Professional Documents
Culture Documents
A
bomb (qu bom)
bomb (nh bom)
bombs [+ PLURAL]
bomber (k nh bom)
bombing [+ PRES. PART.]
bombed [+ PAST]
[+ AGENT]
INFLECTIONAL SUFFIXES
B
bombard (di bom, oanh tc)
bombardier (lnh di bom)
bombast (li khoa trng)
bombastic (khoa trng)
BOUND MORPHEME
? DEVIRATIONAL SUFFIX
? DEVIRATIONAL SUFFIX
? DEVIRATIONAL SUFFIX
(2)
(3)
(4)
bomb
bombed
bombastic
{pres. part.}
{past tense}
bombing
bombard
bombardier
{noun suffix}
{plural}
bombs
bomber
{verb suffix}
{noun suffix}
{adjective suffix}
Tuy nhin phi nhn thy rng lp lun trn c mt vi im khng chnh xc, v (1) trong ting Anh
khng ng vai tr l hu t phi sinh ng t (verb derivational suffix) nh c trnh by phn 4.1.; v (2)
cng trong phn 4.1., bomb trong bombastic v bomb trong bomb xut pht t hai gc Hy Lp khc nhau,
v vy khng th cn c hon ton vo bng trn khi qut quy lut.
2
V ngoi l ca cc quy lut m hnh v, xem OGrady et al. (167): [...] a frequent feature of
morphophonemic rules: they often have exceptions. In this, they contrast with allophonic rules, which apply
very generally. (Cc quy lut m hnh v c c im khc vi cc quy lut m v l chng thng c ngoi l).
Tuy nhin, trong trng hp ny chng ta li d dng nhn thy quy lut a ra khng
ng, v vi cc trng hp bomber, bombing, bombed, hay bombs chng hn, m /b/ khng
h ng cui t nhng vn b lc b. Nh vy, chng ta th thay i quy lut nh sau:
?Delete a free-morpheme-final /b/ when it occurs after an /m/.
?(B m /b/ cui mt hnh v n lp nu theo sau m /m/).
Khi ny iu kin cn thit minh chng quy lut ny l (1) cn t bomb trong nhng
trng hp so snh gia A v B phi cng mt gc, v (2) cn t bomb trong ct A l hnh
v n lp (free morpheme), cn bomb trong ct B khng l hnh v hoc l hnh v ph
thuc (bound morpheme). (GI THIT 2)
i vi quy lut ny, thot u c th d dng bc b nu xt trng hp iamb
(nhp th) v tnh t iambic , nhng y li l trng hp c bit khi
cn c ngun gc ca t. Xut hin t gia th k 19, iamb l t c Anh ho t
nguyn gc Hy Lp iambos (xem Online Etymology Dictionary). Nh vy hnh v gc ca
iamb phi l iambus , vi m l mt phn c nh ca hnh v. Trng hp
m b mt trong iamb l mt trng hp phi sinh ngc hon ton so vi nhng g
chng ta ang kho st y (xem 5.).
ng thi, nu xt thm yu t (4) v lp lun nh vi GI THIT 1 (xem 4.1.), chng ta
s i n kt lun rng cc ph t trong ct A lm thay i dng tim t v chng
n khng c chc nng lm thay i cu trc trng m, trong khi iu ngc li s ng vi
cc ph t trong ct B, t c th pht biu quy lut nh sau:
?/b/ / ___m# (fm.) + {(bm.) [ SHIFT]}
?Delete /b/ when it follows /m/ at the end of a free morpheme and when followed by a
bound morpheme not causing stress shift.
?B m /b/ khi n theo sau m /m/ trong mt hnh v n lp hoc c theo sau bi mt
hnh v ph thuc khng lm thay i trng m.
Quy lut ny ng vi tt c cc trng hp ni trn, nhng c th tm phn chng
hoc i su phn tch tng loi hnh hnh v lm chnh xc hn quy lut. (GI THIT 3)
4. Kim chng cc gi thit
4.1. Kim chng GI THIT 1
3
Vi hai ngun thng tin t nguyn ni trn, c th khng nh rng cn t bomb trong
bomb v trong bombard chnh l mt, v u xut pht t gc Latin bombus, xa hn l
gc Hy Lp bombos, trong khi bomb trong bombast th li xut pht t gc Hy Lp
bombyx, v mang ngha khc vi bombus. y c hai t in u khng ch thch xa hn
v ngun gc chung ca bombos v bombyx, ng thi cn trnh nhn nh cm tnh, nht l
vi ngi hc Vit Nam, v khi nim bom (bomb) hay di bom (bombard) v khoa
trng (bombast) trong ting Vit u chia s mt s im chung v mt ng ngha. Thm
ch trong ting Vit cn c mt s t lng cho khoa trng c dnh dng trc tip n bom,
nh n hay qung/b bom. Qua phn tch trn c th chng minh c c (1.1), (1.2), v
(1.3).
Vic nhn nh (i) c ng hay khng cng l mt vn nan gii i vi nhng ngi nghin cu v ging
dy Ngn ng hc, v nu xt thun Hnh v hc th phi tn trng hnh v theo ng hnh thi ca n trong mi
trng thun Anh ng. D chng ta bit c th ct bombard ra thnh hai yu t, nhng yu t ard khng
c nhn bit vai tr chc nng hay ng ngha r rng trong ting Anh. ng thi nu xt v mt t nguyn,
cng c th va chp nhn (v t bombard c du nhp trc tip t t ting Php bombarder) va bc b (v
n xut pht t gc Hy Lp bombos) nhn nh (i). y ngi phn tch cn xc nh nhn nhn vn da
trn quan im no, v nht qun vi quan im .
5
bombard. Websters New World Dictionary and Thesaurus (4th edition), Encarta 2009 English Dictionary,
American Heritage Dictionary of the English Language (4th edition).
6
7
Hnh v ard trong ting Anh ch c nhn nhn l hu t vi chc nng hnh thnh danh t v c ngha one
that carries some action, or possesses some quality, to excess (ngi c hnh ng hoc phm cht thi qu)
nh trong cc t drunkard (bm nhu), sluggard (k bing nhc) (Websters New World Dictionary and
Thesaurus).
child
old
functional
and
the
derivational
re-ness
inflectional
-s
-ed
free
morpheme
bound
Tuy nhin, David Laurence v Lexicon of Linguistics li gii thiu cc cch phn loi
hon ton khc. Theo Laurence (2006), cc hnh v ph thuc cn c mt dng na l t v
ph thuc (lexical bound morpheme), tc l cc yu t mang ngha ca t nhng khng tch
ring thnh mt t ring bit do mt l do c bit no . Xt v d cc t consist (bao
gm), insist (ni n), persist (khng khng) v resist (khng c) trong ting Anh, chng
ta u thy yu t chung l sist bt ngun t ting Latin sistare, l thc cu khin ca stare
(ng). Nh vy sist phi l cn t (root) ca tt c cc t trn, nhng trong ting Anh li
khng c t *sist no ng c lp mt mnh c. Do c th xem sist l mt t v ph
thuc. Cch phn loi theo Laurence c th c trnh by nh sau:
lexical
child
old
functional
and
the
lexical
-sist
free
morpheme
bound
derivational
re-ness
inflectional
-s
-ed
grammatical
chng ta s thy rng danh t bombard xut hin (1430) trc ng t (1598)8. iu c
ngha, nu ng trn quan im phn tch hnh v hc thun Anh th ng t bombard phi
l t phi sinh t danh t bombard qua qu trnh hon chc nng. Vy (ii-2) t gc l
bombard (n.) s c hnh thnh t bomb v ard. Chng ta bit rng c ph t ard
trong ting Anh thnh lp danh t, nhng l vi ngha ngi. Xem xt mt vi
trng hp danh t kt thc bng ard trong ting Anh sau:
1. sluggard
2. drunkard
3. dotard
4. montagnard
5. communard
6. coward
7. brassard
8
9
Danh mc tt c nhng t ting Anh tn cng bng ard c th c truy cp ti trang web Word Navigator,
<http://wordnavigator.com/ends-with/ard/>.
DERIVATIONAL SUFFIXES
B
crumb (mu, vn)
crumble (nghin/v nh)
crumby (li ti, vn vt)
BOUND MORPHEME
DERIVATIONAL SUFFIX
10
Ngi c c th tham kho nhiu v d khc t danh mc t tn cng bng mb ti trang web World
Navigator < http://wordnavigator.com/>
11
Qua cch phn tch trn c th thy cn nguyn vic pht m /b/ cng khng r rng,
khng tun theo mt nguyn tc t nguyn c nh no trong ting Anh. Vy c th khng
nh loi b trng hp .
Cn vi trng hp th sao? cng l mt hu t phi sinh nh hay , khi
thm vo t gc cng khng lm thay i cu trc trng m, nhng khi gn vo cn t li
khng lm mt i m /b/. Vy im c bit ca y l g?
Thc ra nu ch quan tm n plumb v plumbic, chng ta d b nh la, v thc ra
ic l mt hu t c chc nng lm thay i m tit i vi nhng t c t 3 m tit tr ln.
V d iamb khi thm s chuyn du nhn sang m tit gn nht, tr thnh
iambic ; tng t vi acid v acidic hay electron
v electronic . Vy c th khng nh dng tim t ca ic c
ch nng [+ SHIFT] lm thay i cu trc trng m ca t, vi iu kin t c t 3 m tit tr
ln, hay ni cch khc, lm cho m tit ngay trc n c nhn.
Websters New World Dictionary and Thesaurus gii thch t nguyn ca ic nh sau:
[[< Fr or LGr; Fr -ique < L -icus < Gr -ikos: akin to Ger -isch, OE -ig: see -y3]]
(Websters New World Dictionary and Thesaurus)
V m t chi tit cc hu t ting Anh, xem thm McArthur. Suffix. Concise Oxford Companion to the
English Language. 1998. Encyclopedia.com. 6 Dec. 2009 <http://www.encyclopedia.com>.
hoc:
/b/ / ___m# (fm.) + {VERNACULAR SUFFIX}
Delete /b/ when it follows /m/ at the end of a free morpheme and when followed by a
vernacular suffix.
B m /b/ khi n theo sau m /m/ trong mt hnh v n lp hoc c theo sau bi mt
hu t bn ng.
5. Cc hng tip cn khc
Da trn cc hng tip cn Hnh v hc v m hnh v, chng ta a ra c cc gi
thit v minh chng v dng tim t ca bomb v cc quy lut tc ng n n. mi
gi thit c cng nhn cn da trn cc lp lun v cch gii thch khc nhau v m v,
hnh v, t nguyn, v.v
Nu xem xt vn trn mt quan im khc, nh t nguyn hc chng hn, chng ta s
tm ra mt cch l gii hon ton khc so vi nhng nhn nh trnh by trn. Khi cn c
l gii v cch pht m ca bomb s c xc nh da trn ngun gc ca t v con
ng du nhp vo ting Anh ca n; qua c th xc nh rng bomb v bombard i
vo ting Anh t hai con ng hon ton khc nhau, v c khi qut theo s sau:
(1) L. bombus
/b/
Cng xut pht (1) t gc Latin bombus, v (2) sang ting Php tr thnh bombe vi m
/b/ c pht m, nhng (3a) khi sang n ting Anh bomb th m /b/ c lc b (ging
nhng trng hp khc), v t (4a) chng ta c nhng t khc nh bomber, bombing hay
bombed vi m /b/ c lc b hon ton.
Nhng cng xut pht (2) t bombe trong ting Php, chng ta c (3b) ng t phi sinh
bombarder, vi m /b/ c pht m (do khng chu tc ng ca quy lut m v ting Anh),
v t (4b) bombard c du nhp vo ting Anh vi c im pht m khc vi bomb,
bomber hay bombed (xem li 4.1.)
Lu rng vi cch l gii nh trn th quy lut bin i m nh Fromkin v cc cng s
a ra l ng (xem 3., Fromkin et al., 146), v nu xem bomb l t gc v bomber,
bombing, bombs hay bombed l cc bin th trc tip ca n th quy lut ny tc ng
trc tip vo bomb (3a). Tng t nh vy, chng ta cng c th khi qut ngun gc ca
cc t cp trong phn 4 nh sau:
iamb
Gr. iambos
L. iambus
Fr. iambe
E. iamb
iambic
Gr. iambikos
L. iambicus
Fr. iambique
E. iambic
crumb
? IE. *gr-eu
OE. cruma
ME. crome
E. crumb
crumble
? IE. *gr-eu
OE. cruma
OE. gecrymman
E. crumble
(Ngun tra cu: Online Etymology Dictionary v Websters New World Dictionary and
Thesaurus)