BM LY TM

BI 1
CU TO, NGUYN L HOT NG CA BM LY TM
I.

Gii thiu chung

Bm l mt thit b c s dng :
Di chuyn cht lng t v tr thp ln v tr cao
Di chuyn cht lng t ni c p sut thp v ni c p sut cao

Tng tc ca dng chy.

Bm ly tm l loi bm c s dng nhiu nht trong cng nghip, n c dng

vn chuyn cht lng nh nguyn liu cung cp cho nh my, cc sn phm cng nh
nc cung cp cho nh my, np liu cho cc thit b un si, cc dng hi lu tun
hon...vv. Cc bm ly tm c gii hn lm vic rt rng, cng sut hot ng ca bm
Trang 1

c th t t 0,5m3/h n 2104 m3/h v p sut ng y c th t t vi MPa n 48

Mpa.
Bm ly tm c s dng nhiu trong cng nghip chnh nh vo u im sau: Bm
ly tm c cu to n gin, gi thnh u t ban u thp, lu lng bm n nh, din
tch mt bng tng i nh, chi ph bo hnh v sa cha thp, hot ng t gy ting
n v c kh nng thch ng vi s dng ng c motor hay tuabin.
Hnh v di y m t 4 b phn c bn cu to thnh mt h thng bm ly tm :

Trc tin phi c ngun cung cp lng cho bm

Phi c ng ng dn v ng ng y ht cht lng ti bm v y cht

lng ra khi bm

Cui cng cn phi c bm v c dn ng bng ng c.

Trong bm ly tm, ng c dn ng lm tng thm nng lng dng lu cht bng

cch gia tng tc hay vn tc ca n. Trong h thng bm ly tm, p sut y lun
lun cao hn p sut ht S khc nhau v p sut biu th nng lng c cng
thm vo cht lng. ng c dn ng cho bm ly tm c th l mt ng c in,
tuabin hi hoc ng c t trong. Bm bin i nng lng t ng c dn ng
thnh nng lng trong cht lng di chuyn n.

Trang 2

II.

Cu to v nguyn l hot ng ca bm ly tm

1. Cu to
Bm ly tm gm hai phn chnh l bm v ng c. ng c chnh l phn cung
cp nng lng lm quay bm, ng c chnh c th l motor in, ng c t
trong hay tourbine hi nc... . Trong phn cu to ny chng ta ch cp n phn
my bm.

Bm ly tm, dng n gin nht, gm c hai phn chnh:

a. Cnh qut (Impeller):
B phn quay ca bm ly tm l cnh qut. Phn khng chuyn ng ca bm m bao
quanh cnh qut l v bm
Trang 3

Cht lng chuyn ng i vo bm qua ming ht v ra khi bm qua ming y. Nh

s gia tng vn tc ca cht lng m cnh qut truyn nng lng vo cht lng

Cnh qut bao gm nhiu cnh v cc cnh c cu to khc nhau, c th c cu to

dng h, dng na h v dng kn. Cnh qut dng cnh h thng c s dng cho
bm n cp, dng na h cng c s dng cho bm n cp nhng nu s dng
trong bm a cp th ng vai tr l cp u tin. Cnh bm c gn ln trn trc v
Trang 4

trc ny c ni ra ngoi v bm. Trc quay ca bm c th l thng ng hay nm

ngang, tu thuc vo mc ch s dng ca bm. Nhn chung cnh qut dng kn hot
ng c hiu qu nht v cnh qut h v na h thng s dng trong trng hp
vn chuyn cht lng c nht cao hay trong trng hp trong cht lng c cha cc
ht rn.
b. V bm (Casing):
C ba loi chnh
V bm hnh trn (circular casing): y l loi v bm n gin nht, n bao gm
mt bung ht trn bao quanh cnh qut. Loi v bm ny t c s dng.

V bm xon c (volute casing): hnh dng xon c ca v bm c thit k

lm gim vn tc v tng p sut ca cht lng khi ri cnh qut. Ni cch khc
hnh dang ca v bm xon c c thit k nh vy vi mc ch chuyn ho ng
nng (nng lng vn tc) thnh ni nng (nng lng p sut). Do thit din ca v
bm xon c tng dn nn vn tc ca cht lng s gim dn trong khi p sut ca
cht lng li tng dn.

Trang 5

Ngoi ra cn c cc b phn sau:

Vng b mn (wear rings): c minh ho nh hnh v di y. Cnh qut quay
bn trong v bm. Hai vng ny ngn khng cho cht lng t trong cnh qut r r
ra hai u. Ngoi ra, trn cnh qut cn c mt l nh cn bng p sut hai pha
ca cnh qut.

Hp lm kn (parking box):
Mc ch ca hp lm kn l ngn r r qua khe h gia trc v v bm. Cc vng
lm kn c t trong hp v sit np hp lm kn, cc vng lm kn b p v gin n
b ngang lm cho cht lng khng r r ra c. Cc vng lm kn thng c lm
bng vt liu khng b cht lng ang bm phn hu ho tan v c tnh mi mn, ma
st thp khng gy h hng trc. Hu ht cc bm u c ng lt bo v trc,
mt s trng hp c th cho php r r qua cc vng lm kn bi trn nhng vi
mc nh. Tuy nhin, nu trong trng hp khng cho php r r th c th phi
cung cp du bi trn bi trn cho cc vng chn.

Trang 6

 Vng bi trn (Lantern rings):

Vng bi trm c minh ho trong hnh v di y : Vng bi trm l mt vng
kim loi c nhiu l, mc ch l phn phi du bi trn ln b mt trc. Thng
thng du bi trn hoc du m kn (seal oil) c bm vo vng ny v sau
phn phi li ln trc. Ngoi ra ngi ta cng c th ly chnh cht lng ang bm
thay th cho du bi trn. Cht lng thng c trch pha sau bm v pha sau
bm c p sut cao hn trong bm, nn cht lng sau khi thc hin xong vic bi
trn s quay tr ngc li trong bm.

Trang 7

 m c hc:
m c hc c minh ho nh hnh v di y : vng nn, vng m quay v vng
O u quay theo trc. Nh l xo p ln vng nn lin tc lm cho vng O lun gi kn
c khong cch h xung quanh trc. Cn r r xung quanh cc vng ny th c
gi kn bng mt tip xc gia vng m quay v vng m tnh. Hai vng ny c mt
tip xc rt nhn khng cho r r ra ngoi.
Vng O thng c ch to bng cao su
hoc mt vt liu khc ph hp vi cht
lng ang bm. Vng m quay c ch
to bng kim loi cng v vng m tnh
c ch to bng carbon. Trong qu trnh
hot ng, cc im tip xc c th nng.
Du bi trn c cho chy qua y, ngoi
chc nng bi trn, lm ngui cn lm sch
nhng cht c th to ra do mi mn. Trong
thc t ngi ta c th lp t hai b vng
m kiu ny nh minh ho hnh v di
y.

Trang 8

 Vng bi
Khi bm ang vn hnh, trc ca bm c khuynh hng chuyn ng: chuyn ng
theo trc (gi l lc hng trc) v chuyn ng theo bn knh (gi l lc hng tm).
Vng bi s c thit k gim ma st cho chuyn ng ca trc v gim s
chuyn ng ny.
Vng bi chng chuyn ng ngang c m t trn hnh v di y :

Mt kiu khc ca vng bi l trt nh minh ho hnh v di y. trt

ph hp vi cc my bm cng sut ln do mt tip xc ln hn so vi cc vng bi
loi khc. Mt vn khc kh quan trng l vic bi trn v lm mt vng bi. Vi
trng hp my nh th c th dng m bi trn. Ngoi ra ngi ta cn c th dng
vng du bi trn, vng du bi trn ny quay theo trc v ko theo du bi trn. Cn
i vi my ln th cn phi c c h thng bi trn v lm mt. Du sau khi bi trn
c x l lm sch v quay tr li bn cha. Cn phi thng xuyn kim tra h
Trang 9

thng ny m bo rng chng hot ng. Trong trng hp p sut ca du khng

bi trn v lm mt th phi ngng hot ng ca my.

2. Nguyn l hot ng
Bm ly tm hot ng trn nguyn l ca lc ly tm.
Nguyn tc hot ng ca bm c minh ho trong s sau:

Nng lng c truyn t mt ngun nng lng bn ngoi c truyn qua trc A
v lm quay cnh qut B nm trong v bm C. Cnh qut B quay to ra s gim p ti
u vo ca cnh qut. Do vy cht lng b ht vo bung ht thng qua ming ht D
v cnh qut y cht lng i ra xa tm. Trong giai on ny cht lng c truyn
nng lng v tng tc . Khng gian xung quanh cnh qut gi l rnh v rnh c
hnh xon c v c tit din tng dn.

Trang 10

Nh trn hnh v ta thy ti im A tit din nh hn

ti im B, nh vy khi cht lng i t im A ti
im B, tc s gim xung v nng lng (ng
nng) c chuyn thnh p sut nh p sut v m
cht lng c y ti ni cn ti, l qu trnh y
ca bm. ng thi li vo ca cnh qut to nn
mt vng c p sut chn khng v di tc dng ca
p sut trong b ht ln hn p sut li vo ca bm,
cht lng b ht lin tc b y vo bm theo ng ht. l qu trnh ht ca bm.
Qu trnh ht v y ca bm ly tm l qu trnh lin tc, to nn dng chy lin tc
qua bm.
II. B tr ng ht v ng y
V tr b tr ca ng ht v ng y c b tr di
nhiu hnh thc khc nhau.
Trong hnh v trn, ng ht c lp ti im cui
ca bm v ng y c lp vo nh ca bm. Ta
thy rng ng ht c lp c nh vo bm nhng
ng y c th quay theo bt k hng no c th

Trang 11

lin kt vi cc ng ng dn. Vi cch b tr nh trn cho php bm y c cht

lng ln cao hn.
Trong hnh di y ta thy c ng ht v ng y c lp vo hai bn ca bm

Vi cch b tr nh trn cho php bm y c cht lng i xa hn.

III. p sut v chiu cao ct cht lng:
1. p sut:
p sut l lc tc dng ln mt n v din tch b mt. Khi lc c o bng
pound, din tch c o bng inch th p sut c tnh bng pound trn mt inch
(PSI). Ngoi ra cn c mt s n v o p sut khc nh at, bar, N/m2.
p sut tng i l p sut o c khi xem p sut ca mi trng bng khng.
p sut tuyt i = p sut tng i + p sut kh quyn (14.7 psi)
2. p sut thu tnh:
Gi s mt ct cht lng c chiu cao l h, t trng l d, p sut thu tnh ti y l:
P = 0,1 h d (1)
- P tnh bng at
- h tnh bng mt
Nu p sut tnh theo h Anh - M th cng thc s l:
P = 4,33hd (2)
- P tnh bng psi
- h tnh bng foot (ft)
3. Chiu cao ct cht lng:
Khi nim ny bt ngun t chiu cao thc t ca ct cht lng theo phng thng
ng, trong ti liu ny, khi nim chiu cao ct cht lng ch chiu cao ca mt ct
cht lng m p sut thu tnh ti y ca n bng p sut ti im ang xt.

Trang 12

P = 5 atg
d = 0,5

d = 0,5
h=3m

Trong hai hnh trn, chiu cao thc ct cht lng u l ba mt, nhng trong khi nim
va hc th chiu cao ct cht lng trong hnh a l:
h 3

5
103
(0,1 0,5)

T khi nim ny, ngi ta a ra mt s nh ngha sau:

-

Chiu cao ht: l chiu cao ca ct cht lng ang bm c quy ra t p sut
ti ming ht

Chiu cao y: l chiu cao ca ct cht lng ang bm c quy ra t p sut

ti ming y.

Chiu cao tng: l chiu cao ca ct cht lng ang bm c quy t p sut
chnh lch gia ming ht v ming y.

4. Chiu cao ht thc (NPSH-Net Possitive Suction Head):

Chiu cao ht thc bng chiu cao ht tuyt i (quy i t p sut tuyt i ti ming
ht) tr i chiu cao hi (quy i t p sut hi ca cht lng ang bm ti nhit
ca cht lng).
Chiu cao ht thc i hi l chiu cao ht thc ti thiu cho cht lng i vo bm
m khng b bay hi.
Nu chiu cao ht thc i hi nh hn chiu cao ht thc th bm lm vic c, cn
chiu cao ht thc i hi bng hoc ln hn chiu cao ht thc th bm s khng hot
ng tt.
5. Ma st:
Khi cht lng chy trong mt ng ng th n chu mt lc ma st ngn cn chuyn
ng. Tc chuyn ng cng ln th ma st cng ln, ng ng cng ln th ma st
cng cng ln. Ma st cng ln th gim p dc theo ng ng cng ln v tt nhin
ma st cn ph thuc vo bn cht ca cht lng trong ng. cht lng chuyn ng
c trong ng th chnh lch p sut phi ln hn lc cn ma st.

Trang 13

Trong hnh v trn, gi s chng ta tng lu lng dng cht lng qua bm th ma st
gia dng chy v thnh ng tng, dn n gim p pha trc bm tng. Nh trn
hnh v cho ta thy, p sut trc bm do p sut trn b mt cht lng v p sut ct
cht lng gy ra, n khng th tng c, v vy gim p tng lm cho p sut ti
ming ht gim. Do , nu tng lu lng p sut qu ln c th gy bay hi trong
bm (do p sut thp)
C th p sut thu tnh do ct cht lng gy ra l:
0,433100,5=2,16 psig
Do , p sut o c ch 31,16 psig
6. ng c tnh ca bm ly tm
Mi bm c mt ng c tnh ring ca n. Trn th ph lc 1 l cc th ca
mt bm. V d bm 200 GPM, o trn th ta c: NPSH ti thiu l 3,8 feet, hiu
sut t 65%, cng sut 4,2 m lc (HP), chiu cao tng l 55 feet.
Lu rng mi th ny c xy dng ng vi mt cht lng mt iu kin c
th, nu khi mt trong cc tnh cht ca cht lng ny thay i, chng hn nh nht,
th ng cong ny s thay i.
Nhn vo th ny chng ta rt ra c mt s quy lut ca bm li tm nh sau:
-

Tng lu lng dng chy th gim chiu cao tng.

Khi lu lng dng chy tng th chiu cao ht thc i hi cng tng.

Khi bm vi lu lng qu ln hoc qu nh th hiu sut bm khng cao.

Trang 14

IV. Ghp bm ly tm

Trang 15

Bm c th c ghp ni tip hoc ghp song song tu theo mc ch s dng. Khi

bm c ghp ni tip s tng p sut v khi bm c ni song song tng lu
lng ht. Thng thng cc bm ghp vi nhau cn phi c cng cng sut. Mt kiu
lin kt ca bm ni tip l bm nhiu cp nh c minh ho trn hnh v.

Cc cnh qut c gn chung trn cng mt trc, cht lng sau khi i qua cnh qut
th nht th n cnh qut th hai v nh th cho n khi i n cnh qut cui cng
v i ra ng y.
Trong thc t c trng hp phi ghp nhiu bm lm vic trong cng mt h thng,
khi trong h thng c yu cu ct p hoc lu lng ln hn ct p hoc lu lng ca
mt bm. C hai cch ghp sau y :
1. Ghp song song :
Ghp song song dng trong trng hp h thng c yu cu lu lng ln hn lu
lng ca mt bm. Hnh sau th hin s ghp song song hai bm (thc t c th
ghp song song nhiu bm).

Trang 16

Ghp ni tip

Ghp song song

iu kin cc bm ghp song song c th lm vic c l khi lm vic cc bm

ghp phi c cng ct p :
H1 = H2 = H3 = = Hi
Sau khi ghp hai bm song song th lu lng ca h thng bm l:
Q Q1 + Q2
Sau khi nghin cu nguyn tc ghp bm song song cho cc bm ta thy:
- S iu chnh (thay i im lm vic) ca h thng c cc bm ghp song song
tng i phc tp khi cc bm ghp c ng c tnh khc nhau nhiu. V vy ta
thng ghp cc bm c ng c tnh gn ging nhau hoc nh nhau thc hin
s iu chnh thun li. Cch ghp ny ng dng trong cc h thng bm cn c ct
p H thay i t, khi lu lng Q thay i nhiu.
- S lng bm ghp song song tng lu lng cc h thng c gii hn nht nh.
Bi v nu ghp song song nhiu bm qu th hiu qu thp, khng kinh t.
Ch : Trong trng hp cn thit nn chn loi bm khc c lu lng ln ph hp
vi yu cu lm vic ca h thng th s c li hn.
2. Ghp ni tip :
Ghp ni tip dng trong trng hp h thng c yu cu ct p ln hn ct p ca
mt bm. Hnh v trn th hin s ghp ni tip hai bm. iu kin cc bm
ghp ni tip lm vic bnh thng trong h thng l cc bm ghp phi c cng mt
lu lng:
Trang 17

Q1 = Q2 = Q3 = .. = Qi
Ct p lm vic ca h thng c ghp ni tip bm khi Q = const bng tng ct p ca
cc bm ghp :
H = H1 + H 2 + .. + Hi
Khi ghp hai bm ni tip lin nhau cn ch l bm pha sau (bm 2) phi lm vic
vi p sut cao hn bm trc (bm 1) V vy bm 2 nu khng sc bn th s
nhanh chng b hng. Do phi chn trn ng ng y ca bm 1 im no c p
sut khng gy nguy him cho bm 2 ghp.
Ch : Vic ghp ni tip bm trong h thng tng i phc tp, khng thun tin
v kinh t bng chn mt bm khc c ct p yu cu lm vic trong h thng.
V. im lm vic v phng php iu chnh bm ly tm
1. im lm vic
Bm bao gi cng lm vic trong mt h thng c th no y. Khi bm lm vic n
nh th ct p y ca bm bng ct p cn ca h thng. Hay ni mt cch khc ch
lm vic ca bm trong mt h thng c th biu din bng giao im ca hai
ng c tnh (ca bm v ca h thng) trong cng mt h to . Giao in y gi
l im lm vic ca h thng bm. Trn hnh sau im A l giao im ca hai ng
c tnh ca bm v ca h thng biu th mt ch lm vic ca h thng bm vi
ct p HA v lu lng Q A .
1 : ng c tnh ca bm.
2 : ng c tnh ca h thng (gi l c tnh li)

2. Phng php iu chnh

Trong qu trnh lm vic do yu cu k thut nhiu khi cn phi thay i im lm
vic ca h thng bm tc l thay i ch lm vic ca bm (hoc ca h thng).
Trang 18

Qu trnh thay i im lm vic ca bm theo mt yu cu no gi l qu trnh

iu chnh.

i vi h thng bm thng thng, c hai phng php iu chnh nh sau :

a. iu chnh bng kho
Ni dung ca phng php ny l to nn s thay i ng c tnh li bng cch
iu chnh (ng hoc m) kho ng y thay i lu lng ca h thng (khng
iu chnh bng kho ng ht v c th gy nn hin tng xm thc trong bm).
Trn hnh sau th hin ni dung ca phng php iu chnh ny. Khi m kho hon
ton th c im lm vic A (HA; QA). Khi ng bt kho li th tn tht kho s tng
ln (A B). Lu lng ca h thng gim i ngha l ng c tnh li s thay
i, dc hn, trong khi ng c tnh ca bm vn khng i, v nh vy im
lm vic chuyn t im A n B (HB ; QB)
Phng php iu chnh ny n gin, thun tin nhng khng kinh t v gy nn tn
tht kho (van) khi iu chnh v ch iu chnh c trong phm vi hn ch.
b. iu chnh bng s vng quay ca trc bm
Ni dung ca phng php ny l lm thay i ng c tnh ring ca bm bng
cch thay i s vng quay ca trc bm.
Trn hnh sau th hin ni dung ca phng php iu chnh ny. im lm vic A (H A
; QA) ng vi s vng quay n A. Khi tng s vng quay n n B > nA th ng c tnh
ca bm s khc i, trong khi ng c tnh li khng thay i, im lm vic
chuyn t im A n im B (HB; QB).
Phng php iu chnh ny c dng cho cc bm c thit b thay i s vng quay.
So vi phng php iu chnh bng kho, phng php ny kinh t hn. Nhng i
vi nhng bm khng c thit b thay i s vng quay lm vic th iu chnh
bng kho li l phng php thng dng.

Trang 19

Bi 2
VN HNH V BO DNG BM LY TM
I. Vn hnh
Trc khi vn hnh bm ly tm th phi tin hnh kim tra tng qut ton b bm, k
c cc ng c dn ng bm :
- i vi bm th trc tin phi kim ton b bn ngoi t hp bm, xem c vt l
hoc vng mc g khng, kim tra tnh trng lp t bm, v tr cc mi ghp ni,
kim tra cc b lm kn u trc bm, sau ta tin hnh kim tra cc ng h o
ca bm nh : cc thit b v ng h o p sut, o chn khng, o lu lng, o
p lc v kim tra s r r ca bm. Xit li cc bulng lin kt mt bch v chn
bm. Khc phc tt c cc r r ca bm
- i vi ng c dn ng phi kim tra cc mi ni, kim tra s chuyn ng nh
nhng ca ng c (bng cch quay trc ca ng c mt s vng xem c hin
tng b kt khng). Kim tra cc u ni in nu ng c dn ng l mt in.
- i vi ng ng phi kim tra cc bch ni ng, cc van trn ng ng. c bit
cc ch ghp ni trn ng ht v ng y phi m bo kn, nht l trn ng ht.
Nu ng ht b h th khi bm lm vic khng kh s lt vo bm v lm mt kh
nng ht ca bm.
- Sau khi kim tra xong v khng nh l h thng bm khng c s c th ta tin
hnh vn hnh bm.
- V bm ly tm khng c tnh t ht cho nn trc khi khi ng bm th ta tin
hnh mi bm. Sau y l mt s phng php thng dng mi bm ly tm.
1.

Mi bm :

Bm ly tm c thit k bm cht lng. bm c th hot ng c th trong

bm phi cha y cht lng. V vy khi bt u bm phi cho y cht lng vo
trong bm. Vic lm ny gi l mi bm. C cc cch mi bm nh sau :
a. B mt cht lng ngun cung cp cao hn bm, v vy ch cn m van x kh
pha trn bm l c th mi bm.

Trang 20

b. Dng h thng chn khng

Trong trng hp ny, ngun cung cp c t thp hn bm. mi bm, khng
kh hay kh trong v bm phi c di chuyn ra ngoi to chn khng cho php p
sut kh quyn y cht lng theo l ht ca bm i vo bm.

c. Lp t van mt chiu ng ht

Trang 21

Van mt chiu ny c tc dng ngn khng cho cht lng quay tr v bn cha khi
bm ngng hot ng. Khi bm s c mi khi n khi ng li. Mt s bm c
kh nng t mi bm khi khi ng nh thit b ht chn khng trong bm khi bm
khi ng. Khi thng c mt s qui trnh khc phi tun theo khi vn hnh bm.
Nu khng tun theo qui trnh c th l nguyn nhn dn n ph hoi bm.
2.

Khi ng

Trc khi khi ng bm cn lu nhng im sau :

- Bo m cc vng bi c bi trn tt. Nu bi c bi trn bng du th phi
kim tra mc du trong ngn cha v phi c b sung nu thiu.
- Nu cc vng lm kn c bi trn nh h thng bi trn t bn ngoi th phi m
van cht lng lu thng qua v bi trn.
- Nu cc vng bi v hp lm kn c lm mt bng nc th phi m van nc
lnh lu thng qua li lm mt.
- i vi nhng bm c s dng bm dng nng hay dng lnh th cn phi
lm nng (hoc lm lnh) t t bm trc khi khi ng bm. Trong trng hp
bm c s dng bm dng nng. Nu bm lnh khi khi ng, dng nng i
vo bm s gy ra s gin n khng ng u ca mt s b phn dn n ph hu
bm.
- Rt nhiu bm c ng dn ht cht lng ra khi bm khi ngng hot ng. Trc
khi mi bm hay lm nng bm phi chc chn rng van mt chiu ng v tt

Trang 22

c cc mt bch u kn. Sau phi m van trn ng ng ht theo cht

lng c ht vo bm.
- Trc khi khi ng bm phi chc chn rng bm c mi y .
- Mt s bm c ng ng hi lu

Mc ch ca ng ny l a cht lng tr li ming ht ca bm. Thng thng khi

khi ng, van trn ng ng y ng. V vy, nh s hi lu tr li t ng ng
y tr li ng ht m trnh c trng hp khi bm vn ang lm vic nhng
pha ng ng y b chn. Khi , nhit v p sut cao s gia tng trong v bm
v c th ph hu cnh bm. Chnh v vy phi m bo m van hi lu trc khi
khi ng.
Hnh v di y m t mt kiu khc ca ng hi lu
Thay v dng mt van th h thng ny c trang b mt tm orifice dng gii hn
dng. Tm ny cho php mt lng nh ca dng lng lu thng tr li bm. Trong
trng hp ny c th khi
ng ng c dn ng khi
van hi lu m v van trn
ng ng y ng.
Ch : Trong mt s nh
my, bm khi ng vi
van trn ng ng y m
mt phn. V vy lun lun
tun theo quy trnh c bit ca nh my khi khi ng bm.

Trang 23

Sau khi khi ng ng c dn ng, chc chn rng ng c dn ng v bm ang

vn hnh ng, cn phi quan st v theo di cho n khi thy bm hot ng n
inh (khng c r r, khng c ting ng l, lu lng du bi trn v lm mt tt)
sau t t bt u m van trn ng ng y v ng van hi lu.
3.

Ngng hot ng

Ngng hot ng mt bm ngc li vi qu trnh khi ng. Trc ht m van hi

lu cho cht lng chy ngc tr li pha trc bm. T t ng van trn ng
ng y cho n khi ng hon ton. Tt bm. ng van cung cp nc lm mt v
du bi trn. Cui cng ng van trc bm v m van x cht lng trong bm.
Mt s bt thng khi bm lm vic :
- Cht lng ra t hoc khng ra ca y ca bm
Nguyn nhn :
+ Cc van ca ht hoc ca y m khng ht, phi tin hnh kim tra m cc van.
+ Do li chn rc b bt kn mt phn hoc hon ton, kim tra v khc phc.
+ Ming ng ht khng ng su cn thit cch mt thong ca b ht. Phi kim
tra v t li ming ng ht.
+ Bnh cng tc quay ngc (do bm in hay b u dy ngc pha). Kim tra v
u li dy.
- Cc ting ng l trong bm :
+ Bnh cng tc va chm vo v bm.
+ Cc bi b hng.
+ Bnh cng tc ri khi trc bm.
Khi gp cc trng hp trn phi nhanh chng ngng hot ng ca bm tm bin
php khc phc.
II. BO DNG BM
1. i vi phn ngoi
Ta tin hnh nh k lm v sinh sch, sn chng n mn, ri xit li cc bulng lin
kt khc phc cc hin tng r r cht lng, thay th cc jong lm kn kim tra
ng trc gia trc bm vi trc ng c dn ng, thng qua mt bch ni.
2. i vi phn trong bm

Trang 24

Tho, kim tra v thay th cc bi trc, v sinh sch b mt trong ca thn bm,
cc cnh bm. Kim tra khe h gia cnh bm vi v bm, kim tra phng ca mt
bch bm, kim tra mn ca trc bm, kim tra r ca cc then lp rp .c
bit ti ca ht v ca thot ca bm phi c v sinh sch s.

Trang 25

BI 3
NHNG H HNG TRONG BM LY TM V
BIN PHP KHC PHC
1.

Sn lng ca bm khng y v p sut ra thp

a.

Nguyn nhn

Cha mi cho bm, ng ht b h khng kh lt vo. Nhit cht lng ht qa

cao. Van ht, ng ht hoc li lc b tc mt phn. Mt vi b phn cnh ca bm
b kt; vng ma st b mi mn nhiu; cnh ca bm b hng; hp lm kn b h; tc
ca bm cha t nh mc; trc v bnh cng tc b lng hoc tch ri nhau; van x
m khng .
b.

Cch khc phc

Mi li cho bm, kim tra khc phc ch r lt trn ng ng ht; i b ht cht

lng khc hoc lm mt cht lng ca ht; thng cc ch b nght trn ng ng
ht, ly rc bn ra; xc ra v ly cc vt b kt trong cnh cng tc ca bm ra; thay
vng ma st mi; sa cha hoc thay th cnh cng tc; xit li bu lng hp lm kn
hoc thay vng lm kn mi, ng c dn ng t n nh mc; lp li bnh cng
tc vi trc bm; xit cht ai c hm; kim tra v m van x cp .
2.

Bm khng c lu lng
a.

Nguyn nhn

Tng t nh cc nguyn nhn trn, nhng cp cao hn. V thng lu lng

ca bm khng m khng ch khc phc th sau d dn n mt lu lng
bm.
b.

Khc phc

Nh phn trn.
3.

Sau khi khi ng vn mi bm mt tc dng

a.

Nguyn nhn

Cha mi y cho bm; khng kh lt vo trong bm qua hp lm kn; ca y ng

ht ca bm b h hng.
b.

Khc phc

Mi li cho bm mt cch y ; kim tra ng ht v hp lm kn, iu chnh li

hoc thay th, thay ca u ht mi.
* Ch :

Trang 26

Khi mi cho bm nu thy mt tc dng, th phi tin hnh mi li nhiu hn v lu

hn, nu vn thy mt tc dng th khi mi m ra kim tra.
4.

Hp lm kn b r qu nhiu
a.

Nguyn nhn

Trc bm v trc ng c dn ng khng ng tm; trc b cong, trc hoc ng bao

trc hp lm kn b nt, vng lm kn mt tc dng, xit bu lng hp lm kn cha
tt.
b.

Khc phc

Kim tra hiu chnh khp ni 2 trc, sa cha hoc thay trc mi, xit cht np hp
lm kn ti v tr ph hp v xit u; kim tra s h hng ca trc; khi cn thit phi
thay trc hoc ng bao mi; thay vng lm kn mi.
5.

Bm tiu hao cng sut qa ln

a.

Nguyn nhn

Trc bm v trc ng c dn ng khng ng tm; trc b cong, cc b phn chuyn

ng b c xt vi v; np hp lm kn xit qa cht hoc khng u
b.

Khc phc

Kim tra khp ni gia 2 trc v iu chnh cho chnh xc; iu chnh li cc b phn
chuyn ng khng b c xt vo v; ni np hp lm kn ti v tr thch hp v p
np hp cho u.
* Ch
Khi bm b tiu hao cng sut qu ln, bm thng b chn ng, mt vi b phn
nng qu mc cho php; c ting khua g trong bm, hoc hp lm kn b nng qu
mc.
6.

Bm b chn ng v c ting khua g

a.

Nguyn nhn

Bm cng tc vng quay ti hn; trong bm c khng kh hoc c hin tng xm

thc thy lc; trc bm b cong hoc 2 trc khng ng tm; gi trc b h hng;
li lc, van 1 chiu, ming ht b nt kn.
b.

Khc phc

Kim tra ng h tc , iu chnh li tc quay ca ng c dn ng bm; tng

cng lm mt h bt nhit ca cht cng tc; cn chnh li trc v ; hiu
chnh li cho ng hoc thay mi; kim tra v sinh cc vt cn bt li lc; iu

Trang 27

chnh li khong cch gia cc bnh cng tc vi v bm; cn chnh li trc v

.
7.

Hin tng mt dn cng sut ca my bm

- Vt l c trong cnh bm gy ra hin tng bm b mt cng sut bm, ng thi

cng c th gy ra mt cn bng v ph hu bm. Nu cht lng c cha cc vt l
th cn phi dng thit b lc hay tm chn. Khi bm mi c lp t hay ni lm
vic c phm vi rng cn phi c bo v bng tm chn t trong ng ng ht.
Thng thng i vi cc mi cht sch khng cn thit phi dng tm chn.
- Cng sut ca bm gim nu ng c dn ng b mt tc khi cc vng chu
mn b mn, khi cht lng trong ng ng y s b ht ngc tr li l ca
cnh bm. V vy, cht lng phi c ri i khi bm ng ng y quay tr
li ming ht.
- Nu u ca cnh bm b mi mn th cng sut ca bm gim.
- Nu trn ng ng y b chn th chiu cao tng tng v tc gim (cng sut
gim).

8.
Hin tng khi ng li bm nhng nng sut vn mc bnh thng
C th l do mt s nguyn nhn sau :
- S tc nghn c th vn tn ti trong ng ng ht hay ng ng y.
- Nu m t in u dy khng ng, cnh bm c th quay sai chiu. Tr khi ng
c mi bm cng c kim tra v sa cha, n mi c th gii thot c s
thiu nng lng cho bm.

9.

Bm lin tc b mt ng ht

Bm lin tc b mt ng ht c th l do qu trnh mi bm khng ng v c th

c ti hi trong ng ng ht. Mt l r r khng kh trong h thng ht ca bm khi
Trang 28

vn hnh di chn khng c th gy ra hin tng s mi ca bm b mt. ng

lm kn trn hp lm kn ca bm khi vn hnh di chn khng c th b chn li v
khng kh c th i vo bm qua vng lm kn. Nu khng kh i vo bm, bm c th
b mt s mi ca n. Nu bm hot ng v tr rt gn vi chiu cao ht gii hn th
bm c th b mt s mi bm khng lin tc.

Trang 29

Bi 4
C IM KHAI THC CA BM LY TM
Ngoi nhng vn quan trng c bn trong khai thc bm ly tm l s iu chnh
ph hp c tnh lm vic ca bm vi c tnh ca h thng ng ng, m bo ch
lm vic n nh ca bm v s vng quay, ct p, lu lng, hiu sut, cng sut
c ch, theo di s lm vic ca bm xem c hin tng khc thng g khng
Trong khai thc bm ly tm cn phi kim tra xem xt cc trng hp xy ra hin
tng xm thc, s mt n nh ca bm . l cc yu cu cn b sung bo m
s lm vic bnh thng ca bm
1.

Hin tng xm thc trong bm ly tm

Khi tc v p sut ca dng chy cht lng li vo cc cnh dn ca bnh cng

tc phn b khng u, c s phn b khng u p sut pha trc v pha sau cnh
dn, thng th p sut pha sau cnh dn thp hn. Nu p sut gim xung thp hn
p sut hi bo ha ca cht lng nhit no , th khong gia cc cnh ni
cht lng vo bnh cng tc, theo trnh t u tin l vng pha sau cc mp cnh
ca vo ni c p sut thp s to thnh cc bt hi v kh tch ra t cht lng. Di
tc ng ca dng chy cc bt v kh b cun dc theo cc cnh dn khng xa ca
vo, ti p lc tng cao, cc bt hi lp tc ngng t thnh cht lng c th tch nh
hn nhiu so vi th tch ca bt hi, to ra cc khong trng chn khng trn b mt
cc cnh dn, lm xut hin cc va p thy lc. Do cht lng xung quanh dn vo
khong trng, to nn p sut cc b m qua thc nghim c th xc nh c l p
sut ny c th t ti hng nghn Atmtphe, dn dn s ph hy cc cnh dn.
chnh l hin tng xm thc. Khi xy ra hin tng xm thc trong bm thng c
ting n v ting ku lch tch pha trong, gy ra rung ng bm.
Khi xy ra hin tng xm thc d di s lm gim ct p v hiu sut ca bm.
khai thc bm c lu di cn phi a ra cc iu kin loi b hin tng
xm thc. m bo iu th p sut trn ca vo ca bnh cng tc phi ln hn
gi tr p sut m ti cht lng c th si.
phng nga s st ct p do hin tng xm thc gy ra th bm cn c mt lng
d tr ct p h. nng cao cht lng chng xm thc nhm nng cao chiu cao
ht ca bm cn phi thc hin cc yu cu sau: Cc mp cnh dn li vo phi v

Trang 30

trn v dt mng, phn li dn vo bnh cng tc phi c lm nhn bng v c hnh

dng thch hp.
2.
S mt n nh ca bm v bin php khc phc
S mt n nh ch l cc c tnh khng n nh, cc ch lm vic khng bnh
thng, khng cho php ca bm. Di cc ch lm vic cc i lng lu
lng v ct p thng b tng nhanh ng k theo chu k dao ng.
S mt n nh c th ko theo ting n, s va p trong bm v ng ng, gy rung
ng ng ng v bm.
phng nga s nguy him do mt n nh gy ra cn phi :
- Chn cc bm vi c tnh khng c thnh phn ct p gim theo trc H. Nh vy
iu kin lm tha mn ch c cc bm vi kt cu cnh dn cong v pha sau, cc
bm ny c c tnh t ng iu chnh gim dn iu ha lu lng khi ct p tng
cao.
- Lp t h thng ngt t ng cho bm khi c s tng cao ct p
- Lp van mt chiu trn ng ng ht
- Theo di v kp thi dng bm trnh sc qu nhit ca n.

Trang 31