Podwale 3/9, 00-252 Warszawa, tel.

(22) 33 96 500
fax (48-22) 33 96 501, e-mail: kancelaria@tomczak.pl
www.tomczak.pl

listopad 2008
[numer 11/83]

Biuletyn informacyjny zawiera informacje

dotyczące kształtowania się ustawodawstwa

gospodarczego oraz jego wykładni w Polsce.

BIULETYN
Biuletyn informacyjny ma charakter wewnętrzny

i jest przeznaczony wyłącznie do wiadomości

jego adresata.

INFORMACYJNY
Dotyczy zmian stanu prawnego w okresie od dnia 16 października 2008 roku do dnia 15 listopada 2008 roku.

Stan prawny na dzień 15 listopada 2008 roku.

ALERTY:

Cena biletu lotniczego nie może wprowadzać w bąd Od dnia 1 listopada br. obowiązuje nowe

unijne rozporządzenie, zgodnie z którym cena biletu lotniczego musi obejmować wszystkie podatki i opłaty

dodatkowe.

Ze skargą na interpretację do najbliższego sądu Od dnia 11 października skarga na interpretację

jest rozpatrywana przez wojewódzki sąd administracyjny właściwy ze względu na miejsce lub siedzibę

skarżącego (dotychczas był to zawsze Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie). Wynika to

z rozporządzenia prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 roku (Dz. U. nr 163, poz.
Podwale 3/9, 00-252 Warszawa, tel. (22) 33 96 500
fax (48-22) 33 96 501, e-mail: kancelaria@tomczak.pl
www.tomczak.pl
1016).

INFORMACJE BIEŻ ĄCE
Projekty legislacyjne
Potworzeniu
Prawo zamówień publicznych
Zmiany w przetargach
(Status aktu) Dnia 24 października
br. weszła w życie obszerna zmia-
na Prawa zamówień publicznych
z dnia 4 września 2008 roku. Niektóre
ze zmian sygnalizowaliśmy już
w Biuletynie.
(Zmiany ogłoszeń i specyfikacji)
Zmiany dotyczą sposobu i dopuszczalności wprowadzania
zmian do ogłoszeń. Będzie ono mogło być zmienione przez
samego zamawiającego, nie będzie potrzebne składanie wnio-
sku do Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych. Wprowadzono
możliwość zmiany wszystkich elementów ogłoszenia, w tym
także kryteriów oceny ofert, warunków udziału w postępowa-
niu, sposobu ich oceny. Jest to bardzo korzystna zmiana, bo
dotychczas błąd w tym zakresie mógł doprowadzić do unie-
ważniania przetargu. Zmiana ogłoszenia będzie się wiązała
z przedłużeniem terminu do składania ofert lub wniosków o do-
puszczenie do udziału w postępowaniu o czas niezbędny na
wprowadzenie zmian we wnioskach lub ofertach.
Rozszerzona została także możliwość zmieniania treści spe-
cyfikacji istotnych warunków zamówienia - do uzasadnionych,
a nie tylko szczególnie uzasadnionych przypadków, co również
będzie się wiązało z koniecznością przedłużenia terminu skła-
dania ofert i poinformowania podwykonawców.
(Wykluczenie wykonawcy z postępowania) Zmieni się też kry-
terium wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia
wykonawcy, który poprzednio poprzez niewykonanie lub niena-
leżyte wykonanie zobowiązania wyrządził szkodę. Okoliczność
wyrządzenia szkody będzie musiała być stwierdzona prawo-
2 BIULETYN INFORMACYJNY
mocnym orzeczeniem sądu. Rozwiązanie to z jednej strony
jest bardzo korzystne dla wykonawców, ale z drugiej nie chro-
ni w należyty sposób zamawiających przed nierzetelnymi wy-
konawcami. Jeśli np. orzeczenie sądu stwierdzało, co się czę-
sto zdarza, że wykonawca jest zobowiązany do zapłaty kary
umownej, zamawiający nie będzie mógł wykluczyć takiego wy-
konawcy, bo w takim przypadku sądy nie rozstrzygają w ogó-
le kwestii szkody.
(Zatrzymanie wadium) Rozszerzono możliwość zatrzymywa-
nia przez zamawiającego wadium – jeśli przedsiębiorca będzie
musiał uzupełnić dokumenty i nie zrobi tego mimo wezwania,
zamawiający zatrzyma wadium wraz z odsetkami.
(Przedłużenie terminu związana ofertą) Wprowadzono możli-
wość samodzielnego, bez wzywania przez zamawiającego, prze-
dłużania przez wykonawcy terminu związania ofertą. Dotychczas
konieczny był do tego wniosek zamawiającego, a samodziel-
nie zgłaszane oświadczenia o przedłużeniu tego terminu były
przez urzędników traktowane w różny sposób.
(Poprawianie omyłek) Rozszerzono też możliwość poprawia-
nia przez zamawiającego omyłek w ofertach – dotychczas za-
mknięty katalog tych możliwości został otwarty i można popra-
wiać też omyłki w postaci niezgodności oferty ze specyfikacją,
niepowodujące istotnych zmian w treści oferty. Uchylono arty-
kuł zawierający katalog sposobów poprawiania omyłek rachun-
kowych w obliczeniu ceny.
(Umowa) W zakresie regulacji umowy w sprawie zamówienia
publicznego uchylono artykuł, który wprowadzał możliwość
zmiany sposobu spełnienia świadczenia przed zawarciem tej
umowy na skutek okoliczności, których nie można było przewi-
dzieć w chwili wyboru oferty lub zmiany były korzystne dla za-
mawiającego a wykonawca wyraził na nie zgodę. Zatem zmia-
na taka będzie już niedopuszczalna.
Firma w modelu schizmatycznym powstaje poprzez odejście
z większej firmy znaczącego prawnika, często wraz z kilkoma
najbliższymi współpracownikami, i oczywiście wraz z grupą
klientów. Zjawisko schizmy na rynku usług prawniczych wy-
stępuje często, ale jest szczególnie powszechne i charakte-
rystyczne dla fazy niedojrzałej tego rynku. Nie ulega bowiem
wątpliwości że w prawie gospodarczym większa firma daje nie-
mal zawsze więcej możliwości, niż firma mniejsza.
(Model imitacyjny) Ciekawym zjawiskiem był uboczny wariant Nie mniej jednak źródłowo do tego modelu zaliczają się firmy
modelu spadochronowego, polegający na tym, że polska fir- bardzo trwałe i obecne na rynku od dawna (na przykład firma
ma przybierała nazwę pewnej firmy istniejącej w Stanach czy Beaty Gessel). Za schematem powstania tego rodzaju firmy
w Anglii, ale w praktyce używała tylko jej firmy, w zasadni- skrywa się także nierzadko noszony od samego początku ka-
czym stopniu realizując koncepcję rozwoju określoną przez riery zamiar prawnika firmy spadochronowo-sieciowej, by po
polskich prawników. Przykładem takiej firmy był Altheimer zdobyciu odpowiedniego do-
& Gray, której źródłem i matką była raczej niepierwszorzędna świadczenia (dziś powiedzie-
firma z Chicago, która zresztą z hukiem zbankrutowała (spo- libyśmy także, po skopiowa-
ra sztuka jak na firmę prawniczą). Polski Altheimer miał bar- niu odpowiedniej liczby plików
dzo dobrą reputację, i po upadku centrali szybko został przy- wzorcowych) oraz pewnej licz-
garnięty przez inną firmę prawniczą ze światowej czołówki, by klientów rozpocząć budowę
Chadbourne Parks. własnej firmy. W tym sensie schi-
zma nie koniecznie jest wyrazem
(Model schizmatyczny) Według modelu schizmatycznego po- czy skutkiem konfliktu w firmie
wstało sporo kancelarii na rynku, aczkolwiek można odnieść źródłowej, lecz elementem natu-
wrażenie, że firmy tego typu są niespecjalnie trwałe. Oparte są ralnego rozwoju rzeczywistości
one bowiem w większym lub mniejszym stopniu na akcie nie- zawodowej prawników. (Michał
lojalności – i dlatego trudno im budować lojalność własnych Tomczak)
pracowników. Są oczywiście wyjątki.
BIULETYN INFORMACYJNY 11
 dzę z definicji podejrzanego zawodu zachowującego status za-
wodu wolnego (cóż za sprzeczna z systemem nazwa). Toteż
nie ma się co dziwić, że nikt nie lubił zespołów, ani ci w środ-
ku ani ci na zewnątrz. Natomiast z tamtych czasów pozostała
w pamięci wielu adwokatów zasadnicza trudność w odniesie-
niu do sprawiedliwego, rzetelnego ukształtowania relacji finan-
sowych między prawnikami, wykonującymi zawód z istoty swo-
jej bardzo, bardzo indywidualny. Indywidualny przynajmniej do
czasu, gdy adwokaci rozpoczęli obsługę biznesu
10 BIULETYN INFORMACYJNY
(Zrzuta czyli Consultor) Model centrum kosztów był natural-
nym następstwem przekształcania zespołów adwokackich
w spółki cywilne. Oczywiście zjawiska te występują w nurcie
rozwoju działalności firm prawniczych, który nazwać należy
lokalnym albo tradycyjnym. Polega on na całkowitym odrzuce-
niu zamysłu tworzenia wartości dodanej wynikającej ze współ-
pracy prawników i postawieniu wyłącznie na indywidualności
członków przedsięwzięcia.
W tym modelu chodzi przede wszystkim o opłacenie wspól-
nych i niezbędnych kosztów: lokalu, sekretarki (sekretarek),
telefonów – choć pewnie to już niekoniecznie. Dlatego spół-
ka cywilna była wystarczającą formą prawną do realizacji ta-
kiej koncepcji kancelarii.
Rzecz ciekawa, że w nurcie firm postrewolucyjnych, w takiej
właśnie postaci funkcjonowała przez wiele lat firma Consultor,
stworzona przez znanych i bardzo dobrych prawników wywo-
dzących się z Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego.
Taki model nie ma przed sobą, rzecz oczywista, żadnej przyszło-
ści, ale historycznie uzasadniony był zarówno potrzebami ryn-
ku, jak i niepewnością co do rozwoju tego rynku. Inwestowanie
w firmę bowiem jest inwestowaniem w byt wielce niepewny. Jak
się to później okaże, prawnicy tworzący firmy zwykle zdają so-
bie sprawę z tego, jak bardzo indywidualny zawód uprawiają
i jak duże trudności powstają przy próbach tworzenia wartości
dodanej, czyli przy przekroczeniu sumy indywidualnych możli-
wości poszczególnych prawników.
Zresztą wielu prawników, zwłaszcza tych z zapleczem nauko-
wym, świadomie i na zawsze odrzuciło ideę tworzenia firmy.
Historia tych prawników pośrednio mówi o tym, że nie wszyscy
są w stanie nie tylko tworzyć firmy, ale w ogóle funkcjonować
w strukturze firmy prawniczej.
(Model spadochronowy) Najlepsze zlecenia i największe trans-
akcje od początku zbierały firmy zrzucone na spadochronach
z samolotów nadlatujących z Nowego Jorku lub Londynu, czyli
kancelarie powołane przez największe światowe firmy prawni-
cze, w większości amerykańskie i angielskie. Różniły się one
między sobą charakterem powiązań z centralną, ale podobne
były w dwóch kwestiach zasadniczych: z centrali przysyłani
byli klienci, oraz centrala była zawsze w stanie przelać na kon-
to brakujące 100 tysięcy dolarów albo 200. Ponieważ te firmy
w swojej pierwotnej idei nie zostały powołane po to, żeby zara-
biać, tylko żeby zaspokoić polskie potrzeby światowych klien-
tów. Z tym, że te, które funkcjonowały wyłącznie na tej zasa-
dzie – nie przetrwały do dziś.
Ten model omawiamy odrębnie, w ramach bardziej historycz-
no-dynamicznego spojrzenia. Zaliczanie dziś do modelu spa-
dochronowego wszystkich firm sieciowych byłoby mocno nie-
sprawiedliwe, bo spora część firm tego rodzaju, niezależnie
od swoich powiązań z centralą, prowadzi sensowny i twórczy
żywot lokalny. Dzieje się tak zwłaszcza wówczas, gdy w sie-
ciówce znajdzie się przynajmniej jeden partner-twórca z praw-
dziwego zdarzenia. Taki, co to nie tylko daje nazwisko, ale po-
nadto daje kreację.
(Kontrole) Istotne zmiany dotknęły także tryb przeprowadza-
nia kontroli zamówień publicznych. Wprowadzono m.in. możli-
wość przeprowadzania przez Prezesa Urzędu kontroli doraźnej
w przypadku uzasadnionego przypuszczenia, że w postępo-
waniu o udzielenie zamówienia doszło do naruszenia prawa.
Wprowadzono także szczególne reguły przeprowadzania kontroli
uprzedniej zamówień współfinansowanych ze środków UE.
(Inne zmiany) W nowelizacji znalazło się także wiele innych
drobniejszych zmian, jak np. zmiana definicji usług, mająca
na celu dostosowanie polskiej regulacji do prawa unijnego czy
dopuszczenie możliwości przedstawiania przez wykonawców
ubiegających się o udzielenie zamówienia pisemnego zobowią-
zania innych podmiotów, że udostępnią im środki techniczne
i osobowe niezbędne do wykonania zamówienia. Zmiany do-
tyczą też wysokości wadium, a także o czym już pisaliśmy we
wrześniowym wydaniu Biuletynu, uzupełniania braków formal-
nych dopuszczające możliwość uzupełniania pełnomocnictw.
(Andrzej Maciejewski)
Prawo budowlane
Świadectwa energetyczne
(Status zmian) Dnia 1 stycznia 2009
roku wchodzi w życie nowelizacja
ustawy Prawo Budowlane (Dz. U.
z 18 pa ździernika 20 07 roku,
nr 191, poz. 1373). Zmiany zosta-
ły uchwalone już w połowie 2007
roku. Nowelizacja ta przewiduje
przede wszystkim obowiązek po-
siadania przez budynki mieszkalne,
użyteczności publicznej czy magazyny tzw. świadectw energe-
tycznych. Wejście w życie niniejszych przepisów będzie czy- (Zmiany) Od 1 stycznia 2009 roku świadectwa energetyczne
niło zadość implementacji dyrektywy 2002/91/WE w sprawie będą musiały posiadać wszystkie nowo oddawane do użytku
charakterystyki energetycznej budynków. budynki oraz te które będą przedmiotem obrotu. Obowiązek
posiadania świadectwa nie będzie dotyczył budynków: podle-
(Stan prawny) Aktualnie obowiązujące przepisy nie przewidują gających ochronie na podstawie przepisów o ochronie zabyt-
obowiązku posiadania przez budynki świadectw energetycznych. ków i opiece nad zabytkami; używanych jako miejsca kultu do
Obowiązek posiadania świadectw energetycznych przewiduje działalności religijnej, które będą używane nie dłużej niż dwa
dyrektywa 2002/91/WE w sprawie charakterystyki energetycz- lata; obiektów niezamieszkałych a użytkowanych na cele go-
nej budynków dnia 16 grudnia 2002 roku. Z jej wprowadzeniem spodarki rolnej; przemysłowych i gospodarczych, których za-
w Polsce były poważne kłopoty. Komisja Europejska groziła na- potrzebowanie na energię nie przekracza 50 kWh/mkw./rok;
wet Polsce wielomilionową karą za brak postępów we wcieleniu mieszkalnych, które są przeznaczone do użytkowania nie dłu-
dyrektywy w życie, jednak parlament poprzedniej kadencji zdo- żej niż cztery miesiące w roku (a więc np. sezonowe domki
łał w ostatniej chwili znowelizować prawo budowlane. letniskowe) oraz budynki wolno stojące o powierzchni użyt-
kowej nie większej niż 50 mkw. Świadectwa będą wydawane
(Świadectwa energetyczne) Świadectwo energetyczne ma tylko przez upoważnione osoby. Ich rejestr prowadzony bę-
zobrazować charakterystykę energetyczną nieruchomości. To dzie przez ministra właściwego do spraw budownictwa w for-
nic innego jak zbiór danych i wskaźników energetycznych bu- mie elektronicznej.
dynku dotyczących obliczeniowego zapotrzebowania na ener-
gię na cele centralnego ogrzewania, ciepłej wody, wentylacji (Skutki zmian) Zmiany dotkną przede wszystkim dewelope-
i klimatyzacji, a w przypadku budynków użyteczności publicz- rów, którzy występując o pozwolenie na użytkowanie obiektu
nej także oświetlenia. będą musieli dołączyć do wniosku kopię świadectwa charak-
terystyki energetycznej. (Łukasz Morgaś).
BIULETYN INFORMACYJNY 3
 par. 8 rozporządzenia ministra finansów z 25 maja 2005 roku
Kodeks postępowania administracyjnego w sprawie wystawiania faktur (Dz.U. nr 95, poz. 798), zgodnie
z którym faktury oznaczone jako faktury VAT wystawiają podat-
Usprawnienie rozpoznania sprawy nicy VAT czynni, posiadający numer identyfikacji podatkowej.
Spółka dowodziła, że faktura spełniała wszystkie wymogi for-
(Stan) Projekt zmiany ustawy z dnia malne, w szczególności zawierała NIP.
14 czerwca 1960 roku Kodeks po-
stępowania administracyjnego (Dz.U. (Rozstrzygnięcie WSA) Wojewódzki Sąd Administracyjny stwier-
2005 Nr 98, poz. 1071) został przy- dził, że spółka miała prawo do odliczenia VAT z faktury wysta-
gotowany przez Ministerstwo Spraw wionej przez niezarejestrowanego podatnika VAT, a art. 88 ust.
Wewnętrznych i Administracji. 3a pkt 1 lit. a) ustawy o VAT nie miał zastosowania w omawia-
nej sprawie. Sąd uznał, że podmiotu nieuprawnionego nie moż-
(Ograniczenie uchylania i prze- na utożsamiać z podmiotem niezarejstrowanym. Ponadto, sąd
kazania sprawy) Nowelizacja ma za zadanie przede wszyst- dowodził, że nie można uznać, iż obowiązek wystawiania fak-
kim usprawnienie rozpoznawania sprawy administracyjnej. tur VAT mają tylko podatnicy zarejestrowani jako podatnicy VAT.
Zmianie ma ulec przepis uprawniający organ odwoławczy do Jeśli bowiem podmiot dokonuje czynności opodatkowanych
uchylenia zaskarżonej decyzji w całości i przekazania sprawy VAT i wystawia fakturę VAT spełniającą wymogi formalne, to nie
do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji, sposób uznać, że nie ma on prawa do wystawiania takich fak-
gdy rozstrzygnięcie sprawy wymaga uprzedniego przeprowa- tur. (Wioletta Januszczyk)
dzenia postępowania wyjaśniającego w całości lub w znacz-
nej części. Takie uregulowanie powodowało, iż jedna sprawa
mogła być kilkakrotnie zwracana przez organ odwoławczy do
I instancji celem ponownego rozpatrzenia – bez uzasadnienia

z jakiego powodu organ nie skorzystał z zebranego w postę-
powaniu dowodowym materiału i nie rozstrzygnął co do istoty
sprawy. W efekcie czas oczekiwania na prawomocną decyzję
(której wydanie otwiera drogę do sądu administracyjnego) nad-
miernie się wydłużało. Nowe przepisy mają ograniczyć moż-
liwość podejmowania takich nieuzasadnionych decyzji przez
organy II instancji, przy jednoczesnym zachowaniu wyłączne-
go uprawnienia do wydawania decyzji uznaniowych przez or-
gany do tego powołane.
Nowelizacja przewiduje także, iż w przypadku zwrócenia sprawy
do ponownego rozpatrzenia organ I instancji nie będzie mógł
ponownie wydać takiego samego rozstrzygnięcia. Związanie
organu ponownie rozpatrującego sprawę wytycznymi organu
odwoławczego pozwoli na uniknięcie patowej sytuacji wydawa-
nia przez organy obydwu instancji na przemian przeciwstaw-
nych rozstrzygnięć. (Urszula Czarnomska-Bokowy)
Ordynacja podatkowa
Poprawienie warunków prowadzenia
działalności gospodarczej
(Status aktu) W toku procedury legisla-
cyjnej znajduje się nowelizacja ustawy
z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja
podatkowa ( Dz.U. 1997, Nr 137 poz.
926 z póżn. zm.). Ustawa z dnia 7 li-
stopada 2008 roku o zmianie usta-
wy Ordynacja podatkowa oraz nie-
których innych ustaw czeka jeszcze
na podpis Prezydenta RP, a jej wejście w życie zostało przewi-
dziane na 1 stycznia 2009 roku.
(Cel nowelizacji) Uchwalona ustawa bazuje na projekcie rzą-
dowym, który stanowi część pakietu na rzecz rozwoju przedsię-
biorczości. Zasadnicze zmiany są nakierowane na poprawienie
warunków prowadzenia działalności gospodarczej.
(Wykonanie decyzji podatkowych) Nowelizacja przewidu-
je wprowadzenie nowego rozdziału 16a szczegółowo regu-
lującego wykonanie decyzji podatkowych (oraz odpowied-
nio postanowień). Wyrażono w nim m.in. zasadę, że decyzje
nieostateczne, nakładające na stronę obowiązek podlegają-
cy wykonaniu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyj-
nym w administracji, nie podlegają wykonaniu. Od tej zasady
przewidziano jednak wyjątki w postaci nadania rygoru natych-
miastowej wykonalności np. w sytuacji gdy strona postępo-
wania dokonuje czynności polegających na zbywaniu mająt-
ku znacznej wartości.
(Kontrola podatkowa) Nowelizacja wprowadza instytucję za-
wiadamiania o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej. Także
od tej zasady przewidziano pewne wyjątki. Kontrola będzie
wszczynana nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później
niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia
o zamiarze jej wszczęcia. Wszczęcie kontroli przed upływem
7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia będzie wymagało zgo-
dy kontrolowanego. Ponadto, kontrola lub poszczególne czyn-
ności za zgodą kontrolowanego będą mogły być przeprowa-
dzane również w siedzibie organu podatkowego, jeżeli może
to usprawnić prowadzenie kontroli lub kontrolowany zrezygno-
wał z uczestniczenia w czynnościach.
(Inne zmiany) Tak zwani mikroprzedsiębiorcy będą mogli pła-
cić podatki gotówką, a nie tylko w formie przelewu, jak przewi-
OPRACOWANIA AUTORSKIE
Firma (13)
Modele firm (1)
(Różnice) Kancelarie prawnicze historycznie rzecz biorąc swój
początek wiążą z powstaniem wolnego rynku, czyli z rokiem
1990. Od czasu uchwalenia ustawy Prawo o adwokaturze z 1982
roku istniał wprawdzie zapis o możliwości prowadzenia kance-
larii przez adwokata indywidualnie, jednak za zgodą Ministra
Sprawiedliwości. Minister takich zgód nie wydawał w ogóle,
przepis pozostawał fikcją. Dlatego też przed rokiem 1990 nie
powstała konieczność rozstrzygnięcia trudnego, jak się oka-
zało potem, dylematu, czym w istocie rzeczy by miał być –
w sensie przepisów o działalności gospodarczej, podatków oraz
ubezpieczeń społecznych – twór określony jako indywidualna
kancelaria adwokacka.
Tradycyjną, lub też raczej jedyną dopuszczoną przez komuni-
styczne państwo postacią uprawiania zawodu był zespół ad-
wokacki. Był to przedziwny byt prawny – ani spółka, ani osoba
prawna, ani spółdzielnia, choć spółdzielni najbliższy.
(Zespół adwokacki) Z zespołów adwokackich niewiele po-
zostało do dzisiaj i może nie warto byłoby się nad tą formą
prawną rozczulać, gdyby nie to, że jej skutki silnie odłożyły się
w świadomości adwokatów, zwłaszcza adwokatów średniego
i starszego pokolenia. Funkcjonowanie prawników w zespołach
adwokackich w pewnej mierze tłumaczy zasadniczą trudność
w przejściu do kooperacji w ramach spółek prawa handlowe-
go, tłumaczy także liczne schizmy, nietrwałość współpracy
i problemy związane z funkcjonowaniem spółek.
Zespół stanowił z punktu widzenia gospodarczego centrum
kosztów. Zespół też był formalnie stroną relacji pomiędzy klien-
tem a prawnikiem: umowę zlecenia zawierał kierownik zespo-
łu adwokackiego. Po potrąceniu kosztów ogólnych z pieniędzy
przyjętych od klientów poszczególnych adwokatów wypłacane
im były po podliczeniu miesiąca wynagrodzenia. Dodać należy,
że zespoły nie były kreacjami dobrowolnymi – adwokaci dosta-
wali przydział do poszczególnych zespołów.
Nawet najbogatsze zespoły wyglądały w czasach Polski Ludowej
fatalnie. Poczucie identyfikacji z zespołem adwokackim, prze-
konanie o zasadności inwestowania w tak sztuczny byt było
dramatycznie minimalne. Na tak zwany zespół, czyli w sposób
oficjalny i możliwy do skontrolowania, adwokaci przyjmowali
najmniejszą możliwą kwotę wynagrodzenia, a cała reszta roz-
liczenia z klientem następowała, jak to się mówiło już wtedy,
prywatnie. Czyli, znaczy się, do kieszeni.
Oczywiście, dzisiaj rzeczą bezsensowną byłoby moralizowanie
na ten temat: przy tak sztucznym tworze, jakim był zespół do-
maganie się innego sposobu myślenia ze strony adwokatów na
temat sposobu zarabiania pieniędzy byłoby domaganiem się
świętości świeckiej za życia. Zespoły pomyślane były przede
wszystkim jako formuła kontrolowania przez komunistyczną wła-

4 BIULETYN INFORMACYJNY BIULETYN INFORMACYJNY 9

 dują obecne przepisy. Natomiast rada gminy, rada powiatu oraz
sejmik województwa będą mogły, w drodze uchwały, dopuścić
zapłatę podatków, stanowiących dochody budżetu gminy, po-
wiatu lub województwa, kartą płatniczą. Poza tym ustawa mo-
dyfikuje częściowo zasady odpowiedzialności osób trzecich za
zobowiązania podatkowe podatnika, m.in. znosi odpowiedzial-
ność wspólnika spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej lub komple-
mentariusza spółki komandytowej albo komandytowo-akcyjnej,
niebędącego akcjonariuszem, za osobiste zobowiązania podat-
kowe pozostałych wspólników wynikające z działalności spół-
ki. Wprowadzono także obniżoną stawkę odsetek od zaległości
podatkowej w przypadku złożenia prawnie skutecznej korekty
deklaracji wraz z uzasadnieniem przyczyn korekty oraz zapłaty
w ciągu 7 dni całości zaległości podatkowej. Nowelizacja ure-
gulowała ponadto zasady udostępniania komornikom sądowym
informacji podatkowych. Obecnie koszty związane z przekazy-
waniem takich informacji przez organy podatkowe pokrywane
są z budżetu państwa. Nowe przepisy przewidują, że informa-
cje te będą odpłatne. (Paweł Makulski)

Spółka wniosła zażalenie od powyższego postanowienia, podno- sporządzenie stosownej informacji, jak i przekazanie jej treści
sząc, że zostało ono wydane z przekroczeniem terminu. Zgodnie wnioskodawcy. Zgodnie z interpretacją językową, słowo udzie-

z art. 14b par. 3 Ordynacji podatkowej w brzmieniu obowiązu-
jącym w 2005 roku organ powinien udzielić interpretacji podat-
kowej w terminie trzech miesięcy od dnia otrzymania wniosku.
W przypadku niewydania jej w terminie organ jest związany
stanowiskiem podatnika zawartym we wniosku (tzw. milczą-
ca interpretacja). Dyrektor Izby Skarbowej odmówił zmiany za-
skarżonego postanowienia, podnosząc, że przepisy Ordynacji
podatkowej nie określają terminu doręczenia postanowienia po-
datnikowi, a jedynie termin jego wydania przez organ. W roz-
strzygniętej sprawie postanowienie zostało wydane 16 listopa-
da 2005 roku, czyli w terminie trzech miesięcy od dnia wpływu
wniosku do urzędu skarbowego.
Spółka zaskarżyła powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego w Warszawie. Sąd stwierdził, że zaskarżona
decyzja nie jest zgodna z prawem. Wskazał, że wydanie posta-
nowienia jako czynność procesowa organu administracji pu-
blicznej nie polega wyłącznie na podpisaniu orzeczenia przez
osobę upoważnioną, gdyż bez doręczenia go stronie sprawa
nie będzie załatwiona co do istoty.
Dyrektor Izby Skarbowej w ystąpił ze skargą kasacyjną,
w której podniósł, że pogląd wyrażony w zaskarżonym wyroku
skraca termin ustawowy do wydania aktu administracyjnego.
Naczelny Sąd Administracyjny zdecydował przedstawić zagad-
nienie prawne powstałe na tle przytoczonego stanu faktyczne-
go do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów Naczelnego
Sądu Administracyjnego.
(Rozstrzygnięcie) Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził,
że wywiązanie się przez właściwy organ z obowiązku udziele-
nia (obecnie: wydania) interpretacji zarówno w obowiązującym
w 2005 roku jak i obecnym stanie prawnym obejmuje zarówno
lać oznacza właśnie dać lub dostarczyć; podobnie rozumiane
jest sformułowanie wydać na gruncie obecnego stanu prawne-
go. (Katarzyna Bielat)
Wyrok Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego
Faktura od podmiotu nie będącego
podatnikiem VAT
(Status orzeczenia) Wojewódzki Sąd
Administracyjny w Warszawie w wyro-
ku wydanym pod sygn. akt III SA/Wa
1098/08 uznał, iż przedsiębiorca, który
otrzymał fakturę VAT od podmiotu nie-
zarejestrowanego jako podatnik VAT,
ma prawo do odliczenia podatku.
(Stan faktyczny) Skarżąca spółka odliczyła VAT na podstawie
faktury wystawionej przez podmiot, który nie był zarejestrowanym
podatnikiem VAT. Podmiot ten nie zaewidencjonował podatku,
zdaniem skarżącej uczynił to później. Naczelnik urzędu skarbo-
wego zakwestionował prawo spółki do odliczenia na podstawie
faktury wystawionej przez podatnika, który nie był zarejestrowa-
ny do celów VAT powołując się na art. 88 ust. 3a pkt 1 lit. a) usta-
wy z 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr
54, poz. 535 z późn. zm.), zgodnie z którym nie stanowią pod-
stawy do odliczenia VAT faktury, w przypadku gdy sprzedaż zo-
stała udokumentowana fakturami wystawionymi przez podmiot
nieistniejący lub nieuprawniony do wystawiania faktur. W konse-
kwencji naczelnik urzędu skarbowego argumentował, że poda-
tek wykazany na fakturze wystawionej przez podatnika niezare-
jestrowanego nie podlega odliczeniu. Naczelnik powołał również
Orzecznictwo
Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego
Termin do zwrotu VAT
(Sentencja) Trybunał Konstytucyjny
w w yroku z dnia 13 pa ździerni-
ka 20 08 roku (sygn. akt K 16 /
07) orzekł, że art. 87 ust. 2 zda-
nie drugie ustawy z dnia 11 marca
2004 roku o podatku od towarów
i usług jest zgodny z art. 2 oraz
art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 31
ust. 3 Konstytucji.
(Obecny stan prawny) Zakwestionowany przepis art. 87 ust. 2
zdanie drugie Ustawy upoważnia naczelnika urzędu skarbowego
do przedłużenia 60 – dniowego terminu na zwrot nadpłaconego
VAT do czasu zakończenia postępowania wyjaśniającego, któ-
rego przedmiotem ma być rzetelność rozliczenia podatku VAT.
W praktyce oznacza to, że naczelnik urzędu skarbowego właści-
wie w każdej sprawie może wstrzymać zwrot VAT, uzasadniając
to koniecznością wszczęcia w sprawie postępowania wyjaśnia-
jącego, przy czym przepisy prawa nie precyzują ani przesłanek
wszczęcia ani maksymalnego terminu prowadzenia takiego po-
stępowania. To powoduje, że decyzja organu podatkowego co
do wszczęcia postępowania wyjaśniającego jest właściwie do-
wolna, a w konsekwencji praktycznie uniemożliwia otrzymanie
przez podatnika zwrot VAT w ustawowym terminie.
(Uzasadnienie) Zdaniem Trybunału, w świetle gwarancji sys-
temowych zabezpieczających interesy podatnika przed ar-
bitralnością decyzji organów podatkowych, przepis art. 87
ust. 2 zdanie drugie Ustawy nie stwarza zagrożenia dla prawa
podatnika do otrzymania zwrotu VAT. Szczególne znaczenie
w tym zakresie mają instytucje Ordynacji podatkowej i Kodeksu
postępowania administracyjnego.
Ponadto, Trybunał uznał, że sama procedura sprawdzająca –
stosowana zgodnie z przepisami uzasadniającymi jej wprowa-
dzenia – nie jest niekonstytucyjna. Pośrednio jest wręcz korzyst-
na dla podatnika. Opierając się na stanowisku przedstawionym
przez Ministerstwo Finansów, Trybunał stwierdził, że brak jest
także podstaw do uznania, że zakwestionowany przepis jest
stosowany przez organy podatkowe w sposób niekonstytucyj-
ny. W praktyce postępowanie wyjaśniające jest bowiem wsz-
czynane jedynie wtedy, gdy z dotychczasowych rozliczeń po-
datnika wynika, że dane rozliczenie VAT mogło być dokonane
nieprawidłowo.
Dodatkowo, zdaniem Trybunału złożoność życia gospodarcze-
go oraz indywidualne zachowania podatników uniemożliwiają
stworzenie zamkniętego katalogu przesłanek wszczęcia postę-
powania wyjaśniającego.

8 BIULETYN INFORMACYJNY BIULETYN INFORMACYJNY 5

 (Skutki orzeczenia) W związku z orzeczeniem Trybunału orga-
ny podatkowe nadal będą mogły prowadzić postępowanie wy-
jaśniające i tym samym przedłużać termin zwrotu podatku VAT
zawsze, gdy uznają to za konieczne. W razie, gdy podatnik uzna,
że wszczęcie postępowania wyjaśniającego było nieuzasad-
nione, może uruchomić właściwą procedurę kontrolną decyzji
o wszczęciu takiego postępowania. (Marta Mianowska)
Orzecznictwo Sądu Najwyższego
Odsetki umowne a odsetki ustawowe
(Sentencja) Sąd Najwyższy w orze-
czeniu w sprawie o sygn. I CSK 187/08
orzekł, że po upływie terminu spłaty
kredytu lub pożyczki kredytodawcy
lub pożyczkodawcy należą się tylko
odsetki za zwłokę.
(Stan faktyczny) Sprawa, na tle któ-
rej zapadło powyższe orzeczenie dotyczyła pożyczki udzielonej
w 1995 roku przez spółkę PGNiG S.A. innej spółce – EuRoPol
S.A. Umowa była kilkakrotnie aneksowana – między innymi
zmieniono wysokość pożyczki oraz sposób spełnienia świad-
czenia. Ostatecznie pożyczka została spłacona wraz z odset-
kami kapitałowymi ustalonymi w umowie oraz ustawowymi
odsetkami liczonymi za przekroczenie terminów płatności po-
szczególnych rat pożyczki. Pożyczkodawca stwierdził jednak,
że oprócz odsetek za zwłokę należnych na podstawie art. 481
kodeksu cywilnego ma prawo także do odsetek kapitałowych
za okres opóźnienia. Pożyczkodawca wystąpił więc do sądu
domagając się od pożyczkobiorcy zasądzenia na swoją rzecz
sumy odsetek kapitałowych przypadających za okresy zwłoki
w spłacie rat pożyczki.
6 BIULETYN INFORMACYJNY
(Stanowisko sądów I i II instancji) Sąd I instancji oddalił żą-
danie powoda argumentując, że z umowy pożyczki zawartej
w 1995 r. nie wynika, że wolą stron było obciążenie pożyczko-
biorcy w razie zwłoki podwójnymi odsetkami – tzn. za zwłokę
i kapitałowymi. Zatem pożyczkodawcy należą się za okres opóź-
nienia tylko odsetki za zwłokę, w wysokości ustawowej skoro
strony nie ustaliły ich odmiennej stopy. Taka interpretacja po-
stanowień umowy została potwierdzona przez Sąd II instancji,
który odwołał się do brzmienia art. 481 § 2 kodeksu cywilnego
przez przyjęcie że co do zasady po powstaniu opóźnienia wie-
rzyciel ma prawo tylko do odsetek za opóźnienie, bez kumula-
cji z odsetkami kapitałowymi.
W skardze kasacyjnej pełnomocnik pożyczkodawcy zarzucił
naruszenie przez sądy niższych instancji art. 359 § 1 kodeksu,
zgodnie z którym odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko
wtedy, gdy wynika to z czynności prawnej albo z ustawy, orze-
czenia sądu lub z decyzji innego organu. Ponadto zarzucono
naruszenie art. 481 kodeksu cywilnego dotyczącego odsetek
za opóźnienie i art. 65 kodeksu dotyczącego wykładni oświad-
czeń woli stron. Pełnomocnik spółki podkreślił, że podstawo-
wym zagadnieniem w tej sprawie jest ustalenie co jest regułą
a co wyjątkiem w braku odpowiednich postanowień umowy –
a zatem czy odsetki za zwłokę i kapitałowe należą się kumula-
tywnie czy alternatywnie.
(Stanowisko Sądu Najwyższego) Sąd Najwyższy oddalił skar-
gę kasacyjną, uznając za słuszne stanowisko sądów niższych
instancji. Przyjęto, że prawo wierzyciela do ustawowych odse-
tek za zwłokę wynikające z art. 481 kodeksu cywilnego co do
zasady eliminuje możliwość domagania się odsetek kapitało-
wych za okres opóźnienia. Gdy jednak wolą stron jest kumu-
lacja odsetek, czyli odstąpienie od ustawowej zasady, muszą
one wyrazić ją w umowie (Karolina Muskała).
Naruszenie prawa pierwokupu
(Teza orzeczenia) Sąd Najwyższy
w w yroku z dnia 10 pa ździernika
2008 roku (II CSK 221/08) uznał, iż
w przypadku naruszenia prawa pier-
wokupu przez zawarcie umowy bez-
warunkowej, uprawnionemu z prawa
pierwokupu przysługuje roszczenie
o uznanie bezwarunkowej umowy sprze-
daży za bezskuteczną w stosunku do niego w zakresie, w jakim
uniemożliwia mu wykonanie prawa pierwokupu, na podstawie
art. 59 kodeksu cywilnego.
(Stan faktyczny) Najemcy części nieruchomości niezabudowa-
nej, na podstawie postanowienia umowy najmu, przysługiwa-
ło prawo pierwokupu przedmiotu najmu. Wynajmujący zawarł
z osobą trzecią warunkową umowę sprzedaży, w której warun-
kiem zawieszającym było nieskorzystanie z prawa pierwokupu
przez gminę, natomiast skuteczności umowy nie uzależniono
od wykonania umownego prawa pierwokupu przez najemcę,
pomimo okoliczności, iż nabywca wiedział o przysługującym
najemcy uprawnieniu. Następnie zawarta została definitywna
umowa przeniesienia części nieruchomości. Najemca wystą-
pił z powództwem o uznanie umowy sprzedaży za bezskutecz-
ną wobec niego.
(Rozstrzygnięcie) Sąd I instancji przychylił się do stanowiska
powoda i uznał, iż przysługuje mu roszczenie z art. 59 k.c., zgod-
nie z którym w razie zawarcia umowy, której wykonanie czyni
całkowicie lub częściowo niemożliwym zadośćuczynienie rosz-
czeniu osoby trzeciej, osoba ta może żądać uznania umowy za
bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli strony o jej roszczeniu
wiedziały albo jeżeli umowa była nieodpłatna.
Sąd II instancji uchylił korzystny dla najemcy wyrok i oddalił
powództwo. Za podstawę swojego rozstrzygnięcia przyjął po-
gląd o braku możliwości stosowania art. 59 kodeksu cywilne-
go w omawianym przypadku z powodu braku roszczenia o za-
warcie umowy warunkowej po stronie uprawnionego z prawa
pierwokupu, któremu przysługuje jedynie uprawnienie kształ-
tujące do wstąpienia w miejsce osoby trzeciej w razie zawarcia
warunkowej umowy sprzedaży. W konsekwencji sąd II instancji
przyjął, iż najemca w przypadku naruszenia jego prawa może
jedynie żądać naprawienia wynikłej stąd szkody.
Na skutek wniesionej przez najemcę kasacji, Sąd Najwyższy
uchylił wyrok sądu II instancji. Uznał on, iż uprawnionemu z pra-
wa pierwokupu przysługuje uprawnienie zbliżone do roszczenia
i ma on prawo żądać, by zobowiązany zachował się zgodnie
z dyspozycją przepisu, a więc zawarł warunkową umowę sprze-
daży. Według Sądu Najwyższego uprawniony może traktować
umowę zawartą bezwarunkowo jako warunkową i przysługuje
mu roszczenie z art. 59 kodeksu, w przeciwnym bowiem wy-
padku prawo umownego pierwokupu miałoby charakter iluzo-
ryczny. (Jakub Salwa)
Uchwała Naczelnego Sądu
Administracyjnego
Interpretacja podatkowa i termin od
którego wiąże
( Teza orzeczenia) Naczelny Sąd
Administracyjny w dniu 4 listopada
2008 roku podjął uchwałę, że w sta-
nie prawnym obowiązującym w 2005
roku pojęcie niewydanie postanowie-
nia zawierającego interpretację podat-
kową użyte w art. 14 b par 3 Ordynacji
podatkowej, oznacza brak jego do-
ręczenia w terminie trzech miesięcy, liczonym od dnia otrzy-
mania wniosku o udzielenie interpretacji. Uchwała ta, zgodnie
z treścią jej uzasadnienia, ma zastosowanie także do obecne-
go stanu prawnego.
(Stan faktyczny) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
zwróciła się do Naczelnika Urzędu Skarbowego z wnioskiem
z dnia 5 sierpnia 2005 roku dręczonym w dniu 16 sierpnia 2005
roku o udzielenie interpretacji podatkowej. Naczelnik Urzędu
Skarbowego udzielił interpretacji postanowieniem z dnia 16
listopada 2005 roku, doręczonym spółce w dniu 25 listopada
2005 roku, w którym uznał stanowisko spółki zaprezentowane
we wniosku za częściowo nieprawidłowe.
BIULETYN INFORMACYJNY 7