lc, tp

trung vo nng lc ch khng n thun ch l kin thc.
- Dy hc tch hp c cc c trng ch yu sau: lm cho cc qu trnh hc tp c
ngha, bng cch gn qu trnh hc tp vi cuc sng hng ngy, lm cho qu trnh hc
tp mang tnh mc ch r rt, s dng kin thc ca nhiu mn hc v khng ch dng li
ni dung cc mn hc.
Hot ng 2: Xc nh s cn thit cn phi xy dng k hoch dy hc tch
hp
Hin nay chng ta sng trong th gii cc b mn cng n nhp vo nhau, v vy
ngy cng cn nhng nhm lm vic a mn v i hi con ngi cn phi a nng.
Vic dy hc tch hp s p ng nhng thch thc v yu cu dy hc trong x
hi ngy nay, mang li nhng nh hng tch cc
- Dy hc tch hp gp phn thc hin mc tiu gio dc ton din ca nh trng
ph thng.
- Dy hc tch hp cc mn khoa hc trong nh trng phi p ng yu cu pht
trin ca khoa hc.
- Dy hc tch hp gp phn gim ti hc tp cho hc sinh.
Hot ng 3: Xc nh mc tiu ca dy hc tch hp
C 4 mc tiu ln
- Lm cho qu trnh hc tp c ngha hn bng cch t cc qu trnh hc tp v
nhn thc trong hon cnh c ngha i vi HS.
- Phn bit ci ct yu vi ci th yu.
- Dy s dng kin thc trong tnh hung.
- Lp mi lin h gia cc khi nim hc.
Hot ng 4: Lp k hoch dy hc
Mt trong nhng khu chun b quan trng l lp k hoch cho vic dy hc, cho
tng bi dy, trong d kin c mt cch kh chc chn tit hc s bt u ra sao,
din bin v kt qu th no. Cng tc chun b cho vic dy hc gi l lp k hoch dy
hc.
Phn thnh 2 loi: k hoch nm hc v k hoch bi hc (cn gi l gio n hay
bi son)
Hot ng 5: Lp k hoch nm hc
- K hoch ging dy cho nm hc, mt hc k, mt chng l nhng nt ln khi
qut c ni dung quan trng, gip cho gio vin xc nh phng hng phn u nng
cao cht lng dy hc.
200
- K hoch nm hc khng nn qu chi tit nhng phi d kin nhng cng vic
nh lm trong thi gian ging dy.
Hot ng 6: Tm hiu cu trc mt k hoch bi hc
xy dng mt bi son, ngi thy cn phi lnh hi mc tiu v ni dung dy
hc quy nh trong chng trnh v c c th ha trong SGK, nghin cu phng php
dy hc da vo SGK v SGV, vn dng vo iu kin, hon cnh c th ca lp hc.
a. Cc kiu bi son
b. Cc bc xy dng bi son
c. Cu trc ca mt k hoch bi hc
Hot ng 7: Tm hiu s cn thit ca lp k hoch dy hc, cc yu cu c
bn i vi mt k hoch bi hc
* Vic lp k hoch dy hc l rt cn thit v:
- Chng trnh sch gio khoa hng nm c th thay i.
- Tnh hnh hc sinh c th thay i.
- Tnh hnh a phng, trng lp c th thay i.
- Tnh hnh thit b ca nh trng c th b thay i.
- Trnh ca gio vin c thay i.
- Qua k hoch ging dy c th nh gi c bn thn ngi dy.
* Yu cu i vi k hoch bi hc gm:
- Cu trc bi son phi bao qut c tng th cc phng php dy hc.
- Bi son phi nu c cc mc tiu ca tit hc.
- Bi son phi nu c kt cu v tin trnh ca tit hc.
- Bi son phi xc nh c ni dung, phng php lm vic ca thy v tr
trong tit hc.
Hot ng 8: Tm hiu quan im tch hp cc mn hc
C 4 quan im khc nhau trong vic lin kt, tch hp cc mn hc
- Quan im ni b mn hc.
- Quan im a mn.
- Quan im lin mn.
- Quan im xuyn mn.
Hot ng 9: Tm hiu cc phng thc tch hp
* Dng tch hp th nht: a ra nhng ng dng chung cho nhiu mn hc
- Cch 1: c thc hin cui nm hc hay cui cp hc trong mt bi hc hoc
mt bi tp tch hp.
201
- Cch 2: c thc hin tng i u n trong sut nm hc trong cc tnh

hung thch hp.
* Dng tch hp th hai: phi hp cc qu trnh hc tp ca nhiu mn hc khc
nhau
- Cch 1: bng ti tch hp.
- Cch 2: bng tnh hung tch hp
Cc ni dung gio dc cn tch hp c th tch hp vo cc mn hc cc mc
khc nhau, c th:
- Tch hp ton phn.
- Tch hp b phn.
- Hnh thc lin h.
Vic a cc ni dung gio dc tch hp vo cc mn hc c th thc hin theo 2
kiu t chc hc tp nh sau:
- Kiu 1: thng qua cc bi hc trn lp.
- Kiu 2: gio dc cc ni dung cn tch hp c th c trin khai nh mt hot
ng c lp song vn gn lin vi vic vn dng kin thc cc mn hc.
Hot ng 10: Nhng lu khi dy hc tch hp
- Cc gio vin b mn v nh trng cn c s trao i, thng nht v k hoch.
- Phi xc nh c mc tiu tch hp lm g, qua s t c mc tiu g
v c phi l cch tt nht, hiu qu nht hay khng.
- GV phi cc nh c ni dung cn tch hp trong kin thc mn hc, bit cch
la chn, phn loi cc kin thc tng ng, ph hp vi cc mc khc nhau a
vo bi ging.
* Cn da vo cc nguyn tc s phm sau:
- Khng lm thay i tnh c trng ca mn hc.
- Khai thc ni dung cn tch hp mt cch c chn lc, c tnh h thng, c trng.
- m bo tnh va sc.
Hot ng 11: Xc nh cc tiu ch la chn cch tch hp
hc Lm vic theo ti tch Tch hp hon ton cc
hp
mn hc (mc tiu tch
hp)
Ch yu dy hc tiu Ch yu k cui tiu hc
hc
v trung hc
Mc tiu cc mn Mc tiu cc mn hc Mc tiu cc mn hc th
hc th hin kin th hin tm hiu, kho hin thi hoc tch hp
thc.
st.
cc kin thc lnh hi.
Cc mn
ring bit
Mc
Mc tiu
202
Cc mn hc c d
kin tch hp trong
chng trnh hoc t nht
c th do cng 1 GV
ging dy)
Mn hc duy nht l
mn hc cng c
(ting m , ton hc),
cc mn hc khc gm
nhng ni dung khng c
nhiu lin h vi nhau
K nng b mn Quan tm pht trin
c u tin
nhng k nng xuyn
mn.
Gio vin Cc mn hc do
cc GV khc nhau
ging dy (c th
l cc GV chuyn
mn ha)
Ni dung hc Cc ni dung bao
tp
hm rt nhiu cc
mi lin h logic
hoc da trn mt
ngn ng k hiu.
K nng
Cc mn hc d kin tch
hp trong chng trnh hoc
tch hp cc kin thc
lnh hi.
Cc mn hc gn nhau
trong bn cht v trong
nhng loi k nng c
pht trin (Lch s - a l),
(Vt l Ha hc Sinh
hc)
Quan tm pht trin nhng
k nng chuyn mn.
Ngoi ra, mt s hnh thc khc cng c th s dng:

- S dng gio trnh/ SGK ring bit, nhng c la chn mt s ni dung tch hp
cc hot ng lin mn.
- Xy dng mt s gio trnh theo ti tch hp trong mt hc k.
- Xy dng mt ti liu tham kho theo dng ngn hng d liu cho nhiu mn
hc.
MINH HA: Phiu m t h s dy hc d thi ca gio vin nm 2013- 2014
1. Tn h s dy hc: CLO NHNG IU BN CHA BIT
2. Mc tiu dy hc
Hc sinh bit:
- Mt s tnh cht vt l, phng php iu ch Clo trong phng th nghim v trong
cng nghip (MN HA)
- Cuc chin tranh th gii th nht v chin tranh ca M ti Vit Nam (MN S)
- Cc ng mui ti Vit Nam (MN A)
Hc sinh hiu:
- Tnh cht ho hc c bn ca Clo l tnh oxi ho mnh. Ngoi ra Clo cn th hin
tnh kh trong mt s phn ng. (MN HA)
- Tc hi nghim trng ca cht c dioxin m nhn dn Vit Nam phi gnh chu
trong chin tranh (MN HA)
Hc sinh vn dng: (MN HA)
- D on, kim tra v kt lun c v tnh cht ha hc c bn ca Clo
- Quan st cc th nghim hoc hnh nh th nghim rt ra nhn xt v tnh cht, iu
ch Clo
203
- Vit cc phng trnh phn ng minh ho cho tnh oxi ho, tnh kh ca Clo
phng trnh iu ch Clo trong phng th nghim.
- Gii bi tp: Tnh khi lng nguyn liu cn thit iu ch th tch kh Clo kc
cn dng, cc bi tp c ni dung lin quan.
3. i tng dy hc ca bi hc
Hc sinh khi 10.
4. ngha ca bi hc
Clo l nguyn t tiu biu v quan trng nht trong nhm halogen. Trong chin
tranh th gii ln th hai, pht xt c dng kh clo git ngi hng lot. Tuy nhin
nhng hp cht ca clo rt quen thuc v v cng quan trng i vi cuc sng ca chng
ta nh mui n NaCl, axit clohiric c trong dch v d dy, mt s thuc tr su, phn
bn ho hc, dc phm, thuc ty. Vy ti sao pht xt c li s dng clo lm v kh
ho hc? Clo c tnh cht vt l, tnh cht ho hc g? Clo c nhng ng dng g v iu
ch clo nh th no?
5. Thit b dy hc, hc liu
- Ha cht, dng c th nghim bi Clo
- Phim th nghim minh ha.
- Phim t liu M ri cht c mu da cam xung Vit Nam; Ngi Vit Nam
c v ni au da cam; Ngh lm mui bin
- Hnh nh minh ha ng dng ca clo.
6. Hot ng dy hc v tin trnh dy hc
Hot ng ca gio vin
Hot ng ca hc sinh
Ni dung
Hot ng 1: T chc tnh hung hc tp

Cho tm hiu lch s tm ra nguyn t clo.
Hot ng 2: Tnh cht vt l

TCH HP MN LCH S:
Trn chin v kh ha hc ton din v ln nht ca c giai on ny l trn chin
Ypres th hai, ti y qun c tung ra hng nghn xylanh kh chlorine vng-xanh trn
204
khp chin trng. Kh chlorine, mt cht c bn ca dng v kh ha hc gy ngt khin

hng trm binh s Php thit mng nhng khng mang li cho ngi c li th ngay lp tc.
C kin cho rng chnh lnh c cng b chong vng v tc dng ca chlorine nn khng
tin ln c.
Hot ng 3: Tnh cht ha hc/ Tc dng vi kim loi

Hot ng 4: Tc dng vi hidro
Hot ng 5: Tc dng vi nc v vi dung dch kim
Hot ng 6: Tc dng vi mui ca cc halogen khc
Hot ng 7: Tc dng vi cc cht kh khc
Hot ng 8: ng dng
Qua kin thc hc v kinh
nghim thc tin cuc sng, HS tho lun, kt hp vi kin
GV gi HS rt ra mt s ng thc trong SGK nu mt s
dng ca clo trong cc lnh vc: ng dng ca clo
i sng, cng nghip, nng
nghip
GV c th cung cp thm mt
s thng tin v sn xut clo
nc ta
III. ng dng
- St trng nc trong h
thng cung cp nc
sch, khi x l nc thi.
- L nguyn liu sn
xut nhiu hp cht hu
c v v c
- c xp vo nhng sn
phm quan trng nht do
cng nghip ha cht sn
xut.
TCH HP MN LCH S:
Phim M ri cht c mu da cam xung Vit Nam; Ngi Vit Nam c v ni
au da cam
205
Hot ng 9: Trng thi t nhin

Hot ng 10: iu ch
GV: sn xut clo trong cng HS phi thy ngay c ngun
2. Trong cng nghip
nghip vi lng ln, gi thnh nguyn liu phi c sn trong
r ta cn ly nguyn liu no t nhin.
iu ch clo?
pdd
- Nu phng php iu ch clo HS tham kho SGK tr li:
2NaCl+2H2O
trong cng nghip v vit ptp. in phn dd NaCl c mng 2NaOH+H2+Cl2
ngn.
C mn
TCH HP MN A L:
Phim Ngh lm mui v cc hnh nh minh ha
Hot ng 11: Cng c

- Tnh cht ha hc c trng ca Clo l tnh oxi ha mnh. Vit cc ptp minh ha.
- iu ch clo trong phng th nghim: cho HCl tc dng vi cc cht oxi ha mnh nh
MnO2, KMnO4....
- iu ch clo trong cng nghip: in phn dd NaCl c mng ngn.
7. Kim tra nh gi kt qu hc tp: nh gi thng qua cc cu hi trc nghim
khch quan.
206
xut mt s gii php trong vic trin

khai dy hc tch hp chng trnh
vt l ph thng
T Vt l - Trng THPT Nguyn Thng Hin
1. M u
Hin nay tch hp l mt trong nhng xu th dy hc hin i ang c p
dng nhiu nc trn th gii. Dy hc tch hp to ra cc tnh hung lin kt tri thc
cc mn hc v xy dng cc tnh hung vn dng kin thc, to iu kin pht huy nng
lc t duy sng to ca hc sinh (HS) 31. Ngoi ra, dy hc tch hp s lm gim trng
lp ni dung cc mn hc t gp phn lm gim tnh trng qu ti ca ni dung hc
tp, ng thi nng cao hiu qu dy v hc. Tuy nhin, nc ta ch mi quan tm nghin
cu, th nghim v p dng vo nh trng ph thng trong nhng nm gn y, v ch
yu l bc Tiu hc. Ring bc trung hc th dy hc tch hp vn cha c p dng
mt cch ph bin v h thng. Chnh v vy, vic xut nhng gii php trin khai dy
hc tch hp bc trung hc ph thng l ht sc cn thit nhm p ng yu cu i mi
gio dc.
Nhn thc r vai tr v hiu qu ca vic a tch hp vo dy hc, chng ti
trin khai th im dy hc tch hp mt s ni dung chng trnh vt l 12 v bc u
thu c mt s kt qu nht nh. Trong bi vit ny, chng ti xut mt s gii php
c th, ng thi chia s mt s kinh nghim thc tin trong qu trnh thc hin.
2. C s l lun v thc tin ca vic dy hc tch hp trong mn vt l
2.1 Vai tr v c th ca mn vt l trong chng trnh ph thng
u tin, xc nh c ni dung cn tch hp khi dy hc vt l chng ta cn
hiu r Ti sao cn a dy hc tch hp vo mn vt l? v Nhng kin thc no c
th c tch hp vo ni dung chng trnh ging dy vt l?. iu ny xut pht t
chnh vai tr cng nh c th ca mn vt l trong chng trnh ph thng32.
Vt l hc nghin cu cu trc v cc hnh thc vn ng ca vt cht. y l c
s ca nhiu ngnh khoa hc t nhin, c bit l ho hc v sinh hc. Chnh v vy nhiu
kin thc lin mn c th tch hp vo kin thc vt l.
Nguyn Vn Khi, Vn dng t tng s phm tch hp vo dy hc vt l trng trung hc ph

thng nng cao cht lng gio dc hc sinh, ti khoa hc cp b, 2008.
32
V Vn To, Nhng yu cu mi i vi cht lng gio dc theo quan im cht lng l s ph
hp vi mc tiu Cht lng gio dc v vn o to gio vin - HQG H Ni, 2004.
31
207
Vt l hc nghin cu cc dng vn ng c bn nht ca vt cht nn nhiu kin

thc vt l c lin quan cht ch vi cc vn c bn ca trit hc, to iu kin pht
trin th gii quan duy vt bin chng HS.
Kin thc Vt l l c s l thuyt ca vic ch to my mc thit b dng trong
i sng v sn xut. Do vic dy hc vt l gp phn gio dc k thut tng hp v
hng nghip cho HS.
ph thng, Vt l ch yu da trn phng php thc nghim, iu ny i hi
k nng quan st tinh t v t duy lgc cht ch, bin chng. Do ng vai tr quan
trng trong vic pht trin t duy v nng lc sng to ca HS.
2.2. Nhng ni dung c th tch hp trong qu trnh dy hc vt l
Nh vy, trn c s c th ca mn vt l, chng ta c th thy rng bn cnh vic
trang b nhng kin thc v k nng vt l, gio vin (GV) cn phi:
- Pht trin t duy khoa hc HS: Rn luyn nhng hnh ng, phng php
chim lnh tri thc, vn dng sng to gii quyt vn trong hc tp v hot ng
thc tin sau ny.
- Gp phn gio dc k thut tng hp, gio dc mi trng v gio dc hng
nghip cho hc sinh, gip HS nm c nhng nguyn l c bn v cu to v hot ng
ca cc my mc c dng i sng sn xut.
- Trn c s kin thc vt l vng chc v c h thng, bi dng cho HS th gii
quan duy vt bin chng v nhng c tnh khc ca ngi lao ng.
Chnh v vy, vic tch hp dy hc cc kin thc vt l ng thi gio dc k thut
tng hp, hng nghip v rn luyn t duy, th gii quan duy vt bin chng cho hc
sinh l rt cn thit v l mt trong nhng nhim v ca ngi gio vin vt l.
2.3. Thc trng v kh khn ca vic tch hp trong dy hc vt l hin nay
- Dy hc tch hp cha c quan tm ng mc: Nh cp, mc d dy
hc tch hp c p dng v tr thnh xu th nhiu nc trn th gii nhng
Vit Nam vn cn kh mi m. Theo nh gi ca nhiu chuyn gia, tuy nc ta
xy dng chng trnh gio dc ph thng theo quan im tch hp nhng chm v cha
hiu qu. Ch yu l tch hp chng trnh bc Tiu hc v s phn ha kin thc cp
bc hc ny cha cao, cn Bc trung hc ph thng ch dng li mc nghin cu
v th im.
- Khi lng kin thc ca mi mn hc kh ln v p lc thi gian: iu ny
dn n tnh trng nhiu GV ch tp trung truyn t cc kin thc v k nng vt l
m cha ch n vic tch hp gio dc k thut tng hp hng nghip, pht trin t
duy khoa hc cng nh hnh thnh th gii quan duy vt bin chng cho HS. Theo thng
k t trng i hc Thi nguyn,33 s GV quan tm n vic gio dc k thut tng hp
V Th Thanh H, Vn dng t tng s phm tch hp nhm nng cao cht lng gio dc hc
sinh, Lun vn Thc s, 2008. Bo v ti C s gio dc?
33
208
v hng nghip cho HS ch chim 25% v gio dc mi trng v th gii quan ca HS

ch c 12%. Ngoi ra, 25% GV cha hiu r khi nim tch hp v dy hc tch hp.
- Vic ging dy Vt l vn mang nng tnh l thuyt: thc trng ny xut pht t
nhiu nguyn nhn nh thiu trang thit b th nghim, thi gian hn hp dn n nhiu
gio vin cha quan tm n vic ging dy vt l theo phng php thc nghim, iu
ny lm hn ch s pht trin t duy khoa hc, nng lc sng to ca HS.
- H qu ca nhng vn nu trn l kin thc khng gn vi thc tin, nhiu HS
hc vt mt cch my mc, khng h thng c kin thc dn n mau qun, hoc ch
lnh hi kin thc m khng c kh nng vn dng vo cuc sng hng ngy.
2.4. Nhng gii php
Nhm trin khai vic dy hc tch hp hiu qu v khc phc nhng kh khn nu
trn, chng ti xut ba gii php tm tt theo s nh hnh 1 nhm i mi c v ni
dung, phng php v phng tin dy hc so vi cch dy truyn thng:
Hnh 1: Nhng gii php nhm trin khai dy hc tch hp hiu qu i vi mn vt

l.
Gii php 1: Xy dng ni dung, k hoch ging dy hp l cn i gia ni dung
mn hc v ni dung tch hp, tch hp c chn lc.
- u tin, GV cn xc nh ni dung c bn ca bi hc vt l: vic lm ny
nhm m bo mc tiu ca mn hc. Sau , xc nh v phn loi ni dung cn tch
hp vo trong bi dy: iu ny gip GV xc nh u l ni dung ct yu v u l ni
dung t quan trng. Nhm trnh s lan man, lc trong qu trnh ging dy. Cui cng,
xy dng tin trnh dy hc chi tit v ph hp vi ni dung bi hc. minh ha,
chng ti gii thiu ni dung v tin trnh dy hc ca mt bi dy (bi s phn hch)
trong chng trnh vt l lp 12 nng cao. (hnh 2 v 3)
209
Hnh 2: Phn b kin thc vt l v ni dung tch hp trong bi s phn hch.
Hnh 3: Tin trnh ging dy bi s phn hch.

- Nh minh ha trong hnh 2, th trong bi ny bn cnh cc kin thc vt l c bn
nh phn ng ht nhn dy chuyn v nguyn tc l phn ng ht nhn th GV c th tch
hp gio dc t tng, gio dc k thut tng hp v gio dc mi trng cho HS. Trn c
s xy dng ni dung bi hc nu trn tin trnh dy hc nh m t hnh 3, GV s ch
ng truyn t nhng kin thc vt l c bn v nhng ni dung tch hp quan trng nht
nh phn kin thc v k thut trong phn l phn ng ht nhn v nh my in nguyn
t. Trong khi cc ni dung tch hp t quan trng hn nh vn mi trng, gio dc th
gii quans c lng ghp kho lo qua cc cu hi nu vn hoc HS t tm hiu
trong phn lm vic nhm. Cui cng HS s n tp, h thng kin thc bng biu bng do
GV xy dng.
Gii php 2: S dng phng php dy hc ly ngi hc lm trung tm
nhm tch cc ha hot ng ca hc sinh.
210
- Th nht, s dng phng php m thoi- dy hc nu vn : GV a ra h

thng nhng cu hi v tnh hung thc tin HS gii quyt. T lin kt kin thc
vi thc tin v tch hp cc ni dung khc. Chng hn trong bi dy s phn hch nu
trn, vic gii quyt cu hi Trong thc t, iu g xy ra khi h s nhn ntron (s) ca
phn ng dy chuyn vt qu 1? s gip HS hiu c nguyn l c bn ca vic ch
to bom nguyn t cng nh s c cc nh my in ht nhn. Bng phng php ny,
GV c th tch hp vic rn luyn t duy khoa hc cho hc sinh, ng thi to hng th
hc tp cho HS.
Hnh 4: Mt s hot ng dy v hc da trn phng php ly ngi hc lm

trung tm.
- Th hai, dy v hc hp tc theo nhm nh: GV xy dng cc ch lin quan bi
dy v giao cho tng nhm HS tho lun v chun b, sau trnh by kt qu thu c.
Mi ch s tch hp nhng kin thc khc nhau. V d, trong bi s phn hch vic tm
hiu ch hai qu bom nguyn t nm xung Nht gip HS nhn thc c tc hi
ca v kh ht nhn, hnh thnh thi phn i chin tranh. Vic s dng phng php
ny i hi c s c gng, n lc ca tt c HS trong lp. Nh GV tch hp vic pht
trin nng lc din t cho HS, kh nng lm vic c lp, vn dng kin thc vo gii
quyt vn , to mi trng giao tip gia Thy v Tr cng nh gia Tr v Tr trong
qu trnh t lc chim lnh kin thc mi.
- Th ba, to iu kin HS t nh gi kt qu hc tp v t rn luyn: HS c th
s dng h thng cu hi trc nghim n tp c thit k bng chng trnh E-learning
t nh gi kh nng tip thu bi ca bn thn. Ngoi ra HS c th t n li hoc b
sung kin thc da trn biu bng c gio vin h thng ha. iu ny gip GV c
th tch hp thm nhng kin thc cha kp chuyn ti trn lp v gip HS h thng ha
kin thc.
Gii php 3: Tch cc ng dng cng ngh thng tin vo trong dy hc
- S dng gio n in t ging dy: phng n ny nhm tng tnh trc quan
sinh ng ca bi ging, to hng th hc tp cho HS t gip HS tip thu ni dung
kin thc mn hc v kin thc tch hp mt cch nh nhng hn, gp phn gii quyt
c vn thiu thi gian. Ngoi ra, vic s dng cc m hnh, th nghim o c th
gip GV gii quyt vn thiu trang thit b th nghim.
211
Hnh 4: Mt s hot ng thc hin vi s h tr ca cng ngh thng tin

- S dng cc video, hnh nh minh ha: iu ny gip HS d tip thu, d hiu
nhng kin thc kh ca mn hc. V d, cho HS xem mt m hnh cu to v hot ng
ca l phn ng ht nhn th s gip HS d tip thu hn l m t ch m t bng li ni
hay sch v. Ngoi ra th vic s dng nhng video, hnh nh c tnh gio dc cao cn
gip gio dc o c v hnh thnh th gii quan tt cho HS. Chng hn, vic cho HS
xem mt on video v tc hi ca bom nguyn t s mang li hiu qu trong vic hnh
thnh thi phn i chin tranh hn l s dng nhng li k bng vn ni.
- To h thng cu hi kim tra nh gi bng e-learning: phng php ny gip
HS c th t kim tra nh gi kt qu hc tp ca mnh ng thi pht huy tnh t lc
ca HS v gii quyt c vn thiu thi gian.
3. nh gi kt qu qu trnh trin khai dy hc tch hp
nh gi s hiu qu ca cc gii php nu trn, chng ti da trn cc c s
nh sau:
+ Kh nng tip thu ca hc sinh ngay ti lp: thng qua cc cu hi php vn v
cch HS gii quyt nhng tnh hung c vn , kt qa cho thy HS tip thu nhanh vn
v tch cc tr li cc cu hi ca gio vin. Vic s dng nhng cu hi nu vn
kch thch t duy sng to, tinh thn ham hc hi ca hc sinh, gip hc sinh tch cc ch
ng tham gia vo qu trnh tm hiu tri thc mi
+ Kt qu thu c ca HS thng qua lm vic nhm v bi bo co: trn c s
nhng bi thuyt trnh ca HS, cho thy HS khng nhng nm vng kin thc c hc
sau tit dy ca gio vin m cn c th tip tc o su m rng tm hiu thm cc kin
thc lin quan. K nng lm vic nhm cng nh k nng trnh by ca HS c ci thin.
Ngoi ra phn ln cc bi thuyt trnh c cht lng tt v hnh nh, video minh ha sinh
ng. iu cho thy HS c thc tch cc, ch ng trong vic tm hiu tri thc
+ Kt qu bi trc nghim ca HS: bi trc nghim c son tho vi 70% cu hi
kim tra v kin thc vt l v 30% cu v nhng kin thc tch hp trong bi. Kt qa
cho thy hc sinh nm bi tng i vng: 100% hc sinh t im kh gii trong gn
70% hc sinh t im gii tr ln, im trung bnh tt c hc sinh l 8.44. iu ny cho
thy HS khng nhng nm vng nhng kin thc v k nng vt l m cn tip thu tt cc
kin thc tch hp trong bi.
212
+ Ngoi ra chng ti cng chn ra mt b h s gio n dy hc tch hp gi

tham gia cuc thiDy hc theo ch tch hp ca B gio dc v o to pht ng
trong nm hc 2013-2014 c nh gi cao vi gii II ton quc v lnh vc vt l.
4. Kt lun
Qua qu trnh trin khai dy hc tch hp cho mt s ni dung chng trnh vt l
12, kt qu cho thy nh sau:
- Nhng gii php m chng ti xut l tng i kh thi v mang li mt s
hiu qu nht nh gip nng cao cht lng dy v hc.
+Mt l, vic xy dng ni dung v k hoch ging dy tt gip HS khng cm thy
qu ti, phn bit c ni dung trng tm v ni dung t quan trng; cc kin thc gn
lin vi kinh nghim sng ca HS.
+Hai l, vic ly ngi hc lm trung tm, dy hc nu vn gip HS cm thy
qu trnh hc tp c ngha v n gii quyt c mt mt vn trong thc tin cuc
sng t c iu kin pht trin t duy v kh nng sng to.
+Ba l, vic ng dng cng ngh thng tin gip bi ging trc quan sinh ng to
hng th hc tp cho HS ng thi gii quyt c vn thi gian v thiu trang thit b
th nghim.
- tin hnh nhng gii php nu trn v trin khai vic dy hc tch hp mt
cch hiu qu th ngi GV cn nng cao nng lc bn thn cho ph hp vi yu cu i
m, c th nh:
+ Mt l, GV cn quan tm nghin cu l lun v phng php dy hc tch hp v
vn dng quan im tch hp vo qu trnh ging dy.
+ Hai l, GV cn phi bi dng thm kin thc lin ngnh, b sung kin thc giao
thoa gia cc mn hc.
+ Ba l, GV cn thay i phng php dy hc v cch thc kim tra nh gi ra
thi, chm thi, nh gi s tin b ca HS cho ph hp vi yu cu mi (v d nh dy
hc theo nhm, theo d n, hay dy hc bng E-learning)
Ngoi ra qua qu trnh nghin cu v thc hin, chng ti thy rng dy hc tch
hp hin ang l xu th trn th gii v l phng php dy hc hiu qu cn c nghin
cu v vn dng trong chng trnh vt l ph thng ni ring cng nh cc mn hc ni
chung nhm i mi v nng cao cht lng gio dc. ng thi cc ngnh qun l cn
son tho cc ti liu hng dn, t chc cc lp bi dng phng php gip GV nm
vng l lun cng nh phng php thc hnh dy hc tch hp cho ph hp vi chuyn
mn v iu kin khch quan.
213
Dy hc tch hp v Dy hc phn ha mn
Ng vn bc THPT qua d n
on Th Hi L
*34
1. D N XUN QUNH
Xun Qunh l tc gi mt bi th hc sinh c hc trong chng trnh Ng vn
12 bi th Sng.
Nm 2011, ti t chc cho hc sinh lp 12 Chuyn vn trng THPT Chuyn Trn
i Ngha D n Xun Qunh. D n c chia thnh 3 d n c th:
+ Phng s: Xun Qunh cuc i v th.
+ m th Xun Qunh
+ m th ph nhc ca Xun Qunh
thc hin c d n, gio vin ging dy phi hng dn hc sinh tng hp,
tch hp nhiu kin thc:
+ Kin thc v mn hc: c th, bnh th, cm nhn v th
+ Kin thc lin mn:
K nng CNTT: x l hnh nh, m thanh, hiu ngtrong bi powpoint bo co
sn phm.
K nng sng: giao tip trong nhm, lp; x l cc tnh hung
K nng t duy: phn tch, tng hp,
K nng khc: t chc mt chng trnh ngh thut (m th, m nhc),
phng vn, xy dng phng s, trnh by mt vn .
Ngoi ra, thc hin d n, gio vin hng dn cn gio dc cho hc sinh thi
dm chu trch nhim v nhng g mnh khm ph, trnh by; Ch ng t chc k
hoch cho bn thn, nhm.
thc hin cc d n nh trong d n Xun Qunh, gio vin phi nhn bit, pht
hin c NNG LC ca hc sinh mnh ging dy. Nm hc 2010- 2011, ti sm
nhn ra nng lc ca hc sinh lp mnh ph trch t cc bui sinh hot lp. Cc em c kh
nng t chc hot ng rt tt, mt s em ht rt hay, rt nhiu hc sinh c kh nng s
dng cng ngh thng tin thnh tho, nhiu hc sinh c nng lc cm th vn hc rt tt.
34
T Ng vn - Trng Chuyn THPT Trn i Ngha, TP.HCM
214
Khi la cho cc em t bi th Sng ca Xun Qunh trn lp, gii thiu ti liu cc
em tham kho, hng dn cc em lm quen vi bi hc d n, gio vin cho cc em c
LA CHN nhng d n mnh c kh nng. Ty vo nng lc c nhn, am m v yu
thch, cc em s ng k d n. Nhng hc sinh c nng lc cm th vn hc tt c th
ng k vit li bnh, cm nhn v cc bi th ca Xun Qunh d n m th Xun
Qunh, nhng em c ging c tt, ging ngm haycng s pht huy nng lc ca
mnh d n ny. Nhng hc sinh c kh nng vn ngh, ht hay, biu din n tngs
c c hi pht huy nng lc c nhn khi ng k tham gia d n m th ph nhc Xun
Qunh. d n ny, cc em kt hp phng vn nhc s Phan Hunh iu, ngi ph
nhc rt hay th Xun Qunh. cng t cho nhng em c nng lc giao tip, t chc
s kinNhng em c kh nng tng hp ti liu t sch bo, tranh nh, c th tham
gia d n Phng s Xun Qunh cuc i v th ca. d n ny, cc em ng vai
ca o din mt chng trnh truyn hnh, mt phng vin, mt k thut vin truyn
hnh thc hin mt phng s v cuc i v s nghip th ca ca mt nh th. Thc
hin d n ny, cc em cng phi c kin thc lin mn. l nhng hiu bit v phng
s truyn hnh, a l, lch s (lin quan n cuc i nh th), v cc s kin trong cuc
i nh th Xun Qunhv phi c kin thc v th Xun Qunh.
Tm li, thc hin d n Xun Qunh, gio vin thc hin kt hp gia dy hc
tch hp v dy hc phn ha (dnh cho hc sinh lp Chuyn) pht trin, nng cao, m
rng kin thc mn hc ca hc sinh lp chuyn vn v th Xun Qunh, thp sng, to
iu kin hc sinh tip cn, pht huy nhng nng lc ring ca tng c nhn ng thi
gip cc em c hc hi, m rng hiu bit trn nhiu lnh vc khc hon thnh tt
nht d n.
2. D N NGUYN MINH CHU
Nguyn Minh Chu l mt tc gia ln ca vn hc Vit Nam hin i. Chng trnh
Ng vn 12, hc sinh c hc mt tc phm ca ng truyn ngn Chic thuyn ngoi
xa.
Sau mt thi gian ging dy, sau khi khi la cho hc sinh t truyn ngn Chic
thuyn ngoi xa v chuyn v nh vn Nguyn Minh Chu, nhn ra nng lc ca hc
sinh c th thc hin tt d n v Nguyn Minh Chu, gio vin gi cho hc sinh 4
d n nh:
Mi tun mt cun sch; Giao lu din vin in nh Xun 2005;Hp bo ra mt
phim Chic thuyn ngoi xa; Mi tun mt nhn vt; K nim 20 nm ra mt phim C
lau
Nguyn Minh Chu l mt nh vn ni ting. Tc phm ca ng c a vo
chng trnh Ng vn lp 9 v Ng vn lp 12. Nhiu truyn ngn ca ng c dng
phim. Nhiu nh ph bnh, nghin cu bn lun v gi tr vn chng ca Nguyn
Minh Chu. Thc hin d n Nguyn Minh Chu, gio vin hng dn phi TCH HP
nhiu kin thc:
+ Kin thc v mn hc: kin thc v truyn ngn Chic thuyn ngoi xa trong
chng trnh Ng vn 12, kin thc v cc tc phm khc ca Nguyn Minh Chu, kin
215
thc v gi tr tc phm ca Nguyn Minh Chu giai on trc v sau 1975, kin thc v
th loi (truyn, tiu thuyt)
+ Kin thc lin mn:
K nng CNTT: x l hnh nh, m thanh, hiu ngtrong bi powpoint bo co
sn phm, trong phng s v cuc i v s nghip sng tc ca Nguyn Minh Chu.
K nng sng: giao tip trong nhm, lp; x l cc tnh hung
K nng t duy: phn tch, tng hp,
K nng khc: t chc mt chng trnh ra mt mt b phim mi trn truyn hnh,
k nng phng vn, k nng t chc mt s kin (Mi tun mt nhn vt)
Cng nh d n Xun Qunh, n vi d n Nguyn Minh Chu, hc sinh c thp
sng nng lc, khi thm nhng am m ca mnh qua nhng d n m cc em t nguyn
ng k v thc hin. Trong qu trnh thc hin d n, cc em c iu kin m rng kin
thc mn hc v kin thc ca cc ngnh lin mn nh: in nh, cng ngh thng tin,
truyn hnh
3. D N QUANG DNG
Quang Dng l tc gi ni ting vi bi th Ty Tin. Bi th c a vo
chng trnh Ng vn 12 nhiu nm nay. Quang Dng v Xun Qunh u l nh th.
Nhng d n Xun Qunh v d n Quang Dng khng ging nhau. Bi mi d n i
hi ngi gio vin tch hp nhng kin thc khc nhau v pht huy nng lc khc nhau
ca hc sinh.
Quang Dng l mt ngh s a ti. ng khng ch lm th m cn vit vn, v tranh,
sng tc nhc. ng ni ting vi bi th Ty Tin nhng khng phi l nh th mt bi.
Nm 2014, ti hng dn hc sinh thc hin d n Quang Dng vi 4 d n nh:
Phng s: Quang Dng mt thi nh.
Cu lc b Vn hc Chuyn Quang Dng.
Mi ngy mt cun sch: Mt ngi Sn Ty Quang Dng.
m th nhc Quang Dng
Cng l mt nh th nhng nh th Quang Dng khc nh th Xun Qunh. Ngoi
kin thc lin mn nh d n Xun Qunh, thc hin d n Quang Dng, gio vin
khng ch cn c kin thc v TH ca Quang Dng m cn phi c hiu bit v Vn
xui ca ng, v nhc v c tranh ca Quang Dng na. Bn thn nhng kin thc m
gio vin hng dn cho hc sinh l s tch hp kin thc v mn hc.
Li kt
T kinh nghim ca bn thn, ti nhn thy dy hc d n l hng dy hc tch cc
trng THPT, khng ch i vi mn Ng vn. Bi dy hc theo d n kt hp c
dy hc tch hp v dy hc phn ha em n nhiu hiu qu v ngha trong i mi
phng php dy hc. cng l hng dy hc ph hp vi i tng hc sinh Chuyn
trng THPT Chuyn Trn i Ngha ca chng ti.
216
Bin son bi hc lch s a phng tnh

Ph Th theo nh hng dy hc tch hp
TS. H Th Lch* v TS. Trn Vn Anh **
Tm tt
Tch hp l mt trong nhng quan im tr thnh xu th pht trin chng trnh
gio dc ph thng nhiu nc trn th gii. Thc tin chng t vic thc hin quan
im tch hp s lm tng tnh hiu qu ca cc hot ng gio dc. V th, vic vn dng
dy hc tch hp trong dy hc lch s a phng s gp phn nng cao cht lng dy
hc lch s i phng vn l mt yu cu cp thit i vi vic gio dc ton din hc
sinh THPT hin nay. hng ti vic tip cn dn vi dy hc tch hp trong mn Lch
s trng THPT, chng ti tin hnh th nghim bin son bi hc lch s a
phng theo cc chuyn trong c bit ch trng n s dng kt hp kin thc ca
nhiu mn hc khc nhau. Cc bi hc LSP tnh Ph Th c xut trn c bin
son theo tinh thn i mi.
1. t vn
Trong trng ph thng, b mn Lch s c u th trong vic thc hin nhng
nhim v v mc tiu c bn ca gio dc m ng ra. Ngoi phn lch s th gii
v lch s dn tc, lch s a phng c mt v tr quan trng. Trc ht, vic dy hc
lch s a phng chnh l c s gio dc tnh yu qu hng t nc, nim t ho
v truyn thng v nhng nt p a phng mnh ang sng, t c trch nhim cng
dn vi lng qu, vi mnh t mnh sinh ra v ln ln. Mt khc, dy hc Lch s a
phng cn c tc dng quan trng i vi vic rn luyn cc nng lc nhn thc, c
bit l nng lc t duy v cc k nng vn dng kin thc vo thc t, thc hnh cc cng
tc x hi nng cao cht lng bin son v dy hc lch s a phng, GV c th
vn dng mt phng php dy hc c u th trong dy hc lch s a phng l dy
hc tch hp.
2. Ni dung
Hu ht cc nh nghin cu gio dc hin nay u ng thun cho rng tch hp l
mt trong nhng xu th dy hc hin i ang c quan tm nghin cu v p dng vo
nh trng nhiu nc trn th gii. nc ta, t thp nin 90 cu th k XX tr li
* i hc Hng Vng, Ph Th
** Cao ng s phm H Ni
217
y, vn xy dng mn hc tch hp vi nhng mc khc nhau mi thc s c

tp trung nghin cu, th nghim v p dng nh trng ph thng.
i vi chng trnh PTTH, mn Lch s v ang ly quan im tch hp lm
nguyn tc ch o t chc ni dung chng trnh, bin son sch gio khoa v la
chn cc phng php ging dy.
Trong khun kh nghin cu ny, chng ti khng i su vo trnh by phn l lun
v dy hc tch hp m trc tip trnh by vic bin son v ging dy lch s a phng
tnh Ph Th theo nh hng dy hc tch hp.
2.1. Bin son bi hc lch s a phng dng cho THPT tnh Ph Th theo
nh hng dy hc tch hp
* Cc cn c bin son
bin son cc bi hc v LSP tnh Ph Th phc v dy hc trong trng
THPT, chng ti da trn cc cn c sau:
Th nht, cn c vo mc tiu b mn Lch s v ni dung kin thc c bn ca
LSDT trong kha trnh lch s trng THPT, chng ti xc nh ni dung LSP tnh
Ph Th la chn kin thc xy dng bi hc, m bo c tnh ton din, tnh c
bn, tnh h thng ca kin thc LSP, gp phn t mc tiu ca b mn Lch s
trng THPT.
Th hai, cn c vo cc ti liu hng dn dy hc mn Lch s trng THPT v
ti liu phc v ging dy LSP THCS do S Gio dc v o to Ph Th ban hnh,
trn c s kin thc ng tm THCS v THPT, chng ti xy dng ni dung bi hc
LSP trng THPT m bo tnh k tha, pht trin.
Th ba, trn c s nh hng i mi dy hc lch s, xut pht t phng chm
gio dc gn l thuyt vi thc hnh, gn nh trng vi i sng x hi, chng ti
ch ti i mi cch bin son v th hin mi bi hc theo hng tinh gin cung cp
ni dung kin thc, tng cng knh hnh vi t cch l ngun kin thc, b sung cu hi,
bi tp vn dng kin thc v lin h vi a phng (ngha hp) HS ang sng. C ch
s phm ca mi bi hc gm phn dn nhp bi hc, ni dung chnh, knh hnh, cu hi,
bi tp v ti liu tham kho.
Th t, bn cnh kin thc c bn, chnh xc, ni dung mi bi hc cn th hin tnh
m: khng p t nhn nh, GV v HS c th b sung kin thc t ti liu su tm v
t thc tin, GV v HS c th lin h thc t cuc sng a phng...iu ny, to iu
kin cho GV t chc cc hot ng dy hc, nhm gip HS pht trin mt cch ton
din. Chnh v vy, GV v HS hon ton th hin c tnh sng to, nng ng v linh
hot trong qu trnh s dng ti liu vo dy hc LSP trng THPT tnh Ph Th.
c bit chng ti hng ti dy hc tch hp trong khi bin son lch s a
phng theo chuyn d dng thun li hn trong vic huy ng cc kin thc lin
ngnh nh: vn hc, a l, m nhc, ngh thut,...
* V d minh ha:
218
Bin son bi hc lch s a phng trng THPT tnh Ph Th da trn nh

hng tch hp lin mn (Interdisciplinary Integration)
PH TH - MIN T CA DI SN VN HA
Ph Th l ni sinh t v pht trin trong bui u ca dn tc Vit Nam. Qua

hng ngn nm lch s, min t Ph Th cha ng nhng di sn vn ha vt th
v phi vt th phong ph v qu gi. Gi tr ca nhng di sn vn ha vng t
T to nn nt c sc trong truyn thng vn ha ca nhn dn Ph Th v gp
phn lm phong ph kho tng di sn vn ha Vit Nam v nhn loi.
1. Di sn vn ha vt th Ph Th
a. Khi qut v di sn vn ha vt th
tnh Ph Th
S dng kin thc v vn ha:
Di sn vn ha l sn phm tinh thn,

Ph Th l vng t cn lu gi nhiu vt cht c gi tr lch s, vn ha, khoa hc,
di tch lch s - vn ha, c vt, di vt... tiu c lu truyn t th h ny qua th h
biu nh di tch kin trc tn ngng (nh, khc.
cha, n, miu...); cc di tch kho c hc, di
Di sn vn ha vt th l sn phm
tch lch s cch mng.
vt cht c gi tr lch s, vn ha, khoa hc,
Tnh n nm 2012, Ph Th c 1.372 bao gm di tch lch s - vn ha, danh lam
di tch lch s vn ha (trong 161 di tch thng cnh, di vt, c vt, bo vt quc gia.
kho c hc, 262 cha, cn li l di tch kin
Di tch lch s - vn ha l cng trnh
trc hoc du vt kin trc v cc di tch lch
xy dng, a im v cc di vt, c vt, bo
s cch mng khng chin), trong c 73 di
vt quc gia thuc cng trnh, a im c
tch c xp hng quc gia; di tch n
gi tr lch s, vn ha, khoa hc.
Hng c xp hng Quc gia c bit, 12 di
(Lut Di sn vn ha)
tch lch s, 207 di tch kin trc ngh thut
c xp hng cp tnh.
Em bit nhng di sn vn ha vt
th no tnh Ph Th?
b. Mt s di tch lch s - vn ha tiu Khu di tch n Hng l mt qun th di
biu tnh Ph Th
tch thuc a bn Vit Tr, Lm Thao, Ph
Ninh, bao gm: n H, cha Thin Quang,
Khu di tch n Hng
n Trung, n Thng, lng m Hng
n Hng l ni th cc vua Hng
Vng, n Ging, n Quc mu u C,
T tin ca dn tc Vit Nam, l ni thc
Quc T Lc Long Qun.
hnh nghi l cao nht ca Tn ngng th
cng Hng Vng. n Hng c nh nc
cc thi k quan tm, tu b, c bit t th k
XV n nay.
219
Nm 2009, Khu di tch n Hng

c Chnh ph xp hng Di tch Quc gia
c bit.
Ti sao n Hng li c xp hng di
tch lch s - vn ha cp Quc gia c bit?
Hnh 1. Cng n Hng (nh Internet)

Em hy miu t quang cnh Khu di tch
n Hng.
Di tch Ct c thnh Hng Ha
Ct c thnh Hng Ha c dng nm
1842 v tr trung tm thnh Hng Ha.
Thnh Hng Ha c chu vi hn 360
trng (1440), cao 1 trng 2 thc 1 tc
(gn 5m), ho rng 2 trng 2 thc (gn
9m), m 4 ca. i Gia Long p thnh t,
nm Minh Mnh th 3 (1832) c xy bng
ong.
Di tch gn lin cuc chin u chng
qun Php ca Tun ph Nguyn Quang Bch
v binh lnh gi thnh Hng Ha nm 1884.
Nm 1945, l c sao vng ca Vit
Minh tung bay trn ct c. Nm 1947, do
Hnh 2. Di tch lch s ct c thnh
tiu th khng chin, ct c b ph d. Hng Ha, Tam Nng (nh Trn Vn Anh)
Nm 2009, ct c c phc dng theo
Em hy cho bit lch s ca ct c Hng
nguyn mu v c cng nhn di tch lch s
Ha qua cc thi k v ngha ca di tch
- vn ha cp tnh.
ny ?
Ct c thnh Hng Ha tr thnh mt
biu tng ca tinh thn yu qu hng, t
nc, chng gic ngoi xm ca nhn dn
Ph Th.
2. Di sn vn ha phi vt th Ph Di sn vn ha phi vt th l sn phm tinh

Th
thn gn vi cng ng hoc c nhn, vt th
a. Khi qut di sn vn ha phi vt v khng gian vn ha lin quan; c gi tr
lch s, vn ha, khoa hc, th hin bn sc
th Ph Th
ca cng ng; khng ngng c ti to v
Ph Th l vng t ci ngun ca dn
220
tc Vit, vi nhiu di sn vn ha phi vt th lu truyn t th h ny sang th h khc

c sc nh tn ngng, l hi, ngh thut bng truyn ming, truyn ngh, trnh din
trnh din, hm tc, ngh thut truyn k, th v cc hnh thc khc. (Lut di sn)
ca dn gianmang m sc thi ci ngun.
Ph Th c 260 l hi cc loi
trong c 223 l hi dn gian, 92 l hi
c lu gi cc a phng, 43 l hi t
chc thng xuyn hng nm, l hi n
Hng tr thnh im hi t tinh hoa vn ha
truyn thng Vit Nam. Gn lin vi l hi l
cc tr chi dn gian, c sc nh nh pht
( Hin Quan, Tam Nng), tr Bch ngh
khi hi (T X, Lm Thao), Tng d (o
HnhTam
4. Bui
l bi
n chi
bng (Bch
cng nhn
X,
Nng),
Hc, ca
Vit
UNESCO
(Ngun
Dn tr)
Tr),
chi tru
(PhBo
Ninh)...
Em bit nhng di sn vn ha phi vt th

no Ph Th?
S dng kin thc vn hc v ca dao v
truyn thuyt Hng Vng.
D ai i ngc v xui
Nh ngy gi T mng mi thng ba
Khp min truyn mi cu ca
Nc non vn nc non nh ngn nm
c bit, tnh Ph Th c hai di sn vn

ha phi vt th c UNESCO cng nhn l
di sn vn ha nhn loi.
b. Tn ngng th cng Hng Vng
Tn ngng th cng Hng Vng
c trn 2000 nm v tr thnh l tc chnh
thng c nh nc Vit Nam qua cc triu
i cng nhn v trc tip thc thi. Ph Th,
vi v th t T, l trung tm, l ni thc
hnh nghi l cao nht ca tn ngng th cng
Hng Vng. Nm 2012, tn ngng th Hnh 3.Try hi n Hng (nh Internet)
cng Hng Vng Ph Th c UNESCO
cng nhn l di sn vn ha phi vt th i
Bi ca dao v hnh 3 phn nh iu g ?
din ca nhn loi.
Theo truyn thuyt, An Dng Vng
dng ct th trn ni Ngha Lnh,
nguyn i i trng nom lng miu h
Hng v gn gi giang sn. Vua L Thnh
Tng sai son Ngc ph v 18 chi i
Thnh Vng triu Hng. Nh Nguyn chnh
thc nh ngy mng 10 thng 3 m lch l
Quc l. Nm 1946, Chnh ph Vit Nam
dn ch cng ha quy nh ngy gi T
Hng Vng l ngy l chnh thc. Nm
2001, Chnh ph ban hnh chi tit t chc
221
nghi l, trong c L Gi T Hng Vng.

Nt c o ca tn ngng Th cng
Hng Vng l g ?
c. Ht xoan
S dng kin thc v m nhc
Li ht Xoan
Ht xoan ra i t thi Hng Vng,
Trn thnh qun chnh ng ngai vng
cn gi l Ht ca nh, l loi hnh dn ca
Di trm h c lng yn vui
nghi l phong tc, vi hnh thc ngh thut a
n vua v li nh tri
yu t: nhc, ht, ma; thng biu din vo
Lm n thnh vng mun i giu sang
u ma xun, ph bin Ph Th.
(m)
Nm 2011, Ht Xoan Ph Th c Thm thanh mt nhnh hu nhi
UNESCO
cng din
nhn Xoan
l di sn
vnnh
ha phi
vt Lng anh mun ly c ci cnh hu
Hnh 5. Biu
trong
(nh
th
cn bo
Thm thanh mt cnh hu sim
Internet
) v khn cp ca nhn loi.
Lng thng d nh i tm thy y
(Ci hu)
Bt c lng nh
C thi ch c anh trnh c bay
C ric hay l c r
S i m li phi c o
(M c)
Ni dung ht Xoan phn nh c
nguyn, tm t g ca ngi Ph Th?
Vi truyn thng vn ha lch s lu i ca vng t T vua Hng, Ph Th ang
s hu nhiu di sn vn ha c gi tr. y va l nim t ho, ng thi cng l trch
nhim ca nhn dn Ph Th trong vic bo tn v pht huy gi tr di sn trong hin ti v
tng lai.
Cu hi
1.Di tch lch s - vn ha thuc loi di sn no? K tn mt s di tch lch s - vn
ha ni em sinh sng.
2. L hi thuc loi di sn no ? Hy gii thiu v l hi gn vi nh hoc n
lng, x (khu ph, phng) em.
Bi tp
Tm hiu thc trng ca mt di tch ni em sinh sng ? Theo em, cn c nhng
gii php g bo tn v pht huy gi tr ca di tch ?
* Phn tch v d v vic huy ng kin thc lin mn khi dy mc 2 phn b. Tn
ngng th cng Hng Vng
Th cng Hng Vng c tm quan trng trong tm thc ca ngi Vit, khng
nh ngi Vit c chung mt thy t, ngun gc. Th cng Hng Vng, th cng thy
t ca c dn tc tr thnh mt biu tng vn ha, tn ngng kt ni gia qu kh vi
222
hin ti, c tc dng vun p tnh cm vi gia nh, lng x v t nc. tn ngng
th cng Hng Vng tr thnh im hi t vn ha tm linh ca cc th h ngi Vit
ni chung, ngi dn Ph Th ni ring th chng ta cn phi bt u gio dc th h tr
ngay t nhng bi hc lch s a phng u tin trong trng ph thng. dy ni
dung ny hay, hp dn, gio vin nn vn dng cc kin thc v vn hc, lch s, hi ha,
ngh thut,... truyn ti n hc sinh.
Kin thc vn hc: Gio vin cn huy ng kin thc v truyn thuyt Hng Vng
thng qua mt h thng truyn thuyt nh: Con Rng chu Tin, Sn Tinh Thy Tinh,
Bnh chng bnh giy,... nhng cu chuyn truyn thuyt i vo v khc su trong
tm tr hc sinh hn, ngi gio vin ph thng phi tng bc a dng ha hnh thc dy
v hc nh cho hc sinh ng vai din kch theo ni dung truyn k, t chc nhng bui
chiu phim, nh lin quan n truyn thuyt Hng Vng, t chc hc nhm t tm hiu
v ni dung, ngha ca truyn thuyt. Nhng hnh thc dy v hc a dng, linh hot
ny s to c s hng th v thu ht hc sinh vo bi hc. Thay bng vic ngi trong
lp nghe c v chp bi ging th nhng chuyn i ti mi vng t, a im gn lin
vi nhng cu chuyn truyn thuyt nh Lu kn r ca nh vua ti phng Tin Ct,
cnh ng trng np thm ca Hong t Lang Liu ti phng Du Lu, ng L (ti
phng Minh Nng) - ni Vua Hng dy dn cy la, vng t Phong Chu, khu di tch
n Hng s em ti s ho hng cng nh nim ham hc hi, khm ph cho HS.
Ngoi ra, vi truyn thuyt Bnh chng bnh giy gii thch ngun gc hai loi bnh c
truyn ca dn tc, gii thch phong tc lm bnh chng, bnh giy v tc th cng t tin
ca ngi Vit, gio vin c th dn HS i thc t cc vng trng la nc, ti nghe
trc tip cc ngh nhn lm bnh k v cu chuyn cng nh cch lm bnh v s cng
th v hn khi gio vin c th t chc nhng hot ng tham quan l hi dn gian gn
lin vi truyn thuyt Hng Vng nh l hi tch in, tc thi gi bnh chng, thi gi
bnh giy hay t chc mt bui dy hc sinh thc hnh lm bnh chng, bnh giy. Tin
chc rng khi trc tip cm nhng sn phm bnh chng, bnh giy do chnh tay mnh
lm ra, cc em hc sinh s cm nhn su sc hn ngha ca cu chuyn l cao ngh
nng trng la nc, c m vua sng, ti hin, t nc thi bnh, nhn dn no m ca
cha ng ta xa v thm tha hn o l truyn thng bit n t tin, ung nc nh ngun
ca dn tc. T nhng hot ng gio dc thc t ny, tn ngng th cng Hng Vng
c t xa xa mi tr thnh mt bn sc vn ha ca cng ng vi trit l Con ngi c
t c tng.
Kin thc lch s, a l: Thi i cc vua Hng dng nc khng ch cn li qua
nhng truyn thuyt v Hng Vng, m cn c nhiu du tch kho c v thi i cc
vua Hng. Di tch G De x Thanh nh (Thnh ph Vit Tr) ngy nay cn c Vit
s lc ghi li: " b Gia Ninh c ngi l dng o thut p phc cc b lc khc, t xng
l Hng Vng, ng Phong Chu t tn nc l Vn Lang". n nay tm thy
G De nhiu hin vt c o, c bit trong nhng ngi m c cch ngy nay khong
trn 2000 nm nh: vut ng, li inh ba ng, ru, gio, qua ng... inh ba c hnh
dng ging nh l cy quyn trng ch khng phi l inh ba lao c, c nc hin nay
mi tm c duy nht c mt ci. Hin nay x Thanh nh cn c xm gi tn l Gia
223
Ninh, chng ta c hnh nh v th lnh ca b Gia Ninh xa vi m, vng eo c c gn

nhng chic vut ng, tay cm cy quyn trng th hin uy quyn v thn quyn.
Ngi xng vua lp ra nc Vn Lang, di chuyn trung tm ra lng C (Thnh ph Vit
Tr ngy nay). lng C o c hn 400 ngi m thi Hng Vng v c mt hin
vt rt qu l b kho ai lng bng ng c 8 con ra mc vo nhau. l b ai lng
nh cn ai ca cc vua cha sau ny.
Ngoi ra dc cc con sng Hng, sng L, sng vng Tam Nng, Lm Thao,
Lp Thch, Vnh Tng vo tn ng Sn (Thanh Ho)... c du tch thi k dng nc.
R rng vi nhng chng tch ca cc di ch kho c hc cng vi nhng ti liu th
tch c nh trn, chng ta hon ton c th khng nh thi i Hng Vng l thi i c
thc trong lch s.
S dng truyn tranh: Vic chuyn th mt s truyn truyn thuyt thnh truyn
tranh dnh cho hc sinh lun l ti kh phong ph v hp dn, do vy hu ht ha s
mong mun i su khai thc hnh nh cc nhn vt in hnh, nhng kt tinh, tinh hoa
cng hng vi t duy su sc ca cc cu truyn truyn thuyt thng qua ngn ng
ha phn no gip khai m tr tng cho cc em. Vi mt s cu truyn truyn thuyt
Hng Vng c chuyn th nh Bnh trng bnh dy, Sn Tinh Thy Tinh, S tch da
hu ko cc em hc sinh n gn hn vi kho tng vn hc dn gian a dng ca Vit
Nam.
Vic chuyn ti nhng ngha tch cc ca tc phm Sn Tinh - Thy Tinh thnh
truyn tranh lm cho cu chuyn tr nn hay hn, p hn, nhn vn hn. Ngoi ra
thng qua vic ha s ct cp din t cc trng on hnh nh in hnh ca cu truyn:
nh cnh: Vua m l hi kn r, hnh nh Sn Tinh Thy - Tinh ang dng l vt, hnh
nh i qun thy qui tin nh Sn Tinh, hnh nh Sn Tinh vng vng qu cm cng
nhn dn ng u vi thy qui s khin hc sinh thch th, ham m ha mnh vo
cu truyn, n li cun cc em, lm cho cc em tha tr tng tng, n va gn gi va
d thuc.
Tm li vic gio vin huy ng cc kin thc lin mn trong ging dy bi lch s
a phng s khin bi ging phong ph, sinh ng v hp dn hn i vi hc sinh.
Vic nm kin thc ca cc em tr nn d dng, thun li hn, cc em hiu su v chc
kin thc. ng thi, cc k nng phn tch, tng hp, so snh, tr tng tng ca cc em
c nng ln. c bit, thng qua dy hc tch hp c s dng kin thc lin mn s
gio dc truyn thng yu qu hng, t nc, lng t ho dn tc cho hc sinh.
3. Kt lun
T vic thit k bin son bi lch s a phng tnh Ph Th theo nh hng dy
hc tch hp chng ti nhn thy rng y l mt hng dy hc c tnh kh thi cao v s
ng gp ln vo vic nng cao cht lng dy hc lch s ni chung, dy hc lch s a
phng ni ring trng THPT.
224
ng dng l thuyt lin vn bn

trong vic dy hc ng vn
ThS. Nguyn Nht Huy *
Tm tt
Lin vn bn l mt trong nhng l thuyt trng tm ca th k XX. N m ra
mt quan nim mi v vn bn v cch tip cn vn bn. Vn bn gi y khng cn l
mt th c lp, b hp na m m rng ra v tn vi trng lin tng ca ngi c.
Phn 1: s lc v khi nim Lin vn bn
Phn 2: hn ch v gii php trong vic ng dng Lin vn bn
Bi vit mun thng qua vic tm hiu cc quan nim v Lin vn bn ch ra
nhng hn ch v gii php trong vic dy hc ng vn trong nh trng:
Phn 3: ng dng l thuyt vo dy hc tc phm i tha ca nh vn Nam Cao.
Vn hc v ngh thut lun vn ng pht trin khng ngng theo dng chy ca
lch s. mi thi i, ngi c, ngi hc li c nhng con ng ring khm ph
gi tr ca tc phm vn hc. Trong nhng nm gn y, vic nghin cu l thuyt vn
hc phng Ty Vit Nam t c nhiu thnh tu ng k. Cc vn l lun m
trc thi k i mi b lng qun nay c cc nh nghin cu xem xt li mt cch
khch quan v khoa hc. Tuy nhin, nhng thnh tu li cha tht s c vn dng
ph bin vo dy hc ng vn trong nh trng. Vi bi vit ny, ti mun th mnh dn
p dng l thuyt vn hc phng Ty m c th l Lin vn bn vo vic ging dy trong
cc cp hc. Bi vit ny th nghin cu vic p dng mt trong nhng l thuyt mi ca
vn hc phng Ty vo vic dy hc Ng vn trong nh trng ph thng Vit Nam.
l l thuyt v Lin vn bn.
1. Vi nt v l thuyt Lin vn bn
Lin vn bn l mt khi nim c s dng rng ri nht trong gii ph bnh vn
hc th gii na cui th k XX v nhng nm u th k XXI. C th ni vic pht hin
ra lin vn bn to nn mt cuc cch mng trong t duy vn hc, thay i mt cch
mnh m cc quan nim v vn chng.
Vi tm nh hng nh vy, lin vn bn c xem l hng tip cn kh quan
khng ch trong vn hc m cn c th vn dng vo ph bnh cc lnh vc ngh thut
khc nhau nh: in nh, m nhc...
* Trng i hc S phm - i hc Thi Nguyn
225
Cho n nay, vn bn c dng vi nhiu phm vi, gc khc nhau. Vi ngha

thng thng, vn bn l tn gi ch nhng ti liu, bi vit c in n, lu hnh hng
ngy trong giao tip (mt bi bo, mt cng vn, mt tp ti liu, mt quyt nh,). Vi
ngha l mt thut ng ngn ng hc, vn bn l mt trong nhng n v phc tp, c
nhiu cch hiu v nh ngha khc nhau. Cng vi quan nim nh vy v vn bn, ph
bnh vn hc trc y coi tc gi tr thnh ngi c sng, l ng quyn nng chi
phi ton b tc phm ca mnh. Trn hn o vn bn , nh vn l mt v cha
sng to nn tt c, cn ngi c vi tc phm ch gi vai tr tip nhn th ng. Vic
tip cn vn bn n chiu nh vy lm cho ngha ca tc phm b hn ch, c phn
cng nhc, lm mt i nhiu gi tr hm n ca n.
Vi s ra i ca khi nim lin vn bn v c bn chng ta c th hiu: Chiu
ngang (ch th - ngi nhn) v chiu dc (vn bn vn cnh) cng hin din: mi t
(vn bn) l mt giao tuyn ca t (cc vn bn) ni m t nht mt t khc (vn bn
khc) c th c c. Kristeva quy cho vn bn trong gii hn ca hai trc: mt trc
ngang kt ni gia tc gi v ngi c vn bn, v mt trc dc c kt ni gia vn
bn vi cc vn bn khc.
Nh vy, Kristeva trong cng trnh ord, Dialogue and Novel (T, i thoi v
tiu thuyt) tuyn b rng mi vn bn c bt u di quyn lc ca nhng cuc i
thoi. Quan nim v lin vn bn nhc chng ta mi vn bn lun tn ti trong mi quan
h vi nhng vn bn khc, vi ngi c v tc gi. N to thnh mt chui bt tn v
vn bn tr nn v bin trong s m ch .[34,7]
T s phn tch phn trn, chng ta c th nh ngha ngn gn: Lin vn bn l
lin kt cc vn bn trong mt vn bn qua s sng to v tip nhn ca ngi c vi
tnh i thoi mt cch thc hay v thc.
2. Hin trng v gii php ng dng l thuyt Lin vn bn trong dy hc Ng
vn
Tr li vi vn ng dng Lin vn bn trong ging dy vn hc, chng ta c th
nhn ra rng:
Th nht, vic dy vn ca Vit Nam t xa c s dng l thuyt ny nhng
l s s dng khng thc v ch dng mt cp no . Trong cc cp ca Lin
vn bn c yu t trch dn v ngi dy khi lm mt thao tc so snh hay mn ca
mt bi bnh ging l t nhiu thc hin thao tc Lin vn bn. Nhng nh vy l cn
qu t i so vi tm vc ca l thuyt ny. Hn ch y chnh l ngi dy vn quan
nim v vn bn theo li c coi tc phm l mt th c lp.
Th hai, khi B Gio dc v o to ch trng ly ngi hc lm trung tm l
nh gi cao vai tr ca ngi hc cng nh ngi c. C l, iu ny ging vi quan
im: Tc gi cht ca R.Bather [5] mt trong nhng nh nghin cu thnh cng
trong tm hiu Lin vn bn. Tuy nhin lm sao ngi c tr thnh trung tm th
chng ta vn cha thc hin c mt cch trit . Thm ch vn p t cch hiu, cm
nhn vn chng cho ngi hc. L thuyt v Lin vn bn phi chng s gii quyt c
vn ny?
226
Th ba, vic p dng cng ngh thng tin vi nhng tranh nh, clip trong dy hc
vn Vit Nam c cho l khng hiu qu bi chng ta quan nim n l phng tin.
iu ny khin cho vic s dng n c phn cng nhc. Nhng theo quan im ca cc
nh Lin vn bn, mt bc tranh, mt on phim, webgameu c coi l mt vn
bn. Thng nht c vn ny, chng ta c th thy vic ng dng cng ngh thng tin
vo qu trnh dy hc c l s cht lng hn.
gii quyt ba vn trn, ngi vit th a ra mt s cch gii quyt nh sau:
Th nht, vi vic trch dn, so snh, lin h trong dy hc Ng vn cn thc hin
theo phng php Lin vn bn mt cch c thc v khoa hc hn. Lin vn bn khng
nh: mi vn bn khi i vo tip nhn s ko theo hng lot nhng vn bn khc ty
thuc vo hiu bit v vn ha ca ngi c. Trong vic dy hc ng vn Vit Nam,
ngi dy thng lin h, so snh vi cc tc phm khc nhm nng cao tnh hp dn ca
bi ging cng nh khc su tri thc cho ngi hc. Nhng s m rng y ch nm mt
vi cu hay chi tit ca tc phm c dy m cha c s h thng trn c s kho st
nhng vn bn mt cch k lng.
Th hai, ngi hc thc s tr thnh trung tm, tch cc ch ng trong hc tp
th khng phi ch n gin l coi nh vai tr ca ngi dy. Theo iu tra thc t th a
phn cc gio vin, ging vin hin nay thc hin ch trng ca B Gio dc v o to
bng vic cho hc sinh, sinh vin tho lun m cng vic ny cng cha thc hin c
mt cch hiu qu. L thuyt lin vn bn cho thy vic khai sinh ra ngi c [5] l
to nn tnh i thoi gia tc gi - ngi c. Mi ngi c s to ra cho mnh mt vn
bn phi sinh. Thc t cho thy chng ta cha tn trng quy tc ny. Ngi dy vn bnh
ging, phn tch ri a ra cho ngi hc mt cch hiu. Ngi hc thuc tng ri vit
vo bi thi. Gim kho li m chm im. Vy sng to cht m khng c du vt
ca i thoi hay tnh tch cc ch ng. Ngay c vic tho lun th ngi gio vin cng
gi chc nng qun l, kim tra ch khng c s trao i nh nguyn tc i thoi nu
trn. Chng ta cng cn lu l khng c chn l tuyt i theo quan nim hu hin i.
Vic tn trng ngi hc hn thay v p t cm th suy ngh mi chnh l cha kha cho
ch trng ly ngi hc lm trung tm.
Th ba, vn s dng cng ngh thng tin trong dy hc hin ny nay i vi
ngnh vn cng cha tht s hiu qu bi quan nim coi n l phng tin khoa hc ch
khng phi mt vn bn. Nh ni trn, l thuyt lin vn bn m rng ni hm
ca khi nim vn bn. Vn bn khng ch l mt trang giy, mt cun sch m c th l
mt bn nhc, mt bc tranh, thm ch mt websideQuan nim v vn bn thc s tr
nn linh hot hn vi s ra i ca internet. Vi internet, vn bn ca chng ta s c
phn chia thnh cc n v vi nhng ng kt ni, hoc c th cha ng mt dy cc
vn bn ni vi n qua cc ng dn. Ngi c c th nhanh chng c tc phm ch
thng qua mt thao tc bm vo ng dn y, c th c bt c on no ca tc phm
mt cch d dng. Cc vn bn dng ny c xem l siu vn bn (hypertext). gii
quyt vn ny chng ta nn thay i cch ngh v n. Xem n l mt vn bn trong
chui lin vn bn vi tc phm ang ging dy s gp phn m rng ngha cng nh
cm th cho ngi hc. Thc t cng cho thy, nghin cu cc lnh vc hin nay u theo
227
xu th tch hp. Vn hc khng cn ch ng khung trong phm vi ca n m c lin

kt vi m nhc, hi ha, in nh, kin trc Cha ni n vn c tng thm nhiu
ngha cho tc phm hay khng nhng chc chn s hp dn hn nhiu so vi trc kia.
3. ng dng
V khun kh bi vit c hn nn y ngi vit ch c th ng dng mt cch s
lc nht l thuyt Lin vn bn vo tc phm vn hc m c th l tc phm i tha
ca nh vn Nam Cao. thc hin iu , ti mun trin khai vn bn theo cc bc
lin tng t gn n xa sau pht hin vn v gii quyt:
Bc 1: M trng lin tng gn, tc l gn vn bn i tha vi nhng tc
phm cng ch v ngi tr thc bn khon i tm l sng ca nh vn. Chng ta s
c chui vn bn nh sau:
i tha
Trng sng
Sng mn
Trn c s cho ngi hc tip xc vn bn, chng ta s d dng nhn ra nhn vt

H, in, Th cng mt kiu ngi tr thc bn khon i tm l sng. Cc nhn vt ny
u c tc gi xy dng gn ging nhau. Qua vic i chiu so snh, ngi dy hng
dn cho ngi hc pht hin ra cc th php cng nh quan nim ngh thut ca ng. S
i thoi gia cc vn bn s lm ni bt ln tnh vn ca thi i v nhng bn khon,
chim nghim ca tc gi v cuc i v con ngi
Bc 2: Chuyn dch thi gian v qu kh hay m rng trng lin tng v vn
hc giai on trc. Khi cc vn bn c t trong mi trng, thi im vn ha khc
nhau th ngha s khc nhau. Vn s xut hin. Chng ta khng th pht hin ra vn
khi ch b hp phm vi tc phm. Lin kt vn bn i tha vi cc tc phm vn
hc trung i, ngi dy s t ra vn : ti sao cc giai on trc ca vn hc Vit
Nam khng c kiu nhn vt tr thc bn khon tm l sng. Cc nhn vt trong vn hc
trung i a phn l kiu ngi ca trung, hiu, tit, ngha, trung qun i quc. Nh vy,
ngi dy to nn mt lin vn bn mi:
Vn ha trung
i
Vn ha hin i
i tha
(Lu : Lin vn bn quan nim mi nn vn ha cng l mt vn bn)

Khi i chiu, so snh tm im tng ng khc bit cc vn bn vi nhau, tnh vn
s bc l v ngi dy s dn dt ngi hc gii quyt n. Vn hc trung i s d
khng c kiu nhn vt ny bi s khc nhau v quan nim, ci nhn v th gii. Nu thi
trung i, con ngi coi v tr l s hi ha thin a nhn hp nht, mi th u ton
vn hi ha th thi hin i vi s th ha, s xm ln ca vn ha nc ngoi th
gii c xem nh l nhng mnh v. Ngi vit nhn thy cc bi ging ng vn hin
nay v tc phm u ch ni s bn khon, au kh ca H, in, Th l do cnh mt
nc, do cm o khng a vi khch th. Theo quan im ca ti, nh vy ngi dy
cha l gii c bn cht ca vn bi thi trung i, nhng tr thc cng sng trong
228
cnh ngho i, cng c giai on b mt nc nhng u c kiu ngi bn khon v l

sng, i tm chn l. l gii su xa hn th nguyn nhn chnh l s bin ng vn ha,
thay i cc thang gi tr khin con ngi tr nn lc lng.
Bc 3: Chuyn dch vn bn v thi hin ti (thi im tng lai so vi khi tc
phm ra i). C th thy bc th 3 ny rt cn thit v l thiu ht trong vic dy vn
hin nay. Cc tc phm vn hc c ging dy khng tr li nhng cu hi i sng hin
ti nhiu m ch nh ngi n linh thing ngi ta nhn ngm. Chnh n l mt trong
nhng l do khin cho hc sinh th vi vic hc vn. Vn hc l cuc sng, nu khng
gn n vi i sng thc tin th th chng ta ch cn li nhng gi tr cht. Vic
chuyn dch vn bn v thi hin ti cng ph hp vi l thuyt tip nhn. Ngi c mi
thi i u c cch cm th, kin gii vn bn ring. iu to nn sc sng cho tc
phm. Thc hin thao tc ny, ngi dy trn c s lin kt vi cc tc phm vn hc
ng i c th c chui vn bn sau:
i tha
Con gi thy thn
n tri
(Nam Cao)
(Nguyn Huy
Thip)
(Cao Duy
Sn)
Mu s to nn chui lin tng ny cng l kiu nhn vt tm kim l sng, b

lu y trong tm hn. C ba nhn vt H (i tha), Chng (Con gi thy thn), Thc
(n tri) u c nhng im tng ng. H b m nh bi nhng cuc kim tm, suy t,
au kh, chim nghim nhm tm ra chn l, l sng cuc i mnh. Vn l ti sao li
c s tng ng trong khi ba tc phm ny c ra i cch nhau mt khong thi
gian kh di. L gii iu ny ngi dy cn i chiu cho ngi hc thy hon cnh ra
i ca c ba tc phm. Thi im ra i u l mc bin ng gi tr vn ha. S bin
ng khi nhng gi tr c ang mai mt v s tn cng ca vn minh th, vn ha
phng Ty. S d dang gia c v mi to nn kiu ngi dang d, bn khon gia c
v mi, gia mt th gii ca nhng mnh v, gia nhng la chn: tnh yu tin bac,
vn chng nhn cch, tha ha gi mnh Trn c s phn tch chng ta s m
rng vn bn trong trng lin tng, lm sng li nhng gi tr tng c, mang li
cho ngi hc nhng khm ph th v trong t th ch ng tch cc, t tc phm vo
trng thi ng, tc l gn c vn chng vo i sng.
Trn y ch l nghin cu bc u v vic ng dng ca l thuyt lin vn bn
vo qu trnh dy hc Ng vn trong nh trng. Chng ti rt mong s ng gp, trao
i kin ca cc nh nghin cu v c gi c th hiu su sc hn v vn dng hiu
qu hn vn ny trong qu trnh dy hc Ng vn./.
TI LIU THAM KHO
1. Graham Allen (2000), Intertextuality, Routledge,London tr 133-143, tr 95-115
2. M. Bakhtin (2003), L lun v thi php tiu thuyt (Phm Vnh C dch), Nxb.
Hi nh vn, H Ni.
3. M. Bakhtin (1993), Nhng vn thi php tiu thuyt Doxtoiepxki, Nxb GD, HN.
229
4. R. Barthes (1997), khng ca li vit (Nguyn Ngc dch), Nxb. Hi nh vn,

H Ni.
5. R.Barthes, Ci cht ca tc gi (Trn nh S dch),
lithuyetvnhoc.wordpress.com
6. Umberto Eco (2004), i tm s tht bit ci, Nxb. Hi nh vn, H Ni
7. Julia Kristeva (1986), ord, Dialogue and Novel trong The Kristeva Reader,
Toril Moi (ed. 1986), New Work: Columbia University Press, p.37
8. L B Hn, Trn nh S, Nguyn Khc Phi (Ch bin) (2009), T in thut
ng vn hc, Nxb GD, H Ni.
9. Lucie Guillemette v Josiane Cossette (2011), Gii cu trc v khi nim tr bit
(Nguyn Duy Bnh dch), Lyluanvanhoc.com.
10. Nguyn Nam (2010), im qua my hng tip cn lin vn bn ngoi nc,
lyluanvanhoc.com.
11. Nguyn Vn Thun, Lin vn bn, t Mikhail Bakhtin n Julia Kristeva, K
yu hi tho Ch ngha hu hin i L lun v tip nhn, HKH Hu, 03/2011.
230
Rn luyn cho hc sinh k nng khai thc

knh hnh trong dy hc lch s theo hng
pht trin nng lc ngi hc
TS. Nguyn Mnh Hng*
1. Knh hnh (KH) trong dy hc (DH) ni chung, mn Lch s (LS) trng ph

thng ni ring l mt loi phng tin trc quan quan trng cha ng, chuyn ti lng
thng tin ca gio vin (GS) trong qu trnh DH v l ngun tri thc phong ph a dng,
gp phn to biu tng, pht trin tr tu, nng cao nng lc nhn thc cho hc sinh (HS)
trong qu trnh hc tp. Trong DHLS, knh hnh (KH) gm tt c nhng nh chp, tranh
v, hnh v, lc , s (graph), th, phim ti liu, Theo chc nng v mc ch
s dng, cc nh gio dc v tc gi vit sch gio khoa LS chia lm 4 loi:
- KH dng c th ha ni dung s kin lch s quan trng trong bi hc;
- KH cung cp thng tin cho HS (thng l cc tranh nh t liu LS;
- KH va cung cp thng tin, va minh ha cho knh ch trong sch gio khoa
(thng km theo mt s thng tin bn cnh HS t c v tm hiu);
- KH dng rn luyn k nng thc hnh, kim tra kin thc HS35.
Mc d vic phn loi KH trn ch mang tnh tng i, nhng u hng ti hnh
thnh, rn luyn v pht trin cc k nng hc tp LS cho HS.
Trong dy DHLS, khi GV nh gi HS cc k nng khai thc KH phi mang tnh
ton din (c quan st, pht hin ni dung thng tin, t tng, thi v s dng thng tin
trong hc tp). Mt khc, GV cng c th nh cc k nng ny mi khu trong qu
trnh DH: t kim tra bi c, chun b cho hc sinh nghin cu kin thc mi n tm hiu
kin thc mi v cng c, n tp, kim tra.
2. hnh thnh, rn luyn v nh gi c cc k nng khai thc KHLS ca HS,
ngay t u GV phi bit thit k cc dng cu hi nh hng ph hp vi tng loi KH.
Do c trng ca mi loi KH, nn phng php (PP) khai thc, s dng v tiu ch nh
gi cng khc nhau. V nh, nh gi HS cc k nng khai thc, s dng cc loi tranh
nh trong DHLS, GV cn theo nh hng sau:
Khoa Lch s - Trng HSP H Ni
35
Phan Ngc Lin (Ch bin). Phng php DHLS, tp 1. NXB i hc S phm, 2009, tr 90.
231
Bng nh hng cch t cu hi hng dn hc sinh cch khai thc v nh gi k

nng khai thc mt s loi knh hnh trong dy hc lch s
Loi KH
trong DHLS
Tranh nh
phn nh
cng trnh
vn ha,
kin trc LS
Tranh nh l
cc chn
dung nhn
vt LS
Tranh nh l
cc bin c
LS
Tranh bim
ha, chm
bim
Cch t cu hi tng ng
- Cng trnh c xy dng vo thi im
no? Nhm mc ch g?
- Nt c sc ca cng trnh c th hin
nh th no?
- Em hy cho bit nhng yu t LS c
phn nh qua cng trnh.
- Em c suy ngh, nhn xt g v gi tr lch
s ca cng trnh LS ny?
- Em bit g v nhn vt LS ny?
- ng/B c cng lao, ng gp g cho LS ?
- V sao nhn dn ta li lp n th/ly tn
nhn vt t cho cc ng ph/trng hc?
- Theo em, LS s nh th no nu khng
xut hin nhn vt ny?
- Em c nhn xt, nh gi g v nhn vt
LS ny?
- Bc hnh c chp vo thi khc LS

no?
- Ni dung (quan cnh) ca bc hnh ni ln
iu g?
- Gi tr ca bc nh LS th hin im
no? V sao?
- Em c nhn xt g v ngha ca s kin
LS trn.
- Bc tranh bim ha gi cho chng ta
thng ip LS g?
- Nhng yu t LS no c th hin qua s
chm bim ca bc tranh?
- Em c suy ngh, nhn xt g v LS by gi
c phn nh qua tranh?
- on phim phn nh s kin LS g?
- Hy tm tt ni dung LS c phn nh
qua on phim ti liu.
Tiu ch nh gi k nng
khai thc v s dng KHLS
- HS bit quan st, nhn din
ng loi tranh nh LS
- Khai thc c ni dung,
thng tin LS phn nh qua
cng trnh (v mt gi tr LS,
vn ha,)
- Bit nhn xt, nh gi LS
qua KH, hoc lin h vi
nhng cng trnh khc.
- Bit quan st, nhn din
ng loi tranh nh LS.
- Nu c nhng c im
ni bt v nhn vt (tnh cch,
cng lao, ti trng i vi
LS,).
- HS nhn thc c nhn vt
chnh din hay phn din (theo
quan im s hc mc-xt).
- Bit nh gi, nhn xt nhn
vt
ng loi tranh nh LS.
- Miu t c quang cnh ca
s kin LS.
- Nhn thc c gi tr LS
ca bc hnh em li
- Bit nh gi, nhn xt s
kin
ng loi tranh nh LS.
- Khai thc c nhng yu t
LS th hin qua bc tranh
bim ha, chm bim.
kin, hin tng LS qua tranh.
ng th loi phim ti liu (v
mt bin c LS hay nn vn
232
Cc on
phim ti liu
v LS
- Hy cho bit cc a phng din ra cuc

khi ngha, cc mi tn cng,
- Em c suy ngh, nhn xt g v . (vai tr
lnh o ca ng, tinh thn chin u..)
- Lch s Vit Nam/ LS nc c/lch s
th gii, s nh th no nu . ? (Chin
tranh th gii th hai khng n ra, khng c
Cch mng thng Tm 1945?,....)
ha,)
- Khai thc c ni dung LS
qua on phim ti liu
kin, hin tng LS qua phim.
- Biu hin nng lc xc cm
v biu cm vi LS qua on
phim (t ho, ln n, ng
cm,)
- Bit lin h kin thc LS ca
qu kh vi hin ti.
3. Mt s v d v phn tch c th:

V d 1, GV nh gi HS qua k nng khai thc tranh nh chn dung nhn vt LS,
hot ng kim tra bi c trc khi hc bi 27. Khi ngha Yn Th v phong tro chng
Php ca ng bo min ni cui th k XIX (lp 8 THCS).
GV thit k v trnh chiu trn slide gio n in t nh chn dung mt s nhn vt

LS hc bi trc, km theo cu hi (hnh di): Hy nhn din cc nhn vt di
y v cho bit vai tr ca mi nhn vt trong LS Vit Nam cui th k XIX, u th k XX.
Sau khi HS tr li, GV nhn xt, a thng tin phn hi ri kt lun, nh gi v cho im
cc em.
Cu hi kim tra trn c xy dng nhm nh gi k nng khai thc KH LS ca
HS thng qua hai tiu ch: nhn din nhn vt LS v trnh by vai tr ca mi nhn vt
trong LS Vit Nam cui th k XIX, u th k XX. Nhng KH ny cc em u c tip
xc ( bi trc), nhng mun tr li tt, t im cao th phi th hin c s thun
thc trong k nng khai thc ca mnh: quan st, ti hin, t duy LS, Khi nh gi, chm
im HS, chng ta phi da vo cc tiu ch nh hng t trc (HS phi nhn din
ng tn cc nhn vt, ng thi ni r cng lao ca h i vi LS - bit nhn xt nhn
vt chnh din hay phn din,).
Qua cch thc hin trn, GV nh gi c nhng k nng ca HS v cc mt
nhn bit (phn s) v nhn thc, nh gi (phnlun). Nu HS nhn din khng
ng 6 nhn vt LS trn (hin i ha nhn vt), cha ni c vai tr ca mi nhn vt
233
trong LS th k nng khai thc KHLS ca cc em cn hn ch, GV cn lu trong qu

trnh DH. ng thi, nh gi ng k nng khai thc nh chn dung LS ca HS, GV
cn trnh s dng cc dng cu hi my mc nh y l ai? ng sinh v mt nm
no?, v s khng pht huy c kh nng t duy LS ca cc em.
V d 2, GV nh gi HS qua k nng khai thc tranh bim ha, hot ng tm hiu,
pht hin kin thc mi, mc I. Nc Php trc cch mng (bi 2. Cch mng t sn
sn Php (1789 1794), lp 8 THCS). nh gi ng, hiu qu nhng k nng khai
thc tranh bim ha ca HS, trc tin xc nh mc tiu, ni dung kin thc v cc tiu
ch nh gi, gm:
Mc tiu: HS pht hin, tm hiu kin thc mi lin quan n nguyn nhn bng n
cch mng Php (tin kinh t, chnh tr - x hi); qua bit vn dng kin thc hc
( mc ny) vo nh gi s kin LS (phn cch mng bng n).
Ni dung kin thc (tn bc tranh): Tnh cnh nng dn Php trc cch mng,
s dng khi dy mc I. Nc Php trc cch mng, gip hc sinh nhn thc r nhng
tin (kinh t, chnh tr - x hi) dn n cch mng Php bng n.
Cc tiu ch nh gi k nng: Bit quan st, nhn din ng loi tranh nh LS; khai
thc c nhng yu t LS th hin qua tranh chm bim (cc nhn vt v vt dng ca
h i din cho mi ng cp trong x hi); c thi cm thng vi ng cp th ba (b
bc lt), ng h cch mng Php; bit rt ra nguyn nhn cch mng bng n,
Trn c s xc nh r mc tiu v nhng tiu ch nh gi HS v k nng khai thc
tranh bim ha, GV thit k v trnh chiu slide bc tranh Tnh cnh nng dn Php
trc cch mng (km theo cu hi lin quan nh hng cch khai thc), ri giao nhim
v cho HS tm hiu (hnh trn):
234
1) Ba ngi trong bc tranh tng trng cho nhng ng cp no ca nc Php

trc cch mng?
2) Nhng vt, dng c ca ba ngi ny cho chng ta bit iu g (cy thnh gi,
thanh kim, ci cuc, con vt,)?
3) Em c nhn xt g v tnh cnh ngi nng dn Php trc cch mng?
Ht thi gian, GV gi HS ng ln bo co kt qu khai thc thng tin LS qua bc
tranh bim ha. Cn c vo cu tr li ca HS, GV s nh gi c k nng khai thc
knh hnh mc 1, mc 2 hay mc 3 (thng thng, HS ch t c mc
2 tr mt s em c am m, nng khiu vi mn S).
Sau khi nh gi c cc k nng pht hin, tm hiu kin thc LS ca HS qua
bc tranh bim ha, GV nhn xt, trnh by bng PP miu t khi qut c phn tch (kt
hp vi S ch ba ng cp Php v Biu thu nhp ca nng dn Php), gip
cc em tip tc hon thin cc k nng trong hc tp36.
V d 3, GV nh gi HS v cc k nng khai thc ni dung LS qua on phim ti
liu Chin dch H Ch Minh trong hot ng tm hiu, pht hin kin thc mi khi dy
hc mc III.2. Cuc Tng tin cng v ni dy Xun 1975 (bi 30. Hon thnh gii phng
min Nam, thng nht t nc (1973 1975), lp 9 THCS).
Cn nh rng, y l hot
ng nh gi k nng hc sinh
tm hiu, pht hin kin thc mi
qua xem phim, ch khng phi
xem cho vui, nn GV cng
phi xc nh mc tiu, ni dung
kin thc v cc tiu ch nh gi
c th, gm:
Mc tiu: HS pht hin, tm
hiu kin thc mi lin quan n
chin dch H Ch Minh nh
cao ca cuc Tng tin cng v
ni dy Xun 1975; th hin cm
xc LS, tinh thn t ho vi truyn thng dn tc; bit nh gi vai tr lnh o ca ng
trong cuc Tng tin cng; trn trng gi tr LS.
Ni dung on phim: on phim c tn Chin dch H Ch Minh, s dng khi
dy hc mc III.2. Cuc Tng tin cng v ni dy Xun 1975. Vi di 8 pht, li
thuyt minh hay, on phim ghi li nhng din bin chnh ca chin dch rt sinh ng,
vi hng tin cng ca 5 cnh qun: hng Ty Bc c qun on III, hng Bc c
qun on I, hng Ty Nam c on 232, hng ng c qun on IV v b i Lin
khu V, hng ng Nam c qun on II. on phim ti liu kt thc bng s kin xe
36
Nguyn Mnh Hng (2011), Nng cao cht lng DH mn LS trng THPT vi s h tr ca
CNTT, Lun n tin s Gio dc hc, Th vin Quc Gia, H, tr.77.
235
tng qun ta tin vo Dinh c Lp, bt sng ton b ni cc qun i Si Gn, tng
thng Dng Vn Minh u hng v iu kin v c nc vui mng trong chin thng37.
Cc tiu ch nh gi k nng: Bit quan st, nhn din ng th loi phim ti liu
(v bin c trng i ca LS dn tc); khai thc c ni dung LS qua on phim ti liu;
th hin xc cm LS (qua theo di phim v din t ngn ng); bit nhn xt vai tr lnh
o ca ng v ngha lch s ca s kin.
Khi xc nh ng mc tiu, ni dung kin thc v cc tiu ch nh gi k nng
khai thc on phim ti liu, khi DH trn lp, GV s cho cc em theo di phim. Trc khi
xem, HS c giao nhim v hc tp bng 4 cu hi nh hng. Nhng cu hi ny u
gn lin vi cc tiu ch nh gi k nng khai thc ni dung phim (hnh bn):
1). Hy k tn 5 cnh qun cng tin cng thn tc vo gii phng Si Gn trong
chin dch H Ch Minh.
2). Kh th ca qun dn ta trong cuc Tng tin cng v ni dy Xun 1975 nh th
no?
3). Tnh trng ca chnh quyn Si Gn v lc lng c vn M trong nhng ngy
cui cng ca thng 4/1975 nh th no?
4). Em c nhn xt g v vai tr lnh o ca ng trong chin dch H Ch Minh?
HS xem phim xong, GV dnh mt thi gian ngn (khong 1 pht) cc em c iu
kin ti hin li cc hnh nh LS, hon thin cu tr li. Khi HS tr li, GV cn c vo
nhng tiu ch xy dng t trc (quan st nhn din LS, tm kim thng tin, cm
xc LS, nh gi, nhn xt s kin,) nh gi xem k nng khai thc phim ti liu
ca cc em t mc 1, mc 2 hay mc 3.
Cui cng, hon thin vic nh gi cc k nng khai thc phim ti liu ca HS,
GV cn nhn xt v cht li, nhm phc v cho vic kim tra, nh gi sau ny: S kin
LS xe tng qun gii phng tin vo Dinh c Lp v l c cch mng c cm trn nc
Dinh c lp l mc bo hiu s co chung ca Chnh quyn Si Gn v s ton thng
ca Chin dch H Ch Minh LS.
4. Mt cch khi qut, trong s pht trin ca nn gio dc hin i, vai tr v v tr
ca ngi hc v ang c s chuyn i cn bn (ngi hc phi v tr trung tm ca
nh trng, l ngi tham gia trc tip, tch cc vo qu trnh nhn bit, khm ph v
phn bin,). p ng c s chuyn i ny, GV phi i trc, khng ch nhn
thc ng m cn hnh ng, vn dng vo thc tin DH. Chc nng v vai tr ca GV
phi thay i t ngi cung cp thng tin, tr thnh ngi nhc trng, bit t chc, nh
hng qu trnh hc tp cho HS./.
37
Nguyn Mnh Hng Hng dn HS khai thc hiu qu cc on phim ti liu trong
DHSL trng THPT, Tp ch Gio dc, s 258 (3/2011), tr.38 - 40.
236
TI LIU THAM KHO

1. B Gio dc v o to(2006), Chng trnh gio dc ph thng mn LS,
NxbGD Vit Nam, HN, 2006, tr.6 7.
2. Nguyn Th Ci (2009). Cc con ng bin php s phm nng cao hiu qu bi hc
lch s trng ph thng. NXB i hc S phm, HN, 2009.
3. Nguyn Th Ci (Ch bin), Trnh nh Tng, Nguyn Mnh Hng,(2009),
Rn luyn k nng, nghip v s phm mn LS, Nxb HSP, HN, 2009
4. Giselle O.Martin-Kniep. Tm i mi tr thnh ngi gio vin gii. (L Vn Canh
dch). NxbGD Vit Nam, HN, 2011.
5. Phan Ngc Lin (Ch bin). Phng php DHLS (Tp 1 v 2). Nxb HSP, HN,
2009.
237
Xy dng mt s bi hc tch hp v gio

dc mi trng an ton - phng trnh tai
nn thng tch trung hc c s
TS. To Th Hng Vn*
Tm tt
Gio dc mi trng an ton, phng trnh tai nn thng tch v cng quan trng
trung hc c s. Vi mc ch Vi mc ch nng cao kin thc v mi trng gio dc
an ton, gip hc sinh trnh chn thng th cht. Mt trong nhng nhim v quan trng
l phi nng cao nng lc ging dy tch hp vo ch cho gio vin gip gio vin
hiu c a ch v bi hc tch hp gio dc mi trng cho k hoch phng chng tai
nn thng tch.
T kha: Gio dc mi trng an ton, tch hp, a ch tch hp, k hoch bi hc
I. t vn
Chng trnh gio dc mi trng an ton- PTTNTT cho hc sinh trung hc c s
c xy dng trn nguyn tc khai thc nhng ni dung c trong chng trnh trung
hc c s (ban hnh km theo Quyt nh s 16/2006/Q-BGDT) ngy 05 thng 5 nm
2006 ca B trng B gio dc v o to) khng lm nng thm chng trnh ca cc
mn hc. Tip n ngy 22/8/2007 ca B trng B Gio dc - o to ra ch th s
40/CT-BGDT v vic trin khai phong tro thi ua xy dng trng hc an ton, hc
sinh tch cc trn ton quc. Chng trnh hng ti mc tiu Xy dng mi trng
gio dc an ton, thn thin, hiu qu, ph hp vi iu kin ca a phng v p ng
nhu cu x hi, trong hc sinh c kh nng pht huy tnh ch ng, tch cc, sng to
trong hc tp v cc hot ng x hi mt cch ph hp v c hiu qu. B gio dc kt
hp vi UNICEF a ra cc ni dung gio dc mi trng an ton- phng trnh tai nn
thng tch trung hc c s da trn nguyn tc bao gm: 7 ni dung v tai nn
thng tch do (giao thng, ui nc, chy, bng, in git, ng, ng vt cn, vt sc
nhn, ng c) lng ghp vo cc hot ng dy hc trug hc c s.
Tuy nhin trong thc t vic dy tch hp cc ni dung trn vo cc trng trung
hc c s cn gp rt nhiu kh khn v hn ch, c bit tch hp vo cc mn hc. Mt
trong nhng nguyn nhn trn l do bn thn gio vin cha nm ht ni dung gio dc
mi trng an ton- phng trnh tai nn thng tch mt cch y do ngun thng tin
ti liu, c bit l ti liu mang tnh cht chuyn . Trong khi ngun thng tin v
* Vin Nghin cu S phm - Trng i hc S phm H Ni
238
gio dc mi trng an ton- phng trnh tai nn thng tch (GDMTAT-PTTNTT) m

gio vin c c hu ht mang tnh cht vn vt, khng h thng. Hn na h cn lng
tng v thiu k nng trong vic lng ghp ni dung GDMTAT-PTTNTT vo cc mn
hc. Do vy nng cao nng lc GDMTAT-PTTNTT cho gio vin bng cch bi
dng k nng dy hc tch hp GDMTAT-PTTNTT vi vic xy dng mt s bi hc
tch hp vi cc mn hc l v cng quan trng.
II. Kt qu
Qua iu tra thc trng vic gio dc GDMTAT-PTTNTT mt s trng trung
hc c s H Ni. Vi khun kh bi bo chng ti a ra mt s a ch tch hp v xy
dng k hoch bi hc v GGMTAT-PTTNTT vi mt s mn nh gio dc cng dn,
mn a l, mn ha hc trung hc c s 4 ni dung (Tai nn giao thng, chn
thng do vt sc nhn, ng c, ng vt tn cng).
3.1. Nguyn tc lng ghp tch hp
Chng trnh gio dc lng ghp tch hp gio dc mi trng an ton- PCTNTT
trung hc c s c xy dng thng qua khai thc bi sn c trong chng trnh gio dc
cho THCS. Ty thuc vo ni dung ca bi m mc tch hp s khc nhau:
(1) Loi th nht: Tch hp ton phn: Khi mc tiu v ni dung bi hc hon ton
ph hp vi mc tiu gio dc mi trng an ton-PTTNTT
(2) Loi th hai: Tch hp mt phn: Khi ch c mt b phn bi hc c ni dung
gio dc ph hp v c th lng ghp gio dc mi trng an ton-PTTNTT
(3) Loi th ba: Tch hp lin h: Khi ni dung v bi hc c iu kin lin h mt
cch logic vi ni dung gio dc mi trng an ton-PTTNTT
3.2. a ch tch hp ni dung gio dc mi trng an ton- PTTNTT trung
hc c s qua cc mn hc
1. Mn gio dc cng dn
1. Lp 6
Ch
Ni dung tch hp
PCTNTT
Bi 1: T chm Chn thng - Khng leo tro cao hoc tro nhng ni nguy him d b
sc, rn luyn do vt sc chn thng
thn th
nhn
- Khi tp mt s mn th thao cn c phng tin hoc
ngi bo him phng ng xy ra chn thng
Bi 5: Tn Tai nn giao - Chp hnh nghim chnh lut an ton giao thng va biu
trng k lut
thng
hin thi bit t gic chp hnh quy nh chung, to nn
np k cng, ng thi trnh c nhng tai nn nguy
him
Bi 7: Yu TNTT
do Khi ngoi thin nhin, khng c hi hoa b cnh,
thin
nhin, ng
khng leo tro cy trnh TNTT do ng
sng ha hp Ng c
Khng cm, chi, n cc loi hoa qu, l, nm, l
Tn bi
239
ng
vt - Mt s loi vt nui, vt hoang d, cn trng c th tn
t, cn, hc cng, gy TNTT (ch, mo, tru, b, rn, ong, kin,)
- Khng chi a qu mc vi ng vt, ngay c ch, mo
nh
- Khi b cn, t cn x l ngay v bo cho ngi ln bit
Bi 10: Tch ng
vt Ni dung hot ng tp th bo v mi trng an ton
cc, t gic t, cn
nh dn v sinh, v tranh c ng v phng trnh tai nn
trong hot ng
thng tch
tp th v trong
hot ng x
hi
Bi 14: Thc Tai nn giao - Nhn bit c cc loi bin bo giao thng c bn
hin trt t an thng
- Khi tham gia giao thng phi tun th theo tn hiu ca
ton giao thng
n, bin bo v hiu lnh ca ngi iu khin giao thng
- i m bo him khi ngi sau xe my, khng a nghch
khi tham gia giao thng
- Khi i b phi i trn va h, l ng bn phi. Khi sang
ng phi i trn vch trng dnh cho ngi i b sang
ng
- Khng chi a, bng trn va h, lng ng d b
TNTT
Bi 16: Quyn Tai nn giao - Chp hnh nghim chnh lut an ton giao thng trnh gy
c php lut thng
TNTT
bo h v tnh
TNTT
- Khi s dng dao, ko, kim lm th cng phi
mng,
sc do vt sc cn thn trnh tai nn
khe, thn th, nhn
- Khi chi a, chy nhy khng nn cm theo cc vt sc
danh d, nhn
nhn, d gy tn thng cho mnh v cho bn
phm
- Bit cch t chi chi nhng tr nguy him d gy TNTT
Ng c
- Khng s dng thc phm qu hn, khng r ngun gc
xut x, thc phm i, thiu
- Khng c t ung thuc khi khng c ch nh v
hng dn ca bc s
vi thin nhin
2. Lp 7
Ch
PCTNTT
Bi 4: o c Ng
v k lut
Tn bi
Ni dung tch hp
-Tun th cc quy nh ca nh trng v an ton

+ Khng leo tro, t ng gy thng tch
+ Trong qu trnh tp luyn th thao phi c ngi gim st.
+ Khng i xe p, xe my trong trng
Bi 9: Xy Tai
nn - Gia nh vn ha l gia nh trong mi thnh vin trong
dng gia nh thng tch gia nh c m bo an ton v th mi ngi u c trch
vn ha
do vt sc nhim m bo ngi nh an ton trnh tai nn chy mu, vt
240
thng phn mm..

- Khng n cc thc n i thiu, cc thc phm khng r
ngun gc xut x, thc phm qu hn s dng
- Khi chi a khng cm cc vt sc, nhn (dao, ko,
compa, bt) d gy thng tch cho mnh v bn
- Khi s dng dao, ko, cuc, xng, cn ch cn thn
- Khng x cc cht c hi vo ngun nc
- Khng s dng qu mc cc cht bo qun thc vt gy
ng c cho ngi, gia sc v mi trng
- S dng cc nguyn liu sch bo v an ton cho mi
trng v bn thn
ng
vt - Cc ng vt hoang d c th tn cng gy nn thng
cn/t/ht
tch, cn ch nguy him khi i vo rng
- Bit cch x l nhng trng hp cn thit v bo ngay cho
ngi ln nhn s gip
TNTT
do - Thu dn cc mnh v hay cc vt sc nhn trn sn nh,
vt sc nhn ng i, hnh lang, trnh gy thng tch cho mnh
v ngi khc
- Cc mnh thy tinh, st thp cn c thu dn cn thn,
trnh vt trn lan ra mi trng
nhn
Bi 13: Quyn Ng c
c bo v,
chm sc v Vt sc nhn
gio dc ca tr
em Vit Nam
Bi 14: Bo v Ng c
mi trng v
ti
nguyn
thin nhin
2. Mn a l
Lp 8
Tn bi
Bi
24.
Vng bin
Vit nam
Bi 31. c
im kh hu
Vit Nam
Ch
PCTNTT
Tai
nn
thng tch
do sng m
Tai nn giao
thng
Ni dung tch hp
- Khng tham gia giao thng khi thy c hin tng sng
m
- Khng i ra bin khi c hin tng thy triu ln d di
- Khng tham gia giao thng khi c gi,bo xut hin
- Cn vo ni tr n khi ma dng c sm st
- Cn tt cc ngun in khi c ma dng, sm st
phng tai nn
Lp 9
Ch
Ni dung tch hp
PCTNTT
Bi 8. S Ng c
- Khng i ra chi nhng ni va s dng phun thuc thuc
pht trin v
tr su cho la v hoa mu.
phn
b
- Khng s dng nhng sn phm nng nghip nh tht cc
nng nghip
loi ng vt khi b i thiu, bin cht
- Khng n rau, hoa qu va phun thuc tr su hoc rau, hoa
qu dp nt, bin cht..
Bi 9. S Tai nn do - Khng i nhng ni khai thc g d xy ra ti nn do g
Tn bi
241
pht trin v
phn b lm
nghip, thy
sn
Bi 12. S
pht trin v
phn
b
cng nghip
Bi 14. Giao
thng vn ti
v bu chnh
vin thng
vt nng, sc
nhn
Ng c
- Khng n nhng thc phm hi sn b hi thiu, bin cht
Ng c
Cn trnh nhng ni c cht thi cng nghip c hi nh:

kh Amoniac (do qu trnh sn xut phn m, sn, thuc n
gy ra); Kh clo do ty si v qu trnh nhum; Tro, bi, khi
do kh t ca cc nh my..
Tai nn giao - Bit c cc u mi giao thng vn ti t trnh c
thng
nhng tai nn nguy him xy ra cc loi hnh vn ti khc
nhau
- Khi tham gia cc loi hnh giao thng nh ng b,
ng bin, ng hng khng phi tun th lut an ton
giao thng:
V d: ng b:
+ Nhn bit c cc loi bin bo giao thng c bn
+ Khi tham gia giao thng phi tun th theo tn hiu ca
n, bin bo v hiu lnh ca ngi iu khin giao thng
+ i m bo him khi ngi sau xe my, khng a nghch
khi tham gia giao thng
+ Khi i b phi i trn va h, l ng bn phi. Khi sang
ng phi i trn vch trng dnh cho ngi i b sang
ng
3. Mn ha hc
Lp 8
Tn bi
Ch
Ni dung tch hp
PCTNTT
Bi 24: Tnh Chy, n
Cc cht khi chy ta ra nhiu nhit, rt d b bng. i qua
cht ca oxi
hn, x thy nhng tia la nh bn ra nn trnh xa khng li
gn v nhng tia la mang theo lng nhit ln d bng,
thng qun o.
- Khng t dng ha cht, cc ha cht vo ln nhau, gi
p ha cht...
Bi 9: 28: Ng c Trong khng kh, kh oxi ch chim 1/5 th tch khng kh, cn
Khng kh- s khng kh li l kh ni t l kh khng duy tr s chy, s sng nn khi
chy
bi li, vo nhng ni hm l, trn cao, nhng ni thiu
khng kh cn c bnh kh oxi d phng.
Ng c - Khng s dng nc khi cha un si, hoc cha si...
nc
in git
- Khng s dng cc thit b in b r r, dy in h nht l
khi tri ma trnh gy chp, chy, n
242
Lp 9
Bi thc hnh Chy bng
1: Tnh cht
ha hc ca
oxit v axit
Ch v an ton khi lm th nghim:

- CaO phn ng vi nc rt mnh, ta nhiu nhit nn
khng lm vi lng ln d b vi ti bn vo ngi, khng
s tay t vo vi sng v d b bng vi!
- Phtpho chy trong oxi mnh, ta nhiu nhit nn ch ly 1
lng nh, khi P chy khng mt gn l thy tinh
- Khi lm th nghim vi axit phi cn thn khng axit
dy vo qun o s gy bng da
Bi thc hnh Vt sc nhn - inh st hay mu dy thp phi c nh sch bng giy
2: Tnh cht
gip mi lm th nghim nn cn thn v inh st c th lm
ha hc ca
sc da tay
baz v mui
Bi thc hnh Chy bng
- Cc phn ng chy: t bt nhm trong khng kh, bt st
3: Tnh cht
tc dng vi lu hunh phi ht sc cn thn cho ngn la
ha hc ca
va phi khng b bng, b h hi qun o, dng
nhm v st
- Phn ng bt st tc dng vi lu hunh nn lm trong
hm s v ta nhiu nhit d gy bng.
Bi thc hnh Vt sc nhn Trc khi un nng ng nghim phi h u ng sau mi
4: Tnh cht
tp trung un y ng, trnh lm ng nghim nt, v trong
ha hc ca
khi un s gy b bng.
hp kim v hp
cht ca chng
Bi thc hnh Ng c
- Brom,benzen l 2 ha cht c nn ht sc cn thn, qu
5: Tnh cht
trnh phi thc hin trong bnh kn
ca
- Trong th nghim gia t n v nc ch ly lng nh
Hirocacbon
Bng
t n v khi to ra axetilen ta nhiu nhit
Bi thc hnh Chy, bng
Th nghim vi axit sunfuric c ht sc cn thn khng
6: Tnh cht
dy vo qun o v ngi v c th lm chy qun o v
ca ru v
bng( axit ny rt ho nc)
axit
- Ru khan, cn 960 d t chy khng gn ngn la n
cn.
3.3. Xy dng k hoch bi hc v gio dc mi trng an ton- PTTNTT theo
hng tch hp trung hc c s
3.3.1. Nguyn tc
- V c im ca mi trng, kh nng tip thu ca hc sinh v kinh nghim dy
hc ca gio vin khc nhau nn xy dng k hoch bi ging chi tit s do tng gio
vin thc hin ph hp vi hot ng dy hc ca h.
- Khi xy dng k hoch bi hc, gio vin da vo ni dung tch hp son bi.
Cn lu mt s im sau:
243
* m bo mc tiu chnh ca bi hc
* Phng php dy hc: vi mc tiu ca vic tch hp gio dc mi trng an
ton-PTTNTT hng ti khng lm nng thm chng trnh gio dc, gio vin cn lc
chn cc phng php dy hc tch cc t chc dy cc ni dung tch hp gio dc
mi trng an ton-PTTNTT.
* Vi cc bi hc tch hp khng cn tch ring k hoch bi dy cho phn tch
hp. i vi cc bi tch hp mc tch hp mt phn (b phn) hay lin h, c th
nh du, bi m phn tch hp
3.3.2. Mt s bi son minh ha v tch hp phng chng tai nn thng tch
Mc tch hp ton phn
Tn bi Trt t an ton giao thng (Mn gio dc cng dn lp 6- bi 14)
A- Mc tiu cn t: - Gip hc sinh:
+ Hiu tnh cht nguy him v nguyn nhn ph bin ca cc v tai nn giao thng;
tm quan trng ca trt t an ton giao thng (TTATGT); hiu nhng qui nh cn thit v
TTATGT; hiu ngha ca vic chp hnh TTATGT v cc bin php bo m an ton
khi i ng.
+ Nhn bit c mt s du hiu ch dn giao thng thng dng v bit x l
nhng tnh hung i ng thng gp; bit nh gi hnh vi ng sai ca ngi khc v
thc hin TTANGT; thc hin nghim chnh TTATGT v nhc nh bn b cng thc
hin.
+ C thc tn trng cc qui nh v TTATGT; ng h nhng vic lm tn trng
TTATGT v phn i nhng vic lm khng tn trng TTATGT.
B- Ni dung
Ni dung cn khai thc: -Yu cu m bo an ton khi giao thng
- Mt s loi bin bo thng dng, mt s qui nh v i ng
C- Ti liu v phng tin
- Sch gio khoa, sch gio vin gio dc cng dn 6. Tranh nh v tnh hung.
D- Phng php
-Tho lun nhm -Tr chi -ng vai tnh hung.
E- Tin trnh bi dy.
I- n nh t chc lp.
II- Kim tra s chun b ca hc sinh
III- Bi mi
244
Hot ng ca thy
Hot ng
Ghi bng
ca tr
Hot ng 1: Hng dn hc sinh tm hiu thng tin, s kin
GV: Gi hc sinh c thng tin, s kin
I- Thng tin, s kin:
GV: Hng dn hc sinh tho lun cc c
cu hi:
1) Hy quan st bng thng k v nu -Tho lun - Tai nn giao thng ngy cng tng,
nhn xt v tnh hnh tai nn giao nhm 3
nhiu v tai nn nghim trng, tr
thng, mc thit hi v ngi do tai
thnh mi quan tm lo lng ca ton
nn gy ra?
x hi, ca tng nh.
2) Em hy nu nguyn nhn dn n
- Nguyn nhn chnh l do con
cc v tai nn giao thng. Nguyn nhn
ngi: coi thng php lut hoc
no l ph bin nht?
khng hiu bit php lut v
* ATGT l hnh phc ca mi ngi, -i din TTATGT.
ca mi nh -> S cn thit cp bch trnh by
- m bo an ton khi i ng ta
phi khc phc TNGT -> Trch nhim
phi:
ca mi ngi.
Nhn xt,
+ Hc tp, hiu php lut v
3) Lm th no trnh c tai nn b sung
TTATGT.
giao thng, bo m an ton khi i
+ T gic tun theo qui nh
ng?
ca php lut v i ng.
- Hc sinh ghi nhanh kin
+ Chng coi thng hoc c
tnh vi phm php lut v i ng.
GV kt lun, cht vn :
Hot ng 2: Hung dn hc sinh tm hiu ni dung bi hc
Khi i ng ta phi lm g m bo -Tr
li II- Ni dung bi hc
an ton?
da
vo 1. Bin php m bo ATGT:
SGK
- Phi tuyt i chp hnh h thng
bo hiu giao thng gm hiu lnh
ca ngi iu khin giao thng, tn
hiu n giao thng, bin bo hiu,
vch k ng, cc tiu hoc tng
bo v, hng ro chn.
Quan st 3 bin bo cm, 3 bin bo
2. Cc loi bin bo thng
nguy him, 3 bin hiu lnh, nhn xt - Quan st dng:
mu sc, hnh dng, t nu ngha v tr li
a) Bin bo cm:
ca cc loi bin bo ny.
- Nhn xt,
- Hnh trn, nn mu trng c
b sung
vin , hnh v mu en th hin
* BT vn dng:
iu cm
- GV cho hs quan st v nu
b) Bin bo nguy him:
ngha ca mt s bin bo giao thng
- Hnh tam gic u, nn mu
- BT a+b (sgk)
vng c vin , hnh v mu en th
hin iu nguy him cn phng.
245
c) Bin hiu lnh:

- Hnh trn, nn mu xanh lam,
hnh v mu trng nhm bo iu
phi thi hnh.
Hot ng 3: Hnh thnh, rn luyn k nng thc hin TTATGT
- GV cho hs chi tr chi s dng - Chun b
Tr chi bin bo giao thng
nhng bin bo giao thng.
- Trc mi bin bo giao thng, Thc
ngi i b hoc iu khin phng hin
tin giao thng tin ln, ng yn hoc -Chm
li xung (vi 3 loi bin bo va hc). im
Hot ng 4: Luyn tp
GV: Hng dn hc sinh lm bi -Lm vic
III-Bi tp
tp d, trong sgk.
c nhn
-Trnh by
*Cng c-dn d: Hc bi
III. Kt lun
Vic xy dng mt s bi hc tch hp v gio dc mi trng an ton- phng trnh
tai nn thng tch vo cc mn hc l mt trong nhng bin php quan trng gp phn
nng cao nng lc dy hc tch hp cho gio vin trung hoc c s ni chung v mn giao
dc mi trng an ton ni ring. vic dy tch hp ni dung GDMTAT-PTTNTTc
hiu qu. Bn cnh vic nm ni dung, a ch tch hp v cch xy dng k hoch bi
hc theo hng tch hp, nh trng cn to iu kin cho gio vin t bi dng k
nng. Ngay t u nm hc nh trng cn a k hoch bi dng chuyn cho gio
vin v phi kt hp vi s gio dc v o to v cc c quan chuyn mn m lp tp
hun bi dng chuyn .
TI LIU THAM KHO
1. B Gio dc v o to (2007), Quyt nh s 4458/Q-BGD Xy dng trng
hc an ton, phng, chng tai nn, thng tch trong c s gio dc ph thng.
2. B Gio dc v o to (2008), Ch th s 40/CT-BGDT v vic pht ng
phong tro thi ua Xy dng trng hc thn thin- Hc sinh tch cc trong cc
trng ph thng giai on 2008-2013.
3. inh Quang Bo, 2012. Nhng vn chung v chng trnh gio dc ph thng
sau nm 2015. Hi tho Dy hc tch hp - Dy hc phn ha trong chng trnh gio
dc ph B Gio dc - o to thng 11/2012.
4. Cao Th Thng (2011). Vn dng quan im tch hp trong vic pht trin chng
trnh Gio dc ph thng- Bo co tng kt ti cp B - Vin KHGDVN, 2011.
5. Cohen L et al (2003), Bridging the gap: Bring together intentional and
unintentional injury prevention efforts to improve health and wellbeing, Journal of Safety
Research 34, pp. 472-483.
246
Tch hp gio dc k nng sng trong hot

ng gio dc ngoi gi ln lp
trng THCS
ThS. V Th Thanh*
Tm tt
Bi vit ny, chng ti trnh by ni dung v bin php tch hp gio dc k nng
sng trong hot ng gio dc ngoi gi ln lp trng THCS, thng qua cc v d
minh ha. Chng ti hy vng vi cch lm nh vy, hc sinh s c gio dc nhng k
nng sng qua hot ng, qua cc tri nghim gip cc em c nhng k nng sng thit
thc c th sng an ton v khe mnh.
1. t vn
Chng trnh hot ng gio dc ngoi gi ln lp (HGD NGLL) trng Trung
hc c s (THCS), thc cht l mt k hoch hot ng gio dc. N xc nh r ni
dung, nhim v ca nh trng v cc t chc trong, ngoi nh trng, to iu kin
hc sinh (HS) c c hi hot ng, rn luyn, nhm hnh thnh nhn cch v cc k nng
cn thit cho HS, p ng yu cu ca con ngi thi k Cng nghip ha v Hin i
ha t nc. Chng trnh HGD NGLL trng THCS nhm t c cc mc tiu
sau:
V nhn thc: Cng c v khc su nhng kin thc ca cc mn hc; m rng v
nng cao hiu bit cho HS v cc lnh vc ca i sng x hi, lm phong ph thm vn
tri thc, kinh nghim hat ng tp th ca HS
V k nng, hnh vi: Hnh thnh v pht trin cc k nng c bn ph hp vi la
tui HS nh: K nng (KN) t kim tra nh gi kt qu hc tp; KN giao tip ng x c
vn ha; KN t chc qun l v tham gia cc hot ng x hi; KN ng cm; KN kin
nh, KN i ph vi nhng cng thng; KN lm vic nhm
V thi : Hnh thnh thi t gic, tch cc tham gia cc hot ng tp th v
hot ng x hi, hnh thnh tnh cm chn thnh, nim tin trong sng, c thi ng
n vi cc hin tng t nhin v x hi, pht trin tnh on kt hu ngh v hp tc gn
b nhau trong hc tp v trong cuc sng hng ngy; c thi tch cc trong vic rn
luyn cc k nng sng
Trng CSP B Ra Vng Tu
247
Trong ba mc tiu trn th mc tiu k nng v thi l quan trng. Xut pht t
mc tiu trn, HGD NGLL trng THCS c nhiu kh nng gio dc k nng sng
(KNS) cho HS, bng cc hnh thc, phng php gio dc theo hng tip cn gio dc
KNS. V th, vic tch hp gio dc KNS trong HGD NGLL trng THCS l rt thch
hp v cn thit: Va gio dc nhn cch cho cc em va rn luyn cho cc em nhng
KNS thit thc cc em sng an ton v khe mnh.
2. Ni dung
2.1. Ni dung tch hp
Nhng KNS cn gio dc cho hc sinh THCS c tch hp vo chng trnh
HGD NGLL l:
- Nhng KNS ct li: KN t nhn thc, KN giao tip, KN lm vic nhm, KN tm
kim s h tr, KN t duy sng to, KN xc nh gi tr, KN kin nh, KN ra quyt nh
v gii quyt vn , KN ng ph vi cng thng, KN thng lng, KN cu thng, cp
cu, KN thuyt phc v gy nh hng, KN phn bin, KN lao ng, KN thuyt trnh...
- Nhng KNS ng ph vi nhng vn ca la tui THCS: KN phng trnh
lm dng game, KN phng trnh ri ro trong quan h gii tnh, KN phng trnh s dng
cht gy nghin, KN phng trnh bo lc hc ng
2.2. Bin php tch hp
2.2.1. Tch hp ton phn v b phn
Tch hp gio dc KNS trong HGD NGLL c thc hin theo hai cch:
- Tch hp ton phn (T chc cc ch gio dc KNS cho HS THCS thng qua
HNGLL): Chn mt ch im gio dc, sau ly mt tit trong chng trnh t
chc mt ch gio dc KNS cho HS THCS theo qui trnh t chc HGD NGLL.
- Tch hp b phn: Tch hp gio dc tng KNS vo mt HGD NGLL c th.
2.2.2. Yu cu
- Khi tch hp cn mm mi, khng khin cng.
- Khng lm cho hot ng tr nn t nht, nng n.
- Ty hot ng m tch hp.
MINH HA:
a. Tch hp gio dc tng KNS vo mt HGD NGLL c th.
Ch im thng 4: Ha bnh v hu ngh
- Cc hot ng c th c thc hin nh: Tr chi Hi p v mt ch ton
cu; thi tm hiu cuc sng ca thiu nhi cc nc, din n thanh nin v ch ha
bnh v hu ngh; hp tc - cng pht trin; chung tay xoa du ni au da cam; cnh chim
ha bnh; gi tr ca bn v ti.
248
- Nhng KNS c rn luyn thng qua cc hot ng trn, l: KN giao tip; KN

xc nh gi tr; KN kin nh, KN t chi; KN hp tc; KN th lnh; KN din t cm
xc v phn hi; KN thuyt trnh v ni c m ng; KN vn ng v gy nh hng;
KN ra quyt nh; KN vt qua lo lng, s hi; KN khc phc s tc gin
Thit k mt hot ng c th trong ch im thng 4 theo qui trnh 6 bc:
Ch im thng 4: Ha bnh v hu ngh
CHUNG TAY XOA DU NI AU DA CAM
Lp 7, thi lng: 1 tit
Bc 1: Chn tn hot ng v xc nh yu cu gio dc
Tn hot ng: CHUNG TAY XOA DU NI AU DA CAM
Yu cu gio dc:
- Nhn thc: Nng cao s hiu bit cho HS v vn cng l, ha bnh, chin
tranh; m rng mt s kin thc lin quan n k nng sng
- K nng: Rn luyn KN giao tip, ng x; KN kin nh bo v l phi, KN
hp tc v cnh tranh lnh mnh; KN thuyt trnh v ni c m ng; KN din t
cm xc v phn hi; KN by t quan im v chp nhn; KN tho lun nhm; KN ra
quyt nh
- Thi : Hnh thnh tinh thn on kt thng ni l lnh m l rch v kht
vng ha bnh; phn khi v c thi tch cc khi tham gia cc hot ng rn luyn
cc k nng sng.
Bc 2: Ni dung v hnh thc hot ng
- Ni dung hot ng: Phn nh ni au thng mt mt ca nn nhn cht c
mu da cam; phn i chin tranh; tinh thn on kt thng ni l lnh m l rch;
cc kin thc v KNS.
- Hnh thc hot ng:
Thi v tranh v bnh tranh v ch phn i chin tranh
Thi thuyt trnh
Vn ngh xen k
Bc 3: Chun b hot ng
Phn cng cng vic cho tng b phn: Chun b ni dung, c ngi dn chng
trnh (MC), dng c, thi gian.
Bc 4: Tin hnh hot ng
Khi ng: Ht bi ht: Thiu nhi th gii lin hoan v Tr chi on kt
MC Gii thiu 4 i chi v thnh phn ban gim kho
Phn 1. Thi v tranh v ch phn i chin tranh
249
1. Cc i thi t gii thiu (tr li cu hi Chng ti l ai)

2. Thi v tranh v bnh tranh
o Th l cuc thi:
o Ch : phn i chin tranh
o Dng c, phng tin: Giy A4, bt mu
o Thi gian: 7 pht
3. Bnh tranh: i A a tranh ca i mnh cho i B xem trong 30 giy. i B hi
60 giy, sau bnh tranh. Sau khi B bnh tranh xong, i A s bnh tranh ca i mnh
v ngc li.
4. Gim kho nhn xt v cho im
(Phn 1, HS s rn luyn c KN thuyt trnh v ni trc m ng, KN t duy
phn tch, KN tho lun nhm)
Phn 2. Thi thuyt trnh
Gi ch t chn: Ha bnh mu xanh yu thng; ni au da cam; L lnh
m l rch
Cc i thi thuyt trnh tip sc trong 5 pht. Sau khi thuyt trnh xong, phi tr li
cu hi ca ban gim kho v khn gi.
Ban gim kho nhn xt v cho im.
(Qua phn 2, HS s rn luyn c KN ni trc m ng, KN vt qua lo lng, s
hi, KN giao tip bng ngn ng v phi ngn ng)
Phn 3: Thi x l tnh hung
Th l thi: Mi i bc thm 1 tnh hung, tho lun 60 giy v a ra cch x l.
Cc i khc phn bin.
Tnh hung 1. Lp hc ca bn c HS b tht mt chn. C gio xp bn ngi gn
bn. Bn c cm xc g v s t thi g?
Tnh hung 2 (Kin nh trc s ri ro):
Mt ngi m bn rt n nh bn chuyn mt gi hng cho ngi khc. Bn cm
thy gi hng c g khng minh bch. Bn s lm g?
Tnh hung 3 (Kin nh trc vn ho phm i try):
Mt ngi bn thn ln tui hn r bn v nh v cho xem bng hnh i try.
Bn s lm g?
Tnh hung 4: Gp mt em b b tt (l nn nhn ca cht c mu da cam) bn v
s trn ng, bn s lm g?
Gim kho nhn xt v cng b im
250
(Phn 3, HS s rn luyn c KN thuyt trnh v ni trc m ng, KN phn

bin, KN kin nh, KN gii quyt vn )
Phn 4: Tho lun nhm:Quyn gp ng h nn nhn cht c mu da cam
Cc nhm trnh by kin v thng nht kin
(Phn 4, HS s rn luyn c KN ni trc m ng, KN vn ng v gy nh
hng, KN tho lun nhm, KN by t quan im)
MC: Tng kt v pht phn thng
Bc 5: Kt thc hot ng
Ngi t chc (NTC) mi 2 thnh vin pht biu cm tng ca mnh khi tham gia
hot ng.
NTC nhn xt kt qu hot ng v cc mt: k lut trt t, thc t gic tham gia
hot ng, nhng im ng khen ngi, nhng im cn rt kinh nghim
Bc 6: nh gi, rt kinh nghim hot ng
Hot ng CHUNG TAY XOA DU NI AU DA CAM m bo ng ch im
ng thi gio dc c mt s KNS cho HS: KN thuyt trnh v ni trc m ng, KN
phn bin, KN kin nh, KN gii quyt vn , KN tho lun nhm, KN giao tip. S tch
hp tng phn gio dc k nng sng vo HNGLL m bo tnh mm mi, khng khin
cng.
b. Tch hp ton phn (T chc cc ch gio dc KNS cho HS THCS thng
qua HNGLL)
Tch hp ton phn mt ch GD KNS cho HS THCS, thng c a vo phn
t chn trong mi ch im. Khi t chc cc ch gio dc KNS cho HS THCS thng
qua HNGLL, cn lu : Ty theo ch im m chn mt ch thch hp v tin hnh
theo qui trnh 6 bc ca HNGLL.
Ch im thng 4: HA BNH V HU NGH
K NNG XC NH GI TR
Bc 1: Chn tn hot ng v xc nh yu cu gio dc
* Tn hot ng: GI TR CA BN V TI
* Yu cu gio dc:
Kin thc:
- Hiu c k nng xc nh gi tr l mt trong nhng k nng sng cn thit cho
mi ngi.
- Hiu c gi tr i vi mi con ngi l g, bit xc nh c nhng gi tr
ring ca bn thn v thy c nhng gi tr ny chi phi nhng hnh vi/hnh ng ca
mi ngi.
Thi :
251
HS c thi t ho v bo v nhng gi tr ca bn thn, ng thi bit tn trng

nhng gi tr ring ca ngi khc.
K nng sng:
- Rn luyn k nng t nhn thc, t nh gi, t xc nh gi tr.
- Rn luyn k nng t duy ph phn, t duy sng to.
- Rn luyn k nng giao tip, k nng hp tc.
Bc 2: Ni dung v hnh thc hot ng
- Ni dung hot ng: K nng xc nh gi tr
- Hnh thc hot ng: Tho lun nhm; tr chi, vn ngh xen k.
Bc 3: Chun b hot ng
Phn cng cng vic c th cho tng thnh vin: Chun b dng c, trang tr bng,
vit thng ip
Bc 4: Tin hnh hot ng
Thc hin ch K nng xc nh gi tr theo qui trnh (theo file nh km K
nng xc nh gi tr). Qu trnh thc hin cn xen k vn ngh, tr chi tng phn vui
ti, thoi mi cho HS.
Bc 5: Kt thc hot ng
- NTC yu cu mt s thnh vin nhn xt, nu cm tng sau khi tham gia hot
ng. Sau NTC tng hp cc kin chung ca c lp.
- NTC nhn xt kt qu hot ng v cc mt: k lut trt t, thc t gic tham gia
hot ng, nhng im ng khen ngi, nhng im cn rt kinh nghim
Bc 6: T chc rt kinh nghim, nh gi kt qu hot ng
nh gi u ( thc tham gia hot ng tp th; kt qu tham gia hot ng), nhc
im, nguyn nhn ca u, nhc im . T , thy c trch nhim ca tng c
nhn, nhm t. Trn c s , HS t rt ra kinh nghim cho hot ng sau.
Ch K NNG XC NH GI TR a vo phn t chn trong chng trnh
HGD NGLL, m bo ng ch im ng thi gio dc c mt s KNS cho HS: KN
xc nh gi tr; KN ni trc m ng, KN t nhn thc, nh gi, KN hp tc, KN kin
nh, KN tho lun nhm, KN giao tip. S tch hp m bo mm mi, khng khin
cng v thc hin c trn mt ch .
3. Kt lun
Nhng KNS khng phi l mt mn hc m hc sinh c thuc bi l c th vt
qua. V th, i hi phi c mt mi trng tht, nhng tnh hung phong ph khi tri
nghim, cc em t rt ra bi hc cho ring c nhn mnh. Chng trnh HGD NGLL
trng THCS nh: Thuyt trnh, hot ng hi hoa dn ch, thi hi p, thi v tranh theo
ch , x l tnh hung, tr chi l c hi tt nht hc sinh rn luyn. Chng ti hy
252
vng rng qua mt s bin php trn, di s hng dn ca gio vin, HS s hnh thnh
nhng KNS v t mnh chuyn dch t kin thc - "ci chng ta bit v thi , gi tr "ci chng ta ngh, cm thy, tin tng thnh hnh ng thc t - lm g v lm cch
no.
TI LIU THAM KHO
1. Nguyn Thanh Bnh. Gio trnh gio dc k nng sng. NXB HSP. H Ni
2007.
2. ThS. Bi Ngc Dip TS. Bi Phng Nga ThS. Bi Thanh Xun. Cm nang
gio dc k nng sng cho hc sinh trung hc. NXBGD VN. 2010.
3. H Nht Thng (ch bin). Hot ng gio dc ngoi gi ln lp trng THCS
Sch gio vin lp 6,7,8,9
4. V Th Thanh. Ti liu dy hc (dng cho cc c s o to gio vin lu
hnh ni b). Th vin trng CSP B Ra Vng Tu. 2012.
253
Dy hc tch hp mn Ton lp 7 Ch
t chn: Cc bi ton p dng tnh cht
dy t s bng nhau
Phan L i Ct *
I. Mc tiu
1. Kin thc
- HS nm c cc dng ton c bn p dng tnh cht dy t s bng nhau.
- Bit dng kin thc cc mn: Hnh, L, Sinh, a l, Lch s, Tin, Hiu bit x hi
vo gii ton.
2. K nng
- Bit vn dng kin thc lin mn gii cc bi ton p dng tnh cht dy t s
bng nhau.
- Trnh by tt cc dng bi tp p dng tnh cht dy t s bng nhau.
- Bit vn dng linh hot v sng to gii cc bi ton c tnh thc tin v hiu
bit v t nhin x hi trong giai on hin nay.
3. Thi
- GD thc t gic hc tp v lng say m mn hc.
- C nim t ho v lch s qu hng, c tnh yu qu hng, bit gi gn, bo v
cc di tch lch s.
- C thc bo v mi trng, hiu c tc hi ca s bin i kh hu trn ton
cu.
- C thc tt khi tham gia giao thng.
II. Chun b
1. Gio vin
- Bi son.
- My chiu, my tnh, bng ph
- Su tm ni dung cc bi ton s dng kin thc lin mn v hiu bit x hi.
*
Trng: TH THCS THPT Vn Hnh, TP.HCM
254
- Tm hiu v thc trng x hi hin nay trn cc lnh vc: Vt l, sinh hc, a l,
lch s, thin nhin mi trng, giao thng,
- Cc hnh nh minh ha cc ni dung trn, my quay phim ghi li tit dy.
2. Hc sinh
- Kin thc lin quan n cc bi ton p dng tnh cht dy t s bng nhau.
- Tm hiu trn cc phng tin thng tin x hi hin nay, nhng vn thi s
nng bng trong c nc v trn ton cu.
- Bt d vit bng, chia nhm hc tp.
III. Tin trnh bi dy
1. n nh
2. Kim tra
Gio vin cho hc sinh tham gia tr chi khi ng:
y l di tch lch s no?
Chia lp thnh 4 nhm tham gia.
Lut chi:
Mi nhm ln lt chn cu hi, thi gian suy ngh cho mi nhm l 60 giy, nu
khng tr li c th nhm khc c quyn tr li.
Nhm no tr li ng cu hi ming ghp tng ng s c m ra (c10 im).
Cc nhm c th tr li tn ca di tch bt c lc no (nu ng c 20 im)
Cu hi
x y
Cu 1:Tm x bit v x - y = 34000
5 3
Cu 2:Nu x t l thun vi y theo h s t l

th y t l thun vi x theo h s t l no ?
Cu 3:Bit x:y=5:2 v x+y=14. Tnh x
Cu 4:Tm x bit x
y
v x + y =15000
19
1
1962
p n
Theo tnh cht ca dy t s bng nhau ta
c:
x y x y 34000

17000
5 3 53
2
Suy ra x = 85000
Nu x t l thun vi y theo h s t l
1
1962
th y t l thun vi x theo h s t l 1962.
x : y 5: 2
x y x y 14

2
5 2 52 7
x 10; y 4
c:
x
y
x y
15000
750
19 1 19
20
Vy x = 750
255
Hnh nh hin ra l di tch lch s ng u.

Khu di tch ng u nm trong g ng u, thuc a phn th trn Yn Lc huyn Yn Lc. G c din tch khong 85.000m2.Di ch kho c hc ng u c
pht hin vo nm 1962. T nm 1965 n nm 1999 tin hnh 6 ln khai qut vi din
tch khong 750m2. ng u l mt di ch c nhiu tng vn ha, nu phn lm 4 tng
th tng IV (di cng) thuc giai on Phng Nguyn, 2 tng gia III, II c trng ca
giai on ng u, tng I trn cng thuc giai on G Mun.
Cho n nay, cha c mt di ch kho c no c y di vt ca 4 giai on pht
trin vn ha t giai on Phng Nguyn n ng Sn nh ng u. C th ni, vn
ha Tin ng Sn m di ch ng u Vnh Phc l mt trung tm khng nh s
ra i v pht trin ca quc gia Vn Lang thi cc Vua Hng. l qu trnh hnh thnh
v pht trin b Vn Lang Vnh Phc ngy nay. Chng ta rt t ho v trn mnh t qu
hng Yn Lc ca chng ta li ang lu gi mt di sn ca lch s (Hnh nh minh ha
v di tch lch s ng Du).
Thng qua bi tp trn GV gio dc cho HS lng yu qu hng t nc, HS hiu
thm v vng t qu hng c cha ng ta xy dng t bao i nay. T c thc
gi gn, bo v v gii thiu cho bn b gn xa bit c di tch lch s ca qu hng.
3. Bi mi:
Hot ng ca gio vin
Hot ng 1: ( Hot ng nhm)
Bi 1: Nu trong mt ngy thi gian nng l 11
gi th 1m2 l cy xanh khi quang hp s cn mt
lng kh cacbonic v nh ra mi trng mt
lng kh oxi t l vi 11 v 8. Tnh lng kh
cacbonic v lng kh oxi m 1m2 l cy xanh
thu vo v nh ra bit rng lng kh cacbonic cn
cho s quang hp nhiu hn lng kh oxi nh ra
mi trng l 6 gam.
Gv Bi ton yu cu tm g?
GV: Nu gi lng kh cacbonic v lng
kh oxi m 1m2 l cy xanh thu vo v nh ra
khi quang hp (vi K nh bi cho) ln lt l
x gam v y gam th theo ra ta c iu g ?
Hy Sp xp li cc bc c li gii ng ?
(1) Theo tnh cht ca dy t s bng nhau ta c:
Hot ng ca hc sinh.
HS c v tm hiu bi.
HS Tnh lng kh cacbonic v lng kh

oxi m 1m2 l cy xanh thu vo v nh
ra
HS: Ta c
x y
v x-y = 6
11 8
x
y
x y
6
2
11 8 11 8 3
Suy ra x = 22 ; y = 16
- HS tho lun theo nhm v qu ca

x y
v x y = 6
nhm vo phiu hc tp
11 8
- C i din ca nhm np kt qu cho
(3) Vy trong mt ngy m thi gian nng l 11gi
(2) Theo bi ta c
256
th 1m2 l cy xanh khi quang hp s cn 22 gam

kh ccbonic v nh ra mi trng 16 gam kh oxi
(4) Gi lng kh cacbonic v lng kh oxi m
2
1m l cy xanh thu vo v nh ra khi quang

hp (vi K nh bi cho) ln lt l x gam v
y gam.
- Kt lun cc tnh hung ca HS khi nhn xt v
cch gii bi tp 1, cho im v khen thng
nhm c kt qu nhanh v chnh xc nht.
GV: Em hy nu vai tr ca cy xanh i vi hot
ng ca con ngi
GV lin h:
Khi hc mn Sinh hc 6 cc em bit trong qu
trnh quang hp th cy xanh hp th kh cacbonic
v nh ra kh oxi. Hot ng sng ca con ngi,
ng vt v s t chy nhin liu li hp th kh
oxi v thi ra kh cacbonic v vy con ngi khng
th tn ti nu thiu cy xanh
Hot ng 2: ( Lm vic c nhn)

- GV yu cu HS quan st trn mn hnh, c
bi.
Bi 2: Din tch rng trn th gii b cht ph vo
cc nm 2002, 2007 v 2012 ln lt t l vi 8, 9,
10. Tnh din tch rng b cht ph vo cc nm
bit rng tng ca din tch rng b cht ph nm
2002 v din tch rng b cht ph nm 2007 ln
hn nm 2012 l 9,1 triu ha.
Gi 1 hc sinh ln trnh by li gii, mi bn ly 2
em lm vo phiu np, cc hc sinh khc lm
vo v.
Thi gian 5 pht
GV Cho hc sinh nhn xt,
Gv nhn xt cha bi cho im
GV Em c nhn xt g v tnh hnh cht ph rng
trong nhng nm gn y? Hu qu ca cht ph
rng ba bi l g?
GV lin h: Nh chng ta bit rng che ph 1/3
din tch lc a gip cn bt sc nc chy do
ma ln gy ra nn c vai tr quan trng trong
GV
- HS trao i nhn xt kt qu ca nhm
khc.
HS xp xp cc bc:
(4) (2) (1) (3)
Gii:
Gi lng kh cacbonic v lng kh oxi
m 1m2 l cy xanh thu vo v nh ra
khi quang hp (vi K nh bi cho)
ln lt l x gam v y gam
x
y
v x y = 6
Theo bi ta c:
11 8
c:
x
y x y 6
=
2
11 8 11 8 3
Suy ra x = 22 ; y = 16
Vy trong mt ngy m thi gian nng l
11gi th 1m2 l cy xanh khi quang hp
s cn 22 gam kh ccbonic v nh ra mi
trng 16 gam kh oxi.
HS ln bng trnh by
Bi 2:
Gii:
Gi din tch rng trn th gii b cht
ph vo cc nm 2002, 2007 v 2012 ln
lt l x, y, z (triu ha)
Theo bi ta c:
x y
z

v x + z - y = 9,1
8 9 10
c:
x y
z
x z y 9,1

1,3
8 9 10 8 10 9 7
Suy ra x = 10,4 ; y = 11,7 ; z = 13
Vy din tch rng trn th gii b cht
ph vo cc nm 2002, 2007, 2012 ln
lt l 10,4 triu ha, 11,7 triu ha v 13
triu ha.
HS: Tnh hnh cht ph rng ngy cng
tng. Hu qu ca cht ph rng gy ra
hn hn v l lt
257
vic chng si mn, st l t, cng nh gi c

ngun nc ngm, trnh hn hn. Hin nay trn
th gii mi nm c khong 13 triu ha rng b tn
ph, khi ngi ta c tnh rng s c khong
0,7 t tn kh cacbonic khng b tiu hy. Ngy
nay vi s pht trin mnh m ca cc ngnh cng
nghip, tng dn s, lng kh thi, cht thi ra
mi trng ngy cng tng vt gy hiu ng nh
knh, nhim mi trng v bin i kh hu
nghim trng, nu nh trc kia cc cn bo ch
thng cao nht cp 11, 12 git trn cp 12 th
nay n tr thnh nhng siu bo cp 14, 15 git
trn cp 15 vi s tn ph khc lit v c con
ngi v ti sn chng hn nh cn bo Haiyan.
Do vic bo v rng l v cng cn thit vi tt
c chng ta. Rng cn l ni tr ng ca bit bao
nhiu loi ng vt to nn mt h sinh thi ng
thi cung cp cho con ngi ngun ti nguyn qu
gi do vic trng v bo v rng l v cng
quan trng. Chnh v vy m tt c chng ta u
phi c trch nhim bo v rng, chng bin i
kh hu. Theo tnh ton ca cc chuyn gia nu
gim c 50% din tch rng b mt vo nm
2030 th rng c th h tr gi cho nhit tri
t tng khng qu 20C.
Hot ng 3: (Hot ng nhm).
Bi 3: Tnh cc gc ca tam gic ABC bit rng 3
3
ln gc A bng gc B v bng na gc C
2
GV cho hc sinh tm hiu bi.
GV cho tho lun theo nhm v in vo phiu:
Hy in vo phiu c li gii hon chnh ?
Gi s o cc gc A, B, C ca tam gic ABC ln
lt l x, y, z
Theo bi ta c: 3x = .y =...z
Nhn mi t s trn vi.....ta c:
hay
V tng s o cc gc trong mt tam gic bng
nn x + y + z = ..
Theo tnh cht ca dy t s bng nhau ta c:
x y z x y z .....

......
1 2 6 1 2 6 ....
Suy ra:
- HS lm vic theo nhm, ghi kt qu ca

nhmvo phiu nhm
Gii:
Gi s o cc gc A, B, C ca tam gic
ABC ln lt l x, y, z
3
1
Theo bi ta c: 3x = y = z
2
2
1
Nhn mi t s trn vi
ta c:
3
3x 3 y
z
x y z
hay
1.3 2.3 2.3
1 2 6
V tng s o cc gc trong mt tam gic
bng 1800 nn x + y + z = 1800
c:
x y z x y z 1800

200
1 2 6 1 2 6
9
Suy ra x = 200 ; y = 400 ; z = 1200
Vy s o cc gc A, B, C ca tam gic
ABC ln lt l 200 ; 400 ; 1200
HS Chm cho nhm
HS Tnh cht tng ba gc ca tam gic;
Tnh cht dy t s bng nhau
258
Vy s o cc gc A, B, C ca tam gic ABC ln

lt l
GV Cho hc sinh trao i phiu gia cc nhm,
cho p n hc sinh chm cho ln nhau
GV Nhn xt bi lm ca cc nhm
GV nhc li im lu khi gii bi ton cch bin
i p dng c tnh cht dy t s bng nhau
(kh h s 3 cc t)
GV Trong bi ton trn em s dng nhng kin
thc no ?
- GV lin h: Nh vy hai mn Hnh hc v i s
c quan h rt cht ch v vy hc tt mn cc
em cn hc tt c hai mn Hnh hc v i s.
Hot ng 4:
Bi 4: S v tai nn giao thng nc ta vo nm
2000 v nm 2008 t l vi 1, 2 ca nm 2008 v
nm 2012 t l vi 4 v 5. Tnh s v tai nn giao
thng xy ra vo nm 2012 bit rng tng s v
tai nn ca ba nm l 23100 v
GV Cho hoc sinh tm hiu bi
Gi 1 hc sinh ln trnh by li gii, mi bn ly 2
em lm vo phiu np, cc hc sinh khc lm
vo v.
Thi gian 5 pht
- Nhn xt v cho im hc sinh.
-GV nhc li im lu khi gii bi ton cch
bin i p dng c tnh cht dy t s bng
nhau.
Em c nhn xt g v t l s v ti nn giao thng
Vit Nam nhng nm gn y?
GV lin h: Nh vy nhng nm gn y t l
nhng v tai nn giao thng Vit Nam ngy
cng tng, nm 2012 c khong 10500 v tc l
bnh qun mi ngy xy ra khong 30 v tai nn.
C rt nhiu nguyn nhn gy tai nn giao thng
nh: do c s h tng, do cht lng phng tin
tham gia giao thng, do s thiu hiu bit v
thc ca ngi tham gia giao thng...
GV cho hc sinh quan st mt s hnh nh vi
phm giao thng ca cc bn hc sinh.
Gii:
Gi s v tai nn giao thng nc ta
vo nm 2000, 2008, 2012 ln lt l x, y,
z
Theo bi ta c:
x y y z
,
v x + y + z =
1 2 4 5
23100
x y
x y

T
kt hp vi
1 2
2 4
y z
x y z
suy ra
4 5
2 4 5
c:
x y z

2 4 5
x y z 23100
2100
245
11
Suy ra z = 2100.5 = 10500
Vy s v tai nn giao thng xy ra vo
nm 2012 l 10500 v.
4. Cng c:
Hot ng 5: Hot ng cng c bi hc
259
Em hc nhng g trong bi hc hm nay?

5. Hng dn v nh
Hot ng 6: Hng dn hc nh
Bi 5: Cho tam gic ABC c gc ngoi ca tam gic ti cc nh A, B, C t l vi 4,
5, 6. Cc gc trong tng ng t l vi cc s no?
HD: Gi s o cc gc trong ti cc nh A, B, C ca tam gic ABC ln lt l x, y,
z v s o cc gc ngoi tng ng l x , y , z .
1
Ta c x + x = 180 ; y + y = 180 ; z + z = 180

1
Suy ra x + x + y + y + z + z = 540
1
M x + y + z = 180
0
Nn x + y + z = 360
1
Li c:
x1 y1 z1
4
5
6
Bi 6: Hai thanh nhm v st c th tch bng nhau. Hi thanh no c nng hn v

nng hn bao nhiu ln ?
HD: Gi khi lng ca hai thanh nhm v st ln lt l m1 v m2 (g)
Khi lng ring tng ng ca chng l D1 =2,7g/cm3 v D2 =7,8g/cm3 (g/cm3)
V m = V. D v V l hng s (c th tch bng nhau), nn m v D l hai i lng t
l thun.
260
LI CM N
Ban T chc H tho khoa hc: "Dy hc tch hp, dy hc phn ha
trng trung hc p ng yu cu chng trnh v sch gio khoa sau nm 2015"
xin trn trng cm n cc tc gi: V Th Minh Ch, Nguyn San H, Phan Th
Hoi, Phm Th Lin,... cc trng trung hc ph thng: Nguyn Thng Hin,
Phm Vn Sng, Nguyn Hu, Trn i Ngha, Sng Nguyt nh (TP.HCM), cc
trng THCS: An Ph ng, Nguyn Hu (Q.12, TP.HCM); THCS Vnh Lc A,
Hng Long, Tn Tc (huyn Bnh Chnh, TP.HCM), THCS Nguyn Vn Ngh, Lc
Hng (Q.10, TP.HCM), Trung tm KTTH-HN Qun 11,.... gi bi tham gia hi
tho.
Do khun kh k yu Hi tho c hn, nn cha ng ht tt c cc bi,

Ban T chc xin hn ng bi qu tc gi, ca tp th gio vin cc trng
vo hi tho khc.
Vin Nghin cu Gio dc trn trng cm n v rt mong s cng tc
ca cc nh khoa hc, nh qun l gio dc, thy c gio trng i hc,
cao ng v trng ph thng trong cc hi tho sau.
TM. Ban T chc hi tho
Vin trng
PGS.TS. Ng Minh Oanh
261

01 - 12 - 2014 - Ky Yeu HT Day Hoc Tich Hop Day Hoc Phan Hoa

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

01 - 12 - 2014 - Ky Yeu HT Day Hoc Tich Hop Day Hoc Phan Hoa

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015

Dy hc tch hp (DHTH) v dy hc phn ha (DHPH) khng phi l nhng vn

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015

Nam v ti mt s a phng, gii php p ng yu cu ca DHTH v DHPH, kinh

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015

Mt vn ln khc m cc tc gi rt quan tm l s cn thit phi thay i o

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015

thng 8 n thng 10 nm 2014 trn 252 GV mn L, Ha, Sinh ti 18 trng THCS ti

Ch trng i mi cn bn, ton din gio dc v o to thng qua thc

Hiu bit ca GV ph thng v DHPH v DHTH cn c nhng hn ch,

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015

C S L LUN V DHTH & DHPH,

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015

Dy hc tch hp trong chng trnh

Vin Nghin cu S phm - Trng HSP H Ni

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015

- Trng thi m trong c ci chung, ci ton th c to ra t nhng ci ring l.

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015

2.1.Truyn thng (traditional)

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015

Khi HS hc/nghin cu v mt vn no cc em ng thi c tip cn t nhiu

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015

Xy dng mn hc mi bng cch lin kt mt s mn hc vi nhau thnh mn hc

Ng cnh cuc sng thc

V d, mt trng Quc t ca M c 460 HS bang Texas c mc ch l cung cp

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015

theo ch ; c nhng ni dung c tch hp a mn hoc xuyn mn nh dy hc

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015

Ni mt cch khc, DHTH l dy cho HS cch s dng kin thc v k nng ca

Hnh 1. M hnh a mn [1]

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015

2.2.2. M hnh da trn chui vn

Hnh 2. M hnh da trn chui vn [4]

Hnh 3. M hnh da trn ch [1]

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015

rt thch hp i vi bc tiu hc. Hnh 3 cho thy ch trong mt mn hc c th lin

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015

Bng 1 cho thy, u th ni bt ca chng trnh DHTH so vi dy hc truyn

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015

trnh DHTH ca mnh vi phc hp cao hn. Mt u im khc ca chng trnh

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015

T tng s phm tch hp:

T mt quy lut, trit l, t tng tch hp c c th ha thnh phng php, gii

* Trng i hc S phm i hc Nng

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015

(Nh Trnh di th, Cun 18). Chu Hy gii: Ni mun t n ci bit ca ta th cn c

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015

Qua l lun dy hc cc b mn: Tch hp c hiu l s kt hp, t hp cc ni

Tch hp (tr.981): lp rp, ni kt cc thnh phn ca mt h thng theo quan im

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015

tch: 3 ln cu, 7 ln mi; php; sng t;

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015

DHTH & DHPH trng trung hc p ng yu cu i mi CT v SGK sau nm 2015