UNIVERZITET U TRAVNIKU

FAKULTET ZA TEHNIKE STUDIJE

GRAFIKO ININJERSTVO I DIZAJN

RAM MEMORIJA
SEMINARSKI RAD IZ INFORMATIKE

Kandidatkinja

Mentor

Travnik, studeni, 2016.

SADRAJ

UVOD..................................................................................................................... 3
RAM MEMORIJA.................................................................................................. 4
1.1 Podjela RAM memorije..................................................................................... 4
1.2 Sastav i izgled RAM-a i priruna memorija...................................................... 5
2. Podjela radne memorije raunala......................................................................... 6
3.DRAM .................................................................................................................. 7
3.1 Asinhroni i Sinhroni DRAM ............................................................................. 8
3.2 Logika organizacija DRAM memorije ............................................................ 9
4.SRAM ................................................................................................................. 10
4.1 Usporedba SRAM-a i DRAM-A ...................................................................... 11

UVOD

U ovom seminarskom radu u govoriti o RAM memoriji, to je to RAM

memorija, kako se RAM memorija dijeli, koliko kapaciteta u raunalima zauzima te da
je neophodna za rad raunala. RAM je upisno ispisna memorija, privremena memorija
(iskljuivanjem napajanja nestaje i sadraj memorije). Radna memorija omoguava
izvravanje programa ili trenutnu pohranu rezultata njihovog rada. Da bi se program
mogao izvriti on se u radnu memoriju prepisuje iz trajne memorije kao naprimjer
tvrdi disk, kako se mijenjaju zadae tako e se i mijenjati i uitani programi u radnoj
memoriji. Podjela je na statiki i dinamiki RAM.

1. RAM MEMORIJA
1.1.

Podjela RAM memorije

RAM memorija jest fiziki dio raunala koji slui da skuplja privremene podatke
nad kojima e ostali dijelovi raunala kao to su procesor, hard disk, grafika kartica
moi da rade. Raunala koriste RAM za uvanje programskog koda i podataka tijekom
rada programa. Jedna od glavnih karakterisika RAM-a je ta da se pristup svim
memorijskim lokacijama izvodi u jednakom vremenskom intervalu. RAM se proizvodi
u obliku tiskanih ploica s intergiranim krugovima. Najee su u obliku plug-in
modula. RAM takoer slui za upis i itanje tekuih podataka i programa i moe se
vrlo lako i brzo mijenjati njen sadraj. Sadraj se gubi pri prestanku napajanja
raunala. Izdrauju se kao statike (SRAM) i dinamike (DRAM).
SRAM odrava spremljene podatke sve dok integrirani krug dobiva napajanje
pa je u prednosti u odnosu na DRAM iji se sadraj mora stalno osvjeavati. Brzine
pristupa i itanja kod SRAM-a su takoer mnogo vee nego kod DRAM-a pa se
SRAM obino koristi za prirunu memoriju ili za raunala gdje je brzina osnovni cilj.
DRAM ili dinamiki RAM vrsta je poluvodike memorije kod koje se podaci
uvaju kao elektroniki naboj u kondenzatoru unutar integriranog kruga. Treba imati u
vidu da je itanje podataka iz DRAM-a destruktivno to jest kondenzator se pri itanju
prazni te ga je poslije itanja potrebno ponovno napuniti. Prednost DRAM-a u odnosu
na SRAM su male dimenzije kondenzatora u odnosu na dimenzije bistabila, ime je
mogue izraditi ipove jednake veliine, a bitno veih kapaciteta. Cijena DRAM-a je
takoer bitno nia od cijene SRAM-a.

1.2.

Sastav i izgled RAM-a i priruna memorija (CACHE)

RAM je napravljen u obliku male ploice na koju je ugraeno vie elektronikih

elemenata to jest ipova. RAM ploice se postavljaju izravno u posebne utore na
matinoj ploi. U osnovi je RAM fiziki izgraen od bistabila, a to su osnovni
4

elektroniki elementi koji mogu pamtiti samo jednu binarnu znamenku, a to su 0 ili 1.
RAM je podijeljen u memorijske lokacije, a svaku memorijsku lokaciju ini grupa
bistabila. Svaka memorijska lokacija ima svoju adresu preko koje se pristupa njenom
sadraju. Logiki gledajui, RAM je kao tablica sastavljena od velikog broja
memorijskih lokacija. Procesor do podataka iz RAM-a dolazi putem njihovih adresa, a
podaci se prenose putem sabirnica. Sabirnice su skupine vodia koji slue za prijenos
podataka, adresa i upravljakih signala izmeu dijelova na matinoj ploi.
Glavne karakteristike RAM-a su:
velika brzina pristupa podacima
relativno mali kapacitet u odnosu na tvrdi disk
privremeno pamte podatke
relativno skupe (skuplje od vanjske memorije)
CACHE je memorija koju koristi procesor kako ne bi morao ekati dok se vri
prijenos podataka izmeu njega i RAM-a. Koristi se kao posrednik pri prijenosu
podataka izmeu procesora i RAM-a, a njegova brzina odgovara brzini procesora.
Obzirom da je CPU bri od RAM-a, on bi trebao ekati dok mu RAM poalje ili od
njega primi podatke te bi se time gubilo puno vremena i rad raunala bi bio sporiji.

Slika 1. Organizacija radne memorije radnih sustava

2.

PODJELA
RADNE

MEMORIJE
RAUNALA
Radna
memorija

raunala dijeli se u dvije osnovne grupe: ROM i RAM. ROM je po kapacitetu dosta
manji od RAM-a i nije raspoloiv korisniku ve samo sustavu, te se u prikazu veliine
memorije podataka ROM-a obino ne navodi.
5

Slika
2.

Podjela radne memorije raunala

Na slici je prikazan dio matine ploe na kojoj se vidi FLASHROM memorija u
koju su upisane programske rutine BIOS-a i Bootstrap program. Veliina RAM-a ovisi
o konstrukciji i namijeni raunala te moe iznositi od nekoliko desetaka kilobajta do
veliine od nekoliko desetaka gigabajta. Radna memorija je sklop koji je u zaecima
raunalne tehnologije predstavljao najsloeniji tehnoloki izazov i po cijeni kotanja
ponekad premaivao iznos koji su tvorili svi ostali sklopovi zajedno. Fizika izvedba
se zasniva na nekoj od CMOS(Complemetary Metal Oxide Semiconductor)
tehnologija izrade unipolarnih tranzistora koja se u osnovi koristi kod svih digitalnih
logikih sklopova i ureaja od mikroprocesora pa nadalje.

3. DRAM

Dram ili dinamiki RAM vrsta je poluvodike memorije kod koje se podaci
uvaju kao elektrini naboj u kondenzatoru unutar integriranog kruga. Povijest
DRAM-a je kapacitet +60% godinje, cijena -30% godinje, 2.5x po eliji ili povrini,
1.5x veliina kockice za tri godine. 1998 godine fabrikaciona linija za DRAM je
kotala je dvije milijarde dolara. Oslanja se na poveanje broja raunala i memorije po
raunalu (60% trita). SIMM i DIMM su zamjenjive jedinice, raunala mogu da
koriste bilo koju generaciju DRAM-a. Nije bio primarni artikal, veliki obujam
proizvodnje, mali profit i konzervativna industrija. Bilo je malo organizacionih
inovacija za 20 godina, projektanti nisu bili motivirani to je bilo loe za DRAM. Nivo
vanosti je cijena i kapacitet. Napredne organizacije DRAM memorije bile su to da je
osnovni DRAM isti dizajn od vremena prvih RAM ipova. Poboljani DRAM sadri
malu koliinu SRAM elija i keirani DRAM gdje je vea SRAM komponenta, koristi
se kao ke ili serijski bafer.
Tehnologije izrade DRAM memorije su:
Asinhroni DRAM
FPM (Fast Page Mode)
EDO (Enhanced Data Out)
BEDO (Burst EDO)
Sinhroni DRAM
SDRAM (PC-66, PC-100 I PC-133 SDRAM)
DDR SDRAM ( Double Data Rate SDRAM), DDR2 SDRAM, DDR3 SDRAM
SGRAM ( Synchronous Graphics RAM), VRAM, WRAM
RDRAM (Rambus DRAM)

3.1.

Asinhroni i Sinhroni DRAM

Asinhroni DRAM je takav da se u njemu izvode operacije asinhronog DRAM
ipa (oitavanje podataka, slanje podataka ka izlaznim baferima i slino), te imaju
svoje minimalne vrijednosti. Ako se ne zavre u tekuem taktu mora da se saeka
jo najmanje jedan takt asovnika prije poetka nove operacije. Znatno se smanjuju
performanse procesora.

Sinhroni DRAM je takav da se podaci oituju iz DRAM-a sinhrono pod

kontrolom sistematskog asovnika. Adrese i informacije o kontrolnim linijama se
predaju DRAM-u i do kraja operacije koja moe da potraje i nekoliko taktova,
procesor moe da obavlja druge poslove. Poslije nekog broja perioda podaci se
smjetaju na izlazne linije odakle procesor moe da ih proita. Brzina se mjeri u
MHz, a ne u nanosekundama, nije uporediva s brzinom na asinhronim DRAM.
Brzi stanini DRAM (Fast Page Mode FPM DRAM) koristi injenicu da se
obino pristupa uzastopnim memorijskim lokacijama. Ako procesor pristupa
lokacijama koje pripadaju istoj stranici, kontroloru se adresa reda saopi samo
jednom, a zatim se pristupa svim potrebnim kolonama. Podaci u istom redu DRAMa kojima se pristupa istovremeno nazivaju se stranica. Burst mode pristup poslije
zadavanja adrese reda i kolone, pristup do tri naredne adrese obavlja se bez
dodatnog ciklusa ekanja.
EBO (Extended Data Out) RAM omoguuje kontroloru memorije pristup
podacima u novom redu za vrijeme dok je jo u toku itanje sa tekue adrese.
BEDO ( Burst EDO) je zasnovan na koritenju burst moda u EDO nainu
pristupa. Nije uao u iroku uporabu jer ga nisu podrali veliki proizvoai opreme.
Sinhroni DRAM (SDRAM) je takav da je pristup memoriji sinkroniziran sa
sistemskim taktom te se adresa prenosi adresnim linijama do RAM-a. RAM
pronalazi podatke, a u standardnom DRAM ipu CPU ita podatke. CPU ne mora da
eka, moe da obavlja drugi posao.
RAMBUS DRAM (RDRAM) je glavna konkurencija SDRAM-u. Vertikalno
je pakovanje to jest svi su pinovi na jednoj strani. Jedan RDRAM kanal moe da
podri do 32 individualna RDRAM ipa.
3.2.

Logika organizacija DRAM memorije

bit (data) lines

Svaki presek predstavlja

1 DRAM eliju

r
o
w

word (row) select

d
e
c
o
Adresa
d
redae
r

Column Selector &

I/O Circuits

Adresa
kolone

Slika 3. Organizacija DRAM memorije

4. SRAM
SRAM ili statiki RAM odrava spremljene podatke sve dok ima napona u
integriranom krugu i prednost SRAM-a je da nije potrebno neprestano osvjeavati
memoriju kao kod DRAM memorije, brzine pristupa i itanja SRAM memorije su
takoer mnogo vee nego kod DRAM ipova. SRAM memorija obino se koristi za
cache memorije ili za raunala gdje je brzina osnovni cilj. SRAM ipovi se sastoje od
bistabila. Bistabil je elektroniki sklop koji moe biti u dva stanja od kojih jedno
stanje zovemo nulom, a drugo logikom jedinicom. Mana SRAM ipova u odnosu na
DRAM je njihova veliina, a najjednostavniji bistabil se izvodi pomou dva
9

tranzistora, etiri otpornika i dvije diode te time zahtjeva prilino vie prostora od
bitno jednostavnije DRAM izvedbe. SRAM funkcionira pomou tranzistorske sklopke
(flip flop) koja ima dva stabilna logika stanja, a to su upis i itanje.

6 tranzistora
po bitu
(flip flop)

0/1 = example

Slika 4. Struktura statikog RAMA to jest SRAM-a

4.1.

Usporedba SRAM-a i DRAM-a

Oba su nestalna, potrebno je napajanje da bi uvali podatke. Prednost DRAMa u odnosu na SRAM su male dimenzije kondenzatora u odnosu na dimenzije
bistabila ime je mogue izraditi ipove jednake veliine, a bitno veeg kapaciteta
odnosno u znatno manjem obujmu moe smjestiti mnogo vie memorijskih
elemenata. Cijena DRAM-a je takoer bitno nia od cijene SRAM-a. SRAM trai
puno vie elemenata i stalni izvor napajanja ali je u odnosu na DRAM puno bra ali
i fiziki vea. SRAM se koristi kao brza i privremena radne memorije relativno
malih kapaciteta. DRAM zahtijeva sklopove za osvjeavanje jer radi po naelu
ouvanja naboja, sporiji je. DRAM se koristi kao glavna memorija raunnala.

10

STATIKI

DINAMIKI

Bri

Sporiji

Sloeniji

Jednostavniji

Bez osvjeavanja

Potrebno osvjeavanje

Skuplji

Jeftiniji

Ke

Glavna memorija

Manji kapaciteti

Vei kapaciteti

LITERATURA

https://hr.wikipedia.org/wiki/RAM
http://www.informatika.buzdo.com/s330-radna-memorija.htm
https://hr.wikipedia.org/wiki/SRAM
https://hr.wikipedia.org/wiki/DRAM

11

12