G E U F E U T E U B I E T L J. B.

W O L T E R S
G R O N I N G E N DEN H A A G - BATAVIA
Gang Scott 5

1932

Terima dari Dept pada tanggal

Moela dipakai pada tanggal
Tida' terpakai lagi moela tanggal

LHE S A B O H N A N G
( N E U B E U E T K E U A N E U ' MIET G L A I H MEUJOEB)
G E U R I K A L

L. D E V R I E S
NGON

HADJI ABOEBAKAR

REUNTH

KEUTEULHE

GEUPEUTEUBIET
J. B. W O L T E R S '

U I T G E V E R S M A A T S C H A P P I J

GRONINGEN -

D E N H A A G - B A T A V I A - 1932

mmniMT. c>uh

MVZIR

GANSSCOTT5

N. v.

1. Bri oempeuen mano'.

Oero ka beungoh. Tapi si Gam mantong dji'li.
Da ngon lm pi mantong tjit lam tika. Ban saboh
nang mantong meukoewien lam seulimbt. Roepa
ri teungoh mangat teungeut.
Bh so tjit njang ka djaga?
Si Djala' ngon si Boer'. Tadeungokeu djh
soebra raja! Boeno kon djikli' soent'. Djimeusoe
sab hana pijh. Djikheun, oero ka djoela. Pakon
djih mantong geukoerng. D i djih haro' djibeudoh
beungoh. Oereueng beudoh beungoh moedah
raseuki.
Koe-koe 'oe-'oee'!" kli' lom si Djala' dji'oelangoelang.
Teu' keuteu'! Teu' keuteu'!" talh si Boer'
ngon mano' la'n. Sineuna djipeunjo ban kheun
si Djala'. Bandoem mano' djimeukli' oeb na
keunoeat. Mangat teukeudjt si Gam niba' teuneungeut. B' l dji'h oero ka tjot.
Koe-koe 'oe-'oee'!"
, djh leupeue si Gam ka djaga!
Si Gam ngon da djitrn oejoeb. Da geutatang
D E VEIES, Lhe saboh nang, III.

pingan saboh ba' djaro. Meu'aso keureumeuih

rijang ka teulawo' ngon lho'. Nj ankeu keu oempeuen
si Djala' ngon si Boer' geunab beungoh. Keu
mano' la'n pi njan tjit.
Da geuboeka pint
eumpoeng. Mano' djiteubiet inong agam. Si
Djala' ngon si Boer'
njang teubiet
dile.
Dilikt njan barkeu
mano' la'n-la'n.
Dang da saln keureumeuih lam sitoee', si

Gam mita rantng kaje sikra'. Mano' djimeutadj-tadj dja' tjoh oempeuen. Han djeuet
takalon djimeuseunoh-seunoh. Lage tjit ka deue'
moeboeleuen-boeleuen.
,,B' kablh oedalam oempeuen, haj Djala'!"
kheun si Gam. Sira djipoh si Djala' batjoet ngon
rantng. Si Djala' djidong teuma oeloea sitoee'.
Da geugoesoee'-goesoee' ba' roeeng si Djala'.
Sar geukheun: . Meunankeu di gob oereueng
njang nh. Konkeu lage boeno kagidong pingan
boe. Toh koegeue beumkeu, ka tro? h, peue
ro, ka meutib-tib sar."
Kah, Boer'?" kheun si Gam. Si Gam djiraba
takoee si Boer'. Kah pi ka tro tjit," kheundji.
Djino lh dja' meu'n-meu'n. D i ke pi
koekeumeung dja' meu'n-meu'n tjit."

2. Poemano keubeue.
Poli siblaih si Poeth ka djiwo niba' meuroeno.
Sabab oero njo oero Djeumeu'at. Oero Djeumeu'at bagaih lheueh sikoela. Ba' rt hana djimeu'ajeuem-ajeuem. Ladjoe boelatkeudhoegampng.
,,Pakon awaj that neuwo, lm?" tanjong si
Gam ba' si Poeth.
Koekeumeung dja' mano oekroeeng. Sira
koedja' poemano si Galeuen. Kadja' kah sadjan?"
Meuhan," seu't si Gam sar djigrb lambng.
Si Gam seu'oe raja keumeung dja' mano
oekroeeng. L ma pi geubri dja' meungnjo ngon
lm. Asaj b' toengang. Peue njang lm kheun, ba'
djipath. Lom pi djimano b' pat njang lh'.
Si Poeth djidja' peuteungoh si Galeuen lam
koebang. Djihoee leugat keudh oekroeeng.
Si Galeuen meuleuhob ban saboh badan. Boeno
diblang brat that djimoeboeet. Beungoh kon
trih 'an tjot oero. Djipijh pi si'at wa'te padjh
oempeuen.
Dikroeeng pi ram tjit aneu' miet poemano
keubeue. Na meu doea lhe boh keubeue teu'h-h.
Teungoh djipleu badandji ngon taph l podji
masng-masng.

'Oh trih lam ie si Galeuen pi djipeureubah

dro. Si Poeth djiseuet ie oeateueh badandji
njang meuligan. Mangat glh leuhob ban njang na.
'Oh ka glh si Gam pi dji'' l ateueh roeeng.

10

Keubeue dji'iem dro. Gt ado bh adoeen hana

teumakt keu keubeue. Keubeue binatang seu'iet.
Beuthat beu roepadji sang djoeah. Lom ngon
loengkdji panjang-panjang. Han tjit djipo' podji
sabansakri. Meunghana djipeukaroe binatang njan.
Tapi meungnjo tapeukaroe, djih beungh. Djan
beungh pi kon wajang. B' an oereueng, rimoeeng
djilawan. Na njang tal rimoeeng ngon keubeue.
Djitaso ngon loengk 'an beust proeet.
Wa'te aneu' miet njan dja' mano ho la'n,
si Galeuen djimita teumpat njang lh'. Sinankeu
djimeu'eundram sira dj imam oh takeuen. Tjit
meung oele njang na djipeutjeunggo' oeateueh ie.
c

3, Meuroeno meulangoee.
Aneu' miet njang teungoh mano soebra kon l.
Ladoem djitjeumaph'. Ladoem seumeunom. Njang
ladoem meulangoee keudh keuno. Djimeult-lt,
meu'n meu'asi peutjro'.
Njang meungklh mano tjit meu si Gam. Si
Gam djimano dibinh-binh. Djih goh djeuet lom
djimeulangoee. Njankeu soenggh raja djimeuroeno. Mangat tjarong lage lmdji. Meung han,

11

si Gam djeuetkeu male. Gob kheun, ngon djih

tjarong tjanggoee'.
Bit njo tjanggoee' tjarong that djimeulangoee.

12

Si Gam ka. na torn djikalon. Joh binatang njan

djilt l si Boer'. Tjanggoee' pi djigrb ladjoe
lam par'. T' ba' hana djiteumeung tjoh l l
mano' si Gam. Wa'te si Gam geulawa ngon bate,
tjanggoee' njan pi djiseunom. Trb hana leumahleumah. Hingga joh njan si Gam gadoh rawa'.
Djikeumeung srom han djitoeho takat l. Meurandh par' bar djibeudoh teuma. Sar ngon
djiploeeng ladjoe djiloempat-loempat. Djipeusiblah oentng b' keunong srom.

Pakri bangon tjanggoee' meulangoee na djipeuroemeun l si Gam. Njankeu njang teungoh

djitire-tire. Tapi goh lom djiteumeung. Djaro
gakidji mantong brat. Meunan tjit badan. Hana
lom djitm timoee lage badan tjanggoee'.
Sigo-go si Gam djiba l lmdji oeteungoh batjoet. Tapi djimat 'oh kong ba' djaro. Bit pi
meunan si Gam hajoet tjit. Sang-sang djih ka
djipoeba l ie tadjam. Djipeuhanjot leugat oebarh.
Jh njan si Gam djimeulawan. Sar ngon djikli',
djilake riwang oebinh.
Padjankeu djeuet kameulangoee. Meungnjo
lage njo geusoeen," kheun si Poeth.
Lam at si Gam bit njo male. 'Oh djileungo

13

lmdji kheun geusoeen keu djih. Tapi pakri

djitoekri. Bahkeu gandjaj batjoet. Niba' hajoet
diteungoh kroeeng.
HIEM.
(Keu aneu' miet raje').
1. So njang tjarong gamba oele oereueng ngon
angka 1, 2, 3, 6, 7, 9 dan 10?
2. ~~

3.

Tji tapaso djeueb-djeueb roeweueng ngon angka 1, 2, 3. Tapi

doem si djmlah angka njan ba'
geunab nam.
x

Tjoeba taganto tit' njo ngon

haraih. Hingga simpang peuet
njan djeuet keu nan sidro aneu'
dara.

x x x x x

x
Bandja: 1. saboh haraih.
2. nan ngon soekat breueh.
3. nan sidro aneu' inong lam kitab njo.
4. adodji.
5. saboh haraih.
So njang dj euet djaweueb ban lhe meuteumeung aneu' bate lhe kra'!
x

D E V R I E S , Lhe, saboh nang, III.

>

14

4. Tong roeko'.
Wo si Gam dikroeeng djikalon ma ka na
diroemoh. Ma ban lami geuwo dipeukan. Geupoewo dabeueh saboh raga. Doempeue na didalam.
Dabeueh njan keu kandoeri. Ma singoh geukeumeung meuseuraja poemoela. Keureuna bidjh
doem ka panjang. Han dj euet trb l tinggaj
dilheue ). Si Gam pi meuhat tjit dja' toemph
sadjan. Kadang leubh soenggh niba' dile. Masa
djitoemph jah jh geumeu'oee.
Ban sar dji'' si Gam djiseumah landja ba'
teu't ma. Ma geutjm si Gam ba' tala'. Seureuta
geukheun: Ba/ meutoeah aneu' Ion!" Teuma si
Gam pi geupeudoee' oedalam leumoeeng.
Tanjong si Gam: Peuenaneublokeuln, ma?"
Hana sapeue, nja' tjoet," djaweueb ma. Tjit
njokeu bada saboh pat. Dja' lh padjh keudh
lhe-lhe."
Peue tong djh, ma, dhiet silagona?" tanjong
si Gam.
Oeba' djih deuih tng jh njan saboh dalam
raga. Roepa ri tng roeko' tjeuroeb. Tng njan
oebit lom ngon peuet sago. Meukeunong di mata
1

!) Iheue, neudoee' = teumpat geupoela bidjh pad.

15

si Gam. Sabab njan djisana' tanjong lom ba'

madji: ,,Keupeue di droneu tng njan, ma?"
Hana sapeue p i , " seu't ma. ,,Gob bri boeno

16
di peukan. Teuma koepoewo. Koesarab pat tabhbh tjampli. Bh peue, na meuheut?"
Kalake, d'!" teuka kheun si Poeth. Mangat
dj euet lm peugt groeba' keu kah."
Njo ro, ma. Neubri kaman keu ln tng
njan," kheun si Gam.
,,Keupeue di si Gam tng njan. Neubri keu ln,
ma, na tjit. Keu teumpat ln bh tjeuradi,"
kheun si Banat ba' ma.
Djh di da. So awaj lake?", kheun si Gam.
Ado a kakeu moebantah. Bandoea meuseunoh
keu tng njan.
Dalam ba' njan kheun ma:
Hana koebri keu kah, Banat. Sigo njo kah
aman katheun tal. Tng njo koebri keu si Gam.
Sabab djih ka djiseumah ke. Poera-poera tng
njo keu ha' seumeumahkeu."
Kon l si Gam gala' raja.
Bh tjo'," kheun ma oeba' si Gam. Tapi
keudh oejoeb geudja' poemeugt. B' seuma'
sino diroemoh. Lom pi na b' reujh. Jahkeu
teungeut djhpat didjoere."
Si Gam ngon lmdji pi djitrn oejoeb. Djidja'
meudoee' ateueh panteue. Sinankeu djipoemeugt.

17

5. Groeba' tjoet.
Teuma si Poeth pi djipoephn moeboeet. Po
Gam teudong keumalon. Kadang-kadang na tjit
djimoeboeet sadjan. Djampang djijoee l lmdji.
Bh djijoee dja' tjo' baranggapeue diroemoh.
Atawa djijoee dja' mita peue njang tan.
Si Poeth djirawt trieng doea kra' keu pha
groeba'. Si oe-oedjng trieng njan boelat. Si
oe oeram timphie' batjoet. Njang timphie' njan
djilabang ba' groeba'.
Keu j' pi rantng trieng tjit. Tapi njang
boengk' batjoet. J' njan djipeukab ba' oedjng
pha. Dji'ikat ngon beuneung blahdh blahno.
Lheueh njan groeba' pi ka leungka.
Eh, goh lom!
Toh gari groeba' njan? Groeba' tan gari hana
gt bangon. Han djitm meugoel wa'te tatar'.
Ado adoeen jh njan poemik.
Nakeu siblt teuma doedo, kheun si Poeth:
,,D', dja' lh lake pad' beuneung da. D i
gobnjan le pad' beuneung njang ka soh. Kalake
keu kah meu doea boh. Dja' lh reudjang!"

18

Si Gam djiploeeng oeroemoh. Han djan si'at

djigisa teuma.
Njo, lm," kheun si Gam. Doea boh sagaj

19

geubri l da. Geupeugah, sb njan meungnjo keu

gari groeba'."
Si Poeth djirawt trieng sikra' treu' keu soemboe. Njan pi djilabang ba' groeba' siblah oebarh.
Ba' oele djh oele njo djipeulb pad'. Lheueh
njan teuma djipasa' badjo. Na b' teusoeet l
pad' njan. Oeth si Poeth ba' peugt groeba'.
Njo njang keubit ka leungka groeba' njan.
Tjeudaih leupaih, han dj euet takalon!
Si Gam gala' silagona. Keudh keuno djitar'
groeba' tjoet njan. Hana djipijh si'oero soent'.
Djimeugroeba' sab tr' 'an seupt.
Salang malam djiba tjit groeba'.
Pat djimeugroeba' malam-malam?
Doempat. Diseuramo pi na. Didjoere pi na.
Dirambat pi na tjit.
Soenggh that sinja' ln djihareukat," kheun
ma. Ada' meu 'oh raje' doemnan soenggh,
teunte bagaih kaja limpah."

20

A
f I I
L l I
I II
LU,

6. Wasiet Goere.
neu' meutoeah, ngo koeteu'oh,
reuta njang djroh koehareuto,
reuta njang kheueh lom ngon keukaj,
nu' ba' awaj ingat djino.

eunggt roepij a reudjang habh,

oemoli p i tirh ho si'oero,
eudeueb dilampih, lada seuneub',
oengkob poetj' akh doedo.

ntoee',
ntjien
ntreu'
djiba

saw', gleueng ngon soebang,

meukarang dalam peuto,
singoh salh gob tjoee,
hoee pantjoeri poeblo.

euma toh tjit areuta keukaj,

oetng han sagaj ngon gadoh keudro ?
ango boh a t djino koekheun k r i ,
jit ba' meuri oeba' gatanjo.

reuta njang keukaj geukheun teunoeban,

rh sabab njan doem geutanjo,
maj meutamah, raseuki moedah,
neu' meutoeah, ingat sinaro!

D E VRIES, Lhe saboh nang, III.

22

7. Seuraja poemoela.
Sar beungoh jah si Gamka geuteubiet oeblang.
Kon geudja' meu'oee. Meuneu'oee ka trb
seuleuso. Meunan tjit geutjeumeureueh. P i ka
baro geupeuleungka. Djino geuteubiet geudja'
prh tr' oereueng. Na moepadoem dro gob
geumeuhej. Geulake seuleu'ah ba' oereueng njan.
Oero njo gobnjan geumeuseuraja poemoela.
Na si'at tr' jah oeblang gob pi teukal. Ho
trb ho ram leugat. 'Oh ka habh tr', seuraja
pi geupoephn.
Ladoem oereueng inong geudja' bt bidjh
dilheue. Njang ladoem geupoemoela sadjan-sadjan
oereueng agam. Na tjit ladoem njang meu'angkt.
Seuneulng njang ka Iheueh geubt geuba ba'
oemong. Tr' keunan geuboeloeeng djeueb-djeueb
keubeueng.
Da ngon lm pi geumeu'angkt tjit. Saboh sapo
geuseu'n raga. Meu'aso pad bidjh njang ka
teugasaj-gasaj.
Teuma si Gam?
Djih pi djikeumeung meu'angkt tjit. Si Gam
hana beu'o. Kon wajang haro' keumeung toemph

23

oereueng tjhi'. Teugoh kon ngon raga lage da

ngon lm. Sabab djih mantong oebit. Goh lom '
djiseu'n raga bidjh. Si Gam djikeumeung meu'angkt ngon groeba'. Saboh gasaj pad bidjh ka
djipeudieng oedalam. Groeba' pi ka sarat. Han

djitheun l peu'aso dabeueh. Si Gam ka keumah

djikeumeung peudja'.
Prh! So djh teuka keunan?
Si Manja' djiploeeng sira djigrb-grb. Diliktdji na saboh aneu' kamng. Njankeu si Gasi.
Si Gasi kamng si Manja'. Seu'iet raja hana lawan.
Ho njang djidja' si Manja' djiseutt sab.
O po," kheun si Manja'. Djroh that groeba'
droneu.fPan neutoeeng, lm Gam?"

24

Tng ma poewo baro dipeukan. Lm njang

peugt keu groeba'. Gt, kon e'?"
Gt that," seu't si Manja'. Djeuet ln tar'
kaman sigo?"
Meungnjo keu si Manja' han peue lake. Tjit ka
teunte djibri ngon mangat at. Sajang that si
Gam keu djih. Lage sajang keu da ngon lm.
Bit pi meunan beu teugoh batjoet. Mangat b'
bagaih reuloih groeba' tjoet njan.

25

8. Si Gasi.
Jh njan peurab si Gasi. Si Gasi kon djidja'
kalon groeba' si Gam. Hana peuhiro di djih keu
njan. Djih meuheut keu peue la'n. Djikeumeung

padjh poetj' pad bidjh njang lam groeba'

njan. Njan han dj euet djingieng sagaj l si Gasi.
Lage mano' ngon toel kalon boh pad, meunankeu djih kalon n bidjh njang moeda-moeda.
Masa si Gam keumeung poewh si Gasi, leumah

26

ba' djih saboh akaj. Ladjoe djipeugah ba' si

Manja'. Sara. djikheun njo ban:
E , M L ^ a ' . Oedh tatjrab si Gasi kah ba'
groeba'. Meuhat goera, meungnjo si Gasi t a r ' . "
K a njo, lm Gam. Njokeu meunan," talh si
Manja'. L n mat seunoeet, droneu mat talo.
Si Gasi njang ba hoee. Poera-poera si Gasi
leumo geutanjokeu. Geutanjo doea podji."
Aneu' k a m n g djijoee drob ba' si Manja'. Si
Gam dji'ikat talo panjang sikra' ba' groeba'.
Oedjng talo njan djikeumeung singkla ba' badan
kamng. B a ' peunjeum si Gam boeet njan moedah.
Tapi njang keubit kon ro meunan. Si Gasi han
djitm teupeutalo. Peue lom teujoee hoee groeba'.
H a n djidjinoh sagaj. Teuleubh djroh djidja'
meurot niba' djiteumar'.
Njankeu loeeng si Gasi djimeulawan lage raja.
B a ' piha' han ' djireupaih, aneu' kamng njan p i
djipeulheueh teuma l si Manja'. B a n sar lheueh
si Gasi djiploeeng 'oh tjot ikoe. Si Gam ngon si
Manja' peult dilikt. Tapi han sakon goena.
M b a ' meuteumeung, si Gasi m a k n djiboh dro
'oh dj ara'. Si Gasi njang seu'iet ka djeuetkeu
kleuet.

27

Tjit salah kah," kheun si Gam ba' si Manja'.

Pakon kako peulheueh!"
Han ' l ln mat," seu't s Ml&ja'.
Pakon han kapeugah ba' ke? Sangkira han
' l karnat."
Si Gam ngon si Manja' pi djimeuda'wa. So
poepoeth teuma hoekm njan?
Jh njan teuka matjoet.
Peue soebra that njan?" tanjong matjoet.
Si Gasi han djitm tar' groeba'," djaweueb si
Gam ngon si Manja'.

28

9. Leumo inong.
.L

Pankeu djitm tar'," kheun lom matjoet.

Djih tan ka'oeroh baro ba' seuraja. Djidja'
keuno ngon gala' drodji mantong. Kon ngon

kataw' l kah. Sabab njan djih weueh at. Han

djidjinoh toelng kah ba' meu'angkt.
Djino njang gt meuno. Njang djeuet keu
leumo, sidro lam doea kah. So t m ? "
Ln, kon lm Gam?" seu't si Manja'.
Han peue salah," kheun madji. Kah pi djeuet
tjit. Kah keu leumo. Lm kah keu po groeba'."

29

Tapi leumo inong," seu't ma si Gam. Teuga

leumo inong ba' djitar' groeba'?"
Hm, tjoetda. Takalon sigo njo." kheun
matjoet.
Lheueh njan si Manja' pi djisawa' talo ba'
bah. Djiba hoee groeba' seutt ateueng oemong.
Si Gam seutt digeunirng sira djimat talo
idng. Djampang-djampang djipeutimang groeba'.
Meungnjo groeba' njan keumeung srt lam
keubeueng.
Meudjan gt djidja' groeba', si Gam pi
djimeu'arah: Tjabah oeln! Meunankeu kadja'
beu gt." Tapi meudjan hana gt, si Gam
pi djimeuroebeuet: h, ka palo leumo njo.
' djimeulage soent'." Bit pi meunan leumo
njan han torn djipoh. Sabab leumo njan djigash raja.
Djideungo njan, da ngon lm pi teuseungh.
Kheun da: Ho, ho, leumo Gajo,
leumo inong bie' Banggala.
Djiteumar' hana beu'o,
that bit bako ba' meuhila."
'Oh djideungo njan leumo makn soenggh
djitar' groeba'. 'An teubiet reu'h-reu'h hana
D E VSIES, Lhe saboh nang, III.

30

djipijh. Tr' saboh groeba', djidja' tjo' saboh

groeba' treu'.
Meunan J Ju'^andoea rakan njan djimeu'angkt
tr 'an wa'te peunijh. Keu peunajah meuteumeung boe saboh pingan sapo. Ngon pha mano'
teunjoeesikra' diateueh. Pha mano' geupeuleuma' ?
Njankeu njang han djeuet djikalon sagaj l awa'
njan. Tjit sab lam teuloempo-loempo. Mangat
tan ngon peusa.

31

10. Tjeurap.

Ba' simalam ma geumanjeum tika diseuramo.

Digeunirng gobnjan teudoee' si Banat. Si Banat
ban lheueh djimeu'oelang. Neubeuetdji keu singoh
pi ka djipeulantja. Djino djih djikeumeung' tjeu-

32

meutjob siblt, Kitab djipeungoej ba' si Gam ngon

si Poeth. Si Gam haro' that ba' kalon gamba.
Lam kitab adji njan djaj that gamba njang
djroh-djroh.
Si Poeth djilob ladjoe kitab njan seun-seun
si'n. Hingga trih ba' saboh gamba binatang.
Roepa binatang njan nakeu lage roepa mie. Tapi
djoemohdji panjang teusoeet oeloea. Lompi boeledji mirah toeha. Njang na poeth batjoet tjit
meu boele djoemoh ngon boele oedjng ikoe.
Peue binatang njo, lm?" tanjong si Gam.
Hm," seu't si Poeth. Peue nan salh.
Moesang?"
Kon moesang," djaweueb si Banat. Meungnjo
moesang boeledji itam. Binatang njo geukheun
tjeurap. Kon njo tjeurap njo, ma?"
Toh koengieng!" kheun ma.
Si Poeth peuleumah gamba njan ba' ma.
Njokeu njo gamba tjeurap. Tjit saban that
lage tjeurap njang geupoh l jah kah thn dile."
Pakon geupoh, ma?" tanjong si Gam.
Sabab djipadjh mano'. Njankeu djeuetkeu
geupoh. Geupagab ram-ram ngon ase. Ada'.
meung han, gt that tapeu'oedb tjeurap njan.

33

Oeleue djitakt that keu djih. Pat njang na tjeurap djareueng djimeu'eumpoeng oeleue sinan."
Pakon djeuetkeu djitakt oeleue keu tjeurap,
ma?" tanjong lom si Gam.
,,Keureuna tjeurap koeat keumeuklo'. 'Oh
djiteumeung oeleue leugat djireupaih djiklo' mata.
Goekedji panjang-panjang lage goeke mie. Ngon
goeke njankeu djitob mata oeleue. Wa'te
djimeulho ngon oeleue njan. Meunan tjit wa'te
djidrob mano'. Tjit bagaih l djitjeukie' takoee
ngon goeke njang tadjam njan. Tapi djameun
geukheun gt that akaj bie' tjeurap njan. Deungokeu koepeugah saboh haba."

34

11. Haba.
Na sidro oereueng paki," kheun ma. Oereueng paki njan geudoee' lako bino lam saboh
roemoh br'. Geumeu'aneu' na si'oerat. Aneu'geu
njan agam. Tapi mantong oebit. Ban pantaih
ploeeng. Keu aneu'geu njan geugash that.
Njeum b' djara' meung si'at lam peunangke.
Teungkoe paki njan kon oereueng kaja. Areutageu nakeu 'oh sb padjh. La'n niba' keubeue
saboh, na oemong sitalo. Sinankeu geumeugo
gobnjan ngon peuroemohgeu.
Ba' sibeungoh teungkoe paki geudja' oeblang.
Jh njan teungieng dirt saboh aneu' tjeurap.
Aneu' tjeurap njan geutjo' geupoewo oegampng.
Geupeulara ngon geubri oempeuen beungoh seupt.
Hana padoem na trb tjeurap njan pi seu'iet.
Ho njang geudja' teungkoe paki geum sadjan.
Geunab oero hana torn tjr ngon gobnjan. Wa'te
peuroemohgeu ade pad, tjeurap njan keumiet
mano'. Meunan tjit mano' it' njang geupeulara.
Tjeurap njankeu njang kira djeueb-djeueb oero.
Gob kheun, tjeurap njan meutoeah that. Silawt na tjeurap njan, areuta teungkoe paki ho

35

si'oero ho meutamah leugat. Toenong barh. gob

euntat seudeukah. Na njang m breueh gampt.
Na njang euntat pad djakeuet. Na njang ba idja
badje, ranoeb pineung, gamb bakng. Njang
has hana pajah geublo
sapeue. Doempeue gob euntat
keu gobnjan. Seuneulheueh
teungkoe paki njan pi ka ja
han so.
Aso gampng doem djipoemeulia gobnjan. Salang
oelebalang njang radja pi
geutaba tjit keu teungkoe
paki njan. Meungnjo na
oereueng meukeureudja hana
toewo dji'oeroh gobnjan lako bino. Djim l ranoeb

36

bat. Djilake langkah gobnjan si'at oeremoh.

Na kandoeri batjoet djikeumeung bri keu gobnjan.
Wa'te geudja' tjeurap pi geuba sadjan. Trih
'an geu'' keudh oeseuramo tjeurap hana leukang ngon drogeu. Digeunirng teungkoe. paki
njan doee', sinankeu djikoewien dro aneu' binatang meutoeah njan. 'Oh geuwo ba' kandoeri,
doea dro oereueng ba awih. Lam awih njan han
tatoepeue njang tan. T' ba' sira tjampli na gob
paso keunan.

12. Haba.
(Seunambat).
Oeba' saboh masa teuka khoeeng raja. Oedjeuen
hana djith sagaj. Doempat hana ie meu sitidjoh.
Mon ngon paja doem habh th. Sigala binatang
hana djitoepat djb ie l. Keubeue ngon leumo
reu'h reu'ah lam oero tar'.
Njang na ie jh njan tjit sapat sagaj. Ba' mon
teungkoe paki, to rangkang meugo. Njan pi
hana le. Tjit batjoet t' ba' poenggng mon.
Teungkoe paki geuteubiet oeblang dja' kalon

37

pad. Aneu'geu geuba sadjan. Meunan tjit tjeurap. Hana towo geum keu ngon.
Jh njan oero tjriet that. Tanoh lam blang
habh tjrah-tjrah. Pad njang timoh diateueh
njan pi ka koenng n. Sabab ka padoem trb
tan na oedjeuen.
Teungkoe paki geudja' ladjoe rt ateueng oemong. Tjeurap seutt meutjb-tjb
dilikot
gobnjan. Meunankeu hingga trih 'an oedjamb.
'Oh trih keunan teungkoe paki geupijh si'at.
Aneu'geu geupeudoee' lam leumoeeng. Tjeurap
digeunirng.
Na si'at teuma doedo aneu'geu pi lajh.
Teungkoe paki geu'ikat ajn ba' bara djamb.
Lam ajn njan geupeu'h aneu'. D i aneu' njan
pi teungeut landja.
.Sira geutoela' ajn teungkoe paki geungieng
lam blang. Jh njan teungieng padgeu le that
naleueng. Pad le naleueng hana gt oedb.
Lom pi moedah djimeu'eumpoeng tikih sinan.
Sabab njan geukeumeung dja' meu'oempo
si'at.
Oeba' tjeurap geukheun meuno:
,,Haj, tjeurap! Oeln djino koekeumeung dja'

meu'oempo. Kah hana koeba sadjan. Koetinggaj

sino keu ngon adokeu. Njan leupeu djih teungeut lam ajn. Kangieng sigo! Dang-dang oeln

39

dja'boh naleueng' pad. B' kadja'-dja' saho. Na

kadeungo?"
,,Na, ajah," seu't tjeurap. Meung goh wo
droneu, hankeu ln minah sino."
Geudeungo narit njan teungkoe paki pi mangat
at. Lheueh geutjo' toekj saboh, geuseu'n ngon
toedng ateueh oele, teuma geutrnkeu ladjoe
lam oemong.

K E U M E U N G OEDJOE.
(Beurakah).
Tjoetjo:
N':
Tjoetjo:
N':
Tjoetjo:

N', neubri sikin keu ln si'at!

Keupeue, nja' tjoet?
Ln keumeung plah keutb.
Keupeue ?
Kheun goeroe boeno, lam sikeutb na
siplh sn.

40

13. Haba.
(Seunambat).
Diateueh dj ambo njan diroej han sab. Angi
djipt hana teudh. Mangat that jh njan teungeut aneu' teungkoe paki. Sigo-go ajn djitar' \(
tjeurap. Sira djidoee' ba' oele reunjeun. Djikawa;
adodji njang teungeut lam ajn njan.
Seuntreut teuka oeleue keunan. Le that djiteuka
'oh meure re. Djipeuto keumeung dja' djb ie
lam mon teungkoe paki. Teutapi han djibri l
tjeurap. Djitakt beungh teungkoe euntreu'
keu djih.
Oeleue djikarat tjit. Ram-ram djipeurab ba'
mon. Jh njan tjeurap pi beureugn. Djitrn
leugat ateueh djamb. Djipeutjro' oeleue njan ban
njang na. Keu tjeurap oeleue koejoedji that.
Sabab njan oeleue djiploeeng saboh saho. Djiboh
dro doem lam tamah.
Lheueh djipeult oeleue, tjeurap djigisa teuma
oedjamb. Tapi han djan djipijh h', ka teuka lom
saboh oeleue seudng. Tan na seunab raja oeleue
seudng njan.

41

Ngon soe leumoh leumbt seudng toeha njan

djimeulake ba' tjeurap:
,,Haj nja', tabri ie keu ln siteug'! Oeln njo
grah raja. K a toedjh oero han toni ln rasa ie
meu sititb. Doemho ka ro trih ln dja' moemita.
Tapi tan na meuteumeung mon njang meu'ie.
Bandoem th reulh. Njang ln kalon meu'ie

batjoet tjit meung njokeu mon gata. Koeseumahteu, haj potjoet djroh. Tabri koedjb sigo
poeeh grah. Meungnjo tan na gash sajang gata,
oeln njo kakeu djadh mat soero njo . . . ."
Sira djikheun njan seudng djimo meus'meus'. Djisoedjoed sinan dikeue tjeurap. Hana
djibeudoh-beudoh.
,,Haj potjoet! Tatoelng oeln soero njo
siteug' ie. Nakeu pat-pat tapeuteumonkoe oero

42

keusingoh," kheun lom seudng toeha njan.

..Hana koebri," seu't tjeurap. ,,B' le tjakri
kah, haj seudng. Dja' lh wh keudh. Adokoe
teungeut dalam ajn."
Lheueh djikheun njan tjeurap pi djipeulikt
oeleue njan. Djipoera-poera hana deungo peue
njang djipeugah. D i djih ladjoe djitoela' ajn
ado. Sar djimoepantn meuno ragam:
,,D ida idi,
Sisawi timoh dipadang,
Ba' reudjang raje' Banta Sidi,
Djitoemph abi meu'oempo diblang."

14. Haba.
(Seunambat).
Bit pi han djibri l tjeurap, seudng han
tjit djiminah. Lom-lom tjit djimeulake: Siteug'
mantong, haj nja' tjeurap. Lheueh njan ln wh
leugat."
Beuthat siteug' han tjit koebri. Kah bie'
seudng hana gt boedo. Euntreu' lheueh tro

43

kadjeuha' ie, katjoh adokoe njang lam ajn.

Ngon bangsa kah han me geumeuseutia basa.
Tjit dile kon meugah djeuheut."
Djaweueb seudng sira djimeusoempah:
,,Deumi Alah, haj nja' tjeurap djroh. Sagajsagaj han ln poepalo ado gata. Pan patt
goena gt djeuheut balaih."
Tjeurap teuka weueh. Teuma djikheun:
,,Dja' lh djb kaman sigo tro. 'Oh lheueh njan
kawh keudh ba' djeu'h. B' kapeuto-peuto
l keuno ba' ke. Meung geukalon l ajah, teunte
kah geuta' ngon parang."
Seula,ndj djideungo tjeurap bri idin, oeleue
la'n pi djipeurab. Tjoet raje' doem meudile-dile
ploeeng ba' mon. Meuseunoh-seunoh dja' djb ie.
Tjeurap kalon hana gt lage. Meuhat habh
ie mon njan djidjb l oeleue. Lom pi, njang djibri
idin tjit keu seudng. Pakon oeleue la'n dja'
djb sadjan?
Tjeurap beungh raja. Oeleue djitijeueb meugasoej-gasoej. Siri njang djiteume roengkhom
djipoh mat.
Lalo tjeurap dja' poemeult, oeleue seudng
pi dji'' landja oedjamb. Djidja' tjoh aneu'

44

teungkoe paki njang teungeut lam ajn. Sar

djitjoh l oeleue aneu' manja' njan pi djikli' 'oh
gadoh ingat. Han ' djitheun sakt silagona.
Keureuna oeleue seudng moebisa that.
'Oh lheueh djitjeumeutjoh oeleue seudng dji-

keumeung ploeeng. Lahkeu jh njan meuteumeung

ngon tjeurap njang teungoh wo. Tjeurap peult
oeleue seudng njan. Ban meuteumeung djireupaih
l djiklo' mata. Hingga ba' 'at njan l seudng
mat. Han djan djiteume peuglaih dro.
Sakt han ban at tjeurap keu djih. Djipoeboeet boeet njang han patt. Lheueh tro djidjb
ie, djidja' tjoh ado tjeurap.

45

15. H a b a .
(Seuneulheueh).

Lheueh niba' njan tjeurap pi djiriwang oedjamb. Djidja' kalon adodji pakri ban. Jh njan
dji'eu si nja' pangsan dalam ajn. Teulinteueng
ngon hana meugra' djaro gaki. Ba' dada loeka.
Euntjit djitjoh l oeleue seudng.
Dji'eu njan tjeurap pi goendah han ban. Sar
mhmoh djipoeebl aso adodji. Ba' teumpat
njang djitjoh l oeleue njan. Mangat teusoeet bisa
oeloea. Soepaja b' mat adodji njan. Doemnankeu seutia tjeurap keu aneu' teungkoe paki.
Dalam ba' njan teungkoe paki pi wol niba'
meu'oempe. Geu'' ladjoe oetjng djamb. Geukheunda' dja' kalon aneu'geu, ka djaga atawa
hana lom. Jh njan teungieng tjeurap teungoh
kab aneu'geu njan. Darah meuheue-heue ban
saboh badan. Teungkoe paki beungh kon l. Han
djan geutanjong sapeue, geutjo'l toengkat njang
teulhat ba' binth. Leugat geupoh tjeurap njan
'oh beukah oele. Sinanl habh oemoe binatang
njan.
Masa njan djaga aneu'geu dalam ajn. Sira
djibeudoh aneu' njan djiteumanjong:

46

Haj ajah, pakon neupoh dalem tjeurap?

Dalm tjeurap geudja' bh oebat. Ln boeno ka
djikab l oeleue seudng.
Sar leupaih droneu dja' meu'oempo teuka
keuno saboh oeleue raja. Djidja' tjoh ln dalam

teuneungeut ba' oele at. Ada' kon na dalm

tjeurap ln njo ka djadh mat. Sabab bisa
toelo. Seudng njan pi ka geupoh teuma l dalm
tjeurap. Lheueh njan geuriwang geudja' ppeeb
bisa ba' dada ln. Djino trih droneu neudja'
poh dalm tjeurap. Ngon hana neutanjong sapeue
dile ba' ln."

47

B a n lami geudeungo aneu'geu kheun meunan,

teungkoe paki p i geupoh-poh dro. Sabab teulah
aph oele. H a n djan sid' sasat ka geupoh
tjeurap. Njang hana salah ngon meudesa."
T e u m a hankeu oedb l tjeurap njan, m a ? "
tanjong si Gam.
Djh di po Gam! Pankeu djitm oedb lom,
'oh ka m a t , " djaweueb si Poeth.
Meungnjo meunan hana gt akaj teungkoe paki
njan," kheun lm si Gam.
K o n meung teungkoe paki njan. Oereueng
la'n p i meunan tjit. So-so njang poeboeet-boeet
ngon meudhab-dhab. Hana djipik leubh dile
sakt mangat, laba roego," kheun ma geubri
peu'ingat.
HIEM.
1. Geusa' hidj teusoeet mirah, tjollah meukoeprob-koeprob.
2. B a ' p i njan nan, n pi njan nan, ba' oedjng
boh meula'n nan.
3. Saboh leumo gh dioele,
B a ' gaki teunte loengk doea blah,
Simalam lhe seun tango djimeusoe,
Soboe teungkoe toepeue peuneuglah?

48

16. Roemoh toetng.

(Reupoen).
(Hana padit na trb lheueh habh haba meusoe tamb.
Soe tamb njan meutaga-taga. Lom ngon djiganda l soe
ta't'. ISTjan pi reujh ban saboh gampng. Eoepa ri djiph
meutindan-tindan).

A.
Ma.
Jah.
Ma.
Jah.
Ma.
Jah.
Ma.
Jah.
Ma.
Jah.
Ma.
Jah.
Ma.

M A NGON J A H .

Pat soe tamb njan?

Dimeunasah.
Njo soe tamb seumajang njang meusoe
njan?
Kon.
Peue tjit kaman?
Tamb lageuem.
Peue lageuem?
Geubri thee na roemoh toetng.
Pat roemoh toetng njan?
Peunjeum ln blahdh ateueng.
Na leumah apoej keuno?
Meuhan han na. Njan, kon!
Toh tjit, hana lago deuih?

49

Jah.
Ma.
Jah.

Haj, njan, njang deuihmirah. Hanatakalon?

Si ho?
Si oeneun.

Ma.
Jah.

So po roemoh salh njan?

Hm. Djino ln keumeung dja' kalon.
Kadang pi ' djeuet ln bantoe.

(Jah pi geutrn oejoeb. Geuploeeng landja ba' teumpat

deuih lidah apoej njan. Si Poeth pi seutt sadjan. Tapi han
djan si'at ka djigisa teuma).

B.
Ma.
Lm.
Ma.
Lm.
Ma.
Lm.
Ma.
Lm.

M A NGON LM.

K a wo kah, Poeth?
K a , ma.
Na kakalon roemoh toetng?
Na, ma.
So po roemoh njang toetng njan?
Roemoh Wa Ka'j.
Peue sabab djeuetkeu toetng?
Hana geupeuln apoej ba' dapoe. Lheueh
geumagoeen.
Ma.
Hoekeu teuma apoej njan?
Lm. Hoe meugara-gara.
Ma.
Tjit hana oereueng jh njan diroemoh?

50

Lm. Wa Ka'j leupaih moente. Lakogeu kc

geuteubiet oemeunasah. Njang na diroemol
tjit meu aneu'geu teungeut lam ajn.

51

Ma.
Hana djitoepeue hoe apoej l aneu'geu njan ?
Lm. Meu djih pi lah na gob tjo'. Ada' han ka
angoh lam apoej.
Ma.
Sajang! Teuma habhkeu toetng roemoh
Wa Ka'j njan?
Lm. Habh ban njang na. Meung sapeue tan
geuteumeung peusiblah.
Ma.
Jahkeu ho ka djino?
Lm. Mantong sidh. Teungoh geupoebla apoej.
(Si Banat djeungeu' rt tingkab. Apoej mantng tjit
deuih. Teugoh hana that meudjeureulang l lage boeno.
Ban lakoe roemoh toetng njan ka rab habh djipadjh l
apoej).

C.
Ma.

Da.
Ma.
Da.
Ma.
Da.

M A NGON D A .

Njankeu djeuet koepeu'ingat ba' kah

soent', haj Banat. Tieb-tieb lheueh kamagoeen, han djeuet han katjoeeh toengo.
Sab ln peugt meunan.
La'n niba' njan, peue njang ma peu'ingat
tjit lom ba' kah?
Peuln panjot t' ba' had keumeung h.
Njan pi na kapoeboeet ban kheun ma?
Meudjan-djan tan, sabab toewo.

52

Ma.
Da.
Ma.

, han djeuet toewo. Tjit ba' lam teu'ingat

sab!
Oekeue njo han toewo l. Ln ingat ba'
kong wasiet droneu njan.
Meunan tjit si Gam ngon si Poeth. B'
gala' poemeu'n apoej. 'Oh djan keumeung
tjilaka han djan tathe.

(Sabab malam pi ka djoela aneu' ngon nang njan geumeudja'keu h. Si Gam teukeudjt si'at-at niba' teuneungeut.
Kadang teunte djimeuloempo keu roemoh toetng njan).

17. Aboe Nawaih peu'oempeuen

kamng.
(Seuneusaj).
I.
Oeba' si'oero Aboe Nawaih neumeuhej l Radja
oemeuligo. Neudj' kamng boea boh. Kamng
njan saboh teumbn, saboh pidjoeet.
Kheun Radja: Ho ka gata, Aboe Nawaih!
Njan leupeue kamng doea boh. Tapeu'oempeuen
sigo l gata. Oeln bri tanggh oemoe peuet plh
oero. 'Oh tr' sidoemnan kamng njan taba
teuma keuno. Ban doea djih beu sab teumbn.

53

Boe b' so toeri l kamng njang pidjoeet njo.

Meung ' has ban ln peugah njan, oeln bri
keu gata sireutih roepij a. Keu peunajah gata
tagoebeue kamng ln. Teutapi meung han djitm

sa teumbn ban doea kamng njo, gata ta'ingat

keudro. Gata oeln poh mat. Na tadeungo?"
,,Na delat toeankoe ampn," seu't Aboe
Nawaih. ,,ntja Alah, oelntoean seuleu'ah ban
njang neujoee. Toehan njang peutr' nabsoe delat
toeankoe njan. Bit pi meunan na peu oelntoean
lake oeba' droneu po. Neubri keu oelntoean
ngon doea dro. Keu so hiro ie ngon oempeuen
beungoh seupt."

54

Djeuet oeln bri," sabda Radja.

Doea dro oereueng neubri l Radja. Lheuel
njan Aboe Nawaih pi geulake idin gisa oegampng. Bandoea kamng njan geuhoee leugat geupoewo.

18. Aboe Nawaih peu'oempeuen

kamng.
(Seuneusaj).
II.
'Oh sar trih oegampng Aboe Nawaih p:
geupeugtl weue doea boh. Bandoea weue njar
geubh binth. Rapat that binth njan. Hingga
didalam weue seupt tjoelib.
Saboh niba' weue njan keu kamng teumbn.
Njang saboh treu' keu kamng pidjoeet. Sinankeu
geukoerng kamng njan. Oero malam hana
geupeuteubiet-teubiet. Oempeuen ngon ie geubh
oedalam. Teugoh geutimang dile. Sadoem le
geubri masng-masng.
Lam weue kamng teumbn geupeulb saboh
mie itam. 'Oh malam mata mie njan hoe ban
aneu' saga. Djikalon njan kamng teumbn pi

55

teuka teumakt. Djisangka, njang hoe njan njokeu

mata rimoeeng'. Djipoemadjh han torn na mangat.
Bit pi djimamoh-mamoh naleueng hana meurasa.
Sabab njan kamng njan pi han ' meutamah
raje' l.
Meula'n haj ngon kamng pidjoeet. Oempeuen
tro djipadjh oero malam. Atdji pi seunang.
Sabab njan badan dj i ho si'oero ho seureulo
leugat. Seuneulheueh sab teumbn ngon badan
rakandji.
'Oh sar trih peuet plh oero, bandoea kamng
njan geupeutamong teuma ba' Radja. Sira geupeudj' kheun Aboe Nawaih: Delat toeankoe
ampn! Njo leupeue kamng njang oelntoean
peu'oempeuen ka oelntoean ba teuma. Ngon
doe'a toeankoe, bal kakeu trih ban njang
neukheunda'."
Ban neukalon Radja, pi tahe. Keubit njo sab
meu'aso bandoea kamng njan.
Teuma Radja pi neuteumanjong ba' oereueng
koh oempeuen. Seulandj neudeungo peuneugah
oereueng njan, Radja pi teukhm 'oh gleuen. Lam
atneu: Njo ban geukheun. Aboe Nawaih njo
bit tieureud' lagona."

56

Jh njanl neubri l Radja sireutih roepija keu

Aboe Nawaih. Lom pi idja badje sigo saln. Keu
peunajah Aboe Nawaih goebeue kamng.

57

19. Ho ka si Poeth?
Ka lheueh kapadjh boe, inonp.'" tanjong ma
ba' si Banat oeba' siseun.
Ka rab, ma", seu't si Banat.
Si Banat djisoeeb boe bagaih-bagaih. Lheueh
djisrah djaro dji'' ba' ma oerambat.
Keupeueneu ln?" tanjongdji.
Kateubiet oekeud siblt. Kadja' blo ranoeb
keu ln si'ikat. Hana ranoeb meusitjrie' keu malam
njo. Koekeumeung joee si Poeth tan na djih.
Han koetoeho ka djidja' meurawoh di aneu'
meutoeah njan. Boeno kon hana leumah djih
disino."
Si Banat djiploh png ba' poentja idja ma.
Teuma djitrn djipeukeue landja oekeud. Mangat
reudjang tr' si Banat djipeukoh rt lampih. Beuthat rt lam lampih njan seuma' batjoet. Sabat
sinan le timoh ba' kaje.
Diteungoh rt djideungo soe oereueng teumaw':
Da! Da! Ho neudja', da?"
Si Banat djidong sidjamong. Djikalon oeba
teumpat oereueng meuhej njan. Roepa ri adodj
njang teumaw'.

58

Lam ba' teube teubiet si Gam ngon si Poeth.

Bandoea teusinjom-sinjom.
, njokeu ho kah bandoea," kheun si Banat.

59

,,Ma tanjong boeno kon diroemoh. Geukeumeung

joee dja' blo ranoeb si'at oekeud. Tapi kah
kadja' meurawh si'oero soent'. Peue ro daw'keu doea-doea sinan?"
, , D i gob na . . . .," seu't si Gam keumeung
poemeugah.
,,Sjt!" moebi'at si Poeth. Sira djiblie ateueh
adodji. Ngon djibt teunoenjo' wie oeba' babah
Si Gam ka moephm. Sabab njan djikheun:
, , D i gob ngon lm na peue-peue geuteumeung
boeno. Tapi han m e u t m peugah." Sar djikheur
njan djikeureulng ba' djaro oeneun si Poeth
Ngon djaro njan si Poeth djimat baloeem
Teugoh that djithoeeb babah baloeem njan. N
b' lheueh beunda njang didalam.
P e u e d j i n h ? " tanjong si Banat.
N a k e u peue-peue. H a n djeuet peugah-peugah
kon l m ? " djaweueb lom si Gam.

60

ft

20. Tjitjm.
I.

Ka koetoepeue
!" kheun si Banat. Kadja'
pt boh koepoela N' jnah. Bahkeu, ingat ba'
gt! Euntreu' koepeugah ba' ma."
Kon sagaj."
Si Poeth meunjeum teumakt. Sabab njan
djimeuteupat:
Bh hoh! Djeuet neukalon. Tapi beu teugoh.
Euntreu' djipo."
E, d'," kheun si Gam sira djisoera' dadji.
Atra kon boh koepoela. Sb moepeungeut mantong."
Si Poeth djipeuhah baloeem. Dadji djeungeu'
oedalam.
Peue djikalon?
Saboh aneu' tjitjm njang ban meureubng
boele. Kadang aneu' tjitjm srt dalam eumpoeng. Binatang njan djimeusoe meutjieb-tjieb
sabab teumakt. Sang-sang djilake joee peulheueh drodji ba' aneu' miet njan. Tapi han
sakon goena.

01

'Oh trih oeroemoh kamo keumeung peulb

lam tjintra," kheun si Gam. Lm geukeumeung
peugt tjintra saboh niba' peuleup^ue' ,eureuja.
0

Oedalam tjintra njan geupaso piala doea boh.

Keu teumpat ie ngon oempeuendji. Geukheun l
lm, mangat b' deue'dji
Po Gam keumeung meureuntam ladjoe. Ada'
meung kon dadji kheun meuno:

62

Njan moedahkeu. Tapi koekeumeung tanjong

ba' kah: Hana weuehkeu kakalon tjitjm njang
teungoh meu'oengkab-oengkab njan? Sangkira
kah djidrob l gogasi. Djipeulb lam eumpang.
Boe djibh keunan. Ie pi djibh keunan. Tapi han
djibri teubiet meu si'at oeloea. Pakri ban ba'
peunjeum kah?"
Ai, teunte hana mangat!"
Teuma djino pakon tjit kakeumeung koerng
tjitjm njan?"
, tjitjm binatang," seu't si Poeth.
Hana peue ada' tapeutamong lam tjintra,
kon lm?" talh si Gam lom.
Weueh that at si Banat 'oh djideungo meunan
djeunaweueb adodji.

63

21. Tjitjm.
II.

Pakon tjit meungnjo kah geukoerng han

kadjinoh. Meungnjo tjitjm kakheun: Hana
djeuet keupeue." Peugah sigo ba' da, peue dalh?"
Sabab . . . . Sabab . . . ."
Bh kheun leugat, peue sabab!"
Si Poeth ngon si Gam kakeu sada'. Han djitoekri djaweueb teunanjong dadji.
Teuma da kheun ba' kah peue sabab ? Sabab kah
njo ka toewo. Binatang njan oebit lom
ngon leumoh. Han ' djilawan kah bandoea. That
teuga kah niba' djih. Bit pi meunan keu bibeueh
teulindandji tjit. D i djih meuheut tjit djikeumeung
grb-grb keudh-keuno. Djikeumeung meu'n
ban njang soeka. Lage si Gam ngon lmdji.
Tjoeba pik keudrokeu. Padit na soesah at
ma ngon jah. Meungnjo tjr siblt ngon geutanjo.
Meunan tjit djino ma koe aneu' tjitjm njan.
Goendah atdji hana bago. Sabab aneu'dji hana

64

djiwo oeroemoh. K a djidrob l aneu' oereueng

teuga."
Pat ma koedji njan, da?" tanjong si Gam.
Teunte sino daro' njo," seu't si Banat.
Si Banat djitangah keudh keuno. Ditjng ba'

pala deuih doea boh tjitjm. Bandoea tjitjm

njan djimeusoe sab.
Kheun si Banat: Ba' keunira da, djhkeu ma
koedji ditjng pala. Na kakalon?"
Na," seu't si Gam ngon si Poeth.
Draih that djimeusoe. Peue djikheun njan,
da?" tanjong si Gam.
Seu't si Banat: Djimo. Djiba'e aneu'dji ka
gob toeeng. Djikheun: Padjankeu ln teumeung

65

kalon lom aneu' ln sidro! Alali haj boh at,

meusamp pat tatinggaj ma. Sokeu ln timang
lom beungoh seupt. Sokeu ma tingkoee ngon ma
leumoeeng. Ba' sokeu lom ma poepoelh h'.
Djan ma wo djeu'h-djeu'h. Aneu' ma ka
djidrob l manoesia. Alah haj tangk at, bidjh
mata ma! Pakrikeu ma paban. Ma njo binatang
oebit. Han ' ma lawan manoesia. Hana daja ma
rampaih gata poelang ba' djarodji."

66

22. Aneu' gt at.

Si Banat djipijh si'at niba djimarit. Si Gam
ngon si Poeth teu dong tahe. Matadji hana djipoewh oeba' tjitjm ditjng pala. Niba' djipijh
tjitjm djimeusoe 'oh makn that.
Ado adoeen teuka sajang.
Ngon hana djithe si Poeth ka djipeulb djaro
lam baloeem. Djipeuteubiet aneu' tjitjm njang
ka jo lage geumpa.
Meungnjo ln peulheueh keula aneu' tjitjm
njo, pakri da?" tanjong si Poeth.
Njankeu tanda ado ln aneu' gt at. Djitoepeue sajang keu binatang. Tanda ado ln ka raje'.
Tanda ado ln ka moebida. K a djitoepeue gt
deungon br'."
Si Poeth djipoeba teuma aneu' tjitjm njan
joeb ba' pala. Lheueh njan djidja' dong meusapat
ngon da. Djikeumeung kalon, peue ban doedo.
Aneu' tjitjm njan mantong meutjieb-tjieb.
Badandji mantong meut-t. Ban lakoe mantong
meunjeum teumakt.
Na sikeudjab trnl madji ditjng pala. Sira
djimeusoe djisama-sama aneu'dji njan. Kadang

67

djidja' sah: ,,B' l kiam, haj nja' tjoet. K a h

djino ka seulamat niba' mara. K a djipeulheueh
kah l aneu' manoesia njang gt boedo."
Doea lhe go djilajang-lajang dro, dji'' teuma
oetjng pala. Djidja' dong to lakodji. Njankeu
ajah di aneu' tjitjm njan. Teuma djimeusoel

bandoea meu'aln-aln. Sar dji'angg' ngon oele,

djikeupa' ngon sajeueb. Djitjhn keudh, djitinggrm keuno. Djinari-nari ateueh tjabeueng kaje
njan.
Njan peue djipeugah djino, da ?" sasat po Gam.
Hana katoepeue?" seu't si Banat. Djikheun
atdji gala' han ban. Sabab aneu'dji ka kapeulheueh. Keu kah bandoea djilake doe'a. Djikheun,
beu reudjang raje'. Beu reudjang kaja. Teuma

68

njang keu aneu'djih euntreu' djipoewo. '01

ka tawh geutanjo sino. Bh dja' oedl
taminah kaman. Mangat djipoewo aneu'dj
njan oeroemoh."
Lheueh ' niba' njan ban sisedara pi djipeu
keuekeu oekeud. Djidja-' moeblo peue njanj
geuhoee l ma.

23. Tala' hawa.

Tango koekisah si Nja' Ali,
Ba' si'oero djidja' meu'ali,
Meuteumeung png na lhe tali,
Teuma djidja'l landja oepeukan.
Dji'eu boh kaje le gob meukat,
Drien ngon rambot lom boh langsat
Mamplam teu'irh kon l mangat,
Nja' A l i leugat peurab keunan.
Nja' A l i djidoee'l djitimph,
Seun-seun sapeue jh njan djipadjh,
Mamh rasa meusra lam toebh,
Ngon boh koemoekh lom djitindan.

70

Pngdji habh han djihiro,

Djitala' hawa djikheun oero njo,
Njankeu sabab djipadjh 'oh tro.
Rab han ' wo beudoh sinan.
Nja' A l i toewo keu kheun goere,
Geutham, b' le padjh boh kaje,
Meung goh lom boe tamakeuen dile,
Meunan njang me ingat b' han.
Na sikeudjab lheueh njan teuma,
Proeet pi saktl djirasa,
Seungko han ban tan ngon peusa,
Djikli' meutaga lake bantoean.
Lah teuka ma geudja' toelng,
Nja' A l i geupoewol geudoekng,
Geumamoh ranoeb gamb ngon bakn
Geuseumb ba' lhng proeet aneu' njj
Teukeudi Toehan Rabn Kad,
Bit njo Nja' A l i pi poelhl
Tapi sb djradji han sab
Singoh-ngoh han l djipeugt meung

73

P E N E U G L A H H I E M B A ' M O E K A 13.
L.

2.

3.

P E U N E U G L A H H I E M B A ' M O E K A 47.
1. Tjoeb'.
2. Ba' pisang. n pisang. Boh djantng.
3. Mano' agam.

ASO.
Mc

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.

B i l oempeuen mano' . .
Poemano keubeue
Meuroeno meulangoee
Tng roeko'
, .
Groeba' tjoet
Wasiet goere
Seuraja poemoela
Si Gasi
Leumo inong
Tjeurap
Haba
Haba (Seunambat)
Haba (Seunambat)
Haba (Seunambat)
Haba (Seuneulheueh)
Roemoh toetng (Eeupoen)
Aboe Nawaih peu'oempeuen kamng (Seuneusaj) I
Aboe Nawaih peu'oempeuen kamng (Seuneusaj) II
Ho ka si Poeth?
Tjitjm I
Tjitjm II
Aneu' gt at
Tala' hawa

j |<a*5><gg><S> I D I K E L O E A R K A N OLH J . B . W O L T E R S | <><5igg><a^5>f

GAMBAR PETA POELAU

SOEMATERA

OENTOEK

f
1

SEKOLAH

O?H

C. L E K K E R K E R K E R

X
$

O E K O E R A N P E R T I M B A N G A N N J A 1: 1.500.000
LBARNJA 164 cm; T I N G G I N J A 107 cm

|
|

PERTAMBAHAN,

O E K O E R A N P E R T I M B A N G A N N J A 1 : 750.000, JAITOE:

DENGAN

TIGA

PETA

g
5
|
M
O
*

1. PETA T A N A H PERKEBONAN DLSOEMATERA

PASISIR TIMOER (DELI) D A N TAPANOELI;
2. PETA SOEMATERA PASISIR BARAT; 3. PETA
P E M B E H A G I A N P. SOEMATERA
J A N G N A N T I A K A N DITENTOEKAN,
D E N G A N NEGERI J A N G A D A
RADJANJA SENDIRI A T A U TIDAK

M
^
>
>
O

S
|
A
|

Harganja:
ditmplkan pada kertas jang koeat, dengan kajoe
penggoeloengnja jang dapat dilepaskan (systeem
Keiser)
f 12,50
ditmplkan pada kain, dengan kajoe penggoeloengs
nja jang dapat dilepaskan (systeem Keiser) f 17,50

|)

X
|
(
e
>

X
^
A
^)
^

Peta ini amat terang dilihat dari djaoeh, meskipoen segala

apaapa jang perloe tergambar padanja. Poelau Djawa sebelah
barat, p. Borneo seb. barat, p. Bangka, p. Belitoeng, p.p.
Riau dan Lingga, Singapoera masoek djoega pada peta ini.
Keterangannja d. s. b. tjara Belanda dan tjara Melajoe.

<S><a^G><as5><S> I B A T A V I A .

G A N G

SP. O T T

X
%
|)

S I 4>^fS><^^