You are on page 1of 270
meen y BnT ep 264 Gsm URa eins Hee? a 7) g a o. > eer Crt NT \es NGUYEN BACH HOA AM TRUYEN THONG (TU THO! C6 BIEN DEN THO! HIEN DAD HOP AM THUAN HOP AM NGHICH HOP AM BIEN HOA V6I GAN 600 Vi DY BUGC TRICH TU NHIEU TAC PHAM CUA CAC NHAC si LUNG DANH MOI THOI DAI NHIEU BAI TAP UNG DUNG PHONG PHU TRINH BAY GON GANG, SUC TICH, DE HIEU NHA XUAT BAN AM NHAC HA NOI 2003 Tang che con: aie - THY - NHAT - GIANG VN otkee Lii mé dau Chuvng I. NHUNG DIEM CAN THIET VE QUANG VA AM GIAT 15 A. QUANG 15 1. Tint CHAT CUA QUANG 15 TLQUANG THUAN - QUANG NGHICH 18 IIL. Su pAo QUANG . 18 TV. SAc THAI CUA QUANG 19 B. AM GIAL 22 1. Phan biét gitta Am giaf - digu thitc - giong. 22 IL. Cac loai am giai thudng gap 22 Bai tap vé chuong 1 26 Bai tap lam thém 27 Chung 2, PHAN LOAI HGP AM 3 NOT, 4 NOT VA5 NOT 29 1. PHAN LOAI HOP AM 3 NOT 29 IL PHAN Loar Hor AM 4 NOT 30 IIL, PHAN LOAL HGP AM 5 NOT 31 IV. HGP AM THUAN - HOP AM NGHICH 32 IV.1. Hop 4m than 32 1V.2. Hop am n 32 V. Si puNG CAC HOP AM 32 V.1. Sit dung cac hep 4m 3 nét 32 V.2. Sit dung cic hgp am 4 nét 33 V3. Sit dung cdc hgp am 5 nét 34 Bai tap vé chutong 2 35 Chuong 3. HGP AM 3 NOT 37 1. NOt CHUNG CUA HAT HOP AM 37 I. Taw etrtiénc 37 in. Am wie - Am Glas 37 MLL. Am kép 37 1.2. Am giam 39 IV. CAc THE cia HGP AM 39 V. KHOANG CACH GIIIA CAC BE 39 Vi. Tu (hay XfP) COA HOP AM 40 VL1. Thé rong ro) A V1.2. Thé hep VIL. Vi rei cia HOP AM BAITAP VE CHUONG 3 Chuung 4. CAC LOAL CHUYEN HANH 1. CHUYEN HANH GIAT BIBU 11. Chuyén hanh lién bic 12. Chuyén hanh céch bac 1.3. Mot s6 quy tic 1.4. Mét sO chuyén hanb theo chiéu bit bude IL. CHUVEN HANH HOA BIEU ILL. Chuyén hanh nguge chiéu 11.2, Chuyén hanh xién 31.3. Chuyén hanh cing chiéu 1.4, Chuyén hanh song song IIL, QUANG 5 VA QUANG 8 THUAN (hay TRUC Tig) 11.1. Dinh nghia IIL2. Nguyén the Ti13. Chi y IV. QUANG 5 VA QUANG 8 THEO NHAU JV.1. Nguyén tic 1V.2. Ghi chit V. CHUYEN HANH TRONG KRLBOLV] TRY, BOL THE VAL. Déi vi Uri 8 © vj tri 3 va vi Bri Be vi OS V.2. DG vi Wi 8 «> vi tri S VI. QUANG TAM AM VL1. Dinh nghia VL2. B3c tinh VII. CHEo BE Chuong 5. TIEN TRINH HOA AM A. TIEN TRINH HOA AM J. MOr SO-BINH NGHIA WL. DAc TINH B. LIN KET CAC HOP AM 6 THE TRUC (NGUYEN VD 1, AM NEN CACH NHAU QUANG 2 HAY QUANG 7 LL. Nhan xét 1.2, Nguyén tc lien két IT. AM NBN CACH NHAU QUANG 3 HAY QUANG 6 ILL. Nhan xét TL2. Lién két kigu hda am Hoa Am truyén thong a0 40 AL 43 43 43 43 43 44 4S 45 45 46 46 AT AT ay AT AT aT 48 48 48 Ag 49 49 49 49 51 31 BL 52 53 53 53 53 53 53 53 Muc hac 113. Lién két kidu giai digu TIL. Am Ni8N CACH NHAU QUANG 4 HAY QUANG 5 T.1. Lién két kiéu hda 4m TIL2. Lign két kidu giai digu TV, NHAN XET CHUNG V. Lign KET CAC HOP AM BAC PHU BAL TAP VE CHUONG 5 Chuong 6, CAU TROC HOA AM 1. KHAINIEM TI. S6 LUONG THAY BOI HOA AM 1.1, Héa am tinh 11.2, Anh huéng cia hanh 46 11.3. Sy phan bé hop 4m TH. KHOI pA CAU NHAC IV, Ket THOC CAU NHAC W.1. Két chinh cach 1V.2. Ket neta V. Kft MaNH vA KET YEU V.L Két manh V2, Két yéu Chuong 7. HOP AM QUANG 6 (THE BAO 1) 1. BINH NGHIA I. Am wep Ii]. Higu QuA TONG Qué IIL1, Phuong dién hoa am. {IL2, Phuong dién giai digu 111.3. Phuong dign tiét téu 1, CHuvéN HANH CtiA MOI BE V. CAcH st’ DUNG CAC HOP AM THE DAO V1, Hop am Ig V.2. Hop am Ig V.3. Hgp am Ils V.4. Hop am V5 V5. Hgp am V5 V.6. Hgp 4m Vig V.7. Hop am Vig VI. Lity x VIAL. Lign két Ip v6i V5 va Ve 54 54 55 55 ST 60 63 63 64 64 65 66 67 67 67 7 87 68 69 69 69 70 70 70 7 7 72 72 3 74 6 77 79 80 81 81 V1.2. Lign két Ie va Ve Phy luc 1. BE BASSE CO DANH S65 BAI TAP VE CHUONG 7 Chung 8. NOT NGOAI HOP AM 1. KiAtNIEM TL PRAN LOATNOT NCOAL HOP AM Hl. Not hic chu (4m luét - passing tone, note de passage) IL2. Am théu (nét trang diém - neighboring tone, brodery) IL3. Not dua (nét nhn - appoggiatura) 11.4. Not treo (seespension) 11.5, Nét thoat (échappée) va nét cambiata 11.6. Nét vao true (anticipation) Bat TAP VE CHUONG 8 Chuong 9. KET HOA AM 1. KHADNIEM IL. KET BOAN NHAC 11.1. Két chinh cich (authentic cadence) 1.2, Két nghiém (két bién cdch hoan toan - plagal cadence) IL3. Két hoan toan (perfect) va khong hoan toan (imperfect) Il, Kér nwa poan 1.1, Két nda (half cadence) IIL2. Két tranh (deceptive cadence) Chuong 10. HGP AM 6/4 (THE DAO 2) |. KHALNIEM. LL. Dinh nghia 12. Tinh chat Il. CHUAN 8} VA GIA OUYET In. Am xi IV. NHONG TRUGNG HOP Sif DUNG 1V.1. Hop am 6/4 ket 1V.2. Hop 4m 6/4 nhéin (hay diya) 1V.3. Hop am 6/4 lugn (hay théu) 1V.4. Hap am 6/4 be cliu (hay lust) BAI TAP Vi CHUGNG 10 Chudng 11. TET TAU HOA AM 1 KHAINIEM I. CAu T30 THT TAU CHA AM NHAC I, PHAN Loar Tift TAU IILL. Tiét tu giai diéu Hoa Am truyén thong 82 84 86 87 87 87 87 92 96 99 102 103 105 107 107 107 107 108 110 lil iil 113 117 7 117 7 17 us gy 119 121 122 123 125 127 127 4128 129 129 Muc iue HL2. Tiét tau hoa am TV. Hoa Am tint - TIEU CHUAN NHIP 1V.1. Hoa am tinh (static harmony) 1V.2. Tiéu chudn nhip (time values} V. TIEN TRINH MANII VE YEI V.1. Dinh nghia Chong 12. CHUYEN DIEU 1, KHALNIEM - MOT SO BINH NGHIA 1. Khai nigm ve chuyén digu 1.2. Digu tinh ho hang cap I (Thang 4m gan ~ neighboring keys) 1.3. Diéu tinh xa (Thang am xa - remote keys) L4, Digu linh xa la (Thang am xa la — remote keys) 1.5. Hop 4m ban [é (pivot chord) 1.6. Nét chuyén dig: TL PHAN 10A1 1.1, Phan loai theo cach chuyén 11.2. Phan loai theo thi gian SI. Crue DIEU HG HANG CAPT IIL1 Ky thuat chuyén tryc tigp 111.2 Ky thuat chuyén gién Uép TV. CHUYEN IV.1. Chuyén digu dot ngot IV.2. Chuyén digu c6 chuan bi bing hop 4m ban Ie 1V.3. Chuyén digu bing hop 4m 7 gir 1V.4, Chuyén diéu bing két tranh bién héa IV.5 Chuyén diéu theo Idi cia SAINT — SAENS 1V.6 Chuyén diéu bing cach ding mt loat hgp 4m céch quang 5 ding Vo Chuyés pig THAT XA, V.1. Thang am chinh c6 dau thiing 6 bd khéa V.2. Thang am chinh c6 dau ging d bd khoa BAI TAP VE CHUGNG 12 Chuong 13. HOA AM TREN MOT BE CHO SAN 1 KHAUNIEM Tl. Hoa AM MGT DONG Ca ClO SAN 111. Phan tich giai digu 11.2. Bude nhay giai digu 113. N6t ngin dai 1 132 132 132 133 133 134 136 137 137 137 137 138 138 138 138 139 139 139 140 140 140 143 143 144 144 145 145 146 146 146 146 148 151 151 152 152 153 154 8 1.4. Su chon lua hep 4m 115. Phan chia ciu III. Hoa AM v1 BE TRAM CHO SAN TIL. Khai nigém HIL2. Mot vai diém can lau $ IV. KET LUAN BAL TAP VE CHUGNG 13 Chuong 14. Hop 4m quang 7 at am (V7) 1. Sy HINH THANH AM QUANG 7 AT AM Li. Sy hinh thanh theo lich ste 1.2, Cach thanh ‘ap 1.3. Chigu chuyén déng cia cdc Am TL. Grd Quyér nop AMV > TL1. Gidi quyét binh thudng IL2. Gidi quyét bat thudng IL, CHUAN BI HGP AM Vz IV, NutéM vy ctla HGP AMV 7 V.-VaALTRo clia Hgp AM V 7TRONG HOA AM Vi. THE pag ctla HOP AMV 7 VL1. Cac loai thé dao VL2. Nhiém vu ctia thé dao VL3, Chuan bj cho thé dao cla hop am V7 VIA. Gidi quyét cac thé dao ca hop am V7 VILMOr 86 VAN DE KHAC VIL. Hgp am Vil va hgp am v °° VI1.2. Quang tam 4m giai di@u melodie tritone) VIL3. Céng thife lién két thudng gap BALTAP VE CHUONG 14 Chuang 15. HOP AM QUANG 7 GIAM (7 dim) L. DINH NGHIA VA Si! THANH LAP IL Garquvér Ti. Cac THE pdo IV. CONG DiNG 1V.1, Hop am at etia bac phy 1V.2. Hop am 7 giam theo nhaw V. GIA QUYET BAT THUONG VI. CAC CONG THUC THUONG CAP BAIL TAP vé CHUONG 15 Hoa Am truyén thong 154 156 156 156 157 157 158 159 159 159 159 160 161 161 169 171 172 174 174 174 177 179 180 180 181 181 183 187 187 189 190 191 191 192 192 194 195 Muc lyc Chung 16. HGP AM QUANG 9 TRUONG THIEU 1. CACH THANH LAP IL. GIALQUYET BINH THUONG ILL. NOt bac IT 11.2. Thé ddo 1 Vg; 11.3. Thé dio 2 V°x3 ILA. Lata y IL. GIAL Quy BAT THUGNG TILL. Gidi quyét vé hgp am bac IL IL2. Gidi quyét vé hop Am bac IT UL3. Gidi quyét vé hop 4m bac IV IA. Gidi quyét v8 hgp 4m bie VI TV. CONG DUNG IV.1. Hop 4m at cia bac phy 1.2. Chuyén digu V. CAC CONG THUC THUONG GAP BAI TAP VE CHVONG 16 Chung 17. HGP AM QUANG 9 TRUONG DU (Va) 1, DAC TINH CHUNG 1.1, Am gidm. 1.2. Gidi quyét bat thudng Tl. KHOANG CACH GIUA CAC BE TIL. CAc DANG THE BAO TV. UNG pune IV.1. Gidi quyét bat thuéng IV.2. Hgp am at ca bac phu V. CAC CONG THUIC THUONG GAP BAI TAP VE CHUONG 17 Chuong 18. MO TIEN (SEQUENCE) I. KHAINIEM I. MO inn BAN DAU IIL. Tier TAU HOA AM WW. D&c TINH cua MO TIEN IV.1. Chiéu dai mé tién 1V.2. Cap d6 chuyén dich V. PHAN LOAI MO TIEN V.1. M6 tién khong chuyén digu V.2, Mé tién chuyén diéu VI. MOr VAL DIBU CAN LUU Y 197 197 197 197 198 198 199 200 200 200 201 201 201 203 203 204 205 205 205 205 208 209 210 210 212 213 214 215 215 215 216 218 218 218 218 218 221 222 10 Hoa Am truyén thong Chyong 19, HGP AM QUANG 7 CUA CAC BAC KHAC NGOAI BAC V 223 J, KHAI NEM VA SU THANH LAP 223 LL. Lich st 223 1.2. Thanh lip 223 II. CACH sth Dunc 224 Ii. Chugin bi 224 11.2. Gidi quyét 224 IIL. KHAO SAT TUNG HOP AM QUANG 7 PEL 225 ILI Hgp am quang 7 chit (17) 225 IIL2 Hgp Arn quang 7 thugng chi 4m (II;) 226 IIL3 Hgp 4m quang 7 trung am (III7) 230 HLA, Hgp 4m quang 7 ha at (V7) 230 HLS. Hop 4m quang 7 thugng at 4m (VI7) 233 WV. Unc pune 234 BAI TAP VE CHUONG 19 237 Chvong 20. HOP AM BAC II BIEN HOA VA VI BIEN HOA 239 1. KxAIniém 239 I GA quer 240 MH. CACH KY AM 240 IV. Tier Tau 242 V. LiGN HE CHEO 243 VL. GIAL QUYET BAT THUONG 244 VLA, Hop am Ty 244 VL2. Hop am Viz 245 VILCACH st) DUNG 245 VILL. Digu thir 245 VIL2. Chuyén digu 246 VIL3. Cac céng thic thuéng gap 247 BAI TAP vi CHUONG 20 248 Chudng 21. HOP AM QUANG 6 NAPOLI 251 1 KHALNIEM 251 L1. Binh nghia 251 1.2. Ky higu va cach thanh lap 251 13. Tinh chat 252 a. Am KEP 252 Am kép 252 Lién hé chéo. 252 UL. GIA QuyéT 253 Muc hue IIL.2. Gidi quyét vé bac V IL2. Chuyén dén mét hop am khac trudc khi quyét vé hop am bac V TV. CONG DUNG BAL TAP VE CHUONG 21 Chitong 22. HOP AM QUANG 6 TANG 1. Kear NigM Li. Su thanh lap 4.2. Tinh chat 13. Phan loai IL. Céc THE pdo IIL. GIA Quyét - Conc pyNG TILL. Gidi quyét binh thudng TIL2. Gidi quyét bat thugng IV. CHuyitn pik V. NHUING TRUONG HOP NGOAI LE VL. CAC CONG THUC THUONG GAP Chung 23. HOP AM 3 NOT GIAM E TRONG DIEU THEE TRUGNG 11. Ciu tao 1.2. Cac trudng hop si dung TL. TRONG btgU THUC THE M1. AM Kep Chuang 24, HOP AM 3 NOT TANG L CAéutao IL VirRivACACH st DUNG IL.2. Dung nhu hgp am tri hoan eda mét hgp am quing 6 (Thé déo 1) IL2. Xuat hién do vigc tri hoan bé Basso (tif hop 4m trude dé) II3. Duge tao thanh do viéc bién héa chromatic (déng chuyén) SACH THAM KHAO 253 254 255 258 259 259 259 260 260 261 261 265 266 266 268 269 269 269 269 270 272 275, 275 275 275 276 276 279 ee VINE kde Doc 5 cudn sdch gid tri dé viét think mot cudn theo nhu cau, cu tric, n6i dung ctia minh, dé 1a “tham khéo", Xem 2 tac phdm dé viét lai thanh mét, d6 la “sao chép”. Lay nguyén ven mot tac phdm hay cé sta chia déi chit dé lam thanh mét tac phém véi tén minh la tac gid, dé 1a “an cép”, “dgo van”, “dao nhac”. Noi dung cia cuén sich “HOA AM TRUYEN THONG” nay tuy dude tham khdo tit kha nhiéu séch khdc nhau (xem phan “Séch Tham Khdo”, trang 279) nhmg that ra c6 ngudn géc tit nhiing bai gidng cho cdc lép Hoa Am ma ching toi da giding day lién tuc ty nam 1982 dén 1989. Do d6, truéc tién, ching t6i xin cdm on céc hoc vién cfia minh, Nhd cé ho, nhéing néi dung cia sdch nay méi duge dén dan hoan chinh qua thy té gidng day va hoc tap. Trong nhiing nam nghién cifu va lam viée d CHLB Die, tir 1989 dén 1998, ching tdi lai e6 thém yéu cau gidng day mén hoc nay cho cdc ban tra Viét Nam da séng lau tai nuéc ngoai. Do tit ngit chuyén mén Am nhac cia nuéc ta chia dude thong nhat bai mot Vién Han lam nao, do viée tiép xiic cla cdc hoc vién d6 véi tai liéu tiéng Viét rt ft so vdi tiéng nude ngodi, nén dé giip ho hiéu duge nhanh, 46 dang hon bang céch so sdnh, chiing ti phai chit thich tir ting Anh, Phép hoa ¥ twong tng véi nhitng khai niém lien quan trong ting Viét. Khi soan théo cudn séch “HOA AM TRUYEN THONG” nay ching t6i mudn git Jai nhiing cht thich dé dé ban doc moi gidi dé dang theo dai, mac db sé cd ngudi ngd nhan ring séch may duige dich ra tir tai Ligu nude ngoai. Lan xuét ban du tién ca cuén sdch nay do Nha xudt ban TRE thuc hign vao ném 1997, Khi d6, ching t6i chua trd vé qué hung, nén cae thudt ngit 4m nhac trong séch van khéng duge s&p xép cho phir hop vdi nhiing gi dang dugc gidng day tai cée Nhac vidn va cée Trung chuyén nganh Am nhac khdc. Tit dé dén nay da nhiéu lan ching t6i muén chinh sita va cho téi ban lai tai liéu nay. Véi nhing kinh nghiém gat hai thém tir cc dp Hda 4m ciia ching t6i trong giai doan nay, chung toi quyét dinh cho xudt ban lai sau khi da c6 nhing diéu chinh va b6 sung cén thiét. Déi vi céic thuat ngif ding trong sach, tuy ching téi wu tién ding cach goi dang duge ding trong cdc Nhac vién va trung Am nhac trong ca nuéc, nhung 14 Hoa Am truyén thong khéng 6 nghfa 1a hoan toan ding nhimg cach goi 46. Béi van cé nhtng khai niém chua dude goi chinh xac, hode dang cé khuynh huéng thay déi. Ching toi danh 2 chuong dau dé 6n lai nhiing diém thuéc ly thuyét 4m nhac cén cho mén hoc Héa 4m. Sau d6, c6 thé chia séch thanh 2 phan: + phan I tit chugng 3 dén chugng 14. Gé ngudi sip loai nhiing ndi dung duge dé cap dén trong phén nay 1a “Hoa Am thuan” + phan I tt chugng 18 d&n chung 24. Cé thé goi la phdn “Hoa Am nghich”. Theo ching t6i, khai nigm “thugn - nghich” chi mang tinh tugng déi. N&u trong tac phdm am nhac ding da phan la cdc hgp 4m ba nét, thi cdc hgp 4m 4 nét khi vang lén sé nghe nghich tai, Nhung trong am nhac Jazz, Rock, ngudi ta dang phan nhiéu 1a hop 4m 4 nét, khi a6, nghe cdc hop 4m ba nét lai thay rd tinh nghich am. Dé thém tinh thuyét phuc cho cdc van dé dude néu ra trong sich, ching ti cO géng tim phan tich tac phdm ca cdc nha soan nhac ndi tiéng cia lich sit Am nhac thé gidi qua céc théi ky dé dua ra gan 600 vi du khac nhau. Cuéi mai chudug, ching tdi gidi thiéu mot sé bai tap dé doc gid thye hanh nhiing diéu da nghién ctu trong phan ly thuyét truéc dé. Ching tdi khéng chit truong dia ra bai gidi, dap dn cho cac bai tap dé bdi vi Am nhac khong phai 1a todn hoc. C6 nhidu céch gidi khde nhau cho mot bai tap. Cuéi cing, ching tdi xin chan thanh cém on quy déc gia da huéng ting cho sy ra ddi cia sach nay trong lan in thi nhdt, Chting toi mong doi nhing g6p ¥ cla quy déc gid va gidi chuyén mon, déng nghiép cho tin xudt ban nay véi tat ca long biét on. Tp. Hé Chi Minh, ngdy 18 thang 3 nam 2003 Soan gid, Nguyén Bach CHUONG 1 NHONG DIEM CAN THIET VE QUANG, AM GIAI vA BIEU THUG uc dich cla chusng nay 1a: On lai nhiing diém can thiét, thuéng gap vé quang va thang 4m. Cting c6 nhiing kién thife da cd, bé sung nhitng diéu méi vé quang, digu thiic va am giai' dé chudn bi vao phan hoa am. Vi vay, ching ta can phai nam viing phan ly thuyét vé quang va 4m giai trong chucng trinh Ly thuyét Am nhac can ban. A. QUANG (Interval) Quang duge coi la dén vj cua hoa 4m. 1. TINH CHAT CGA QUANG: 1.1, Quang Truéng (major interval) Quang Trudng viét tat la M hay Tr. Vi dy g.3M = 4.3Tr = quang 3 Trudng. Ben canh cac cach xae dinh thuéng ding, ching toi gidi thigu dén cdc ban mot cach méi dé dinh ra tinh chat quang (phusng phap 2). 1.1.1 Phuong php 1 "Cée qung 2, 3, 6, 7 dude goi la quang Truéng cén cit theo sé cung va ban cung cia ching” + Quang 2 Trudng gdm cé: 1 cung + Quang 3 Truéng gém co: 2 cung + + Quang 6 Trvéng gém cé: 4 cung va | ban cung di Quang ? Truéng gém cé: 5 cung va 1 ban cung di 1.1.2 Phuong php 2 "Cae quing 2, 3, 6, 7 dugc thanh lip trén nét Do gol la quéng Trudng." 6 1ai hee con gai 1a “gant” (dich ta: gamme ~ Hing Philp}. 16 Hoa Am truyén thong Vi dy khi can xét xem quang Fat - Ré# cé phai la quang Truéng khéng, ching ta lam nhu sau: «Tu Fa dén Ré cé 6 tén nét, vay day la quang 6. «Tw Do dén La cing 1a quang 6, hon nifa theo dinh nghia trén, né sé 1a quang 6 Trugng (vi duc thanh lap trén nét Do). « Xét quang Do - La ta thdy ¢6 4 cung va 1 ban cung di. » Vay tir Fa#, ta tinh dan lén nhu sau: bancungdi icung = lcung i cung 1 cung « Két luan: quang Fa# - Re# la quang 6 Truéng vi déng dang (cing sé cung) vdi Do - La. Loi diém cla phucng phép 2 la chung ta khéng can phai nhé thugc Jong so cung, ban cung nhu phusng php 1 ma chi vdi sf suy ludn, te phudng phap 2, ta cé thé suy ra le lang tinh chat truéng cda Quang. 1.1.3 Phuong phap 3 - "Thanh lap am giai Truéng mang tén nét duéi cla quang. - Néu nét trén cia qudng trang voi cdc nét cia 4m giai dy thi ta cé céc quang trudng v6i cdc quang 2, 3, 6, 7." Vi du 1: (eb) qg2T qg3T q6T q7T g48 q5D q8O (Véi nét duéi cia quang dang xét la MI, ta thanh lap am giai Mi gidng ‘Trudng (Es-Dur). Cac nét trén: Fa, Sol, Do, Ré déu nam trong am giai Es-Dur va tao nén céc quang 2Tr, 3Tr, 6Tr, 7Tr). Phuong phép nay nhanh hon cae phucng phép khac, tuy nhién chung ta phai quen cdch thanh lap 4m giai. 1.2, Quang Thi (minor interval): Quang thir viét tat la (m) hay (t). Vi dy q.3m = q.3t = quang 3 thi. 1.2.1 Phuong phap 1 "Cac quang 2, 3, 6, 7 duge goi la quang thif can cif theo 56’ cung va ban cung cua chting. Quang Thif it hon quang Truténg mét ban cung." Nining diéu can thiet vé Quang, Am gial va Digu thie 17 1.2.2 Phuong phap 2 "Cac quang 2, 3, 6, 7 duge thanh [dp trén not Mi gol la quang Thi." Vi du 2: q2thvt) q3t gOl q7t cing la qGivicd sd cung bang quéng mi-do 1.2.3 Phuong phap 3 Xem lai phan 1.1.3. "Cée quang nhé hon quang trudng 1/2 cung goi la quang Thu." 1.3. Quang Bing (perfect interval) Khong viét tat hoa viet tat la D. Vi du q.4D hay q.4 hay quang 4 ding. 1.3.1 Phuong php 1 "Cac quing 4, 5, 8 dude gol la quing Ding khi cé cdc 36 cung va ban cung alt sau: + Quang 4 Dung gdm cé: 2 cung va 1 ban cung di. + Quang 5 Dung gdm cé: 3 cung va 1 ban cung di. + Quang 8 Bing gom cé: 5 cung va 2 ban cung di.“ 1.3.2 Phuong phap 2 "Cac quang 4, 5, 8 di due thank Igp trén not Do hay Mi déu f4 quang Bing." 1.3.3 Phuong php 3 Xem lai phan 1.1.3. "Néiu nét trén eda quing tring vél céc nét cia am giai dy thi ta cd cdc quang Ding véi cdc quang 4, 5, 8." (xem vi dy 1) 1.4 Quang Tang (Augmented interval) "Quang Jén hon quang Ding hay Truéng mét ban cung dong dupe gol 14 quang Tang." 1.5. Quang Gidm (Diminished interval) "Quéng ahd hon quang thi? hay quang dling mgt ban cung déng, duge got 13 quang Gidm." 18 Hoa Am trayén thong Il. QUANG THUAN - @GANG NGHICH: IL1, Quang thuan (consonant interval) + Quang 5, 8 dung va quéing déng nhét goi !a thuan hoan toan. + Quang 3, 6 trudng hay thi goi la thuan khéng hoan toan. + Quang 4 ding dude coi la thuan khi cd mét quang 3 hay quang 5 dung dudi né (xem vi dy 3). 11.2. Quang nghich (dissonant interval) + Cée quang 2, 7, 9 trudng hay thir va cac quang tang hay gidm déu la quang nghich. + Quang 4 dung dude coi la nghich khi khéng co 4m nao 6 dui am cudi cling cla quang (vi dy 3). Vi du 3: e 4.4 ngbich q.4 thugn ll. Sd DAO QUANG: Chung ta tém tat vé cdc quang dao bang so dé sau: quang 5 Bung / Tang quang 2 thi / Truéng quang 6 Trugng / thu = quang 1 Pung Q)<— quan 8 Bung quang 3 thy / Truéng quang 7 Truéng / thi quang 4 Dung / Giam Bang la ach ap dun (1) Vidu: + Quang 3 Trung dao thanh quang 6 this. Nhung diéu can thiét vé Quang, Am giai va Bigu thic 19 + Quang 5 dung dao thanh quang 4 dung. + Quang 5 tang dao thanh quang 4 gidm. (2) Sé chi cde quang céng véi 56 chi cée quang dao cla ching bang 9- Iv. SAc THAI CGA QUANG: Dya vao kinh nghiém sang tac cla cac nhac su tién béi, chung ta co thé tam nhan xét vé sdc thai ctia cac quang nhu sau: IV.1. Quang 2 1V.1.1 Quéng 2 Trudng giai digu + Quang 2 Truéng la quang déng cung véi quang 3 gidm. + Quang 2 Truéng giai diéu tao cam giac ém a, diu dang, déu dn, phang lang. Vidy 4: “Gloria in Exelcis Deo" Set ot i 1V.1.2 Quang 2 Thi ca digu Quang 2 thi ca di@u tao cdm giac budn ba, 40 nao, dy mi. TH thai ky lang man, cc nhac si nh’ Wagner (1813 - 1883) cé khuynh huéng st dung nhieu quang 2 thi lin tiép tao nén hé théng ban cung. Vidu 5: BRAHMS = "Concerto Nr. 2" 1V.1.3 Quang 2 thit hoa digu Quang 2 thi nhiéu nghich tinh hon quang 2 trudng. Sau nay, trong hoa ém thé ky 20, chuing ta sé gap céch ding nhigu quang 2 thif hoa digu theo nhau ggi | ki thuat pha nhat dong ca. 1V.2 Quang 7 Quang 7 dude tac thanh do vie ddo quang 2 (nhu vay, ta ting <6 thé noi, né xudt phat ti quang 3. Xem lai IV.1.1) 20 Hoa Am truyén thong 1V.2.1 Quang 7 ca digu Tao cam gidc bang khuang, chi voi; dién ta tam trang xao xuyén. Béi vst quang 7 Trudng, cam gidc nghen ngao, chai voi Sy co thé thoat dugc, nhung déi vdi quang 7 this thi nhu bj bé tac. Vi du 6: 1V.2.2 Quang 7 héa digu Quang 7 héa diéu ¢é tinh chat dé nghich hon quang 2. IV.3. Quang 3 Ta ¢é thé ndi rang nhiing quang khac déu duge suy ra tf quang 3. Mon “Héa 4m" ma ching ta sp khao sat sau day da due xay dung ti lau di trén oo sd quang 3. 1V.3.1 Quang 3 Truéng ca digu Tao cam giac nhi nhdnh, tung tang, vui tusi, trong sang. Vidu 7; BEETHOVEN - “Leonore Ouverture Nr. 23, op. 72" 1V.3.2 Quang 3 Thi’ ca diéu Quang 3 thi tao cam gide buédn, tdi. Vidu 8: BEETHOVEN - “Symphony Nr 5, ¢-moli” 1V.3.3 Quang 3 héa digu + Tao ra manh lc héa am manh nhat. Thit tu anh huéng sé gidm dan au sau: quang 3 trudng > quang 7 thf » quang 2 thi > quang 7 wudng... (theo sép xép cua Paul HINDEMITH?) + Quang 8 ding khéng cé manh lyc héa am. + Quang 4 tang, 5 gidm rat it manh lye hoa am. * (1895 - 19631 nha soan mle thé ky XX newt Dite Nhung diéu can thiét vé Quang, Am giai va Digu thic ai IV.4. Quang 6 Quang 6 dude xem ta ddo cla quang 3. IV.4.1 Quang 6 Trung Quang 6 truéng tae dung nhu quang 3, dién ta tinh cam au yém, sang. 1V.4.2. Quang 6 thif Quang 6 tht tao cam giac ém, au yém, tinh cam hon 6Tr Vidu9: FRANCIS LAL - “Love story” IV.5. Quang 4 Ping Quang 4 diing la quang déng cung véi quang 3 tang 1V.5.1 Quang 4 Diing ca diéu Tao cam giac uy nghi, hung trang, manh mé. 1V.5.2 Quang 4 Diing Hoa Diéu Em ai nhung khéng vifng. Quang 4 cang 6 am wife tram nghe cang cling, cang cae cang dju. Khi ding phai cé chudn bj va gidi quyét (theo quan niém hoa am cé dién). IV.6. Quang 5 Ding Quang 5 ding la dao cla quang 4 dung. 1V.6.1 Quang 5 ca digu Tao cam giac tudi sang, rc 13, vang déi. Néu la quang 5 gidm sé teo ve ty mj, u téi. Vi dy 10; BRAHMS. a “Sestetto" 22 Hoa Am truyén thong B. AM.GIAI (Scale) I. PHAN BIET AM GIAI - DIEG THAC - GIONG (scale - mode - tonality): LI. Digu thie (mode) Digu thie, cén goi la am thifc, 1a inh thie, su qui dinh vé sé am va khoang cach gitfa cdc nét ctla mot chudi am dé tao nén tinh chat riéng biel. Trong qua trinh phat trign am nhac, trong giai diéu cé nhiing am néi lén hon so vdi cae am khac, goi ld am tya. Nhiing am tua nay thudng duge goi la am én dinh. Nhung am khéng néi bat goi la 4m khéng én dinh. Va, diéu thife con dude hiéu la he théng méi tuong quan gitta 4m 6n dinh va khéng Gn dinh. Nhac Hy Lap cé va Nhac Binh Ca cé 8 am thie. Nhac Au Chau cé dién 2 4m thie 1a Am thite Truéng va Thi, Méi am thie lai chia ra lam am thus ty nhién va nhan tao. 1.2. Am giai (scale) Am giai. con goi la “gam” (gamme) la chudi am lien tiép, khdi ddu va két thac bang mél nét va mang tén nét dy. Noi cdch khae, dé la sy sdp xép cdc am ihanh cia diéu thitc theo thi tu dé cao, bat ddu ter am chu dén am chu 6 quang & lip theo. Do 46, am giai_cén dude goi la hang dm cia digu tiie. Trong am giai, cac nét ndi tiép nhau theo chuyén hanh lién bac (conjunct motion). 1,3. Gigng (tonality) Giong, con goi la dm thé, dé la suf len he gitia céc not trong am giai v6i mot nét duge chon lam trung tam goi la am chi (tonic). Sy lién hé do digu thc quy dinh. Ten goi cua gigng la tén goi am chu, kém theo digu thu. Vi du: giong Do Truéng, giong La tht, v.v.. Trong giong, cdc nét néi tiép nhau theo chuyén hanh lién bac hog chuyén hanh cach bac (disjunct motion). Tém lai, khi ndi digu Trung, thi, ta hiéu do 1a ndi tinh chat téng quat cla diéu thie. Dem nhiing tinh chat nay 4p dyng cho nét nao lam 4m chu thi ta co gigng, cung hay am thé cua nét dé, Néu dem tinh chat én ap dung cho mét chuédi 8 nét sdp xép lién bac, ta cé 4m giai trudng hay thi’ mang tén nét ditng dau. Il. CAC LOAI AM GiAI THUGNG GAP: Thue ra cé rét nbiéu am giai khac nhau, & day ching ta dé cap dén 3 loai am giai chinh, lam nén tang cla am nhac va cach riéng mén Héa 4m ching ta dang khdo sat. Nhung diéu cdn thiét vé Quang, Am giai va Digu thiic 23 ILL Am giai Truéng (major scale) 1.1.1 Am giai Truéng ty nhién (natural major scale) Midu Li: lan xudng ©) Pon om ow vv viv Trong dé, cdc bac cé tén goi nhu sau: 1 Am ehii (Tonic) i Thugng chi 4m’ (Supertonic) Wt Am trung (Mediant) v Am ha at (Subdominant) Vv Am at (Dominant) vi Thugng at 4m (Superdominant) vil Am dan‘, cam am (Leading-tone) Vi] ~~ Am chi trén (Supertonic) 1.1.2. Am giat Truéng nhan fo (artificial major scale) 1.1.2.1 Trong chuyén déng xuéng, nét bac Vil gidm nifa cung, dé cach nét bac Vill 1 cung, né khéng cén vai tré am dan nhu trong chuyén déng lén. Midu 12: cs «cy Mil 1.1.2.2 Bac VI bj gidm nia cung. Khéng thay ddi trong hai chuyén déng len va xuéng. No con due goi la am giai trudng hoa am. Vidu 1 ic) 1.1.2.3 Bac IV dude tang nia cung. Khéng thay ddi trong hai chuyén dong lén va xuéng. ligu voi 1a “din déin di xudug”. Ching ti thiét nghl, cdich gui nay khong chinh xic. 4 6 lai ligu goi 1a “dm dda di len”. Theo ching ti cach goi may thifa. 24 Hoa Am truyén thong Vidu 14: _——— ee wy Iw Theo quy ude chung, khi néi “am giai Trudng”, ngudi ta sé hidu dé !a am giai Trung ty nhén. 1.2. Am giai tht (Minor scale) 1.2.1 Am gial thi? ty nhién (natural minor scale) Gém cae bac duge sdp xép theo chuyén déng lén va xudng nhuf sau: thi nhan tgo (artificial minor scale) 1.2.2.1 Am giai thir nhan tao ca diéu (melodic minor scale) Trong am giai thi nhan tao ca diéu, nét bac VI va VII tang 1/2 cung trong chuyén déng lén. Trong chuyén déng xuéng, ca hai not ay lai giam ted ve 1/2 cung. Vi du 16: Luts g: Trong chuyén déng xuéng, am VII khong cén vai tré am daa (nghia la khong ¢én céch am chi niéfa cung). 1.2.2.2 Am giai thet nhan tao héa diéu (harmonic minor scale) Trong 4m giai thi? nhan tao héa digu, nét bac Vil tang 1/2 cung di trong chuyén dong lén hay xuéng. Vi du 17: . (Cm} o val vi Nhung diéu cdn thiét vé Quang, Am giai va Digu thiic 25 1.2.2.3 Du muc®: Trang am giai thi du myc, nét bac IV tang 1/2 cung, nét bae Vil tang 1/2 cung. Vi du 18: = (cm) W wl Mil vw Theo quy uée chung, khi néi “am giai thi”, ching ta phai hidu dé la 4m giai thif hoa digu. 1.3 Am giai déng chuyén (Chromatic scale) Am giai nay gém nhiing ban cung déng, rét quan trong, tién Idi cho viéc chuyén thé. Vi du 19: 1 it mow v Ml vil Vath SSS SS 5 uy giai ut dt mye edn goi 1a Am giai this Hungary hay am giai thet Bohémicn, 26 Hoa Am truyén thong BAI TAP VE CHONG 1 Cac bai tap dugc cho trong tap sach nay co much dich tam mdu hodc nhu nhting dé nghj dé chung ta lif lam thém. Chitng khéng phai la nhifng bai thie tap hoan thién. Nhitng bai tap nay phdi dugc gia lang len cho Idi khi chting ta thuc suv nam sau xa van dé ong méi chuong. 1. Goi tén cae quang sau day: 2. Véi nét Fa thang (Fat) lam nét bén duéi, hay tao thanh cdc quang: 3 thi”, 6 tang, 5 gidm, 4 dung, 2 tang, 7 trudng, 9 thif, 5 tang. 3, Voi nét Ré gidng (Ré”) lam nét bén trén, hay tao cdc quang: 5 gidm, 9 trudng, 7 gidm, 2 thu, 4 tang, 5 ding, 6 thir, 3 giam. 4. Hay viét cac tudng dung déng am cuia cdc quang trong bai tap 3. 5. Cac 6 nhip dudi day thuéc vé thang 4m nao ? 6, Hay thanh lap mét thang am trudng véi ndt Do thang la am bac 6. 7. Hay thanh lap mét hang am thf ca digu di xudng véi nét Re” la chu am. 8. Viét va agi tén cdc quang nghich duge hinh thanh gitfa ch am va cdc am khac trong thang am Es-Dur (Mi Trudng}. 9. Viét va ggi ten cdc quang thuan duge hinh thanh gitfa 4m bac 3 va céc am khde trong thang am Si ging thi héa diéu. Nhung diéu cdn thiét vé Quang, Am glai va Digu thic 27 BALTAP LAM THEM 1. Goi ten ca¢ quang dudi day: 2, Véi mdi quéng dudi day, hay xd¢ dinh thang am cé chita c8 2 not ca quang. Ban sé thdy co hon mét thang am cho méi quang a b © d e 3, Trong moi phan 4 nét dudi day, hay xéc dinh thang am nao chiia cd 4 net. es Ss eS Fe 4) ®) a) b) o CHUONG 2 PHAN LOAI . HOP AM 3 NOT, 4 NOT VA 5 NOT I. PHAN LOAI HGP AM BA NOT (Triad): Hgp am ba nét gém cac loai sau: Vi du 20: c cm Cdim c+ Csus4 = Csus? Tinbchst. vui budn omongmanh ting cdi Kyhidu thse CW/Cmaj cflmin CSC" C+8fCeug Nhung trong héa 4m truyén théng, ngudi ta chi tinh hgp 4m ba nét (goi tat: “hdp am ba”) la cdc hdp 4m Truéng, thus, tang va giam ma théi. Bang tém tat cac hdp am 3 nét nay, dude thanh lap trén am giai trudng ty nhién va this hoa di¢u gém co: Bang 1b Loai Hgp 4m Am Giai Trugng Am Giai Thy Truéng S bach VV d bac V.VI Tho 1, Ul, VI 1IV Tang | eee ul Giam vil Ui, Vil Ap dung bang tom tat trén day dé phan tich cac hop am 3 nét duge thanh lap trén cdc bac cla 4m giai Do Trudng va La Thi, ta dude: Vidu 21: c tm F Bdim «c- Bur | oT v wl 30 Aa (earell) 9 Beim C+ Hoa Am truyén thong Dm & Fo ddim I. PHAN LOAI HOP AM BON NOT (Tetrad): Hgp 4m 4 nét gém cac loai sau: Vi du 22: a ‘at Cau tuo quéng [3 3T Ky higu kbd Crear) 3 ‘Cu teo quang ae Ky higu khée ; Caug(enaj?) cm70s CmaP Cmirep) 3T 3T aT 3 3 3T 3t 3T a cm cm? crs 3gim —g 6T aot, 31 sHepam = aHop arm aT Truéng Tho 0 Canal Bang tom tat cdc hgp am 4 nét duge thanh lap trén am giai truéng tu nhién va tha héa dieu nhu sau: Loai Hgp Am Am Giai Truéng Am Giai Thi 7 Vv. Vv. M7 lv vt m7 HH, Ul, VI Vv. m?s Vl Wi + (Maj 7) iL dim 7 vil min (Maj 7) + i Ap dung bang tom tat tren day dé phan tich cac hgp 4m 4 nét dude thanh lap trén 4m giai Do Truéng va La thet, chung ta duge: Phan loai hop am 3 not, 4 not va 5 not 3h Vi du 23: Cmap Dm? Em? Fmay fan? Bm7t5) (C-Dur) | 0 mh v v M Mil Amie?) B75) Calrayy Dm? £7 Fmay Gbdin? (emo) " il Vv v w wil Ghi chu: 1. Cac nét trong hep am (3, 4, hay 5 nét) phai la nhting nét cé trong am gial dang xét (ttc la 4m giai cé mang nét duéi cing - ndt nén - cua hgp am). 2. Cac hop am 6 bac |, Ill cda am giai thi hoa digu thudng duge xem hu nhiing hgp am cé chifa nét ngoai hgp 4m (xem chuong 8) (Trong vi du 23, do la cdc hdp 4m: Amin (Maj 7) va C+ (Maj 7). 3. Hop am 4 nét d bac VII cla am giai trudng duge gai la Hop 3m quang 7 cam am. No tuy gidng véi hgp 4m 4 nét & bac Il cua am giai thi tuong Gi (cung héa bé vdi am giai trudng) nhung cdc st dung rat khac nhau. (trong vi dy 23 la hop am B-(7)) il. HGP AM NAM NOT (Pentad): C6 nhigu loai hép 4m 5 nét nhung ta chi ké cdc loai thong dung sau day: Vi du 24: caCmaP cabycrs £8) B79 @) (9) «© Céutgo quing: 49T + Hop 4m 7 aSt+Hep m7 — cfu tao 3T at gidna (b) Hoy } 3¢ Hay | 3t 3t 3t aT 3T Ghi chy: Néu quang 9 thit duge thanh lap trén nét nén cua hgp am ma not trén eda quang khéng cé déu b thi ta ky higu: -9 thay cho 9b ( xem Vi du 24c). 32 Hoa Am truyén thong Iv. HOP AM THUAN - HOP AM NGHICH 1V.1, H¢gp am thuan Dé la hop 4m cé chifa nhitng quing thugn, cho ta cam giac day dan, thoai mai. Nhu thé, cac hgp am 3 nét nhu: hdp am Truéng, thit, é hgp am thuan. 1V.2. Hgp &m nghich Dé la hop am cé chita it nhat l4 mét quéng nghjch, cho ta cam gidc cing thang, khé chiu. Nhu thé cae hp am 3 nét nhu: hgp am tang, gidm, sus 4, sus 2 va tat ca cac hgp am 4 nét déu la hop am nghich. v. Sd DUNG CAC HOP Am: Sau day ching ta ban sd luge vé cach ding hgp 4m da biét vao viée ghi hop am cho cac bai nhac. Viéc lam nay thyc ra chi ding cho cac ca khiic mét, hai bé don gidn. Béi véi nhitng tac phém nhiéu ba, ching ta can ¢6 them cAc kién thie cua mon Héa Am sau nay. V.1, Sit dung cae hgp am 3 nét Khi sir dung, ta can luu y tdi cac diém sau day: 1. Nen ding thudng xuyén cdc hgp am bac |, IV, V cla am gia. Nen khdi dau va két thiic vdi hgp am bac I. 2. Dé them mau sdc, phong phu cho bai nhac ta cé thé thay hgp am bac |, IV, V bang hop am bac VI, Il, Ill. Vidu 25: Trong am thé (C-Dur) thay cdc hgp am C, F, G bang cdc hop am Am, Dm, Em. 3. Hep am bac Vil thuéng dude dat truée hgp 4m bac | dé thay thé hgp am bac V, nhat la trong giai két. Vidu 26: L, RUSSEL & 1. JAMES. : "Ve n Dios” a Bdimn Cc Dm? CC oS 4. Nén lién két céc hgp am ¢é nhiéu nét chung véi nhau. Mi 27: C-F-Am-Dm-D Phan loat hop am 5 not, 4 not va 5 not 33 5. Cac hdp am thuéng co khuynh huéng chuyén dén hdp am cach chiing quang 4 dang: A->Do-» Go» Co» Fes Bb» Eb-> Ab-> 6. Nén dat hgp am 6 phach manh, chi ¥: - Khéng dé cdc nét ngoai Am (non-harmonic tones) - C6 gdng dé hop am chia nhiéu nét 6 trong 6 nhip nhdt. 7. Hgp am bac Ill trong am giai tht héa diéu duge diing nhu héa am tam, thodng qua (passing chord). Vi du 28: RERRY GILKYSON & MILLER a “Greenfields” ab Bhs m7 o V.2. Sit dung hgp 4m 4 nét V.2.1. Bac V7: - Duge dung rat nhiéu, thay cho hgp am bac V. - Thudng ¢ giai két, né chuyén vé bac I, hodc gidi quyét bat thudng vé bac Wy, Vi. Vidu 29: + Ngu@i ta thudng lién két nhiing hgp am V7 cach nhau quang 4 dung. Vidu 30: "Who's sorry now” Bb o a 34 Hoa Am truyén théng V.2.2. Bac VIZ: ~ Dung thay hgp 4m V7 hode duge dat trude hgp am V7, nhat la 6 giai két cuGi bai. Vi du 31: “Algho-oe" or Go An a o - Hop 4m VII7 cia am giai trudng doi khi duge thay bang hgp 4m VII? cua am giai thi déng nguyén. Hgp am VII7 cla 4m giai thir thuéng duge ding nhiéu hen. Vi du 32: NGUYEN DUY.NHAT _-_ "ung Thanh Gia” eb Gm Drdim Trong vi dy tran, D7 dim 1a Vil 7 ca thang am ( E bm). V.2.3. Bae 17 (cla am giai truéng) - Ding khdi dau bai nhac khi bai nhac bat déu bang cém am. - Thay bac | trong viéc két thiic bai nhac. V.2.4. Bae 7 Thuéng di trudc hop am V7. V.3. Si dyng hgp 4m 5 nét Viéc su dyng hdp am 5 nét duge tém tat trong nhting trudng hgp thudng gap sau day: * Hop am 9 thudng ding la hgp 4m V9 trudng cua 4m giai trudng, hgp 4m V9 the cua am giai thif va hgp am 19. « Hop am V 9 cé thé chuyén sang hdp 4m V7 trude khi gidi quyét vé hop 4m bac | (hodc khéng can chuyén sang V7). « Hap am V7-9 cé thé stf dung thay hgp am V9 trong am giai truéng. » Hop am 19 duge ding dé két thay hgp 4m bac | cua am giai truéng. Phan loai hop am 5 not, 4 not va 5 not 35 BAI TAP VE CHUGNG 2 1, Ching ta hay goi ten c4e hop am sau: . 2. Hay viét bang hinh nét cdc thanh phan cua hgp am: G+, G sus 4, G dim, G 7-9, B7, E 7 dim, F#m, B, DM7, Em6 3. Hay ghi hgp am cho tac phém sau day cla Henry MANCINI - “Moon river" 4. Ban nhac sau day chi gam cdc hdp am 3 nét cua am giai OM. Chung ta hay chuyén ching thanh nhiing hép 4m 4 not, méi khi cé thé duge. Can cht y rang: co vai hgp am néu dé lai dang hgp 4m 3 nét sé hay hdn déi sang 4 nét: "Parlez-moi, d'amour” GfmAm DGEmAm DG CAmEm Am Em Am D GEmAm D 36 Hoa Am truyén thong G EmAm DG Can 9 o 5. Chung ta hay phan tich céch ghi hgp am trong tac phdm sau: NGUYEN DUY NHAT : “Bung Thanh Gia" Expressive doloroso tH Fm pv Es Ab Bb e a cna Ab Fm 2 S ab o7 Q? Bdim? Cm sb yg Cn AD Qm? 4 Daim? eb BAL CUONG VE HOP AM 3 NOT I. NOT CHUNG CUA HAI HGP AM: Hai hgp am khac nhau sé c6: + 1 nét chung: néu am nén eda ching cach nhau quang 5, 4. + 2nét chung: néu am eda ching cdch nhau quang 3,6 + Khong cé nét chung, néu 4m nén ciia chting cach nhaw quang 2, 7. ia 33: = not chung a4 ab a3 a6 a2 a7 I. TAM C& TIENG (voice range): Viée nghién cdu hoa am lién quan tél nung nguyén téc cd ban cia cdc ban viét 4 phan. Nhitng van dé dude dat ra, va cac bai tap trong sach nay diya trén cd sé 4 loai tiéng: Soprano, Alto, Tenore va Basso. Tam ci tiéng cua ching nhu sau: Vidu 34: Soprano Alto Tenore Basso i. AM KEP - AM GIAM: in.1. Am kép Hop am ba chi gdm c6 3 ndt, nén khi viét ban héa 4m 4 phan, ngudi ta phai lap lai mét nét nao 46 trong hgp am. Neét dé dude goi la am kép. Hoa Am truyén thong Khi ding 4m kép chiing ta phai theo cac quy dinh sau M11 Quy dinh “Dai Loi hop am bac 1, IV, V ( bac tét cia am giai) 6 thé tryfe ( xem phan IV cdc thé ctia hop am ) 6m kép sé Ja 4m nén.” Vidu 35: i wer) not Do képinot Sol 2 a (C-Dur) ' Iv v ML.1.2. Quy dink 2 i vdi hop am bac H, iil, VI ( bac phu cla am gial), 4m kép sé la am nén fay 4m 3°. Sé di am 3 cua cdc hop am nay dude kép vi ching la nét dinh thé Vidu 36: kép keep. kép kep. kép ep ranén | [amd J armnén | fdm3 P feranén |) am 3 2 2 Ss (€-Dur) 11 0 a lit Wv IL1.3. Quy djnh 3 "DSi vdi hop am bge Vil, nguéi ta it ding o thé tre ma dung 6 thé ddo 1 ¢ xem phan IV), kép 4m 3". Néu kép am nén trong truéng hp nay ta sé pham di hai quang 8 theo nhau khi gidi quyét cam 4m vé chi am. Vidu 37: Mil, thé true VU thé dso. kép 8m nén, 161 6 theo nhau ep arn 3 Bai cuong vé hop am ba not 39 11.2. Am giam Ngudi ta co thé bd bat di mot nét trong hgp am. Not dy goi la 4m gidm. Am gidm khéng duge la am 3, ngoal try am 3 cua bac V. Am 3 xac dinh tinh trudng, thi cla hgp am. Déi vdi hgp 4m bac V thi di @ thang am trudng hay thtt, né cling la hgp am truéng, nén cé thé bé am 3 ma kh6ng gay ra nhém lan. IV. CAC THE HGP AM: Néu nét mang tén cla hgp am (nét nén) ndm 6 bé dusi cng, ta cé thé true (con goi la thé’ nguyén vj, thé af nhién) cba hop am. Néu nét quang 3 (am 3) cla hgp 4m nam 6 bé dudi cting, ta cé thé déo 1. Néu nét quang 5 (am 5) cua hgp am nam 6 dudi cing, ta cé thé ddo 2. Vi dy 38: Xél hop 4m CM ctia giong Do Truéng Th trye Kehitus 1 fly V. KHOANG CACH GIA CAC BE (spacing): Khi mot nét duge phat ra, trén thu té sé cd mot sé nét khac cung xuat hién, chting ta ggi la nhting béi 4m (overtones). Vi du 39: Béi am trén nét Do bo ha 40 Hoa Am truyén thong Nhu vay chung ta thay rng: khoang cach giifa cde béi arn cang ngay cang thu hep khi di tiv thap lén cao. Vi thé khi viét héa 4m 4 phan, chung ta can chad y dén khoang cach gitfa cae bé nhu sau: * 3 be Soprano, Alto, Ténor, khong dude cach nhau qua quang 8 dung * 2 bé Tenore va Basse khéng bi buéc bdi quy luat trén. * Théng thuéng nén sdp xép cdc bé sao cho cdc quang hep nam 6 céc bé trén va cae quang réng ndm é bé dudi. VI. THE (hay XEP) CGA HGP AM (position): Thé ca hgp am con dude goi la cach xép hop hgp am. Cé hai lo: VL1. Thé réng (open position) Khi ba bé trén cing (Sop, Alto, Ten) cach nhau quang 5, quang 6, hgp am 6 thé’ réng (hayxép rng). V1.2. Thé hep (close position) Khi ba bé trén cling cach nhau quang 3, quang 4, hop am & thé hep thayxép hep). Vi du 40; ( Thé rang va hep déu dude ding thudgng xuyén nhu nhau. Viéc fifa chon loai thé ndo tdy thuge vao nhiéu diéu kién khac nhau, nhung quan trong nhat co 18 1a tién trinh cda déng ca (giai diéu). Mot diéu kién khac nia Ja tam ci tiéng. Vi du, néu ba Soprano d am vuc cao thi thé hep sé lam cho céc bé khdc qua cao. Thé hep Thé réng Vil. VI TRI CUA HOPAM: Mét hgp am d thé tryc (ty nhién) cé ba vi tri khac nhau: + Am nén é be trén cing goi ta: vi tri 8. + Am 3 4 ba trén cling goi la + Am 5 4 bé trén cung ggi la: vi ti 5. Dai cuong vé hyp am ba not Al Vidu 41: \F ~ ° 2 2 = = 2 { = = =a Witri8 Vviarid Vite 5 Thong thuéng, chung ta nén khdi dau va két thc bai nhac bang h¢p 4m bac i, vi tri 8. BAI TAP VE CHUGNG 3 1. Nhé mot ngusi choi trén piano hoge organ hay may vi tinh phat mot digu truéng hoéc thi, va tiép theo la céc hdp am 3 nét, thé tryc thanh lap trén thang am d6, ching ta nghe va ndi lén loai hop am 3 nét va bac cla né trong thang 4m. 2. Nhan dang cdc hop am 3 ndt sau day thudc loai nao (Truéng, Thi, Tang hay Giden). R4i xem né c6 thé la hgp am bac méy? (danh sd La Ma) cla thang 4m nao? (Vi dy, hgp am (a) 18 Trung, nd la béc IV cla thang am H-Dur, va 1a bac 1 cla E-Dur, v.v..} ( 3. Vidt 4 phan, 6 ca hai thé rong va hep, cho cac hdp 4m 3 nét sau: Bac IV cda thang am (b-moll). Bac V cia thang am (Cis-Dur). . Bac Vi cda thang am (A-Dur). Bac Ill cla thang am (d-moll). ll da thang 4m (f-moll). Bac IV cda thang am (A-Dur) mean ge 42 Hoa Am truyén thong g. Bac I cua thang am (es-moll). h. Bac VI eda thang am (E-Dur). i, Bac Vl cia thang 4m (G-Dur). J. Bae Il ca thang am (As-Dur). 4. Viét 3 cach bé tri khac nhau cla cdc hgp am sau: 8 > © ¢ e 5. Bang cach ding cdc déu héa bat thudng ( thang, giam, binh), hay viét cdc hgp am 3 nét dudi day, mdi hgp am 3 cach khac, dé c6 dude 4 logi hdp am: trudng, thu, tang, giam. 8 b c d e 6. Citi nét sol # lam nét tren cng cua hgp am, hay viét 4 phan cua cc hgp am 3 nét quy dinh nhu sau: . Hgp am truéng, thé dao 1, vai am 5 4 bé Soprano. . Hgp am nghich véi am 3 bé Soprano. Hop am thé déo 2 trong thang am E-Dur. Hgp &m cé am nén 1a am bac Ill trong 1 am giai thu. . Hp am G thé réng, vdi am nén nam 6 be Soprano. Hgp 4m thit 6 thé hep. |. Hop am tang kép am 3. |. Hgp am thuan trong thang 4m h-moll. Hop 4m gidm trong thang 4m dis-moll. Hop am 6 thé dao 1, vdi am bac IV d bé Basse. vir remeoanoge 7. Hay lay cdc nét cho dudi day lam 4m nén réi tao nén cdc hgp 4m trudng, ther, tang, gidm: Soli, Si®, La’, Fa#, Dos. 8. Viét 4 phan vdi: a, Thé rong d ba vj tri 8, 3 va 5. b. Thé hep d ba vi tri 8, 3 va 5. cua cdc hgp am sau: C,D,E, Fm, Gm, A®, CHUONG 4 CAC LOAI CHUYEN HANH 2 . o 1. CHUYEN HANH GIAI DIEU (melodic motion): Chuyén hanh giai digu la chuyén hanh eda riéng tting bé hoa am. Cac quy tac sau day chi la nhiing loi khuyén, nhting chi dan (cht khong bat bude) cho chung ta muén chuyén déng cdc bé. Can chu y dac biet téi chuyén hanh cla 2 bé Soprano va Basso hon cac be khac. 1.1. Chuyén hanh lién bac (conjunct motion): Goi 1a chuyén hanh lién bac khi céc nét chuyén dong val quang 2 (hay di lian bac - "by step"). 1.2, Chuyén hanh cach bac (disjunct motion): Goi la chuyén hanh cdch bac khi cdc ndt chuyén dgng vdi cac quang ién hon quang 2 (hay néi cach khac, cae nét di cach bac - “by skip"). Vi du 42: ae a4. & —— = Sj 2 as Lin bac Céch béc Met giai digu hay thuding chia nbiéu chuyén hanh lién bac, cén chuyén hanh cach bac duge ding mét cach khéo léo dé thay déi sdc thai. Qua nhiéu bude nhay cach bac sé lam cho giai digu mang nhiéu tinh sde canh, gay, hon !a tinh luu Jodt cén phai co. Cn chi ¥ rang, bé Basso thu@ng gém nhiéu quang cach bac hdn nhéing bé khdc; dac biét khi chéing ta ding nhiéu hgp am ba nét thé tryc. 1.3. Mot sé quy tac 1.3.1. Quy tée 1 (4p dung cho ting chuyén hanh) "Khéng nén chuyén hanh vdi cdc quang tang, hay quang giam." 44 Hoa Am truyén thong Ngoai tr cae trudng hgp sau day: a- Quang 2 tang, néu nét tao quang tang 14 cam am (am dan) vé cha am (am chu). b- Quang 3 gidm, 4 giém, 5 giam néu sau dé 1a chuyén hanh lién bac, nguge chiéu. Vidu 43: cd dra chi dent (am) 2 tang a4 gdm f@) (b) 1.3.2. Quy t& 2 (ap dung cho tting chuyén hanh) "Sau nhiing quang Ién hon quang 6 thi, nén chuyén hanh nguge chiéu igi." Tuy phdi theo quy tac trén nhung: a- Khéng nén chuyén hanh véi quang 8: cam am - cam am. b- Khéng nén chuyén hanh vdi quang 6 trudng gitfa bac Il - Vi. Vi du 44: so ——e @) (b) 1.3.3. Quy téc 3 (4p dung cho 2 chuyén hanb lién tiép) "Khéng nén ding 2 chuyén hanh lién tiép dé tao thanh quang 4 tang, quang 5 tang, quang 7 truéng, qudng 9 truténg va 9 thi." Quy tdc nay chi dp dyng nhiéu déi véi hoa 4m cho hgp xuéng dé tranh nhting quang khé hat. Ngoai tris cdc trudng h¢p sau co thé chap nhan dugc a- Nét gitfa cé trudng dé Idn hon hai nét kia. b- Nét gitfa la chuyén hanh cling chiéu lién bac. c Vi du 45: a4 tang Stang a4 ting a4 ting xdu (a) (b) &) 1.4, Mét sé chuyén hanh theo chiéu bat bude 1.4.1, Sau chuyén haénh nifa cung déng, phdi xu6i theo chiéu nita cung dong dé Cac loai chuyén hank 45 Vi du 46: 1.4.2. Sau nét tao quang nghich phai chuyén hanh xudng lién bic Vi du 47: xem mye 143 1.4.3. Bé ndo si dung cdm 4m thi buge phai chuyén hanh vé chi 4m Néu cam 4m nam 4 bé Alto, Tenor thi cé thé chuyén hanh xuéng quang 2 hay 3 véi diéu kign bé Soprano phai vé chil am (xay ra 6 két hoa 4m). Il, CHUYEN HANH HOA DIEU (harmonic motion): Hai bé cé thé chuyén déng hoa diéu (con goi la chuyén déng tudng dédi - relative motion) theo 4 cach: 1.1, Chuyén hanh nguge chiéu (contrary motion) Hai bé chuyén hanh theo hudng nguge nhau. Mi du 48: Chuyén hanh ngu¢c chiéu rat t6t trong héa 4m. Chuyén hanh tuong déi gitta cdc bé phai duge xép dat sao cho mai bé git? duge tinh déc lap ctia minh. Tren quan niém do, chuyén hanh nguge chiéu gay duge hiéu qua lén nhat, nhung khong thé nao dé 4 bé cling chuyén hanh theo 4 huéng khac nhau. 1.2. Chuyén hanh xién (oblique motion) Khi mét bé gid yén cao dé, trong khi dé bé cén Iai chuyén d6ng sé tao nén chuyén dong xién. 46 Hoa Am truyén thong Chuyén hanh xién rat tét trong héa am. Chuyén hanh xién thugng duge dung dé tao sy tuong phan cua 1 bé chuyén dong vi 1 be van ding yén. 11.3. Chuyén hanh cing chiéu (simitar motton) C4 hai bé chuyén hanh cing chidu (cling lén hodc cling xuéng) voi nhau. Vi du 50: Trong chuyén dgng cung chiéu, chung ta can chi y ding dé cho hai bé chuyén d6éng qua déng dang dén ndi hai bé nhu hai ngudi ban déng hanh vdi nhau, nhu thé mat di vé riéng biét, tinh déc lap cia méi ba. 1.4, Chuyén hanh song song (paratlet motion) Khi 2 be chuyén hanh cing chiéu nhung véi khoang céch bang nhau, ta cé chuyén hanh song song. Vidu 51: déng arn 48songsong q.5sengsong —q.4 song song song song 6.43 song song (@) (a) fa) (b) Xét vé mat giai di@u, chuyén hanh song song }am cho hai bé it tinh déc iap hon c&c logi khac. Lac dy ching ta co thé coi nhu chi cé mét bé chuyén hanh véi sy lap lai cia be khac (6 bén trén hodc bén dudi). * Chuyén hanh song song quang déng am, quang 5 dting, 8 dung déu bj ac nha soan nhac thé ky 18, 19 tranh su dyng, nhat 1a khi viét cdc cdu trac 4 phan (Vi dy 5a). Chuyén hanh song song quang 3, quang 6 due ding nhiéu hen. * Chuyén hanh song song quang 4 cing duge st’ dung néu co quang 3 song song nim d bé dudi nd (Vi dy 51b). Chuyén hanh song song quang nghich xy ra trong vai trudng h¢gp do viée dung nét ngoai hgp 4m, déi am va vic gidi quyét bat thudng cae hdp 4m nghich. Cac loal chuyén hanh AT Ill. QUANG 5, QUANG 8 THUAN (hay TRUC TIEP): (direct 5", direct 8") U1.1. Binh nghia Khi 2 bé chuyén dng cling chiéu dén quang 5 dung, quang 8 dung, ta goi la chuyén hanh gudng 5, thugn, hay tryc tiép hoac song song an. Chuyén hanh nay sé bj coi [a 181 hoa am néu pham vao cdc nguyen tae sau day: 111.2, Nguyén tac a. " Khi lién két 2 hop m khdc ahau, hai bé khéng duge chuyén hanh cing chiéy téi quang 8 ding, ngoal triv bé trén chuyén hanh lién bac" b. " Khi Hén két hal hop 4m khac nhau, hai bé khéng due chuyén hanh clung chiéu toi quang 5 ding, ngogi trif mét trong hai bé chuyén liép bac” eetigeceae! 16t tot xdu (by M.3. Cha y Nén tranh chuyén d6ng cing chiéu [én dé tdi quang 8 ding mac du bé wén lién bac, trt khi bé trén chuyén hanh quang 2 thts déng vai tré nhu nét cam am. Vidu 53: SS trénh tt Nguyén téc trén chi ap dung cho 2 hdp am khac nhau. Néu xay ra trong cling mét hgp am thi dé la van dé noi bd cla hgp am, khéng bl coi 1a 181. Nén dung chuyén hanh xién hoac nguge chiéu dé tranh Idi quang 5, quang 8 thuan. IV. QUANG 5, QUANG 8 THEO NHAG (consecutive 5th, 8th): IV.1. Nguyén tac “Khi lién két hai hop 4m khdc nhau, hai bé khéng dug chuyén hanh v6t hai hay nhiéu quang 5 Ding va quéng 8 Diing Hién tiép mgc dé la chuyén Hén bac hay cach bgc." 48 Hoa Am truyén thong Cac trudng hyp sau day déu coi nhu Iéi: Vi du 54: IV.2. Ghi cha * Dé tranh |i quang 5, 8 theo nhau nhu trén, ta khong nén dé 2 hgp 4m b cing khuén khé (thé, xep) va vi tri. * Khi mét hdp 4m déi vi tri, ddi thé thi khong con van dé Idi quang 5, 8 thuan va quang 5, 8 theo nhau nia. V. CHOYEN HANH TRONG KHI DOI V] TRI, THE: V.1. Ddi vj tri 8 < = > vj tri 3 va vj tri 3 < = > vitriS Thuéng nén cho déng ca chuyén hanh véi quang 3, vi chuyén hanh vdi quang 6 nhiéu sé lam mat thang bang cho bai héa am. Nén déj vi tri theo cach hoa 4m: mét bé diing yén, 2 bé cén tai trao déi nét nhac vdi nhau (xem chudng 5, phan B). Vidu 55: 1124 nén trénh, Néu déi vi tri céch giai diéu: 3 be cing lén hay cing xuéng, nguge chiéu véi bé tram; nén dung ca hai vi tri 6 cling mot thé (xép, khuén khé) nhy nhau dé bai hoa am duge thang bang (xem chung 5, phan B) Vidu 56: tet tot nén trénh, nén trénh Cac loai chuyén hanh 4g V.2. Déi vi tri 8 < = > vitriS Nén déi theo cach héa diéu vi dong ca sé chuyén hanh véi quang 4, 5. Néu déi theo giai diéu, bai hoa am sé khéng thang bang vi mang nhiéu quang lén. VI. QUANG TAM AM (tritone): VLA, Dinh nghia Quang 4 tang gom 3 cung ding dugc ggi la qudng tam am. Vi2. Dac tinh Quang tam am cé mot vé tiéng ky la, thudng duge gi [a “diabolus in musica" (con qly trong 4m nhac). No thudng xuat hién trong lién két V - IV. G giai doan dau, chung ta nén tranh ding né. Tuy nhién, co thé tam chap nhan duge néu nhu nét cam am (nét trén cha quang tam 4m) nim 6 2 bé Tenore va Alto, nghia la khong nam g hai bé eye (Soprano va Basso) ju 57: quangtamém én teh chp nbén_ dude VII. CHEO BE (overlapping of voices): Khi 2 bé chuyén déng cng chigu ma bé duéi cia hgp 4m di sau cao hon bé trén cua hgp am trudc né hay be trén cla hgp am di sau thap hon bé dudi cla hdp 4m trude no. Vi du 58: Chang ta nén tranh hién tugng chéo be dé tranh gay sy nham l4n vé nhan dinh bé cia thinh giac. CHUONG 5 TIEN TRINH HOA AM A. TIEN TRINH HOA AM I. MOT SO DINH NGHIA: Khi nghe mét loat cae hp 4m ndi tiép nhau ngudi ta thudng ty hoi: * Phai Iya chon loai h¢p 4m nao cho thich hp véi mot nén hoa am cho san? « Lam cach ndo 4é lién két cdc hop am nay véi nhau? Day [a hai khia canh cua vén dé tién trinh héa am (harmony progression). Khi nghién citu cae thé cla hgp am (true hay nguyén vi, déo 1, dao 2) ngudi ta thay mét didu 6 nét la, mdi lién hé gia am nén cia 2 hop am véi nhau, va vdi thang 4m mang chung quan trong hon tinh 4m vang dac thi: cla 2 hgp am nay. Truéc hét, hgp 4m duge x4c dinh béi vi tri cla ching trong am thé, hay noi cach khae, bdi bac cla am nén trong thang am. Do dé, khi khéo sat sy lien két cdc hop 4m chung ta cén khdo sat sy lien két cdc am nén véi nhau. Su lien két nay goi la tién trinh 4m nén (root progression). Nguéi ta ding cdc sé La Ma aé bigu thi su néi tiép cdc bac cua thang am. Sy thay déi cae dang hgp am cé cung mét 4m nén (tic cting mot hgp am nhung khac nhau vé thé, thé, vj tri) khéng quan trong l4m. Bana 3 Hop am bac | thing dilgc di theo | thinh thodng la it khi la sau bot . _ 1 VV vl i, I v Vi 1, 1, IV i vl Vv fi, Vv iv v Ll ill, VI v I Vi, IV MU Vi u,v fll, IV 1 vil HL (Bac VIL it | duge dang 6 thé | tryc) 52 Hoa Am truyén thong Il. DAC TINH: Chang ta nén cha y dén dac tinh eda nhitng tién trinh hoa am (nhat 1a am nén). Nhéing dac tinh nay khong thé duge mé ta cy thé ngay bang Idi. Chiing ta chi cé thé cam nhan duge ching theo kinh nghiém cua minh. Tién trinh "am at vé am chu" (tuc la bac V chuyén vé bac I) thuéng tao cdém gid théa man nhat. Ta dé cam thay duge su nghi ngdi cia tién trinh nay khi dién riéng be Basso, Vi dy 59: Ou) v v \ Cac tién trinh khae véi am nén chuyén dong xudng quang 5 (hoac lén quang 4) cing tao ra higu qua tudng ty nhv tign trinh at am vé cht am mac di it manh mé hon. Khi 4m nén chuyén lién bac, hép am thif hai sé co toan bo ning 6t mdi’, va do do sé cé thay déi vé mau sdc Ada 4m (harmonic color) ( (eur) w v i Iv ul v Ngude lai véi dac tinh trén, khi dinh 4am chuyén hdp am 3 nét thé tryc Jén wén mét quang ba, higu ting tao ra sé rét ém diu (vi du 61). Vidu 61: A am ete, Dur) | mw Iv M wl 1 a tring hép bai hgp ain cdich nhatt quing 2. do ds khong c6 St chung, Xin xem Jai ching 3, nie b Tién trinh hoa am 53 B. LIEN KET CAC HOP AM 6 THE TRUG (The nguyén vi) I. HAL HGP AM CO AM NEN CACH NHAU QUANG 2 hay 7: 11. Nhan xét Hai hgp am cé am nén cach nhau quang 2 hay quang 7 sé khong co ndt chung. Do dé khéng cé chuyén dong xién va khi lién két khéng thay déi vé thé. 1.2. Nguyén tac tién két Nen dung cach lién két ca digu, tile 18 cac bé déu chuyén dong nhu sau: « Bé Basso chuyén hanh quang 2, quang 7. « Ba bé trén chuyén nguige chiéu Basso vé cdc vj tri gan nhét trong hop am theo sau. Vi du 62: I. HALHGP AM CO AM NEN CACH NHAU QUANG 3 hay 6: 4i.1. Nhan xét Hai hgp am ¢é am nén cach nhau quang 3 hay quang 6 sé cé hai not chung. Dé tao lign két I6i hoa dm gid hai hgp am nay han [a lin két I6i giai dieu. 1.2. Lién két 1éi hoa am « Bé Basso chuyén hanh quang 3, quang 6. » Haj bé co nét chung sé gitf yén (lap Iai). « Bé cén Jai chuyén t6i vj tri gan nhat cla hop 4m sau do. Trong lign két kiéu nay khéng co sy thay déi vé thé cUa hop am. 54 Hoa Am truyén thong Vidu 63: | (Du 1 Ww (C-Dut) The hep Thé réns IL3. Lién két Iéi giai diéu * Bé Basso chuyén hanh quang 3. * Hai bé trao déi nét chung véi nhau. © Bé cén Iai chuyén toi vj tri gan nhat cba hgp am sau do. Trong lién két nay cé su thay déi vé thé cla hgp am. Vi_du 64: Hep Reng Réng Hep Ill. HAL HOP AM CO AM NEN CACH NHAG QUANG 4 hay 5: Chung ta da biét, hai hgp am ¢6 4m nén cach nhau quang 4, quang 5 sé co mét nét chung. IL1, Lién két 1éi hoa am * Bé Basso cé thé chuyén lén quang 4 hay xudng quang 5 hogc chuyén lén quang 5 hay xudng quang 4. + Gli yén nét chung ctia hai hop &m. + Hai bé con Iai chuyén toi vj uf gan nhat cda hop 4m sau do. Tién trinh hoa am 55 Vi_du 65: ii v Heé ama. d en isi diéu Hod dg 5 én HL2. Lin két 1éi giai digu » Bé Basso chuyén hanh quang 4 1én (hay quang 5 xuéng). «Ba bé con Iai chuyén nguge chiéu Basso vé cdc vj tri gan nhat trong hop am sau. Kiéu nay thuéng dude ding trong lién két fl - V. 1V. NHAN XET CHUNG: IV.1. Néu céc nguyén tac ten day duge 4p dung, sy lien két gitfa cac hgp am sé chinh xdc, xet vé mat chuyén hanh bé trong tién trinh hoa am. Myc dich cla phudng phap nay 13 dam bao co dude sy lién két thugn ém nhat gitia hai hgp 4m, én mifc hdp am nay duéng nhy la néi tiép cla hop 4m di truéc. Tuy nhién, néu ding lién tue phudng phap nay, héu qua am nhac co thé s@ buén chan, mé téi. Vidu 66: (+ iF Dur), ww Vv 1V.2. Xet vé mat doi am {counterpoint), chung ta khéng hy vong tim thdy duge diéu gi hay vai cach lién két cac hp 4m 3 nét thé truc (nguyén vj) mhu trén day rong vie nghién cu hoa am, chung ta can chi dén chinh cdc hop am nbiéu hon. Tuy vay, viée trau déi va thuc tap vé cac cach lien két theo cac nguyén tac 4a noi trén sé dem lai cho ching ta tham my 4m nhac va stic phan doan can thiét cho viéc thyc lap sang tac 1V.3 Trong cac bai tap vé nhting cach lign két cg ban cla hgp 4m 3 not 3 thé ruc, that ra, van ¢@ thé cé nhimng cach sap xép khéc hay hon va cé nhac tinh hdn. 56 Hoa Am trayén thong Noi cach khde, cc quy luat lién két tren day sé bi pha vo khi ndo nhac sc nhting chu dich &m nhac riéng. Nguéi ta cling pha v8 cc quy luat nay vi phai cha ¥ gitt cho dng ca (bé Soprano) c6 duge giai digu tinh va cdu trie chat cha. 1.4 Néu vi ly do gi do, am nén bj lap lai, ngudi ta thudng thay déi vi tri eda cac bé trén ( hay déi vé vj tri 3, 5, 8) Vidu 67: 2 (C-Dur) | 1V.5. Su thay di tt thé rong sang thé hep hay aguge lai, thudng la cdch tot dé 6 duge mét nét nhac méi cho bé Soprano. Vi du 68: (C-Bur) | uw 'V.6 Doi khi, ta gap céch ding hgp am 3 nét khong co am quang § ma chi gém ba am nén va met am quing 3. Cach ding nay cing giuip cho déng ca (soprano) khéng bj gé b6. Tuy nhién khong duge bé nét quang 3 di. Vi du 69: Khéng 6 dm 5 Khdng 6 ém 3 Dud y v Tién tinh hoa 4m 57 IV.7 Kép am quang 3 hay am quang 5 thay vi kép am nén 1a nhitng cach khac dé cé duc thém nhiing nét thich hgp cho déng ca Soprano, Tenore. Vidu 70: ( Hepjgen 3 (C-Dur) v M 1V.8 Mot cach khac dé c6 dude giai digu hay cho bé Soprano, dé 18 phan nho cae phach ra so véi cac bé khdc. Tuy nhién trong Iie mdi dau, ching ta khdng nén ding nhiéu cach nay khi cha quen thudc véi cach sap xép thang cla hgp am (tue cach s&p xép trong dé cac bé 6 truéng 46 bang nhau). Vi du 71: ( ( J (C-Bur) | v Ww v ' v Nhiing van d8 duoc néu lén trong mye IV.4 dén IV.8 [a nhiing phuding phap dé 6 duge bé Soprano giau tinh giai diéu va khéng lé thuéc vao tién trinh am nén (hay Uén trinh héa 4m, noi chung). V. LIEN KET CAC HGP AM BAC PHY: Trong tign trinh héa am, khi siy dyng cc hdp am bac phy, chung ta can lu y cdc diém sau day: V.1. Déi véi hop am bac 15 Céng thife lién két thudng gap cia bac Il la ¢ giai két: (vy) -u-vel NgwGi ta it ding lign két | 5- II. 5 ma thay vaod6 thudng st dung lien két 15 = 116 hay 16 - 115,16 - 16. Bac Il cua thang 4m thu Ia mét hop am 3 nét gidm, co quang 5 gidm, la quang nghich. Trong thyc té cae nha soan nhac dung hdp 4am 58 Hoa Am truyén thong nay 6 thé true mét cach ty do, vai viee giai quyét quang 5 gidm. (Xin xem them chudng 23 - Hop 4m 3 ndt gidm) Vi du 72: (e-moll) " ¥ V.2. Déi voi hgp am bac INS Céng thife lién két thudng gap cla bac Ili la: 1- m5 - IW - () hay d-Vie- mM. We. wy Nén dung bac 3 thé tryc. Trong thang am thu, hgp 4m béc Ill la hgp am ba nét tang (sé dugc khado sat 6 chudng 24). No cing la hép 4m cé quang nghich (quang 5 tang). Ngudi ta thuéng kép am 3 cia hgp am nay, tie 1a am bac V cla thang 4m chinh. ju 73: Keplam 3 V.3. Déi vai hgp am bac VI Thudng nén ding hgp 4m VI 6 thé try. Cong thie thudng gap: WV) - VI- Hedy) Can chti ¥ rang, trong lién két V - VI, am 3 cia hgp Am VI phai dude kép, va thuéng khéng ding cach lién két da ndi ¢ (1.2) ma sé lién két nhu sau: © Cém 4m (4m dan) & hop 4m V di vé 4m chi nam trong hop am VL © Hai bé khdc xuéng vj tri gan nhat ca hyp am sau. + Kép am 3 cla hgp 4m VI (46 chinh la am cha cia thang am chinh). Tién trinh hoa am 59 Vi du 74: cam den cdm oer, Kep am 3 v wl V.4, Déi véi hgp am bac VI Hop am bac Vil 1a mot hgp am 3 nét nghich, co quang 5 giam. Thudng rat it khi dude sé dung 6 thé tryc. Nguéi ta hay dung né 6 thé dao 1 véi nét cam am la nét tren cua quang 6, ky hiu: Vil + 6/3, Céng thife thuéng ding: V- Vib+ 6/3 - 1 Hop 4m Vil + 6/3 that ra chinh 1a hop am V7 thigu am nén. Thinh thoang ngusi ta cing théy hgp am bac Vil d thé Truc duge ding theo sau né la hgp am Ill 5. Cach dung nay thuéng gap trong mot mau mé phéng ( sequence - xem chuong 18) dé duy tri tinh ddi xing cia cdc be. Luc ay (tute trong lien két VII 5 - I 5), am kép trong hgp am Vil sé 1a cam am (am nén). Vi du 75: 60 Hea Am truyén thong BAI TAP VE CHUONG 5 1. Trong mdi lién két duéi day, hay viét hoa am 4 phan vdi ba cdch sép xép khac nihau: av : Vi trong thang 4m e-moll b. IV - v trong thang 4am D-Dur oT : Vi trong thang am F-Dur dvi - v trong thang am ¢-Dur ev : I trong thang am A-Dur fot v trong thang 4m es-moll g. VI - Vv trong thang am b-moll ho : V trong thang am Fis-Dur i ll - vi trong that cis-moll iV : Vi trong thang am Des-Dur 2. Hay viét cdc chudi hgp am 3 nét dudi day 6 thé tryc theo hai hudng. Huéng ther nhat, ap dyng dting nhiing lién két da hoc, hudng thi hai cé thé them vio nhting diéu d8 néu lén trong muc IV dé cé dude mét giai di¢u hay cho bé Soprano. a. (C-Dur): V-V-1-1-V-VI-IV-N-V -V-+4t b. (¢-moll)}: i-VI-I- V- WE-IV -V-1-V-1 ce. (A-Dur): 1-V-Il-VI-IV-V-1-V-IV-IV-V-I d.- (h-moll): V-t-W-W- I. VE-IV- Ve VI-IV-T 3. Viét thm bé Soprano, Alto, Tenore cho cac bé Basso cho sén duéi day, ding hgp 4m ba nét d thé true (nguyén vi). 3a) Tién triah héa am 61 4. Yéu cdu nhu bai tép 3, nhung véi méi cau nhac duéi day, ban hay theo hai hudng nhu da trinh bay trong bai tap 2. 40) cuonae CAU TRUC HOA AM 1. KHAI NIEM: Frong thuc té, mét cdu nhac thudng it mang nhiéu thay déi héa am nhy khi ching ta lam bai tap hoa am vi myc dich cua bal tap la tng dyng cdc hop am cng nhiéu cang tét dé chiing ta quen dan véi tinh da dang cla céc hdp am. Khi apdyng vao thyc té, ching ta edn nhé lai myc tiéu cua ly thuyét héa am, da duge cae nhac st sang tac khang dinh bang cach ding cac hgp 4m trong nhiing tac pham cia ho. Vao thé ky 18, 19, trong cac ban hgp xuéng va thanh ca, sy thay d6i hoa am thudng xay ra mot cach quy cu trén méi phach, dac trung cho mét phan nhé hinh thai ngén net am nhac thoi 46. Tuy vay, mac di dat duge nhting mnuc dich riéng cla thanh nhac va hop xu6ng, chung khong dai dién cho cach su Gung théng thudng trong giai doan nay. Cing giéng nhu tinh quy ca va cn déi dude tim thay trong tiét tau, (xem chusng 11 "Tiét tau héa 4m") chung ta cung thay cac tinh chat dd mot cach 1 rang khi khdo sat cdu trie cau. Khi cha duge mé rong hode phat trién, phan isn cae cau nhac déu gdm 4 hay 8 nhip. ‘Trong chuyén dong rat cham mét cau c6 thé chi chia 2 nhip va trong hanh do nhanh, nd ¢6 thé co 16 ahip. Trong bude dau aghien cifu nay, chiing ta hay tam lam quen ‘vi loai cau binh thusng gém 4 hay 8 hip. Ngoai ra con cé mhting loai céu vai s6 nhip ie. Vidy 76: BRAHMS - "Ballade op. 188, Nr.3" Cau 5 6 nhip Allegro energico *) * 64 Hea Am truyén thong I. SO LUGNG THAY DOI HOA AM: IL.1. Hoa am tinh (static harmony) Cau nhac cé thé duge cau true tren met nén héa 4m tinh (static harmony) dé dung vdi mot ly do dac biét mao dé. Vi dy dudi day 14 mot cdu nhac dude ding nhu Idi gidi thigu phan chinh ca tae phdm. Cing voi cau nhac gidng nhu vay o6 khi duge dung dé két thic tac phdm. Hgp am bac | trong vi dy nay dude kéo dai trén 3 nhip, tao ra nét tinh cla hoa am, Vidu7?:; MENDELSSOHN - "Songs without words, op.62, Nr. 4" Allegro z, (2 Dur) 1.2. Anh hung cita hanh 46 Trong hai vi dy sau day, néu dién 6 hanh d@ nhanh, ta sé thay cam gide bén chén, khéng én dinh, nhung néu dién & hanh dé cham hon, ta sé cam thdy cuong quyét, ching chac. Vidu 78: SCHUMANN - "Symphonie Studies op.13" Presto possibile (€-Dur) Cau tc hoa am 65 vi du 79: CHOPIN "Nocturne, op.37, Nr" Andante Sostenuto wioyvwMvil rw otwivt vi Khéng co quy !uat nao nhat dinh vé s6 lugng cua su thay éi hoa 4m trong mét 6 nhip hay cu, doan nhac. 11.3. Sy phan bé hp 4m trong nhat la cach phan bé nhding thay (harmonic rhythm). Vige sép xép nbting 4a rat phé bién. Vé phusng dién cau tric, diéu quan déi hop am trong cau, tc tiét tau hoa am lin thay dé) hoa am cach khodng déu nhau nhu met nhip dap, Vi du 80: BRAHMS a "Waltz, op.39, Nr.i" Andente Sostenuto —— aa, (Es-Dur) Ww 1 v hung céc thay déi sé tao nén mgt loat cai gié trl thoi gian Tuy vay, thudng tl am manh va yéu. dai, ngan khac nhau tuong ty nhu cac lién két hoa 66 Hoa Am truyén thong Vi du 81: BEETHOVEN - “Sonata op. Nr. 1” 4 v boow 1 v Il, KHGI DAU CAU NHA! Cau nhac khéng nbat thiét phai bat dau ter hgp am chu (tonic chord}, tie hop am bac |; citing khéng can phai bat dau trén phach dau tién ca 6 nl mat tit tau, phach khdi dau co thé ¢ da tiét yéu (anacrusis) hod 4m tiét manh (thesis). Vé mat hoa 4m, thuéng thuéng nguét ta ding hai hodc ba hgp am dau tien dé lam r6 am thé nao sé duge dung dén. Trong cac hgp am dé, khong budc phai cé hop am chu. Chung ta xét vi dy dudi day: hdp am dau tién 1a hgp am at ca C nhung do thang am chinh la B-Dur va € [a bac I cda thang am nay, nén hgp am dé, trong vi dy 1a hgp am GM, duge ggi hdp am bac "V cia II", la hgp am déng nguyén cua bac Vi (g-moll) cla thang am dang xét (B-Dur). Vidu 82: MOZART - “Sonata, K. 281" Aleora = oo a rr Cau tric hoa am 67 Iv. KET THC CAd NHAC: Sy két thue cau nhac dugc ggi la két (cadence - sé khdo sat sau hdn o chuong 9) ludn iuén dude thuc hign bang mét vai céng thife hoa 4m theo quy usc, 6 day ching ta chi dé cap dén nhiing nét dac trung ed ban cia hai logi két. IV.1. Két chinh cach (authentic cadence} C6 thé so sanh vdi déu cham (.) hodc chém ditt cau (./.) trong phép cham cau cla van chuong, va gom lién két V - | ( bac V vé bac I). IV.2. Két nita (half cadence) Gidéng nhu dau phay (), biéu thi mot sy tam dting trong mét cau chua hoan chinh. Né két thc bang hop am bac V hay hgp am tudng ty véi bac V. V. KET MANH va KET YEU: V.1. Két manh (masculine ending, masculine cadence) Vi du 83: MOZART 3 " Sonata, 4,333" ( Allegretto grazioso ‘B-ur) q vot v toy u v ' wood ban aiai ket edu Trong vi dy trén day, cac cau nhac két thuc bang hop 4m cudi cung cua giai két duge nhdn manh (nam 6 phach manh), vach nhip dude dat truéc hgp am 68 Hoa Am trayén thong V trong ban giai két (cau nhac dau, gdm 4 4 nhip) va truéc hgp am I trong giai két chinh thie (cé¢ 6 nhip tiép theo ctla cau nhac thif hai}. Cach két thuc nhuf vay go} 1a ket manh. V.2. Két yéu (feminine ending, feminine cadence) vVidu 84: SCHUMANN = "Harvest Song, op. 68, Nr.24" Con Aliegrezzs > (ADur) vol vol wil i vol Tsong vi du trich doan ti’ “Ca Khic Ngay Mua" (Harvest Song ciia SCHUMANN trén day, két bao gdm hai hgp am cudi duge s4p xép thanh mét tién hanh tiét téu “manh vé yéu" (xem thém chudng 11 - °Tiét tau Ada Am"), Cu thé, trong vi dy trén, 3 6 nhip sau cing, két chinh cach cé hop am V nam 6 phach manh va hop am 16 phach yéu (chinh xéc hdn la: phan yéu cua phach yéu). Cach két thac nhu trén goi la Két yeu. CHUONG 7 HOP AM QUANG 6 1. BINH NGHIA: Hop 4m 3 not d thé dado 1, duge gai la hgp 4m quang 6 (am 3 nam ¢ bé dudi cting, tao thanh quang 6 vdi 4m nén). 6 Ky higu: 3 hay don gidnia : 6 Vidu 85: I. AM KEP: IL1. Chung ta nhé lai, d thé Truc, luat am kép téng quat la kép am nén ap dung che ban héa 4m 4 phan. Diéu nay khéng 4p dung cho hgp 4m ¢ thé dao 1. Yéu té quyét dinh trong viéc chon am kép cho mét hgp am 6 thé dao 1 la vj tri cua am kép dé trong am thé. 11.2, Luat vé am kép: Co hai luat co ban sau day: *Luat 1: “Néir bé Basse (khong phai am nén) cla hgp dm déo I 1a not dinh thé, nd sé duge kép”. Chu_y: Nét dinh thé (tonal degree) la nét bac 1, IV, V ca 4m giai. 70 Hoa Am truyén thong * Luat 2: " Néu bé Basse ciia hop am déo 1 khéng phai la nét dinh thé. no khéng dugc kép, ma ta phai kép nét dinh thé cé trong hop am do." Vi du 86: ( . | n Keép dm 3 Keplan cen, (| W. I , 6 6 6 IL3. Luat phy (can ew trén déng ca cho san) "Neu not cho sén la 4m nén (vj tri 8) thi kép Am nén. Néu 1a Am 5 (vi tt 5), thi kép 4m 5," Il. HIEC QUA TONG QUAT: {l.1. Phuong dién hoa 4m Xél vé phugng dién hoa am va dé vang theo chiéu doc, hop am 3 nét 6 thé dao 1 nh¢ nhang han, it nang né, it cling nhdc hdn 6 thé Try, Ching ta hay so sanh 4m hudng ca biét cua hai dong héa am mang nhiing hdp 4m 3 nét sau day: Vi du 87: Thé imc (A-Dur} ( (AOurp The dio} IW. Lo IM oy ' 6 & Ns 's 6 IH.2. Phuong dién giai diéu Hop am quang 6 71 Viee sii dung quang 6 cho phép bé Basse chuyén hanh lién bac trong khi ay am nén chuyén cach bac. Néu ding toan hgp am thé tric (nguyén vi), sé kho ma sp xép cho bé Basse c6 dude médt giai digu hay. Viéc dung thé dao 1 cing tao thuan Idi cho bé Basse chuyén dgng tir 4m 3 (hay ngude Iai) cla cling mot h¢gp am, trong khi cdc bé trén ¢6 thé ding yén. Vi du 88: ( C-Dund y 6 o 11.3. Phuong dién tiét tau Hdp am 3 nét thé déo 1 kém trong lugng hon 6 thé trye. Trong vi du trén, chuyén hanh V6 - 1, / 6 - IV, 116 - V cho ta cam gidc cia { tiét tau "yeu vé manh", con chuyén hanh 1-16 cho cém giéc "manh vé yeu". IV. CHUYEN HANH CGA MOI BE: Khi chung ta st? dyng thé dao 1, khong cé thay déi nao mdi vé nguyén tac chuyén hanh eda méi bé hay vé tién trinh hda am, Can ludn nhé myc dich cua hgp am thé dao 1 la tao sy lién két ém ai, NhGing nguyen tac vé am kép va khoang cach gitia cae bé khéng quan trong bang viéc tao nén chuyén dong cé tinh giai diéu. Chuyén hanh binh thudng cla méi bé 1a dén of tri gan nha trong hop am sau. De nhiing tinh chdt ndi trén, chung ta khéng nén dé Basse chuyén hanh cach bac lién tuc, nhat la v6i cde quang Idn, dé khéi {am mat tinh nhe nhang. Néu Basse chuyén hanh véi quang 4, quang 5 thi sau do phi ¢ Hodc chuyén lién bac vé 1 hgp am thé True. * Hodc ding hgp am trung gian trude khi chuyén lién bac vé hop 4m thé Truc. Vi du 89: Lowy Lyd Low vt 6 6 6 6 6 6 6 Trude day, trong lién két cdc hgp am 6 thé Tryc, bé Basse ctia LIV-V chi co thé chuyén hanh quang 2, 4, 5 hoac 8. Gid day, voi thé dao 1 be Basse co thé 72 Hoa Am truyén thong chuyén hanh thém quang 6 nhung nén cho thay bang quang 3 (dao cua quang 6) va nén tranh quang 6 di lén. V. CACH Sd DUNG CAC HGP AM THE DAO I: V.1, Hop am Ie Khéng dung hgp am | 6 dé md hay két bai vi né mang tinh khéng én dinh, Hop am [6 la mét trong nhitng hgp 4m thudng due sur dung nhat. N6 dude dung dé lam gidm nhe tinh céch nguyén téc cla hgp am | thé Truc (15). Dui day la mot vai céng thifc thuéng gap: Vi du 90: ( tdlele (C-Bur) Lud volt Wwovi_Lw wey 6 6 6 6 6 ‘hi: Bé tranh tinh cting cdi cia cdc lién két | - Il, Il - 1, nguéi ta thay bang | 6 hoac I] 6, VI 6. Vidu 91; BEETHOVEN - “Pianoforte Concerto, op. 15" Allegro conbrle - Tt Cou | 6g lls “a 1 Lién két 16 - VI va VI - 16 cing 1a hai truéng h¢p thudng gap. Trong lién két VI - | 6, bé Basse phai chuyén déng xudng va sau dé chuyén dong lén (nguge chiéu). Lién két nay thuéng gap sau mét giai két tranh (xem chudng 9) Vidu 92: (C-Dur) v M Ig v v It —Gia| ket trénh Hop am quang 6 73 V.2. Hop am Me Due st’ dyng nhiéu trong giai két ca but phap ¢6 dién dé thay cho bac [V. No thudng theo sau hgp am |, {V, Vihay 16, IV 6, IV 6, VE6 va duing true V, | 6/4: I Vv IN TY 6: VL 16 4 Mét vai cong thife thuting dung: Vidu 93: 4c-Dur} (cm) Wg ¥ I ‘ig ' Mois ' Lien két If 6 - 1 (vi dy 93 c) it dude dung hen lien két iV - 1. Trong hen két 16 _V, cac ba trén thudng di nguge chiéu vdi be Basse (vi dy 93 a, b). Vidu 94: HAYDN - "Quartet, op. 76, Nr. 4" os Ade rr lr (Fs-Dr i aan Verla Il Ne w v f Vi du 95: BRAHMS. - "Symphony Nr" Allegro. 74 Hoa Am truyén thong Trong lién két Il 6 - | 6/4, chung ta cé thé kép Am nén, Viée lam nay 6 thé sinh ra cac quang 5 theo nhau (song song). Cac quang theo nhau nay dude chap nhan néu nam 4 cc bé gitla. dui 96: M 4, i v Hop am Il 6 mang lai tinh ém diu cua met hgp am thi (vi dy, trong thang 4m Do truéng, hgp am Il 6 la: fa - la - ré) cho sy vang [én trong sang clia thang am trudng. V.3. Hgp am Ill, Hop am Ill 6 khéng phai la m@t hgp am déc lap. No 1a mét vi du dién hinh cho foai hgp 4m dude thanh lap do sy chuyén dai tam thdi cla mét hay nhiéu &m thuéc hgp 4m khac, trong trugng h¢p nay thuéng luén luén 1a hdp am bac V (at am). Vi du 97: Tara thd _Tarn jhal (Cm) We v Me v Em g Eb S Trong am thie this, hgp am Ill 6 la thé dao cla hop 4m tang cé mau sd dac thu. Vi dy dudi day trich ty "Die Walki cho thay hop 4m nay thay thé thy sy cho hgp am bac at am, Vi du 98: WAGNER : "Die Watkire, Héi il" Hop am quang 6 7 Cting nh céc hop am thé dao khac, hgp am [il 6 thudng duge dung trong cdc doan nhac co gid trj tiét téu yéu. Khi no di truéc hgp am bac IV, ta c6 thé kép. am 3 va tam thdi col né hu la hyp 4m at cla bac VI. Mot vai cong thie thuéng gap: WV, 1V6; 16/5, 1F7, 148 VV 7,V 2: VI MG -« 16, UV, 7; Vis 16/4 1, 16/4; IV Ghi chit: Téi day, xuat hién mot sé ky hiéu mdi, chung ta sé sat sau hdn 6 cac chudng sau: Vi du 99: | ( wd My Op v ' wel woY¥ vooig Mls Vidy 100: BRAHMS: "Sonata for Violin and Piano, op. 108" Adagio (D-Dur) I Ms .M 5 Vidu 101; CHOPIN - "Polonaise, op. 40, Nr.1" Alleuro con fuse — —. iADur) Ww = < 76 Hoa Am truyén thong V.4. Hop am IV6 Thé dao mét hop am ba nét ha At (IV 6) thudng duge ding sau bac V. NO dua dén mét su bién déi dep tu hop am bac VI, khi bé Basso chuyén d6ng lén lién bac. No cung tanh duge quang tam Am chéo gitta bé Basso va Soprano xay ra trong lién két V - IV vdi cam am nam d bé trén cing. Dt nhién, hgp am nay cé gla tri lam gidm bét trong lugng cua hop am ha At thé tric, duy tri stfe manh cua lién két thé tryc nhung cuing mét Itc dem lai tinh nhe nhang va dac tinh giai diéu cho bé Basso. Hgp am IV 6 dugc dung ¢ vj tri 8 (Am nén nam 6 bé Soprano) sé tranh duge cac quang 5 theo nhau. Am kép cé thé la 4m nén hode 4m 5, Néu kép 4m nén, hai trong ba bé tren chuyén déng cing chiéu vdi be Basse, bé con lai chuyén dong nguge chiéu. Vi dy 102: ( ( J J "Mp Mg Viti Vitti 8 kep éra nda Fea kép dm 5 Co Nhifng céng thiic théng thudng: Vi du 403: dle bow, Mg Vols UM Ig Vidu 104: SCHUMANN ~ “Pianoforte Concerto, op. 54" Allegro} (s-moll} V cua IY IV Vedelv IVs Veda V¥ Hop am quang 6 77 Trong lién két V6 - 16/4 16 - V6 + Néu kép 4m nén, cdc bé sé chuyén hank lién bac. Vi du 105: + Néu kép 4m nam, cac bé phai chuyén hanh quang 3. Vi dy 106: fa? We Ig 2 Vidu 107; BRAHMS -__"Song of Fate, op.54" Doi khi ching ta gap lien két IV - IV 6 - | 6/4 hodc IV 6 - IV - 1 6/4. Bo la cach "chuyén dong xoay vong" nham chuén bi tét hdn cho sy xuat hi¢n cua hop am 16/4. Mét s6 diém can luu y khi lign két hgp am IV 6 vdi cac hgp 4m khde: a. Chuéi lién két: 1 - V - IV 6 thudng thay cho | - V - VI khi Basso chuyén lién bac. b. Lign két 1 - IV 6 chi duge thyc hién vdi bé Basso chuyén déng xudng- Vi du 108: f v ' w Tot xdu V.5. Hop am Ve Am 3 cia bdp am at la cam 4m, va viéc dat nd d bé Basso (thé dao 1) tao nén mot ¥ nghia giai di@u manh mé gép phan vao viéc lam gidm bat tinh eting cdi cua lign két xét vé mat héa am. Bé Basso vi nét cém am thudng chuyén vé chi am. Vi vay hdp 4m tiép theo sé 14 bac | ( Vi dy 109, phan a). 78 Hoa Am truyén thong DSi khi bé Basso co thé dan téi chuyén dong xuéng nhu trong thang am xuGng. Trong diéu thi, day la trudng hdp stf dung thang am thi giai digu chuyén déng xudng cho Basso. (Vi dy 109, phan b). Cac céng thtic thudng ding nhu sau; Vi du 109: (9) tb) 1 YI a Mg || Mg Mg ol Vg M5 Vidu 110: BEETHOVEN - “Sumphony Nr.9" Adagio... a 4 (Bury M% Ig FOV Mp Vela V Is v 4 Vidu 111: CHOPIN : “Pretude, op.23, Nr. 20° ( Largo (e-mail) Ms Ve Mg lg ¥ 4 Vidu 12; MOZART - “Queriure to Don Giovanni” Andante id-molt) ‘ v, Hop am quang 6 79 Trong lién két IV - V6, + Bé Basse phai di xuéng quang 5 gidam. + Ba bé cén lai khong duge chuyén hanh qué quang 3 ( vi dy 112a). + Néu hop am IV va V 6 6 vi tri 8 thi trong V 6 sé co kép Am nén va hie dé s@ c6 hai bé trén di lén va bé tren con lai di xudng ( vi du 112). * Trong cac truéng hgp khac, V 6 sé dugc kép am nam va lic dé sé cé hai bé tren di xudng va bé trén con Jai di len ( vi dy 112c). Vi du 113: @) ob) (cy J 4d a5 giern Ww Mg Ww YG Ww V6 Lien két V 6 - IV khdng ty nbién va hau nhu khong duge sit dung. V.6. Hgp am Vig Tuong ty nbu hop am Ill 6, hgp am VI 6 khéng thé diing déc lap dude. N6 rat gan véi hop am chi do bac VI git vai tro mot nét giai dieu gidi quyét xuéng bac V. Cé mét ngoai lé thudng gap trong chuyén dong lién két béi cac hgp am thé dao 1 lién tigp nhau. Hay xem cdc céng thie sau: Mi du 114: rd d [be Mg | v Me Ye it Me | Ms Vidu 115: FRANCK : umphony” Allegro {D-Du) 80 Hoa Am truyén thong V.7. Hop am Vile Céng dung chi yéu cia hp am 3 nét cdm am Gd thé dao 1 la dé lam hgp am chuyén tiép giia hgp 4m chd 6 thé truce vdi thé ddo 1 cua né. Mat khac, néu nhan manh hay lam néi bat né hon, chung ta sé nghe nh mét hdp 4m At 4m that suf vay. Thudng thuéng, Vil 6 co 4m kép la 4m 3 hoac am 5. Cong thife thing nh sau: Vidu 116: digi, [fed Wi he 1 vl Ww v I; Mig! 6 's We ts Ne a Mg Vidu 117: BACH __-__ "Well. tempered clavier Nr. |, Prelude Nv.3" (Cis Dur) v Ig Mg ! Vidu 118: MOZART - “Pianoforte Concerto, K. 488" Presto ~~ ( (ADur} Vig Is Vela¥ ov Trong thang 4m truéng, hgp am VII 6 cén dung dé hoa am cho chudi bon 4m bén trén (tétracorde supérieure) di len. Céng the thudng gap la: iv ( 6 }-—vil6—1/16 uy Hop am quang 6 ai Vidu 119: Wo Mig 4, Ml No Trong thang am thi giai digu, hgp am VII 6 cing diing dé hda am cho chudi 4 am giai diéu di len. Luc nay chung ta phai ding cac hop am ha at cla thang am ther giai diéu (Ta ky higu cdc hgp am nay 1a IV g, IV 6g) va ngoai ra con co thé bé sung thém cdc hgp am Il g, Il 6g. Vi du 120: I } 4 Saas J (est tl 4 Ve Wg r RI] IK ry| we ee =4 st o ay <4 VI. LIEN KET VL1. Lién két Ig vdi [Vg va Ve Céng thife lién két: 16—V6 V¥6—16 ae hoac << 16-6 V—16 Nguyén tac lién két: + Be Basso chuyén hanh quang 4 hoa quang 5 va sau dd nén chuyén hanh nguge lai bang quang 2 hodc quang 3. © Kép hai nét chung ua gitt yén ching (lién két kiéu hoa am). * Be con lai chuyén hanh lién bac. Ghi cha: a/. Sau mot lian két cua hai hdp am quang 5, nén dat hgp am ké tiép 6 thé Truc. 82 Hoa Am truyén thong Vi du 121; (qt ee Vs ¥ IM v 's Ye | 's 8 b/. Khong nén ding lién két V6 - 16 nhy vi dy duéi day ( vi dy 121) vi nét cam am khéng chuyén vé nét chi am nhu khuyoh huéng binh thing. Vi dy 122: 4 1 1 6 6 c/. Vé am kép, trong vi dy 120 si dung mét hép am 6 kép dm nén va mot hop am 6 kép am 5. Cach kép am nhu vay la tot hon cd. Néu cd hai hgp am 6 déu co am kép Id am nén, hic do sé co mét be trén chuyén hanh qua quang 3. Vi du 123: (x t—4 VL2. Lién két IV6- Céng thie lién két: N6—-VE Nguyén tc lién két: + Hop am trong IV 6 va am nam trong V 6 la hai am ditge kép. © Giit lai 6 hai be én chuyén hanh song song quang 4 (vi du 124 a, b). Néu khong cé cdc quang 4 song song, sé xudt hign cae quang 5 song song. Hop am quang 6 83 Diéu nay chi 6 thé chép nhan néu cdc quang 5 nay nam é bé Alto va Tenore (vi dy 123c) Vi du 124; i ¥Ive¥q | Chung ta co thé dung lien két IV 6 - V 6 dé héa 4m chudi bén am 6 bé Basso trong cong thuc: V—IV6—V—1 (Vi dy 124d) Déi khi, ching ta cén gap lién két V6 - IV 6 trong viéc tao chuyén d6ng theo chudi bén am di xuéng ciia bé Basso. Vi du 125: aan Ve Vg Trong thang am thtt, dé tranh bube di quang 2 tang ( gitfa ndt bac VI va Vil), ngudi ta cén ding hgp 4m IVg6 (hdp 4m IV thé dao 1 ca thang 4m thif giai diéu - nét bac VI tang 1/2 cung). Lién két IVg6 - V 6 gitip ta cé thé héa am cho chudi bén 4m giai diéu di lén cda bé Basso (chudi 4 4m nay cé thé thiéu mét 4m). Vi du 126: chudi 4 den thiéu chudi 4 dm db Wag %5 | Mog¥s; 1 {e-mell) 84 Hoa Am truyén thong PHU LUC 1 BE BASSO CO DANH SO (The figured basse) . Be Basso cé danh sé la mét céch tng dung thyc té vao théi ky cla Bach va Haendel. Luc 6, ban phim cua nhac cy déi hoi phai cd mét sy hudng din nén héa am cho 4m nhac dé dién day vao nhiing phan tréng hodc tang cudng nhifag phan yéu. Nagay nay, do sy tigu chudn hda céc nhém nhac cu, ngudi ta khong con dting dén viec danh sé cdc bé Basso nifa. Ngay trong viéc thyc hanh cac bai tap hoa am, nd cing khong cé Igi cho lam. Bo la phusng php t6c ky tét dé mo ta cac hgp am nhung sé lam gidi han kha nang Iya chon am thich hp. Ap dung no, chung ta sé chi cén viéc Iya chon cac 4m bén trén va chuyén hanh cdc bé ma khéng cén kha ndng phan doan xem nén dung dén h¢gp am nao. . Nguyén tac danh sé céc be Basso va cach doc cac ky hiéu dy nhu sau: a. $6 ghi (theo sé A-rap) cho biét quang dude ding ben trén bé Basso sé la quang may. Néu khéng cé ghi s6 hoac cé 86 5 & dudi nét bé Basso, ta hiéu quang duge thanh lap trén bé Basso la quang 3 hodc hép am thanh {ap trén bé Basso la hdp am thé tric véi nét Basso la am nén. b. Néu c6 sé: § hay # (doc la: 5, 7 gach chéo), ching ta phai hiéu quang duge thanh lap trén bé Basso la quang 5 giam hay 7 giam. Vidu 127: Quang Sgigm — Quing 7 glide a a c. Néu cé dau héa bat thudng ding truéc mot sé A-rap, ¢6 nghia la quang mang sé 46 dug thanh lap trén be Basso chju anh hudng bdi déu héa nay. Hop am quang 6 85 Vi du 128 nighié be be 4, Néu dau héa bal thuéng dung mét minh, 6 nghia 1a quang 3 tren be Basso bj anh huGng bdi dau héa cén cae nét khac cua hdp am day du van kh6ng déi. Vi dig 129: 7 nghid Ie 4 a3 e. Néu dau héa nam dudi sé A-rap, cé nghia la quang trén bé Basso bj dnb hudng bdi ddu héa, vé s6 ghi A-rap cho biét ten quang do nét cén lai cla hop Am ba not tao trén bé Basso. dy 130: Dau (+) tren sé A-rap chi dinh sy xuat hién cua nét cdm am trén quang f. mang sé do. 86 Hoa Am truyén thong BAI TAP VE CHUONG 7 1. Viét héa am bén phan cho cac cau nhac duéi day vai bé Basso dai dude danh 86 san: La) inp 2. Them 3 bé tren cho cae bé Basso da dugc cho sdn duéi day. Su dung hop am quang 6 d nhitng nai thich hop. 2a) 24) 3. Héa am 4 bé cdc giai diéu bé Soprano cho san dui day: 3a) 30) 4. Ap dung lien két [V6 - V va IV - V6 trong hoa am cdc cau nhac dudi day (4 phan): Aap CHUONG 8 NOT NHAC NGOAI HOP AM (NON-HARMONIC TONES) IL. KHALNIEM: Chung ta nhén thay rang cu trac am nhac thudng gom nhiing nét giai diéu khdng nam trong thanh phan cla hgp am jam nén cho edu tric dy, Ching duge ggi la nhiing nét ngoai hgp am (non-harmonic tones) hay am to digm. Néu chi xét vé phuong cach tao thanh mot hgp am, thi sé khéng cé ndt nao la ngoai hop am ca, béi vi mét hdp am dude tao thanh do cac nét cling tau lén. Thé nhung, ngon ngif am nhac cling nhut bat ky ngén ngit nao khac da dan dan phat trién. Cae nhac st stf dung mt vai dang thc hgp am nhat dinh va lam cho chung dude cting cé them. Ho da gidm bét cac thanh phan héa am phy dé tap trang vé mot sé nhd céc dang tiie dy ma tao thanh chat ligu hoa am cho am nhac. Nhung hgp am dy duge lien két lai vdi nhau tao thanh mét "Luge dé hoa am" (harmonic scheme), va dua trén dé, nhac si vach ra suén héa am lam nén tang cho cau tric giai dig¢u eta minh. Trong déi am (contrapuntal), chat ligu am nhac thudng bao gém tat cd cdc nét giai diéu va tiét tau duge dan két ln nhau tao nén cau tric. Trong sé cae nét giai dieu dy c6 nhiing nét khéng [a thanh phan cua hp am va duge gai la not ngoai hgp 4m. Biéu quan trong ma chung ta can higu 1a cac nét ngodi hop 4m khéng mang nhiing dac tinh vé giai digu, tiét tdu xa la vdi hoa am. Nguge lai, nguén géc cha chung vén nam trong giai digu va chi co thé duge Kham phé ra do viée nghién citu giai diéu mét cch riéng biét. I. PHAN LOAI NOT NGOAI HOP AM: IL1. Not bac cau (hay am lwét — passing tone; note de passage) IL.1.1 Dinh nghia Mot chuyén déng giai digu cach bac cé thé duge din xen k@ vao cho lien bac bang nhiing nét tao thanh cac ban cung déng hay ban cung di. Ning nét nay cé thé chuyén dong lén hodc xuéng va duge goi 18 am luét hay nét bac cau (passing tone - note de passage). 88 Hoa Am truyén thong “Love is blue” Vi du 131: nét bée edu "Mi"dign vdo gitle chuyén dong cach bac'Fa Re* nét_bdc edu: +: nét bac cdu mi dién vao gitfa chuyén dong cach bac fa - re. ¢ Vi du 132: bén cuna d bin cu + + — OC Cac nét bic cdu trong vi dy trén day cé chuyén dong di lén 1.1.2 Tinh chat a. N6t bic edu khong buéc ném gita hai thanh phan cua cing m6t hep am. Vi du 133: ( ( 4 Ww t + w b. Nét bac cdu thuéng c6 truéng dé ngdn. Thé nhung, trong nhting tac pham ciia cdc bac thay am nhac, ngudi ta van gap nét bac cdu c6 trudng 46 dai. BEETHOVEN - "Sonata in E-Dur" Vidu 134: Adegio o = {nét b’c cdu + cd trudng dé dai) a Not nhac ngoai hop ant 89 Vi du 138: CESAR FRANCK - “Beatitudes” + eas Vi du 136: SCHUMANN, - “Le Paradis et la Peri” rT CO oof Ff Ff c. Nét bée cdu thuéng nd & phach yéu. Tuy vay, n6 cing C6 thé xudt hign & bat cif phdch nao hay phan chia nhé cha phach mién 1a, khi dién, ching ta khong duge nh&n manh chung. Néu duge nhén manh, nét béc cau sé trd thanh nét nhan (appoggietura) Vi dy 137: BEETHOVEN - “Sonata, op. 10 Nr.3" d. Nhém 2 nét bic cdu néu di tit phdch manh sang phach yéu sé tao ra mot cam gidc khap khiéng (vi dy 138a). Ngudi ta thudng trénh ding nhu vay va cho ching i ty phach yéu sang phach manh (vi dy 138b). Mot $6 it tac gia, vi muén tao mét higu qua dac biét, da khéng dé minh bj I¢ thuge vao coc khuynh hung trén. Tuy nhién, néu buée di We phach manh sang phach yéu dude dung lai trén nét dao phach (syncope) thi lai rat tét (vi dy 138c}; hode trong bé phy 6 bude di ngudc lai (tir phach yéu sang manh) (vi dy 138d). 90 Hoa Am truyén thong Vi du 138: o . Nét bac cdu duge sit dung & moi bé va khi xudt hién cong mét hic 5 cée bé c6 thé gay ra sy philc tap. Viec sit dung qua nhiéu nét nay sé lam m6 nhat sudn héa 4m bén dudi va lam higu qua 4m nhac bi yéu di, Chung ta nén nghién ctfu cac tac phém cua J.S. BACH, la nhiing mau mye, tiéu biéu che viéc su dung cac nét ngoai hgp am. Vi du 139; BACH ___“Well - tempered clavier, Il, Fugue Nr. 1?" ut ( j ( wpe JG “eDu) y | yw Velev Vols IV vovivil + + 1.1.3 Gag dung a. Trong diéu thife thif, khi nét bac VI va VIl duge ding nhv nét bac cau, chung sé duge ldy tl thang diéu thi’ giai digu chuyén déng lén hoae digu thir giai digu chuyén dong xuéng (xem lai vé thang am trudng - thu’). Vidu 140: Nét nhac ngoai hop am OL b. Trong cac nét ngoai hgp 4m, nét bac cdu duge ding nhiéu nhat. N6 co thé lam cho cdu tric cau nhac thém nhe nhang hoae tré nén nang né. No dem lai vé ém ai, thanh nha, ty nhién cho bé néi bat hon (trong s6 cdc bé hoz am) déng théi lam quan binh cac bé cén lai. ¢. Theo nguyén téc, ngudi ta tranh dé nét bac cau tring vao hop am mdi dude déi vi sé cting cdi (truéng hgp nay khac véi tuéng h¢p Il.1.2.a - trong do nét bac cdu nam gitfa 2 hgp am. Trong trudng hgp nay, nét bac cau nam trén hop 4m mdi dugc déi). Tuy vay, cdc nha soan nhac 6 dién thudng ding dén su tring hgp nay bang cach cho cac nét trong 2 bé chuyén dong lién bac nguge chiéu. Vidu Lal: Perr |r a) cong thie t ¢ BACH sit d hugu aud gen diu Sv tring hdp teo higu qud cting f<\ tf < ? d. Khi mét vai nét cling dude kéo dai, chting sé tao thanh mét hgp am treo khién cho nhu co 2 hoa 4m duge nghe cing mét luc. Day la mét higu qué quen thuéc trong két cla nhiing chuyén hanh cham. Vi du 175: BRAHMS : “Intermezzo, op. 116, Nr. 6” 3 e. Gidt quyét hoa my: Trong chuyén dong tiét tdu binh thudng, mot nét thusng kéo dai it nhat tron mot phach. Not treo thudng khong giai quyét vé mot phan cua phach, dac biét la 3 nia they hai cda phach dau tién. Tuy nhién, cd mat sé cach giai quyét hoa my cua nét treo khién cho giai diéu duge dién ra true khi not gidi quyét thy sy xudt hién. Cac c&ch gidi quyét hoa my nay co thé xdy ra nhu trudng hgp xuat hién cae ndt théu, nét thodt (echappée - xem myc 11.5), ndt cambiata hay nét vao truée {xem muc 11.6). Vi du 176: ~ . Janet mes Jenci wat Si sercermiats dst véo tne 102 Hoda Am truyén thong Vidu 177: HANDEL = “Suite Nr3" | ( * adtchodt J , ast cembiste § 1.5. Not thoat va nét cambiata (échappée va cambiata) 11.5.1 Khi mot nét ngoai hgp am chuyén dong dién bac sau nét chinh, sau dd chuyén dng tiép, cach bac vé ndét trong thanh phan cia hgp am sau, ta goi not ngoai hgp am ay 1a nét thot ién bac vdo nét cla hgp am sau, lic dy nd dude goi la nét cambiata. Vi du 178: Vi du_179: MOZART - “Sonata, + * ds nst eo } nét cembists 4): nét nhs 2 N6t thodt tia nhu mot am thodt khéi huéng chuyén dong cua giai digu va quay trd vé bang buéc cach bac, nghia la bang quang rng hdn. Trong khi 6, nét cambiata la két qua cia viée thodt ra xa hon dé réi quay vé huéng chuyén déng bang bude lién bac. Nét nhac ngoai hop am 103 Vi du 180; chuyén déng giai diéu nét thost ndt cambiats « chuyén dang aiai digu nét thost not cemblate 11.5.3 Céng dung phd bién nhat cua nét thoat va nét cambiata 1a tré thanh mét nét nam xem ké giffa nét nghjch 4m (dissonant tone) hay nét bat dn dinh {tendency note) vi nét ma no phai gidi quyét ve. Vi du 181: BRAHMS : "Variations on a theme by HAYDN” ee Vi du 182: CHOPIN - "Mazurka, op.Nr.2" b, IL.6. Nét vao truée (anticipation) 11.6.1 Nhu tan goi, nét vao trudc la am duge nghe trudc, khi mét not a thanh phan cia hdp am sau ma lai dude nghe truée khi hdp 4m ay xuat hién. Luc dy ndt ngoai hgp am ay duge goi ld nde vao trudc. Vi dy 183: ° nt yéo tn J 104 Hoa Am truyén thong 1.6.2 Nét vao truée ndm & phach yéu va c6 truding dé thuéng ngéng hon nét chinh. Vidu 184: FRANCK - "String Quartet" ° 11.6.3 Not vao trude thudng phai nam 6 phdch yéu. Vidu 185: HANDEL - “Concerto Grosso" Not mhac ngoai hop am 105 BAI TAP VE CHUGNG 8 1. Phan tich cac nét bde edu va ndt théu trong doan nhau sau day o FAT Om Q < $ sin e? Amn o v sa § 2, Phan tich cach nét théu, n6t nban, nét bac céu trong doan nhau sau: ena? Fear Em? a Gms? Gray? Fin? Ex ar 106 Hoa Am truyén thong 3. Phan tich 26¢ vo tru trong doan nhac sau: cog cooF com c @ Arn? c Fam a? C Amb? 7 Am CF Ar Dm A? Dr ¢ @ oc 4. Tim nét thodt va cambiata trong doan nhac sau: S qo Am a 5. Hay viét 4 cau nhac ( bén ba) theo lién két hda am cho sén nhu sau: ( Thang am GM): 1- V- Ill. VI -IV- ll. V- 1. Trong méi cau, chting ta tap dung mét trong bén nét ngoai hdp 4m sau ay: a/ Bac cau b/ Théu c/ Nhdn d/ Treo 6. Hoa am be Soprano cho sadn dudi day, truée tién hay phan tich giai digu cdn than dé xac dinh su hién dién cla cac nét ngoai hgp am: Andante ay Moderato b) CHUONG 9 KET HOA AM (CADENCES) I. KHAI NIEM: Két 1a cach cham Au trong 4m nhac. Trong van chudng, déu chém cau cho bidt oy két thuc hay tam két thic cla mét ¥ tudng, sf nghi nggi hodc mét tinh cam nao do (dau |, ?), Trong 4m nhac cling vay, két héa am [a cac céng thuc hoa m rat quan trong ding dé két thic mét cau nhac. Ching danh dau ché ngbi ngoi, thiét lap va ciing cé am thé va cho thay suf mach lac, chat ché cua cdu tric. Cac c6ng thtfc giai két dudc chia lam 2 nhom: a. Giai két tron ven: Khi cau nhac duge két thie bang hgp am bac |. No tuong ty nhu dau cham (.), déu cham. hét (./.) cuéi doan, bai van. b. Giai két mia ching: Khi cau nhac duge két thic bang hgp am bac iV hay bac V. N6 tua nhu dau phy (, ), dau cham phay ( ; ) trong cdu van. I. GIA! KET TRON VEN: M1. Két chinh cach (authentic cadence) Két chinh cach cén gai la két chinh thie hay két that suv bdi né cho ta cam gidc that sy két thuc cau nhac. * Céng thife giai két: vel * Cong thitc lien két thung gap: I -V-1 hay IV-V-T Trong chudng 10, ching ta sé ban vé hop am s4u-bén véi hgp am sau bén giai két cé tinh chat bao truéc giai két. Hinh thiic manh nhat cia giai két cudi cung thudng la: 16 - 16/4 - V- 1. Hop 4m sau bén (thé ddo 2) cla hgp am chd (bac 1) 1a mot hinh thc nh&n kép (double appaggiatura) cla am nén trong hgp 4m at. Vi du 186: BACH - “Well. tempered clavier, Il, Fugue Nr. 9" a \ Eon My t Vik Y¥ 4 108 Héa Am truyén thong Hop am chil am ( bac !) cudi cuing co thé két hp thém vai nét hoa my nhu nét treo hode nét nhdn. Vidu 187: HAENDEL - “Suite Nr.6" ( Mlis-mob) Vota v 1 Vi du 188: TCHAIKOWSKY - “Romance, op.5” ( i if-moll) Andggte oo - mn Vy 1 ° 8 — Ws 'g 5 4 p tue vang lén trén nén am cha & bé Basso, va duge né déng vai tro mét hgp 4m nhan vé 4m chi. FRANCK 2 "Sonata for Violin and Piano” Hop am at co thé tig gidi quyét. Trong truéng hép nay, Vi du 189: auesreto | ipo ke decresc, oe (ADurk oy | Vein vv 11.2. Két nghiém (plagal cadence) (Ket) Két aghiém cdn goi 1a két bién céch hoan toan, nd tao nén cam gia ket thie trang trong va thuéng gap trong cac tac phém mang tinh t6n giao. N6 tudng ty nny déu cham hét (/.) trong cau van. C6 tac gid gi la giai két binh dj hoac giai két chéo. Nhung, tén goi gial két binh dj co phan thich hop han giai két chéo vi loai giai két nay cén dem lai che ching ta cém giac binh than, gian di. 109 Két hoa am * Céng thife giai két: Wes * Céng thiic giai két bién the: IV thir (t) - 1 Vidu 190: HANDEL - "Hallelujah - Oratorio The Messiah" ( Hallejiv-bh Helle-luabteltetlu-jh Hal fle - lu jab (DDur) row 1 Vidu 191: (C-Dur) i WV thd ' Dang bién thé cla giai két nghiem cling rat hay gdp trong am thie teudng, No tao ra mét Idi két dac sac do stf xuat hién dang thi clia hgp am at. Vidu 192: MENDELSSOHN - "Midsummer Night's Dream" a a eos (Dur °. ! v AW thi 1 sau giai két chink cach nhu ndi dai them cho ching ta cdm gidc day di sau khi =e Giai két nghiém thuéng duge ding phan két cda chuyén dng. Hop am bac IV duge nhdn manh bdi hai hop 4m: at am (V) va chi am (i). Vi du. 193: CHOPIN = "Etude, op.25, NES" Vivece 5 ee, (Des-Dur) 110 Hoa Am truyén thong Nét bac Il thuéng duge thém vao hgp am ha at am ma khéng lam gidm di higu qué cia giai két nghiém. No xuét bién nh nét théu hay nét thuge hgp am quang 7 thé do mét (xem chugng 19: Hop 4m quang 7 cua cdc bac khac bac V). Vi du 194: (C-Burp 1.3. Két hoan toan, khGng hoan toan (perfect cadence, imperfect cadence) Khi trong cong thie két, hop 4m bac | 4 6 phach manh, thé truc va vi tri 8; hic dé ching ta cé két hoan toan. Néu hgp 4m bac | thiéu mét trong ba diéu kién trén, ching ta sé cé két khéng hoan toan. Thé ddo mét cla hgp am at thudng duge xem nhu mang it higu qua két thc va thugng din dén két khéng hoan toan. Vidy 195: MENDELSSOHN = “Prelude, op.25, Nr.6" py # (B-Dur) "5 % % ' Vi tri 3 (nét quang 3 6 bé Soprano) thusng it tgo cam gidc két thic hdn vi tri 8. Vi du sau day cua Beethoven cho thay mét két chinh cach khéng hoan toan vdi nét quang 3 d bé Soprano va két yéu, va sau dé duge can bang bai mét két hoan toan véi am chi é bé Soprano, Basso va két manh. Két héa am Tt Vi du 196: BEETHOVEN = “Symphony Nr.8" Alegro Ket yeu a < < ao Khi hop am cha 4m di trud¢ hgp am at 4m trong giai két that sf hoan tean, ngu@i ta thudng tranh ding d thé tryc dé khdi lam yéu hiéu qua két thuc do xuat hign nét vao trudc, Vi du 197: | ( (C-Duz) 1 v ‘ 5h oY ' yéu tot fl. KET NUA DOAN: LI. Két ntfa (half cadence) Khi cau nhac due ditng Jai 6 mét hgp am bac V hay IV, ta co Aét nadia. NO tudng tu nhu dau phay ( , } hay cham phay ( ; } trong cau van. * Cong thuic giai két: -Vohay -1V * Cong thife lién két thudng gap: I-IV hay IV-V hay Ig - Vi IVe- V 1-1V hay V-IV 112 Hoa Am truyén thong Hp 4m quang sau - bén cling duge dang dé lam cho két nua ré nét them. * Céng thiic lien két thuéng gap: IV-1 6/4-V; VI-16/4-V; 16-16/4-V;1-16/4-V (cho y: Khong ding 1 6 - 16/4 - V) Vidu 199: Nhiéu khi, hgp am cung tao ra cam am cho ni nhu trong vi dy dudi day véi | di trude hgp am at cé mang nét bac IV tang nifa at 4m. Diéu nay lam cho giai digu them mau séc hon nét sol thang d dang nét cambiata. Vi du 200: BEETHOVEN - “Sonata, op. 2 Nr.2" Large Tuy vay, cdm 4m tam théi nay cling du tinh héa am dé tao cho hop 4m mang né co dac tinh cla mot Agp ém At cia dt am (V cua V), con duge goi la hop am at phy, {ky higu: DD). Luc dé né ted nén nhu mét nét nh&n vé am nén at am. Két hoa am LS Vidu 201: SCHUBERT : “Quintet, op. 163" Auegro t-Bu) ' vw lig VelsVo Vv Trong vi du trén, chung ta cé thé thay mét két nuz cé hgp am V cla bac V hoac cé thé xem nhu cau nhac da dude chuyén gigng (modulation) sang (G-Dur) va két luc nay la két chinh cach véi hdp 4m V chuyén dong vé hgp am bac I. Céng thife lién két Ide nay sé la: (¢-Dur) WW - Vela Ve v (G-Dur) -¥ = Tuy nhién, khéng can thiét phai phan biét nhu vay, khi cau nhac tiép theo van con d &m thé chu (bac 1). IL2. Két tranh (decepiive cadence) Khi thay thé hdp 4m sau cung (sav bac V) bang mét hgp 4m nao khac, ching ta sé ¢6 mét két mdi goi Ia két tranh. * Céng thifc lién két: TH VI py A Ve Nw. Két nay tao cho ngudi nghe cdm gidc bi danh Iw (deceptive), hut hang, tua nhu dau ( ? ) hay (1) trong van. Né con dug gai la két gay (cadence rompue). * Céng thie fién két thudng gap nhat ctia loai giai két nay 1a: Vv. VI thaycho Vo - I Trong vi dy dudi day, hgp 4m at xudt hién nhu mét hgp 4m nhdn vé bac VI. Vi.du 202: SCHUBERT - “Sonata, op.120" Allegro: Moderato r (A-Dur) Veds i I hor < = 114 Hoa Am truyén thong Néu bac VI cija thang am la thi va duge ding trong hgp am thugng at am (V1) trong mot cau nhac thién vé thi trudng, chting ta sé 6 dugc yéu té bat ng hon trong cach gidi quyét. Cac nha soan nhac thinh thodng nh&én manh hiéw qua nay nhu 1 két tranh bang cach thay déi b&t ngé vé 4m sdc hay vé phéi dan nhac. Vi du 203: SCHUBERT ~ “Quariet, op.29" J ant (ADury ; ~ v i WW 'g va M Pl wl ve Trén cing mét bé trdm nhu trong giai két V - VI, hop am gidi quyét cé thé la hp am ha at am ( bac IV) & thé dado mot. Trong vi du sau day, nét Si giang dong vai tro nét nhdn tao thém hiéu qua cho giai két tranh. Vi du 204: BACH ~ “Weill- tempered clavier, |, Prelude Nr.8" é pester eteeeeeey (e5-moll, s » 'g vy Ms Cung trong cing mét tac pham voi vi du trén day, Bach gidi thiéu mét giai két tranh khac. Lan nay hgp 4m at am gidi quyét vé mét hop am chu am da dude bign héa thanh hgp 4m at 4m cua hyp am ha at ( V cia IV). Vi du 205: BACH -__ "Well-tempered clavier, |, Prelude Nr.8" (Es-Dur) = vy etal Két hoa am 115 Viec st dung giai két tranh d gan cudi tac ph&m giup kéo dai sy say mé yao lic Am nhac dang déi héi mot giai két that sy két tha. Né tao cho nha soan nhac cé ¢¢ hdi them md: hay hai cau nhac khac vao doan két. Déi khi, két dugc kéo dai ra bang cach lap lai céng thife két hodc bang cach kéo dai chuyén dong ctia tiét tau hda am trong khi giai tuc. jéu bén trén van tiép Vi du 206: BACH - “Well, tempered clavier, I, Fuque Nr.4” (cis-noll) jai két dudc ding trong moi kha nhac: 2 mn l voy \ iv Veils VI 6 6 6 6 6 4 4 CHUONG 10 HOP AM SAU-BON I. KHAINIEM: L1. Binh nghia Khi mét hgp am 3 nét cé am 5 ndm 6 be dudi cling ( thé dao 2) thi duc goi la hgp am quang sau, bon hay goi tét la hgp am séu - bén. Trong dd, cAc quang giifa bé Basso véi cac bé trén la quang 6 va quang 4. Vi du 207: B58 (C-Dur) Thi true Bo 1.2, Tinh chat Hgp 4m sdu - bén mang tinh bat én dinh, cting cdi, vi cd quang 4 la quang nghich va quang 6 1a guang thuan khéng hoan tean. Cé khuynh hudng xem nd chi nhu két qua cla stf tring hdp doc cla céc Am chuyén déng, tham chi con co thé phan tich né nhu mot nhém nét ngoai hgp am. Do tinh bat én dinh, eting cdi 46, kkhi su dung hdp am sau bén, chung ta cn lu y: « Phai chudn bj va gidi quyét not da tao ra quang 4 vdi bé Basso ( dé 1a am nén cua hop am trong thé tryc. Trong vi dy 207, nét phai due chuan bi va gidi quyét 14 nét Do) Chi sit dyng thé dao 2 cla cae h¢p am bac Tét (1, IV, V) trong mot sé trudng hgp sé duge dé cap dén dusi day (tur myc IV trd di). Il. CHUAN BI vA GIAI QUYET: Trong am nhac cé dién, quang 4 nay duge chuén bj va gidi quyét nhu sau: « Chudin bj: Lam sao cho mdt trong hai nét tao quang 4 1a not chung. Noi cach khac, nét tao quang 4 can dugc nghe truéc trong hgp am di truée hgp 4m sau bén. + Giai quyét: Nét chung nay can chuyén déng xuéng lién bac hoac tré tranh, mét nét co trong hgp am di sau. 118 Hoa Am truyén thong Vi du 208: dj quyét | chudn bi vos vy % \ 4 4 Chi cé trudng hep ngoai 1é, khéng cn chuan bi (nhung phai cé giai quyét), dé la khi ding hgp 4m s4u bén d phach manh va truée hgp am at. Vi du 209: '5 v 's v Trong vi dy trén, nét tao quang 4 bén trén phai duge giai quyét xuéng lién bac mét ban cung dj. Néu mét trong hai thanh phan tao ra quang 4 chuyén déng len hodc xuéng nifa cung dj (vi dy 210a) hay tét hon, nda cung déng (vi du 210), hay hon niia néu nét d bé dudi cling trong hgp 4m sau bén la at am va chuyén déng xudng mot cung {vi dy 210c), déu duge xem nhu da dude gidi quyét. Vi du 210: UL.AM KEP: Trong loai hop 4m nay, nguéi ta thudng kép 4m 5 ( tic, nét cia bé Basso) vind la mét nét khéng hoat ddng va cling vi né la 4m nén that suf cla mot hgp am 6 thé truc. Khong kép 4m nén (ttic, nét tao quang 4 bén trén bé Basso), tr khi nét chudn bi cing dude kép. Hop am sdu - bon 119 Vidu 211: %§ q ‘ V5 3 Trong trudng hop 46, chi can giai quyét mét trong hai nét am kép. Vidu 212: & x ( chugn b| aids quyét 4 4 ' IV. NHGNG TRUGNG HGP Sd DUNG: IV.1. Hyp am 6/4 két (cadential six-fourth chord) Ngui ta thudng ding hdp 4m 6/4 eda hop am chi (1 6/4) trong cac két that su hay két nia. Lic nay, hop am chi thé dao 2 thuéng duge ky higu: K6/4 Céng thie két thudng gap: Két chinh cach: V/IV6-K6/4-V-1 Két aula: IV/IV6-K6/4-V Ghi chit: Co thé thay hop 4m IV bang h¢p am Il, hodc VI, thém chi 1a |. That ra, hgp 4m [ 6/4 chinh la hgp am at trong dé co hai nét nhdn, déng thdi 1a nét tao quang 4 va quang 6 dan vé am 5 va am 3. Vidu 213: V $= nl nhs déng thai 120 Hoa Am truyén thong Hop 4m 6/4 két dufoc gidi quyét vé hyp am at dm, sé tao ra let tu manh vé yéu. Do 44, né thuéng duge dat ngay sau vach nhip (nghia 1a 6 phach manh) Tuy nhién, khong nhat thiét phai dat 3 phach dau tién cia 6 nhip. Vi du 214: BEETHOVEN = “Sonata, op. 2, Nr. 2" (Detar a vo My 'g Ng Ky v I 3 Vidu 215: MOZART = “Sonata, K. 331" (? ( (ADu 7 Ngudi ta it ding hgp am Ill va V trude hop am 6/4 két vi nhu vay, sé tao ra tiét tu hoa am manh - vé - yéu (hoae tinhl) trudc tié tau manh - vé - yéu cla két. Vidu 216: Nét tao quang 4 va quang 6 co thé 1a not treo, thay vi la not nhan. Trong truéng hdp nay, tiét tdu héa am sé la yéu - vé - manh trong khi do tiét tau giai diéu ctia 2 bé lign quan sé la manh - vé - yéu. Hop am sdu - bon 121 Vidu 217: L v 1V.2. Hgp am 6/4 nhén (hay dya) (appoggiatura six-fourth chord) 6/4 6 phan dau doan IV.1 (xem vi du 210), Nhu da phan tich vé hgp am 1 6/4 nhu la mét hop am nhan. chiing ta thay c6 thé st dung hgp am Vid 218: Mat lien két thudng g@p khac thudc logi nay bil 6/4 = 1 Vi du 219: WEBER - "Sonata, op. 49” (B-Dur) Ww, ‘ a uét hién trong cde két, nhung ngudi ta cling 6 thé ding no 6 bat cut noi nao khac trong doan nhac dé tao ra mét higu qua tiét tu manh. An tung vé két sé khong anh huSng Idn cho tac phdm khi cd hgp am 6/4 xudt hién sém, néu nhu sau dé giai diéu van lién tuc. Mac di hep am 6/4 cha yéu x 122 Hoa Am truyén thong Vi du 220: ( { do J (Es-Dur) v v Vela Viv ‘lg v } 1V.3. Hgp 4m 6/4 lwgn (hay théu) (auxiliary six-fourth chard, neighboring six-fourth chord) Néu am nén cua hgp am ba nét giit yén trong khi Am quang 3 va quang 5 nang lén mét bac réi lai trd_vé vi tri c, Ide dé, sé c6 Mot hop 4m 6/4 xuat hién. Ching ta goi dé la hgp am 6/4 lign. Logi nay khdc vai loai hgp am nhan duge dé cap 6 myc IV.2 & ché, nd mang liét phach yéu va quang 6, quang 4 phai do mot chuyén dong di lén ter duéi. Ching ta co thé xem nét quang 4, quang 6 nay nhu la nhting nét ngoai hgp am (xem chudng 8, muc 41.2,) cda hgp am 3 nét. Ching ta str dung loai hgp 4m 6/4 nay Khi 2 hgp am cdch nhau quang 4 hoac quang 5 (nhu C -F, G - C hay C - G, F - C), Néu chit y phan tich vi dy duéi day, chiing ta sé rit ra duge nguyén tdc lin két cho loai hgp am nay nhu sau: Nguyén tde J; d6i véi 2 hgp am cach nhau quang 4 * Bé Basso va mét trong ba bé cach bé Basso mét quang 8 sé cing dting yén. * Hai bé con Iai chuyén song song lén rét xubing lién bac. (x. Vd 222a) Nguyén tdc 2: déi véi 2 hgp am c&ch nhau quang 5 * Bé Basso di lén rél xudng lén bie. © M6t trong 3 bé ding yén. * Hal bé cén lai chuyén hanh song song xudng réi lén lién bac. Hop am sdu- bon 125 Mi 222: @) 1.4, Hgp am 6/4 bac cau (hay lv@t) (passing six-fourth chord) Ten goi hgp am bac cdu (hay lust) 4m chi dén bé Basso nhiéu hon la cac ba trén, G day, Basso la 4m lust gitta hai am thudng la cia cling mét hgp am ba. Vidu 223: ( ( Hgp am nay thudng c6 tiét phach yéu. Nét quang 6 thudng la not théu, va am kép cua bé Basso thudng la nét bac cau co huéng chuyén déng nguge vii be Basso. Con co mét bién dang khac cla loai hgp 4m nay, xuat phat tur luat doi am, thuéng duge hiéu nhu nhting nhém nét ngoai hgp am. Cac nét nay két hgp lai voi nhau khéng dude xem nhu mét hp am ma nhu mét nhom cac yéu td giai digu Vi du 224: ' % ‘5 4 nt vdo trude nd thos! v 1 v Up) (Ig) 3 3 Boi khi, céc nha soan nhac cé khuynh huéng thich "cdm gide treo “cua hop 4m 6/4 va da st dung ching dé tao higu qua nay. SCHUMANN thich két thac 124 Héa Am trayén thong bai Romance viét 6 cung F# cila minh theo cach nay, hon la ding hgp am chi am thé true nhu kiéu két binh thutng. Vidu 225: SCHUMANN a “Romance, op. 28, Nr. 2" a F (Fis- Dur) Cudi cung, dé tom tat, chung ta cén nhé, truée khi muén sit dung mét hgp am 6/4 phai ty hoi: ding Agp 4m nay nhim myc dich gi, ng hau chon trudng hop stt dung cho thich hgp. Khdng nén ding lién két 2 hop am 6/4 va chi ding hgp 4m 6/4 cia ba bgc tot ( L iV, va VY). Hop am sdu - bon 125 BAI TAP VE CHUONG 10 1. Hay viét bén dean nhac ngén, trong 46 ¢6 stt dung cdc loai hop am sau - bén khac nhau 2. Hay viét bén phan ti nhiing bé Basso cé danh sé sau day: a)- b)- 66 343 6 6 65 gs 3. Héa am cho cae bé Soprano duéi day vdi @c sui dung hop am 6 -4 6 nhiing ché thich hgp: Moderato a). b)- 4, Hoa am cae ba cén lai cho bé Basso sau day: Modersto a)- Adagio CHUONG 11 TIET TAU HOA AM 1. KHALNIEM: Gia sty nhu chung ta da hiéu duge nhing quan ni¢m vé nhjp phach (meter) va tiét digu (rhythm). Nhip phach chi don thuan 14 6 nhip. Nhip phach khéng co tiét tau. Nhuing am nhac lai thudng cd mét nhip digunao 46, nhip dieu nay thudng tring hgp véi nhip phdch & nhting diém quan trong nén ching ta nghi rang nhip phach mang tiét tau. Tu dé, khi noi dén phach manh va phach yéu cua nbj ching ta quén rng tiét diéu cla 4m nhac co trude, réi sau dé, ngudi ta mdi cé dat cac vach nhip vao nhiing diém tiét tau dugc nhan manh. R6 rang 1a, khong bugc phach dau tién cla nhip phai trang vai diém nhaén manh cua tiét tau. Vao thé ky 18, 19, tac dyng nguge ca nhiéu anh hudng (nhat 8 cba nhac khigu vai va cdc binh thife khiéu vi) da két hgp lai véi nhau hinh thanh nén quan niém vé nhip digu can ddi (cae phéch a6i xting tudn hoan) trong ¢ac loai nhac Thai ky ma ching ta dang nghién ctu mén héa am nay chinh [a thei ky thong ti cda vach nhip. Cée nha soan nhac @ céc thé ky truée str dung ning tél tau [inh dang va ty do nhu trong thi ca, va vao thé ky 20 lai co khuynh huéng tim la nguyén tac céu tao siéu viet do cba tiét téu. Nhung ty BACH dén FRANCK, ta khéng thé chéi bé qui luat vé tinh can déi cla phdch va nhjp. That kho ma digu ha céc tiét tdu trong vi du dudi day véi céch phan toai nhip phach quen thugc thanh phach manh, yéu va yéu hon. Vidy.226: BACH - "Sarabande from the 2nd English Suite” 6 day, cing nbw trong hau hét cé¢ ban sarabande, phach 2 duge nhdn manh. Phach 3 hau nhu khéng duge nhdn, higu qua cla nhip 6 phach dau ngdn theo sau la phach 2 kéo dai g8p doi. 128 Hoa Am truyén thong Trong vi du dudi day, ché nhén manh duy nhdt nam trén phan tu thit bén va 6 nét méc dgn hinh thanh gid trj tiét tau binh quan. MOZART d& ghi dau riéng forte dé nhaén manh nét méc déi. Vidu 227: MOZART “Qverture to the Magic Fiute” Allegro ee? oop fre Trong vi du dudi day, 8 6 nhip dau tién, déu nhan manh nam trén phach 2. 6 6 nhip thet hai, phach dau tién khéng nhén gi cd, cén ba phach kia dug xem nhut phach AAéng trong 4m (anacrusis) chuyén vé 6 nhip thi ba. Vi du 228: BRAHMS. x *Carpriccio, op. 116, Nr. 3” I. CAU TAO TIET TAU CAM NHAC: Tiét t&u ca 4m nhac xudt phat ti hai nguén chinh tac déng chung dén ngudi nghe, dé 1a: giai digu va hoa 4m. Khdo sat vi du dudi day, ching ta sé thay hai loai tiét tau nay. Vidu 229: BEETHOVEN = "Sonata,op.3), Nr_3" Modeyato Es-Dur) " t wy Iwo vot G day, cac tiét tau giai di@u lien két véi nhau nhu sau: Tiét tau hoa am 129 Vi du 230; B31 m2 ( ses ( Bed RO rang cau nhac bén bé trén c6 nhiing ché nhan va tiét téu khac nhau. Xem s6 La-ma ghi trong phan phan tich hoa 4m 6 vi dy 231 nbu 1a sé bigu thi sy thay ddi trong cach phan bé 4m nén trong cau nhac, ching ta co thé viét thanh mau tiét tau hoa 4m nhw sau: Vi du 231: r PRY Ching ta rut ra 2 nhan xét chinh sau day: a. Dd mau tiét téu hoa am c6 khac véi nhifng mu tiét tau giai di@u 6 cdc bé nhung né van ia két qua cia sy két hgp cac bé nay. Day ta mét bang chifng ro rét cho tinh trang thudng xuyén lap lai sau day: cdc Agp 4m dutyc hinh thanh do sv chuyén déng cia cdc gigng. Nna soan nhac cé thé bat dau véi mdu cau hoa Am va te’ dé viét len cdc déng giai digu. Cach soan nhac nay lam giai digu phong phu. b. Nhting thay déi am nén (dé tao mau tiét tau héa am) co thé hoac khéng can ddi vé théi gien (truéng 46) hodc khéng can d6i vé gid tri tiét tau, Cd hai quan diém vé tiét tau héa 4m nay (vé tinh thay déi am nén thuéng xuyén va vé dac tinh cla suf thay déi 46) phdi dugc cha y ky cang trong viée nghién ctu cach héa am ma cac nha soan nhac da ding dén. Ill, PHAN LOAI TIET TA IL1. Tiét tau giai digu Khéng can phai tao nhiéu vé khdc nhau nhu trong céc mau cau trich tu cac vi du cla BEETHOVEN. Sy déc lap giifa dong tiét téu voi dong giai digu that ra la mét cach kiém tra xem tinh déi 4m cé dat tét hay khéng. Tuy nhién, am nhac khong phai lic nao cing la déi 4m va s¥f phifc tap trong cu truc cua né thay d6i trong mét pham vi réng Idn. Phac thdo tiét tau cua cdc be cd thé trang h¢p nh 130 Hoa Am truyén thong trong truéng hdp tiét tau hoa am tong hgp phi hgp vai tiét téu giai digu, mac du khéng yéu cau phai pho hgp vdi nhip phach. Vidu 232: BEETHOVEN . "Sonata, op. 53” Allegro non brig. ee a Vi du 233: SCRUMANN: - “Symphony Nr, 1" Allegro non vivese Trong cac vi dy trén day, bé trén cling dug nghe nhu mét giai di¢u. Logi nay duge gei la nhac déng digu (homophonic music) dé phan phac diéu (polyphonic music) trong 46 hai hay nhiéu dong giai diéu déc lap dude lién két véi nhau theo nhitng quy Iuat don gidn. Khi co thém cdc thanh phan khac lg thugc vao mét déng giai digu, ching ta cé giai digu va phan nhac dém. Phan nhae dém thuéng dém thudng thiéu tinh hdp dan vé tiét tau, dé wanh lam giam bét su néi bat cua giai dieu. Vi du 234: CHOPIN = “Nocturne, op. 48, Nr 1” Lento Vao nhiing nam cuéi thé ky 20, mét vai nha soan nhac thich ding 101 viét be phic tap bing cach ding nia cung déng, va ho c6 tinh che day phan hoa am bén duéi ma gia tang tinh doi am; lam lu me va tham chi x6a bd di cam giac vé Tiét tau hoa am 131 tign trinh hoa 4m. Du fa cé y hay vo tinh, diéu nay cang lam suy yéu di stic séng nhip nhang cua 4m nhac. Vé mat cdu tao mét cau trac déi 4m cé sfc manh vuot trén mét nén héa 4m co nhip diéu rd rang, cde tae phdm cua J.S. BACH gilt nguyén duge nhiing kiéu mau hoan hao trong suét giai doan nay. Vi du 235: JS.BACH - _"Well-tempered Clavier, |, Fugue Nr. 1" pro l1.2. Tiét tau hoa am Su thay déi thudng xuyén va tinh nhip nhang cua sy thay déi nay la hai dac trung chinh cua tiét téu héa dm. Khi héa am thay déi qué thudng xuyén dé tao nén ve bén chén, bat én va voi va. Vi du 236: CHOPIN = “Mazurka, op. 59, Nr. 2" Allegretto Nhdng su thay déi héa am cach khoang xa nhau sé tao nén cém giac vé bé r6ng va su nghi ngoi. Vi du 237: MOZART : *G minor Symphony" Allegro molio a 132 Hoa Am truyén thong IV. HOA AM TINH - TIEU CHUAN NHIP: IV.1. Héa 4m tinh (static harmony) Dé 1a nhttng luc vang hoan toan tiét tau héa 4m trong suét cd mét sé doan cua tac phdm. Mét trong nhting vi du néi tiéng nhat vé tac dung nay cilia héa Am tinh la khic dao dau cua phan nhac cho bj kich “Das Rheingold” clia WAGNER. Trong dé, hgp 4m Eb truéng dude dung lam phan nén khéng thay ddi cho todn bo khuic dao dau gém 136 nhip 6 hanh do vila phai. Hoa 4m tinh hay suf ving mat cilia tiét tau hoa 4m thudng dude xem nhu su thiéu sot cla nhifng nha soan nhac kém tai. Nhu tat ¢4 nhiing ky thuat khdc, no chi det dugc thanh cong khi nao duge ding ding ché. IV.2. Tiéu chuan nhip (time value) Tinh chat nhip nhang cla su thay déi hda 4m chiu anh hudng bdi mét sé yéu 16, thudng déi hdi khéng it su tinh té va cho thay nhting khac biét vé quan diém sang tac. Bung dau trong sé cac yéu té cd anh hudng én tinh chat tiét tau cua sif thay déi hoa am [a tac déng cla nhip. Tiéu chuan dai, ngdn thudng dude xem nhu déng nghia véi Avong tiét digu ldn, nhd va manh, yéu. Vidu 238: anh yeu manh yeu Trong vi dy trén day, phach manh (xuéng) va yéu (lén) trong khai nim vé nhip phach khéng budc phai tring vdi tigu chuén manh (dai) va yéu (ngdn) trong héa am. Viéc dp dung nguyén tac vé tiéu chudn dai, ngadn cho cdc hgp am cé cling am nén sé tao nén tiét tau, tuy nhién khéng nén lam idn vdi tiét téu hoa am. Vi du 239: BEETHOVEN - “Symphony Nr. 7" Allegretto, Le: (-moll) Ties 1éu hee den Tiét tau hoa am 135 V. TIEN TRINH MANH VA YEU: V.1, Dinh nghia Mét tién trinh dude goi 1a manh khi no tao nén cam gidc yéu (nhe} chuyén dén manh (nang né). Véi cach dung vach nhip, ching ta ¢6 thé ndi rang mot vach nhip cé thé duge dat ngay gitfa hai hép am cua mét tién trinh manh. Noi chung, nhdng tién trinh co am nén dinh am chuyén quang 4, quang 5 hay quang 2 duge xem la nhifng tién trinh manh. Vidu 240: Mot tién trinh yéu co Am nén chuyén hanh lén mot quang 3, nd tao ra cam giac tiét téu tt’ manh vé yéu. Vach nhip thudng khong dat gid hai hgp am cla mot tién trinh yéu. Vidu 241: i Cac tién trinh cé Am nén chuyén hanh xudng mét quang 3 khdng nhét dinh 1a tién trinh yéu hay manh. Vi dy 242: ( 134 Héa Am truyén théng V.2. Tinh chat 1) Khi cé nhiéu hgp am lién két véi nhau, chung ta cdn luu y rang mét tién trinh manh sé c6 thé tré thanh yéu khi nhing tién trinh manh khac. Vi du sau day cho thay nhdng nhom tién trinh nhu vay. Vidu 243: WYIVvooWwiy Wwyiy Wy iv 2) Tinh nghich am (dissonance) Vé nguyén tac, su nghich 4m chinh la déi 4m (counter-point) va la mét yéu té quan trong trong chuyén dong. Hop 4m nghich va cach gidi quyét cla né c6é thé bao gém ea tién trinh yéu lan manh. Vi du 244: Ye 1 vp 1 3) Nhifing ky higu sac thai (dynamic indications) Di nhién, nhitng tit chi din vé sdc thai nhu: crescendo (manh dan), decrescendo (nhe dan), sforzando (nhdn), v.v... khéng phai la yéu té cua tiét tdu héa am. Cong dung cla chting thuéng 1a dé cung cé va lam ndi bat cam giac tiét tau ty nhién tén tai trong 4m nhac; mc du déi khi vi mét muc dich dién ta dac biét, nha soan nhac co thé ding ching véi § nghia ngude lai. Vi du 245: BEETHOVEN : "Sonata, op. 31, Nr. 3" a Tiét tau hoa am 135 Trong vi dy trén, mac dd hop am thi hai 1é hgp am 7 t_ (V7), nhung do nam 6 thé dao va 6 vi tri dé tao ra xu hudng vé hop am chi, bé Soprano va Basso van dude coi nhu am bac cau, con bé Alto nhu am théu, Chung ta dé ¥ thay BEETHOVEN da bigu thi am sdc hau anu khéc thugng: hyp am 6 phach manh lai due dién vai am séc nhe (p), hdp am 6 phach yéu lai duige nhan manh (sfz). 4) Dao phach (syncopation) C6 bén cach thyc hién dao phach trong héa am: 1. Dong giai digu chinh duge déo phach trong khi tiét @u hay nhip digu héa am dién ra khong cé dao phach. Vi du 246: SCHUBERT = “Quariet, op. 29" Allegro Moderato 2, Nhip digu co thé khong nghe thay duge tren thye té nhung c6 thé van ¢6 bang cach lai suy, so s4nh véi nhiing nhip di tude. Vi dy 247: BEETHOVEN : “Sonata, op. 101" ~ Allegretto ( ( Hee 3, CA hai tiét tau hoa m va tiét tdu giai diéu cd thé dude dao phach dufa én mét nhip diéu da duge thiét lap true dé ma khong duse nghe cing hic 46. Vi du 248: BRAHMS : “Intermezzo, op. 118, Nr 2" Andante =e (ADur) nt eee w Ww W 136 Hoa Am truyén thong 4. Tiét téu hoa am cé thé duge dao phdch, trong ki tiét tau ca giai digu van tiép dién di theo nhip digu da dug thiét lap. Vi dy 249: CHOPIN : “Prelude, op. 28, Nr. 4” Largo (enol) py v BAI TAP VE CHUONG 11 1. Cdu tao mét cau nhac ngan gém khodng 4 nhip ( véi nhip 4 phach), ding cdc hgp 4m 3 nét thé tryc, theo cac hudng dan dudi day: . Méi nhip chi str dung 1 héa am. Mi nhip chi str dung 2 hoa am. Mai nhip chi st! dung 3 héa 4m, chia thanh cdc gid tri théi glan khac nhau - Méi nhip su dung 4 héa 4m. aogs 2. Sap xép cdc day hgp am sau vao trong cau nhac vdi chi ¥ dac biét dén sy bé tri cde tién trinh yéu va manh. a(Es-Dur): W-H- Vv. Ihe VW-1-W-Ved b. (a-moll): Mo o-Vel-w-Wetev et CHUYEN DIEU (MODULATION) L. KHALI NIEM - MOT SO BINH NGHIA: LL. Khai nigm vé chuyén Cae nha soan nhac gan nhu déu quan nigm rang nén tranh gitt nguyén mét bé khéa trai suét tac pham (di dai hay ngan), xét vé mat tham my. Phuong phap chuyén digu, nghia la thay d6i bé khda (gigng), a mot trong nhting phuong cach quan trong nhat dé dat duge sy thay déi trong tinh déng nhat cia tac phém am nhac. Thay ‘déi b6 khéa cé nghia 1a thay di gigng chinh sang mét ging khac c6 tudng quan gan hoa xa, hoac that xa la vdi nd. Vige chuyén diéu anh hudng dén tinh than cac tac pham qua ba giai doan. Dau tien, ngudi ta lam néi bat mot giong cho ngudi nghe. Sau 46, vao met lac nao dé, nha soan nhac thay déi giong chinh cla tac phadm, Cui cling, ngudi nghe nhan ra duge sy thay du. dy va nguédi ta lam néi bat giong mdi nay lén. 1.2. Digu tinh hg hang cp | (neighboring keys) Trong nhac ly cd ban, ching ta 4a biét nhing thang 4m duge gol Ja gan (hay tong can) vdi m@t thang 4m chinh khi hop 4m bac f cla chting 6 trong thang am chink, Tren thuc t6, mhiing thang 4m gan cé bét khéa hon kém nhau mot dau hda. Naudi ta goi cdc thang 4m gan nay la cac digu tinh ho hang cap 1. Nhu vay, méi digu tinh (da trugng hay thi!) s@ co nam dieu tinh gan, va do viée stt dung diéu tinh truéng hoa am (nét bac VI gidm 1/2 cung) va digu tinh thi! héa am (bac Vii tang 1/2 cung) chiing ta sé cé them digu tinh gan tht! 6 cho méi digu tinh chinh. Vidu 290: Thang am D-Dur ( Ré trugng) co cdc thang am gan la: “Dur & <1” — DpDur — +1” +A-Dur vy 2") 4 nhiing giong song song (c6_ciing héa bé) e-moll Ih-moll fis-mol (nét bac Vi glam 1/2 cung) g-moll ( 2) 138 Hea Am truyén thong Thang am a-moll (La thtt) c6 cae thang am gan la: d-moll <————— a-moll e-moll 1") (khong dau héa) | (1*) nhiing giong song song (cd cing héa bb) F-Dur -Dur G-Dur (n6t bac Vil ting 1/2 cung) E-Dur ( 4‘) 1.3. Diéu tinh xa (remote keys) Nguigc lai, nhiing digu tinh xa la nhiing diéu tinh ma Agp am bjc I ciia nd Ahéng cé trong digu tinh chinh, ntuing it nhat cé mgt hyp am chung nao dé ( co thé la hgp am ty nhién hay nhan tao). Nhiing hgp 4m nay sé dude st dung lam ban lé dé chuyén digu. tén thuc té, ahing digu tinh xa cé héa bé céch nhau ti 2 dén 5 du hoa. 1.4. Diéu tinh xa la (strange keys) Diéu tinh xa la la nhiing thang 4m Ahéng cd hop 4m nao chung. 1.5. Hgp am ban lé (pivot keys) M6t hop am vita cé mét trong thang 4m nay, vita 1a thanh phan cua thang 4m kia dude goi la hgp 4m ban lé dé chuyén diéu gia hai thang 4m ay vdi nhau. Vi du 251: Dm vida la hgp am bac Hl trong thang am (C-Dur} vita fa hgp 4m bac IV trong trang am (a-moil). 1.6. Nét chuyén digu Muén chuyén diéu tu mét diéu tinh A sang mot diéu tinh B, thuéng ngudi ta phai cho nghe truéc nét dic biét cé trong thang 4m B. Nét dac biét nay goi la not chuyén diéu. Day la nhting nét gitip ta phan biét gitta hai thang 4m nay véi nhau. i. du 252: vi Dé chuyén gida gigng C-Dur va d-moll, ta chi g: thang am d-moll co 2 nét dic biét la Do thang, Si giéng duge dang lam not chuyén dieu. Chuyén digu 139 il. PHAN LOAI: IL.1. Phan loai theo cach chuyén 1.1.1. Chuyén gigng (tonal modulation) Chuyén gigng la thay 4éi ti thang 4m nay sang thang 4m khaéc ma khéng déi diéu thife (trudéng hay tht). Vidu 253: Ta thang 4m @-Dur chuyén sang D-Dur hay ti thang 4m d-moll chuyén sang a-moll 11.2. Chuyén digu thie (modal modulation) Chuyén digu thie la thay 4éi tu digu thie nay sang digu thife khac ma khéng déi thang am (cung). Vidu 254: Tee thite Trudng (A-Dur) chuyén sang thitc thit (a-moll), hay tr (c-moll) chuyén sang (C-Dur). 11.1.3. Chuyén giong va diéu thifc D6 Ja vita chuyén déi thang 4m vua chuyén sang diéu thtfe khac. Vi du 255: Tut (C-Dur) chuyén sang (a-moll), hay tt (a-moll) chuyén sang (F-Dur). 1.2. Phan loai theo thdi gian 11.2.1. Chuyén diéu tam thot (ly diéu) Khi doan chuyén ngn, khéng can dén vach kép (double bar), khong can éi bd khoa, khéng thyc hién véi két hoa am, ma chi ghi mhiing dau héa bat thuéng can thiét, chung ta co chuyén digu tam thai hay ly digu. Vi du 256: C-Dur —amol — — 6-Dur— — C-Dur— 140 Hoa Am truyén thong 11.2.3. Chuyén diéu vinh vién Khi doan chuyén dai, dude thyc hién véi giai két hogc co sy thay adi bot khéa sau vach kép (mac du sau dé cé thé tré vé am thé cit). Vidu 257: I. CHOYEN DIEU HO HANG CAP I: HL1. Ky thuat chuyén tryc tiép Chang ta cé thé chuyén sang thé méi ma Ahéng can su’ chudn bj truée. That ra, cach chuyén nay khong mang Fé tinh chuyén digu lam, ma chi co tinh lién két cac hgp am trong ngi bd thang 4m ma théi. Vi dy 258: MOZART. : “Sonata in F-Dur* Allegro 11.2. Ky thuat chuyén gian tiép Buse goi 18 chuyén gién tiép, khi ching ta si’ dung moe hyp am ban Hé, nghfa 18 mét hdp am chung cho ca hai gigng (ging ban dau va giong mdi chuyén dén). Chung ta quan sat va phan tich vi dy sau day: Chuyén digu 141 Vi du 259: BACH + "French suite Nr. 3, Menuet” So dé héa am cua vi dy trén nhu sau: vale ile 343 3s oo rly (hmoty | VoL VL VE (iemot): V (D-Dur): | Vol vt Phan tich vi dy trén chung ta thay: Chuyén digu di lén mot quang 3 thu, UF mét gigng tht’ dén ging trudng song song. Lién két | - V dude lap lai nhiéu lan. Vi Lian két nay chuia di dé xdc dinh thang 4m chinh 18 (h-moll). Hop am ban le la pac IV, duge coi la hgp am Il eda giong (D-Dur) va dan dén bac V cua gigng mdi. Vi du 260: BEETHOVEN - "Quartet, op.18, No 3” Allegro: r oF \F 142 Hoa Am truyén thong So dé lian két hoa am: Trong vi du trén day, vide chuyén digu duge tién hanh len mot quang 3 trudng. Lién két I V ~ | eding ¢6 thém ging (D-Dur). Hgp 4m ban Ié la bac VI ca diéu trudng va cing chinh la bac IV eda giong this: (fis-moll). Sau dé 1a lin két IV - VL cia thang am mdi. Qua hai vi du nay, chung ta da thay viée chuyén dieu gidn tiép duge thyc hién qua trung gian mét hgp 4m ban 1é, l& hgp 4m chung cho ca hai thang 6m. Trong viéc chon Iya va stf dung hgp am ban Ié, can uu y céc diém sau day: 1. Khéng nén dang hgp 4m bac I cia thang 4m méi lam hop 4m ban lé dé chuyén diéu, Vi du, khi muén chuyén digu ti thang 4m D-Dur sang thang 8m e-moll, chung ta khong nén ding hdp am ban [é 14 e-moll (mi - sol - si). Vi nby vay, chua tao duge che nguai nghe cam gidc chuyén digu do chua cho nghe duge nét dac biét cua thang 4m sau (nét chuyén diéu). trong trudng hgp am nay 1a nét Do binh va Ré thang. 2. Wu tién ding hgp 4m IV hoge Hf cla thang 4m mdi (thang am sé duge chuyén dén) /am hgp am ban 16. 3. Néu vi ly do nao dé khéng thé dang hgp 4m IV hoac II dé chuyén tiép duge, ching ta Jn higt ding cdc hyp 4m V, Vil, I, Vi ca thang am méi lam hgp am ban 18. 4. Lién két sau cdc hop am ban Ie, Néu hgp am ban Ié la hdp 4m IV hoae I cua thang 4m mdi, thi sau dé ding hép am V hoac Vil cia thang am mdi. Néu hgp 4m ban Ié la hgp am V ctia thang 4m méi, thi sau 46 ding hgp am V 7 hoac V 9. Néu hgp am ban lé la hdp am Ill hay Vi cua thang am mdi, thi sau dé duing lién két IV - V. 5. Khi chuyén digu thi sang diéu tinh cia digu tinh mdi. uty mét digu trudng sang gigng bac IV thi, hoac we Sc V trudng, lic 46 hop 4m ban Ié la hop 4m nhén tao Vi dy, khi chuyén tir gigng C-Dur sang f-moll, hgp 4m ban Ié la B dim (gém cé: si binh - ré - fa), Day la hgp am IV nhén tao ctia giong f-moll (do vi¢e nét bac IV tang nifa cung thanh si binh) va 1a hgp 4m Vil cua giong C-Dur. Khi chuyén digu ti F-moll sang C-Dur, hgp am ban [é la Fm (fa - lab - do), day la Chuyén djéu 143 hop 4m IV nhan tao cla ging C-Dur (do vige ndt bac VI gidm nua cung thanh la b) va la hgp 4m I cda thang am giong f-moll, 6. Céng thifc chuyén diéu Hgp am ban 1é dude lién két theo sau bang mét hoac hai hgp 4m khac sé tao nén mét céng thite chuyén diéu (nhu da ndéi 6 dac diém 4). Nguyén tac tao nén céng thie chuyén diéu la lam sao co thé nghe dude nhiing nét dac biét. Sau cong thtfc nay, ngudi ta thudng ding hyp am | cua thang 4m mdi. Tuy nhién, day khéng phai 1a diéu thiét yéu, vi du ¢6 dung bac | hay khong ngudi nghe cung da biét déng nhac dude chuyén sang thang 4m nao. Trén thyc té, trong céng thie chuyén digu nén ding hdp am V7, V9 (vi chifa nét dac bist cua thang 4m mdi) va 6 thé dao (dé viéc chuyén digu duge ém, nhe). 7. Viée chuyén diéu gan thuéng xdy ra o khodng gitfa cau nhac. IV. CHUYEN DIE XA: IV.1, Chuyén digu dét ngot La viée chuyén diéu sang mét thang 4m xa nhung khong cé sy chudn bi cn thiét, Dé chuyén d6t ng6t, cae nha soan nhac quéc té da ap dung mhiing ky thuat duéi day: 1.1.1. Ky thudt diing nét chung Vidu 261: MOZART = "Sonate in_F - Allegro" 6t chung Faby Too Trong vi dy trén day, nét Do la dt chung ding cho viée chuyén digu ti giong As-Dur (4 dau giang 8 bé khéa) sang gleng d-moll (1 dau giang 6 bé khéa). 1V.1.2, Ky thuét ding nét nhac chuyén tiép 6 day, cde nhac si dung mét vai 6 nhip dé chudn bj trudc cho viéc chuyén digu sang thang 4m méi. ching ta ggi nhiing 6 nhip dy la nét nhac chuyén tiép. Cach ding nay thufng gap trong cac doan recitative (hat ndi). 144 Hoa Am truyén thong Vidu 262: MOZART. - ‘Sonate in F” thang ém c-moll____nét nhac chuyén tp thang ara F-Dur 1V.1.3. KY thugt chain dit doan nhac ca Trong ky thuat nay, ngudi ta dung két hoa am dé cham ditt doan nhac viét trén thang 4m cd dé chuyén thang sang thang am mdi, thudng la bac IV, V cla thang am ci. Vi dy: cham ditt thang am F-Dur bang mot két hoan toan chinh cach 4@ chuyén sang thang am B-Dur (bac IV ca thang am F-Dur). IV.2. Chuyén diéu c6 chudn bj bang hgp am ban |é Nhu ching ta da biét, thang am xa 1a thang 4m ma bac | cia né khong cé trong thang 4m chinh, nhung it nhat cé mét bac khac c6 nam trong thang 4am cshinh. Tuy nhién, trong truéng hop khong ¢6 bac nado nam trong thang am chinh ¢4 thi khi chuyén digu, ching ta phai nghi dén viée ding thang am nhan tao. Hgp am ban lé c6 thé dugc thanh lap tren thang 4m nhan tao nay. Vidu 263: HDur ) Dar iy ]C-Dur tl mM % Trong vi dy trén day, hop am bac IV cia thang am chinh (H-Dur) la hyp am nhan tao (Em thay vi E vdi nét bac VI gidm nifa cung). Né da duge ding lam hgp 4m ban !é chuyén diéu sang thang 4m mdi (C-Dur). IV.3. Chuyén digu bang hgp 4m 7 giam Chiing ta sé khdo sat ky vé hgp am 7 gidm 6 chudng 15. Day la mot cach chuyén diéu duge céc nhac si ding rat nhiéu. Nguyén tac la, dung hop am 7 giam Chuyén diéu 145 (7 dim) 48 chuyén dén thang am méi cdch thang 4m chinh mét ban cung dj ( c6 thé ¢ theic truéng hod thu’). Chung ta quan sat vi dy dui day: Vidu 264: MOZART : "Allegro - Sonate in F" ( ( amo yy Vg cue (c-moll) 5 Trén day, chung ta thay cé chuyén digu te’ thang 4m (D-Dur) sang (c-moll). Tae gia chudn bj bang cach ding hgp am B’dim dé chuyén vé thang am cach nd. mét ban cung dj (Ja c-moll). Ngoai ra, chung ta cling co thé deing hdp am B’dim dé chuyén vé thang am C-Dur IV.4. Chuyén diéu bang két tranh bién hoa K&t tranh (V - Vi) duge bién héa bang cach gidm bac VI xudng nia cung déng va ding dang thife trudng V -> (VL Truéng)”’. Vi du, thay vi G -> Am, ta dung G -> A? (hay AY). Vi du 265: MOZART. - "Sonate in F-Dur” ? ( <> v wb 1V.5. Chuyén digu theo I6i Saint - Saeens' Nguyén téc¢ chuyén diéu nhu sau: + Di chuyén thang am chinh cy thé la nét chd am lén mét quang 6 thir dé 6 duge thang am mdi. - Ha xuéng mét trong hai nét chung ca hai hop am bac | (6 hai thang m) xudng 1/2 cung. Sacns: nha soan uhge nguéi Phép, sinh ndim 1835 sai Paris, chet ndim {921 tai Alger. Ong nhigu ni, thin cbi di dén ving dat Con do cda Vidt Nam. Ong li ngudi c6 dong gop Jén nv ahac Phip du thé kF 19 va cing LA mot nha give duc dim nhac 4 sogn bé sich “Hda am va Giai digu” (Harmonie et Mélodie) a du Tieh 146 Hoa Am truyén thong Trong vi dy duéi day, chung ta quan sat cach thé hién nguyén téc trén dé chuyén diéu ti gigng C-Dur sang As-Dur. Vi dis 266; gidm0,5eung 1/2 én 6 thu rnét chung gisen 0,8 cung ab Em orn \eb 1 1 -9 6 Chung ta thay bac | cua thang am cii d thé nguyén vj thi khi chuyén sang diéu theo 16i Saint - saeens sé thanh bac | cla thang 4m mdi nhuing 6 thé dao 1. 1 ( thang am cil) +> [6 (thang 4m mdi) That ra, I6i chuyén diéu nay tuong ty vdi Idi chuyén diéu bang két tranh bién héa (xem IV.4). 1V.6. Chuyén digu bang cach ding mt loat hgp am cach quang 5 ding Trong phan nhac ly can ban, chiing ta da dé cp dén cdch chuyén diéu nay. Xin nhac lai qua vi du sau: Vi du 267: CT -> FT -> BY + ET own. quang 5D Vi du 268: 97 ——__ cm 2 a * V. CHUYEN DIEU THAT XA: Trong truéng hgp nay, chi c6 thé sti dung 16i chuyén digu gian tiép. Ching ta chia ra hai trudéng h¢p sau: V.1. Thang 4m chinh cé dau (#) & b6 khoa Ky thuat chuyén diéu: Chuyén diéu 147 Ding thie trudng, chuyén vd bac IV nhan tgo dé gidm bét dau #, r6i theo nhing céch chuyén cung binh thudng da biét. Vi du 269: Chuyén diéu ty BM -> B’m GY -> (3") So dé chuyén diéu: Em ——> G—*Cc —— > Fm -——® F7 a’y (1) (khéng dau héa) IV nhan tao (4°) Ching ta con cé thé ding cach chuyén bang gigng dang am (dong cung): BM Fis-Dut. » as-moll = — b-moll (5") chuyén digu gan ( 6") chuyén dieu gan (7*) chinh fa (5°) 6 day, thang am ais-moll chinh la thang am déng cung véi b-moll V.2. Thang 4m chinh cé dau (b) 6 bé khoa Ky thuat chuyén diéu: Ding digu thifc thi, chuyén vé bac V dé logi bot céc dau gidng. Vi. du 270: Chuyén diéu ty Des-Dur sang H-Dur. Ta diing sd chuyén diéu sau day: Bm ————________—___—» BM (By (") Vv ~< F-Dur C-Dur__a-moll &-Dur Fa7 — — (1°) chuyén (khong ddu hoa) (a) digu gan 148 Hoa Am truyén thong BAI TAP VE CHUGNG 12 1, Hay x4c dinh hgp am ba nét_dudi day 1a hop 4m bac may, trong nhimg thang 4m nao? Dung sé La-ma dé ky hiéu cho hgp am. 2. Hay dung hgp am ba nét duéi day nhu mét hgp am ban Ié cho nhiéu chuyén digu thich h¢p. 3. Viét bang sé La Ma so dé cua mot cau chuyén diéu trong mdi truéng hdp sau day. Chi dung h¢p 4m 3 nét: aoge aogces Hgp am ban [é la bac Il cua thang 4m mdi. . Hdp am ban lé Ja bac V ctia thang am chinh. . Chuyén diéu dén thang am mdi, nam trén thang am chinh quang 4 ding. Chuyén diéu dén thang 4m méi, ném trén thang am chinh mét quaing 3 thi. |. Phan tich hoa am cau nhac dudi day cla SCHUMANN . Hay viét sé dé hoa 4m va mau tiét tu cua hoa am eta céu nhac. _ Thanh lap so dé hoa am bing cach thé hign trén 4 be. . Dang mau cau héa am dé thanh lap mét cau mdi khac vdi cau chinh. SCHUMANN * “Album for the Young, op. 68, Nr. 17” Chuyén digu 149 5. Viét hoa am bén bé cho cdc cau nhac cé sd dé nhu sau: a.(c-moll) 2/2 Vi Voi v I to o| Woh ov I b. (Es-Dur) 3/4 IV 1 Wl v Vil oW v ] ¢. (B-Dur) 44 VMI, Vii i CHUONG 13 HOA AM MOT BE CHO SAN I. KHAI NIEM: Muc tigu cudi cing cua viée nghién cuts hoa am khong phai nhdm dat duge kha nang héa am céc giai digu cé sn. Bd that ra chi 18 mot viéc phy cla mén hoa am. Tr nhting trudng hdp riéng biét, nhac si it khi duge yeu edu trang bi hoa am cho mét giai digu cé san. Viec hoa am mét giai digu co sdn phai dude xem nhu’ mot phung tien hén la myc dich. Nhiém vy ca mot bal tap hoa am la Jam r6 net cae nguyén tae dude rut ra tr kinh nghiém thyc té dya tren cdc chal ligu cd san. Dén mot mifc nao dé, chting ta khong nén chi dting lai 6 viec hoa 4m cho mét giai digu cé sain, ma phai cé nhiing but phap bién hoa dé gidi quyét cac van dé duge dat ra vdi tu cach m6t nha soan nhac. rong khi con dang lam vie tren nhiing chung sich nay, ching ta nén nh rang tat ca nhitng bai tap gan nhw la cac giai diéu da cé sén mét cd sé hoa am, Chiing ta chi vige thém thét cdc bé vao, khong phai tim tdi xem mot giai dieu da cho co dude nhuing yéu t6 dé co thé héa 4m hay khéng. Met diéu khac can phai duge higu ré la, dd cho bé Soprano cho sdn la mot giai diéu cda MOZART di ntia, van khong thé cho rang cach hoa am nhu cua tac gia la duy nhat dung, chung ta vin cé thé chon mét Idi sap xép hoa am khac. Khong thé cd mét kigu "bai gidi” cho cacbai tap hdaam dude. Bat cif m6t giai digu nao déu c6 thé ¢é ah trudng hop dé khdo sat: cach chon ha hop 4m cho né. Chiing ta tam chia ¢a hal 1. Hoa am mét déng ca cho san - nghia la voi mét bé Soprano dude cho trudc, dudi dé ching ta dt cdc hgp am thich hgp, trons dé ¢6 mang nét nam 6 bé Soprano. 2, Hea 4m mét bé tram cho sn - nghia la voi mot bé Basso dug cho trudc, chung ta dat tren dé mét hgp am co mang am nam 6 bé Basso. 152 Hoa Am truyén thong il. HOA AM MOT DONG CA CHO SAN: 1.1. Phan tich giai diéu Dé cO dude nhiing hgp am thich hgp, chung ta cdn c6 géng thc hien viéc phn tich héa am cho giai diéu mét céch téi da nhat - nghia 14 dua ra nhiéu Idi viét 6 kha nang duge ding dén nhat, Van dé dau tién déi vdi chung ta do la gipng. Co mét vai giai digu ty ban than khéng ndi ré lén dude nd thude vao bé khéa va diéu thife nao, mae db chting ta gidi han chi dung cdc hgp am ba nét d thé true. Vidu 271: oh . (G-Du) 1 VoMoovVoW fo o¥ ec) (emol| oly Trong vi dy trén day, chi véi mét déng ca, chung ta thdy co 3 Idi hga am trén 3 thang 4m khae nhau. Viée xc dinh bé khéa nao thich hdp nhat tuy thuoc vao két. G day co hai loai két: IV - V (vi du 271 a) va V - | (vi dy 271 b, c). Nét cudi cling cia dong ca d vi dy trén la 4m df trong thang 4m Do Truéng, 4m chil trong thang 4m Sol Trudng, va la trung 4m trong thang am Mi thu. Chang ta loai bé nhiing diéu thifc mang mét hay nhiéu ddu giang vi nét Si trong déng ca la Si 4 nhién, Chung ta cing loai bé nhitng diéu thife mang hai dau thang tr lén vi co nét Do ty nhién trong dong ca. Dong ca trén khong cé nét Fa, vi vay cé thé chon Hoa am mot bé cho sdn 153, ahiing bo khéa c6 déu thang 6 fa hodc khong <6 (fa fy mhién), Trong kiéu hoa am v6i thang 4m e-mol/ (271 c), bgp 4m ba nét cdr am (Vil) duge ding cho not Lad bé Soprano sau hép am bac V da lam 16 nét tinh at cua két hon I6i hea am bang thang am @-Dur (271 b). 1.2, Buéc nhay giai digu a. Khi giai digu chuyén dong cach bac vdi quang Ién (ldn hon quang 3), tot nhat nén ding cing mét hp am dé hoa am cho ca hai not cda quang nay. Vidu 272: ( b. Tuy nhién, néu buéc nhdy én cda giai diéu xay ra vao luc tiét tau hoa am di tir yéu sang manh, ching ta nén thay déi am nén cia cdc hgp am. Noi cach khae, hdp am cuéi 6 nhip trude thudng phai khac hgp am dau 6 nhip sau Vi du 273: (G-Duy | v (G-Dur) | voMW Ww v Gap nhiing truéng hgp nhu trén, chung ta nén sdp xép lai sao cho ding co suf thay 4éi am nén véi bude nhdy 1én ngang qua vach nhip. Véi giai digu va hoa arm nhu trong vi dy 273, ching ta sap xép lai nhu sau: Vidu 274: (G-Dun) v vv 154 Héa Am truyén thong IL3. N6t ngan dai a. Khi dong ca co sy lap lai mét nét nhac nhiéu lan, hodc ngan dai not nhac ay, nén cé sy thay déi hgp am thung xuyén. Néi cach khac, chung ta xem nét lap lai dy nhu nét chung cho cdc h¢p am khac nhau. Vi du 275: 1G-Dup | Mow v MW v b. Di nhién, chung ta cé thé cho giai dieu chuyén déng 8 cae bé khac nhau ma khéng thay di am nén nhiéu lan, nhu thé cé lé thich hdp hdn. Vi du 276: (G-Dur iv v v 11.4. Lua chon hgp 4am a. Sau khi da quyét dinh ding thang 4m nao dé hoa am, chung ta nén cé mét dy kién vé so dé hoa 4m bao gém cac hop 4m /ap lai theo mot chu ky nao dé. Dé dé theo déi, chung ta dung chit sé La Ma dé danh $6 cac hop am sé duge ding dén, Véi mdi nét cla déng ca cho san, chiing ta c6 thé chon ba hgp am 3 nét tudng ting. Nét cho sén co thé 1a 4m nén, 4m 3 hay am 5 cua cdc hgp am do. Ap dung vao déng ca cho san dudi day, chung ta c6 duge 3 so dé hoa am. Hoa am mot bé cho san 155, Vidu 278: (email Sd 46 1 v vou 1b w uo Mt I So dd 2 all fl u MoV vi So dd 3 1 vilov vow MI Yo Ww b. ‘rong 6 nhip cudi cling cla cau nhac trén day, chung ta cé thé Joai bé ngay hdp am bac Vi, va bac IV bdi vi ching ta mudn két thuc cau nhec bang bac V hoac |. Do vige git lai hop 4m bac | (trong so dé I), nén gial két sé la mot giai két chinh thi, vi thé, ching ta phai chon bgp am bac V (trong sé 48 2, 6 nhip thi 5) di trude bac |. Hyp Am bac VI khéng thé la hgp am thay thé idt cho bac V dude vi $8 dita tdi vie kép cdm am, hgp 4m bac ill eting thé, nén trong 6 nhip thi 5, chung ta loai bd h¢p am bae Vil (trong so 44 1, 2} bae fl (sd dé 3) va trong 6 ship thi 4 - so dé 3; 6 nhip thi 2, so dd 2, 3 ching ta ciing bé cac hgp am bac Vil. O 6 nhip thir 2, hgp m bac Il trong so dé 1 dé dua tdi quang 8 song song néu theo sau né [a h¢p 4m am |, vi vay nO cing nén due bé di, Vay sau khi loai bé cde hgp am khéng phi hop nhu nhiing phan lich tren day, déng ca trong vi dy 278 sé cén lai cac so dé hoa am nhu sau: Vi du 279: "emall) So 46 1 vow pf tog Ww Woy oot S38 d62 mow of wok Povo g Sc 63 bop vo WoE vor! Vim dau cau va két cau nén ding hgp am bac 1, vay trong 6 nhijp thy nhét, chung ta giif lai hyp am | (cua sd 46 3). Trong 6 nhip 3, so dé 2 cho ching ta lién két V - VI, day la mét sy thay déi tét tranh lap Iai lien két V - J nbiéu lan, nén ta chgn lin két nay. Trong 6 nhip 4, c& hal hgp am IV va Il déu co thé duge dung dé hoa 4m cho cling mot not cia dong ca. Riéng trong 6 nhip 5, vi dang 3 trong giai két nén chung ta sit dung hop am bac V (sd dé 2, 3) cho a 6 nhip. Voi nhting phan tich tren day, cudi cing ching ta ¢6 két qua bude dau cla vigc hoa am 1a c6 bé Basso nhu sau: Vi du 286: (tremely wv mw wiv thoy Ih) 156 Hea Am truyén thong c. Sau cing, 48 vidt hai be cén lai, ching ta cén dé y dén cac qui luat vé am kép, viée déi thé, tranh nhiing quang 5, quang 8 song song dé co duge cae lien két ém, thuan nhat. Ching ta quan sat vi dy 281 sau day ( da duge them hai bé cén lai vao vi dy 280) Vidu 281: 1.5. Phan chia cau Giai digu cé thé gém nhiéu cau, triv khi no 1a mét cau don gian dung dé thuc tap hoge dude trich ra tt mét doan nhac nao dé. Van dé xac dinh vi tri cla cae giai két thung la dyfa vao mét ché nghi hay diém difng cua déng giai diéu. Vidu 282: ws ot ket als ket chinh cdch Trong mét sé trudng hgp, giai diéu khong dug phan cau mot cach 16 rét ma cé khi gan nhu mg hé; lic dé, nhiém vu caa hoa am 1a lam 16 cach chdm cau bang cach ding cong thiic két - tét nhat 1a két nda - hodc bang cach sdp xép tiét tdu hoa am dé cling cé két héa am. Trong vi dy sau day, mdi thoat nhin chung ta sé dé cham cau tai nét Sol (6 nhip thir 5 cia giai digu) do trudng 46 cua not nay duge kéo dai hdn. Va nhu vay, ching ta sé st dung mot giai két chinh thife tai day. Thye ra, diéu nay khéng thich hgp bang cach chia cau tai 6 nhip thi 4 va trong suét nhip nay ta diing hop am at (D), con nét Sol duge coi nhu ném trong nhip bat dau cla cau thi hai. Vi du 283: fe Goprer papa ae ket mls II.HOA AM VOI BE TRAM CHO SAN: IL1. Khai nigm Bé tram la bé thap nhat cua phan héa am. Mét bé tram cho san thuGng chi gap trong cac bai tap héa am. Trong thyc té, chung ta it gap dip phai hoa 4m trén mét bé tram (Basso) cho sén. Trong cc bai tap hoa am, khi 6 dudi_ cdc nét cba Hoa am mot bé cho sén 157 bé tram cho sin khéng c6 ghi sé A-rap nao, chung ta ty dong higu rang nét cua bé tram dé 14 4m nén cua hoa am bén trén (hop am thé tryc). HL2. Mot vai diém can uu y 1. Khi hoa am voi bé tram cho sn, ching ta can Iuu ¥ tao cho duge mét dong ca uyén chuyén, luu loat. Dé dat dude diéu nay, ching ta nén nhd: a) Bing dé dong ca (bé Soprano) mang qué nhiéu nét nhac ngan dai qua nhiéu 6 nhip. Cac nét ngan dai nay (nét chung) nén dat 6 hai be gitia: b) Néu bé tram la nhting nét nhac ngan dai, lic bay gid co nhiéu thuan Igi dé tao nén mét déng ca chuyén hanh lién tuc. ¢) Nén thuéng xuyén chuyén hanh lién bac hodc véi quang 3. d) Néu mét hdp am dude dung nhiéu ldn, nén thay déi vi tri khac nhau nhiéu hon (vi tri 3, 5, 8) 2. Trong déng ca trén bé trém cho sdn xuat hién nét cam am, phdi uu tién cho chuyén déng tl cam am vé am chi dé dong ca dude !uu loat. Iv. KET LOAN: Nhiing ngi dung dude trinh bay trong chudng nay la mét phan quan trong trong kf thuat héa 4m. Ching ta can nghién ctu ky dé cé dude sy chu déng trong vige dung cae lién két ha 4m. Héa am 1a mét khoa hoc vi cd nhiing luat Ie 1d rang, qui luat nghiém tuc nhung déng théi cing ia mét nghé thuat trong dé su ty do sang tao ctia ngudi nghé si duge tén trong. C6 ngudi da khuyén cde ching ta cla minh (sau khi ném dude cdc qui tuat héa am) Idi nay: "Ban hay quén hét tat cd di va hay tro thanh chinh ban". Diu nay ¢é phan nado hgp ly khi muén ndi dén sif ty do clia nguéi séng tac truéc nhiing luat lé nghiém tuc cua mén héa 4m. 158 Hoa Am trayén thong BAI TAP VE CHUGNG 13 1. Hda 4m cae giai digu bé Soprano sau day bang cach ding céc hgp 4m 3 nét & thé trye. a) a) 2, Thém ba bé trén cho cdc bé Basso dudi day: a CHUONG 14 HOP AM QUANG 7 AT AM I. S@ HINH THANH HGP AM QUANG 7 AT: 1.1. Lich sv hinh thanh Trong mét théi gian dai truée day, hop 4m ba nét da hoan toan dap ting nhiing nhu cau héa am ctia céc nha soan nhac. Nhung vao cuéi théi ky phyc hung va dau thdi ky Baroque, viéc tim kiém mét phudng tién dién dat mdi mang sdc thai cé biét va ¢6 tinh bi kich hon da goi nén sy! mong muén ¢6 mét ngén ngil hda am phat trién réng hon. Ngudi ta bat dau ding réng rai mot hgp am mdi - hgp am quang 7 4t 4m, hay hyp 4m 7 at, ky biéu: V" - gam cé 4 ndt khac nhau ctia thang am. No xudt hién rd rét nhat trong cdc madrigal’ va nhac opera cua Monteverdi® va tac dong manh vao cdc nhac si nhu mét héa 4m cé hiéu qua réng lén. 1.2. Thanh lap 1) Hp am V’duge thanh lap bang cach thém mét quang 3 thit vao hgp am at {ba nét). V + quang 3 thi V’ Vidu 284: am 7 Fa) arn 5 (Re) 4m 3 (Si), rn nda (Sol Tuy nhién, ngudn géc chinh cla hgp 4m V? lai khéng phai tir cach thanh lap nay. Lan dau tién, 4m 7 (nét tao quang 7 thif trén am nén) xuat hién nhu thanh phan cia mét h¢p am duge ding lam nét bac cdu (am lust) nam sau am 5 trong M@t thé loai nhac the xudt hign vao thé ky 14 va duye phat trién mah tai ¥ vao thé ky 16. * Claudio MONTEVERDI (1567-1643) pha soan nhac ngu®i Y, sinh tai Crémone, chét tai Venise 160 Hoa Am truyén thong chuyén déng xuéng. Mét vi du sdm nhat duge thdy trong cae tac phaém cua JOSQUIN PRES*. Vi du 285: JOSQUIN DES PRES - _"Benedicte opera omnia Domine” (a) ( ©} t Lr? (A) (FDu) v ve Be Soprano dién am (am nén cia hgp am bac ¥) 6 vj tri (a). Khi chuyén dong xuéng, né tao thanh hgp am quang 7 d vj tri (b) va dude nhdn manh mot én nua 6 vi tri (c). Nét quang 7 con xuat hién nhu nét ba&c cau (4m lust) d bé Alto, vi tri (d), Do cach chuyén déng lién bac xudng nhy thé, su xudt hién 4m quang 7 tro nén bét cang thang va gidm duge tinh nghich 4m cia nd. 2) Trong vi du duéi day, ching ta théy mac dui gitt vai tro nét tao thanh hdp 4m quang 7 nhung am 7 van mang nhiau tinh giai digu hdn, 6 day, né duge sur dung nhu mét nét treo. nét treo. (CDu) | 1.3. Chiéu chuyén déng cua cac Am 1) Gitta am 7 am nén Tinh nghich 4m gite am nén va 4m 7 tao nén mot sy cang thang, duge gidm bet di khi am quang 7 chuyén d6ng lién bac xuéng 4m quang 6. Sana sown nhac da dm vi dai ngutti Phiip, sinh vio khodng mim 1449 wi Beaurevoir, chét tai Condé-sur- VEscaut nam 1521, Ong 43 dé lai mt lugng Ge phim dim nhac 45 86 gdm 22 b6 di (missa) vii cho 5, 6.7 giong; 129 kbc motel, ea vin (hymne) vd Thanh vinh {psalme), 86 nhac phim agai tn gido. Hop am quang 7 4t am 161 Vi du 287: am? am 6 2) Gita am 7 va am 3 Gita 4m 7 va 4m 3 cing tao nén sy cang thang Idn hdn do cd quang 4 tang hoae 5 gidm tuy theo vi tri cdc am ("ma quy trong 4m nhac” - diabolus in musica). Vidu 288: Quang nay thudng ¢é khuynh huéng chuyén déng theo hudng day xa ra I 4.4 tang Qbgir Bay ra xa Keo lei gén Do nhiing dac tinh chuyén dong trén day, hgp 4m 7 at mang nhiéu nang ic tao nén céu tric hgp 4m, va duge xem nh ia hgp am nang dong nhat. I. GIAI QUYET HOP AM V7: 11.1. Giai quyét binh thuéng 1) Théng thudng, hop am V7 duge gidi quyét vé hdp 4m I ( bac I thé trye), yéi cac am chuyén déng nhu sau: + Am 7: Chuyén dong lién bac xuéng 4m 3 cua hgp am |. + Am 3: Chuyén dong lén am chi cla hgp am I, + Am 5: C6 khuynh hung di xuéng (thudng di lién bac vé am cht). Vidu 290: Hop am V7 0 céc ui trt khac nhau vdi gidi quy@t ué hap am! ami 4m7 ém7 ama? dm (CD) v, \ v. 162 Hoa Am truyén thong Qua vi dy trén chung ta nhan thay Agp 4m V7 (vai di cac thanh phan) khi chuyén déng theo qui tac da néu sé duge gidi quyét vé hop Am bac | thigu am 5. 2) V6i mét hgp 4m V7 thiéu mét thanh phan nao do, khuynh hudng gidi quyét lai thud@ng dua vé hyp am bac j du. du 291: Vv. I (teu den 5) (au) Ngoai Jé, néu 4m cua hgp am V! (ttc nét cam am cia am giai dang khdo sat) nim d bé Alto hoac Tenore, chting ta cé thé cho chuyén déng cach bac xuéng dm 5 cla hdp am bac [ dé c6 hgp am | da. Vi du 292: (CDej ' @ v, H {cdm én ndmn d bé Tencre) (cdm am nim d be Alto} 3) Trong truéng hgp hgp am quang 7 at 4m giai quyét vé hop am ! d thé dao mét ¢ Ig), ching ta can tuu y: + Am 7 khéng thé gidi quyét binh thudng vi sé chiu anh hudng cia quang 8 thuan vé am bac Il (mac du cé be trén lién bac). No thu’ng chuyén dong lén dén am 5 cua hgp 4m 16. Nhu vay sé cé quang 5 thuan va roi vao cae gidi quyét khdng ding déi véi trudng hép mot quang 5 giam (xem vi dy 289, muc 1.3 - quang 5 gidm thuéng cé khuynh huéng chuyén déng kéo lai gan). Trong vi du dudi day, gitta 2 be Soprano va Alto la mét chuyén dong quang 5 gidm vé quang 5 dung (day ra xa) (xem vi dy 293 a). Tri phi, quang nay xudt hién 3 thé dao cia nd dé thanh mét quang 4 tng, thi lai ding vdi cach gidi quyét binh thuéng (quang 4 tang c6 khuynh huéng chuyén dong day ra xa - xem Vi dy 286 va Vi dy 293 b). Hop am quang 7 at am 163 Vi dy 293: ( Four 's % \5 « Cach gidi quyét nay khong phai Ja khéng phd bién, n6 duige xem nh la mét bién thé cua cach gidi quyét binh thuéng 11.2. Giai quyét bat thudng Cac trudng hgp giai quyét hop am V’ vé cde bac khae ngoai hgp 4m bac |, déu dude xem 14 gidi quyét bal thuong 1.2.1. Giai quyét vé hop am bac I Hep am bac fi gan giéng véi hp am Vom vé thanh phan cau tao, nd tring véi truding h¢ép hdp am Vom bé am nén ( Von) (xem chudng 16, "H¢p am quang 9 Trung thiéu"). Vi dy 294: (Dur) tt Vy vg Vi vay khi gidi quyét V? vé Il, tac dung s@ yéu 6t. Lue do hep 4m Vv? gan hu 18 hép am chung ctia ll va Vom. Trong vi dy sau day. dé tranh tinh yéu dt va lam néi bat lien két hon, tac gid sti dung them quang 7 én hgp 4m Ii. Vi dy 295: BRAHMS. - “Intermezzo, op. 76, Nr. 3" (ase) vy ly Thong thudng, cdc nhac si hay cho nét quang 7 (cha hop am V’) tang [én nifa cung dé bién hop am bac I! ted thanh hop am at (V) cue bac V va stt dung hep am méi nay 6 dang thiéu am nén (ky bigu Vv). 164 Hoa Am truyén thong Cong thife thuéng gap: v7____» V cila ( V) Thay vi dung lién két: V’ -> Il Vi du 296: MOZART : “Sonata K, 533” Allegro P a! (C-Dur}lg vy “G cia V 1.2.2, Gidi quyét vé hop am béc Il Cac hop am trén bac Il cba thang am cé khuynh hudng it doc lap khi duge lian két véi hgp am at 4m. Trong thang am trudng, lién két V7 - Ill tao che ngudi nghe cam gidc vé nét ngoai hgp 4m V" hon la vide gidi quyét am 7 (vi du 297a). Trong thang 4m thif, nguéi ta it ding céch gidi quyét V" - lll nay (vs dy 297b). Vi du 297: “ all Vp il VD i a Déi khi, am 3 hoac am 7, tham chi ngay c am nén (cua hgp am V’) dude bién déi bang cach mang thém cac dau héa dé tré thanh thanh phan cla mot hop arn mdi, tao them mét cam gidc méi la. Hop am méi nay thudng [a V" cua VI. Céng thifc thuéng gap: V7) ———-® V" cia (VI) thay vi: v7 -> I Vi du 298: BEETHOVEN _- "Quartet, op. 18, No 1" ss

You might also like