Giáo Trình Hòa Âm NG D NG

GIO TRNH HA M NG DNG
GIO TRNH
HA M NG DNG
(Sch dng cho cc trng Cao ng s phm)
Tc gi: HONG HOA
LI NI U
i vi tc phm m nhc. c bit l cc tc phm nhc n ho m

(ha thanh) l mt trong nhng phng tin biu hin rt quan trng mt yu
t cu thnh. mt b phn khng th thiu trong tng th m nhc, nht l m
nhc thi nay.
Khng th ch c nhng sng tc mt b cho bt c th loi m nhc

no, v ho m bin i khng ngng to nn mu sc ph hp vi s
pht trin ca ni dung t duy hnh tng trong ngh thut m nhc. Chnh
n to ra ng lc bin ho giai iu, lm cho giai iu c nhiu sc thi vi
cm xc khc nhau nht; ng thi t m thm m hng, lm tng sc
biu hin khin tc phm tr nn su sc vi n tng mi. c bit, ho m
cn l mt yu t v cng quan trng tham gia trong vic nh hnh nn cu
trc tc phm.
C th ni, ho m gi mt vai tr trng yu trong qu trnh tin trin

m nhc. Khng nhng th, n cn ni ln s tm ti cng nh th gii quan
v tr thnh bt php ring ca tng trng phi cho ti tng tc gi.
Chnh v vy, ho m l mt mn kin thc m nhc c bn bt buc,

khng th thiu trong chng trnh o to chnh quy ca cc nhc vin hoc
cc trng c khoa m nhc trn th gii.
Gio trnh Ho m ng dng c bin son theo chng trnh o

to gio vin trung hc c s ngnh cao ng s phm m nhc do B Gio
dc v o to ban hnh.
Gio trnh gm 5 chng, chia thnh hai hc phn:
+ Hc phn th nht (Chng I - III) vi 04 n v hc trnh, nhm gip

hc vin hiu r cu trc ca hp m trong cc loi iu thc trng, th (t
nhin v ho thanh); nm vng cc nguyn l kt hp gia cc hp m trong
iu thc, phi ho m cho giai iu n gin theo nhng nguyn tc hc.
+ Hc phn th hai (Chng IV V) vi 02 n v hc trnh, gii thiu

cch xy dng hp m v phi ha m cho giai iu trn thang 5 m, gii
thiu mt s m hnh m v cch ng dng vo thc tin...
B cc sch cng c bin son li theo mt h thng i t cc hp

m ba chnh, hp m ba ph sang cc hp m nghch, nh hp m by, hp
m chn... ch khng theo trnh t nh cc sch gio khoa c.
y chnh l mt trong nhng nt mi ca sch so vi cc sch gio

khoa ho m c xut bn t trc ti nay.
c bit, mi bi ging trong go trnh u c phn phn tch ho m

v bi tp phi thc hnh. Phn phn tch ho m l dn chng c th minh
ho cho phn l thuyt. S lin h cht ch. trc tip vi tc phm m nhc,
gip hc nn nhn ra nhng thay i v mu sc, s phong ph v sinh ng
ca cc quy lut ha m thng qua tc phm thc t, ngoi nhng bi tp k
nng.
Cn cc bi phi thc hnh, s lun ch l nhng gi v mt trong

nhng cch phi hp l, hc vin thy r hn cc nguyn tc tin hnh b,
cch pht trin ho m...
Hc phn th nht l phn l thuyt cn bn. mang tnh then cht ca

mn hc (Vi ho m c in l c s cho m nhc c iu tnh), nn c s
trnh by ht sc k lng. C th thy, ho m thng da vo giai iu
thuc cc iu thc trng hoc th v mi m trong s c nhng cng
nng tng ng. Cc bi lp phi ng dng sau mi phn l thuyt u l
nhng giai iu mang tnh hp xng, cho nn vic phi b c lm chi
tit n tng m. Nhng m nhc trong thc t (nht l m nhc hin hnh)
thng c vit theo phong cch ch iu (ngha l c mt giai iu chinh),
do , ho m lc ny ch mang chc nng ca phn m c tnh cht lm
nn. V th, cc giai iu khi khng th hp xng ho, th khng nn p
dng cch phi b chi tit nh cc bi lp k nng. Cng vi l m sch c
a ra mt cch phi t do, thong hn cho cc giai iu loi ny, nhm p
ng thc t. Vi cch phi mi, buc phi c s la chn cng nng hp l
cho vi ba m hay vi ba nhp, thm ch cho c tuyn giai iu, thay v cho
tng m mt.
Tuy nhin, vi nhng giai iu mang tnh hp xng hoc c th hp

xng ho c, th vn p dng cch phi chi tit nh hng dn v
iu ny cn tu thuc vo cc giai iu c th.
khc phc tnh trng dy ho m mang tnh l thuyt kh cng lu

nay, i vi cc bi tp phn tch cn c th hin qua phn n ca gio
vin v nhng bi tp ny cng ch l tham kho. Gio vin c th tm
nhng trch on tc phm tng t khc, va ph hp vi tay n, li va
p ng c bi ging. C nh vy, gi hc mi thc s phong ph, sinh
ng, t hiu qu.
i vi hc vin, hc tt mn ho m, ngoi vic buc phi lm cc

bi tp phn tch v phi ng dng sau mi bi ging, th cng nn cc bi
tp ny c vang ln qua phn n (piano hoc organ) do chnh hc vin
thc hin. t nht, hc vin c th t n phn bi lp phi b ca mnh, t
cm nhn s chuyn i mu sc ca ha m, cng nh sc ht dn ca
cng nng m mnh s dng trong bi tp. Nhng m thanh thc t s gy
n tng v to hng th cho hc vin trong qu trnh hc tp mn ho m.
Gio trnh ny c dng cho chng trnh chuyn mn 2, sau khi

hc xong mn l thuyt m nhc c bn - l iu kin tin quyt hc mn
ho m.
Mi bi trong gio trnh l mt ni dung ring, nhng cng mt chng

cng c nhng s lin quan nht nh. Do di ngn ca tng bi khng th
theo cng mt khun mu, nn qu trnh ging dy, gio vin c th linh hot,
uyn chuyn dung ho cho ph hp vi mt s tit nht nh. Chc chn,
iu ny s khng lm nh hng ti yu cu ca chng trnh.
c bit, cc bi tp phi thc hnh, phn tch ho m ti lp, c th

gim nh (rt ngn li), hc vin s t hon thin nt qua phn luyn tp
nh. Cc bi tp phi cng c th ch t cng nng cho tng m, m khng
cn i qu k i vi cch tin hnh b. Hy ly s dn dt cng nng lm
trng sau khi hc, hc vin c th d dng nhanh chng t c hp m
thch hp vo giai iu sn c.
Cc tn tc gi, tc phm nc ngoi, c bit l thut ng m nhc

c dng trong sch u l loi ph bin, v ang c dng ti Vit
Nam, c th tra cu trong cc cun thut ng m nhc hoc sch Lch s m
nhc xut bn.
Gio trnh Ha m ng dng l s c kt kinh nghim ca nhiu nm

ging dy, kt hp vi s tham kho nhiu ti liu, sch gio khoa ho m
c ti Vit Nam. Mc d vic bin son c nhiu c gng nhng chc chn
khng th trnh khi nhng thiu st. Rt mong c s gp ca cc bn
ng nghip, cun sch c hon thin hn trong nhng ln ti bn sau.
Tc gi
Chng 1. TM HIU HO M TRONG TC PHM M NHC.

NHNG KHI NIM V CHNG M, HP M TRONG HO M
BN B. NGUYN TC KT HP CC HP M BA CHNH T -
S - D V CCH PHI B
M U:
Trong m nhc nhiu b, c bit l m nhc ch iu; ho m l s

kt hp cc m thanh cng vang ln mt lc v s tip din ca nhng li kt
hp . Mn Ho m l mn hc nghin cu cu to ca hp m v quy lut
ni tip ca nhng hp m.
MC TIU:
Chng I trong gio trnh "Ho m ng dng" gip sinh vin nm vng
mt s vn c bn sau:
- Hiu r cu trc ca hp m.
- Nguyn l kt hp cc hp m ba chnh: T - S - D (th gc hay nguyn

v)
- p dng s thay i v tr m khi nhc li cng nng (T-T; S-S; D-D)
- Gii quyt bc nhy ca cc m ba.
- Phi ho m cho giai iu hoc b trm bng cc hp m ba chnh T-

S- D (th gc)
1.1. Vi nt s lc v m nhc nhiu b qua cc tc phm
Tc phm m nhc c th trnh by di hnh thc mt b hoc nhiu

b. m nhc mt b thng gp nhng bn ca khc vi mt tuyn giai iu
chnh, gi l nhc n m hay cn gi l nhc n iu (Monodie)
Nhc nhiu b thng thy trong cc bn hp xng hoc cc tc

phm nhc n, vi hai loi ch yu, l: m nhc phc iu v m nhc
ch iu.
m nhc phc iu (polyphonie): l s hp tu ca nhiu b giai iu,

m mi b trong u mang tnh c lp v c s biu hin ring bit. c
tnh ca loi m nhc ny l giai iu ca tt c cc b u quan trng nh
nhau, trong mi b u c th lnh nhim v giai iu chnh (nu cn). Tnh
c lp ca tng b to nn s a dng cho giai iu v s lin kt gia cc
b to nn ha m cho tc phm.
Nhn chung, phc iu l mt th php biu hin, c vai tr to ln trong

s pht trin m nhc ca nhiu tc phm ch iu cng nh phc iu
thun tu. nh cao ca ngh thut phc iu vi nhng nim lut cht ch
ca n chnh l hnh thc Fuga.
m nhc ch iu (Homophonie): cng l loi m nhc nhiu b, nhng
trong c mt b, thng l b trn cng, gi vai tr l giai iu chnh, cn
nhng b khc tham gia vi nhim v lm nn, gi l phn m.
Tuy nhin, trong loi m nhc ny, hnh thc thng thy l dng trnh
by thnh hai phn r rt: l nt giai iu chnh linh hn ca bn nhc -
v phn m mang chc nng ho m (do hp m hoc hp m c m
hnh ho to thnh).
Phn m l dng nhng hp m.
Phn m l dng ho m m hnh ho.
Bn cnh , cng c nhng tc phm theo phong cch ch iu, c

th phn thnh ba nhn t tng i r rng: giai iu (b cao nht), b trm
(b thp nht) v phn ho m cc b gia, lm cho m nhc c dy
dn hn.
Nh vy, ho m t n khng mang y ngha ca hnh tng

ngh thut, m phi t n trong tng th ca tc phm m nhc cng vi s
thng nht lin tc ca nhiu phng tin din t khc, nh giai iu, tit tu,
m sc, cng v.v.... Do , ta thy ho m trc ht ph thuc vo giai
iu - bi giai iu l nhn t c bn ca ngn ng m nhc. V ngc li,
ho m cng nh hng rt ln n tnh truyn cm ca giai iu. N cng
c giai iu vi mt mu sc mi, nng tc phm ln mt bnh din cao
hn, c hiu qu hp dn, li cun hn, khc hn khi ch c nt giai iu
mang vai tr ch o m thiu i phn ho m lm nn h tr.
Nhn chung, ho m l mt trong nhng yu t v cng quan trng,

nhiu khi cn hn c giai iu v tit tu trong vic khc ha hnh tng ngh
thut i vi tc phm m nhc. N khng ch to ra mu sc m cn gip
phn nh ranh gii gia cc cu, on, gp phn nh hnh nn cu trc tc
phm.
1.2. Nhng khi nim c bn v ha m - hp m
1.2.1. Chng m - hp m - ho m
* Chng m: l s kt hp ca nhng m bt k no vang ln cng
mt lc.
* Hp m: l chng m khng di ba m, khc nhau v cao , c

sp xp theo trt t qung ba.
Trt t qung ba c th thay i, khi o v tr ca cc m trong v

cc chng m ny vn c xem l nhng hp m.
* Ho m: l s kt hp ca cc m thnh chng m v s lin h ni

tip nhau c quy lut ca cc chng m . Ni tm li, ho m l mn hc
nghin cu v s cu to v ni tip ca cc hp m theo mt quy lut nht
nh.
1.2.2. Cc loi hp m v tn gi ca chng
* Hp m s dng trong ho m, thng c ba loi ch yu, l:

hp m ba, hp m by v hp m chn.
Tn cc m trong hp m (H): tnh t m thp nht l m 1, cc m

tip theo l m 3, 5, 7, 9 (t m 3 c gi tn theo qung hp thnh, gia
m 1 v m ). Tn gi cc m khng thay i, d chng v tr no trong
hp m.
* Hp m gc l cc th o ca chng:
Cc hp m u c th trnh by di hnh thc gc hay o. Trong

hnh thc gc, mi m u xp trn m gc (m 1) ca chng. Nhng m ny
c th bt c v tr no, khng theo trt t qung 3.
Trong hnh thc o, m di cng (m lm nn) l bt k m no (tr

m gc).
Ring hp m 9 khng dng th o (v t s dng).
- Hp m ba (H3) c hai th o gi l hp m su (H6) v hp m

su bn (H64).
- Hp m by (H7) c ba th o: gi l hp m su nm (H65), hp
m bn ba (H43) v hp m hai (H2)
1.2.3. Nhng m ngoi hp m
Khi nim chung: trong m nhc, mi m ca giai iu c th l m

thuc hp m hay ngoi hp m, tu theo quan h ca n vi hp m vang
ln cng mt lc.
Nhng hnh thc khc nhau ca cc m ngoi hp m:
* m thu (th): l m ni lin bc - trn hay di - gia hai m cng

cao , thng nm phch yu.
* m lt (l): l m ni tip lin bc i ln hoc i xung chen gia hai

m khc cao v thng phch yu.
* m sm (s): l m thuc hp m sau, nhng xut hin trc phch

yu.
* m mun (m): l m thng phch mnh ca hp m trc, ngn

sang hp sau v gii quyt phch yu hn.
1.2.4. Tm hiu hp m trong tc phm
Hp m trong tc phm c th n thun l nhng hp m ct dc,

cha m hnh ho c th gc ln th o.
Trong khc nhc, cc hp m c s dng nh sau:
+ Nhp 1 v 3 l hp m 3 gc: mi son
+ Nhp 2 l hp m 2: pha la r
+ Nhp 4 l hp m 7: si r pha la
C tc phm li s dng nhng hp m m hnh ho ph hp

vi ni dung. Dng ny ta phi gom nt thuc hp m, mi xc nh c
l loi hp m g, th gc hay o?
C th thy cc hp m c m hnh ho trong khc nhc nh

sau: + Nhp 1 l H 3: mi son si
+ Nhp 2 l H 43 (m 5 lm nn): pha si la r
+ Nhp 3 gm H 3 mi son si v H 6 r pha si (m 3 lm nn)

+ Nhp 4 l hai H 3 mi son si v si r pha
* V cch phn tch hp m s ni k trong mc 1.3.3
1.3. S sp xp hp m trong ha m bn b. H thng chc nng

ca hp m ba chnh.
1.3.1. Ho m bn b
* Khi nim: trong tc phm m nhc, cc hp m thng c trnh

by di hnh thc bn b, thch ng t nhin vi s phn chia ging ht
thnh 4 loi (theo li hp xng): n cao (Soprano), n trm (Alto), nam cao
(Tenor), nam trm (Basse); bn b c trnh by theo th t sau trn hai
khung nhc:
* Tng i m: trong ho m bn b, hp m ba phi tng i mt

trong cc m ca n v thng l m 1 (trng hp tng i cc m khc s
cp sau)
* V tr giai iu ca hp m: m ca hp m nm b trn cng

(Soprano), xc nh v tr giai iu ca hp m. Mi hp m ba, u c th
sp xp vi 3 v tr giai iu khc nhau: l m 1, m 3 hoc m 5 ca hp m.
* Cch sp xp hp m 3: hp m ba c th xp hp hay xp rng

trong ho m bn b.
a. Xp hp: l khi 3 b trn ch cch nhau t qung 4 tr li (tnh t b

Tenor n Soprano).
b. Xp rng: l khi 3 b trn cch nhau t qung 5 ti ti a l qung 8.
Trong khi xp rng hay hp, b Bass v b Tenor c th cch nhau bt

k qung no t ng m n hai qung 8.
V d xp rng hay hp u khng c cho b, ngha l: b thp

li trn b cao (nh Alto cao hn Soprano hay Tenor cao hn Alto chng
hn).
1.3.2. H thng chc nng hp m ba chnh T - S - D:
* Chc nng ca hp m trong iu thc:

V phng din ho m, iu thc l h thng cc hp m c quan h
ln nhau v quy t li li sc ht v hp m ba ch. Trong h thng ny, mi
hp m u c vai tr ring, th hin tnh cht ca chng nh cng thng -
bt n nh - du - n nh... v cn gi l tnh chc nng ca hp m trong
iu thc.
* Hp m ba chnh T, S, D
Hp m ba trn cc bc I, IV, V c gi l cc hp m ba chnh, v

chng phn nh tnh cht ca iu thc. Trong iu trng t nhin chng l
nhng hp m ba trng, cn trong iu th t nhin, chng l nhng hp
m ba th.
Hp m ba trn bc I gi l hp m ch, tnh cht n nh nht, v l

trung tm ca iu thc.
K hiu: T, t (Tonique).
Hp m ba trn bc V gi l hp m t. Hp m trc tip hng v

ch, ph thuc vo ch do tnh cht cng thng, khng n nh nht.
K hiu: D, d (Dominante)
Hp m ba trn bc IV gi l hp m h t. Hp m ny ph thuc vo
hp m ch thng qua hp m t, do tnh cht cng thng, khng n nh
gim bt.
K hiu: S, s (Sous - dominante)
Ch : iu thc thng dng trong ho m c in l trng t nhin

v th ho m. Hp m ba chnh trong iu trng k hiu bng ch in hoa T
S - D v trong iu th ho m k hiu ch thng cho t v s ring hp m
t vn k hiu D in hoa (v l hp m 3 trng).
* Vng ho m.
Vng ho m gm hp m ca c ba chc nng gi l vng ho m

y . Trong vng ny, c s ht dn mnh m t cc chc nng khng n
nh v ch, cng c ch: T S - D - T
Ngoi ra, cng c nhng vng ho m ch gm hai chc nng nh: T -
S; T - D; S - D; S T; D T.
Ring hp m D khng ni tip sang S, v tri vi quy lut ht dn trong

iu thc, gi l ngc cng nng. Nh vy, cng thc ni tip ho m v c
bn c biu th bng s n gin sau:
1.3.3. Hng dn phn tch ha m:
phn tch ho m trong tc phm, cn ch n s vn ng,

hng pht trin ca ho m ni chung. Cng cn bit, mi hp m u c
mi quan h vi cc hp m ng trc v sau n trong tin trnh vn ng
chung y.
Mun xc nh c cc hp m mt cch chnh xc, nn xem xt

nhiu mt nh: giai iu, cc m ngoi hp m, cc m hnh m, tc ca
bn nhc (hay khc nhc)... Tuy nhin, thng sau mi phn l thuyt l phn
bi tp phn tch - chng c mt s lin quan nht nh. V vy, d c nhng
vn v ho m mi xut hin cng d nhn ra.
c bit, khi phn tch, nn ch ti cc hp m m hnh ha; cc

loi nhp, nu khng s qu chi tit, s lm ri chc nng ho m. Chng
hn, nhp , hp m c tch ri gia b trm v cc m khc trong ,
th vn ch tnh chc nng theo nt trm u phch
Ha m l mt ngh thut khng th c s chnh xc v st sao nh

ton hc. Mi nguyn l v quy tc ch cht ch i vi cc bi tp k nng.
Cn trong tc phm l c mt s phong ph v a dng. Nn khi phn tch
phi ht sc uyn chuyn, c th tm ra quy lut chung, cng nh cc hp
m va c s chnh xc li va logic. Khng nn ly quy tc lm bi tp
lm thc o cho phn phn tch ha m trong tc phm. iu ny s gy
kh khn v kt qu s khng chnh xc.
C mt s m hoc hp m c bit xut hin sm, nhng li cp

sau nhng phn l thuyt k tip s c ng khung vung... hoc du
hoa th. l nhng m v hp m trc mt tm thi cha cn phn tch.
Cc kt qu sau khi phn tch nn ghi chp theo h thng sau:
+ Vch s nhp tng ng vi s nhp ca bi tp phn tch ra giy v

nh s th t cho mi .
+ Ghi r ging iu (trng hoc th) ln pha trn nhp u bi

phn tch.
+ Ghi cng nng v cc th o c th ca hp m.
+ Nu c yu cu chi tit cn ghi (vn tt), th gio vin phi c ch dn

c th. Chng hn, nu cu trc ca hp m, v tr ca giai iu, cch sp
xp; cc vng kt hay nhng nhn xt khc...
Hoc mt cch n gin, c th ghi trc tip cc kt qu vo bi tp

phn tch (Th d - TD - 24).
Sau khi vit kt qu, c th nhn xt: cc chc nng c bn t - s - D - t

c s dng trong khc nhc gip khng nh iu thc v cng c m ch.
Bn nhp u l vng ho m t - s - D ta nh mt cu hi, th bn nhp cui
vng ho m sII6 - D - t c th xem nh mt li p. Tnh cht khng nh,
bo hiu mt s kt thc trn vn bi sc ht t nhin gia cc chc nng
khng n nh v n nh trong iu thc. (Hp m sII6 s cp k chng
sau).
1.4. Cch ni tip cc hp m ba chnh
1.4.1. Nhng khi nim v cch tin hnh b
* Khi nim: S ni tip cht ch cc hp m theo mt nguyn tc

nht nh, c pht sinh t thc tin ngh thut. C s ca mi s ni tip
u t cch tin hnh b, hay chuyn ng ca cc b, di nhiu hnh thc
khc nhau m ra.
Mi b u c nhng chuyn ng ring bit theo cc bc ln hay

bc nhy.
+ Bc ln: l khi b i t qung 3 tr li (cn gi l bnh n}
+ Bc nhy: l khi b i t qung 4 tr ln (ti a l qung 8)

Trong cc bi tp ti y, tr bc nhy qung 4, qung 5 b trm l
cc bc nhy chc nng, tnh theo m gc ca hp m nh T - D: T - S th
ba b cn li khng dng bc nhy (cc bc nhy s hc nhng phn
sau).
* Cc hnh thc tin hnh b: thng theo 3 hnh thc: cng hng,
ngc hng v chch hng (l s chuyn ng chung ca tng cp b)
- Cng hng: l khi cc b cng i ln hay i xung. Nu khong cch

gia cc b c gi nguyn biu hin qua mt qung c nh no , gi l
chuyn ng song song - mt bin dng c bit ca chuyn ng cng
hng.
Ngc hng: l chuyn ng ca mt b i ln cn b kia i xung

hay ngc li.
Chch hng: khi mt b ng yn hoc ngn di, b kia c th i ln

hay i xung.
Trong ho m bn b, to s cn bng s c su cp b kt hp
hn hp cc hnh thc chuyn ng ni trn.
1.4.2. Phng php ni tip cc hp m ba chnh
* Tng quan gia cc hp m - m chung
Tng quan gia cc hp m l khong cch gia cc m gc ca

chng. C ba loi tng quan chnh:
- Tng quan qung hai: khng c m chung, i din l cc hp m

ba: S - D
Tng quan qung 4 5: c mt m chung, i din l cc hp m ba:

T D; T - S.
Tuy nhin, mi tng quan gia T - D v T - S c gi l tng quan

4 - 5 khng ch do khong cch gia cc m gc ca chng, m cn bi s
o qung ca cc m ny trong qu trnh tin hnh b.
Tng quan qung 3: c hai m chung.

* Cch ni tip cc hp m ba chnh T - S - D
Hp m ba chnh c th ni tip bng hai cch: ho m hoc giai iu.
a. Ni tip theo li ha m: l li ni tip m cc m chung lun cng

b (dnh cho cc hp m c m chung) nh. T - D; T - S. Cch tin hnh b
nh sau:
+ B trm c th i qung 4 hoc qung 5 (khng bt buc phi i

qung no).
+ m chung gi nguyn cng b (ng yn).
+ m cn li bnh n tin vo cc m ca hp m th hai.
b. Ni tip theo li giai iu: l li ni tip m mi b u chuyn ng,

khng c b no ng yn. Cch ny ch yu dng cho cc hp m khng
c m chung nh S v D. Mc du vy, cc hp m c m chung nh T S;
T - D cng c th p dng li ni tip ny. Sau y l cch tin hnh b:
+ B trm phi i qung 4 (cm qung 5) khi t T D; T S v i

qung 2 (cm qung 7) khi S D.
+ Ba b trn i ngc hng b trm, bnh n tin vo m ln cn ca

hp m th hai.
1.5. Phi hp m cho giai iu bng hp m ba chnh
Phi ho m vo giai iu cho sn, ngha l, trn c s ca mt b

cho vit thnh bn b ho m, c s ni tip cht ch, ng nguyn tc v
hp l vi cc hp m t cho tng m ca b.
1.5.1. Phi ho m cho giai iu
Khi phi ho m cho giai iu cn phi tin hnh mt s bc sau:
a. Xc nh ging (iu tnh) ca giai iu cho. Sau , nghin cu

xem tng m ca giai iu l m 1, 3 hay 5 thuc cc chc nng no (T - S -
D): ri ghi k hiu cng nng cho cc m . Vi nhng m c th phi bng
hai chc nng, phi la chn cho ph hp, ngha l nhn trc c cc tin
hnh trnh cc li khng c php nh ngc cng nng D - S hoc tin
hnh b kh khn, sai nguyn tc...
b. M bi v kt thc thng phi l hp m ch to s n nh cn

thit.
Tuy nhin, nu giai iu c phch ly th c th dng hp m t (t

khi bng h t), v sau phch ly vn phi l hp m ch.
c. Khng nn nhc li hp m dng phch yu chuyn sang

phch mnh tip theo. K c trong loi nhp phc, phch tng i mnh
cng khng c nhc li cng nng ca phch yu ng trc n lm nh
hng n "mch p" ca ho m
d. Cc mt xch ni tip gia cc hp m t u n cui bi, phi kt

hp cht ch v ng nguyn tc. Ch bc i ca giai iu la chn li
ni tip cho ph hp.
e. Ring b trm c th tin hnh rng trong phm vi hn mt qung 8

(c khi ti 2 qung 8) theo hnh ln sng xen k gia cc bc i hng ln
v xung. Khi nhc li hp m c th nhy qung 8.
37 Hng chuyn ng ca b trm:
Chuyn ng theo bc nhy vn l c tnh ca b trm. Tuy nhin,

vi cc bc nhy hai qung 4 v hai qung 5 lin hng u phi trnh:
1.5.2. Hng dn thc hnh
Sau khi xem xt du ho biu v cch tin hnh ca iu (c bit l

m kt thc) ta xc nh giai iu cho thuc ging la th. Tip n l
nghin cu k tng m t cc cng nng cho ph hp.
C th d dng nhn thy, m m bi l m 3 thuc hp m t. Cn

m th 2 - m Si - l m 5 ca hp m D.
Trong nhp th 2, m La s c hai kh nng: hoc l m 1 ca t v cng

c th l m 5 ca s. Nhng ta thy m trc dng cng nng D, vy
khng th t hp m s cho m ny c, v s ngc cng nng, nn t
l hp l nht.
m Si th t l m ca hp m D nn m tip theo chc chn phi

l m 3 ca t. Vy m R sau chnh l m 1 ca s, nh vy rt ph hp
vi cng thc chung: sau hp m n nh s l hp m khng n nh.
Trong nhp th 5, c m v La. C hai m u c th phi bng

chc nng t. Tuy nhin, nu m phi bng cng nng t th m La k
nn phi bng s u nhp 6 m Son # s t cng nng D v m La tip
theo li tr v t. S nt tip mch lc cc chc nng c bn t - s - D - t c
gi l vng ni tip chc nng. N ging nh s xoay quanh trung tm iu
thc:
Nhp th 7, m Si t hp m D v m La kt thc giai iu chc chn

l hp m ch. Vi vng ho m D - t cui bi, mt ln na iu la th li
c khng nh v cng c.
Vy ta c s cng nng ca giai iu trn nh sau:
S ny cng l cch t hp m c tnh ng dng mau l.
Cn vic trin khai phi b s nh sau:
u tin l phi la chn cch sp xp v li ni tip ph hp thun

tin cho nhng mt xch tip theo. Hp m th nht c th xp rng hay hp
l ty , min sao bc i sau c d dng. Chng hn, t hai hp m t
- D m bi c th dng cch sp xp rng v ni tip theo li ho m: c m
chung gi nguyn b Alto:
T hp m D sang t (nhp 2) nn chn li ni tip giai iu v nu ni

tip theo li ho m b Tenor buc phi nhy. Nn khi i sang ni tip li giai
iu s thy cc b tin hnh d dng, thun li hn:
C tip tc theo phng n nh ta ln lt kt hp cc mt xch

cho ti m kt thc. Vic phi ha m bng hp m ba chnh hon tt.
Cng vi giai iu trn, c th dng cch sp xp hp t hp m m
bi, ri la cho cc li ni tip ph hp trin khai, ta s c mt phng
n phi hp l khc.
* Ch : Khi cc b ng yn hay ko di t phch mnh, c th gp li

thnh m ngn di cho thong nh b Tenor nhp 1; 3 v Alto nhp 6.
p ng nhu cu thc tin, ngoi nhng bi tp k nng n thun,

s c thm cch phi cho mt s ca khc, m ch p dng vic t cng nng
ch khng cn tin hnh b. y l c s cho vic ng dng cch m mt
cch mau l nht, sau khi hc ha m.
Tuy nhin, dng bi tp ny c th c nhng giai iu n gin gm

nhng nt thuc hp m d nhn thy, d t cng nng, nhng mt s bi
khc, giai iu li phc tp hn bi nhng nt ngoi hp m, nn s la
chn s nt c tnh i din cho mt cng nng thch hp l rt cn thit v
khc xa so vi bi tp k nng.
Vn ny s c lm r hn trong bi: Cch phi t do cho giai

iu ca ca khc ph thng, ngha l sau khi hc ht cc hp m ca
phn Diatonic. V giai iu vn phong ph v a dng, nn cc hp m T - S -
D n gin kh c th p ng cho mi giai iu v kh c th phi cho hay
c.
Nh vy, nhng bi tp l ca khc, ng dng phi ha m, s c

hng dn c th cho tng bi nu thy cn thit. V quy lut chung thng
nhm vo mt s cch sau:
1. Trng m ca giai iu (phch mnh).
2. Cc m ngn di.
3. Nhng m cao nht trong giai iu.
4. Ch n cc kt cu, kt on, c nhng t hp cng nng hp

l.
1.5.3. Phn tch ha m:

Kt qu phn tch ghi trc tip trn on nhc, gm 2 cng nng chnh
l t v ch (D v t)
1.6. S thay i v tr m khi nhc li hp m v bc nhy ca m

ba
1.6.1. Thay i v tr m khi nhc li hp m
* Khi nim: Thay i v tr m l nhc li hp m trong mt cch

sp xp khc. N va lm thay i giai iu bng cc m khc ca hp m,
li va c ngha k thut l lm thun tin, lu lot trong tin hnh b.
* Nhng trng hp p dng s thay i v tr m:
+ Khi giai iu c qung 3 l cc m thuc hp m.
+ Giai iu c nhng bc nhy qung 4, 5 hoc 6 l cc m thuc

hp m.
S thay i v tr m ch p dng trong cng mt nhp
* Cch ta hnh b khi khc li hp m:
+ B trm c th ng yn hoc nhy qung 8.
+ Cc b cn li ng yn hoc tin bnh n, cng c th c bc nhy

qung 4, 5 v khi cn thit ti qung 6.
Hng dn thc hnh:
Phi ho m cho giai iu sau:
Ngoi nm bc phi tin hnh khi phi b ( hng dn trong bi

hc trc), bi tp ny ta nn nh du r cc ch phi p dng s thay
i v tr m, nh cc nhp 1, 3, 5 v 6 chng hn. Sau mi trin khai phi
b.
1.6.2. Bc nhy m ba
* Khi nim: Khi ni tip cc hp m ba chnh (T - S; T - D), c m 3

ca hp m ny tin vo m 3 ca hp m kia, s to ra nhng bc nhy
qung 4, qung 5, gi l bc nhy m 3. Bc nhy ny c thc hin
b Soprano v b Tenor. Khng dng cho b Alto, v s ko theo nhng sp
xp khng ng. Gp bc nhy ny, ta vn phi bng hp m ba chnh
nguyn v nh khi giai iu bnh n.
* Cch tin hnh b:
+ Bc nhy m 3 b Soprano (hoc Tenor).
+ m chung ng yn.
+ m cn li i bnh n.
+ B trm c th i qung 4 hoc qung 5.
1.6.3. Hng dn thc hnh:
Phi ho m cho giai iu sau:
Sau khi tin hnh tun t cc bc, ta trin khai phi:
Ch : Hp m T cui bi c php tng 3 m l, va trnh li bn

b cng hng, va cng c m ch (xem nhp 5).
Cng c th phi bng cch sau cho c nhp 3 v 4:
p dng t cng nng cho bi ht:
Bn cnh bi tp k nng, c th p dng cc hp m T - S - D phi

cho cc bi ht c giai iu n gin, nht l khi c cc m cng hp m
trong nhp. Vi cc bi ht ny, ch cn t cng nng ch khng cn tin
hnh b, v vn thc hin tun t cc bc nh i vi bi tp k nng. Hy
xem cch t cng nng cho bi ht Ra mt nh mo.
1.6.4. Phn tch ho m:
Kt qu phn tch c ghi trn on nhc cho thy: Cui on nhc l

chc nng T ko di, nhng c s thay i v tr m, nn to c mt giai
iu kho khon, dt khot, nhn mnh thm chc nng ch.
1.7. Phi ha m cho b trm bng hp m ba chnh
* Khi nim:
Phi cho b trm l sp xp thm 3 b trn b trm cho trc, thnh
mt bi ho m bn b. Trong hnh thc phi ny, vn t chc nng cho
cc m khng c g phc tp, v hu nh r rng. Vy yu cu cao nht l
phi to nn mt giai iu hon chnh, sinh ng v c sc thuyt phc.
1.7.1. Cch trin khai phi b:
Hy xem xt b trm sau y:
Sau khi xc nh ging son trng, ta khng nh hai m nhp 1 s

phi hp m T, hai m nhp 2 l hp m S, cc m cn li phi D - T - S - D
cho mi m nhp 3, 4. Vy vn t chc nng l n gin v kh r
rng...
* Phng n 1: Ni tip theo li ho m - Lun gi m chung nu c.
Nhc im: do m chung lun ng yn, nn giai iu tr nn tr tr,

khng c s pht trin, km sinh ng.
* Phng n 2: Ni tip theo li giai iu. Vi cch ny, giai iu s c

thm mt s m mi.
u im: do cc m c thay i nn giai iu linh hot hn.
* Phng n 3: Ngoi vic la chn cch ni tip c bn cho ph hp

nn p dng s thay i v tr m khi c b trm ngn di, nhy qung 8 v p
dng bc nhy m 3.
Nhn chung, do s la chn li ni tip thch hp v c bit vic p

dng thay i v tr m, bc nhy m 3, kt qu giai iu sinh ng hn
nhiu, c sc thuyt phc khc hn cc phng n trc.
1.7.2. Phi ho m vo cng nng cho sn:
Trong vic phi b, ngoi phi cho giai iu, phi cho b trm, cn hnh
thc phi ho m vo cng nng cho sn. Dng phi ny cng gn nh phi
cho b trm. Ngha l chc nng hon ton r rng v b trm coi nh
c xc nh. Vy, vic cn li l tin hnh b sao cho ng nguyn tc v
to c mt giai iu hon chnh.
Chng hn: Phi ho m cho chc nng sau y trn ging C.dur
Khi trin khai phi, ch p dng s thay i v tr m khi nhc li cng

nng v bc nhy m 3, to s pht trin cho giai iu.
1.7.4. Phn tch ho m
BI TP V NH
Bi tp 1.2: T tm cc v d m nhc trong tc phm. Ghi r cc dng

hp m (H3, H7 v cc th o) c s dng.
Bi tp 1.3:
Bi tp vit: Sp xp cc hp m T - S - D (ring bit) vi hai kiu rng,

hp v c ba v tr giai iu khc nhau trn ging G.dur v d.moll.
Bi tp ming: phn tch ha m.
Bi tp 1.4:
Bi tp vit: Ni tip cc hp m T D; T S theo cc li ho m v

giai iu. S D theo li giai iu trn ging B. dur v e. moll.
Bi tp ming: Phn tch ho m.
Bi tp 1.5:
Bi tp vit: Phi ha m cho cc giai iu
Bi ht ca con co
(Trch trong nhc kch thiu nhi Koza-Dereza)
N.Lusenko
Bi tp 1.6: Bi tp vit: Phi ha m cho giai iu
t cng nng cho bi ht
m pho hoa
Phm Tuyn
Valse
C.M.von Weber
Bi tp 1.7:
Bi tp vit: Phi ha m cho giai iu v b trm.
Kumanhechev (t dn ca Nga)
G.Berens
Chng 2. HP M SU, HP M SU BN CA HP M BA
CHNH. KT V MT S HNH THC CH YU CA KT
M u:
Trong tc phm m nhc, hp m ba c th trnh by di hnh thc

gc hay o.Cc hp m o 1 (H6) v o 2 (H64) cng l nhng hp m
c dng nhiu nh hp m ba gc.
Trong ni tip hp m, thng cc b phi tin hnh bnh n. Gp

bc nhy, phi tun th cc nguyn tc c php. V vy, vic s dng cc
hp m o gip gii quyt tt bc nhy, tin hnh b c thun li, lu
lot. Ngoi ngha k thut, hp m o cn l cch giai iu ho b trm
vi cc bc i bnh n, thot khi cc bc nhy chc nng, mang n s
linh hot cho sc biu hin ca b trm.
Kt l vng ho m c c cu ring bit kt thc mt nhc tng

i hon chnh... v kt c bit quan trng trong vic phn cu phi b.
Mc Tiu:
Chng ny gip sinh vin hiu r v ng dng c cc loi hp m

o trong hi b v phn bit mt s hnh thc kt ch yu qua cc mc:
Cch ni tip hp m ba chnh o 1.

- Cch ni tip hp m ba chnh o 2.
Mt s hnh thc kt ch yu.
- Hp m K64 trong kt v cch ni tip.
2.1. Hp m su ca hp m ba chnh T6 S6 D6
2.1.1. c im cu trc:
Hp m su (H6) l hp m ba (H3) o ln th nht. C m 3 nm

b trm.
K hiu: T6 S6 D6
H6 thng tng i m 1 hoc 5. C th tng m 3 khi ng trc n

l H3 cng cng nng nh: T T6: S S6 Ring D - D6 khng tng m 3 do
m bc VII lun b ht v bc I.
H6 cng thay i v tr m, khi nhc li nh H3. V khi H3 ng

cnh H6 th cng xem y l mt s thay i v tr m.
2.1.2. Cch dng hp m su:
a. Khi giai iu bnh n: c th phi H3 + H6 (hoc ngc li), vi

iu ha b trm.
- Vi tng quan qung 4, 5: ni tip theo li ho m. Cc b bnh n,

m chung ng yn.
- Cn tng quan qung 2: S D6 hoc S6 - D: ni tip theo li giai

iu: Mt b ngc hng ba b kia bnh n. B trm trnh qung 4 tng
(q4+) m i qung 5 gim (q5-).
b. Khi giai iu c bc nhy:
* Bc nhy ca m 1 v m 5: Khi c m 1 hoc m 5 ca hp m

ny tin vo m 1 hoc m 5 ca hp m kia m phi bng cc H3 chnh
gc, s mc cc li qung 5 v qung 8 song song. V th, mt trong hai hp
m phi dng hnh thc o.
Khi giai iu nhy ln: phi dng H3 + H6 trnh li qung 5 n v
qung 8 n - (V cc li qung 5, qung 8 s ni sau).
Khi giai iu nhy xung: c th dng c hai trng hp H3 + H6

hoc H6 + H3.
* Cc bc nhy hn hp: m 1 nhy vo m 3, m 5 nhy vo m 3

to qung 6, qung 5 gim, i khi qung 7... cng dng H3 + H6 (tr
bc nhy m 3 vo m 3).
Cch tin hnh b chung: Bnh n, gi m chung (nu c).
* Cc li qung 5 v qung 8 khi c bc nhy: y l nhng li phi

trnh trong ni tip ho m (v chng em li m hng rng).
Li qung 5 v 8 song song: xy ra mi cp b, d cng hng hay

ngc hng u phi trnh. Li ny do cch tin hnh b sai nguyn tc
hoc khng d tnh n cc bc nhy.
- Li qung 5 v 8 n: xy ra cp b ngoi cng - b np. Li ny do

b giai iu nhy ln, b trm li tin theo bc nhy ti qung 5 hoc qung
8.
2.1.3. Phi thc hnh cc giai iu sau:
a. Cch phi khi giai iu bnh n:
Sau khi xem xt giai iu, ta thy ngoi cc H3 chnh nguyn v, c

th dng cc H6 b trm c bc i bnh n mang tnh giai iu.
b. Cch phi khi giai iu c bc nhy:
Trong khi phi b, ch : xem bc nhy no l nhc li hp m v

bc nhy no phi dng HA3 + HA6 hay ngc li.
Ngoi cc H3 gc T - S - D cng nn p dng cc H6 cho b trm

thm linh hot, phong ph nh trong bi ht sau:
Con chim non

2.1.4. Phn tch ho m
Kt qu phn tch: ghi trc tip trn on nhc.
Ch : Trong khi phn tch cc bi tp, gp hp m cha hc n,

cha bit k hiu, ch cn nhn ra l hp m gc hay o v ghi H3, H6
l c.
2.2. Cch ni tip cc hp m su (H6)
* Khi nim chung:
Trong ho m, c th ni tip hai H3, mt H3 vi H6, hai H6 v

cng c th ti ba H6 khc chc nng.
2.2.1. Cch ni tip cc hp m su.
a. Ni tip hai hp m su
- Trong tng quan qung 4 5 (T6 S6; T6 D6): Thng dng li

ni tip ho m. Nguyn tc tin hnh b:
+ m chung 2 b (hoc mt b).
+ Cc b cn li bnh n, hoc nhy b trn cng nhng ngng

hng vi b trm.
+ B trm c bc nhy t m 3 ca hp m ny sang m 3 ca hp

m kia.
- Trong tng quan qung 2 (S6 D6):
Ni tip theo li giai iu: thng mt b ngc hng cn ba b kia

bnh n.
S6 tng m l: D6 tng m 5 trnh li qung 5, qung 8 song song (//)
b. Ni tip ba hp m su:
C th dng cc vng ho m sau: S 6 T6 D6; S6 D6 T6; D6 T6

S6; T6 S6 D6
Ch : lun m bo nguyn tc chung trong ni tip.

c. Trong iu th.
+ Ni tip t6 D6 b trm phi i qung bn gim (q4-), trnh qung

nm tng (q5+), sau gii quyt ngc hng.
+ Khi c s6 D6 b trm, th phi trnh qung 2 tng (q2+), nn

chuyn qua S6 (hp m ba trng - c nt la bnh) s6 S6 D6 hoc c th i
qung 7 gim sau l bc phn hi.
d. p dng bc nhy b gia: m 1 vo m 1: m 5 vo m 5 (khi

H3 + H6 hoc ngc li)
+ Giai iu bnh n, cho php bc nhy b gia: (m 1 - m 1; m

5- m 5).
+ Giai iu nhy, c php nhy kp ( 2 b), nhng m 1 phi trn

m 5.
2.2.2. Phi thc hnh giai iu sau:
Trc khi phi, nn xem xt k giai iu, nh du cc bc nhy v

ln phng n ton b, sau mi trin khai phi b. C th phi nh sau:
Ch : Hp m su ch dng trong c cu hoc c th trong kt na.
2.2.3. Phn tch ho m
Hp m trong ngoc s hc bi sau
Vic kt hp H3 vi H6 bin b trm thnh mt nt giai iu p,

c bc tin lin bc, nh kt qu phn tch.
2.3. Cc hp m bn thu v lt T64 S64 D64
2.3.1. c im - Cu trc:
- Hp m su bn (H64) l hp m ba o ln hai, c m 5 b trm.
Tng i m 5.
- K hiu: T64 S64 D64.

Nhng hp m ny thng xut hin phch yu trong chuyn ng
lin bc, nn cn gi l Hp m 64 lt v thu.
2.3.2. Cch dng hp m 64:
a. T64 v D64 lt: Cc hp m ny lt gia hp m gc v o cng

chc nng.
Vng lt gm:
T D64 T64 hoc T6 D64 - T
S T64 S6 hoc S6 T64 - S
- Du hiu lt t cc bc:
I III (D64).
IV VI (T64).
Hoc c giai iu ngn di.
Cch tin hnh b:
+ Hai b lt.
+ Mt b chung.
+ Mt b thu.
Xem TD 77a
b. T64 v S64 thu: l Cc hp m thu gia hai hp m ba cng chc

nng.
- Vng thu gm: T S64 T; D T64 - D
Du hiu thu: Cc m trn, di gia hai m cng cao ; hoc khi

giai iu hay b trm ngn di.
- Tin hnh b:
+ hai b thu.
+ hai b ng yn.
Ch : Ring hp m S64 thng dng thu kt (gi l kt b
sung).
Ngoi cc bc nhy, cc vng lt cng nn nh du ring d

nhn ra trong khi phi b.
Khi kt, c th v T hoc T thiu m 5 (tng 3 m 1). Trng hp

ny vn c th p dng thu (kt b sung) vi bc i qung 3 b gia,
sau v T . Xem cch phi sau cho nhp 7 v 8.
2.3.4. Phn tch ho m
Hnh khc nng dn
Kt qu phn tch: khc nhc ch yu s dng cc H3 v H64 thu:
2.4. Kt v cc hnh thc ch yu ca kt
* Khi nim chung:
on nhc l mt c cu m nhc hon chnh nht, thng biu hin

ch mt ch hay mt t tng m nhc v c kt thc bi mt vng kt
hon chnh. on nhc ph bin trong m nhc c in l dng on nhc
cn phng, gm 2 cu, mi cu 4 nhp hoc 8 nhp c mi quan h mang
tnh hi - p v chng hp nht thnh mt c cu m nhc ton vn. Cng
c dng on nhc khng cn phng. vi hai cu c s nhp khng bng
nhau: cu mt c th 4 nhp v cu hai 6 nhp.... Li c dng on nhc c kt
cu thng nht, khng th phn chia cu hoc c quy m ln ti 16, 24, 32
nhp... Nhng dng on nhc cn phng s l hnh thc dng nhiu hn
c trong cc bi tp thc hnh sau ny.
Hai cu ca on nhc c phn ngt bi ch kt, ngha l ch ngt

ri gia cui cu th nht v bt u cu th hai. Vy, kt chnh l mi im
dng trong m nhc v ha m ng vai tr ch yu trong vic phn nh ch
kt ny.
Tm li, kt l vng ho m c c cu ring bit, kt thc s trnh
by mt t tng m nhc (hay mt nhc tng i hon chnh).
2.4.1. Cc hnh thc ch yu ca kt:
* Kt on nhc c 2 loi chnh l:
- Kt gia - hay kt na, thng cui cu mt. Tnh cht khng n

nh vi cc chc nng t hoc h t (D hoc S).
- Kt hn - hay kt trn, cui on nhc. Tnh cht n nh, vi chc

nng ch (T).
T kt gia n kt hn to thnh sc ht vi khong cch t D (hoc

S) sang T, ngha l t khng n nh v n nh. S ni lin ca 2 kt ny lm
cho chng ph thuc ln nhau, gp phn hp nht 2 cu thnh 1 c cu m
nhc ton vn (xem TD 8 1).
* V phng din ho m: kt li c chia thnh hai nhm chc nng

ch yu ph thuc vo 2 hp m D v S gi l kt chnh cch v kt bin
cch.
Kt chnh cch c quyt nh bi hp m D V cng c chia thnh

2 loi l kt hn chnh cch v kt na chnh cch.
+ Kt hn chnh cch l vng ho m gm D - T hoc D7 - T (s cp

sau). Mt bin dng khc ca n l kt y , gm cc hp m S - D - T.
+ Kt na chnh cch vi cc vng ho m T D; S - D
Nhn chung, kt chnh cch hay dng nht v l quy tc chim u th

tuyt i, bi sc ht mnh m gia 2 hp m khng n nh v n nh nht
trong iu thc.
- Kt bin cch c quyt nh bi hp m S v cng c chia thnh

2 loi l kt bin cch (m thi k u c dng sau kt chnh cch nh kt
b sung cho on nhc c cn i) v kt na bin cch.
+ Kt bin cch vi vng ho m S - T
My en bao ph
Adagio
Kt bin cch
+ Kt na bin cch vi vng ho m T S. y l loi kt t s dng

trong m nhc.
2.4.2. Nhng bin dng khc ca kt:
Bn cnh nhng dng kt k trn, kt chnh cch v kt bin cch cn

c chia ra lm 2 loi l kt hon ton v kt khng hon ton.
- Kt hon ton: l loi kt phi hi 3 yu t sau:
+ Hp m T phi phch mnh ca nhp
+ V tr giai iu phi l m ch.
+ Trc T phi l D hay S gc.
Contredanse. L. V.Beethoven 85
Giai iu m ch
Kt hon ton: D7 gc - T phch mnh
- Kt khng hon ton: l loi kt thiu i mt trong 3 yu t trn.
Ch : khng nn dng kt khng hon ton kt on nhc. Loi kt

ny c th xem l mt kt khng n nh. Do vy, c th dng nh mt kt
na cho on nhc.
T phch yu ca nhp
y l kt hn chnh cch, khng hon ton, do T phch yu ca

nhp.
Sau y l s cho cc dng kt k trn tin so snh v theo di:
Kt on Kt na Kt hn (n nh cui on)
Kt theo
(khng n Hon ton Khng hon ton
phng din
nh)
ha m
Chnh cch S D; T - D D T vi 3 yu t DT
+ T phch mnh Thiu 1 trong 3 yu
+ Giai iu l m ch t ca kt hon ton
+D gc
Bin cch T-S S T vi 3 yu t: ST
+ T phch mnh Thiu 1 trong 3 yu
+ Giai iu m l ch t ca kt hon ton
yu
+ S gc
* Kt ngt (kt trnh): y l mt dng kt s dng hp m TSVI thay

T (s cp trong bi TSVI - kt ngt)
2.5. Hp m su bn kt K64
2.5.1. c im cu trc:
- Hp m su bn kt tng t nh hp m ba ch o hai, thng

xut hin trc khi vo kt on nhc hoc tc phm.
K hiu: K64 (Cadence - ngha l kt).
K64 tng m trm (tc m 5 ca T).
- c tnh chc nng ca K64
Trong K64 c chc nng ca T trn nn D m c s D chim u th,

nn va c tnh cht cng thng, va khng n nh. l tnh chc nng
kp.
S thng ng trc D, nn khi s dng K 64 th s tin vo D b tr

hon. V vy, K64 nht thit phi gii quyt vo D (hoc D7).
2.5.2. Cch dng hp m K64:

Do c tnh chc nng ca mnh, nn K64 khng dng t do nh nhng
hp m khc, m ch dng trong kt (kt na, kt hn) vi nhng iu kin
nht nh v nhp phch. K64 thng phch mnh hay tng i mnh, t
nht mnh hn D ng sau n.
a. Chun b v gii quyt K64:
* Chun b:
- Thng bng hp m S l t nhin nht, v c m chung vi K64
- C th chun b bng hp m T, nhng ch yu dng trong kt na,

thng ni tip theo li ho m. Cch tin hnh b nh sau:
+ m chung ng yn.
+ B khc bnh n.
Ch : Sau kt na c th coi nh bt u mt giai on mi, nn cui

cu 1 v u cu 2 khng c quan h trc tip v chc nng, cng nh tin
hnh b.
* Gii quyt:
K64 gii quyt trc tip vo D (hoc D7 kt hn. S ni trong bi D 7),

ni tip theo li ho m, vi cch tin hnh b sau:
+ B trm v m tng i ng yn. Cng c th b trm c nhy

qung 8.
+ B cn li bnh n v c th nhy giai iu.
b. Thay i v tr m cho K64:
K64 cng thay i v tr m nh cc hp m khc. B trm c th ng

yn hoc nhy qung 8 (c ln ln xung).
Phi xc nh kt cu, kt on, p dng hp m K 64 ngoi cc

bc cn tin hnh khi phi ho m.

K64 vn l hp m c trng cho cc vng kt trong ha m c in
chu u. Thc t khng nht thit phi t K64 vo cc giai iu bi ht Vit
Nam. Nhng cng c th p dng phi, min sao hp l...
Xem cch t hp m K64 cho bi ht sau:
2.5.4. Phn tch ho m
BI TP V NH
Bi tp 2.1: Bi tp vit: Phi ha m cho giai iu, b trm v cng

nng cho
Bi tp 2.2.
Bi tp vit: Phi ha m cho cc giai iu
Bi tp ming: Phn tch ha m.
t cng nng cho bi ht:
C v m
Phm Tuyn
Bi tp 2.3:
Bi tp vit: Phi ha m cho giai iu, b trm v cng nng cho
Bi tp ming: Phn tch ha m
Bin tu trn ch dn ca Nga
Bi tp 2.4:
Bi tp vit: Phi ha m cho giai iu, b trm v cng nng cho
Bi tp ming: phn tch ho m, xc nh dng kt (qua cc hnh thc

hc) Menuet
Bi tp 2.5:
Bi tp vit: Phi ha m cho giai iu v cng nng.

Rc n
Bi tp ming: phn tch ho m
Chng 3. CC HP M BA PH V IU TRNG HO M
M u:
Trong h thng chc nng y ca cc iu trng v th:(T

nhin - Ho m), cn phi k n cc hp m ba ph. Vic s dng nhng
hp m ny trong phi ho m l rt quan trng, v chng em li mu sc
mi trong m nhc bi tnh tng phn vi cc hp m ba chnh. iu
trng, chng l cc hp m ba th, ba gim v ngc li Nhng hp m
ny thng khng n nh, mc khng n nh li khc nhau, nn s tr
hon cng nh sc ht v ch thm phong ph. iu trng ha m cng
gp thm phn a dng v mt iu thc khng th thiu vng chng trong
cc sng tc m nhc ca nhiu nhc s, bi mu sc c bit m chng em
li.
Mc Tiu:
Qua chng III, sinh vin s nm vng cu trc, tnh nng ca cc hp

m ba ph v cch s dng iu trng ho m trong phi b. Chng ny
c trnh by qua cc mc:
- H thng chc nng y ca iu trng v th ha m.
- Hp m su, hp m ba bc II (SII6 v SII)
- Hp m ba bc VI (TSVI)
- iu trng ha m
- Nhng hp m thuc nhm t t dng (DVII6 - DTIII D6)
3.1. H thng chc nng y ca iu trng v th ha m
3.1.1. iu trng:
Cc hp m cch qung 3 trn v di cc hp m ba chnh, l cc
hp m ba ph. Chng c quan h gn gi v chc nng vi hp m ba
chnh, v iu kin gn gi l do gia chng c 2 m chung.
Nh vy s c 3 nhm chc nng gi tn theo cc hp m ba chnh:

nhm ch, nhm t v nhm h t. Thng nht 3 nhm ny, ta c h thng
chc nng y ca iu trng.
K hiu: hp m ba ph c k hiu bng tn ca hp m ba chnh v

ch s La M ch bc thnh lp ra chng nh: SII - DTIII TSVI - DVII.
c im ca cc nhm: trung tm ca nhm l cc hp m ba chnh

T-S-D.
a. Nhm ch:
- Hp m ba ch - T - l trung tm iu thc.
TSVI v DTIII l nhng hp m trung gian (v mi hp m u thuc 2

nhm). Chc nng ca chng ch r rng khi c cc hp m ng trc hoc
ng sau, gi l tnh thay i chc nng. Chng hn:
DTIII S: DTIII mang chc nng ch
D - TSVI: TSVI mang chc nng ch
TSVI K64: TSVI mang chc nng h t.
b. Nhm h t:
- c im chung l cc hp m trong nhm u c m 3 ca hp m

ba chnh S l m bc VI ca iu tnh.
- Trong nhm c hp m SII, tnh cht khng n nh nht, do khng c

m chung vi T.
c. Nhm t:
- c im chung: l cc hp m trong nhm u c m 3 ca hp m

ba chnh D (l m bc VII) - m dn ca iu tnh, to s cng thng t nhin
cho cc hp m trong nhm.
- Hp m cng thng, khng n nh nht trong nhm l hp m DVII
do khng c m chung vi T.
3.1.2. iu th ho m:
- V c s tham gia ca bc VII tng na cung, nn 2 hp m trn bc

V v VII ca nhm t, ging vi iu trng, k hiu: D; DVII. Ring DTIII l
hp m 3 tng, m hng gay gt, khng tham gia nhm ch (v khng s
dng trong phi b, s cp cp hc cao hn).
Nhm ch v h t c k hiu: t, s, tsVI, sII.
3.1.3. c tnh ca cc hp m ba ph:
- To tnh tng phn vi cc hp m ba chnh. iu trng t

nhin l cc hp m ba th, ba gim v ngc li...
- Mc khng n nh khc nhau, nn s tr hon v ch s phong

ph hn.
3.1.4. Hp m by chnh:
Mi hp m u c th tr thnh hp m by m khng nh hng

n tng quan chc nng.
- i din cho nhm t l hp m D7
- i din cho nhm h t l hp m SII7
- DVII7 cng c dng ph bin v c s cng thng.
* Cch s dng cc hp m 7:
+ C th xut hin sau hp m 3 cng nhm (D-D7; S-SII7)
+ C th dng trc tip bn cnh nhng cng nng khc (T - D7 - T...)
3.1.5. S ni tip ho m hp l:
Thng theo cng thc c bn:
- Cc hp m ba ph c th thay hp m ba chnh trong cng nhm

nh: SII, SII6 hay TSVI thay cho S...
- Khi dng hp m cng nhm, hp m ba ph phi ng sau hp m
ba chnh nh S SII6. Nhng thc t li hay gp DVII 7-D do DVII7 c chc
nng kp (2 m chung vi S) nn: D DVII7 hoc DVII7 - D u c.
on nhc cho thy cc hp m ba chnh v ph c dng rt phong

ph v hp l. Kt qu phn tch ghi trc tip trn on nhc. (Hp m trong
ngoc s hc sau)
3.2. Hp m su v hp m ba bc II: SII6 - SII
A. Hp m su bc II: SII6
A.3.2.1. c im v cu trc:
- L hp m ba xy dng trn bc II, thng dng o mt. iu

trng hp m ba th (c dng c th gc ln o), iu th l hp m
ba gim (nn phi dng o 1: sII6).
- K hiu: SII6 v sII6
- Tng i: m trm (m 3 ca SII) l ch yu ( tng cng chc

nng h t C th tng m 1.
- SII6 l hp m rt ph bin, i din cho nhm h t - dng nhiu hn

c S
A.3.2.2. Cch dng hp m SII6
* Chun b: Bng cc hp m T, T6, S, S6
- T, T6 SII6 ni tip theo li giai iu (do khng c m chung).
Cch tin hnh b:
+ Ba b ngc hng b trm bnh n:
+ Xp hp dc php 4 b cng hng ( c iu trng v th)
+ c php 5 ng // 5 gim (trong iu th).

- S, S6 SII6: Ni tip theo li ho m v hp m S phi t phch mnh
sang SII6 phch yu hn.
Ch : cc th d, du ho trong ngoc l iu C.dur. Khi b

ngoc l iu c moll.
* ng l sau hp m SII6: l nhm t (c c D7 s ni r trong bi D7

v K64:
- SII6 D, D6:
+ Ni tip theo li giai iu
+ Ni tip theo li ho m khi c bc nhy sang D v D6
- SII6 K64:
+ Ni tip li giai iu
+ Xp rng hay b 5//. Xp hp t mc li hn. Mun trnh li ny cho

php mt bc nhy qung 4 b Tenor.
B. Hp m ba bc II trong iu trng
Hp m bc II gc (SII) ch dng trong iu trng. iu th SII l

hp m gim, nn phi dng o 1 l SII6. SII hay tng m 1 trong ni tip.
B.3.2.1. Chun b v ng sau SII: cng ging nh i vi SII6
m bo nguyn tc tin hnh b chung:
+ Bnh n
+ Gi m chung nu c.
Chun b
B.3.2.2. Hp m ch lt gia SII v SII6: vi cc vng lt SII6 - T

T6 SII hay SII T6 SII6 (c th thay T6 bng TSVI64 trong vng lt ny.
Xem TD *) Tin hnh b:
+ 3 b trn ngc hng b trm
+ Nn xp hp thnh 5//
+ T6 c tng i m 3
Ch : vng lt ny ch dng trong iu trng.
B.3.2.3. Phi thc hnh giai iu sau:
Bi phi c s dng SII6 (hoc SII), du hiu nh i vi hp m S v

c thm m bc II. C th dng S v S6 nh mt s thay i v tr m nhng S
phi lun phch mnh hn. (Ch cn phi na bi trn lp).
Hp m SII v SII6 c th dng phi cho bi ht Vit Nam cng rt

hp l v lm mu sc ho m thm phong ph. Xem cch dng cng nng
trng bi Yu H Ni ca tc gi Bo Trng.
B.3.2.4. Phn tch ho m:
Ballade pour Adeline
3.3. Hp m ba bc VI (TSVI) Kt ngt
3.3.1. c im v cu trc:
- L hp m 3, xy dng trn bc VI ca iu thc:
- iu trng l hp m 3 th, cn trong iu th l hp m 3

trng.
K hiu: TSVI v tsVI.
- Tng i: thng tng m 3 l ch yu ( tng cng chc nng

ch). TSVI cng tng m 1.
- TSVI l mt trong nhng hp m 3 ph, hay c dng v thng

dng di hnh thc gc.
3.3.2. Cch dng hp m TSVI.
a. TSVI vi ngha chc nng h t:

Khi dng TSVI trc D (D7) hay TSVI trc K64 cho thy: y l v tr
in hnh ca cng nng S.
- TSVI - D: ni tip theo li giai iu.
- TSVI K64: ni lip theo li ho m.
Cc trng hp trn TSVI tng m 3 l tt nht.
- TSVI - K64: ni tip theo li giai iu. Trng hp ny TSVI c th tng

m 1.
b. TSVI thuc khu trung gian:
Khi ng gia T v S, TSVI gi vai tr trung gian, v khng i din cho

chc nng no c.
Ni tip theo li ho m - hai m chung ng yn.
c. TSVI trong kt ngt (kt trnh):
- Vng ngt: khi c D (hoc D7) gc ng trc TSVI (D, D7 TSVI).

Lc ny TSVI mang chc nng ch, thay th cho T.
- Kt ngt: vng ngt c dng trong kt gi l kt ngt - lm tr

hon vo kt hn. Ch ch i mt kt n nh bng hp m T, nay c
thay bng TSVI, v TSVI l hp m khng n nh, nn i hi sau phi l
mt kt hn y , kt thc hon ton. Tm li, c th hiu kt ngt qua
s sau:
Nh vy, on nhc thng gm 8 nhp. Nhp th 4 kt na, v nhp 8

kt hn. Nay on nhc c m rng thnh 10 hoc 12 nhp, th chnh
nhp 8 hp m TSVI thay th T ngt on nhc ra, ri nhng nhp tip theo
s l kt hn y . C th thy: kt ngt l mt trong nhng th php
m rng on nhc nh nhiu th php khc.
Vng ho m ch yu dng trong kt ngt gm:
+ D - TSVI
+ D7 - TSVI (S cp trong bi D7)

+ K64 - D(D7) - TSVI
Sau TSVI, t nhin nht l cc hp m S, S 6 hoc SII, SII6 v Cng c

th l cc chc nng khc nh, T, T6...
Nguyn tc tin hnh b cho vng ngt:
+ Ni tip theo li giai iu, 3 b ngc hng b trm bnh n.
+ TSVI thng tng m 3.
+ Dng trong iu th phi tng m 3 trnh qung 2 tng.
Trc khi phi b, cn xc nh r cc ch kt p dng TSVI. C th

thy: Nhp th 4 l kt na, nhp 8 s l kt ngt, m trc phi bng T
nay dng TSVI. Hp m T dnh cho kt hn trn vn cui bi ( vung nh
du cc kt).
(Hp m D6 s hc bi sau)
Kt qu phn tch: bn cnh cc hp m khc, ta thy TSVI xut hin

trong kt ngt (nhp 8) trc khi vo kt hn trn vn cui on nhc.
3.4. iu trng ha m
3.4.1. c im cu trc:
Do bc VI ging na cung trong iu thc, nn S = s;SII = sII v ging

nh iu th sII phi dng o 1 (sII6) v l hp m 3 gim.
- TSVI l hp m 3 tng - khng dng trong phi ho m.
3.4.2. Cch dng:
a. Cc hp m s v sII6 dng vi iu kin nh trong iu trng t

nhin, c v tng quan chc nng ln ni tip.
- C th dng trc tip bn cnh cc chc nng khc: T-s-D6-T
- C th dng gin tip thng qua S: T - S sII6

- Tin hnh b:
+ m bc VI v VIb phi lun cng b.
+ m chung ng yn.
+ B khc bnh n.
Trc tip Gin tip
b. Li quan h na cung cromatc (i chch): l li phi trnh trong ni

tip ho m. Nguyn nhn do m bc VI v VIb khng cng b, khi dng S
- s hoc SI I6 - sII6
C th gii quyt li ny bng cch:
+ m bc Vl v Vlb phi cng b.
+ C th chuyn cch 1 hp m khc chc nng.
c. p dng:
- Cc hp m s v sII6 c th dng trong c cu (TD 112) hoc kt

(T-s64 - T). V cn dng trong mt s vng lt: s-T 64 s6; SII T6 sII6 m
bo nguyn tc tin hnh b chung:
+ Lun bnh n
+ Gi m chung nu c
Khi ni tip h t th sang D6 v T6: b trm phi trnh cc qung tng.
+ S6 - D6: phi trnh qung 2 tng nn dng s6 S6 D6
+ S6 -T6: phi trnh qung 5 tng thay bng qung 4 gim.
Trong bi tp ny, ngoi cc bc VIb giai iu, cc hp m h t khc

cng c th phi bng nhm s th cho mu sc ha m thm phong ph.
3.4.4. Phn tch ha m
Kt qu phn tch ghi trc tip trn on nhc
3.5. Nhng hp m t dng thuc nhm t DVII6 - DTII-D6

3.5.1. Khi nim chung:
Hp m ba trn cc bc III v VII, hp m t (D) c m 6 thay cho m

5, u l nhng hp m t dng thuc nhm t. Khi dng phi c iu kin
nht nh.
3.5.2. Cch dng:
a. Hp m DVII6:
L hp m ba gim trn bc VII thng phi dng o 1 l DVII6 v hay

tng i m 3 (i khi m 5), cm tng m 1 (v l m dn - ht v ch). DVII 6
thng gn lin vi vng giai iu, gm cc bc: VI-VII-I v c phi bng
cc hp m S DVII6 T cho mi bc.
Trong tin hnh b, m bo nguyn tc chung:
+ m chung ng yn
+ Cc b khc bnh n.
b. Hp m DTIII:
L hp m ba trn bc III. iu trng l hp m ba th Trong iu

th t nhin l hp m ba trng. Cn trong iu th ho m l hp m ba
tng, khng c dng hoc dng trong iu kin cho php. Vn ny s
c cp cc cp hc cao hn DTIII thng tng i m 1 trong ni
tip.
Do chc nng khng r rng, nn ch dng khi gp giai iu i xung

gm cc bc I - VII - VI V c phi bng cc hp m T-DTIII-S cho mi
bc. C th thay T = TSVI (p dng trong c cu)
I VII VI
T - DTIII S
TSVI - DTIII S
Lun m bo nguyn tc chung trong tin hnh b:
+ Bnh n
+ Gi m chung (nu c)
c. H m t c m 6 D6: k hiu s 6 nh bn trn ch ci chc nng,

cng l h m t dng thuc nhm t.
D6 tng i m 1 nh D.
D6 c cc m nh DTIII6 nn khi dng phi hi 2 iu kin:
+ Dng kt
+ m 6 bao gi cng nm b giai iu.
C th dng D76 nh i vi D7 c v tng quan chc nng cng nh

ni tip (s ni r trong bi D7).
m bo nguyn tc chung trong tin hnh b...
Khi phi, ch p dng cc hp m t dng thuc nhm t cho mu sc

thm phong ph.
p dng t cng nng cho bi ht.
S c mt y ca cc cng nng trong iu thc, gip cho vic

phi ha m thm d dng, thun li v mu sc phong ph hn nhiu. Xem
cch dng cng nng trong bi i cuc sng mn thng - tc gi Nguyn
Ngc Thin
6
giai iu ha b trm, hp m 4 dng t do, rng ri hn, khng
buc phi thc hin nguyn tc cht ch nh trong bi tp k nng.
Kt qu ghi trc tip trn bi cho thy: cc bc I-VII-VI giai iu,

c phi bng hp m t dng ca nhm t (DTIII).
BI TP V NH
Bi tp 3.1: Bi tp vit: Phi ha m cho giai iu v b trm.
t cng nng cho bi ht.

Ngy du tin i hc
Nhc: Nguyn Ngc Thin - Li th: Vin Phng
Au bord de la Riviere
Bi tp 3.2:
Bi tp vit: Phi ha m cho giai iu, b trm v cng nng.
Menuet
Bi tp 3.3: Bi tp vit: Phi cho giai iu v cng nng.
Vn trng ma thu
(Trch)
Cao Minh Khanh
Bi tp 3.4. Bi tp vit: Phi ha m cho giai iu, b trm v cng

nng.
Bi tp 3.5. Bi tp vit: Phi ha m cho giai iu
Chu yu b
(Trch)
Chant de Berceau Op. 124 - No8

Chng 4. CC HP M BY CHNH TRONG IU THC TRNG
V TH (T NHIN - HO M) D7 - SII7 - DVII7. CC HP M
BY PH V HP M D9. IN TH T NHIN V VNG HA
M PHRIGIEN
M u:
Cc hp m by chnh D7 SII7 DVII7 l nhng hp m nghch, tnh

cht cng thng, bt n, to sc ht dn mnh m trong iu thc bi s gii
quyt thun - nghch. Nh nhng hp m ny, iu tnh c cng c v
khng nh, nn vic phi ho m khng th vng mt cc hp m by chnh.
D7 l hp m nghch, i din cho nhm t.
SII7 l hp m nghch, i din cho nhm h t.
DVII7 l hp m nghch thuc nhm t, cng l mt trong nhng hp

m by c s dng nhiu trong tc phm m nhc.
Bn cnh cc hp m by chnh l nhng hp m by ph. Tuy khng

c dng nhiu, nhng chng cng em li mt sc biu hin mi cho ho
m v s phong ph cho iu thc.
So vi cc hp m ba v hp m by, hp m chn rt t dng. i din

cho chng l hp m D9.
iu th t nhin, tuy t dng trong m nhc c in v thng dng

nhng phn ngn hoc rt ngn trong tc phm, nhng vic s dng iu
thc ny cng em li mu sc mi m v c o cho sng tc ca nhiu
nhc s...
Mc Tiu:
Qua chng IV, hc vin s nm vng cu trc v cch s dng cc

hp m by chnh, hp m by ph v hp m chn trong phi ho m, cng
nh cch phi cho giai iu ca iu th t nhin. Chng ny gm cc mc:
- Hp m by t gc D7
- Cc th o ca D7
- Hp m SII7
- Hp m DVII7
- Hp m by ph v D9
4.1. Hp m by t gc D7
4.1.1. c im cu trc:
L hp m 7 c xy dng trn bc V ca iu thc trng hoc th

ho m. K hiu D7. Cu trc: gm hp m ba trng v qung 7 th.
D7 l hp m nghch hay dng nht. C th ng m hoc thiu m

(*)
5 thay bng m 1 (Xem TD l26). D7 c 3 th o l D65 D43, D2 (Xem thm
chng hp m sch L thuyt m nhc c bn)
4.1.2. Cch dng hp m D7:
* Chun b:
- D7 thng c chun b bng cc hp m nhm ch, nhm h t,

K64 hay D, D6
- Ring T, T6, K64 ng trc D7 c Php 5 ng // 5 gim.
Nguyn tc tin hnh b:
+ Lun bnh n trong ni tip.
+ Gi m chung (nu c)
+ Cng cho php bc nhy vo m 7 ca D7 mt s b.
* Gii quyt cho D7
a. D7 thng gii quyt v ch - T - l s chuyn tip ca chng m

nghch nht sang chng m thun, n nh nht trong iu tnh.
- D7 v T, tin hnh b nh sau:
+ m 7 i xung lin bc.
+ m 5 i xung lin bc
+ m 3 giai iu ht v m ch (T thiu). Nu b gia c th i

xung qung 3 (T ).
+ m 1 vo m 1 b trm.
Trng hp m 3 dn v m ch, T thiu m 5 s tng 3 m 1, nn

dng trong kt v ch c cng c.
Dng trong c cu
Dng trong kt
D7 thiu v T, tin hnh b nh sau:
+ m 7 i xung lin bc
+ m 3 i ln lin bc
+ m 1 (tng i) b trn ng yn
+ m 1 vo m 1 b trm
Do cch tin hnh b, nn D7 thiu thng v T , dng trong c cu

ni tip s thun li.
b. D7 v TSVI trong kt ngt: y l hnh thc thay th T, lm tr hon

kt trc khi vo kt hn y cui on (xem thm bi TSVI - kt ngt).
- D7 v TSVI, tin hnh b nh sau:
+ m 7 i xung lin bc
+ m 5 i xung lin bc
+ m 3 i ln lin bc
+ m 1 vo m 1 b trm.
Do vy, TSVI lun tng m 3 trong ni tip.
c. D76 v T: hp m ny c m 5 c thay bng m 6 trong cu trc.

Ch dng kt v m 6 phi b giai iu. Chun b v gii quyt nh i vi
D7 (xem thm bi Nhng hp m t dng thuc nhm t mc 3.5.2)
d. p dng D7:
- y l hp m dng kt quan trng nht
+ Kt hn: D7 - T
+ Kt na: S(6) D7; T(6) - D7 (khng c K64)
+ Kt ngt: D7 - TSVI hoc c th K64 D7 - TSVI.
- D7 cng dng trong c cu khi v T . Nu v T thiu, nn dng trong

kt hn cng c m ch, bo hiu s kt thc trn vn.
D7 c th dng rng ri nh D, D6 Du hiu: nh khi dng D v thm

m bc IV ca iu thc:
4.1.4. Phn tch ho m
Bn Rondo cho b
Sau khi phn tch, ta thy: hp m D7 c dng trong c c cu.ln

trong kt.
4.2. Cc th o ca D7 v bc nhy khi gii quyt D7 v T
4.2.1. Tn gi v k hiu
Hp m D7 c 3 th o, l: D65; D43 v D2
4.2.2. Cch dng hp m D7 o
D7 no phi dng m. iu kin s dng: nh i vi D7 trong tng

quan chc nng cng nh trong ni tip. Cc th o thng dng trong c
cu, khng dng kt vi bt c loi kt no.
* Chun b: Cc th o ca D7 cng c chun b bng cc hp m

nh i vi D7 gc. Trong ni tip, lun m bo: cc b bnh n.
Ring khi ni tip D D2, D6 D65, cho php bc nhy vo m 7 giai

iu hoc b trm, sau l bc phn hi.
* Gii quyt cho cc hp m D7 o: thng v T theo sc ht gia

cc bc trong iu thc. Nguyn tc tin hnh b:
+ m 5, m 7 i xung lin bc
+ m 3 i ln lin bc
+m 1 b trn lun ng yn.
Do cch tin hnh b, nn cc hp m D7 o thng v T . Trn c

s sc ht ca m khng n nh v n nh nn D65; D43 v T (h c; d c)
D2 V T6 (f e)
* Thay i v tr m:
Ging nh cc hp m 3 khc, D7 v cc th o cng dng nhc li v

thay i v tr m vi iu kin: m 7 phi cng b (sau gii quyt i
xung lin bc), hoc m 5, m 7 i ch cho nhau.
* Hp m D43 lt:
D43 dng lt gia T v T6 vi vng lt: T-D43-T6 (hoc ngc li).

Trong ni tip cc b lun bnh n. Cho php m 7 i ln v 5 gim // 5 ng
khi dng T-D43-T6:
* Bc nhy khi gii quyt D7 v T:
a. Gp bc nhy m 5 - 5 v m 1-1 gia 2 chc nng t - ch, c th

phi bng D2 T6. Trong tin hnh b: tr b c bc nhy, cc b cn li
lun bnh n. Cho php bc nhy kp m 5-5; m 1 - 1 cng lc vi 2 qung
4// v m 5 lun phi trn m 1:
b. Qung 8 // v ngc hng c php:
Gp bc nhy m 1 - 1 ch kt, phi phi D7 gc v T gc m

bo kt hon ton, nn cho php c qung 8 // hay ngc hng, nhng phi
dng D7 thiu.
Khi phi b ch : hp m D7 o dng trong c cu cn D7 gc u tin

cho kt hn.
Qua phn tch cho thy: trong c cu, ch yu s dng cc th o ca

D7
4.3. Hp m by h t SII7
4.3.1. c im cu trc:
L hp m by, xy dng trn bc II ca iu thc. K hiu SII7
+ Trong iu trng t nhin, gm hp m ba th + qung 7 th.
+ Trong iu th v trng ho m, gm hp m ba gim + qung 7

th
4.3.2. Cch dng hp m SII7:
L hp m nghch, i din cho nhm h t. Lun dng m c gc

ln o: SII65 c dng nhiu, do m trm l m mt ca S.
* Chun b: tr cc hp m thuc nhm t, cn li u c th ng

trc SIII v th o nh T, T6, S, S6, TSVI, SII, SII6. Trong ni tip, thng
theo li ha m c m 7 ng yn, ring SII v SII6 c m 7 lt:
* Gii quyt:
- SII7 v D v D7:
+ SII7 - D: ging nh D7 v T nn SII2 D6
+ SII7 D7 thng theo cng thc sau: do cch tin hnh b.
Vy nn:
SII7 D43 SII43 D7
SII65 D2 SII2 D65
SII7 ch v thng D7 khi dng D7 thiu m (5). Nhn chung, khi gii quyt
cho SII7 phi bo m:
+ Cc b lun bnh n
+ m 5, m 7 phi i xung lin bc.
- SII7 sang K64 v T, trong ni tip lun.m bo:
+ Cc b bnh.n
+ m 7 ng yn.
Ch : SII2 khng vo K64 (do m 7 b trm khng c gii quyt).
SII7 V ch khng nn dng 2 hp m th gc (trnh li 5 //). Thng:
+ SII7 v T6
+ SII65 v T6 (trong c cu); v T (trong kt bin cch b sung cui

bi).
+ SII65 v SII43 c th dng trong mt s vng lt (s ni sau)
- Cho php mt s bc nhy, trong khi gii quyt cho SII 7 nhng ch
yu b giai iu:
* SII7 trong cc vng lt v SII2, thu:
Gp bc tin lin bc giai iu hoc b trm, c th p dng mt s

vng lt sau:
+ SII65-T6-SII7 (hoc ngc li) T6 trong vng lt c tng i m 3.
+ SII65 TSVI64- SII7 (hoc ngc li). TSVI64 trong vng lt c tng
i m 5
+ SII65 T6 - S
+ SII SII2 D6 hoc D65. Trong ni tip lun m bo m chung ng

yn, cc b bnh n.
SII2 thu gia 2 T: T - SII2 - T (dng kt).
Hp m SII7 v th o c th dng rng ri trong khi phi b. Du hiu

nh cc hp m h t khc.
4.4. Hp m by dn DVII7
4.4.1. c im cu trc:
Hp m by dn l hp m by xy dng trn bc VII ca iu thc
(m dn v ch). Chc nng t, gi l hp m by dn. K hiu: DVII7
+ Trong iu trng t nhin l hp m by dn th, gm: hp m ba

gim + qung 7 th.
+ Trong iu th v trng ho m l hp m by dn gim, gm: hp

m ba gim + qung 7 gim.
4.4.2. Cch dng hp m DVII7
DVII7 l mt trong nhng hp m by chnh, thuc nhm t, c dng

rng ri trong c cu, khng dng kt vi bt c loi kt no. Lun dng
m, c gc ln o.
* Chun b:
DVII7 trc tip ng sau T
- T nhin hn c l chun b bng nhm h t theo li ho m (t khi

sau TSVI).
- DVII7 cng c th xut hin sau D v D7
- Trong ni tip: lun m bo bnh n gia cc b.
* Gii quyt:
- DVII7 v T, tin hnh b nh sau:
+ m 5, m 7 i xung lin bc.
+ m 1, m 3 i ln lin bc.
Nh vy, T c tng i m 3 (tuy vn c th tng m 1, nu sp xp

vi cc qung 4 //). Thng: DVII7 v T.
DVII65, DVII43 v T6 hoc K64 c th c.
DVII2 T64 lt.
- DVII7 D7 v th o: li tin hnh ny c coi l s gii quyt cng

chc nng. Thng:
+ 3 m chung ng yn.
+ m 7 i xung lin bc (vo m 1 ca D7) vi cng thc sau:
Do vy, nn:
DVII7 v D65
DVII65 v D43
DVII43 v D2
DVII2 v D7
* Hp m DVII7 trong cc vng lt:
- Nhiu vng lt c th dng DVII7 v th o khi c giai iu hoc b

trm i lin bc:
+ DVII2 - D DVII43 T6
+ DVII65 S64 DVII7 D6 v.v
Trong ni tip lun m bo cc b bnh n, m chung ng yn (nu

c).
Du hiu dng hp m 7 dn gm cc m 3, 5, 7 ca D7 v m bc VI
ca iu thc. Ch : DVII7 ch dng trong c cu, khng dng kt, d l
loi kt no.
p dng t cng nng cho bi ht: Trn cc iu thc trng, th

chu u, hp m by t, by dn l nhng hp m c trng cho sc ht dn
khng n nh nht v ch, mang tnh khng nh iu thc. Vic p dng
phi cho bi ht Vit Nam l c th c, nhng khng phi l nht thit v
trnh lm dng. Khi s dng nn dng c th gc ln o, c trong c cu ln
ch kt (ch hp m by dn khng dng cho bt c loi kt no). Xem
cch dng hp m sau.
Kt qu phn tch: ghi trc tip trn on nhc

4.5. Hp m by ph: T7 DTIII7 S7 TSVI7 v hp m D9
A. Cc hp m 7 ph
A.4.5.1. c im cu trc:
Trong h thng iu thc, mi hp m ba u c th tr thnh hp m

by. Nh vy ngoi cc hp m by chnh trn cc bc II, V, VII, th cn
nhng hp m by khc trn cc bc I, III, IV, VI. V y l cc hp m by
ph: T7, DTIII7, S7 v TSVI7
So vi cc hp m by chnh, hp m by ph c phn no khng r

rng v chc nng, nn t dng v thng gp trong m tin (m tin l s
chuyn dch i ln hay i xung nguyn hnh ca mt nt nhc no ).
A.4.5.2. Cch dng cc hp m by ph:
Trong mi trng hp cc m by (thuc hp m by ph) thng

ging nh nhng m lt hoc l c chun b.
* Dng trc tip nh cc hp m by chnh: thng s dng di

hnh thc gc hoc l hp m 2.
- Gii quyt v hp m 3 thp hn 1 qung 5 theo quan h D7 - T.
- Nu kt hp gia cc hp m by vi nhau, th theo quan h SII7-

D7a Trong tin hnh b, lun m bo nguyn tc chung:
+ Bnh n
+ Gi m chung nu c
+ Gii quyt cc m 7 (i xung lin bc hoc ng yn)
* Dng trong m tin: c s dng di mi hnh thc t gc n

cc th o. C th kt hp mt cch phong ph gia cc hp m by ph,
khi c chuyn ng lin bc trong cc t m tin. Tin hnh b theo nguyn
tc chung.
A.4.5.3. Phn tch ho m:

Trong tc phm: hp m by ph c dng rng ri di hnh thc
m tin. D. Hp m D9
B.4.5.1. c im cu trc:
+ Hp m D9 xy dng trn bc V ca iu thc, gm 5 m. K hiu:

D9 .
+ Trong iu trng t nhin, D9 l hp m chn trng, gm hp m

D7+ qung 3 trng (Q3T) trn.
+ Trong iu th v trng ho m, D 9 l hp m chn th, gm hp

m D7+ qung 3 th (Q3t) trn.
+ Hp m D9 ch dng th gc (khng c o). m 1 v 9 lun cch

nhau qu qung 8, thng b m 5 trong ha m bn b.
B.4.5.2. Cch dng
* Chun b:
Thng bng nhm h t theo li ho m, gm S, SII, SII 7 v cc th

o ca chng. Trong ni tip lun m bo:
+ Bnh n
+ C mt hoc hai m chung ng yn. (TD 168a)
- C th chun b bng cc hp m T, K64, D, D7. Trong tin hnh b,

lun gi nguyn tc chung. Ring D7 D9 thng: m 5 v m 7(ca D7) tin
vo m 7 v m 9 ca D9. (TD 168b)
* Gii quyt cho D9.
- D9 trc tip vo T. Tin hnh b nh sau:
+ m 7, 9 i xung lin bc.
+ m 3 i ln lin bc.
+ m 1 vo m 1 b trm. (TD 169a)
- D9- D7: Tin hnh b theo li sau:

+ m 9 vo m 1 (ca D7) cc b khc ng yn khi D7 thiu.
+ m 9 v m 7 i vo m 7 v m 5 (ca D 7). m 3 ng yn khi D7

. (TD 169b)
B.4.5.3. Phi thc hnh giai iu sau:
Trong hai bi phi c p dng hp m D 9 v hp m by ph. Ring t7

dng nh trong iu th t nhin (tham kho thm bi sau)
B.4.5.4. Phn tch ho m: tham kho hp m D9 trong TD 166.
4.6. iu th t nhin v vng ha m Phrigien
4.6.1. c im cu trc
S khc nhau cn bn gia iu th ho m v iu th t nhin l

cc hp m thuc nhm t (do bc VII ca iu tnh khng nng cao na
cung)
Trong iu th t nhin, cc hp m ba chnh l th, cn hp m ba

ph hu ht l trng (tr bc II l gim) v thng dng nhng phn ngn
trong tc phm, ch yu gp bc i xung lin nhau t bc I ti bc V (
giai iu hay b trm).
Cch i xung vi 4 m nh vy, ging nhm 4 m ca iu thc c

phrigien. Ho m phi cho giai iu loi ny trn iu th t nhin, th gi l
vng ha m phrigien.
4.6.2. Cch dng:
* Nhm 4 m b giai iu: c th phi bng nhiu vng ho m

khc nhau.
Chng hn:
+ 4 m i xung th bi dng: T - DTIII - S - D
+ 4 m i xung trong c cu: TSVI - DTIII - S - D
+ Cng c th phi bng cc hp m 6 song hnh: T6 DVII6 S6 D6
+ Dng hp m T7 (v th o): T T65 - S - D

Trong ni tip lun m bo nguyn tc chung:
+ Cc b lun bnh n
+ m chung ng yn (nu c)
* Nhm 4 m b trm: khi phi, giai iu nn i ngc hng vi b

trm, bng cc vng ho m sau:
+ T - DVII S6 D
+ T T2 SII43 D
+ T D6 SII43 D
+ T - T2 - S6 - D
* c im ca vng ho m Phrigien:
+ m bc VII phi bng nhm t t nhin (DTIII, D, DVII) hoc t7.
+ Bc VI phi bng cc hp m nhm h t.
+ Vng ha m Phrigien thng kt D ha m. Cng cn lu , vng

ha m ny c th c nhng bin dng nh thiu m u, hoc cch xa m
kt thc. Tuy nhin, vi bc V, bao gi cng phi dng hp m t trng theo
truyn thng c, t y mi ni tip li theo iu th ha m.
4.6.3. phi thc hnh giai iu sau
Nhm 4 m i xung trong giai iu m bi, s p dng vng ho m

gm cc m: T-DTIII-S-D.
* p dng t cng nng cho bi ht
Hp m trong iu th t nhin dng phi cho bi ht Vit Nam

cng rt hp l, v phn no ging iu thc 5 m Vit Nam, nh iu La th
t nhit vi thang 5 m c d e g chng hn. Xem cch t cng nng cho bi
ht sau.
Khc ht ru trong cu chuyn c nh

Cc nt khoanh trn v cng nng trong vung l thuc vng ha m
phrigien. y l mt bin dng do s pht trin ca giai iu, nhng c th
nhn ra bi cc m c bn vn i xung lin nhau t bc I ti bc V v s
dng nhm t t nhin cho m bc VII.
BI TP V NH
Bi tp 4.1:
Bi tp vit: Phi ha m cho giai iu, b trm v cng nng.
Havah Nagilah
Hebrew Hora - D.C.al Fine
Bi tp 4.2.
Bi tp vit: Phi ha m cho giai iu v cng nng.
Bi tp ming:
Etude No 34
Czerny
Bi tp 4.3:
Bi tp vit. Phi ha m cho giai iu, b trm.
Serenade
Moderato - F.Schubert
Bi tp 4.4:
Bi tp vit: Phi ha m cho giai iu, b trm v cng nng
t cng nng cho bi ht.
Bng hng tng c
(Trch)
Trn Quang Huy
Bi tp ming: phn tch ho m.
Two German Dances
Bi tp 4.5:
Bi tp ming: phn tch ho m.
T khc thiu nhi
(trch)
R.Schumann
Bi tp 4.6:
t cng nng cho bi ht
Mi trng mn yu
(Trch)
L Quc Thng
Bi tp ming: phn tch ho m
Chng 5. PHI HA M CHO GIAI IU THEO PHONG CCH

CH IU - M HNH M - CCH VIT PHN M N GIN
CHO CA KHC - HP M V CCH VIT PHN M CHO GIAI
IU TRN THANG NM M
M u:
Nhng giai iu theo phong cch ch iu, p dng kiu phi chi tit
nh i vi cc bi tp k nng s kh thc hin. Dng cch phi t do vi li
ni tip mang tnh khi qut do sc ht dn cng nng l chnh, s p ng
phn no vic phi ha m cho cc giai iu ph thng...
Ri rc trong cc chng, gio trnh cp n cch t cng nng
cho bi ht, nhng ch l nhng bi tp thc hnh vi tng hp m cho
mi phn l thuyt. Nay, s l s tng hp cch phi ny vi ton b cc hp
m Diatonic hc. c bit, vic nm vng cc hp m trong iu thc,
t hp m ba n hp m by l rt cn thit, phi cho nhng giai iu
phc tp, cu k hn, m mu sc ha m cng thm phong ph.
Mi giai iu khi c mt phn m tng xng h tr, th c th coi l

mt tc Phm d l rt nh v n gin. Vit phn m khng c ngha l ch
t cng nng, hp m thch hp cho cc m trong giai iu, m phi tu vo
tnh cht, tc cng nhp iu ca n trin khai mt phn m hp l
Giai iu du dng tr tnh phi c mt phn m khc vi loi giai

iu ti tr, vui nhn. Hay s trang trng, trm hng ca giai iu cng phi
c mt cch x l khc vi loi mang tnh cht hi hc, d dm... T mi
ny sinh nhng m hnh m cho tng loi giai iu, khin cho m nhc tr
nn su sc vi cc tnh cht vui hay bun, suy t hay t nh, nh nhng. m
hnh m ny chnh l nhng cng nng ho m c m hnh ho di
nhiu hnh thc rt phong ph.
m nhc iu tnh c gii thiu trong gio trnh, ch yu xoay quanh

cc iu thc trng, th (t nhin v ho m) theo li c in chu u, l
loi thang m c nhiu nhc s trn th gii cng nh Vit Nam v
ang s dng trong cc sng tc ca mnh. Tuy nhin, bn cnh l s tn
ti song song loi iu thc 5 m (ng cung) rt ph bin, c bit trong m
nhc c truyn chu , trong c Vit Nam. Mt giai iu xy dng trn
thang 5 m, cng c th s dng cc dng hp m ca ha m c in chu
u. Nhng mun trnh m hng ny, th phi da vo thang 5 m t
nhng hp m ph hp. Thit ngh, y cng l mt phng cch phi ho
m cho nhng giai iu mun giu m hng dn tc hoc cc giai iu dn
ca mt cch c hiu qu.
Mc Tiu:
Chng V, gip hc vin vit phn m n gin cho ca khc, qua mt
s m hnh c bn v cch phi ho m cho giai iu trn thang 5 m.
- Phi ha m cho giai iu ph thng (theo phong cch ch iu)
- Kht lc mt s m hnh m c bn
- Vit phn m n gin cho ca khc
- Hp m v cch xy dng hp m trn thang 5 m
- Vit phn m cho nhng giai iu trn thang 5 m.
5.1. Cch phi t do cho giai iu ca ca khc ph thng
Trong thc t, tc phm m nhc (ni chung) hu nh c vit theo

phong cch ch iu. c bit l nhng ca khc ph thng hin hnh c ca
nc ngoi v Vit Nam. Ngha l, ngoi giai iu do tc gi sng tc, phn
m (ho m) c phi t do, thng do ngi s dng tu hng t vo.
Ho m lc ny ch mang ngha ph ha, lm nn, gip cho giai iu c
thm sc sng, tng mu sc biu hin v to s thp dn li cun hn cho
tc phm m thi. Nhng trn thc t, vic phi ho m cho giai iu vi t
duy c logic cht ch v c khai thc ti a, th chc chn tc phm s
c nng ln mt bnh din mi, vi n tng mi c bit su sc v vi
v p c o, khc hn so vi giai iu vn c trc y.
phi ho m lc ny, cn bn vn phi da trn c s iu thc

ang s dng trong tc phm. Sc ht dn cng nng theo cng thc hc:
T-S-D-T l vn rt quan trng phi lun ch . Mt khc, vic la chn hp
m no tng i ph hp nht cho nt giai iu (c th l vi ba m cho ti
vi nhp nhc) cng l iu cn thit, phi ht sc quan tm. Tuy vy, yu cu
phi ho m trong phn ny ch cn t s chnh xc v hiu qu mt cch
tng i, khng nn qu cu k, phc tp...
Ta c th da vo lut nhp ca tc phm, ngha l t hp m theo

2 3
tng loi nhp nh nhp 4 hay nhp 4 vi mi nhp l mt chc nng chng
hn. Hoc, c th da vo tit tu nhanh, chm ca tng nt giai iu, tng
cu nhc, thay i hp m cho ph hp. Cng c th tm ra nhng m c
tnh i din cho ton nt nhc, ri t hp m tng ng...
Nh vy, phi ho m cho giai iu theo phong cch ch iu (hay

c th xem nh t hp m cho giai iu ph thng) nn da vo cc cch
sau:
5.1.1. t hp m theo loi nhp:
a. Nu cc m (hay hu ht cc m) trong nhp thuc cng hp m, ch

vic t cng nng chung cho ton giai iu ca nhp. Cch phi ny l tng
i d dng thun li.
b. Nu cc m trong nhp khng hon ton thuc hp m, c th b

qua, hoc la s m ti a c th quy vo hp m, ri chn ra cng nng
thch hp cho c nhp (hoc trng m ca nhp).
5.1.2. t hp m theo s chuyn i ca cc m trong giai iu:
Loi ny tng i phc tp, cn phi ch ti tc nhanh chm v

c bit l nhng m ngoi hp m nm trong giai iu .
a. Nu giai iu vi tc chm, c th thay i hp m bt k phch

no d mnh hay yu m khng cn da vo lut nhp. Cch phi ny gip
cho giai iu t do, rng ri hn v lun phong ph v mu sc ha m.
b. Cn giai iu c tc nhanh, hp m thng thay i phch

mnh, va lm ni r chc nng li va lm ni r loi nhp. Cch phi ny
phn no ging nh kiu a ca phn 5.1.1 t hp m theo loi nhp.
5.1.3. Hng dn thc hnh:
a. Xc nh iu thc ca bi phi
b. Xem xt loi nhp v s chuyn ng nhanh, chm ca tit tu trong

giai iu, chn ra cch phi ph hp. Lu :
+ Nu tit tu khoan thai, hp m thay i tu ch v c th phi dy.
+ Nu tit tu nhanh, nn t hp m tha, thong.

c. t cng nng cho tng m hay tng nt ca giai iu.
+ C gng thay i hp m, khng nhc li, trnh s n iu. S

dng hp m phong ph, hp l giai iu s lun c mu sc mi m. Vi
nhng nt nhc li, c th dng vng ho m mang tnh chu k, khng nht
thit phi qu chi tit.
+ Ch sc ht dn cng nng trong iu thc.
Hy xem cch t hp m cho on trch ca 3 ca khc: Bi ca may

o, p sao ngi chin s bin cng v Tui i mnh mng.
Sau khi xc nh iu tnh v xem xt giai iu ca khc th nht, ta

chn cch t hp m theo kiu t phn 5.1.1 cho ca khc ny.
Giai iu trong cc nhp t 1 n 4 u thuc chc nng ch. Dng hp

m t v t6 phi. Sang nhp 5 b qua m si (phch yu cui cng), cc m
cn li c th dng chc nng t hoc tsVI. Hy chn tsVI mu sc ho m
c thay i. Ti nhp 6 c cc m thuc dtIII; cn nhp 7 l cc m thuc h
t nghch s7. Dn sang cc nhp 8, 9, 10 c th dng nhng chc nng khc
nhau cho thm phong ph, nhng phi hp t. C th, t cc hp m dtIII, d
v t vi cc th o c s la chn, nh vy s c 1 b trm lin bc
mang tnh giai iu t m La ca tsVI i xung m thuc t (t nhp 5 n
10). C tip tc vi cch lm ny n nhp cui, phn ho m cho ca khc
c hon tt.
Vi bi "p sao ngi chin s bin cng" trn iu tnh Mi trng,

c phn giai iu kh phc tp v uyn chuyn hn, nn chn cch t hp
m theo kiu a phn 5.1.2
p sao ngi chin s bin cng

(Trch)
Vic t hp m cho bi ny cng vi cch lm tun t tng bc nh

bi trc...
Cn bi tui i mnh mng, c nt giai iu vui ti, nh nhnh,

nn dng li t cng nng theo kiu b phn 5.1.2 l rt ph hp. Vic s
dng xen k gia cc hp m gc v o vi nhiu cng nng khc nhau, s
cho mu sc ha m lun thay i mi m.
Tui i mnh mng
(Trch)
Trnh Cng Sn
Nhn chung, vic phi ho m cho giai iu mang tnh ch iu thng

t do, phng khong trong quy lut tin hnh b cng nh cch s dng cc
hp m. Chng hn, trong ca khc Bi ca may o, hp m d64 c dng
6
u nhp (phch mnh) l khng ng vi nguyn tc v cch dng hp m 4
6
trnh by trong hc phn th nht. Nhng hp m 4 y c th xem l
bc giai iu ho lm p b trm v lm phong ph thm cho quy lut
tin hnh b. Hay nh cc hp m DTIII trong bi p sao ngi chin s
bin cng Tui i mnh mng v dtIII trong Bi ca may o u l
nhng hp m thuc nhm t t dng, cng nhiu hp m ph khc c
dng mt cch rng ri, thoi mi... iu cho thy, cch phi ho m cho
giai iu theo phong cch ch iu khng nn qu cu n, gi nguyn tc
cht ch, nh i vi nhng giai iu c tnh hp xng. Vn ct li ca
ho m lc ny l s dng hp m mt cch khi qut to mu sc mi
cho giai iu trn c s ca sc ht dn cng nng trong iu thc theo logic
chung T-S-D-T.
Tm li, trong khi phi, nn p dng mt cch uyn chuyn v ng

ch vi nhiu phng php ho m khc nhau, c th khai thc ti a s
phong ph, a dng v mu sc ca hp m gip tng thm gi tr cng nh
sc truyn cm, m ho m em li cho giai iu sn c.
5.2. Nhng khi lc v m hnh m
Phi ho m cho ca khc nu ch n gin l t cc cng nng tng

ng ph hp vi cc m ca giai iu. th cng khng th lm cho n sng
ng vi y ngha ca mt tc phm m nhc, d n gin. Giai iu
y kh c th c coi l linh hn" ca tc phm. Mun giai iu c t
m, c sc thuyt phc hn, c s li cun th phi a thm vo nhng
m hnh m thch hp. Giai iu ca khc c phn m hp l chc chn s
to n tng su sc cho s cm th m nhc.
C nhiu kiu m hnh m dnh cho giai iu, trn c s cc cng

nng ho m c m hnh ho, m n gin nht l nhng hp m
chng ct dc. S m hnh ho hp m cn c th tin hnh bng cch:
* Tch hp m thnh 2 phn: b trm v hp m (l nhng m cn li)
* Hp m c ri ra theo trt t ln hay xung hoc c s xen k, o

cc thnh phn m trong hp m.
Sau y l mt vi kiu m hnh m n gin theo 2 cch trn:
Mt phn ht sc cn bn trong khi vit phn m, l nhp iu, tc

, tnh cht ca giai iu, t chn ra nhng m hnh thch hp m vn
dng, quan st nhng th d sau:
* Giai iu mang tnh cht ngi ca, trang trng (loi nhp 24) c th dng
m hnh theo kiu a1, a2 va dy dn v m thanh, li vng vng, rn ri bi
tit tu u n (d d):
* Tnh cht nhy ma (v khc) tr nn m nt bi m hnh c tit tu

linh hot theo kiu a7:
V khc
I.Surovsky
* Hoc, m hnh m c tit tu hi nhanh ca loi nhp a, th hin tnh

cht nh nhng, duyn dng, rt quyn r ca iu Valse theo kiu a3:
Dark Eyes
Russian Gypsy song
* m nhc mang tnh tr tnh, m u, dng m hnh c tit tu u n,

dn tri theo kiu b5, b6 s rt ph hp
* Vi khc ht ru du dng dng m hnh ri kiu b 3 b to s ung a
ca chic ni rt hiu qu.
Khc ht ru
A.Spendiarov (1871 - 1928)
* Cn s vui nhn, hi hc, nn dng m hnh kiu a 7 cng tc

nhanh hot, s cho cm gic ti tr, phn khi.
Nhn chung, m hnh m ht sc phong ph v a dng vi nhiu kiu

khc nhau. Trn y l mt vi khi nim c bn v cch m hnh ho hp
m, trin khai thnh nhng m hnh m v cch s dng chng. Mi m
hnh m l mt sng to, khng nht thit phi b buc theo mt khun mu
nht nh no. C th t to ra nhng m hnh mi hoc trn c s nhng
m hnh c vn c th thay i, bin ho, lm cho chng cng tr nn mi
m hn.
C th thy, phn m c ngha din cm rt phong ph, b sung cho

cc tnh cht ca giai iu, nn mt phn m hp l khng ch gp phn th
hin ni dung m nhc sinh ng hn, su sc hn, m cn mang li s
thnh cng cho tc phm.
5.3. Vit phn m n gin cho ca khc
vit phn m n gin cho ca khc, cn thc hin mt s bc

sau:
1/ t hp m cho cc m ca giai iu (sau khi xc nh iu tnh).
2/ Xem xt loi nhp, tc v tnh cht ca giai iu.
+ Nu tc chm, tnh cht trang trng, nng n, vi loi nhp 24; 44, c
th chn kiu a1, a2, a3.
+ Tc va phi, tnh cht dt khot, nhp i (24), nn dng kiu a1, a2.
+ Tc khoan thai, va phi, tnh cht tr tnh, hy chn cc kiu ri

nh b b5, b6 (cho cc loi nhp 24, 34,68).
+ Tc linh hot (nhanh), tnh cht vui nhn, d dm, hi hc, v
khc, c th dng m hnh kiu a7, a8.
+ Khi tc khoan thai hoc hi nhanh, tnh cht nh nhng, uyn

3
chuyn (loi nhp 4 ) nn chn kiu a3 hoc b4 cng c th t to nhng m
hnh mi, nu thy thch hp vi giai iu.
3/ Sau khi chn c m hnh thch hp vi tnh cht giai iu v

loi nhp, hy pht trin cc cng nng ho thanh thnh m hnh m.
4/ Cn ch : Mi m hnh m c th l nhn t xuyn sut cho tuyn

giai iu hoc ca khc nh, nhng cng c th ch dng cho nhng phn,
on nht nh hoc mt tc phm ln hn. Nu c s thay i loi nhp: hay
tnh cht m nhc trong mi phn, mi on, tt nhin phi km theo s thay
i nhng m hnh thch ng.
Do khun kh quy nh, gio trnh s ch hng dn cch vit phn

m n gii cho nhng giai iu ca khc cng n gin, p ng phn
no nhu cu thc t. Cn mun vit c phn m mang tnh chuyn
nghip, c tnh ngh thut cao, cho nhng ca khc phc tp hoc c dung
lng ln, th phi tm hiu v hc nhng cp bc cao hn mi c th gii
quyt thu o c mi vn v phn m.
c s phong ph vi mt vi li m khc nhau, mi ca khc ca

bi ging s ch thc hin qua mt trch on. V y l cch vit phn m
cho ca khc Ch voi con bn n ca nhc s Phm Tuyn.
Quan st giai iu, ri thc hin tun t cc bc ch dn, c th

thy m hnh a1 v a7 u dng c. Kiu a1 c v ph hp vi thn hnh
s ca con voi, nhng nng n v hi n iu, do tit tu () qu u n.
Dng kiu a7 s hp l hn, v tnh cht ti vui, nh nhnh ca giai iu v
m hnh m s gi ln hnh nh ch voi c dng i hi lc l. Nn vit thm
du nhn (>) u mi phch m phn no th hin bc chn voi.
Ch voi con bn n
Hi nhanh - Phm Tuyn

Phn m cho trch on ca khc Qu em bng sng ca tc gi
Mng Ln.
3
Bi c nhp 4 . Tnh cht m nhc nh nhng, trong sng C th dng
m hnh m kiu a3 (nhp iu Valse) hoc b4 Nhng dng kiu a3 s hiu
qu hn, bi s dy dn ca hp m. Nhng trc khi trin khai m hnh
m, hy thc hin cc bc cn thit hng dn. c bit l vic la
chn cc cng nng ho m.
Vi ca khc Em m gp Bc H ca tc gi Xun Giao, c th dng

kt hp 2 m hnh m kiu b v b 3. Hp m nn dn tri theo tit tu mc
kp to s chuyn ng lin tc khng ngng ngh m vn rt mm mi,
nh nhng, nh chp cnh cho gic m.
Em m gp Bc H, c thy chm ru di, thy tc bc ph. Li

c u ym hn ln m Bc v Bc mm ci, Bc khen em ngoan... Gic
m tht tru mn, tnh cm, bi vy, phn m nn chn m hnh uyn
chuyn, u n, mi ph hp v chuyn ti trn vn ni dung bi ht.
Phn ho m (trc khi pht trin thnh m hnh m) ch n gin l

s dng cc hp m 3 chnh (T - S D) cng vn hp l. Hy tham kho cch
t hp m di y:
Nhng, cng c th a cc hp m bc ph nh SII, DTIII, TSVI cho

mu sc ha m thm phong ph v to s mm mi, du dng, bi c tnh
ca chng vn l nhng hp m 3 th trong iu thc trng. Phn m c
th trin khai vi s kt hp 2 m hnh m theo kiu b1 v b3:
Cc th d trn l dn chng c th v cch vit phn m n gin

cho ca khc. Nhn chung, c phn m ph hp, hiu qu, h tr cho giai
iu, cn thc hin tt 2 bc c bn nht, l:
+ La chn cng nng.
+ Tm ra m hnh thch hp ri t trin khai thnh phn m.
Vi giai iu n gin, khng nht thit phi dng m hnh phc tp v

cng nn dng dng m hnh xuyn sut, qun xuyn ton b tc phm.
5.4. Hp m v cch xy dng hp m trn thang 5 m
5.4.1. Khi nim chung
K tha cc thnh tu v ho m m nn m nhc chu u t

c trong cc th k qua, nhiu nn m nhc trn th gii, trong c Vit
Nam vn dng mt cch sng to nhng nguyn l ny hnh thnh nn
ngn ng ho m ph hp vi cu trc iu thc, giai iu mang m hng
dn tc.
m nhc truyn thng Vit Nam v c bn l nhc n m, c h thng

ngn ng m nhc da trn thang 5 m, nh mt s nc thuc khu vc
chu l Trung Quc, Nht Bn, Mng C, Triu Tin... Trong nhiu sng tc
cho kh nhc, hay phn m cho nhiu ca khc ng i ca cc nhc s
Vit Nam, thy p dng cc dng hp m ba ca h thng ha m c in
chu u trong tc phm. Song song vi dng hp m , cn thy nhng hp
m khng theo cu trc qung 3, c hnh thnh da vo thang m iu
thc c truyn, ph hp vi ng nt ca giai iu em n cm gic gn
gi vi m iu dn tc, c phong v rt Vit Nam. Qua kho nghim tc
phm thc t, c th thy nhng hp m ny c phn thnh 2 dng, vi
phng thc cu to chnh, l:
* Hp m c cu trc chng qung 4
* Hp m c cu trc do chiu ngang ca iu thc 5 m chuyn thnh

chiu dc (vi cc bc lin nhau xp chng ln).
5.4.2. Hp m c cu trc chng qung 4
Chng hn, trong iu thc 5 m C D F G A, c th chng mt s hp

m theo cu trc qung 4 nh sau:
Quan st cch chng hp m theo qung 4 qua mt s tc phm vit

cho n piano ca nhc s Vit Nam:
R nhau i gnh la vng
Nguyn Vn Nam
Trch on trn iu thc 5 m C D F G A vi cc hp m c s
dng c cu trc nh sau:
Hp m s dng - Cch cu to
Ngoi cc hp m chng 2 qung 4, cn c cc hp m c chng

vi 3 qung 4 lin tc. Nhng hp m ny dng nguyn v, thng cho cm
gic rng v kh din tu nn c th o v tr m, vic biu hin ho m
cng nh th hin c d dng. V y l cch thng dng nht. (Xem TD
*l99)
Cng xem xt cch s dng hp m c cu trc chng 3 qung 4 lin

tc trong tc phm sau:
Phi nga bn cung
Nguyn Vn Thng
5.4.3. Hp m c cu trc do chiu ngang ca iu thc 5 m (vi

cc bc lin nhau) xp chng thnh chiu dc.
H thng 5 m c nhng c s xy dng chng m, bi s hi ho

t nhin ca cc m trong iu thc. C th ly cc bc lin nhau trong iu
thc xp ln, c 3 hay 4 m lm mt hp m. Nh vy, chng m to thnh
hp m khng nht thit phi theo trt t ca mt loi qung no. Vi cch
thc va nu, c th c nhng hp m sau trong iu thc 5 m C D F G A:
iu th - Hp m chng 3 m - Hp m chng 4 m
V iu va trnh by u c th p dng vi cc iu thc 5 m khc.

Chng hn, vi iu thc C D E G A, hp m c th c sp xp nh sau:
iu thc - Cch sp xp
Cch lm ny c th thy trong nhiu sng tc ca cc nhc s Vit

Nam. Hy xem xt nhng th d sau chng hn:
Con nga
Thi Th Lang
Ho m trong tc phm c biu hin bng chng m l cc bc
ng lin nhau trong iu thc:
Hp m trong cu nhc c hnh thnh bng cch xp cc bc lin k

trong iu thc F bAs bB C bEs:
c bit, vi nhng hp m c cu trc chng ti 3 qung 4, cng c

th xem nh dng hp m c phng thc cu to chiu ngang ca iu
thc 5 m, chuyn thnh chiu dc vi cc bc lin nhau xp chng ln. Nh
hp m trong tc phm Phi nga bn cung ca tc gi Nguyn Vn Thng
(TD 200 phn 5.4.2) c th l gii bng c 2 phng thc chng hp m nh
sau:
- Vi cu trc chng qung 4, s l:
Hp m s dng - Cch cu tao hp m
- Vi cc bc lin nhau ca iu thc, xp chng theo chiu dc s l:
Vi 2 phng thc chng hp m nh trnh by, c th p dng cho

nhiu giai iu ca khc trn thang 5 m, c bit l nhng bi dn ca,
trnh s qu l thuc vo ho m c in chu u, ph hp vi thang m,
iu thc c truyn.
p dng t hp m cho giai iu trn thang 5 m
Con chim ht trn cnh cy
Trng Bng
Bi c giai iu trn thang 5 m F-G-A-C-D, ng thi ha biu ch

ging F.dur.
Vy c th thm m si ging thnh thang 5 m F-G-B-C-D ri hy

chng hp m. Vic kt hp 2 thang m ny s trnh bt s g b trong khi
phi. Xem cch sp xp hp m:
iu thc - Hp m v cch sp xp
Cch t hp m
(Giai iu c th a ln qung 8 trn cho tin din tu).
Thc t, nhiu giai iu trn thang 5 m c phi bng nhng hp

m ba theo li ha m c in, thy vn rt ph hp. Vy cng vi nhng
chng m theo thang 5 m, nn im thm mt vi hp m ba cho ha m
bt phn n iu, mu sc thm phong ph.
Phn m cho Bi ca i hc s c trin khai vi tun t cc bc

nh bi trn v quan trng nht vn l:
+ La chn nhng chng m tht ph hp vi giai iu.
+ Pht trin cc chng m thnh m hnh m hp l.
Giai iu ca bi ht rt trong sng v gin d, nn m hnh m vi tit

tu mc n dn tri, nh nhng lm bi ca thm sinh ng, ti vui.
Bi ca i hc
Phm Trn Bng
( tin din tu, giai iu c th a ln qung 8 trn)
Hy tham kho thm cch vit phn m cho bi L cy bng - dn ca

Nam B Giai
iu ton bi c th hin trn thang 5 m D F G A C, ng thi cng

l m hng ca iu d.moll t nhin. Nh vy, phn ho m c th xc nh
bng cc chng m ca thang 5 m trn, v mt s hp m ca iu tnh
d.moll t nhin. Hoc cng c th dng li chuyn h ti nhng iu thc 5
m khc c xy dng trn cng m ch R, vi cc m vn c trong ging
d.moll, chng hn: D E G A C - D F G B C. iu ny cng d l gii, bi chng
m trn cc thang 5 m c cch cu trc hp m khng theo truyn thng c
in chu u, nn s chuyn h l cch hon v m ca thang 5 m ny vi
m ca thang 5 m khc, to s giao lu, m iu c thay i (nh 2
iu thc va nu). Chng m mi s c nhng m khng cng iu thc vi
giai iu, nhng m hng vn hi ho, ph hp. y cng l mt c im
ca m nhc truyn thng Vit Nam. Cch lm ny khin cho mu sc ha
m thm mi m, m m hng dn tc vn m nt.
Nhn chung, giai iu bi dn ca c s chuyn ng bnh n v mm

mi, la chn m hnh m ri cho bi ht thm duyn dng, nh nhng. Nn
dng cc m hnh m sau:
Ch : Khi vit phn m (n gin) cho cc bi dn ca, cng lm tun

t cc bc nh i vi cc ca khc sng tc khc.
Qua cch vit phn m cho ca khc Min nam ca em, Bi ca i

hc v bi dn ca L cy bng cho thy: vic s dng cc phng thc
chng hp m theo cc thang 5 m, b sung thm cho m hng dn tc
vn n trong giai iu l iu cn thit. S gp mt ca cc hp m theo li
ho m c in chu u, bn cnh vic khai thc li chuyn h trong m nhc
truyn thng Vit Nam, tt c c kt hp mt cch kho lo, hi ho, s
to nn mt ngn ng ho m phong ph, a dng v mu sc m vn m
phong v dn tc.
Cng vi phn ho m, m hnh m cng l mt nhn t v cng quan

trng pht trin thnh mt phn m hon chnh. nhng ca khc ngh
thut ca cc nhc s ni ting nh Schubert, Grieg, Glinka,
Rackhmanninp phn m khng ch c nhim v h tr, nng giai iu
mt cch n thun, m cn c ngha din cm rt phong ph. N chnh l
phn nn ca cm xc, th hin nhng yu t c bn ca ni dung bi ht.
Mt phn m lgic s gp phn tn to, chp cnh cho giai iu, em

n s truyn cm su sc, n tng kh phai cho tc phm, s l iu tt
nhin.
BI TP V NH
Bi tp 5.1: t cng nng cho ca khc:
Vui bc ti trng
(Trch)
Nghim B Hng
Anh vn hnh qun
(Trch)
Huy Du
Mt thi nh
(Trch)
Nguyn Vn Hin
Bi tp 5.2. Bi tp vit: Trn cc ging D.dur; B.dur; e.moll, trin khai

cc hp m ba chnh thnh mt vi kiu m hnh m gii thiu.
Bi tp 5.3. Vit phn m theo cch hng dn cho mt trong cc

trch on ca khc sau:
Bng hoa mng c
(Trch)
Trn Th Duyn
Reo vang bnh minh
(Trch)
Lu Hu Phc
H ni mn yu
Thanh Hi
Bi tp 5.4. Bi tp vit: Chng hp m theo 2 phng thc trnh

by cho cc thang 5 m sau: D E G A H; G A H D E v C Eb F G B. p dng
chng hp m trn thang 5 m cho bi ht
Tay thm tay ngoan
Bi nh Tho
Thy c cho em ma xun

V Hong
Bi tp 5.5. Bi tp vit: Chn v vit phn m n gin cho mt trong

ca khc sau:
Trng em
Phm c Lc
Bay cao ting ht c m
Nguyn Nam
BNG TRA CU THUT NG TRONG SCH

A. V khi nim m nhc:
1. Bc c bn: by bc c tn gi , R, Mi ng vi cc phm trng

ca n Piano
2. Chuyn ging: bn nhc ang ging ny li c chuyn sang

ging khc.
3. Chng m: s kt hp cng mt lc ba m thanh tr ln.
4. Cng nng: vai tr v chc nng ca hp m trong iu thc. (Cng

nng cng c ngha chc nng).
5. Du ha: cc k hiu dng nng cao hay h thp cao ca cc

m.
6. Dch ging: s chuyn dch mt bn nhc t ging ny sang ging

khc.
7. iu th: h thng mi tng quan v cao ca cc m trong mt

bn nhc.
8. Ging: iu thc c th hin mt cao nht nh (cng ngha

vi iu tnh; iu)
9. Hp m: cc m thanh ca chng m c sp xp theo mt quy
lut nht nh.
10. Qung: s kt hp cng mt lc hay ln rt k tip nhau ca 2

m.
11. Thang m: s sp xp cc m thanh theo mt th t cao nht

nh.
12. Tit tu: s ni tip cc trng ca m thanh.
13. Trng : di ngn ca m thanh.
B. V th loi m nhc:
1. Allemande: iu ma c gc c, tn mt chng nhc trong t

khc th k XVII-XVIII.
2. Ballade: Tc phm vit cho thanh nhc hoc kh nhc c tnh cht k
chuyn, s thi.
3. Bi ca khng li: Nhng tc phm nh vit cho Piano, Violon,

Violoncello c giai iu, tr tnh.
4. Chorale: ng ca, hp xng.
5. Concerto: tc phm vit cho nhc c c tu cng vi n nhc.
6. Etude: Khc luyn tp, ch yu vit cho nhc n, sau tr thnh mt

tc phm biu din c lp. C hnh thc nh.
7. Fuga: L hnh thc m nhc nhiu b (thng t 2,3 n 4,5 b).

Cu trc da trn s tin hnh b nhiu ln mt, hai hay c ba ch tt
c cc b.
8. Giao hng: l tc phm vit cho dn nhc, gm nhiu loi nhc kh.
Bn giao hng thng 3,4 chng hoc c th 2,5 chng. Mi chng c
cu trc hon chnh, lin kt vi nhau bi ni dung ca tc phm.
9. Menuetto: iu ma c xut x t Php, sau ny tr thnh mt phn

trong hnh thc 3 on phc hay mt chng trong bn Sonate.
10. Prelude: L khc do u c tnh ngu hng trc khi vo tc
phm chnh. u th k XIX, Prelude c pht trin thnh tc phm c lp
vi cu trc khng ln v thng vit cho n Piano.
11. Rondo: bi ht ma vng - sau tr thnh hnh thc m nhc. trong

c mt phn gi l ch lun lp li t nht ba ln; xen k vi ch l
cc on chen tng phn.
12. Scherzo: tnh cht hi hc, d dm. Sau tr thnh tn gi cho

chng III trong cc bn Sonate, giao hng.
13. Suite (t khc): Tc phm gm nhiu chng, cc chng thng

c s tng phn v ni dung cng nh tnh cht m nhc.
14. Valse: l iu nhy bt ngun t chu u, thng c nhp 34
15. Sonate: l lin khc gm nhiu chng, tng phn v tnh cht
m nhc, nhng thng nht trong mt ni dung chung. Cc chng thng
c sp xp theo mt trt t nht nh, mi chng u c cu trc hon
chnh v c th tch tng chng biu din. Trong , t nht c mt
chng c vit hnh thc Sonate.
C. V nhanh chm:
1. Adagio: Thong th, chm ri
2. Allegro: Nhanh
3. Allegretto: Nhanh va
4. Andante: Chm va phi
5. Andantino: Hi mau hn Andante
6. Crescendo (cresc): to n
7. Diminuendo (dim.): nh dn
8. Largo: Chm, nghim trang
9. Moderato: Va phi (khng nhanh, khng chm)
10. Vivace: Nhanh, hot bt

11. Rall. (Rallentanto): Chm dn
TI LIU THAM KHO

1 A.Arensky: 1000 bi tp thc hnh ha m. Muzgiz - 1960.
2. Bruno Weigl: Nhng v d mu cho gio vin ging dy ha m.
3. Benchion Eliezer: Gio trnh ha m. NXB Khoa hc - Ngh thut.

Xophia - 1970.
4. Chiulin - Privano: Sch gio khoa ha m, Tp I-II. Ngi dch: Ca

L Thun. Trng Quc gia m nhc Tp.HCM 1979.
5. Chiulin - Privano: Cc mu gii quyt ha m trong bi tp. Muzgiz-

1960.
6. C.E.Macsimov: vbaif tp ha thanh trn n Piano. Muzgiz - 1957.
7. Spaxobin, Doubovski, Solokov, Evceev: Sch gio khoa ha m, Tp

I-II. NXB Vn ha - Ngh thut - 1963.
8. Walterr Piston: Gio trnh ha m. Lonon - NXB Victor Gollancz LTD

- 1966.
9. Vincent Persichetti: Ha m th k XX Nhng sang to v ng dng

mi. NXB Norton & Newyork - 1961.
10. V.A.Vakhrameev: L thuyt m nhc c bn. NXB m nhc - 1993.
11. Edward Aldwell - Carl Schahter: Ha m v tin hnh b, Tp I -

NXB Thomson Schirmer.
12. Phm Minh Khang: Sch gio khoa ha m. NVHN - 2001.
13. Phm T Hng - V Nht Thng: Sch gio khoa ha thanh. NXB
m nhc 1993.
14. Phm T Hng: L thuyt m nhc c bn. NXB Gio dc - 1997.

MC LC
Li ni u
Chng I. Tm hiu ha m trong tc phm m nhc. Nhng khi nim

v chng m, hp m trong ha m bn b. Nguyn tc kt hp cc hp
m ba chnh T - S - D v cch phi b
1.1. Vi nt s lc v m nhc nhiu b qua cc tc phm
1.2. Nhng khi nim c bn v ha m - hp m
1.3. S sp xp hp m trong ha m bn b. H thng chc nng ca

cc hp m ba chnh
1.4. Cch ni tip cc hp m ba chnh
1.5. Phi ha m cho giai iu bng hp m ba chnh
1.6. S thay i v tr m khi nhc li hp m v bc nhy ca m ba.
1.7. Phi ha m cho b trm bng hp m ba chnh.
Chng II. Hp m su, hp m su bn ca hp m ba chnh. Kt v

mt s hnh thc ch yu ca kt
2.1. Hp m su ca hp m ba chnh T6 - S6 - D6
2.2. Cch ni tip cc hp m su
2.3. Cc hp m su bn thu v lt: T64 - S64 - D64
2.4. Kt v cc hnh thc ch yu ca kt
2.5. Hp m su bn kt - K64
Chng III. Cc hp m ba ph v iu trng ha m
3.1. H thng chc nng y ca iu trng v th ha m
3.2. Hp m su v hp m ba trn bc hai - SII6 - SII
3.3. Hp m ba bc su - TSVI - Kt ngt
3.4. iu trng ha m
3.5. Nhng hp m t dng thuc nhm t DVII6 - DTIII - D6

Chng IV. Cc hp m by chnh thng iu thc trng v th (t
nhin - ha m) - D7 - SII7 - DVII7. Cc hp m by ph v hp m D9.
iu th t nhin v vng ha m Phrigien
4.1. Hp m by t gc - D7
4.2. Cc th o ca D7 v bc nhy khi gii quyt D7 v T
4.3. Hp m by h t - SII7
4.4. Hp m by dn - DVII7
4.5. Hp m by ph T7 - DTIII7 - S7 - TSVI7 V hp m D9
4.6. iu th t nhin v vng ha m Phrigien
Chng V. Phi ha m cho giai iu theo phong cch ch iu - m

hnh m - Cch vit phn m n gin cho ca khc Hp m v cch
vit phn m cho giai iu trn thang 5 m
5.1. Cch phi t do cho giai iu ca ca khc ph thng
5.2. Nhng khi lc v m hnh m
5.3. Vit phn m n gin cho ca khc
5.4. Hp m v cch xy dng hp m trn thang 5 m
5.5. Vit phn m cho giai iu trn thang 5 m
Bng tra cu t thut ng trong sch
Ti liu tham kho
---//---
GIO TRNH
HA M NG DNG
(Sch dng cho cc trng Cao ng s phm)
Tc gi: HONG HOA
TRNG CAO NG VN HA NGH THUT
NH XUT BN I HC S PHM
NM 2007

Giáo Trình Hòa Âm NG D NG

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Giáo Trình Hòa Âm NG D NG

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

GIO TRNH HA M NG DNG

Tc gi: HONG HOA

i vi tc phm m nhc. c bit l cc tc phm nhc n ho m

Khng th ch c nhng sng tc mt b cho bt c th loi m nhc

C th ni, ho m gi mt vai tr trng yu trong qu trnh tin trin

Chnh v vy, ho m l mt mn kin thc m nhc c bn bt buc,

Gio trnh Ho m ng dng c bin son theo chng trnh o

+ Hc phn th nht (Chng I - III) vi 04 n v hc trnh, nhm gip

+ Hc phn th hai (Chng IV V) vi 02 n v hc trnh, gii thiu

B cc sch cng c bin son li theo mt h thng i t cc hp

y chnh l mt trong nhng nt mi ca sch so vi cc sch gio

c bit, mi bi ging trong go trnh u c phn phn tch ho m

Cn cc bi phi thc hnh, s lun ch l nhng gi v mt trong

Hc phn th nht l phn l thuyt cn bn. mang tnh then cht ca

Tuy nhin, vi nhng giai iu mang tnh hp xng hoc c th hp

khc phc tnh trng dy ho m mang tnh l thuyt kh cng lu

i vi hc vin, hc tt mn ho m, ngoi vic buc phi lm cc

Gio trnh ny c dng cho chng trnh chuyn mn 2, sau khi

Mi bi trong gio trnh l mt ni dung ring, nhng cng mt chng

c bit, cc bi tp phi thc hnh, phn tch ho m ti lp, c th

Cc tn tc gi, tc phm nc ngoi, c bit l thut ng m nhc

Gio trnh Ha m ng dng l s c kt kinh nghim ca nhiu nm

Chng 1. TM HIU HO M TRONG TC PHM M NHC.

Trong m nhc nhiu b, c bit l m nhc ch iu; ho m l s

- Nguyn l kt hp cc hp m ba chnh: T - S - D (th gc hay nguyn

- p dng s thay i v tr m khi nhc li cng nng (T-T; S-S; D-D)

- Gii quyt bc nhy ca cc m ba.

- Phi ho m cho giai iu hoc b trm bng cc hp m ba chnh T-

1.1. Vi nt s lc v m nhc nhiu b qua cc tc phm

Tc phm m nhc c th trnh by di hnh thc mt b hoc nhiu

Nhc nhiu b thng thy trong cc bn hp xng hoc cc tc

m nhc phc iu (polyphonie): l s hp tu ca nhiu b giai iu,

Nhn chung, phc iu l mt th php biu hin, c vai tr to ln trong

Phn m l dng nhng hp m.

Phn m l dng ho m m hnh ho.

Bn cnh , cng c nhng tc phm theo phong cch ch iu, c

Nh vy, ho m t n khng mang y ngha ca hnh tng

Nhn chung, ho m l mt trong nhng yu t v cng quan trng,

1.2. Nhng khi nim c bn v ha m - hp m

* Hp m: l chng m khng di ba m, khc nhau v cao , c

Trt t qung ba c th thay i, khi o v tr ca cc m trong v

* Ho m: l s kt hp ca cc m thnh chng m v s lin h ni

1.2.2. Cc loi hp m v tn gi ca chng

* Hp m s dng trong ho m, thng c ba loi ch yu, l:

Tn cc m trong hp m (H): tnh t m thp nht l m 1, cc m

Cc hp m u c th trnh by di hnh thc gc hay o. Trong

Trong hnh thc o, m di cng (m lm nn) l bt k m no (tr

Ring hp m 9 khng dng th o (v t s dng).

- Hp m ba (H3) c hai th o gi l hp m su (H6) v hp m

Khi nim chung: trong m nhc, mi m ca giai iu c th l m

Nhng hnh thc khc nhau ca cc m ngoi hp m:

* m thu (th): l m ni lin bc - trn hay di - gia hai m cng

* m lt (l): l m ni tip lin bc i ln hoc i xung chen gia hai

* m sm (s): l m thuc hp m sau, nhng xut hin trc phch

* m mun (m): l m thng phch mnh ca hp m trc, ngn

1.2.4. Tm hiu hp m trong tc phm

Hp m trong tc phm c th n thun l nhng hp m ct dc,

Trong khc nhc, cc hp m c s dng nh sau:

+ Nhp 1 v 3 l hp m 3 gc: mi son

C tc phm li s dng nhng hp m m hnh ho ph hp

C th thy cc hp m c m hnh ho trong khc nhc nh

+ Nhp 2 l H 43 (m 5 lm nn): pha si la r

+ Nhp 3 gm H 3 mi son si v H 6 r pha si (m 3 lm nn)