HISTORIJA RATOVA

PRVI BAKANSKI RAT (1912. i prva polovina 1913.)

Drave balkanskog saveza(Srbija, Crna Gora, Bugarska,Grka) protiv Osmanskog carstva.
Ciljevi: Teritorijalno proirenje pokuaj Srbije da izae na Jadransko more (napali
Osmansko carstvo da protjeraju OC sa balkanskog teritorija, i raspodjela teritorija izmeu
lanica). Najznaajnija bitka: Kumanovska bitka.
DRUGI BALKANSKI RAT (1913.)
Bitka na Bregalci (Bugarska protiv Srbije,Rumunije.Grke,Crne Gore - nezadovoljstvo
Bugarske oko raspodjele osvojenog teritorija).Rat je zavrio porazom Bugarske.
PRVI SVJETSKI RAT (1914.-1918.)
Krize koje su prethodile Prvom svjetskom ratu: Prva i druga marokanska kriza; Italijanska
okupacija Libije,Aneksija BiH,Balkanski ratovi.
est taaka ultimatuma: da Austro Ugarska poalje svoje istraitelje na teritoriju Srbije.
Uzroci Prvog sjetskog rata: Zategnuti kolonijalni odnosi (tj. elja Njemake za novim
kolonijama, i elja Velike Britanije i Francuske za odravanjem vlastitiih kolonija), zatim
ogromna industrijalizacija (pogotovo u vojnoj oblasti).
Povod Prvog svjetskog rata: Sarajevski atentat,u kojem je ubijen austro-ugarski
prijestolonasljednik,nadvojvoda Franc Ferdinand,te u koji je bila umijeana Srbija.Austrougarska alje ultimatum Srbiji,koji ona odbija,te rat poinje lananom reakcijom objave rata
Srbiji od strane Austrougarske,kojoj zbog toga objavljuje rat carska Rusija,a Rusiji carska
Njemaka,kojoj objavljuju rat Velika Britanija i Francuska.Ovaj slijed dogaaja je bio logian
jer su zaraene strane bile ukljuena u dva suprotna vojno-politika saveza.
Zaraene strane: Sila Antante (Velika Britanija, Francuska, do 1917. Carska Rusija, a od
1915. Italija, i od 1917. SAD) i Centralne sile (Carska Njemaka, Austro-Ugarska, Osmansko
carstvo, Bugarska).
Frontovi u Prvom svjetskom ratu:
Zapadni front ( Holandije do vicarske-Belgija,sjeverni i istoni dijelovi Francuske).
Zaraene strane: S jedne strane Carska Njemaka, a sa druge Velika Britanija i Francuska
(od 1917 i Sjedinjene Amerike Drave)
Najznaajnije voje operacije: Bitka na Marni; Bitka na Somi, i bitka za Varden.
Prvi put zabiljeena upotreba tenkova, avijacije i bojnih otrova.
Istoni front (od Baltika do Crnog mora- 1914. Do 1917, zavren kapitalacijum Rusije BrestLitovskim ugovorom)
Zaraene strane: Austro-ugarska i Carska Njemaka na jednoj strani, protiv Carske Rusija na
drugoj strani. Najznaajnija operacija: Bitka kod Tannenbarga 1914.(mjesto u Istonoj
Pruskoj, dananja Poljska, gdje Nijemci ubjedljivo pobjeuju Ruse) te poraz Austrougarskih
snaga u Galiciji.
Front na rijeci Soi (13 tekih bitaka izmeu Austro-Ugarske i Italije).
Najznaajnije vojne operacije: Bitka kod Monte Melete.
Borba za Moreuze (Bosfor i Dardanele)1915.

~1~

Galipolje 1915. i 1916. (Bitke Osmanskog carstva protiv velike Britanije - i lanice
komonvelta i Francuske) Dakle, kad Britanci i Francuzi nisu uspjeli da prou flotom do
Istanbula kroz Bosfor i Dardanele zbog Osmanske obalne artiljerije, iskrcavaju se na
Galipolje-Tursko kopno.Tu ih pobjeuju Osmanske snage
pod vodstvom Kemala Mustafe pae (kasnije poznatog kao Ataturk),te su njihove snage
morale biti evakuisane.
Balkanski front: Cerska bitka (August 1914.), zatim dvije operacije povezane, Drinska bitka
i Kolubarska bitka.Centralne silu uspijavaju osvojiti Srbiju, povlaenje preko Prokletija i bitka
na Mojkovcu, nadalje srpska vojska povlai se preko Albanije na osrvo Krf.
Solunski front 1916.-1918. (Srbija, Grka, Frncuska, Italija i Velika Britanija protiv
Bugarske, AU, i Njemake). Dakle, 1918. dolazi do probaja Solunskog fronta od strane sila
Antante.
Ishodi Prvog svjetskog rata: Rat zavrava pobjedom Sila Antante, i Versajskim mirovnim
ugovorom. Dakle, nestaju tri velika carstva (Njemako, Austro-Ugarsko i Rusko), zatim na
njihovim ruevinama dolazi do formiranja novih drzava (Poljska, ehoslovaka, i Kraljevina
SHS Jugoslavija). Nadalje, Njemaka je proglaena za glavnog krivca za rat, zatim su joj
oduzeti svi van-evropski posjedi (kolonije koje je imala), samo joj je dozvoljeno da ima
100.000 vojnika kopnene vojske, zabranjena joj je mornarica, ratno vazduhoplovstvo, nije
smjela imati generaltab, i bilo kakvo ofanzivno oruje. A na Zapadu su joj oduzeti Alzas,
Lorena koje pripadaju Francuskoj, te su joj okupirane industrijske oblasti (Rurska i Sarska
oblast), a sve je uvjetovalo pojavu Nacizma kasnije u Njemakoj.
Dogaaji koji su prethodili Drugom svjetsokm ratu:
Versajski mirovni sporazum (klica sukoba)
Pojava faizma: Krajnje ekstremna desniarska ideologija prisutna u Italiji, od 1922. Pod
vodstvom Benita Musolinija. Zalau se za obnovi Rimskog carstva, tj. pririvanjem Italije na
raun drugih drava, na tertorije koje je nekad zahvatalo Rimsko carstvo. Kljuna razlika
izmeu faizma i nacizma je u tome to faizam stavlja na prvo mjesto dravu, dok nacizam
narod.
Pojava nacizma: Krajnje ekstreman desniarski zloinaki pokret, uoblien Njemakom
nacionalsocijalistikom radnikom partijom (NSDAP), koji su pod vodstvom Adolfa Hitlera
doli na vlast 1933. u Njemakoj. Dakle, zagovara superiornost njemakog naroda
(Arijevska rasa) nad ostalim rasama i narodima, te zagovara proirenje na Istok
(lebenstraum), na raun drugih naroda koje su smatrali inferiornim. Naime, Nacizam je
odgovoran za jedan od najveih zloina genocida u historiji ojeanstva (Holokaust), u kojem
je likvidirano oko devet miliona Jevreja, Roma, Komunista, i ostalih (koje su nacisti smatrali
nepoeljnim).
panski graanski rat (1936. 1939.): Poinje pobunom vojnih oficira nacionalista, pod
vodstvom generala Franka, protiv demokratski izabrane republikanske vlade. Dakle,
republikance su potpomagali SSSR, i internacionalne brigade dobrovoljaca, dok su
nacionaliste pomagali nacistika Njemaka, i faistika Italija. Meutim, ne uee Velike
Britanije, i Francuske u pomoi republikancima, te ogromna pomo nacistike Njemae, i
faistike Italije, ije su snage i aktivno uestvovale u sukobima je uzrokovalo pobjedu
Frankovih nacionalista, koje ostaju na vlasti sve do 1975. (do Frankove smrti).
~2~

DRUGI SVJETSKI RAT (od 1. septembra. 1939. 2. septembar. 1945.), dok su u Evropi
ratna desjtva prestala 8. maja 1945.
Zaraene strane: Sa jedne strane saveznici (Velika Britanija, Francuska, SAD, SSSR i druge
drave meu kojima je i Jugoslavija), a sa druge strane trojni pakt (Njemaka, Italija i Japan).
Povod za izbijanje Drugog svjetskog rata: Navodni napad poljske vojske na njemaku
radio-stanicu (isceniran od strane Nijemaca).
1939. Njemaka invazija na Poljsku u kojoj je Poljska zauzeta i podijeljena izmeu
nacistike Njemake i SSSR-a, to provocira Veliku Britaniju, i Francusku da objavi rat
nacistikoj Njemakoj.
1940. Njemaka invazija na Skandinaviju (Danska, Norveka). Dakle, munjevitom
koordiniranom akcijom kopnenih zranih i pomorskih snaga obje zemlju su zauzete.
Zapadni front
Njemaki napad na zemlje Beneluxa i Francusku. Provlacenjem snaga kroz Ardene, te
upotrebom blickriga, dubokim prodorom iza neprijateljskih linija, padobranskim desantima i
koordiniranom upotrebom zranih snaga, dakle, sve zemlje Zapadne Evrope, osim Velike
Britanije, padaju pod nacistiku vlast u roku od nekoliko sedmica. Francuska je podijeljena na
Njemaki okupirani dio, na sjeveru (u kojem je bio i Pariz), i satalitsku kolaboracionistiku
tvorevinu Viejevsku Francusku, koja je bila na jugu. Britanske ekspedicione snage su morale
biti evakuisane iz Dankerka.
Denkark: Evakuacija saveznikih snaga koje su izbjegle zarobljavanje u Francuskoj.
Balkansko ratite (1940.), Grko-Italijanski rat.
Aprilski rat (od 6. aprila do 18. aprila 1941.)
Jugolavija je bila pod komadom generala Duana Simovia, koji je napravio plan odbrane
(R41), koji je podrazumijevao mobilizaciju tri miliona ljudi, ali nije uspio. Njemake,
Maarske, Italijanske i Bugarske snage zauzimaju Jugaslaviju, u roku od dvanaest dana.
Jugoslovenska kraljevska vojska generalno prua slab, i beznaajan otpor, sa izuzetkom
jedinica, u kojim su bili komunisti. Te je Jugoslavija 18. Aprila 1941. Popisala kapitulaciju.
Njen teritorij je podijeljen na Njemako okupacionu zonu, Talijansko okupacionu zonu,
faistiku novo-nastalu tvorevinu (tzv. NDH), i oblast u Srbiji, pod upravom kolaboracioniste
Milana Nedia. Vlada je izbjegla u London, prije ega je odnijela sve rezerve zlata iz zemlje.
Istoni front (otvoren 22. juna 1941. Njemakim napadom na SSSR - operacija
Barbarosa)
Najznaajnije vojne operacije na Istonom frontu:
Bitka za Moskvu
Opsada Lenjingrada
Bitka za Staljingrad (prekretnica rata)
Bitka za Kursk (najvea tenkovska bitka)
Operacija Bagracija (velika Ruska ofanziva)
Berlinska operacija (kraj rata u Evropi)
~3~

Afriki front
Bitka kod El Alamein-a
Bitka za Tobruk
Druga bitka kod El Alameina-a (prekretnica u ratu)
Savezniko iskrcavanje na Siciliji
Savezniko iskrcavanje u Italiju
Iskrcavanje u Anzil
Kapitulacija Italije
Zapadni front (1944. 1945.)
Overlord operacija: ifrovano ime za bitku u Normandiji, kojom je pokrenuta saveznika
invazija Zapadne Evrope (koju je okupirala Nemaka u Drugom svjetskom ratu). Operacija je
otpoela 6. juna 1944. iskrcavanjima na plaama u Normandiji (operacija Neptun ili poznatija
kao Dan D). Najvei pmorski desant u historiji ratovanja.
Savezniko iskrcavanje u Junoj Francuskoj
Arnhemska operacija (Arnhemski desant): Neuspjeli padobranski desant saveznikih
snaga u Holandiji, s ciljem zauzimanja kljunih mostova koji su vodili do luka od strateke
vanosti za saveznike.
Ardenska protivofanziva (Operacija Wacht am Rein): Posljednji pokuaj da Nijemci neto
naprave u Drugom svjetskom ratu za Zapadnom frontu.
Rat na Atlantiku: Podmornika kampanja Njemake protiv saveznikih pomorskih konvoja.
Bitka za Britaniju: Niz zranih bitki izmeu Njemakih zranih snaga, i Britanskih
kraljevskih snaga, za zranu nadmo iznad Britanije.
Rat na Pacifiku: Poeo Japanskim napadom na Perl Harbur. Prekretnica je bila bitka kod
Midveja 1942. Rat je zavren bacanjem atomskih bombi na Hiroimu i Nagasaki 1945.
Jugoslovensko ratite
Narodno-oslobodilaki pokret: Partizanski pokret pod vodstvom Josipa Broza Tita, koji na
prvom zasjedanju AVNOJ-a u Bihau (1942.) postaje naradno oslobodilaka vojska.
Prva neprijateljska ofanziva: Neprijateljska ofanziva s ciljem unitenja slobodne teritorije u
Zapadnoj Srbiji 1941.
etvrta ofanziva: Operacija Weiss (Bitka na Nertvi), pokuaj unitenja partizanskih snaga.
Peta ofanziva (Bitka na Sutjesci)
Sedma ofanziva (Desant na Drvar): Pokuaj padobranskim desantom da se uniti vrhovna
komanda Partizana, i zarobi vrhovni komadant Josip Broz Tito.
Oslobaanje Jugoslavije (1945.)

~4~