Professional Documents
Culture Documents
Toan CaoCap A2 PDF
Toan CaoCap A2 PDF
Su tm by hoangly85
I. TP HP RN V HM NHIU BIN
1. Rn v cc tp con
Vi n l mt s nguyn dng k hiu n c dng ch tp hp tt c cc b n s
thc x1, x2, xn) v ta thng gi n l khng gian thc n chiu hi b s thc
(x1, x2,xn) c t tn l th ta vit l
P(x1, x2, xn)
V gi n l mt im trong khng gian n.
Cho 2 im x1, x2, xn) v y1, y2, yn) trong Rn, khong cch gia hai im
P v k hiu l d c nh ngha bi:
d(P, Q) =
Khong cch ny tha bt ng thc tam gic sau y
d(P, Q) d R) + d(R, Q)
vi im ty
im x1, x2, xn) cn c vit gn di dng xx1, x2, xn) vi xx1, x2,
xn) v yy1, y2, yn), khong cch gia x v y cn c vit bi
| x y |=
Cho
v r l s thc dng tp hp B(P, r) = {
| d(P, Q) < r} c
gi l hnh cu m tm bn knh r hay l ln cn bn knh r ca
Tp hp trong n c gi l b chn nu c r sao cho
im
, vi l
2. Hm nhiu bin
Cho n l mt s nguyn vi n t php tng ng f n R c gi l mt hm
n bin Tp hp cc im
m f xc nh c gi l min xc nh ca f Ta
k hiu min xc nh ca f l f
V d
2
Su tm by hoangly85
1) Hm f 2 R
l na trn ca mt cu tm bn knh
Hay c th vit
Su tm by hoangly85
V d
1).
2).
3).
4).
2. S lin tc
nh ngha hm s z f x1, x2, xn) c gi l lin tc ti im
V d hm fx y
khi:
III. O HM V VI PHN
1. o hm ring
n gin cho vic trnh by y ta s xt cc o hm ring ca hm bin i
vi hm n bin th hon ton tng t
Su tm by hoangly85
fx (xo, yo) =
T ta c th tnh do hm ring theo bin x ti xo, yo) bng cch coi y yo l hng
s v tnh o hm ca hm mt bin fx yo) ti x xo. Tng t tnh o hm
ring theo bin y ti xo, yo) ta tnh o hm ca hm mt bin fx yo) ti y yo (xem
x = xo l hng s
V d
1). Cho z = x2y. Tnh zx v zy
Xem y nh hng s v tnh o hm theo bin x ta c zx = 2xy.
Tng t xem x nh hng s v tnh o hm theo bin y ta v xy =
x2.
2)
Su tm by hoangly85
Xem x nh hng s ta c
2. o hm ring cp cao
Cc o hm ring zx v zy ca hm z = f(x,y) c gi l cc o hm ring cp
o hm ring cp ca mt hm l o hm ring cp 1) ca o hm ring cp
ca hm m bin z = f(x, y) c bn o hm ring cp sau y
1)
o hm ring cp ny cn c k hiu bng cc cch khc nhau
nh sau
2)
o hm ring cp ny cn c k hiu bi
3)
o hm ring cp ny cn c k hiu bi
4)
cn c k hiu l
Su tm by hoangly85
hay
hay
cn c vit l
v hai o hm ring cp ny
.
V d
1) z = x4 + y4 2x3y3. Ta c
zx = 4x3 4xy3
zy = 4y3 6x2y2
z"xx = 12x2 4y3
z"yy = 12y2 12x2y
z"xy = -12y2
z"yx = -12 y2
2) Xt hm s
Ta c vi x, y) th
Do
ti x, y)
Su tm by hoangly85
suy ra
ti x y
v
Su tm by hoangly85
Biu thc
df(x0, y0).
nh l:
(i) Nu f(x, y) kh vi ti x0, y0) th f c o hm ring cp ti v
V d Vi
, ta c
vy
Tnh cht: Tng t nh i vi hm mt bin ta c cc tnh cht sau y ca vi
phn
d(f + g) = df + dg
d(f.g) = g.df + f.dg
(vi g 0).
Su tm by hoangly85
vi x, y) gn x0, y0).
V d: Tnh gn ng
Xt hm s f(x, y) =
, ta tnh gn ng
f(1, 2) =
=3
Suy ra
4. Vi phn cp cao
Cho hm bin z fx y
Bn thn
cng l mt hm theo bin x y nn ta c
th xt vi phn ca n u dfx y c vi phn th vi phn c gi l vi phn cp
2 ca fx y k hiu l d2f (x, y) hay vn tt l d2f. Vy
d2f = d(df)
Tng qut vi phn cp n nu c ca f c nh ngha bi
10
Su tm by hoangly85
v do
hay ta c
Ngi ta dng k hiu lu tha mt cch hnh thc vit li cng thc vi phn cp
di dng
IV. O HM CA HM HP
1. Trng hp mt bin c lp
Gi s z fx y v x y li l cc hm theo t x xt y yt Vy zt fxt yt
l hm bin theo t o hm ca zt theo bin t c tnh theo cng thc sau y
11
Su tm by hoangly85
V d
Tnh
nu
Tnh
nu
trong ycosx
V d
Tm
Ta c
nu z fxy trong x uv v y
Do
12
Su tm by hoangly85
V. O HM CA HM N
1. Hm n mt bin
Gi s c mt h thc gia hai bin x y dng
F(x,y) = 0
trong xy l hm bin xc nh trong mt ln cn m ca x0, y0) v x0,
y0) = 0. Gi thit rng s l s dng v
y) D v x y
trong B(P, v
(x0, y0)
13
Su tm by hoangly85
0=
F(x, y(x)) = Fx + Fy . y
=> y -
V d Tnh o hm ca hm n
ti im
nu xy ex.sin y =
Coi y l hm theo x ly o hm phng trnh trn ta c
y + x.y exsiny ex cosy. y
Ti xy ta c
y ey
Suy ra y
Ghi ch: tnh o hm cp y ca hm n t h thc
0 = Fx y y
ta c th tip tc ly o hm th c
0 = F"xx + F"xy.y yx + F"yy. yy y.y".
T y s rt ra y
2. Hm n 2 bin
Tng t nh trng hp hm n bin vi mt s gi thit th phng trnh
14
Su tm by hoangly85
F(x,y) = 0
s xc nh mt hm n z zxy theo bin x y
; 9;
Ghi ch: nh l ny c th c m rng cho trng hp hm n nhiu bin hn z
= z(x1,x2,xn) xc nh bi phng trnh
F(x1,x2,xn, z) = 0
V d:
Cho hm n z zxy xc nh bi phng trnh ez = x + y + z
Tnh zx zx" v zxy".
o hm phng trnh theo bin x ta c
1 + zx ez . zx zx
Tip tc ly o hm theo x v theo y th c
zxx" = ez . (zx2 + ez . zxx" ;
zxy" = ez . zy zx ez . zxy"
Suy ra:
zxx" =
15
Su tm by hoangly85
zxy" =
Tnh zy tng t nh vic tnh zx ta c
zy
Do
zxy" =
VI. CC TR
1.nh ngha v iu kin cn
Xt hm z fxy im 0(x,y) c gi l im cc i a phng ca hm
f(x,y) khi c sao cho fxy fx0,y0) vi mi xy B(P0,
Trng hp ta c
F(x,y) < f(x0,y0) (x,y) B(P0, \ {P0}th ta ni 0 l im cc i a
phng cht ca hm fxy
Khi nim cc tiu a phng c nh ngha hon ton tng t c i a
phng v cc tiu a phng c gi chung l cc tr a phng
nh l: (Fermat)
Nu hm fxy t cc tr a phng ti x0,y0) v c cc o hm ring ti th
fxx0,y0) = fyx0,y0) = 0.
im m ti cc o hm ring ca f u bng c gi l im dng ca hm
Ch rng nh l trn ch cho ta iu kin cn c cc tr nn im dng cha
chc l im cc tr nh l sau y cho ta iu kin c cc tr
nh l (iu kin ):
Gi s z fxy nhn x0, y0) l mt im dng v fxy c cc o hm ring cp
lin tc trong mt ln cn ca x0, y0). t
A = fxx"(x0,y0), B = fxy"(x0,y0), C = fyy"(x0,y0),
16
Su tm by hoangly85
v = B2 A.C
Khi ta c
(i). Nu > 0 th hm s khng t cc tr ti x0,y0).
(ii). Nu < 0 th hm s t cc tr cht ti x0,y0).
Hn na ta c
(x0,y0) l im cc i khi 0;
(x0,y0) l im cc tiu khi
(iii). Nu = 0 th cha kt lun c l hm s fxy c t cc tr ti x0,y0)
hay khng
Bc ng vi mi im dng x0,y0), t
A = fxx"(x0,y0), B = fxy"(x0,y0), C = fyy"(x0,y0),
= B2 - AC
Xt du ca v ca kt lun
Lu : c kt lun y v cc tr ta cn phi xt ring trng hp im dng
m ti = 0 v xt cc im m ti khng tn ti o hm ring cp hay cp
2.
V d:
1) Tm cc tr ca hm s z x3 + 3xy2 15x -12y
Ta c zx x2 + 3y2 15,
zy xy 12
zxx" = 6x, zxx" = 6y, zyy "= 6x
17
Su tm by hoangly85
9;
Hm s t cc i ti 4(-2, -1) vi zmax = z(-2,-1) = 28
18
Su tm by hoangly85
2) Kho st cc tr ca hm z x4 + y4 x2 2xy y2
Ta c
Ti
9;
Ta cha c kt lun v cc tr ti 1 m phi kho st trc tip Ta c z
0, vi
th
(n nguyn dng
Vi
th
. iu ny cho thy rng trong
mi ln cn ca 1 hm s u c gi tr dng v c gi tr m Vy 1(0, 0)
khng phi l im cc tr
Ti 2(-1, -1) v 3(1, 1) ta c -2, C = 10, =B2 AC = -96. Suy ra ti
v hm s t cc tiu cht vi
19
Su tm by hoangly85
VII. CC TR C IU KIN
1. nh ngha
Xt hm s z (x, y), vi iu kin rng buc (x, y) = 0 (*)
Ta ni
(x, y) t cc i cht ti x0, y0) vi iu kin
nu x0, y0) tha v vi mi x y tha kh gn x0,y0) ta c (x, y) <
(x0, y0)
(x, y) t cc tiu cht ti x0, y0) vi iu kin (*)
nu x0, y0) tha v vi mi x y tha kh gn x0,y0) ta c (x, y) >
(x0, y0)
(x, y) t cc tr cht ti x0, y0) vi iu kin
nu (x, y) t cc i hoc cc tiu ti x0,y0) vi iu kin
2. Phng php nhn t Lagrange
nh l: (iu kin cn ca cc tr c iu kin
Gi s
Cc hm (x, y) v (x, y) c o hm ring cp lin tc trong mt ln cn
ca im x0,y0) vi (x0, y0) = 0
hay
20
Su tm by hoangly85
Bc Tnh vi phn cp ca xy
21
Su tm by hoangly85
Ta c mt im dng ng vi = -4.
Tnh o hm ring cp ca xy
,
22
Su tm by hoangly85
Zx
Z
8
Vy z x2 + y2 t cc tiu vi iu kin x y ti vi zmin = 8
23
Su tm by hoangly85
Ta c
Gii h
x = -1, y = -1
z y y =
mt im cc tr trn l
vi
Tng t
trn c cc tr ti
trn c cc tr ti
vi
vi
Ti cc im v ta c
24
Su tm by hoangly85
BI TP CHNG 01
1-Tm min xc nh ca hm s
a)
b)
c)
d)
2-Tnh o hm ring ca hm s
e)
f)
g)
h)
a) Tnh cc o hm ring ti
ca hm
b) Tnh cc o hm ring ti ca hm
25
Su tm by hoangly85
j)
4- Tm vi phn cp ca hm s
k)
l)
m)
n)
5-Cho f(t) l hm mt bin kh vi t z fx2-y2). Chng t rng hm z tho mn
phng trnh sau
Chng minh
a)
b)
vi
vi
6- Tm cc tr ca hm s
o)
p)
26
Su tm by hoangly85
q)
r)
s)
t)
7-Tm cc tr c iu kin
a)
vi iu kin
b)
vi iu kin
8- Tm gi tr ln nht v nh nht ca hm s
c)
d)
honh
e)
v trc
9-Tm o hm ca hm hp
f)
vi
g)
trong
vi
trong
10-Tnh gn ng
h)
i)
27
Su tm by hoangly85
j)
k)
Tnh
28
Su tm by hoangly85
1. Tch phn kp
I. NH NGHA V CC TNH CHT
1. nh ngha
Cho hm f(x,y) xc nh trong min ng b chn D. Chia min D thnh n mnh ri
nhau D1, D2, .., Dn c din tch ln lt l S1, S2,.., Sn. Trong mi mnh Di , ly
ty mt im Mi(xi, yi). Lp tng gi l tng tch phn ca hm f(x,y))
Nu f(x,y) kh tch trn min D, th tch phn kp khng ph thuc vo cch chia min
D. Do ta chia min D bi cc ng thng song song vi cc trc ta hi
Si = x y v dS = dx . dy
V vy c th vit
a)
(din tch ca D)
29
Su tm by hoangly85
b)
c)
d) Nu D = D1 D2 , D1 D2 = th
i lng
trn D.
2. ngha hnh hc
30
Su tm by hoangly85
Chia min D thnh n mnh ri nhau D1,D2,..,Dn c din tch S1, S2,.., Sn. Ly
mi mnh nh lm y dng hnh tr con c ng sinh song song vi Oz, mt pha
trn gii hn bi mt z = f(x,y).
Xt hnh tr con th i y l Di, Ly ty im i(xi,yi). ta c th tch hnh tr con
th i
Vi f(xi,yi). Si
Th tch gn ng ca :
Vy
th
31
Su tm by hoangly85
Nu
th
V d 1: Xc nh cn ca tch phn
ng
vi min D xc nh bi cc
y = 0, y = x, x = 2
y = 0, y = x2, x + y = 2
Gii:
C hai cch biu din D:
hoc
Do
C cch biu din D:
32
Su tm by hoangly85
V d 2: Tnh
, D gii hn bi cc ng y = x 4, y2 = 2x
Vy
trn Duv th ta c
33
Su tm by hoangly85
V d 3: Tnh
vi D gii hn bi cc ng
t u = x + y, v = 2x y th
Vy
Do vy
V d 4: Tnh
, vi gii hn bi x 1)2 + y2 1, y 0
Gii:
34
Su tm by hoangly85
R rng
Thay x = rcos , y = rsin vo x 1)2 + y2 = 1, ta c r cos
Vy
Do
V d 5: Tnh
Do
BI TP
1 -Tnh cc tch phn kp
a)
b)
c)
35
Su tm by hoangly85
d)
2-Tnh cc tch phn kp
a)
, D: 0 x 2; x2 y 2x
b)
, D: 0 x 2; -1 y 1
c)
, D: xy = 1; y =
;x=2
a)
b)
c)
d)
4- Tnh cc tnh phn
d)
e)
, D:
;y=0
, D: y = x;
;y=0
f)
, D: x2 + y2 1
g)
, D:
; a, b > 0
36
Su tm by hoangly85
h)
i)
, D:
, D: y = x + 1; y = x 3;
; x = 1; y = -1
m) D: y = 2x; y = -2x; y = 4
2 Tch phn bi 3
I. NH NGHA V TNH CHT
1. nh ngha
Cho hm s (x,y,z) xc nh trong min ng gii ni ca khng gian xyz
Chia min thnh n min nh c th tch l V1, Vn. Ly ty mt im
Mi(xi,yi,zi) trong min nh th i
Lp tng
Nu gii hn
: hu hn khng ph thuc vo cch chia min ,
v i, th (x,y,z) gi l kh tch trn min , v gi l tch phn bi ca hm
trn , k hiu
Tng t nh tch phn kp ta k hiu dxdydz thay cho dV v tch phn bi thng
vit
37
Su tm by hoangly85
Ch u (x,y,z) = 1 th
(th tch ca ).
2. Tnh cht
Nu
th
38
Su tm by hoangly85
Nu min
th
theo cc th t
a). dxdydz
b). dxdzdy
c). dydzdx
Gii:
a). Hnh chiu ca xung mt phng xy l min
Gii hn trn ca
Gii hn di ca
Vy
39
Su tm by hoangly85
Gii hn trn ca
Gii hn di ca
Vy
V d 2: Tnh
, l min gii hn bi cc mt
z = x2+y2; z = 4; x = 0; y = 0.
Gii:
40
Su tm by hoangly85
hnh trn
Mt trn ca z
Mt di ca zx2+y2.
Vy:
41
Su tm by hoangly85
V d 3: Tnh
Gii:
Hnh chiu ca xung mt phng xy l hnh trn x2+y2
Chuyn sang to tr
42
Su tm by hoangly85
gii hn bi o r r2 z
Vy
V d 1: Tnh
Chuyn sang h to cu ta c
Min xc nh bi r
Vy
43
Su tm by hoangly85
V d 4: Tnh
Chuyn sang h ton cu ta c
Min xc nh bi r cos
; 0
Vy
2. Th tch vt th
Vt th trong khng gian xyz l
nm trong mt cu x2+y2+z2 = 4
44
Su tm by hoangly85
Gi l vt th hnh nn
Chuyn sang h to cu th
Min gii hn bi r
; 0
Vy
Hnh cu x2+y2+z2 2
Chuyn sang h to cu th
,
V min r
Vy
II. NG DNG C HC
45
Su tm by hoangly85
c. trc x
d. trc y
e. trc z
f. ng thng
t im x y z n
g. Mt xy
h. Mt xz
i. Mt yz
j. Gc ta
3. Momen tnh ca vi khi lng ring (x, y, z) i vi
a) Mt xy
46
Su tm by hoangly85
b) Mt xz
c) Mt yz
4. Trng tm ca vi khi lng ring (x, y, z) l
BI TP
1- Tnh
vi
a) gii hn bi x y z
b) gii hn bi cc mt x y z x y z
2-Tnh
a)
b)
, y x2, y + z = 1, z = 0.
3- Tnh
a)
b)
c)
d)
e)
, z x2 + y2; x2 + y2 = 4; z = 0.
, x2 + z2 = 1, y = 0, y = 1.
, z = x2 + y2.
, x2 + y2 + z2 = 2;
47
Su tm by hoangly85
f)
, x2 + y2 + z2 2, x
48
Su tm by hoangly85
(Hnh
Lp tng
Nu Sn c gii hn hu hn khi n sao cho max{ li } 0 v i khng ph
thuc vo cch chia cc cung ii-1 v cch chn cc i th c gi l tch phn
ng loi ca f(M) trn cung
v c k hiu l
Vy
49
Su tm by hoangly85
2. nh l tn ti
Nu hm f lin tc dc theo cung trn
3. Cc tnh cht
Tch phn ng loi khng ph thuc hng ca cung ngha
l
Nu f g kh tch trn cung v k l hng s th kfg cng kh tch v
Nu f 0 kh tch trn th
50
Su tm by hoangly85
v
Lu : Nu cung trn tng khc ngha l cung c th chia thnh s hu
hn cung trn v f lin tc trn cung th nh l tn ti v cc tnh cht nu
trn vn ng
4. nh l (v gi tr trung bnh)
Nu f lin tc trn cung trn c di hi tn ti im
thuc cung
AB tha
5. Cng thc tnh tch phnng loi 1 trn mt phng
a) Cung
, v cung
c phng trnh
51
Su tm by hoangly85
b) Cung
Nu xem l tham s ta c
Vy
7. Cc th d
52
Su tm by hoangly85
a) Th d 1: Tnh
A(1,0), B(0,1)
(Hnh
Ta c
Trn
: y=0, dl = dx nn
Trn
: x=0, dl = dy nn
Trn
: y= 1-x
Vy
53
Su tm by hoangly85
b) Th d 2: Tnh
S dng ta cc
Vy
c) Th d 3: Tnh
0 t 3
Vi cung
Xem t l tham s ta c
d) Th d 4:
Tnh
vi ng l phn trong gc ta th nht ca giao tuyn
gia mt araboloid elliptic c phng trnh z - x2-2y2 v mt tr parabolic
z = x2 t im n
Dng tham s t x th ta c
54
Su tm by hoangly85
Do
Vy
Vy
Qua gii hn ta c
Su tm by hoangly85
i vi trc x l x v i vi trc y
Nu cung
l ng cht (x,y) = hng s th .L (L l chiu di
cung AB), v ta trng tm s l
c). Moment tnh (moment th nht), trng tm cung trong khng gian:
56
Su tm by hoangly85
Nu cung
trong khng gian vi khi lng ring l (x,y,z) th tng t
trng hp phng ta c khi lng cung v cc moment tnh cung i vi
cc mt ta xy xz yz l
c cng thc
(Hnh
Do na vng trn nm trong mt phng yz nn trng tm c x Ngoi ra do
i xng v c khi lng phn b i xng i qua trc z nn trng tm c
y=0. Phng trnh tham s ca na vng trn l x y cos t z sin t
t
Vy
57
Su tm by hoangly85
mt phng xy l cung
Xem mt tr vi ng sinh song song trc z,
ng chun gii hn trn cung gii hn di bi cung gii hn
2 bn bi cc ng thng
58
Su tm by hoangly85
(Hnh
Qua gii hn ta c
Th d 7: Tnh din tch phn mt tr x2 + y2 = R2 nm gia mt z v
z=
gc x 0 , y 0.
Vy
Ta c
59
Su tm by hoangly85
Lp tng
Nu Sn c gii hn hu hn khi n sao cho max{ li } 0 vi li l di
cung AiAi+1 v khng ph thuc vo cch chia cung on ii-1 v cch chn cc
Mi, th c gi l tch phn ng loi ca f trn cung v c k hiu
l
Vy
2. nh l
Nu cc hm xy xy lin tc trong mt min m cha cung trn tng
khc th tch phn ng loi
lun tn ti
3. Tnh cht
a). Do khi i hng cung
thnh
th trong tng tch phn cc xi = x i+1 xi ,
yi = yi+1 yi c thay bng - xi , -yi nn tch phn ng loi b i du Ta
c
60
Su tm by hoangly85
(hnh
, v cung
61
Su tm by hoangly85
tha
Tng t c
Nh vy cng thc tnh tch phn ng loi c tnh thng qua tch phn xc
nh
Nu cung
bi cc im o 1 < n
ty vi i n u cung
62
l khng i xp x
Su tm by hoangly85
bi
+ yi.
v i ii-1 = P(x,y)
xi + Q(x,y).yi
V nh vy cng sinh ra trn cung c xp x bi tng
vi ung
63
Su tm by hoangly85
b). Vi y x2 , 0 x 1 th
Vy
Th d 3: Tnh cng sinh bi lc
y = t2, 0 t 1
dc theo cung
: x = t,
Ta c cng sinh ra
Nu cung
c phng trnh xxt y yt z zt a t b, t=a ng vi im
v t b ng vi im v cc o hm lin tc do cung trn th ta c cng
thc tnh
64
Su tm by hoangly85
Cng sinh ra do lc
dc theo cung
c tnh bi
c phng
65
Su tm by hoangly85
iu ny cho thy tch phn ng khng ph thuc tham s ca cung ly tch phn
66
Su tm by hoangly85
(hnh a n lin
(hnh b a lin
Th d 1: Vi xy x y ; Q(x,y) = x. Vi l hnh trn tm bn knh
Bin c phng trnh xcost ysint t 2 .
Khi
67
Su tm by hoangly85
68
Su tm by hoangly85
1. nh l 1
Cho cc hm xy xy v cc o hm ring cp mt ca chng lin tc trong
mt min m n lin c mnh sau l tng ng
i) Tch phn
ii) Tn ti hm Uxy sao cho biu thc xydx xydy l vi phn ton
phn ca U ngha l dU xydx xydy
iii)
vi)
trong D
(Hnh
tha iii
Nhng
69
Su tm by hoangly85
ch ph thuc
v nn c th vit n di dng
Gi s x0,y0) B(x1,y1). Khi c th tnh tch phn ng loi theo ng n
gin nht ni im l cc ng gp khc song song vi cc trc ta th d
ly x1,y0) v ly theo ng
(Hnh
Khi
Th d 1: Tnh
Ta c y x
70
Su tm by hoangly85
Th d 2: Tnh
Theo ng khng ct ng thng xy ta c
Vy theo gi trn ta c
b). Nu tho nh l v nu tm c hm U tha dU dx dy th
ta c
Th d 3: Tnh
Ta nhn thy xdy ydx dxy Vy theo nhn xt trn ta c
Th d 4: Tnh
Ta c
71
Su tm by hoangly85
Vy
i) Tch phn
D ni
vi)
Ch :
Khi P(x,y,z), Q(x,y,z), R(x,y,z) tha nh l v tm c U tha trong iu
kin iii th khi ta c
72
Su tm by hoangly85
(hnh
v khi ta c
Th d 5: Tnh
Ta c yzdx xzdy xydz dxyz
Vy
Th d 6: Tnh
Ta c cc hm excosy yx yz - exsiny, R = xy+z tha iu kin iii
ca nh l v
Su tm by hoangly85
Khi cho max {d( Si) } -> 0 (d( Si) : ng knh ca mt Si ), nu tng tch phn
Sn tin ti gi tr hu hn khng ph thuc cch chia mt S v cch ly cc im i
th gii hn gi l tch phn mt loi cn gi l tch phn mt theo din tch ca
hm fxyz trn mt S v k hiu
2. Tnh cht
T nh ngha ta c cc tnh cht sau
74
Su tm by hoangly85
Nh vy tch phn mt loi c biu din dng tch phn kp trn hnh chiu
Khi ly f ta li c cng thc tnh din tch mt cong chng
Th d 1: Tnh
S l mt bin vt th : x2+y2 z 1
Vi mt nn S z
75
Su tm by hoangly85
Vi mt y S z ds dxdy cho nn
Vy
Th d 2: Tnh
S l cc mt hnh lp phng x 1, 0 y 1, 0 z 1
(Hnh
Do S l mt ca hnh lp phng nhng xyz trn mt nm trn mt
phng ta xy xz yz nn ta ch cn tch phn trn cc mt a b c trn
(hnh
Tng t ta c
76
Su tm by hoangly85
Vy
4. ng dng ca tch phn mt loi 1
Cho mt S c khi lng ring theo din tch l (x,y,z) ti im xyz hi
Khi lng ca mt S l
Moment tnh i vi cc mt ta ca mt S l
Tm khi lng ca mt S l im c ta
77
Su tm by hoangly85
Trng tm c ta
78
Su tm by hoangly85
, v hm vect
,-
, v th khi chn
th ta ni nh hng mt S t S vi vect
chn c gi l mt nh hung v
l lin tc trn
gi l vect
79
Su tm by hoangly85
(Hnh
Cng lu c nhng mt khng th nh hng c th d l obius obius
c th to ra bng cch ly mt hnh ch nht bng giy sau vn cong
hnh ch nht cnh gip vi cnh gip gip hi nu ly
vect php tuyn n ti im trn mt l v cho n di chuyn theo l khng
qua bin i mt vng v quay v im ban u th
c hng ngc vi lc
bt u di chuyn Vi mt nh hng th ti im khng th c vect php tuyn
ngc hng V th l obius khng th l mt nh hng m ch l mt mt pha
(Hnh
Ta c th m rng khi nim mt nh hng ra trng hp S trn tng khc
Mt trn tng khc gi l mt nh hng c nu c thnh phn trn ca S ni
vi nhau dc ng bin th c nh hng bin ngc nhau hi cc vect
php tuyn
80
Su tm by hoangly85
(Hnh
(1)
Trong S l mt cong c phng trnh zzxy trn hoc trn tng khc vi vect
php tuyn nh hng pha trn pha trn mt cong to vi hng dng trc z
gc nhn
Do v phi ca l gii hn ca tng tch phn mt loi
81
Su tm by hoangly85
(2)
Ta cng bit chng
(3)
Vi Si : din tch mnh cong Si , Di l din tch hnh chiu mnh cong Si
xung mt phng xy, th vect php tuyn to vi trc z gc nhn nn cos i >0 v
Di ly du dng Thay vo v qua gii hn ta c
Tng t ta c
Th d 1: Tnh
0, y 0, 0 z b
82
Su tm by hoangly85
(Hnh
Mt S c hia thnh mt hai y S S hai mt bn SS nm trong cc
mt phng xz y yz x tng ng v mt tr cong S
Ta c
Ba tch phn cui cng v l cc mt tr c ng sinh song song trc z
Trn mt S1 , do z= 0, nn
Trn mt S2 , do z=h, nn
Vy
Th d 2: Tnh
x2 + y2 + z2 = R2, z 0
vi S mt pha ngoi ca na mt cu
Ta c
83
Su tm by hoangly85
ly du dng v
ly du m hm di du tch phn li
l hm chn nn
Tng t ta c 2 =
Vy
Th d 3: Tnh
vi S mt pha ngoi ca mt cu x2 + y2 + z2 = R2
Gi S1 , S2 l cc na mt cu ng vi z 0 v z 0.
Trn S1 ta c
Trn S2 ta c
v khi a v tch phn kp th ly du m
(do vect php tuyn hng xung di nn
84
Su tm by hoangly85
Vy
vi
2. Th d
85
Su tm by hoangly85
Vy
Lu : Nh cng thc auss Ostrogratski, ta c th tnh th tnh bng cch tnh tch
phn mt nu ly x y z hi cng thc trn tr thnh
Vy
Vi S l mt bn ca ly theo pha ngoi
86
Su tm by hoangly85
2. Th d
Chuyn qua ta cu ta c
BI TP CHNG 3
I. Tch phn ng loi 1
Tnh cc tch phn ng loi
gc
C : cung ca
ni v
87
Su tm by hoangly85
7) Tnh
8) Cho
C
9) Cho cung
Tmtrng tm
10) Cho
Tmtrng tm
11) Cho C: x2+y2 = a2 trong mt phng xy = const. Tm mmen qun tnh
i vi z
12) Cho
trong mt phng yz = const.
Tm mmen qun tnh i vi cc trc ta
13) Tm di cung x aet cos t , y = aet sint, z = aet t n
B(a,0,a)
(Hng dn ng vi t1 = -
, B vi t2 = 0 )
theo ng thng ni n
: ng gp khc ni
88
Su tm by hoangly85
: giao ca y x2 v z x t im n
89
Su tm by hoangly85
Chng minh
Green
2) D gii hn bi y x y x2 gc
3) D: gii hn bi y x
90
Su tm by hoangly85
91
Su tm by hoangly85
5) Tnh
6) Tnh
S : mt bin ca hnh hp x a , 0 y b , 0 z c
7) Tnh
tm th nht
8) Tnh
= 0, x = 1, z = 0
9) Tm trng tm ca mt cu x2 + y2 + z2 = a2 nm gc
10) Tm trng tm ca phn mt y2 + z2 = 9, z 0 ct bi x x
11) Tm trng tm v mmen qun tnh i vi trc z ca mt x2 + y2 - z2 = 0
ct bi z z
12) Tm mmen qun tnh z ca mt x2 + 4y2 - z2 =0, z 0 ct bi x2 + y2 =
2x
VIII. Tch phn mt loi 2
92
Su tm by hoangly85
1) Tnh
2) Tnh
S : ging bi
3) Tnh
S:ging bi
S : phn mt z y2 gii hn bi x
4) Tnh
0,x = 1,z = 0 (pha trong
5) Tnh
bi x yz a
6) Tnh
ct bi z phn z
IX. nh l Stokes
1) Tnh
ngc chiu kim ng h
2) Tnh
3) Tnh
C:
Nhn t hng dng trc z ngc chiu kim ng h
93
Su tm by hoangly85
4) Tnh
C : ng bin ca tam gic vi cc nh
(0,1,0),(0,0,1) nhn t gc ngc chiu kim ng h
5) Tnh
6) Tnh
kim ng h
C : nh bi
7) Tnh
chiu kim ng h
8) Tnh
chiu kim ng h
9) Tnh
C : bin ca tam gic vi cc nh
(2,0,0), (0,3,0), (0,0,6) nhn t gc ngc chiu kim ng h
10) Tnh
chiu kim ng h
11) Tnh
chiu kim ng h
C: x2 + y2 = 1, z = y2 Nhn t gc ngc
1)
lp phng -1 x y z
2)
4, 0 z x2 + y2
3)
gc pha ngoi
: x2 + y2
S : phn mt cu tm bn knh
94
Su tm by hoangly85
4)
S - bin ca min
2
2
nm gc gii hn bi x +y = 4 , z = 3 , pha ngoi
5)
S : bin ca
:1
pha ngoi
6)
S : bin ca
:1
S : bin ca
:1
pha ngoi
7)
pha ngoi
8)
, pha ngoi tnh bng cng thc
Gauss-Ostrogratski v bng cch tnh trc tip
95
Su tm by hoangly85
hay
y l phng trnh vi phn tm hm vt
96
Su tm by hoangly85
97
Su tm by hoangly85
, tc l ch c
98
Su tm by hoangly85
C hai nghim l y v
tnh duy nht v
99
Su tm by hoangly85
c) Lu
Phng trnh f1(x) g1(y) dx + f2(x) g2(y). dy = 0 (2)
Nu g1(y)f2(x) 0 th c th a phng trnh trn v dng phng trnh
tch bin bng cch chia v cho g1(y)g2(x) ta c
(3)
Nu g1(y) = 0 th y b l nghim ca u f2(x) = 0 th x a l nghim
ca c nghim c bit ny khng cha trong nghim tng qut ca
phng trnh
Th d 2: Gii phng trnh vi phn y2 - 1) dx - ( x2 + 1) y dy = 0
Vi y2 - 1 0 ta c
2. Phng trnh ng cp cp 1
(4)
100
Su tm by hoangly85
T c y xu --> y u xu
Th vo c u xu fu
c th a v dng phng trnh tch bin
(5)
Lu : Khi gii phng trnh ta nhn c nghim tng qut khi fu u 0. Nu
f(u) u = 0 ti u a th c thm nghim y ax
t y xu ta c
Ly tch phn ta c
101
Su tm by hoangly85
th
, ta c
(6)
(7)
khi t u
102
Su tm by hoangly85
t u
, ta c
hay l x2 + 2xy y2 + 2x + 6y = C
Khi t ta c dUxy
V th nu yx l nghim ca th do dUxyx cho ta Uxyx
Ngc li nu hm yx tha (9) th bng cch ly o hm ta c
Nh vy Uxy l nghim ca phng trnh
Gi s trong tha
, ta c U tha
103
Su tm by hoangly85
, th do y c xem l hng s nn ta c
(10)
, ta c
Ta c
, vy s c hm Uxy tha
th c yx
Cy cos y
C(y) = sin y + C
104
Su tm by hoangly85
Nn
(11)
Th d 7:
Gii phng trnh x y dx x y2 + 3) dy = 0
Ta c
, vy s c hm Uxy tha
105
Su tm by hoangly85
Vi phng trnh c
(13)
hay :
t c
Vy
(15)
106
Su tm by hoangly85
a v dng chun
Nghim tng qut phng trnh thun nht
Vy
Ch : Nu coi x l hm s theo bin y th phng trnh tuyn tnh i vi hm s x
c dng
107
Su tm by hoangly85
, a
Vy x esiny 2siny 2
ta c
108
Su tm by hoangly85
Th d trn cho thy phng trnh vi phn cp thng ph thuc vo hai tham s
C1, C2, v chng c xc nh nh hai
iu kin u
109
Su tm by hoangly85
110
Su tm by hoangly85
t p y py ta c
Qua ta c
, ta c
111
Su tm by hoangly85
T y c trng hp
p = 0 , ngha l y ghim ny khng tha iu kin u b
d(py) = 0 yp = C1
Vy ydx 1
Ta c
Cho x= 1, y =2 ta c 2= 1.
Tm li nghim phi tm l
112
Su tm by hoangly85
2.1. nh l
Nu y1(x), y2(x) l nghim ca phng trnh thun nht th y 1y1(x) + C2y2(x)
cng l nghim ca phng trnh
Chng minh: Tht vy ta c
y pxy qxy [1y1 2y2] px [1y1 2y2]y qx [1y1+
C2y2]
= C1[y1 pxy1 qxy1 ] + C2[y2 pxy2 qxy2] =
0+0=0
(do y1(x), y2(x) l nghim ca nn biu thc trong [] ca biu thc cui bng
Vy y 1y1(x) + C2y2(x) l nghim ca
2.2. nh ngha
Cc hm y1(x), y2(x) c gi l c lp tuyn tnh trn khong ab nu khng tn
ti cc hng s 1, 2 khng ng thi bng sao cho
1y1(x) + 2y2(x) = 0 trn ab
(iu ny tng ng vi
trn ab
Th d 1:
+ Cc hm y1(x) = x , y2(x)= x2 l c lp tuyn tnh
+ Cc hm y1(x)= ex, y2(x)= 3 ex l ph thuc tuyn tnh
2.3. nh l
113
Su tm by hoangly85
114
Su tm by hoangly85
a v dng chnh tc
Trc ht xt phng trnh thun nht tng ng
115
Su tm by hoangly85
Cho nn
Do u const v ch cn nghim nn chn 1=1, nn
. Vy nghim tng qut ca phng trnh thun nht
c dng
Vic cn li l cn tm mt nghim ring ca phng trnh khng thun nht
bng phng php bin thin hng s dng
Vi 1, C2 tha
116
Su tm by hoangly85
117
Su tm by hoangly85
Khi
118
Su tm by hoangly85
cng l nghim ca v
119
Su tm by hoangly85
Su tm by hoangly85
121
Su tm by hoangly85
Vy nghim ring l
122
Su tm by hoangly85
BI TP CHNG 4
I. Chng t rng hm s y = f(x) l nghim ca phng trnh vi phn tng
ng
1) xy y
y = x 2 ; y =1 ; y = c1x2 + c2
2)
a) y =
3) x2y xy ex
4) yy y2 - 2y
a) y = 1 ;
b) b) y = tgx
II. Gii cc phng trnh vi phn sau:
1. x( y2 1 )dx - ( x2 + 1)ydx = 0
2. (x2 - xy)dx - (y2 + x2)dy = 0
3. (x2 + 2xy)dx + xydy = 0
4. ycosx - ysinx = sin2x
5. y = xy ylny
6. y - xy = 7. xy x -
8. y sinxy sinx-y)
9. yx-y , y(-3) = (-5)
10. y ex+y + ex-y , y(0) = 0
123
Su tm by hoangly85
11. y
12. ycos2x + y = tgx
13.
= x2 y4
17.
18. ydx + ( x + x2y2)dy = 0 ( coi x l hm s
III. Gii cc phng trnh vi phn cp 2 sau:
1) y y
2) y yy
3) y y2
4) 2(y2 = (y - 1)y
5) y2 = 1 + y2
6) y yey
7) (y + yy y2 = 0
8) 3y2 = 4yy y2
9) yy y2 = y2lny
IV. Gii cc bi ton Cauchy sau:
1) xy y y -3, y
2) 2y y2 = -1, y(-1) = 2, y
3) yx2 + 1) = 2xy y y
4) yy y2 = 0, y(0) = 1, y
124
Su tm by hoangly85
5) y
6)
, r(0) = R, r vo
125
Su tm by hoangly85
3) y 2y y
4) y y y y
5) y - 10y y y y
6) y -2y -3y = e4x
7) y y -2y = cosx 3sinx
8) y 6y y x2 +2x +1
9) y y sinx y
10) y y = x.cos2x
11) y 2y y exsinx
12) y y tgx
13) y y cosx y y
14) y y y
126
Su tm by hoangly85