MEHANIKA I STATIKA

GORAN IVANI
OPTI POJMOVI I DEFINICIJE U MEHANICI
Nauka koja se bavi proucavanjem mehanickog kretanja i ravnoteze materijalnih tijela kao i
uzroka koji ih izazivaju ili mijenjaju naziva se klasicna teorijska mehanika.
Materijalnim tijelom se naziva ogranicen prostor ispunjen materiom.
Mehanicko kretanje kao najprostiji oblik kretanja predstavlja pomjeranje materijalnih tijela
jednog u odnosu na drugo a vrsi se u prostoru tokom vremena.
Mehanicko kretanje moze biti translatorno, rotaciono i opste kretanje slobodnog tijela.
Ravnoteza je specijalni slucaj mehanickog kretanja, to je kretanje sa brzinom koja se ne
mijenja ni po orijentisanom pravcu ni po velicini ili kretanje sa brzinom jednakom nuli.
Uzrok promjene mehanickog kretanja materijalnog tijela je djelovanje drugog tijela na njega
zove se sila.
Podjela mehanike:
- Mehanika materijalne tacke
- Mehanika apsolutno krutog tijela
- Mehanika sistema tacaka/ tijela
Obuhvatajuci samo bitna svojstva pojedinih pojava formira se model.
Materijalna tacka se razlikuje od geometrijske tacke po tome sto ima konacnu masu pa
samim tim i inerciju kao i tijelo.
Pod materijalnom tackom podrazumjeva se tacka koja zastupa translatorno pokretno kruto
tijelo odredjene mase.
Apsolutno kruto tijelo definise se kao materijalno tijelo koje se ne deformise pod dejstvom
drugih tijela, odnosno takvo tijelo kod koga se rastojanje izmedju bilo koje tacke ne mijenja.
Sistemom materijalnih tacaka ili krutih tijela naziva se skup medjusobno povezanih
materijalnih tacaka ( tijela ) koje uzajamno djeluju jedna na drugu, tako da ravnoteza jedne
zavisi od dejstva druge.
Statika je dio mehanike u kome se proucavaju zakoni slaganja sila i uslovi ravnoteze tacaka
i krutih tijela pod dejstvom sila.
Kinematika je dio mehanike u kome se proucavaju geometrijska svojstva kretanja
materijalnih tacaka i tijela, ali se ne uzimaju u obzir uzroci kretanja, tj. Sile koje na njih
djeluju.
Dinamika je dio mehanike koji izucava mehanicko kretanje materijalnih tacaka i krutih tijela
u vremenu i prostoru zavisno od uzroka kretanja, tj sila koje na njih djeluju.
Cetri zakona mehanike koji odredjuju u potpunosti pojam sile:
1. Svako tijelo ostaje u stanju mirovanja ili jednolikog pravolinijskog kretanja sve dok
pod djelovanjem neke sile ne bude prinudjeno da to svoje stanje promjeni
2. Promjena kolicine kretanja proprocionalna je sili koja djeluje i dogadja se u pravcu te
sile. F=m*a
3. Djelovanje dva tijela jednog na drugo uvijek su jednaka i suprotno usmjerena tj. Akciji
odgovara uvijek jednaka reakcija suprotnog smjera
4. Pri istovremenom djelovanju dvije sile tijelo opisuje dijagonalu paralelograma za isto
ono vrijeme za koje opisuje pojedine stranice paralelograma pri dejstvu svake sile
posebno.

Sila je vektorska velicina odredjena kolicinskom mjerom medjudejstva materijalnih tijela,

prema tome ima svoj pravac, smjer i napadnu tacku.

Jedinica za mjerenje sile je Newton ( njutn ) [ N ]. To je sila koja tijelu mase 1 kg daje
ubrzanje od 1 m/s2
Skup od vise sila koje djeluju na tacku ili tijelo predstavlja sistem sila. (F 1,F2,...,Fn)
Ako se materijalna tacka ili kruto tijelo na koje djeluje neki sistem sila nalazi u stanju
mirovanja ili se ravnomjerno pravolinijski krece kaze se da je taj sistem uravnotezen, a
posmatrana tacka ili tijelo u ravnotezi
( F1,F2,...,Fn) 0
Jedna sila FR koja u potpunosti zamjenju dejstvo nekog sistema sila (F 1,F2,...,Fn) na tijelo ili
tacku naziva se rezultanta tog sistema sila. FR

(F1,F2,...,Fn)

Sila koja ima isti pravac i intenzitet, a suprotan smjer od rezultante naziva se
uravnotezavajuca sila.
Dva sistema sila (F1,F2,...,Fn) i (Q1,Q2,...,Qk) koji vrse isto dejstvo na neku tacku ili tijelo su
ekvivalentni

(F1,F2,...,Fn)

(Q1,Q2,...,Qk) k ne mora biti jednako n.

Aksiom 1. o ravnotezi dvije sile

Ako na slobodno kruto tijelo djeluju dvije sile onda se tijelo nalazi u ravnotezi samo tada ako
te sile imaju istu liniju dejstva isti intenzitet ( F 1=F2 ) i suprotan smjer ( F1=-F2 ). ( F1,F2 ) 0
Za neko tijelo kaze se da je slobodno ako moze zauzeti proizvoljan polozaj u prostoru.
Aksiom 2. o ekvivalentnosti sistema sila
Stanje krutog tijela nace se promjeniti ako se sistemu sila koji na njega djeluju doda ili
oduzme uravnotezen sistem sila. (F1,F2,...,Fn) [(F1,F2,...,Fn),(Q1,Q2,...,Qk)].
Kako se djelovanje sistema sila nije promjenilo nije se promjenilo ni stanje kretanja ili
mirovanja posmatranog tijela.
Kao neposredna posljedica 1. I 2. Aksoioma slijedi sledeca teorema: sila koja djeluje na
apsolutno kruto tijelo je klizni vektor tj. Vektor vezan za pravu.
Aksiom 3. o paralelogramu sila
Dvije sile koje djeluju na kruto tijelo u jednoj tacki imaju rezultantu odredjenu dijagonalom
paralelograma konstruisanog nad datim silama.
Rezultanta dvije sile koje napadaju kruto tijelo u jednoj tacki jednaka je geometrijskom
zboru tih sila sa napadom tackom u istoj tacki.
Aksiom 4. o jednakosti dejstva i protivdejstva
Dva materijalna tijela uvijek djeluju jedno na drugo silama istih intenziteta duz istog pravca
ali u suprotnim smjerovima tj. Dejstvo je jednako protivdejstvu.
Spoljasnjim sila nazivaju se sile koje djeluju na dijelice datog tijela od strane drugih
materijalnih tijela.
Unutrasnje sile nazivaju se sile kojima djelici jednog istog tijela djeljuju jedan na drugi.
Aksiom 5. o zamjeni deformabilnog tijela krutim
Ravnoteza deformabilnog tijela nece se promjeniti ako tijelo postane nedeformabilno ne
mijenjajuci oblik, dimenzije i polozaj.
Aksiom 6. o vezama
Svako vezano ( ne slobodno ) kruto tijelo moze se posmatrati kao slobodno ako mu se
uklone veze i njihov uticaj na tijelo zamjenio reakcijama veza.

Aksiom 7. o dodavanju novih veza

Ako se vezano kruto tijelo nalazi u ravnotezi pod dejstvom sistema sila, onda ce se ta
ravnoteza odrzati i ako se tome tijelu dodaju nove veze.
Sile koje djeluju na kruto tijelo nezavisno od toga da li postoje veze ili ne nazivaju se aktivne
sile. Ako aktivne sile ne djeluju na tijelo nema ni reakcija pa se te sile zovu reaktivnim ili
pasivnim silama.
Osnovni tipovi veza:
a) Glatka povrsina medjudejstvo tijela i veze prenosi se dodirom u tacki, liniji ili
povrsini
b) Konopac ili uze veza ostvarena preko savitljivog neistezljivog konopca zanemarljive
tezine ne dozvoljava udaljavanje tijela od tacke vjesanja u pravcu konopca
c) Cilindricni zglob ( leziste ) veza kojom su dva tijela spojena osovinom kroz otvore na
njima, ovakva veza ne dopusta pomjeranje u ravni upranoj na osovinu.
d) Sferni zglob veza koja ne dopusta pomjeranje u tri pravca ali dopusta rotaciju oko
tih pravaca.
e) Stap sprecava pomjeranje u svom pravcu
f) Ukljestenje veza koja ne dopusta pomjeranje ni u jednom pravcu niti bilo kakvo
okretanje, ima 6 komponenata reakcije, 3 sile i 3 momenta ukljestenja.
Zadatak statike krutog tijela ili tacke moze se svesti na dva osnovna problema osnovni
zadaci statike :
1. Slaganje sila i svodjenje sistema sila na prostiji njemu ekvivalentan oblik
2. Postavljanje uslova ravnoteze krutog tijela ili tacke pod dejstvom sistema sila, koje
dati sistem mora zadovojiti da bi posmatrano tijelo ili tacka bilo u ravnotezi.
Zadaci statike mogu se rijesiti:
- Analiticki
- Graficki
- Grafoanaliticki
OSNOVNE VELICINE U STATICI
Osnovne velicine u staticu su: sila, moment sile u odnosu na tacku, moment sile u odnosu
na osu i spreg sila.
Projekciom sile na osu naziva se odsjecak na osi koji se dobija proiciranjem pocetka i kraja
vektora sile na tu osu.
Projekcija sile na osu je skalarna velicina i jednaka je skalarnom proizvodu sile i jedinicnog
vektora ose, odnosno proizvodu iz intenziteta sile i kosinusa ugla koji vektor sile cini s tom
osom.
Projekcija sile F na osu x oznacava se sa Fx ili X, na osu y sa Fy ili Y i na osu z sa Fz ili Z.
Projekcija sile na ravan je vektor ( u ravni ) koji se dobija proiciranjem pocetka i kraja
vektora sile na tu ravan.
Intenzitet tog vektora je jednak proizvodu iz intenziteta sile i kosinusa ugla izmedju pravca
sile i njene projekcije na ravan.
Sila F je kao klizni vektor u prostoru odrednjena sa 6 nezavisnih parametara. Ti parametri
mogu biti:
a) Intenzitet sile, uglovi koji vektori sile gradi sa dvije koordinatne ose i koordinate jedna
tacke kroz koju prolazi pravac sile F
b) Sest nezavisnih parametara mogu da budu i koordinate pocetka A (XA,YA,ZA) i kraja
B (XA,YA,ZA) vektora sile F.
c) Pravac i smjer sile F mogu da budu odredjeni koordinatama bilo koje dvije tacke koje
leze u pravcu djelovanja sile. ( M1(X1,Y1,Z1) i M2(X2,Y2,Z2))

M1M2= (X2-X1)2+(Y2-Y1)2+(Z2-Z1)2
d) Sile se najcesce pri rjesavanju zadataka statike definse preko projekcija na
koordinatne ose.
F=Fx+Fy+Fz=Fx*i+Fy*j+Fz*k
F= Fx2+Fy2+Fz2
Cos=Fx/F, cos=Fy/F, cos=Fz/F

Sila F je kao klizni vektor u ravni odredjen sa cetri nezavisna parametra:

a) Intenzitet sile, uglom koji vektor sile zaklapa sa jednom od koordinatnih osa i
koordinatama jedne tacke A u ravni kroz koju prolazi pravac sile F.
b) Cetri nezavisna parametra mogu biti i koordinate pocetaka A i kraja B vektora sile,
odnosno u ravni xy to su koordinate XA, YA, XB I YB.
c) Pravac i smjer sile F moze da bude odredjen sa koordinatama bilo koje dvije tacke
koje leze na liniji djelovanja sile.
d) Sila F u ravni moze biti zadana sa svoje dvije projekcije na koordinatne ose te u
ravni sa dvije koordinate bilo koje tacke na pravcu djelovanja sile.
F=Fx*i+Fy*j
Moment sile u odnosu na tacku
Moment sile je mjera djelovanja sole na zaokretanje (rotaciju). Efekt obrtanja zavisi od
intenziteta sile i normalnog rastojanja pravca sile od tacke kroz koju prolazi osa oko koje
tijelo obrce.
Moment sile F za tacku O je vektor odredjen vektorskim proizvodom iz vektora polozaja
napadne tacke sile u odnosu na tacku O i same sile. Mo(F)=Mo=r*F
Intenzitet momenta sile za tacku Mo(F): r*F=r*F*sin(r*F)=F*h, h-krak sile
Pravac vektora Mo(F) je pravac normale na ravan koja je odredjena momentnom tackom i
linijom djelovanja sile.
Smjer djelovanja momenta sile za tacku je matematicki smjer obrtanja tj. Pozitivan je onaj
koji nastaje suprotno smjeru obrtanja kazaljke na satu.
Moment sile za tacku je vektor vezan za tu tacku:
1. Moment sile za tacku se ne mijenja ako se napadna tacka sile pomjera po njenoj
napadnoj liniji
2. Moment sile za tacku je jednak nuli ako linija djelovanja sile prolazi kroz tu tacku h=0
Moment sile u odnosu na osu
Momentom sile za osu naziva se projekcija momenta sile za tacku na osi na tu osu.
Moment sile za neku osu odredjen je proizvodom iz intenziteta projekcije sile na ravan
upravnu na tu osu i rastojanja od te projekcije do ose odnosno do tacke u kojoj pravac ose
prodire kroz datu ravan.
Spregom sila naziva se sistem od dvije paralelne sile istog intenziteta, a suprotnih smjerova
koji djeluju na kruto tijelo.
Posljedica djelovanja sprega na kruto tijelo je rotacija tog tijela oko ose okomite na ravan
djelovanja sprega.
Moment sprega jednak je proizvodu iz intenziteta jedne sile i normalnog rastojanja iznedju
linija djelovanja sila koje se naziva krak sprega.
Pravac vektora sprega je okomit na ravan djelovanja sprega, smjer sprega zavisi od smjera
sila.

Spreg sila M kao vektor jednak je momentu jedne sile sprega u odnosu na napadnu tacku
druge sile, spreg sile je slobodan vektor.
Spregovi koji djeluju u istoj ravni i imaju isti smjer su ekvivalentni ako su im momenti isti.
Djelovanje sprega na kruto tijelo nece promjeniti ako se on prenese u bilo koju ravan tijela
koja je paralelna ravni djelovanja sprega.
Spreg sial kod kojeg je intenzitet sila vrlo veliki, a odstojanje pravca djelovanja vrlo malo
naziva se koncentrisani moment.

STATIKA TACKE
Redukcija sile na tacku: Sistem sila koje djeluju na neko kruto tijelo tako da se njihove linije
djelovanja sijeku u jednoj tacki naziva se sistem suceljenih sila. Dejstvo suceljenih sila na
kruto tijelo svodi se na dejstvo sistema sila na tacku.
Vektorski zbir svih sila naziva se rezultanta sistema i odredjen je zavrsnom stranom
poligona konstruisanog od tih sila.
Rezultanta spaja pocetak prve sa krajem posljednje sila u tom poligonu sila ima smjer od
pocetka prve ka kraju posljednje sile.
Poligon sile je u opstem slucaju prostoran, a ako sve sile leze u istoj ravni, onda je poligon
sila ravan.
Projekcija rezultante sistem suceljenih sila na osu jednaka je algebarskom zbiru projekcija
komponenata na tu istu osu.
Razloziti datu silu F na nekoliko komponenata znaci naci takav sistem od nekoliko sila kome
je data sila rezultanta.
Razlaganje sile F u dva data pravca AB i AD svodi se na konstrukciju takvog paralelograma
kome je dijagonala sila F, a njegove strane su komponente F 1 i F2 sile F. F=F1+F2.
Razlaganje sile F u tri data pravca koji ne leze u istoj ravnije definisan zadatak i svodi se na
konstrukciju takvog paralelopipeda kome dijagonala predstavlja datu silu F dok su mu ivice
paralelne datim pravcima.
Varinjonova teorema o momentu rezultante za tacku glasi: moment rezultante sistem
suceljenih sila u odnosu na neku tacku O jednak je vektorskom zbiru momenta komponenti
u odnosu na tu tacku.
Moment rezultante sistema suceljenih isla u odnosu na osu jednak je algebarskom zbiru
omenata komponenata u odnosu na istu osu.
Ravnoteza materijalne takce ili krutog tijela pod djelovanjem sistema suceljenih sila nastaje
ako je rezultanta tog sistema jednaka nuli.
Tijelo se pod djelovanjem uravnotezenog sistema sila nalazi u stanju mirovanja ili
ravnomjernog pravolinijskog kretanja.
Potreban i dovoljan vektorski uslov ravnoteze sistema suceljenih sila koje djeluje u tacki je
da poligon tih sila bude zatvoren, tj. Da se kraj posljednje sile u poligonu sila poklapa sa
pocetkom prve.

Potrebni i dovoljni analiticki uslovi ravnoteze sistema suceljenih sila su da zbirovi projekcija
svih sila na pravougle koordinatne ose budu jednaki nuli.
Pricvrscenje tacke pomocu stapova ostvaruje se pomocu tri stapa pri cemu ti stapovi ne
smiju lezati u istoj ravni.
Postupak pri rjesavanju zadataka statike:
1. Uociti materijalnu tacku ( tijelo ) ili materijalne tacke ( tijela ) cija se ravnoteza
izucava
2. Osloboditi tacku ( tijelo ) veza i njihov uticaj zamjeniti odgovarajucim reakcijama veza
3. Uociti o kakvom sistemu sile se u datom slucaju radi i primjeniti odgovarajuce uslove
ravnoteze ( analitickog ili grafickog tipa )
4. Odrediti nepoznate velicinie ( reakcije veza )

STATIKA KRUTOG TIJELA

Djelovanje neke sile F na kruto tijelo u tacki A ekvivalentno je djelovanju te sile paralelno
pomjerene u tacku O i sprega koji je jednak momentu date sile F za tacku O. Tacka O moze
da bude bilo koja tacka krutog tijela i naziva se tacka ili centar redukcije.
Sistem proizvoljnih sila vektor koji je jednak sumi svih sila sistema naziva se glavni vektor ili
rezultujuca sila.
Rezultujuci spreg sistema spregova koji djeluju u raznim ravnima odrenjen je geometrijskim
zbirom komponentalnih spregova. Spregovi se slazu kao suceljene sile, ali u proizvoljnoj
tacki tijela.
Glavni vektor je invarijantna velicina u odnosu na izbor tacke redukcije i naziva se prva
staticka invarijanta. FR=Fi=Ji.
Druga staticka invarijanta je skalarni proizvod iz glavnog vektora i glavnog momenta, tj.
Projekcija glavnog momenta sistema sila na pravac glavnog vektora tog sistema sile ne
zavisi od izbora tacke redukcije.

Slucajevi pri redukciji proizvoljnog prostornog sistema sila na tacku:

1. Slucaj : Ako se u nekoj tacki pri redukciji proizvoljnog sistema sila dobije F r=0 i Mr=0
sistem sila se nalazi u ravnotezi, a tijelo pod djelovanjem takvog sistema sila miruje.
2. Slucaj: Ako je za dati sistem sila Fr=0, a Mr=0 sistem sila se svodi na spreg sila, sto
znaci da je u tom slucaju glavni moment sistema sila isti za bilo koju tacku. ( vrsi
obrtno kretanje )
3. Slucaj: Ako je u nekoj tacki redukcije za dati sistem sila F r=0, a Mr=0 glavni vektor je
rezultanta sistema sila, a napadna linija joj prolazi kroz centar redukcije tj. F r=FR, a
slobodno tijelo se pomjera u pravcu djelovanja rezultante.
4. Slucaj: Ako je za dati sistem sila Fr=0 i Mr=0, ali je pri tome Fr Mr sistem se moze
svesti na rezultantu cija napadna linija ne prolazi kroz tacku O vec kroz drugu tacku
Q1 za koju je Fr=FR.

Za sistem sila koje djeluju u jednoj ravni glavni moment je okomit na tu ravan.
Moment rezultante u
odnosu na bilo koju tacku jednak je
vektorskom zbiru momenta komponenata u odnosu na istu tacku.
Varinjonova teorema vazi za sve sisteme sila za koje je F r=0 a Mr*Fr=0 takvi sistemi
su: sistemi
suceljenih sila, sistem paralelnih sila za koje je Fr=0,
sistem sila u ravni.
5. Slucaj: Dinamicki vijak Moze se desiti da je Fr=0 i Mr=0 ali je =0, tj. Da su u nekoj
tacki redukcije O1 glavni vektor i glavni moment paralelni vektori, tj. Da rezultujuci
spreg djeluje u ravni pravnoj na pravac glavnog vektora sistema sila. Takav sistem iz
sile i sprega naziva se dinamicki vijak.
Tacka koja predstavlja prodor pravca ose dinamickog vijka kroz ravan momenta
naziva se Hamiltonov centar.
6. Slucaj: Ako je za dati sistem sila Fr=0 i Mr=0 sistem se moze svesti na dinamicki vijak
cija osa ne prolazi kroz redukcionu tacku O vec kroz redukcionu tacku O 1.
Slucajevi pri redukciji sistema sila u ravni:
Za ravan sistem sila( sve sile djeluju u jednoj ravni) uvijek je M r Fr i mogu se javiti sljedeci
slucajevi:
a) Fr=0 i Mr=0 sistem sila je uravnotezen
b) Fr=0 a Mr=0 sistem sila se svodi na spreg
c) Mr=0 a Fr=0 sistem sila se svodi na rezultantu tacki redukcije
d) Mr=0 i Fr=0 sistem sila se moze u odredjenoj tacki O 1 svesti na rezultantu

Slucajevi pri redukciji sistema paralelnih sila

Pri redukciji sistema paralelnih sila mogu se javiti sljedeca tri slucaja:
a) Fr=0 i Mr=0 sistem sila je uravnotezen
b) Fr=0 a Mr=0 sistem sila se svodi na spreg
c) Mr=0 a Fr=0 sistem sila se svodi na rezultantu
Analiticki uslovi ravnoteze
Proizvoljan prostorni sistem sila
Za proizvoljan prostorni sistem sila ( F1,F2,...,Fn) 0 u skalarnom obliku dobija se sest
nezavisnih uslova ravnoteze krutog tijela pod dejstvom proizvoljnog prostornog sistema
sila:
Xi=0

Mox(Fi)=0

Yi=0

Moy(Fi)=0

Zi=0

Moz(Fi)=0

Sistem sila je u ravnotezi ako su rezultantni momenti sila u odnosu na sest proizvoljnih osa
jednake nuli, a s obzirom da tacke A B C ne leze na jenoj pravoj sest osa treba da budu
izabrane tako da sene mogu presjeci jednom pravom.
Proizvoljan sistem sila i spregova
Analiticki uslovi ravnoteze za kruto tijelo na koje djeluje proizvoljan sistem sila i sistem
spregova su:
Xi=0

Mox(Fi)+ Mx=0

Yi=0

Moy(Fi)+ My=0

Zi=0

Moz(Fi)+ Mz=0

Sistem paralelnih sila u prostoru

U slucaju djelovanja sistema paralelnih sila u prostoru uvijek se koordinatni sistem moze
odabrati tako da jedna od osa ima pravac sila. Ako je to npr osa tada su sume:
Xi=0 i Yi=0.
Da bi paralelan sistem sila bio u ravnotezi potrebno je i dovoljno da algebarski zbir svih sila
i algebarski zbirovi momenta svih sila za dvije medjusobne okomite ose koje leze u ravni
upravnoj na napadne linije sila budu jednaki nuli.
Ravan sistem sila
Ako sve sile djeluju u jednoj ravni kaze se da na kruto tijelo djeluje ravan sistem sila.
Uslovi ravnoteze krutog tijela pod djelovanjem ravnog sistema sila glase:
Xi=0
Yi=0 Moz(Fi)=0
Da bi ravan sistem sila bio u ravnotezi potrebno je da zbirovi projekcija svih sila na dvije
upravne ose koje leze u ravni djelovanja sila i zbir momenata svih sila u odnosu na jednu
tacku koja pripada toj ravni ( odnosno na tacku prodora ose okomite na ravan djelovanja
sila ) budu jednaki nuli.
Uslovi ravnoteze krutog tijela pod dejstvom ravnog sistema sila mogu se formulisati i na
dva sljedeca nacina:
- Potrebni i dovoljni uslovi ravnoteze krutog tijela su da sume momenata svih sila
sistema za tri ose upravne na ravan djelovanja sila ciji prodori kroz tu ravan ne leze
na jednoj pravoj budu jednake nuli:
MAZ=0 MBZ=0 MCZ=0
- Potrebni i dovoljni uslovi ravnoteze krutog tijela pod djelovanjem ravnog sistema sila
su da sume momenata svih sila za bilo koje dvije ose, upravne na ravan djelovanja
sila i suma projekcija na neku osu, koja nije okomita na pravu koja spaja prodore tih
osa budu jednake nuli
MAZ(Fi)=0 MBZ(Fi)=0 Fip=0, gdje je Fip projekcija sile Fi na osu p
Ravan sistem paralelnih sila
Ako su sve sile koje djeluju na kruto tijelo u jednoj ravni medjusobno paralelne tada se
jedna od osa koordinatnog sistema dabire tako da bude paralelna pravcu djelovanja sila.
Uslovi ravnoteze su:
Fi=Yi=0
Moz(Fi)=0
Za ravnotezu ravnog sistema paralelnih sila potreban i dovoljan uslov je da sume svih sila i
momenata svih sila za osu upravnu na ravan djelovanja sila budu jednake nuli.
Da bi sistem paralelnih sila u ravni bio u ravnotezi potreban i dovoljan uslov je da sume
momenata svih sila za dvije ose upravne na ravan djelovanja sila budu jednake nuli, uz
uslov da tacke prodora tih osa ne budu na pravcu djelovanja sila.
Graficki uslovi ravnoteze
Za rjesavanje zadataka statike ravnog sistema sila se ponekad primjenjuje graficka
metoda, koja se bazira na konstrukciji poligona sila i veriznog poligona.
Pomocu konstrukcija poligona sila i veriznog poligona moze se osim velicine i polozaja
rezultante sistema sila u ravni odrediti graficki i moment sistema sila za proizvoljno
odabranu tacku u toj ravni.
Pomjeranje slobodnog krutog tijela
Ako se posmatraju bilo koje dvije tacke slobodnog stijela, npr. Tacka A i B, njihov polozaj u
prostoru u odnosu na trecu tacku O moze da se odredi pomocu vektora r A i rB.
Kruto tijelo ( ploca ) u ravni moze se proizvoljno pomjerati u svojoj ravni i obrtati oko ose
okomite na tu ravan.
Pricvrscenje krutog tijela pomocu stapova

Za ucvrscenje tijela u prostoru potrebno je, s obzirom da tijelo u prostoru ima sest stepeni
slobode kretanja, sest veza. Ako se veza tijela ostvaruje stapovima potrebno je sest
stapova. Pricvrscenje tijela pomocu sest stapova moguce je ostvariti i na druge nacine pri
cemu je potrebno ispuniti sljedece uslove:
1. Jedna tacka moze biti pricvrscena na najvise tri ( od sest ) stapa pri cemu ti stapovi
ne smiju lezati u jednoj ravni
2. Stapovi ne smiju biti rasporedjeni tako da se mogu presjeci jednim pravcem.
Kruto tijelo vezano sfernim zglobom u tacki O i optereceno sistemom sila ( F 1, F2,...,Fn ) koji
se redukciom u tacku O svodi na sistem ( Fr, Mr)
Ovako vezano tijelo naziva se poluga.
Potreban i dovoljan uslov za ravnotezu krutog tijela koje se moze obrtati oko nepokretne
tacke je da suma momenata za tri ortogonalne ose kroz tacku pricvrscenja bude jednaka
nuli, a to znaci da sile moraju biti tako raspordjene da ovi uslovi budu ispunjeni.
Kruta veza stavara od dva tijela jedno, tj. Potpuno onemogucava pomjeranje jednog tijela tj
elemenata sistema, u odnosu na drugo. Zglobna veza izmedju dva ili vise tijela omogucava
rotaciju jednog oko drugog ili drugih tijela.
Za staticki odrednjen sistem sila vezanih tijela u ravni veza elemenata za okolinu i izmedju
sebe mora biti takva da bude ispunjen uslov:
3p=2g+s
Gdje je : p broj vezanih tijela
g broj zglobnih veza ( odgovara vezi s dva stapa )
s broj stapova tj. Veza ostvarnih stapovima
Ako je 3p<2g+s sistem je staticki neodredjen, a ako je 3p>2g+s sistem je pomjerljiv.