SUN-TZU

SAVA SANATI
Trkesi Adil Demir

KASTA

YAYINEV

SAVAa

SANATI

inli f i l o z o f s a v a S U N - T Z U ' n u n g n m z d e n
2 5 0 0 yl n c e y a z d S A V A S A N A T I isimli b u e s e r i n
1 3 b l m d e n oluan 3 8 4 SAVA TEORS
g n m z e kadar t m strateji uzmanlarnn ve Harp A k a d e m i l e r i n i n
t e m e l k a y n a k kitab o l m u t u r .
"SAVAMADAN

KAZANMAK"

prensibini

a n a d o k t r i n o l a r a k alan b u e s e r :
Taktik ve stratejik savalara yol gsterdii kadar,
g n m z e k o n o m i k v e s a n a y i s a v a l a r n a d a klavuzluk e t m e k t e ,
E K O N O M S T v e P O L T K A C I L A R A d a yol g s t e r m e k t e d i r .

T h o m a s Cleary'nin

1910 b a s m l

" T h e A r t of W a r "
adl e s e r i n d e n
Adil Demir tarafndan evrilmitir.

ISBN: 9 7 5 - 6 5 4 4 - 3 6 - 8
eviri
ADIL

DEMR

Yaynlayan
KASTA

YAYINEV

Tel: 0 2 1 2 - 5 2 0 5 9 7 0
Kapak Tasarm
RENK

AJANS

M. TANJU AK AD
B a s k & Cilt
KUAK OFSET
Himaye-i Etfal Sokak
Yldrm han N o : 1 - 2 - 3
Caalolu - istanbul
Tel: 0 2 1 2 - 5 2 7 4 1 0 3

n c Bask Mart 2 0 0 8

SUN-TZU

SAVA SANATI
o

SAVAMADAN
EKONOMST
YOL

KAZANMAK
VE

GSTEREN

K A S T A

DOKTRN

POLTKACILARA
ESER

Y A Y I N EV

H i m a y e - i Etfal S o k . N o : 6
Dr. O r h a n b e y Han C a a l o l u - i s t a n b u l
T e l : 0 2 1 2 5 2 0 5 9 7 0 Fax: 0 2 1 2 511 3 6 6 8
E-mail:

kastasyayinevi@gmail.com

SUNUa
SAVA
Bundan
sava

yaklak

Sun

(Sunzi

lavuzluk

yldr

ettii

kaclara

Feodal
lar,
ve

Sun
i

Tzu'nun

de

bugn

byk

iki

uzmanlarna

k-

strateji
Asyal

idareci
yol

topluma
Japonya'da

retilerini,
ile

kimse,

doktrininin

neredeyse

rol

bir
adam-

an

siyaset

uygulamlardr.
bugnk

Savamadan

byk

politi-

bilim

Japonya'nn

nl

ve

en

gstermektedir.

modern

baar

ok

Tzu'nun

baardr,'

sunda

kazanmak
oynad

Gerbaen
konu-

birlemilerdir.
Sava

bilmeyen

Sanat

rekabet

raras

ekime

tabn

okurlarna

vasz

zafer

kolojisinin
stnlk
sz

pek

Sun

teorileri

gsteren
bir

Sanat

tarihinin

modern

klasik
byk

filozof

stratejileri

ve

gerek

nl

Sava

Sanat'nn

iadamlarna

becerisini

yaamna

ekten

de

toplumdan

arsnda.

bir

bugn

lider

nce

olan

sava

askeri

KTABIDIR

yl

Sava

modern

geme

yz

yazlm

eser,

tm

gibi

be

eseridir.

gerekse

gecede

bin

bu

etkileyici

beyz

BARIIN

tarafndan

adl

ve

bin

iki

Tzu

bingfa)

prestijli

SANATI

ve

ve

uygulama
yararlar

Bence.
ya

Sava
da

iindeki

bitmek

gerekse

ulusla-

hatlarna

rekabetin
analizi

her

zaman

Sun

becerisine
kolaylkla
Sanat

fiziinin,

ile

rakiplere

anlalmasdr.

ve

Kitap

benzer

Kisapsikar
byk

bugnk

Tzu'nun
sahip

tutar.

olabilmek,

deerlendirildiinde

hemen

layabilecei
rencileri

yollarnn

dnyas
kiisel,
yenilmez

ve

doru

okunarak

kullanmnn

fikir

sava

politikasnn

grlecek

ana

ana

kazanmak,

yaamnda

lalabilecei

i
gerek

mcadelenin

verdii

kazanmann

dikkatle

bugnn

konusunda

acma-

koullarla

kar-

derslerinin

pratik

iadamlarna

sa-

bulunacaktr.
sadece

aratrmanlarnn

askerlerin

ya

yararlanaca

da

tarih

bir

kitap

olmaktan

ok

lanma

bugnn

alann

en

mnda

bulacak

doru

yorumlamay

ilmez

el

ve

oluturan

rlr.

Hatta,

rinin

de

Uzak

daha

iyi
in

ca
maddi
yaset
hem

ve

birbiriyle

tehlikelere

manevi

dv

anlalacaktr.

ynetilenin
iktidarlarn

destek

olmutur.

makta

olan

nedenle

durarak
ya

sadece

'savunma
ve

davraYa-

karm

gelimeyi

Tao

blm
felsefesi

olmutur.

ekilde

olumasna

dman

olan

olduunu

ne

karr,

gelimenin

yarata-

olarak

insanln

dengelenmesine

yannda

miver-

dnce

srekli

ayn

iinde
zarar

Sanat

glerin

eker;

Sanat,
da

en
gibi

yaparak

gc

ayn

Bu

Sava

barn

insan

vurgularken

Taoizm

de

g-

yntemle-

Bilindii

felsefesi

zihinsel

ynlerinin

etkilendii

modelinin

in

ve

da

te-

Sanat'ndan

Sava
sava

elien

As-

felsefe

manevra

belirleyici

Dou

maksimum

iyi

dikkat

erevesinde

zamanda

gibi

Taoizm,

srekli

de

alannda

benzer

bu

maddesel

gelimeyi
ve

de
hasmna

Kitabmzn

boyunca

Taoizm,

teknolojik

ge-

dv

Sava

ekilir

dalgalanmalarn

amn,

zg

dndrr.

ile

daha

tarihi

nlarndan

vaz

teknolojinin

lde

bize

okunduunda

anlalacak

ve

dolaysyla

yntemleri
geri

prensibi

neren

ve

yneliktir.

anlamyla

orta-

okuyarak,

incelendiinde
bilim

Dou'ya

olacan

gereinde

tam

eseri

adamlarnn

nemli

Uzak

kullanm

avlamaya

saldrs'

Sanat

Taoizm'den

dv

gerekse

bugnk

Dou

meye,
gafil

Sava

esinlenmi

nimum

yllk

yarar-

sava

olacaktr.

Taoizm'den

azndan

akll

ve

snrsz

ikibinbeyz

psikolojinin,

melini

kullanm

dnyasndaki

bu

Tzu'nun

gerek

becerecek

kitab

Sun
ya'da,

dnyasndaki

ok

abalar.
hem

Si-

ynetenin,

zamann

ihtiyalar

da

yklmasna

dncesini
savan

yanst-

deil

kitabdr.
ADL

DEMR

STANBUL L
26 Austos 2001

ayn

NDEKLER
A-

SAVA SANATI

BARIIN ANAHTARIDIR

Sava Sanat Ve T a o i z m

Sava Sanatnn Yaps ve i e r i i

25

Tarihi e r e v e

38

B-

SAVA SANATI
( T a m m e t i n olarak 1 3 B l m 3 8 4 M a d d e )

Blm I

Planlama

B l m II

Savan Maliyeti (19 M a d d e )

46

B l m III

S a v a t a Strateji (19 M a d d e )

49

B l m IV

Taktik

52

Blm V

Enerji (23 M a d d e )

54

Blm VI

G c n Kullanm (34 M a d d e )

57

B l m VII

S a v a t a M a n e v r a (37 M a d d e )

61

B l m VIII

T a k t i k D e i t i r m e (14 M a d d e )

64

B l m IX

O r d u n u n i l e r l e m e s i (45 M a d d e )

Blm X

(25 M a d d e )

(20 M a d d e )

Araz F a k t r (31

Madde)

43

66
70

Blm XI

A r a z i d e D o k u z K o n u m (68 M a d d e )

74

B l m XII

A t e l e Saldr (22 M a d d e )

81

B l m XIII

C a s u s l u k V e i s t i h b a r a t (27 M a d d e )

85

C-

Y O R U M L A R L A SAVA SANATI

SAVA SANATI YORUMCULARI

87

Y O R U M L A R L A SAVA SANATI

93-233

K a s t a Yaynlar d i e r sava dizileri ve anlar.

234-240

SAVASa SANATI VE TAOZM

Eski
lusu,

bir i n

zamannn

edilen

karde

tn olann

bilim

otacdan

grp,

daha

gencine,

"En

evinin

duvarlarndan
kardeim,

dna

bir z a m a n l a r bir i n s o y -

adamlarndan

olarak

aralarndan

bu

byk aabeyim,

ortaya

"Ortanca
yok eder,

kabul
en

s-

kmadan

dar

ettii

iin,

kmaz."

hastalklar

nedenle onun

hastalkla-

yok

hreti

ortaya

kt

de yaad

anda

mahallenin

kmaz."
"Bana

gelince,

masaj yaparm.

Bu

ben

Bu

konu

"te,

neticiler

aar,

yapan

komutanlar ve

bundan

daha

u r u p l a r hazrlar,

h e r y e r e yaylr."

hangimiz en

zerine y o r u m

liderler,

iin

damarlar

nedenle hretim

" i m d i size s o r a r m
gesi,

en

cevap vermi,

ruhunu

hreti

ileri

kim o l d u u n u s o r m u .

Otac
rn

yksne gre,
en

stn?"
bir

Ming

lkeyi

nemli

bir

dnemi

yneten

kstas

bil-

tm y-

bilmiyorum"

der.
Yal

otacnn

Tzu'nun felsefesi
may

gereksiz

yii,

"Dman

ustalktr,"

klmaya

lisi,

otacnn
eitli

tuzaklarn

dmann

yneliktir.

Byk

savamadan

syledii

seviyeleri

glerine

kentleri

ykdeki
nedeniyle

en

Sun

gibi

yenmek

nl
en

de-

byk

Sun Tzu'ya gre de,

ondan

yok eder;
saldrr;

ustann

en

En

usta

daha
daha
kt

komutan,

az deneyimsonra

geleni,

komutan

ise

k u a t m a y a kalkar.

byk

kimse

gsteren

byk rnektir.

vardr.

boa kartr,

destekilerini

askeri

surlarla evrili
davisi

paralellik

ekilde elinden g e l d i i n c e at-

ordularn

Yine ayn

dmann

ayn

bu d n c e y i yanstan en

savamann
dman

szlerine

de,

kardein

tarafndan

hastalklar

n c e d e n te-

tannmamas

rneinde

olduu

gibi,

sava

ve

Sun Tzu

da,

balamadan

nce

yeterince

tarafndan

gerektii

kadar

glerin

arya

ulamay

zanma

stratejisi,

minimum

genel

oluturan Tedavi
olan

Sava

i v e d

va

da

Sanat
Ching

mnn

ile

Sanat

zerindeki

felsefesinin

olmaktan

bizlere,

sorununu

hatta

atmalarn

nebileceine
Bilim

ok

ne

felsefi

stratejisinin

klasikliini

nerdii
drclk'
nn

bunun

da Taoist

bir y a n s m a s
Sava

ve

ve

SaTaoak-

konusuna

gsteren

Sun

anlalmasnn

ne

ekilde

nle-

Sava Sanat

doktrinleri

kabul

etmektedir.

bu

de

Sava

Sava

gelecek,

olan,"derin
kabul

gre,

ze-

karlk Taoist
Sanat

Sanat'nn

bilginin s a l a y a c a Yenilmez-

sonucunda

olarak

mekanizmalarn

hmanizm

buna

siyasal

deyi

Sanat'na

Klasii

etmektedir.

bilginin ycelii,

lik Y e t e n e i

iinde

kavuturabileceini,

kmadan

Taoist d n c e n i n

ve

gerek fel-

Sava

doru

yzyllardr y a z m a k t a ,

dncenin

in

zme

ortaya

bi-

Sava

in'in

Tao

yaklam

nedenlerinin

ekilde

adamlar,

doan

bir

etkisi
ve

yazlm olan

esinlenmitir.

aklc

daha

klavuzluk

etkilerini

nce,

birlikte ayn

savamann

sava

rindeki

ile

koullarndan

ilham

kabul edilmektedir.

b e y z yl

dnemde

Kakl-

tamaktadr.

yazlmakta

savalar srecinde
ayn

ba-

popler

Dv Sanat'nn

damgasn

Taoizm

ikibin

(Yol v e G )

sosyal

duygusal
Tzu

yine

dl-

Savamadan

tarihinin

incelenip

klasiklii

bulunduu

jisi

in

Sanat

yzyllardr

yaklak

de tarih

ile m a k s i m u m

Tzu'nun

g e r e k s e siyasi a l m a l a r n d a da
Bundan

te

Sun

Taoist d n c e n i n

Taoist dncenin

sefi,

nedenle

anlalarak,

kullanm

hatlaryla

kayna

stratejisinin

bu

sava

tarihiler

izer.

trlerini

Sanat

daha

nedeniyle

deerlerinin

amalayan

adamlarnca

aslnda

olmalar

bilinmediklerinin,

l e n d i r i l m e d i k l e r i n i n altn
Eldeki

savalar,

kazanm

tarafndan

lim

eski a l a r d a yaam en deerli

komutanlarn

usta

ylesine

bilgi

'Savatan
ve

gl

Cay-

davra-

edilmektedir.
sava
iyi

bilir

atma
ki,

psikolo-

dmann

her

hareketini

derhal

alglayp,

her

m a n e v r a y en az g kullanm
Eski

alarn

Taoist

olasla

uygun

en

doal

ile u y g u l a r .

almalarndan,

Chung-ho

chi

(Denge ve A r m o n i

Kitab) T a o i s t bilginin ve p r a t i i n sava

zerindeki

aadaki

etkisini

szlerle tanmlar:

Derin
bilgi,
sknty
skntnn
tehlikeyi
tehlikenin
olumasndan
nce,
olmadan
nce,
belay
bela gelmeden

olumasndan
nce.
yok
olmay
yok
nce kestirebilmektir.

Gl
davran,
beden
tarafndan
zorlanmadan
nce
bedeni
eitmekte,
zihin
tarafndan
idare
edilmeden
nce
zihni
hazrlamakta,
dnya
tarafndan
ynetilmeden
dnya
zerinde
almakta,
grevlerin
basks
altnda
kalmadan
grevleri yerine
getirmektir
Derin
bilgi prensibi ile
sknty
dzene,
tehlikeyi
gvene,
yok olmay
varolmaya,
belay
baarya
dndrebilmek mmkndr.
Gl
davran
ile
beden
uzun
yaama,
zihin
ile
derin
dnce yeteneine,
dnya
bara,
grevler
baarya
kavuturulabilir
Bu

szlerin

ncesini

soukkanllk

erdemini

zrlamakta

deil,

her t r d e n

deiik

da tepki
Yine

de tanmlad

benimsemi
ama

Asya'l
sadece
ayn

gibi,
lm

hassasla

D e n g e ve A r m o n i

ya

da

Zen

ulatklar

fikrine

zamanda

koullar altnda,

gsterecek

Tao

savalar

zihinlerini

karlarna

ha-

kacak

zaman

yitirmeden

ulamakta

kullanrlar.

Kitab

dderin

ann-

d e r ki:

Sessizlik
iinde
kavramak,
abalamadan
baarmak,
grmeden bilmek
bunlarn
tm
Tao'nun duygu
ve
yantlardr.
Sessizlik
iinde
kavramakla
her eyi anlamak,
abalamadan
baarmak
ile
her eyi
baarabilmek,
grmeden
bilmek ile
her eyi bilebilmek mmkndr.
Hareket olutuktan
sonra
hissedip
anlamak,
anlamak saylmaz.
Byk abalardan
sonra
baarmak,
baar
saylmaz.
Grdkten sonra bilmek,
bilmek saylmaz.
Bu
durum
hissetme
ve
karlk
vermekten
uzaklamay
gsterir.
Gerekten
hissedebilmek
ve

de
olaylar
olumadan
grebilmek
birbirlerine
bal

nleyebilmek,
olarak
geli-

en
yeteneklerdir.
Hibir
karlksz hi bir ey elde
meyecei bir yere
gitmez
Taoist
eitli

dncenin

oluumlara

altndaki

Sava

potansiyel

gider.
sine
Sun

da

olan

Taoist

duu

sava

Bu

ve

karlk

Ayn

akm

saysz

kaynak ve

dnlen

uzak d o u

kaynan

bir

zellikle

dier

nemli

dv

yntemlerinde

bireysel

bin yl s o n r a ,

verildii
/

retilen

kadar geri

kabileleri,
sihirli

dv metodunun

modelini

olmutu.

bireysel

imparator zamanna

tantran

retilerin

M.3.Yzylda
kendi-

dv yn-

prensipleri

sava ve

de

savunma

oluturur.

toplum

kavramn

altnda,

mparator vahi

bilimindeki

kle

Ching

etkisi

bilge tarafndan

sava

dncenin

dana

Sar

mparator'dan

gsterici

yaamdaki

olmaktr.

rencilerine

Taoizm

Sar

dnsel

de

hassasl

iinde gelitirildii

yine

efsanevi

bir

Tzu'nun

ynetim

min

da

ile e l e g e i r i r .

tekniklerinin

Sanat

E f s a n e y e g r e Sar

temleri

uygun

gelitirmeye yardmc

kavram

sanat

yaam

en

biri

sunar.

Ayn
dv

amalarndan

kar

verme yeteneini

ey
anlalmadan
hissedilemez.
edilemez,
hi kimse fayda gr-

sona

in'in iinde bulun-

erdirerek in'e

sava
klasik

eseri

/ Ching a d l

sanatlar

hmanist

komutanlar da Taoist

ve

olan,
eseri

klasik

analitik

ve

yazmlard.

sanat

iin

yol

Ching'in t e m e l

prensipleri

Sun

ne

geleneksel

Taoist

eiti-

temellerini

mey-

savunma ve

karak

sava teknikleri

Tzu'nun

getirmiti.

Ching'ten

Ching'dir.
rnda

Ayn

in'i

mahveden

Ching

nat'na

olduka

gellediini,
rektiini

en

Sanat

Tao-te

z a n a n l a r iin

sonraki

Sava
de

sava
paralel

bile ykc
zorunlu

vurgular.

nemli
gibi

M.

olduunu,

ortala-

kaleme

alnan

konusunda

bir y a k l a m

kalnmadka

Tao-te

binin

birinci

savalar srasnda
kavram

belge

Taoist

gsterir.

ou zaman
savatan

Sava

Sa-

Savan

ka-

retimi

en-

kanlmas

ge-

Tao
retilerine
inanan
bir lider,
dnyay
silahla
zorlamaya
kalkmaz,
nk bu
tr zorlama aslna geri dner,
ordunun
bulunduu yerde
sadece
allar biter,
byk
savalar
bereketsiz yllar takip
eder
Silahlar
uursuz
aletlerdir
Silahtan
baka
zm
kalmadnda
bile
soukkanl
olmak,
agzllkten
kanmak,
zaferi kutlamamak yaplacak en iyi eydir
Zaferi kutlayanlarn
gzn
kan
brmtr
ve
bu
tr insanlarn
dnyaya
yarar
olamaz
Benzer

yaklam

iindeki

Sava

Sanat

da

fke

agzll yenilginin temel

nedenleri

olarak tanmlar.

Tzu'ya

sava,

duygusallktan

gre

sava

soukkanl,
inde

olan

kazanan

kararl

savadr.

sava

fkeli,

kaybetmeye

kzgn,

mahkumdur.

uzak,

alma

Tao-te

ve
Sun
pe-

Ching

der ki;

Askerlikte
baarl
olanlar
askercilik
yapmazlar,
iyi olanlar kzmazlar,
dmanlarna
kar galip gedmanlarna
kar
herhangi bir duygu
beslemezler.

savata
lenler,
Sun
tm

Tzu

d e r ki;

derinliklerine

gklerin
ekilde

en

"Savunmada

saklanabilir,

yksek

kendilerini

katmanlarnda

tccar

manevra

saklayarak

hibir

g s t e r i r , " y a d a "yi u s t a i z b r a k m a z . "

cileri

olan

Zen

amacyla

ise
Bu

ularlar."

uzak d o u

Budistlerince

eyi

yokmu

dv sanatnn

kendi

gibi

Bu d e y i m l e r , Tao kla-

sanatlarn

ilk r e n -

ifade e t m e k

benimsenmitir.

Tao

Yasalarnda

rekse askeri ynleri

Eyaletlerin

dramatik

Hanedan'nn

siyasi

ile

nemli

nan-tzu)

adl

bir y e r e

kitapta

rgtlenmenin

g e r e k sivil

ilgili y a z l a r b u l u n m a k t a d r .

sonunu

balarnda

arasnda
elerini

olanlar

yaparlar.

ticaret d e y i m l e r i n d e de grebiliriz,

hazinelerini

siinin ve geleneksel

olanlar topran

baarl

koruyarak kesin zafere

Benzer yansmay
"iyi

baarl

saldrda

takiben

yazld

bilinen

sahip olan

bir t a m

blm

oluturan Taoist sava

iktidara
ve

Savaan

gelen

Tao

geHan

klasikleri

Huan

Efendileri

Sava

Sanat'nn t e m e l

bilimine ayrlmtr.

(Huai-

Sava
sanatnda
unsurdur.
Duru
hamleye
hazrlk

nemli
lunca.

stratejinin
anlalmazl
en
belirsiz,
hamleler ngrlemez
yapmak imkanszdr.

Bir komutan savata yenilgiden

kazandran
ey
ngrlemeyen
aklcl
yan
hareket
tarzdr

o-

uzak
tutup,
zafer
ile
izi alglanama-

Yalnzca
durumu
bilinmeyene
etki edilemez.
Bilgeler ngrlmezlik pelerinine
saklanr,
bylece
duygular
alglanamaz;
belirsizlik iinde
hareket ederler,
o zaman yollar
kesilemez.
Sava Sanat'nda Sun Tzu,
ki

g r n m e z ol.

iitilmesin.

"Olabildiince gizlen,

O l a b i l d i i n c e g i z e m l i ol,

zaman

dmannn

yle

yle ki sesin

kaderi

senin

bile

elindedir."

der.
Gerek
gelerek
mal

Sun

insanlarn

felsefi

Tzu,

atmann

gerekse

ortaya

gzyle

bak z e r i n d e

Huan

grlemeyecei
birleirler.

re olarak a m a yine de en

kat

gereken

bir

zaferin

araya

ise

nor-

dncesindeki

Sun Tzu'nun

gibi Huan Efendileri'nin stratejileri de,

derlikle yaplmas

Efendileri

kamayaca,

bir

Sava Sanat

atmay en son a-

kurallar altnda,

bir o p e r a s y o n

doru

bir li-

olarak alglarlar.

Bir komutan
kendi bana
grmeli,
bilmelidir
Bunun
anlam,
komutann
bakalarnn
gremediini grmesi,
bakalarnn
bilemediini
bitmesidir.
Bakalarnn
gremediini grmek parlak zeka.
bakalarnn
bilemediini bilmek
stn zekadr
ilk kazanan parlak,
stn zekallardr.
nk
sadece
onlar saldrlmas
olanaksz
yerlerde
savunma
yapabilir,
direnilmesi
imkansz
yerlere
saldrabilirler.
Taoizm'in
ralellik

o k sk

gsterir.

Taoist

kavramlar

geni

eserde

belirtildii

de

siplerinden
ieren,

ereve

kurallar
ve

iinde

zere Taoist

hem

fiziksel

ruhsal

eitimde

kullanlr.

uygulamann

hem

de

pratikle

bar
/

ve

Ching
ana

pa-

sava
adl

pren-

psikolojik anlamlar

"boluk ve doluluk" ynetimidir.

Sava

ve

birisi,

bir

askeri
reti

Sanat'nda

doluluk ynetimi,

tam

Taoist

bir

blmn

dv

11

ayrld

sanatnn

fiziksel

boluk
uygu-

lamalarnn
olsun

kaynakalarndan

hkmetlerin

oluturur.
olarak

rgtsel

Boluk ve

aklayan

olduu
ve

gibi,

Doluluk anlayn

Huan

askeri

o l s u n sivil

sosyopolitik temellerini

Efendileri

kesin

de

baarnn yolu

dncelerini

ekilde

yanstrlar:

Bu
bir "Boluk" ve
"Doluluk" meselesidir
Astlar ile
stler arasnda
ayrlk
varsa,
komutanlar ve
subaylar
birbirlerine
etki
edemiyorsa,
birliklerde
tatminsizlik
olumusa,
buna
"Boluk" denir.
Sivil Ynetim akll,
askeri ynetim iyi,
astlar ile stler tek bir dncede,
istek ve enerjilerini
birletirmilerse
buna
"Doluluk" denir.
Becerikli lider halkn
enerjiyle
besleyerek
,
bakalarnn
"Boluklarn
da
doldurabilirken;
beceriksiz
lider
bakalarnn
"Doluluu"
nnde
kendi
halknn
enerjisini
boaltr.
malar
yona

Adalet

ve

ulusal

krizlere

layk

noktalar

refah

olanlar

glerin

siyasal

sosyal

temeller

de

Sava

ilk b l m

sosyal

dzene,

k bir g r u p
ullar

adl
bu

ynetimin

husus da yine

ya

Huan

pozis-

ve

gl

konuya

her

rgt

retileri
zel

rakiplere,

poplaritesine

ilgili

nem

verilmi,

etik d e e r l e r e ,
genel

ahk-

galip gelebilir ve bu

ko-

ile a h l a k o l u t u r u r .

Bu

Efendileri tarafndan askeri strateji

iin

uygun

kar

dayanma

ya

ile

arasnda

koullar altnda

dzen,

vurgulanan nemli,

da

eserin

Tzu'ya gre

b y k bir g r u b a

da adalet,

zayf

kesindir.

stratejik olarak

Sun

devlet al-

greve

planlama

temelleri,

Ching

ulatnda,

olabildiinde,

baar

Sanat'nda

kitabn

laka ayrlmtr.

halka

atandnda,

grebildiinde,

Askeri
y e r alr.

tm

zm

da

n c n d n l e r i n d e n d i r .

G yalnzca geni bir arazi ile byk nfus topluluu

deildir.
Zafer sadece
gl silahlarda
deildir.
Gvenlik sadece yksek duvarlar ya
da
derin
ukurlar meselesi deildir
Otorite sadece
kesin
emirler ile
kat
cezalar
deildir.
Yaayabilen
bir rgt kurabilenler saylar
az
da
olsa
yaayabilirler,
oysa
can
ekien
toplumlar byk olsalar bile yok olurlar

Bu
Tzu'nun
eski

konu

in'in

Liang

M.

nc

yzylda

retilerini takip ederek

en

nl

tarafndan

askeri

byk

strateji

yaam,

bir h r e t e

Sun

ulaan',

uzmanlarndan

Zhuge

da vurgulanmt.

Askeri
operasyonlarn
Tao'su
savalarn
uyumunda
yatar
Asker arasnda
uyum
olmas
halinde
asker,
zerinde bask olmasa
da doal olarak tm gcyle mcadele
eder.
Ama.
askerle
subaylar arasnda
itimat yoksa,
savalar kendilerini
savatan
uzakta
tutar:
gven
duyacaklar
emirleri
duymayan
asker gizli gizli konumaya
ve
eletirmeye
balar.
Orduda
ikiyzllk
ktnda
komutan
eski bilge krallarn tm aklna bile sahip olsa,
basit bir kyl srsn bile yenebilmek olanaksz olur.
Bu konuda eski bir ataszn
akldan
karmamak gerekir." Askeri operasyon atee benzer:
kontrolden karsa kendini yakar,
bitirir. "
Zhuge'nin dehas
izimleri ve kendisi

y l e s i n e b y k t r ki,

h a k k n d a yazlan

b t n yazlar,

her e y T a o c u

yasa-

l a r d a y e r alr.

Eski alarda
iyi yneticiler silahlanmadlar,
iyi silahlananlar sava
hatlar
kurmadlar,
iyi sava
hatlar
kuranlar savamadlar,
iyi savaanlar kaybetmediler,
iyi kaybedenler
lmediler.
Bu szler,
Tao-te
olan,

Ching'in

savan

savamadan

Zhuge

Liang

n e m verir.
kullanlmas

en

bir d e v a m

ayrca

son
olan

kazanmak
Tao'nun

are olduu dncesini,

Sava

doktrini'ni
klasik

"Silahlar kt

kehanetin

kanlmaz

olmadka

artk

sona

ermi

olduu'

ana fikri

vurgulamaktadr.

dne
aralardr,

cak Liang da T a o ' n u n tarihi tezi olan

nin

Sanat'nn
de
bu

byk

nedenle

kullanlmamaldr."

An-

'orijinal insanlk devri-

dncesine

katlmaktadr.

Liang da Sun Tzu gibi i s a v a s o r u n u n a e i l m i ve bu nedenle

askeri
lar

almalar

daha

ok

emniyetine ynelik

zerine

lkenin

gerek siyasal

pratik r e t i l e r l e aklc

odaklanmtr.

16

gerekse
yaklam-

Askeri meselelerin
ynetimi snrlardaki ya
da
snr
blgelerindeki sorunlarn
ynetimindedir.
Bu
ynetim
tarz,
otonte
ve askeri cesaretle,
direnenlerin
ve asilerin yok edilerek
vatann
korunmas
ve
lke
barnn
salanmasdr.
Medeniyetin
askeri
hazrla
ihtiyacnn
en
byk
nedeni
budur.
Hayvanlarn
peneleri
ve
dilerinin
amac
da
budur
Elenirken
birbirleriyle
oynayp,
kzdklarnda
da
birbirlerine
saldrrlar.
nsanlarn peneleri ya
da
dileri yoktur,
insan bu amala zrh
ve silah kullanarak kendini savunur.
lkeler
darlar
lke

ayn

de

yine

amala

gvendedir,

fazla

nem

Zhuge

de,

Sun

Tzu v e

kiisel

niteliklere ve

katlmaktadr.

hem

Huan

hem de askeri

bal

gsterdiine

hakknda

Zhuge

hem de
inanlr.

unlar

liderlik g c n n
olduu

dnce-

liderlik m a d d e s e l

ahlaki

gcn

bakalar
Ulusal

kendisini,

zerindeki

Bir

inkar

yntemine
eden

gl

Tzu'nun

minimalist sava felsefesi,

beslenir.

y a p a r a k akll
lirtir.

olmann

kanlmaz
Zhuge,

olmayan

kayna

olarak

gnl
Sun

t o p l u m u n o r t a k ilgi a l a n

aralardr,

olmadka

atmadan

Tzu,

vurgular.

L i a n g y i n e T a o - t e C h i n g ' d e n alnt

kehanetin

stratejisi

liderliine
ne
l-

popler olmayan
Sun

savann t o p l u m u n tmyle

"Silahlar kt

nlmas

ana

Zhuge

gre,

komutandr.

birliini
fikrinden

gc

yazar:

k a r a k t e r tahlili
halkn

etkisi

savunmann

Sonunda
her
ey
komutanlarn
askeri
olan gvene
kalr
Popler olmayan
bir komutandan
kesine fayda gelir ne de ordusuna.

komutan

li-

unsurlardandr.

Efendileri'nin

bir k a v r a m d r ;

eklinde

tehlikededir.

gereken

Taoist d n c e y e gre

z kontrol

hkmglyse,

lke

popler bilince

kadar ahlaki

insann

verilmesi

besler,

Yardmclar

liderlik d n c e l e r i n i ta-

S u n T z u ' y a g r e h e m sivil

en

olduu

ordular

kullanr.

Sun Tzu'nun

derlik

sine

amala

yardmclar zayfsa

Burada Zhuge,
kip e t m e k t e d i r .

bu

bakanlar

17

ilgilendiini
nedenle

be-

kulla-

kullanlmamaldr."

olmayan

kanma

bu

savatan

dncesi

ve
ile

gerekesi
Sava

Sa-

nat'nn

yakn

bir

inanr

olduunu

tek yolu,

lardr.

B u l u n d u u n arazi ve iklim koullarn

halknn

stratejisi

gsterir.

mann

nceden

"Silah

belirlenmi

kullan-

operasyon-

dikkatle incele,

kalbine

bak.

Askerine

knda e i t i m ver,

dl

ve ceza y n t e m l e r i n i n ak o l m a s n a

zen

gster,

dmann

stratejisini

d e k i t e h l i k e l i g e i t l e r e d i k k a t et,
a y r t et,

tehizatn
incele,

masna

ekilmek gerektiini

adapte

kuvvetlendir,
fer

planlar

al.

Ordunu,

ol,

saldr

askerlerini
hazrla,

ancak tm

ve

yaam

bunlar

tam

dman

stne gnderebilirsin."
Tzu'nun

anahtar

olan

la d e i l ,

Sava

srat ve

liderliin

yanmaya da

sahip

koullarn zamanla-

artrrken
gre

savunman

dllendir,

meselesini

gz

yerine getirdikten

komutanlarn

Sanat'na

koordinasyon

en

baldr.

zerin-

ne z a m a n ilerlemek

gr,

gcn

yalnzca

Sun

gvene

iyi

yeteneklerine

lm

yolunun

hak-

gvenli ve tehlikeli blgeleri

iki t a r a f n d a k o u l l a r n a r a t r ,

ya da geri

kullanm

sonra ve

komutas

gre

savata

za-

nne
altnda

baarnn

s a d e c e s t r a t e j i k hazr-

byk dayana

olan

psikolojik da-

Z h u g e yle yazar:

Komutan,
lkesi iin yararl bir aratr.
nce stratejiyi
belirleyip,
sonra
da
uygulamay
yneten
komutann
komutas
aknt
iinde
yzmeyi
baaran
bir
dal
gibidir.
Dman
ele
geirii bir ahinin
avna
saldrdr.
Sakinken
gerili bir yay,
harekete getiinde
almaya
balayan
bir makine gibi.durdurulmaya
alld yere girer,
en gl dman
bile kendisine direnemez.
ayet komutann gr yetersiz,
askerleri hzl
deilse,
zerinde
fikir birlii
olmayan bir strateji,
elinizde bir milyon kiilik bir ordu bile
olsa
dmana
gerekli korkuyu
veremez.
Sun
byk el
ile

ilgili

rn

Tzu'nun

kendi

dncelerini

toparlayarak

nekten

klasik e s e r i n d e n ,

'baarl

kitab' olarak b a h s e d e n Z h u g e ,
zetler.

kaynaklanan sava

Sava

Grleri

Sanat'nn

18

ana

en

temala-

genellikle Taoist

eitimi ve ruhu

lanr.

stratejinin

askeri rgtlenme
gele-

zerinde odak-

Size
dmanlk
gstermeyenlere
kt
dnceler
beslemeyin.
Size
kar
kmayana
saldrmayn.
Bir mhendisin
verimlilii yalnzca
bir
uzmann
gzleriyle
llebilir.
Sava planlar yalnzca
Sun
Tzu'nun stratejisi ile hazrlanabilir
Sun
rn

ve

Tzu'yu takip eden Zhuge,

sratin

dmann

oyununu

beklenmedik
bozmaktaki

basknla-

avantajlarn

vurgular.

Planlama
gizli,
saldr
abuk olmaldr.
Ne zaman
bir ordu ayn avn kapmak zere dalmakta
olan bir ahin
gibi dmann ele geirir,
bendini kran bir nehir gibi savarsa,
dmanlar onun
nnde
dalp gider.
Buna
ordu
momentinin
kullanm
denilir.
Daha
Sanat'nn
rinde,
mas
ayn

nce

de

belirtildii

ana t e m a l a r n d a n

karlalacak
gerektiini

fikirdedir.

biri

durumlarla

retir.
Dikkatle

Zhuge

zere
de
ilgili
bu

Sun

Tzu'nun

Sava

objektif olmaktr.
nasl

tutkusuz

k o n u d a da

h e s a p l a n m saldrnn

Esekaln-

Sun Tzu

ile

avantajlarn

belirtir:

Savata
usta
asker
sinirlenmeyen
askerdir.
ferde
usta asker korkusuz askerdir.
Bu nedenle akll
sava
nceden
kazanr,
oysa
cahil asker kazanmak
savamak
zorundadr
Burada
g

ve

adam

hakkndaki

Zhuge,

Sun

kaybyla

uyarlarn

Tzu'nun,

sonulanan

aynen

yetersiz

Zaolan
iin

planlamann,

harekatlarn

sonular

yazar.

Bir
lke
gerekli
malzemeyi yksek
fiyatla
almak
zorunda
kaldnda
tkenmi,
malzemelerini
uzun
mesafelere
tamak
zorunda
kaldnda
fakirlemitir.
Saldrlar
tekrarlanmama!/,
savalar
oaltlmamaldr.
G,
kapasiteyle
orantl
bir ekilde
kullanlmal,
ar
kullanmann
gc
tkettii
unutulmamaldr.
Gereksizden
kurtul,
lken
bu
ekilde
bar
dolacaktr.
Rekabet edemeyenden
kurtul,
lken
bu ekilde
kazanl
kacaktr.

19

Zhuge,
va

son

Sanatnn

zaferin

olarak Tao-te

ve

Huan

anlalmaz olann

Ching'in,

Efendileri'nin
hakk

Sun

Tzu'nun

geleneine

Sa-

uyarak

o l d u u n u yazar:

Baarl
saldr,
dmann
kendisini
nasl savunacan
bilemedii
saldrdr.
Baarl
savunma,
dmann
nasl saldracan
bilemedii savunmadr.
Bu
nedenle
savunmada
baar
yksek
duvarlara
balanamaz.
Bu nedenle yksek duvarlar,
derin su ukurlar gvenlii garanti edemez.
Salam zrhlar ve etkili silahlar da
ayn
ekilde
gl
olmay
garantileyemez.
Dman
bir arada
kalmay
tercih etmise hazr olmad yerden
saldr:
dman
saldr
hatt
kuruyorsa,
seni hi beklemedii yerde
karsna
k.
'Bilinmez
anahtar
nle

olurken

olarak

Sava

bilmek'

fikri

yinelenmektedir.

Sanat

arasndaki

pek

Bu
en

ok

strateji
gl

kere

zaferin

Taocu

d-

balardan

birini

oluturmaktadr.
Taoist

felsefenin

retilerinin

getirdii

pratik

ynleri

a n l a m a k b i z e e l i k i l i g e l e b i l e c e k bir i k i l e m i a n l a m a o l a n a
salar.
dan

Sun

Tzu'nun

bir y a n d a n

sava

da sava stratejileri r e t m e s i

nabilire

de

sna bak
Bir

bu

konuya

bir d e T a o f e l s e f e s i n i n

bakn

ayn

anda

nl

bir T a o i s t t e k n i k t i r .

yntemle zm
Yolu

Tao-te

olduu

bulur.

Ching'de

"Cennet
insancl

ederler."diye
bir
men

ve

hi d e

yazl

cehennem

insan

zeka-

gnlerde

olarak

i n s a n l k d

bu

ile

deer-

ikilemler bu

ikilemine

acmaszlk

bir d i e r

iyiliin

Akln

kar.
insancl

deildir.

halk
Kore

saman
Bar

yazdan

bahsetmise

de,

Orada

k a b u l edilir.

Tao-te Ching'in

1950lerdeki

alardan

eliki ve

kukla kpekler gibi

yazmtr,

ardndaki

farkl

Sava Sanat'nn

deildir,onlar da

aratrman

kurtulmas'

birbirinden

t e m a s n d a ortaya

ok ey s a m a n d a n
de

bir y a n -

olarak algla-

ile b a k m a k g e r e k l i d i r .

lendirilmesi
rnek,

lanetleyip

bir e l i k i

pek

Bilgeler

kpek gibi

kabul

nl filozofu.

Batl

Anlamas'nn

'Canavarn

he-

geminden

Taoistler asndan

olarak alglanmam t a m tersine

bu

Budist

retide olduu

gibi

bir o b j e k t i f l i k a l m a s

olduu

belirtil-

mitir.
M o d e r n a k m a g r e d e b u t r bir d n c e bir p s i k o l o g
ya

da

sosyologun,

beklentilerinin
sinden
sel

ok,

lkelerin

bamsz

davranlar,

aklc

kararlarn

evresel faktrlerin

gerekse

toplumsal

kaynakland

tezine

etkisi

kontroln

benzer

bir

dnceleri
biraraya

ve

gelme-

altnda,

g e r e k birey-

tesindeki

deerlerden

dnceden

teye

gide-

mez.
Sun

Tzu'nun

va Sanat'nda
psikolojisinin
trden

klasik

belirtilen

gcn

duygularla

eserinde
olgu

anlamaya

arzulayanlar

yenlere de

byk yarar salar.

Bu

olduu

faktrlerini
Tzu'nun

ok

yneliktir.

bu ekilde tm
amac

ediierek

ksa

Tao-te Ching

bu

zere

bu

nsanlarn

gten

Sava
zerine

siyasal,

hangi

bu

gc

kanmak

koullama

Sa-

ok toplum

anlamak

bakldnda

atmalarn

mesleki

minimize

kadar

altnda

davetten

grlr.

belirtildii

ynlendirilebileceini

kullanmay

silahlanmaya

de

kan d k c l k t e n

iste-

Sanat'nn
bir

psikolojik

ve

alma
maddi

derinliiyle analiz e t m e k t e k i

sava

tevik e t m e k t e n

kesilmesini

Sun

ok savan

salamaktr.

k o n u d a da Sava Sanat

ile

paralel-

lik g s t e r i r :

Elimde
tuttuum
ve
dllendirdiim

hazinem
var.
Birisi efkat,
ikincisi tutumluluk,
ncs ise bakalar
zerinde ncelik iddia
etmemek.
efkatten cesaret doar,
tutumluluk bize gr
sahas
salar,
bakalar
zerinde
ncelik iddiasndan
kanma
da
yaam
gvenlii getirir.
efkati,
cesareti ve
tutumluluu brakan,
alakgnlll
terk ederek saldrganl
tercih
eden
ksa
zamanda
yok olur.
Savata efkat zafere ulatrr,
savunmada efkat ise
gvenlii salar.
Klasik

eserinde

durulmadka
sine

ait

'atmasz

dilmesinin

her

Sun

Tzu

kendini yakacak
ne

baar'
kadar

Hoca

askeri

bir a t e e "

stratejisinin
kolay

deilse

saldry

"dur-

benzetir ve

kendi-

her z a m a n
de

'stn

elde

e-

etkililik'

stratejisinin

genellikle

nimize edebileceini
baar

ounlukla

Sanat

stratejisi

rektiini

anlamsz

hi
de

bilmenin,

vahet

bizlere retir.
bir

ey

neyin,

neyi,

yok

yapmadan

ne

ne

ve

olmay

mi-

Taoist d n c e y e gre
kazanlr;

zaman

zaman

Sava

yaplmamas

yapmay

bilmek

gekadar

n e m l i o l d u u n u n altn izer.
Egzotik
meme,

Hareketsizlik
lanr.

Yine

Hareket
nr.

uzak

dou

sava

ve

tutulmaz

olma

bilinmez

Sanat,
uzak

Sanat

da

Varlk Bilimi

enerji
lam

Daha

Taoism'in

ilgilenirken,
Sava

alarda,bu

Ming

kitabndan

biri

olan

etmenin,

Bu

Yolculuu

bilimini

an-

kral

klcn

sahibi

klc
da

lkesinin

kendisini

uyanan

silahlarla

dnyay

sihirli

olaachi)

Mool

ile

saldr-

nemli doktrin-

ya

da

Sun

olmann

ne

dururken
Tzu nun
gibi

so-

biridir.

karlat
bir m a y m u n

kartran

bir m a y m u n
kraldr.

So-

bir e y t a n y e n e r e k ,

ile

lkesine

geri

dndnde,

Hatta

oyuncak

kllar

komutan

olan

kl

lkesindeki

yaptrarak

di-

sava

oynatr.

Ancak,
maalesef

kahraman

u s t a l a a r a k silahor olur.

maymunlara

oyunlar

(Hsi-yu

alar.

eytan'n
kullanmada

ba

belirleyici

drt

zerinde

edilmesinin

bana g e e n

maymun

eytann

snda

Bilimi

tam

i n c e l e r k e n varlk bilimini

gelimenin

ihmal

zekasz

kitaptaki

hakkndaki

Tao d n c e s i n i n

maddesel

gre

medeniyetinin

er

Yaam

(1368-1644)

nular rettiine en gzel r n e k l e r d e n

nuta

ieren

kaynakla-

Sanat'nn

Bat Y o l c u l u u ,

yaam

psikolojik gelimenin
retilerine

Bat

kavumutur.

hie sayarak,

konu

Hanedan'nn

lar a l t n d a k i e s k i i n ' d e
ihmal

ile

kaynak-

tekniklerini

Bilimi'nden

ekieren

Bilimi'nden

kltr

Yaam

iermektedir.

ileri

gr

lmszle
lerini

Varlk

ve

dikkat

niteliklerini

iki k a v r a m n d e n g e s i n d e d i r .

Taoist
nst

dv

g e n e l d e zihin

kullanmn
bu

Taoism'in

dou

sanatnn
gibi

kontrol

bir d n c e y e

sava

oyunu

etmekte

bu sava
baarsz

kaplarak kendilerinin

oynamalarnn

21

komu

maymun

olur.

Kafa-

oyuncak

lkelerce

ger-

ek

sava

almas

olarak

algland

dncesine

kaplr

v e b u s e f e r k e n d i s i d e g e r e k bir s i l a h l a n m a y a r n a g i r i i r .
Bu

Onnc

yanstyor deil

Yzyl

ykdeki maymun
may,

ne

yok edecek tuzaa

Tuzaa

arzuyu

kadar

da

gnmz

kral e l i n d e k i g c aklszca k u l l a n -

d o a l dzeni bozarak ortal

kendini
tr.

eseri

mi?

dtnde

yitirerek,

ise

varlk

birbirine kattktan sonra

kendi

kendine dmesini

iinde

kaynaklanan

bilimini

anla-

dayanlmaz

aratrmaya ynelir.

Dikka-

tini aklclk ve b i r l e m e y e t o p l a r .
Maymun'un
Tao'cu

din

adamlar

gerektiini

sylerler ve

Ruh

Kazannda

Simya

Buda

kendisine

ile

karlatnda

iindeki

Taoist

eser I

pimesini

balar.

yaratkla savamas
Ching'de

tlerler,

belirtilen

ancak maymun

kral bu g e l i m e d e n kaar.
Buda,

maymunun

grecelilik

kanununu

maymunu

be

n u l a r n d a n ac
Be
dan

yzyl

piman

unlar

gururunu

kendisine

element

dana

ekmeye
sonra

olmu

kainatn

kar

aklayarak

ele

hapsederek

konulmaz
geirir

kibirinin

ve
so-

m a h k u m eder.

Budist tarihi

maymunun

yatt

Kuan

Yin

yaptklarn-

hapishaneye

giderek

yazar:

Ne kadar kt ki sihirli maymun halkna hi

Aklsz
bir kahramanlk
gsteriine
kapld.
lgn
bir yrekle
evresini yakp ykarak
lmszlerin
toplantsnda;

hizmet

Byklk
tutkusunun
kasrgasyla
egosunun
peine
Mutluluk
cennetine
kotu.
Yzbinlerce
askerin
arasnda,
Kendisine
direnecek
yoktu;
Gkyzndeki
en
yksek
cennet katnda
rktc bir varlkt o.
Ancak ne zaman ki artc Buda ile karlat,
Merak ediyoruz,
artk kim bilir ne zaman yeniden
karak
ayn
eyleri yapmaya
kalkabilecek?

2}

etmedi;

kaplp

ortaya

imdi

maymun

yalvarmaktadr.
caklarn
peine

artk s e r b e s t

Azizler

sylerler;
dmekte

kendisini

artk

tm

braklmas

bir

artla

gcn

kullanacaktr.

Ancak

iin

azizlere

serbest

braka-

yalnzca
bu

aydnlanma

aydnlanma

d e c e k e n d i s i iin d e i l t m t o p l u m iin o l a c a k t r .
aziz,

maymunu

madan

nce

geirir.

Bu

rana

uzun

yoluna

kmak

bir t e d b i r a l a r a k
halka

maymun

kalktnda

ban

zere

maymunun

tutkuya
skarak

sa-

Son olarak

serbest

bana

bir

brakhalka

kaplarak yanl

bir d a v -

dayanlmaz

ac

bir

ve-

recektir.
S a v a S a n a t y z l e r c e yldr,
sik

eserlerinden

biri

eserin en nemli
her s a v a n n
kay

unutan

olarak

bilinmektedir.

bilgelii Sun Tzu'nun

bana

geirdii

savalarn

d a n skldn

s t r a t e j i n i n en n e m l i kla-

gsteren

bann

halkadadr.
nasl

Ancak

bizce

bu

kendi eserini okuyan

Tarih

bu

hal-

bir s i h i r l i g t a r a f n -

rneklerle doludur

SAVA
Tao
Tzu'nun

SANATININ

retilerinin
Sava

felsefi

Sanat,

Her

iki

eserde

andran
bir

bir

bilge

de

halinde

mutlak

olduunu

siyasal

klasii

ER

etkisi

Tao-te

altndaki

Ching

deyiler destan

azndan

seslenerek

rilmesi

VE

Sun

adndaki

paralellik gsterir.

nerilen

bilgenin

bizlere

ve

Tao

e s e r l e bir b a k a a d a n d a

YAPISI

kendi

baarnn,

kahramanlarn

sylenmektedir.

aksi

retilerinin
taktirde

sylemekte ve

ise

nerilerini

Kitaplarda
yerine

geti-

baarszln
tartma

kabul

e t m e z bir s l u p ile i l e t m e k t e d i r
Taocularn
yaratlmayp,
araya
Ayn

ok

getirilmesi
dnce

olarak
fikri

bir k s m

daha

her

bugn

eklinde

Sava

iki

de

deyilerin
iin

de

benzer

tarafndan

derlenmesi

hazrlandn

Sanat

eserin

bilim

T a o - t e C h i n g ' i n yazar

eski

ileri

ne

srlebilir.

kaynaklardan

adamlarnca yaygn

ve

bir

srmtr
Sonu

esinlendii

olarak kabul

edilmek-

tedir.
Sava
mini

Sanat'nn

vurgulamaya

zere,

"Liderler

plann

hazrlar,"

birinci

ayrlmtr.

herhangi
ve

blm
I

Planlama'nn

Ching'de

bir e y i

de

yapmadan

"Liderler sorunlar

ne-

belirtildii

nce

mutlaka

inceleyerek nlemini

alrlar."
Sava
harekattan
faktrden

manevralar

konusunda

Sava

n c e m u t l a k a gz n n e alnlmas
nemle

bahseder:

Uyum,

hava,

Sanat

her

gereken

be

arazi,

askeri

li-

derlik ve disiplin faktrleri.

Bu balamda "Uyum" faktr,
RUSU

lir.

siyasal

l i d e r ile

Gerek Tao,

met T a o ' n u n
va

Sun

neltilmesi"

gerekse

Tzu,

Konfys'e

" U y u m Yolu"na
Uyumdan

dncesi

sivil l i d e r l i k l e d a h a d o -

halk a r a s n d a k i

birlii

bal

olmaldr.

"halkn

liderle

Bu
ayn

olarak sz e t m e k t e d i r .

25

k o n u s u n a ei-

gre drst

bir h k -

k o n u d a sahedefe

y-

Hava f a k t r ,
hem

orduyu

halkla

ilgilenir.

doru

ilerleyen
masn

sava
ana

ordunun

hem

mevsim

Faktr'ne

arazinin

gvenlik

lanm

en

de

ter,"denilerek bu
Askeri
ana

olma,

insana

bilgelere

mutlaka

gre,

srlmemesine
duu

arazideki

ihmal

eden

en

az zararla

hem

"zekasz

geilmesi

engebeler,

nceden

boyutlar

ngrlerek,

klavuzlarn

kul-

ortaya

kmaktadr.

takibi

allklarda

de

I
bi-

Bu

kriterler,

cesaret ve

Cesaretsiz
otlarn

ise

kriterleri yine

Konfyanizm'ce de

insancllk,

yabani

cesaret

k-

bir k e r e d a h a v u r g u l a n m t r .

verme,

benzer.

doru

alannda

esnasnda

iyi t a n y a n

olarak

deerlerdendir.
nem

gcnn

iin

sava

hakkndaki Sava Sanat

hem geleneksel Taoizm

gren

retim
sava

de

seimi

destekleyen

gsterir.

klavuzsuz

husus

Liderlik

hem

sava

yreyi

unsur

"Avn

da

arazideki

faktrler

Burada,

nemli

Ching'de

gelince

uzunluu,

gibi

planlanmaldr.

halkn

Bu

faktrlerinden
nemi

mevsimin

de askeri

konu

retimin

salamaya verilen

Arazi

uygun

hem

salanmasdr.

seilerek

gereken

iin

askerler

Buradaki

kullanmnn

mevsimin

ve

yani

oluturan

zeka,

gvenilir

kararllktr.

sahip
zeka,

Budist

olunan

tarlann

filizlerin

ekili

temizlenmemesidir.

olgunlam

rn

kabul

ol-

nsan

bimesini

bil-

memektir."
D i e r iki d e e r o l a n
dere

emrindekilerin

gvenilir o l m a k ve

sadakatini

ve

itaatini

k a r a r l l k bir li-

kazandran

olgu-

lardr.
Szkonusu
sel

dayanma

kriterlerden
ile

faktr,

kulland

temi

askeri

ile,

beincisi

verimlilik
ana

konular

mekanizma

liderlerde

olan disiplin,
ile

olan

ilgilenir.
ceza ve

dl

mutlaka aranlan temel

gvenilirlik ve

dr.

Savalar t a r a f n d a n adil ve d e n g e l i olarak k a b u l e d i l e -

rek

benimsenecek
Yine

valara

bir d l

ilkeleri
ve

ile

dorudan

sis-

nitelikler-

den

byk nem

kararllk

rgtDisiplin

ceza sisteminin

balantl-

kurulmasna

verilir.

"Eyaletler

zm

Sava"

arayan

srasnda

dnrlerin

26

bitmek

bilmeyen

oluturduu

sa-

Yasallk

Okulu

da

kiisel f e o d a l y n e t i m

gtlenme

ile

Bu

hukukun

blmn

nemini

ortaya

siz

durun."

ustalk

Tao-te

zayf

ve

kar

olmaya

ve

Sun

bir

ile

ancak

ok,

oynayarak

usta,

Sava
Sava

lke ve

ana t e m a
rn

nem

yk

sava

maliyetini

zorunlu

sn,

ele

oranda

gelmekten

iin

gl

kanmal-

dmann

kzgnln

byk
blm

zet

ka-

maneviyat
kendisine

olarak

kriterini
genel

ayrlmtr.

sratin ve

zellikle

byk

gzlerimizin

verilmitir.

Savan

amacyla

o k akn

edilen

zerindeki

geirilecek
blmde,

lke
Sun

dman
salk

Bu

savan

blmdeki

etkinliin

tutumlu

lke

olarak
en

nemli

uzak lkelerdeki savala-

kaynaklar

enerjinin

nem

ancak

saldrarak stn gelmeye

Burada

etkilerine

lke

yararlanlmasn

byk

iin

fkesini,

Kaynaklarn,

nc
en

yanl

olmadka

yntemleriyle

esnasnda

azaltmak

bilinmez

her d u r u m

dmann

ikinci

prensibidir.

yerine daha

mak-

srpriz fak-

psikolojik ve fiziksel faktrler.

srmesinin

nem

byk

dman

sava

kisi v u r g u l a n a r a k b u t r u z u n s a v a l a r d a n
retilir.

olan

bozmaya,

verir.

Sanat'nn

sava

"En

etki-

"Savata

ve

akll

karya

ekilme

dengeyi

zerindeki

olduu

uzun

kar

Sanat'nn

halk

sava

gerekten

geri

Sosyal,

ilac

sr t u t m a

g r e akll

dmann

kullanmaya

gibi,

bilgiye sahip olurken

dmana dorudan

kar

silah

Tzu'ya

arasndaki

nne serer:

yazld

ierir.

Etkiliyken

ana sanatlardandr.

dmanla

almaktan

gsterin.

yegane

nedenle

olarak die-di

Sun Tzu,

natlar

bu

olmal,

zorlu

dr.

de

ve zaferin

becerileri

Genel

r-

aldatmacann

aldatmacay

gzkmektedir.

taraf hakknda t a m

aredir.

hazrlkl

Ching'de

Sanat

harekat

gsz

beceriksiz

baldr;

ynlendirme
son

Sava

"Askeri

kendinizi

simum verimliliin
tr

ardndan

koyar:

Gcnz varken

s i s t e m i n i n y e r i n e aklc

nemini vurgulamtr.

kullanlmasna

ve

Tzu

o l u m s u z et-

kanlmas
halkn

dersi
b-

zerindeki

zkaynak

kullanm

kaynaklarnn

Kullanlma-

esirlerinden

maksimum

verir.

konu savata strateji'dir.

yine tasarrufa verilmitir.

27

Ana

Burada da
ama,

d-

mana

dorudan

almak

yerine

aldatmacalar
rerek,

ve

hedef

dman

dman

olabildiince

kaynaklarndan

Burada

dman

saldrarak

dman

kullanarak

dman

masdr.
gibi

doruya

yok

kaynaklarn
az zayiatla

maksimum

zkaynaklarn

etmeye
sava

ele

yararn

gei-

salan-

tasarrufunda

olduu

kaynaklarnn

da olabildiince zarar g r m e d e n

ele g e i r i l m e s i prensibidir.

Bu k o n u d a S u n Tzu U s t a bizlere

nl

doktrini,

"En

iyi

zafer

savamadan

kazanlan

zafer-

dir."deyiini retir
Sun Tzu
olarak,
Tzu,

ana

en

iyi

olduunu,

bu

blmde

bizlere taktikler de gsterir.

ama savamadan
yntemin

kazanmak olduu

dmann

planlarn

bu yaplamazsa dman

rakmak gerektiini retir.

nemine dikkat eker,ancak sratin

ayrlmas

rumda

olmas

igal

uzakta

devam

manla
nuda

kuvveti

eaer.

yecek

iik
dei,

sen

izer.
gibi

bir

ancak

masraf

bu

du-

kapsndan

ile

orantl
yine

harekat stratejileri

ayndr:

olabildiince

uzak

Gl
dur.

benzer ekilde,"stesinden

da,

verilerek

Kazanlacak zaferin

vurgulayarak

prensip

direnmek

konumlara
bu

de

strateji

balysa

Ching'de

gc

savatan

koullara
meyanda,

almaya

altn

hakk

syler.

Temel

Ching'de

b-

mutlaka aceleci-

hazrlklarn

kullanma

dmann

dorudan
I

Ayn

de

ve

gerektiini

kalnabileceini

Blm
ile

gerektiinin

gerektiinin

zafer

bozmak

Usta bu konuda da zaman fakt-

likten
kesin

batan

lk
Sun

izole e d e r e k z o r d a

rnn

yaplmas

iin

kt

her

sava

kar

kadar

alannda

uyum

hususun

kader

ne

getirir."
byk

d-

Bu

denilmitir.

oranda

haber

karlalabilecek

gstermek

gerekir.

nemi,"geilmezle

ko-

gelineme-

de-

Yine

karlatnda

d e i t i i n d e g e i l m e z geilir olur." deyiiyle

be-

lirtilmitir.
Sun Tzu
larak
den

Usta,

kazanacan
sonra

eder.Sun

usta

bize z a f e r i
Tzu'ya

savaacan,

ne

savann

grdnde
garanti

gre zaferi
zaman

ancak zaferi

savaaca,

edecek

be y n t e m d e n

kazanacak sava

savatan

2S

kesin

o-

dncesin-

kanacan

sz

ne zaman
bilen

sa-

vadr.Usta
vetle

komutan

saldracan

birliine

sahiptir,

ne zaman

bilir,

az,

emrindeki

beklenmedik

ne z a m a n
asker

koullara

ve

b y k kuv-

subaylar

hazrdr,

fikir

komutan-

lar s i y a s a l o t o r i t e n i n g d m n d e d e i l d i r .
Bu
byk
hemen
maz,
Tzu

son

husus

ahlaki

ve

hemen
sava

ite

olduka

hibir

yan,

deerlendiremeyen

time

mdahale

engel
sava

konuda

ncesi

zafere

edilen,

elde

bizlere,

zin

orduya

nz v a r d r ,
sanz

mesele

bilgidedir.

mdahale

Sivil

en

nemli

en

ksa z a m a n

gerekliliinden
belirleyen

bu

"Kendinizi ve

ancak

zaman

be y n t e m i

kabul

biriminde
Hangi

ne

de

tehlike

de-

tarafn

iyi

tanyorsanz si-

iyi b i l m e n i z e r a m e n

kendinizi
savata

olarak

d-

d e e r l e n d i r e n Sun

karnzdakini

tanmyorsanz yine

her

ynetimin

gerektii

silah

kaynaklanr.

kendinizi

ne

askeri yne-

etmemesi

bilginin

yeterince

Sun

tanma-

bozarak zafere

yoldaki

iin t e h l i k e y o k t u r ,

nzdakini

ynetimin

dengeleri

giden

kazanacan
Tzu

gleri

edilecek

erlendirilmesi

balatl-

hkmetlerdir.

askeri

ok

Savalar

anlatr.

da ana

alanndaki

"askeri

liderlie

ykler.

tarafndan

sivil

elindeki

bir s i y a s a l

etmesinin,

olduu,"gereini
Bu

askerler

genellikle

bir d u r u m d a

Askeri

sorumluluk

zaman

balatan

byle

hassastr.

entellektel

de

kazanma

karnzdaki
ile

kar

karans-

bilmiyor-

karyasnz

demektir."der.
Sava
en

nemli

tr.

Yine

Sanat'nn

Taoist

anahtarnn
makta
bu
ken,

olduunu
olan

Anlalmazlk
nemli

dmana

Sun

bir v a r l k

Sun

Tzu

uyumda
Tzu

sava stratejisinin
k o n u s u n a ayrlmburada

ve

yorumcularndan

anlalamaz,

kolaydr.

zaferin

anlalmaz
oysa

ol-

Du

Mu

belirli

bir

Anlalamayan

kazanr-

k a y b e d e c e k t i r . " szleriyle belirtir.

olmay

geri

pasif

kalmaktan

ekilmek ya

olan

kendini

blm

olan taktik

yaklamla

anlamak

anlalr olan

biri

koullara

retir

"ekilsiz

Anlalmaz
rada

bir

deiik

hususu,

konumda

drdnc

unsurlarndan

da

bakalarnn

gstermemeyi

ayrmak

saklanmak

gremediklerini
becermektir.

gerekir.

deildir.

Bu-

grmek,

Burada yn-

t e m yine a l d a t m a c a l a r d a d r .

Frsatlar

dmandan nce g-

rerek,

zellikle

bilinir

hzl

hareket

byk avantaj
Bu

bilinmesinde

olduunu

yapn,"

der,"Ve

duu anda yklenin.

rinin

ordu

Tzu,

Sanat'nn

Enerji'den

sra

nn

bir

geleneksel

deiiklii

ve

deiikliin
koullarn

srprizin

etkileyerek

Sun
reysel
yani

Tzu'nun

rgt

ii

ordunun

kacaktr.
ordunun

Tzu'nun
zel

nem

dnyaca

olan

Tzu'nun

rekse tm
neden,

sonsuz

kolayca

savataktik

psikolojik

vurulabilecei

ko-

retilerinin

ana

birlikteliktir.

Bu

zorunluluu

yerine

"G"n

sayede

bi-

rgtn

momenti

bireylerden

ne
deil

sonu ararlar."
kaynaklanan

gce

birliktelik
eski

Samuray'lardan
Sanat'nn
bu

Sun

manevra

sayda

dmann

oluturaca

Japonlarn

dnyada

hare-

neminin

ve gerilla

konusundaki

olma

erdirerek

Sava

ya da

Moment,

ne karr.

kendisini ve eserini

bilinen

savalar
Sun

birlikten
sona

konusu

Savata

komutanlar sava alannda

momentinden

ekimeleri
bu

bal

tmnn

"yi

izerek

d a y a n m a ve

yeteneklere

bu
bir

koordinasyonun

gerektiini,

"Enerji"

Tzu

simgelemektedir.

bahseder.

dman

ol-

ahlakn

sava alannda G,

ile

altn

kullanlmas

Sun

ve

blmnn

sava yntemlerinin

n u m a g e t i r m e n i n yararlarn
temas

disiplin

dinamizmini

kullanmndan

zayf

iyi s a v a l a r y e n i l m e l e -

Burada vurgulanan

becerisi

"Kendinizi

yalnzca

konulanrlar."

kastedilen

ordunun

arada

ki,

kalnacann

vurgular.

beinci

kullanmdr.

bize r g t l e n m e

yan

daha

yerlerde

vurgular.

halindeki

bir

rgtlenmenin,

nemini

Moment'in
ket

ii

Sava
Enerji'dir.

kar

kesin zaferin yolunun

hareketsiz

dmannza

Unutmayn

olanaksz olduu

blmde
daha

Sun Tzu,

hareket edilecei ya da

yenilmez

dmana

dourur.

dnceyi takiben

ne zaman
iyi

etmek,

ve

bugn

ayran

kadar yararl

gcn

en

tarihi

bireysel

byk zelliktir.

modem

Asya'da

ge-

bulunmasndaki temel

birliktelik iindeki " M o m e n t ' e verdii n e m d e d i r .

30

verdii

dv sanat t m

alardaki

gerek

bu

salamasna

Kitabn
rn

ne

altnc

karan

kavramlar

b l m , " B o l u k ve

Gcn

yzyllardr

oluturmaktadr.

Kullanm

Taoist

Ana

fikir

sava

zayf d t
mez yapar.
savata
rnda

anda

deil

bugnn

yaygn

mannn

kapasitesi
sosyal

enerjini

becerisi

daki

mkemmellik

O zaman

kimse

"Bir

ordunun

karnza

bir

ve

dman

etmemizi,

ancak

yapsz

belirli

tutmann

d-

ayaklarna

bir d z e n d e
srpriz
dinamik

bir

her e n g e l i

Sun

Tzu'nun

aracdr.

szlerine

belli

bir k a l b

olamaz.

feri

kazanma

yetenei

Tao-te

glerinin ya-

aralarla

srekli test

gerek durumunu

d-

akkanlk yalnzca
potansiyel

Sun

Tzu

Ching'de

de

da

dmana

belli
gre

belirtildii

bir b i r l i i n

bir k a l b y o k t u r .
deiim

bilir.
Za-

gstermek

Buna deha denir."

blm

silahl

atma

konuya

ile il-

ile s a v a m a n e v -

grlerini zetler.

anlatarak

31

baarl

ypratmasn

sava alanndaki dzeni

hakknda Sun Tzu'nun

enerjiyi

karsna

kulak verelim:" Askeri

Suyun

nemini

Usta

tersine

andrmasn,

Sava Sanat'nn yedinci

hazrln

Sun Tzu

dman

tam

ve koullara adaptasyondan geer.

gili o l u p o r d u n u n

tamamlanr.

bilindii gibi s u y u n da belirli

yapsnn

amasn,

ile

bir y a p y a g e -

olmayp,

karn

zayf s a n l a n

kan

kuruluun-

belirli

olmay ve

arac

bir e k l i

olmamasna

t-

tler.

benzetir,

su,

enerjisini

fonksiyonudur.

ile k a m a z . "

belirli

glerimizin

bir o r d u y u a k a n s u y a

savalar
kendi

olmas

glerini

reaksiyonlarn

saklamamz

Bu

ralar

yenil-

manevrala-

yapsnn

bir s t r a t e j i

kendi

kendi

bir s a v u n m a v e

ve

dier

ordunun

tirmesine d m a n tevik etmemizi

zere

de

dmannn

olmann

szleriyle,

ayrca d m a n l a r m z n

elde

bizi

biri b u g n yalnz

"yi

dmann

korurken

bilinmez

Tzu'nun

mandan

tketirken

vererek

hem

kullanlmaktadr.

gitmezler,

Sun

psn

enerjisini

Bu b e c e r i bize, d m a n n

basitlerinden

hem

Bu

temellerini

salarlar."

Kendi
ketme

olarak

ayana

gelmesini

saldrma

Bu taktiklerin en

kavramla-

ayrlmtr.

ynteminin

dmann

kendi enerjini koruma becerisidir.

Doluluk"

konusuna

giren

Haberalma
Sun

Tzu,

"Hesabn yaptktan sonra harekete ge.

gren

kazanr;

hakknda
ol.

silahl savan

Ching'e

O zaman

kural

baktmzda

Uza ve yakn

b u d u r . " der. Ayn

da

benzer

ilk

konu

ekilde,"Hazr

ans yanndadr." der.

Her z a m a n k i

karakteristik zellii olan

minimalist / te-

m e l c i g r n S u n T z u u s z l e r l e bir k e r e d a h a t e k r a r l a r :
"Dmann
ini

enerjisini tketin,

kopartn."

mum

Doluluk

yararlanma

dur;

ve

dman
boluk

yntemini

de,

komutanlarnn

prensiplerinden

"stekli

dmandan

uzakta

s e n d e l e y e n ve kaana saldr," szleriyle vurgular.

rarengiz
luk v e

kalma

becerisine

Boluk

latr:

sahip

olacak sava

prensibine ynelik drt

Enerji

Uyumluluk

Ustal,

Yrek

Sava

Sanat'nn

talarndan

luluk

konusuna

mutanlar

biri

karlarna
yaratma

arazinin

yapsn

Sun

kan

yeteneine
ezbere

blm

Taktik

Ustal

Tzu

Usta

anve

bilseler

bile

bu

uurdaki

abala,

gtrecektir."

diyerek

ullara

salamak

uyum

dmelerinin

komutanlarn
yerine

uyum

iinde

kendi

kendilerine felaketten

yararlanama"anlay-

seni

felakete

bulunduklar

nyarglarnn

baka

"ko-

salayarak

Ching'de,
aban

Uyum-

bulunduklar

bundan

nn

da

konuda,

deillerse,

hususta

ustalnn

ya

bu

koullara
sahip

Bu

tesine

sava

Deitirme

yacaklardr." demektedir.

ceini

Dolu-

ustaln varln

Ustal,

sekizinci
olan

ayrlmtr.

avantaj

ok

iin

Es-

Ustal.

ke

ko-

peine

kader g e t i r m e y e -

ifade etmektedir.
Taktik

nat'nn
Sun

yremaksi-

deitirme

bir d i e r n e m l i

Tzu

Usta

dmann

bu

konusu
nitelii

konuyu,

zerimize
karlamaya

yacan

hazrlkl

dnmekten

ok,

k o n u m d a bulunmaktr." Tao'cu
olarak,

dr

alacak olursanz,

"yapnz

"askeri

gelmeyeceini

dman

gili

doal
olan

olarak

Sava

hazr o l m a y a

Sa-

baldr.

operasyonlarda

kural,

ummaktan

gelen

olmak;

ok,

dmann

dmann

saldrma-

saldramayaca

I C h i n g ' d e d e b u k o n u ile il-

salamlatrmadan

zerinize

gcnz tketirsiniz."

ar

diyerek

sal-

kar-

miza

kacak

olmann

dmanla

nemi

Sava
hazrl

Sanat'na

anlamnda

yan

fiziksel

Sun

Tzu

g,

bu

karlamaya

srekli

gre

snrl

zaferi

konuda

hazr

olmak

kalmaz.

garanti

yalnzca

Zihinsel

etmek

da zafere ynelik

i i n ar

i s t e k l i o l m a k , y a a m a k i i n ar

birisi,

kendi

be tehlikeye

sofuluk,

zellikle

bu

zerine

Her

ne

saysal

"Askeri

halk

yanna

etmek,

ekmeyi

bu

maddi

konumunda

olmadan

eitime
bu

stnlk

dmann

gcn

baarmaktr."

Grup

dmann
liderle

deyii

de

h a f i f e alan

kendini
takipileri

Bunun

baldr.

konuda,

de

boyutlara
eitleri
gcn

g-

nemle

her z a m a n

yararl

arnarak,

tam

ya

bulunma-

zerinde

saldrganlktan

Sava Sanat

ilgi g e r e k t i r i r .

Mencius

ar

esir dmekten

Dayanma,
ve

edicisi

saysal

olan

bir b a k a

"Stratejisi

tahsil

Tm

pozis-

kaynaklarn

hareketlerinin

olabileceinin

konularda

nemli

konsantre

y v e

yukar

doal

hibir z a m a n

inkar

baarl

cn

dmana

ekerek,

sosyal ve psikolojik faktr ve etkilerin fiziksel

olmayabilir,

tekleyen

konula-

dikkat

nehir

vurgular.

dman

kadar Sun Tzu

karsnda

durur.

zerinde

yamalarn,

getirir.

stnln

msa da,
cn

olarak

noktalarn,

da

zerine

sosyal ve psiko-

noktalarna

nemini

yandan

yorumlar

her

kullanabile-

ilerlemesi

fiziksel,

ilk

zel

gneli

yrelerin
bir

adan

yksek

tepelerin

olduu

arlklarn

k o n u d a da sava sanatnn

Bunlar,

belirgin

arazideki

bakarken

da

ordularn

Usta

Fiziksel

arazinin

yonlarn,
bol

blm

Sun Tzu

alardr.

nlacak

bolm

i s t e k l i o l m a k , ar

bir d m a n t a r a f n d a n

zerinde durmutur

lojik

psikolojik

gelebilir.

Dokuzuncu
as

olmaolamaz.

eker.Bunlar,

duygusallktr.Bu

b a n a akll

cek zaaflar haline

yazlmtr.

ar

dikkat

malzeme

yeterli

liderin

bakarken

ar

hazr

hazrl

iin

yutlarna
fke,

olarak

belirtilmektedir.

g-

kestirerek,

almasn

des-

yle yazlmtr:
bireysel

sava

Kurtaramaz."
arasnda

karlkl

anla-

g e r e k l e m e s i de byk lde
Konfys

"Askerini

Okulu

eitmeden

bilgelerinden

dman

stne

gnderen
Sun
ile

komutan

Tzu

da,

onlar

birletir;

bu

sana

Onuncu
ilgi

trleri

ayr

incelenerek,

yntemlerin

nmeye
sus

dier

edecek

ve

blmde de

h a n g i tr a r a z i d e nasl

kiinin

Arazi
bir h a -

irdelenir. Arazi tipleri

konulara

yanstlmas

ihtiya gsterir. A n c a k ,

komuta

Bu

uyumluluk zerinedir.

reket tarz t a k i p e d i l m e s i g e r e i
gili

sava sanat

diyerek eitim

k o n u s u n a eilir.

taktik m a n e v r a ve

ayr

komutandr."der.

nemine dikkat ekmektedir.

B l m arazi

alan

eden

kltre ynlendir,

zafer getirecektir."

kltrn zafer zerindeki

ana

perian

"Emrindekileri

bu

ile il-

zerinde

d-

meseledeki temel

hu-

maddi,

sosyal

ve

psikolojik

e v r e ile i l i k i l e r i n i n d e e r l e n d i r i l m e s i n d e d i r .
Sun
lmcl

Tzu,

burada

organizasyon

birlikteliin

moral

ocuklarn

gibi

zerine

bak,

seve

atlacaklardr."

gide

arya

rin
dan

kolayca
Bu

olarak

olan

senin

Sun Tzu

olduu

Ana

uruna

bu

ilgi y i n e
kendi

lme

seve

arada askerlere

gerektiini,

ocuklara

sorumlu

sz eder.

etkileridir:"Askerlerine

zaman

kalmamas

blmde

sev-

aksi taktirde askerle-

dnebileceini

nceden

konusu da

hem

renme,

dmann
dmann

gebe ve

konumlarn

"Kendini

ve

de

uyarma-

iin

bilgi

gelen

Haber almadan

genel

hem

glerinin

de

iyi

fere

giden

Ayn

konuda I

toplama

kendi

zayf n o k t a l a r n

anlamak

iyi

tanyorsan

ile a r a z i

Gkyz

ile y e r y z n

haber

almadan

C h i n g ' d e de,

iyi

diyerek evre

Tzu:

iin

asla

biliyorsan

se-

koullarn

ve

atn ya da za-

getiini

"Balangta

en-

Sun

zafer senin

bilmenin zafere giden yolu

yolun

durumunu

renmek kastedilmektedir.

zafer asla t k e n m e z . "

dmann

nunda

anlamna

ilenmektedir.

dmann

tehlikede deildir.

bizlere

iyi

anlatr.

hazrlan

ki s o -

Dana d e r t g e l m e s i n . " d e n i l m e k t e d i r .
Onbirinci

blm,

adlandrlmtr.
arazinin yaln
yal

o
der.

haar

liderliin

edemez.

haber alma

nin

ayrca

hatalarndan

evre

Bu

Arazide

blmde

konumundan

iinde

hangi

Dokuz

arazi

iyice

ok sosyal

konumda

34

hangi

Konum

olarak

detaylandrlarak

konumu

ile

bu

h a r e k e t tarznn

sosse-

iinde

hangi

konumda

hangi

hareket tarznn

rektiine

ynelik tler

bulunmaktadr.

Sun Tzu

Usta tarafndan

bu

(a) a t m a l
(b) Yakn

seilmesi

ge-

lmcl

sa-

d o k u z arazi,

Arazi

Arazi

(c) h t i l a f l
(d) A k

Arazi

Arazi

(e) A n a h t a r
(f) C i d d i

Arazi

Arazi

(g) Z o r A r a z i
(h) K u a t l m
(i) l m c l
olarak

adlandrlmtr.
"atmal

va

Arazi

Arazi"

ya

da

mektedir.

Arazi",

sivil
"Yakn

Arazi"

alarna

denilirken,

geiren

tarafa

"Ak Arazi",

genel

olarak

atmalarn

birbirine

"htilafl

avantaj

da

dilimleridir.
mann

"Zor Arazi",

hibir

"Kuatlm
olup,

fayda

i l e t i i m i i n kilit g r e v i g -

"Yakn

zor olan

salamad

Araziler"e

giri

Arazi"nin

derinliklerinde

girilmesi

bu tr arazilerin en

olmalardr.
men

Arazi",

arazi

ya

son

zellii

zerinde

tam

tersine

bulunan
da

arazi

girmi

paralarna

olanaklar

nemli

" l m c l Arazi",

pareline

isimdir.

arazilerdir.

birbirlerinin

arazi

halinde

araziler-

ren

"Ciddi

dman

ekime

denil-

arazilere.verilen

"Anahtar Arazi"den anlalan,

lkelerin

arazilere

rahatlkla girebildii

dir.

dman

bitiik

Arazi",

salayan

h e r iki t a r a f n

zerinde

gerekletii

ol-

denilir.

derecede

dar

pusuya ok uygun

bulunulduunda

he-

savaa girimek ya da yok olmak seeneklerinden

bi-

rinin s e i l m e s i n i m e c b u r e d e n arazi t r l e r i n e d e n i l m e k t e d i r .
Tanmn
anlatan
arazi

Tzu,

yapsnn

trlerini

de

lar.Farkl
avantajlar,
laka

yapt

Sun

her

asker

insan

tr

duygular

ve

incelenmelidir."

35

ve

uyumun

uyum,

ricat

uygun
iinde

sosyal

araziye

trlerine

iin

taktiklerine,

zerindeki

ekleyerek

arazi

arazi

atma

ya

taktikleri
bulunulan

psikolojik
nemini
da

koullar - tm

fak-

vurgu-

ilerlemenin
bunlar

mut-

Sava
saldrda

Sanat'nn

atein

onikinci

kullanm

daklk yntemleri

ile

silahlardan
insanlk

Sun

biri

iin

felaket

Tzu

baka

Hoca,

etmemeli,
dikkate
tr

askeri

"Yalnz,

eye,

sava

aksi

gazap sevince

varlna

bir d a h a

ve

en

Hoca

lmcl

bu

birini

blmde

dile

getirir

kullanlmas

iinde

iinde

sana

akl

yarar

szlerini

dnebilir,

ile

derecede
vurgulamgryorsan

vazge.

fke

ancak yok olmu

kavuamaz,

Sun
sevk

kkrtmacl
son

olacan

hareketten

gere-

ordusunu

sava

sonularnn

olanca

taktirde

asla

ile b a l a r .

konusundaki

kzgnlk

gerektiini

sonunda

ge,

kun-

bir a b u k l u k l a s o n a e r d i r e n

liderler gazap

alnmas

harekete

Kundaklama

hkmet

yapmamal."diyerek

Byk

kalmadka

beklenmeyen
"Hibir

konu

eitli

adaki

dileklerinden

are

aralardr."

kendisinden

incelenen

konu,

incelenmesi

yaad

nedeniyle

duygusal

"Silahlar ancak
ken

ksaca

Tzu'nun

olmas

en

Bu

kundaklama sonrasna ynelik teknik

hazrlklar ve stratejilerin
"Ate"in

blmnde

zerinedir.

ller y e n i d e n

ne-

bir l k e
canlana-

maz."
Sun
mn

Tzu,

Sava

casuslua

Sanat'nn

ayrarak

konusu

birinci

strateji

iin

ve

son

blmnde

strateji

olan

haber a l m a y a geri d n m bu d n y l e de kitab

Bu

r e t i m tarzna

lileri

casuslarn

uygun

nemini

olarak haber alma

anlatmaya

bir

gnlk zafer

mizi

iin

len

edinmekteki

edilir.

Bu

durumunu

haolup,

nedenle
renme-

baarszlk

c a s u s l a r y a d a gizli ajanlar

Operasyonlarn

arasndan
Dman

bilgileri

mcadele

dmann

kaynaklar

tmyle

ddr."

Sun Tzu,
ayrr.

yllarca

kanarak,

salayacak

insanlk

b-

grev-

balar." Askeri

r e k e t l e r bir l k e i i n s o n u o l m a y a n t k e t i m
dl vermekten

i-

byk gereksinim

b l m d e kendisine zg verimlilik hedefli

minimalist
olan

en

blalt

zilen

tnletirmitir.

ve

onnc

kitabn

tutulacak
iindeki

casuslara

"

gerekleecei

casuslara

"Mahalli

muhalif grevliler
Casus";

Casus"

arasndan

yakalanan

36

be k a t e g o r i y e

blgedeki

dman

insanlar

adn

verir.

grevlendiricasuslarnn

iki t a r a f l

altrlmalar

"Devirme
mana

Casus"

szdrmak

Casus"

adn

yntemi

denilir.
amacyla

vermitir.

ile

Gerek

yaratlan

casuslara

olmayan

bilgileri

gnderilen

"Yaayan

casuslara

Casus"

ad

bilgilerle gelip geri d n e n c a s u s l a r a verilen

Sun

Tzu'nun

liderlik a s n d a n

pratikteki

karmaklna

sosyal

psikolojik faktrlere

va

ve

Sanat,

meselesi
ncesini,
ve
ek

adalet
bilgi

"yalnzca

casuslarn

olduunu

baknda

syleyerek sona

"Casuslar,

aklclk

gsterilmeksizin
kurnazlk
casusluu

ve

nem

ok

erer.

bilgi

iyi

kararn

verilmitir.

Sa-

Sun

bir
Tzu

liderlik
bu

casuslardan
diye

hnerini

d-

insanlk

aklar

gerve,

gsteren

bir k o m u t a n z a f e r d e n e m i n

bildirir.

37

gibi

olmakszn,

alnamaz."
kullanma

konusunun
olduu

baarnn

kullanlamaz;

olmakszn

p a r l a k bir h k m d a r y a d a akll
olabilir" d i y e r e k son

her z a m a n

byk

"l

edindii

isimdir.

"Casusluk"

kullanmndaki

da

ise

ise
d-

TARH
Sava
yzyllar
d

Sanat'nn

arasndaki

adl

nl

kurulmu,
nedann

Bu

eseri

snda

ortaya kan

kilerin

bozulmas

iin

harekete

yen

bir a t m a

otorite

yaklak
hanedan

beinci ve

boluu

nc

dneminde
beyz

yl

yazlnce

olarak bilinen
k

hanedan

ele

sona

ha-

sonra-

eyaletler arasndaki

eyaletler arasnda

bilgeler tarafndan

Hanedann

sonulannca

ili-

geirmek

ermek

bilme-

balamtr.

dnemde

yazlm

Savaan

"Zhanguo

cel

Chan

ve

ilikilerin

Eyaletler d n e m i n i n
bizlere o

dnem

dnemidir.

ile

geen

M..

Eyaletler"

k a l e m e alm olan

olanlarndan
askeri

in'de

in t a r i h i n d e C h o u
paralanma

Bu

eski

"Savaan

bilinmektedir.

Ching

EREVE

eserler

Eyaletlerin

kuo t s " e adl

anlatld

arasnda
Stratejisi

en

nemli

anlamndaki

e s e r d e d n e m e ait s i y a s i

bir d i z i

yk

bir e i t g r a f i k a n l a t m

iinde

Savaan

b u l u n m a k t a ve

dnemi yanstmaktadr.

Gasplar kendilerini lord ya da kral ilan ettiler; dzenbazlar ya

da
komplocular kendilerini
sper g
yapacak ordular kurdular.
Her birisi dierinin
yaptn
artrarak
taklit edip
sonsuz bir yara
giritiler.
Sonunda
birbirlerini
tuzaklara
drerek
kanl
meydanlarda
yok
ettiler;
yllar
boyu
sren
sert atmalar sonucunda
byk
eyaletler iin
arpp kk eyaletleri
ellerine geirdiler.
Bu kan davas
sresince
babalar ile
oullar
bile
birbirlerine
kar
ktlar,
kardeler
birbirine
gvenmezken
karlar,
kocalar
birbirlerinden
ayr dtler.
Kimse iin gvencenin
kalmad
bir
odam olutu.
Deerler odadan yok oldu.
Yllar getike bu
durum
her geen
gn
daha
ktleti,. odada
birbirleriyle
durmakszn
savaan
yedi byk ,be
kk eyalet kald.
Bunun
tek nedeni
bu
eyaletlerin
snrsz
agzll
ve
ne
kma
konusundaki olaanst
hrslaryd.

38

"Savaan
yaam

Eyaletler"

bulunan

Konfys

yaamn,

kimeye

srkleyen

denlerini

anlamaya

"Semeler"'de,

dzenleri
"Dini

konularn

yzyllar

hakknda

boyu

Eyaletler"

srecek

dnemi,

Wei,

i eeseri

Konfys'n
ile

canlandrlr.

Konfys

bilgim

almam

ne-

klasik

Konfys'ten

ister.

hakknda

eitmen

ypranmann

karlamas

yardm
hibir

arifesinde
ve

Konfys'n

hkmdar

dzeni

filozof

deerlerindeki

bir h k m d a r l a

konusunda

meseleler
gn

lkesini
insan

vakfetmiti.

Hanedan'nn

hemen

hmanist,

"Savaan

tler verdii
Wei

dneminin

byk

var,

yok."

sava

kendisine

ancak

askeri

diyerek

ertesi

h k m d a r terk eder.
Hkmdarn

kavramn
nc
snda

yzyllarda,
yaam

ele

alnmtr.

orada
Yen

kadar

gitmek

kullanyormu.
rk

eyaletlere

Wei

Eyaleti'ne

syler.

gre

olgunluk

gre

Konf-

hocasna giderek
Konfys

Wei

gidin"

ise

hatalarndan

hesab

Ben sizin,

Hkmdar

dneminde

samasapan

kendi-

bir

da

gibi

dediinizi

duymutum.

giderek oradakilere yardmc

ne

lkesini

ders

ekilde

olmad

her

de

alm-

ldresiye
halkn

" d z g n e y a l e t l e r d e n kp,

"Gitmek

iin

tek ey c e z a l a n m a n
zamanlarda

Bunun

Konfys'n
nudaki

Hui,

orta-

Bu

ka-

nedenle,

olmamn

doru

dndm."

Mencius'un
tr.

Chuang-tzu

yazlarna

istediini

lenlerin

Konfys,
O

tam

tarafndan

bir t a r z d a y n e t i y o r ,

yolu da y o k m u .

bulacan

Eyaletler d n e m i n i n
filozof

Duyduuma
tam

nsanlarn

olduunu

insanlk

M . d r d n c ve

ne yapacaksn?" diye sorar.

Hui,"

allmadk

yk

r e n c i l e r i n d e n Yen

hayatnn

yormu.

Taoist

dncelerinden
bu

Chuang-tzu'nun

Eyaleti'ne

sine,"

boyu

anlatan

Savaan

olan

ys'n en yakn
Wei

yzyllar

kartmalarn

pek

barsever

az

insanclln

nedeni

kimse

orada

Konfys
bir

uygulanmamasnn

beceriksizlii

39

ancak

uygulamaya

aratrldnda,

teorilerinin

uygulamaclarn

hazrlanmsn
olacak."

teze
nedeni

olmutur.

ile

almgre
bu

ko-

Bir d i e r t e -

ze

gre

ise

masnn

Konfys'n

nedeni

adaletli olmay
Lao-tzu

ile

alardan

bizlere

iddete

grnmekle
olduklarn

birlikte
anlatr.

kat

hmanizmann

anlamyla
insanlar,

oluturduunu

anlatmtr.

klanndan
bilgesi

sakla-

katlederek

yaratt
ortaya

Ayn

kendi

duygusal

ilerinde

ustalar

zgr

bizlere
soukluun

zgr
engel

gibi

kendisi

de

K o n f y s zamannn di-

lmmzn

atmalarn

gerek

kabilmesine

Konfys

g e l m i olan

Buda

halinde

ar

ac-

engellemektedirler.

Taoist
haliyle

Chuang-tzu,

insanlarn

esas

objektifliin

doal

ile

Bu tr

ortaya kmasn

acmaszln,

nl

ve

humanizmasn

yapdaki

acmaszlkla

alardaki

anlalmas

ol-

insancl

gizleyerek soruna

Lao-tzu

saldrgan

duygusall

hmanizmann

bar

kendilerini

yaklamlardr.

masz

er

olarak

ynelik

yapda

bir s a v a

uygulanmam

anlamyla

Chuang-tzu'nun
genel

baka

Eski

gerek

i s t e m e m i olmalardr.

uygulayanlar da

dklar

politikalarnn

yneticilerin

sona

kendimizce

iyi

ereceini

sylemi-

acmaszln,

kainatn

tir.
Lao-tzu'nun
insanlk
olarak

kullanlabilen

dklerini syleyen
sz

bu

konudaki

olduunu,

dramatik

bilgelerin

ii

saman

szlerinde

acmaszlk

nekler de esasnda

insanlar

dolu

buluruz.

rnekleri

dinsel

korkuluklar
Chuang-tzu

verir.

Onun

i v e d a t m a l a r n

kurban

gibi

gr-

da say-

verdii

r-

nlenmesine y-

neliktir.
Bu

antihumanizma,

saldrganl
sn

aklama

besleyen

lamszlna

filozoflarca

amacndan

ok,

yar

agzllk ve sahiplenme

kar

bir

tedavi

yntemi

acmasz

saldrganlk

gd-

duygularnn

olarak

an-

kullanlmaya

allmtr.
Hindistan'aa,
mi yank
lard.

bedenleri

Budistler

Bunu yapmalarnn

sahiplenme

yanm

ziyaret etmeye

duygularn

nedeni,

yrelerde

gmlme-

byk zen

gsteriyor-

ilerindeki

rktmekten

insanlk idealine ve r n e k t o p l u m

40

ziyade

agzllk ve
dncelerini

m o d e l i n e y n e l t m e k idi.

Ayn

ekilde,

yaralarn
en

ba

olan

balayarak,

savan

znde

insancl

anlalmasna

adan

Bunu

katmaktan

dnce
ok

yaparken

savan

de savan

saldr

ve

duygukuatma

kadar tm

kullanrken
deerlerin

olarak

olumsuz-

de okurlarnn
tam

deeri

ile

alr.

bakldnda,

Taoist

okurlarn

kaynaklarn yamyaml

sonularna

toplumsal

ekmeye

gzlemlenen
unsuru

ve

Bunu

sonundaki

insan ve doal
sava

da

ihanet ve y a b a n c l a m a

gzler nne serer.

dikkatini,
Bu

Usta

a n l a m a y a davet eder.

nitelendirilebilecek
luklar

Tzu

safhalarndan

larndan
gibi,

Sun

Sava

Sanat'nda

ynteminin

okuduumuz

kitaba

metnin

bir

kltr

anlamyla

anlalmasnn

anahtarn

va

Sanat

ynyle

yen

kiilerin dikkatini e k m e k t e o l d u k a baarl o l m u t u r .

bu

Taoist felsefede
reti
lemi
Sanat
sinde

arac
kitabn

olarak

barl
ikilem

sava

hemen
aleyhtar

savan

kendi

Dman

hatlarnn

ortaya

rekleryle,

duygularyla

kartr,

oynar.

41

Sanat'nn

da

olmasndadr.

kar

srlarn

Sa-

p e k aldr e t m e -

h e r z a m a n s t a n d a r t bir

Sava

gerekletirir.

dmann

syleyebiliriz.

retilere

kullanlmtr.

znde

savaa

oluturduunu

tam

yer ald

prensipleri

dman

gerisine

iki-

Sava

erevesarkar,

askerlerinin

y-

S A V A S3

SANATI
Blm I

PLANLAMA
SUNTZU

d e r ki,

1 . Sava

sanat

bir d e v l e t

iin

yaamsal

neme

sa-

hiptir.
2.

lm-kalm

meselesidir.

yahut yok olmann yoludur.

sinlikle

kavumann

nedenle ihmal edilmesi

ke-

dnlemez.

3. Sava
sinde

Bu

Gvenlie

Sanat,

mutlaka

faktrn

gz

etkisi

sava

nne

koullarnn

alnmas

deerlendirilme-

zorunlu

be

nemli

altndadr.

4. Bu faktrler:
(a) U y u m

(Ahlak)

(b) H a v a

Faktr,

(c)

Faktr,

Arazi

(d) L i d e r l i k

Faktr,

(e) D i s i p l i n

Faktr' dr.

5. Uyum
tanlar

Faktr,

ile

amlarn

faktr

uyum
hie

ahlak

simgeler.

Savalarn

iinde

olmalarnn

nedenidir.

sayarak,

tehlikelere

aldrmadan

komu-

Astlarn

ya-

komutanla-

rn t a k i p e t m e l e r i n i s a l a r .
6.
zaman

Hava
ile

7. Arazi
mesafeleri,

Faktr

gece

ile

mevsim zorluklarn
Faktr,

alnmas

t e h l i k e ile g v e n l i k ,

ve dar geitleri,

gndz,

souk

ile

gereken

ksa y a

da

ak arazi

ile v a d i ,

boazlar

l m ya da y a a m anslarn etkiler.

43

scak,

ne kartr.
uzun

8. Liderlik Faktr zekann,

saretin,

dzenin

9. Disiplin
leriyle

ahenk

paylam,
larn

zafere

gvenin,

ce-

gerekli

olacak,

faktr

asla

birim-

arasndaki

lojistik d e s t e i

harcamalarnn
be

ordunun tm

subaylarn

rtbe

salayacak yol-

kontroldr.
bilerek

kullanan

kaybetmeyecektir.

her

ko-

Bilmeyense

ulaamayacaktr.
1 1 . Bu

ve

iin

saylan

baarl

anlalan

ilerlemesi,

ile o r d u

10. Bu
mutan

Faktrnden

iinde

ordu

bakm

insanclln,

simgesidir.

taktik

rulara

nedenle,

kararlarda

sava

alannda yapacanz stratejik

be faktr e r e v e s i n d e

benzer sorular

kendinize

aadaki

so-

sormalsnz.

12. Sorular:
(a)

Hangi

komutan

"Ahlak

(b)

Hangi

komutan

daha yetenekli?

(c)

Hangi

komutan

Hava ve Arazi

avantajlarn
Hangi

taraf daha

(e)

Hangi

ordu daha gl?

disiplinli?

orduda ceza-dl

dzenli,
yedi

Benim

soruya verilecek

takip

daha

cevaplar

deerlendire-

kehanetini yapabilirim.

nerilerimi

ulaacaktr.Onu

kavram

d a h a adil?

rek zafer ya da y e n i l g i n i n

uygulamayan

Faktrlerinin

Hangi tarafn subay ve askerleri daha eitimli?

(g) H a n g i
13. Bu

sahip?

kullanabiliyor?

(d)
(f)

14.

Faktrne"

edin.

komutanlar

uygulayacak
nerilerimi

takip

komutan

dinlemeyen

etmeyin.

Kaderleri

zafere
ya

da

yenilgi-

dir.
15. nerilerimden
masn
sat

karnza

da

kacak,

kesinlikle

16.Koullar
gre

planlarnzda

fayda

olacan

faydalanrken,
size

yardm

kurallara
olabilecek

uysun

uy-

h i b i r fr-

karmayn.
ne

kadar lehinize ae

zaman,

sakn

zaman

unutmayn.

42

olsa yeni

durumlara

deiiklikler

yapmakta

"AIRTMA"
SUN TZU

ve

"ALDATMACALAR"

d e r ki,

17. T m

savalar aldatmacalara ve

artmaya

daya-

nr.
1 8 . S a v a 3 i 3 i n
sz g s t e r m e l i ;
sizmi gibi
unuz

gl

o l d u ^ u n u z d a ,'

^ " ' 3

kuvvetlerinizi

durmal;

izlenimi

burnunun

en

harekete geirirken,

d m a n a yaklatnzda,

vermeli;

dibinde

uzakta

olduunuza

19. Dman

yanltacak

yemler

20. Dmann

her

man saldrsna hazrlayn.

meye

aln.

grmesini

sinirli

Kendinizi

ise

Dzeninizi,

ise

kendinizi

ise,

d-

uzakta durun.

daha

ok

sinirlendir-

zayf g s t e r i p d m a n n

sizi

kk

salayn.

2 2 . D i n l e n m e k istediinde rahatsz edin.

ik d u r u m d a y s a
2 3 . Hazr
lerde

dmann

kandrn, vurun.

gvenli

yapda

ise

kullann.

Sizden gl

hareket-

inandrmalsnz.

dman

cenah

g 3 -

uzakta oldu-

olduunuzda
dman

k o n t r o l n z yitirmi gibi yapp,

2 1 . Dman

kendinizi

blmeye,
olmad

Gleri birle-

a y r m a y a aln.
anda

saldrn,

hi

ummad

yer-

karsna kn.
24. Zafere

ta'rafndan

ynelik

nceden

taktik

uygulamalarnzn

anlalamamas

dman

iin g e r e k l i gizlilik t e d -

birlerini aln.
25. Zaferi
saplamay
cesi

mutlaka

vaa
bu

yapmay

nce

her i h t i m a l e
da

k o m u t a n sava n c e s i en ok he-

Sava

yeterince

girmeden

arada

kazanan

yapandr.

plan

yitiren

mutlaka
kar,

unutmayn.

komutan

yapmamtr.
zafer

yenilgi

Plan

ise

Bu

hesab

sava

n-

nedenle

sa-

yapn.

hesabn ve stratejisini

yapmaya

verdiiniz

zafer ya da yenilginin belirleyici faktr olacaktr.

\5

Ancak,
nem

B l m II
SAVAIN

kadar

SUN TZU

d e r ki,

1. S a v a

alannda

ar zrhl

sava,
nna

bu

cephe
lara,

bin

arabasnn

savalarn

gerisindeki

konuklarn

bulunan

sava

tanmalarn

MALYET

harcamalar,
gibi

sava

aa

tedeki

bir o

bin

zrhl

sava

ala-

cephede

ve

alannda

bulunacak

ufak t e f e k g e r e k s i n i m l e r i ,

sava arabalarna d e n e c e k tm
grrsnz.

yz

malzeme,

rip t o p l a y a c a k o l u r s a n z g n d e e n
rekeceini

hafif zrhl,

sra

kilometrelerce

salayacak

arlanmas

adet

yan

Yz

bin

maliyeti

az bin

zrh-

alt a l t a g e t i -

kle

gm

s a v a l k bir o r d u

ge-

bundan

donatlamaz
2. Sava

baladnda,

valarnzn

silahlar

maya

zellikle

balar.

nzn

krlemeye,

hzla a z a l m a y a
3.

devletin

Hele

bir

zaferle

zafer

de,

bir a n a

gecikecek
savama

hedefi

baladn
lkenizin

olursa,

sa-

evkleri

kuattnzda,

krlgc-

grrsnz.
sefer

salayabilecei

imkanlar

kstl

olanaklar ekilen

ise,

skntya

demeyecektir.
4. Silahlarnz yetersiz
tkenip,

kalp,

dier

komutanlarn

sizin

maya

almak

harekete

durumda,

ne

iin

k a d a r akll

bir d u r u m u n y a r a t a c a
5.
laml

evkiniz

hazineniz eridiinde daha

Bu

nedenle,

olmasna

ramen,

yana gelebileceini

yaptnz

arlklardan

getiklerini

olursa

sonular

olsun

bulunan
yararlan-

bir

kimse

Bu

byle

engelleyemez.
acelecilik

akl

zaman

kimse syleyemez.

46

gcnz

greceksiniz.

hi

savata
ile

krlp,

nce yannzda

aptallkla

an-

yitirmenin

de

yan

6. Uzatmal

savatan

kazanla

km

bir l k e

grl-

memitir.
7. Sava

kazanla

kapatmann

s a v a n v e r e c e i z a r a r l a r e n iyi
8.
gre
umut

Deneyimli,

planlamasn

akll

yapar.

bilen

yolunu

kii

kiidir.

komutan
Savaa

bulacak

mevcut

olanaklarna

girince takviye gelmesine

balamaz.
9. Sava ara ve

nimlerini

lkenden

bulmann yollarna

malzemelerini,

getir.

Dman

bak.

d i e r lojistik g e r e k s i -

arazisinde

O zaman

atlarna

sava esnasnda

yem

kal-

mazsn.
10. Devlet
uzak d m a n
tek ihtiyacn

maliyesinin

arazisinde
gerektirir.

kalan o r d u n u n

zayfl,

savamas,

ordunun
daha

vatanndan

ok

lojistik d e s -

Uzaktan yardmla y a a m a k zorunda

halk fakirleir.

1 1 . t e y a n d a n o r d u n u n y a k n d a olmas fiyatlar ykseltir.

Yksek fiyatlar da
12.Yaam

halkn

seviyesi

yaam seviyesini

dtnde,

drr.

halk ar y k altnda

kalr.
13. Dk

yaam

diinde

trnanda

halkn

ek vergi

olarak alnrken,

va arabalarnn
mzrak,
balar

seviyesi,

ekecek

gelirlerinin

devletin

onarm,

kalkanlarn

g tkenmesi

kalmaz,

masraflar

eksilen atlarn,

ikmali,

kzlerin

malzeme
almna

yznden

byk
ise

zrhlarn,

arabalar

yaplan

ksm

krlan saok,

yay,

bu

ara-

ile

harcamalarla

ar-

tar.
14.

Bu

nedenle,

mana ykmaya
zeme

kendi

dmandan

alr.

akll

lkesinden
el

bir

komutan

Dmandan
kacak

konacak

bir

alnacak

yirmi

uval

giderlerini

d-

bir a r a b a

mal-

araba
hayvan

malzemeye;
yemi

kendi

l k e s i n d e n g e t i r i l e c e k yirmi uvala eittir.

15. Dman
mamz gerekir.
paylatrlmas
16. Bu
sava

arabas

yok

etmek

istiyorsak askerimizi

Bu da alnacak ganimetlerin

kztr-

asker arasnda

ile y a p l a b i l i r .
amala,
ele

sava esnasnda

geirildiinde

47

sava

on ya da daha ok
arabalarn

ilk

ara-

bay

ele

geirene

verin.

Arabalardaki

kendinizinkiyle deitirin,
arabalarnzn

safna

dman

bayraklarn

ele g e e n s a v a a r a b a l a r n

katp

savaa

devam

edin.

Ele

kendi
geen

e s i r l e r e ise iyi d a v r a n n .
1 7 . Ele g e e n
gcnz

artrmakta

18. Savata

dman

g a n i m e t l e r i n i ve esirleri

kullann.

amacnz

uzun

1 9 . u o k iyi b i l i n m e l i ki,
derini,

lkesinin

elinde tutan

kendi

bar

ya

da

kiidir.

48

sefer deil,
ordu

zafer olsun.

komutan

tehlike

iinde

halknn

ka-

yaamasn

B l m III
SAVATA

Sun

Tzu

d e r ki,

1 . Sava Sanat'nn
sini t m y l e ,
ykmann

zarara

kimseye

en

2.

Bu

faydas

mann

nedenle,
stn

direncini
3. (a)

zp,

olmaz.

Ayn

nimetleri

savalarn

baar

lke-

ekilde,

Yakp

bir o r d u y u

snrszdr.

tmnde

d e m e k deildir.

savamadan

dman

ele g e i r m e fikridir.

savaarak

stn

zap-

baar

d-

krmaktr.

Komutanln en

stn

meziyeti d m a n

plann

meziyet d m a n glerinin

birle-

krmaktr.

3.
mesini

(b)

En

iyi

ikinci

engellemektir.
3. (c)

nnda

pratik kavram,

uratmadan

da t m y l e ele g e i r m e n i n
tetmek en

STRATEJ

ncs

taarruzda
En

kt

ise d m a n

o r d u s u n a sava

meyda-

bulunmaktr.

m e z i y e t ise s u r l a r l a k o r u n a n

bir k e n t i n

kua-

tlmasdr.
4. Savata ana kurallardan
surlarla

korunan

Kuatmada
bile

kullanlacak

5. fkesini
dman

taktik,
likle

biri,

m m k n olabildiince

kuatlmasndan

sava

gerelerinin

kanmaktr.
hazrlanmas

aylar s r e c e k t i r .

sunu
bou

kentlerin

kontrol

stne

ordusunun

bilmeyen

srs

az te

birinin

bouna yok olmasndan

baka

kuatma

en

etmesini

karnca

esnasnda

baa

gelen

gibi

komutan

daha savan

Bu

banda

sonu getirmez.
en

ordu-

yollayandr.

zel-

byk felaket

bu-

dur.
6 . Akll
man

kentlerini

lider

dman

kuatmadan

ordusunu
ele

savamadan,

geirmesini

bilir.

d-

Dman

kralln

sava

sava oyunlar

meydannda

7. Ordusunu
dndan
adam

sava

imparatorluk

bile

Stratejik

Sava
on

kesin

nemli
misli

b y k ise s a l d r ;

gz

bir

zafere
kural:

byk

9. Gleriniz eitse
dmandan

alanda

dmandan

akllca

itir.

ise

ulaabilir.

bir

te

buna

Elindeki

dman

ordunun

gc

kuat;

olduu

d u r m a n d a f a y d a var;

zayfsak

mmknse

geri

genelde

gerei

devlet gl;

1 2 . Bir k o m u t a n

ekilmek

k k bir k u v v e t l e

de,

asla

1 1 . Komutanlar devletin
ise,

krdrma-

Bylece

be

hala a t m a y a girebilirsin;

uzakta

10. Her ne k a d a r ,

salam

bouna

dikebilir.

misli

iki m i s l i b y k ise o r d u n u i k i y e b l .

zayfsa

daha yakn

ok

denir.

8. Savata

yapmak

srecek savalardan

meydanlarnda

tahtna

yitirmeden

dmandan

uzun

ile b i t i r i r .

byk

gcn

ancak

her

yaplacak

en

inat

bir d i r e n i

kuvvetlerin

zafere

unutulmamaldr.
kalesidir.

Kalenin her n o k t a s

kale r k s e devlet zayftr.

yapaca

hata

ile o r d u s u n u n

ba-

na f e l a k e t getirebilir.
13. (a)
inde

Orduya

ordunun

mamas.

bu

ilerleme veya geri

emri

farknda

ol-

Buna orduyu topallatrma da denir.

14.

(b)

Ordudaki

koullar

kralln y n e t i r gibi y n e t m e y e
ninde

ekilme emri verdi-

uygulayamayacann

dnmeksizin

kalkmas.

Bu,

orduyu

askerin zih-

huzursuzluk yaratr.
15.

(c)

Zor

nne almakszn,

koullara

uyum

subay seimi.

askeri

Bu,

prensibini

gz

askerin gvenini sar-

sar.
16. O r d u n u n
rumdan
tacaklar

dier

huzuru

prenslerin

Kesindir.

Bu

kaar,

gvenini

yararlanmaya

da

orduya

yitirirse

alp,

anari

bu

sorun

getirecek,

duyara-

zaferi

olanakszlatracaktr.
1 7 . Z a f e r iin
yiz:

be ana

koulun

bulunduunu

bilmeli-

(a) S a v a ,
valmayacam

bilen

(b) Sava,
iyi

kullanan
(c)

ayn

(d) Sava,
bilen

19.
Kendinizi

bilip,

kazanr.

ordusunun
dmann

her

seviyedeki

en

hazr

personeline

olmadgi zaman

askeri kapasiteye sahip olup,

bile

dman
girseniz

dman

karn yenilgiyle

dman

yenilgi

sa-

kazanr.

Sonuta,
savaa

de

s a v a l p ne z a m a n

e l i n d e k i zayf g c d e k u v v e t l i g c d e

mdahale edilmeyen

yzlerce
zafere

zaman

bek-

kazanr.

(e) S a v a ,
tarafndan

ne

kazanr.

Sava,

ruhu veren

lemesini

ancak

biliyorsanz,

komutan

ve

kendinizi

sonutan

bilmiyorsanz,

de tanabilirsiniz.
sizin

kanlmazdr.

51

iin

sivil y n e t i m

kazanr.
iyi

biliyorsanz,

emin

olabilirsiniz.

kazanacanz
Ne

gireceiniz

kendinizi

her
ne

her s a v a t a

B l m IV
TAKTK

SUN TZU
1 . Eski
dan

d e r ki,

savalar,

uzakta tutarlar;

frsat

kendilerini

yenilgi

olaslnuygun

kollarlar.
2. Yenilgiden

Ancak,

dman

3 . yi

kendimizi

korumak

y e n m e frsatn

bir s a v a

cak d m a n

olmasa da sava

koruyabilir,

an-

k o m u t a n g c yeterli

becerebilir.

savunma

taktiklerine

5. Yenilmezlik

elimizdedir.

garantileyemez.
stn yetenekli

kazanmay

y e n m e k ise s a l d r y

bizim

bize d m a n verir.

kendisini yenilgiden

yenmeyi

4. Sonu olarak,

baldr,

dman

gerektirir.

6. S a v u n m a d a
dr

nce

s o n r a d a d m a n y e n m e k iin

kalmak,

g yetersizliini gsterir,

sal-

ise a r g g s t e r g e s i d i r .
7. Savunmas

saklanabilirken,
rndan
ruma

ataa
,

kalkar.

nl
ile

komutan
nls

Sonuta,

bir

topraktaki

her d e l i e

cennetin

st

elimizde

kendimizi

katmanlako-

d i e r e l i m i z d e ise m u t l a k z a f e r y e r alr.

8. Zaferi
sava

ile

atakl

ancak

ustalnn
9.

Savap,

"Aferin!" d e m e s i
10.Yerden
deildir.

Ay,

de sava
bir t y

alanmza

girdiinde

grmek

deildir.

lkeler

gnei

gk grltsn

gr

zirvesi

ele

geirildiinde,

tm

lkenin

ustalnn zirvesi deildir.

kaldrmak

grmek

duymak da

kulak

52

byk

keskin

bir g c n

gr

simgesi

olmad

hassasln

gibi,

gstermez.

1 1 . Eskilerin
vann

sadece

akll

savata

sava

lkla k a z a n m a k t a g s t e r d i i
12. Kazand
13. Zaferlerini
m a m a k zaferi
man

deil,

aklllk u n -

sava

kolay-

kendisine

ne

nl

bir a k l ,

ne

getirir.
hata

yapmayarak

kesinletirir.

nk,

kazanr.

zaten

Hata

yenilmi

yap-

bir d -

ele g e i r i l m i t i r .
14.

olaca
unda

Usta

sava,

pozisyonu
bu frsat

iin

yenilginin

dman

olanaksz

y e n m e frsat

dodu-

karmaz.
zafer

ancak zaferi
komutan

kendisi

hazrlar,

15. Savata
maya
kum

ile

beceriklilikle elde etmitir.

zaferler

de cesaret madalyas

dedii sava

kazanmas

stratejisine

kazandktan

sahip

sonra

komutan

girer.

ise n c e a t m a y a g i r e r ,

at-

Yenilgiye

mah-

zafere sonra yne-

lir.
16. G e r e k lider A h l a k F a k t r n
rne smsk yapr;
1 7. Askeri
(a)

b y l e c e baary

(c)

Kontrol,

Hesaplama,
Dengelenmesi,

Zafer,

nemli

kstaslardr.

18. l m e

varln

Hesaplama,

lenmesi,
mesi'ne

Miktar

Hesaplamaya;

Topraa;

Miktar

Kontrol'ne;
Zafer,

Kontrol,

Olanaklarn

Olanaklarn

l-

Denge-

Dengelen-

borludur.

19. Muzaffer
lama ordunun

bir

arl,

ordunun

2 0 . Saldrya
akan

karsna

demir gllenin

n a c a k bir b u d a y t a n e s i
yona

Fakt-

metotta,

(d) O l a n a k l a r n

meye;

Disiplin

lme,

(b) M i k t a r

(e)

iler,

k o n t r o l a l t n a alr.

geen

nehir sularna

kacak

bir

karsnda kefeye

topko-

kadardr.
bir o r d u n u n
benzer.

53

gc

derin

bir

kan-

Blm V
ENERJ

SUN TZU

d e r ki,

1 . B y k b i r g c n k o n t r o l ile b i r k a k i i n i n k o n t r o l
ayn

p r e n s i p l e r e baldr.

Sadece rakamlarn blnmesi ge-

rekir.
2. K u m a n d a n z

altnda

k k bir birlik a r a s n d a
retleme

bulunacak

bir

ordu

Sadece

ile
ia-

kullanm deiir.

3. Ordunuzun

dman

nabilmesinin

gvencesi

manevralara

baldr.

4.

Ordunuzun

karsndaki

saldrsna

dolayl

dman

deirmen

ve gl yanlarn

veya

kullanlr;

sarslmadan
dorudan

zerindeki

tana

ancak zaferin

daya-

yaplacak

etkisinin

benzemesi,

kefetme bilimindeki

5 . Her t r l s a v a t a d o r u d a n
mekte

byk

b y k bir f a r k y o k t u r .

yumurta

dmann

zayf

baarnza baldr.

metod,

gvencesi

atmaya

dolayl

gir-

metotlar-

dadr.
6.

Beceriyle

yeryz

gibi

durmaz;

gne ya

uygulanan

tkenmez;
da

dolayl

nehir ya

ay gibi

taktikler

da

yeniden

hava

rmaklarn
domak

ya

ak
iin

da
gibi

batar;

drt m e v s i m gibi geri g e l m e k zere gider.

7. S a d e c e yedi
tann

karmndan
8. S a d e c e

ve

siyah)

be

olmasna

nota b u l u n m a s n a karn

bu yedi

no-

pek ok m e l o d i yaratlr.
ana
karn

renk (
bu

sz r e n k r e t i l e b i l i r .

54

mavi,

be

sar,

rengin

krmz,

karm

beyaz

ile s n r -

9. S a d e c e drt tad (ac, eki, tatl, tuzlu) b u l u n m a s n a

karn
taya

bu

drt tadn

karmlar

ile s o n s u z s a y d a

lezzet or-

kar.
10. Savata,

fazla saldr

dorudan

m e t o d u yoktur.

ve dolayl
A n c a k bu

olmak zere

iki

metodun

ikiden

karm-

lar e i t l i m a n e v r a y n t e m l e r i n i o l u t u r u r .
1 1 . Dorudan
birbirine balanr.

metod

da

dolayl

metod

da s o n u n d a

Bu sonsuz dairede ilerlemek gibidir. Asla

bitmez.
12. Ordularn
sna kan talar

saldrs

sel

1 3 . V e r i l e c e k bir k a r a r n
layan

ahinin

basknna

benzer.

Kar-

avna saldrp

para-

bile s r k l e r .
kalitesi

szlndeki

ahenge,

zamanlamaya

ben-

usta sava saldrda k o r k u n ,

karar

zer.
14. Bu nedenle,
vermede

abuk

olandr.

15. Enerji g e r i l m i yay,

16. Savan
varm

gibi

gzkse

iinde o r d u n u n
zamanda

kargaa

ba

yenilginin

17. allm
cesaretin;

18. Dzenlilii
rtmek,
kesi

ilerisi

altna

de

bu

nr;

dmana

dzensizlik
enerji

dman
baz

Btn

disiplinin;

glln

karklk

a n c a k bu ayn

allm

altna . s a k l a m a k

rkeklik gsterisi

biriktirmektir.

nemsiz

ile

G c zayflk m a s -

manevrasdr.

harekete zorlama

yanltc

korku,

hazrlaycsdr.

pelerinin

Cesareti

a l m a k s a sava taktik

komutan,

dzensizlik

ilacdr.
dzensizlik,

19. Bylece dman

hip

iinde

yanltcdr.

meselesidir.

iin

grlts

ile s o n u g r l m e y e b i l i r ,

allm zayflk,

k s a c a bir b l m e

kararsa o k u n atlmasdr.

ve

manevralar

yemler

verip

ustalna saustalkla

kulla-

dman

yeme

saldrtr.
2 0 . Yemleri srekli
hareket e t m e y e zorlar;
tar,

dman
bazda,

ordusuyla

srekli

pusuya ya-

bekler.

2 1 . Akll s a v a ,
reysel

olarak gstererek dman

s o n r a d a asl

birleik e n e r j i n i n e t k i s i n e inanr;

savalarndan

55

ar

beklentide

bi-

bulunmaz.

Becerisini doru adamlar seip,

enerjiyi retip,

2 2 . Savalar,
nn
ise

birleik enerjiyi

zerine tepelerden

Unutmamal

ki

tepelerden

masn

kullandnda,

dma-

aa yuvarlanan talar gibi

akarlar.

bir t a d z l k t e h a r e k e t e d e m e z ;
de

akamaz.

salamaldr.Ustalk
2 3 . Usta savalarn

Sava,

talarnn

rettikleri

enerji

dizgin

akan

yuvarlak ol-

binlerce

enerji hakkndaki szlerimin sonudur.

56

metre-

yuvarlak tala-

momentidir.
Bu,

drt keli

budur.

lik d a l a r d a n y u v a r l a n a r a k d o l u
rn

yan yana getirerek birleik

kullanmakta gsterir.

Blm

VI

GCN KULLANIMI
SUN TZU

d e r ki,

1. Sava

alanna

sonradan

gelip

kalr,

savan

banda

2 . Akll
dmann

kendi

kararn

ekilde

darbelerle
4.
bolsa

dmann

Dman

kr,

kararn

din

girense

daha

dmana

kabul

msaade

yaklamasna

dinlenmeye

layarak d i n l e n m e s i n e
5.

bekleyen

savaa

Dman

izin

kamp

eder

ya

kendi
da

iste-

vuraca

olanak tanmaz.

ekildiinde

kurmusa

msaade

ettirir;

vermez.

sunarak dmann ya

yaklamasna

ala drr,

'

dmann

zorlamasna

3. D m a n a avantaj
dii

gelip

gelir g e l m e z

tkenir.

sava

kendi

ilk
,

yorar,

yiyecei

h a r e k e t e t m e y e zor-

etmez.

savunmaya zorlayacak noktalarda gz-

beklenmedii yerlerde bulunur.

6. Ordu,

feleri

dmann

bulunmad

arazide geni mesa-

r a h a t a alabilir.
7.

Saldrlarnzdan

dmanca
manzn

gvenliinden

sz o l d u u

baardan

savunulmayan
de

8. Saldrda
dmana

tan

ise

neye

rini

savunandr.

dmann

saldrmasnn

imkan-

olabilirsiniz.

baarl

komutan

savunmada
bilmeyen

9. K u r n a z l k ve gizlilik d e n i l e n
yende

grnmez

renip,

olmay;

dmann

yolu,
Savun-

saldrr;

saldrdn

olmann

saldrmaktr.

noktalar tutarak emin

meyen

emin

noktalara

senin

neyi

savunduunu

baarl

dmana

kar

kutsal sanat!

sayende

bile-

komumevzile-

Senin sa-

duyulmaz

kaderini elimizde tutuyoruz.

57

olan

olmay

10. Dmann
ken

direnile

zayf

dman takibinden

rahatlkla

1 1 . Dman
yksek

bir t e p e d e

zusundaysak

mevzide

olsa

bizim

isterse

a t m a y a g i r m e k ar-

istediimiz

yere

ekip,

bizim

zorlamalyz.

arzulamadmzda

bile,

ilerler-

abuksanz

bir h e n d e i n a r d n d a ,

bulunsun,

savamaya

12. Sava

h e d e f alrsanz

dmandan

kurtulursunuz.

ister derin

dman

koullarmzda
ortada

noktalarn

karlamazsnz;

braktmz

ise,

izlerle

kampmzn

oynayarak

izleri

dman

artabiliriz.
13.
mandan
biliriz.

Dmann

gizleyerek glerimizi

Bu arada dman
14. Dman

arada

tutarsak

tek g

halinde

renip,

paralara

kendimizi

datmadan

blmeyi

dmann

bir a r a d a t u t a -

baarmak ok nemlidir.

blerken

ayr,

d-

ayr

kendi glerimizi
birimlerinin

bir

karsna

kabiliriz.

15. Bylece
tn

pozisyonunu

zayflattmz

bir g l e s a l d r a b i l i r s e k ,

dman

kuvvetlerine

s-

dmanlarmz zora d r e b i -

liriz.
16.
ustaca

Dmana

saldrmay

saklamalyz.

zaman

arzuladmz

noktay

dman

ok

ayn

anda gz nne almak z o r u n d a

rini

bir

toplu

noktada

birletirmesine

pek

kalacak;

engel

ok

olasl

bu da gle-

olacaktr.

Karmza

bir d m a n g c y e r i n e b l n m b i r i m l e r k a c a k t r .
1 7 . B y l e bir d u r u m d a d m a n ,

dirmeye
meye

kalktnda
kalktnda

salamaya

ard

cephesini,

san

abaladnda

n cephesini glensolunu

zayflatacak;
ise

her

her c e n a h

kuvvetlendiryne

birden

destek

g c n yi-

tirecektir.
18. Olas
man

birimlerini

lama da

atmalara

her an

zayflatacak,

bize saysal

hazr o l m a

dman

konsantre

d-

bilirsek,

kendimizi

sa-

edebiliriz.

2 0 . A m a , yer, v e z a m a n
cenaha,

kaygs

tr abalara zor-

stnlk salayacaktr.

19. Savalacak yer ve z a m a n

vaa

bu

b i l i n e m i y o r s a sol

ardlar nclere yardm

58

cenah

edemeyecektir.

Hele

sa
bir

de

ordunun

noktalar

arasnda

byk mesafe varsa

bu

p r o b l e m d a h a d a l d r c d u r u m alr.
21 . Byle
bizden

stn

bir d u r u m d a d m a n

22. Dman sayca bizden

zimle

kuvvetleri say olarak

bile o l s a s o n u n d a z a f e r b i z i m o l a c a k t r .

savamaktan

kefetmeye,

stnken

caydrabiliriz.

Bu

bile d m a n

da

zafere ynelik stratejilerini

bi-

onun

planlarn

nceden

anlamaya

baldr.
23.

Dman

anlayn.

kztrp

Saldrya

zorlayp,

k u v v e t l i v e zayf n o k t a l a r n
24. Dman
kayese

ederek

ordusu

hangi

gcn,

hareket

kendisini

ortaya

g s t e r m e y e zorlayn.
ile

kendi

noktalarda

t a l a r d a s i z d e n zayf o l d u u n u
25. Taktik
nz b u

manevralar

manevralar

ustalktr.
korunmu

ve

bylece

dikkatle

gl,

hangi

munok-

kefedin.
en

byk

saklamakta

gstereceiniz

sakladnzda

dmann

baar-

dmann

taktisyen

ca-

beyinlerinden

olacaksnz.

26. Unutmayn,
yan dmann

zafer

sizin

ne

yaptnz

anlayama-

hatal t a k t i k l e r i s a y e s i n d e g e l e c e k t i r .

27. Zafer esnasnda

rebilir,

ordunuzu

sizden

esnasndaki

dmandan

Manevralarnz

suslarndan

kabiliyetini
kartmaya,

ancak

kimsenin

uyguladm taktikleri
gremedii

zafer

herkes g-

yolunu

aan

stratejilerimdir.
2 8 . Size
lamayn.

zafer

Ancak,

kazandran

metotlarnz

bir t a k t i i
koullara

bir d a h a t e k r a r -

gre

gerekli

dei-

iklikleri yaparak srdrebilirsiniz.

29. Askeri

taktikler

suyun

akna

benzer.

Bildiiniz

gibi su doal olarak y k s e k l e r d e n aalara akar.

30. Bylece
uzakta durup,
31 . Su

nasl t o p r a n

zafere dmann
32. Suyun
koullar

savata

uygulanacak

etkili

yol

glden

zayfa saldrmaktr.
eimine gre akarsa,

durumuna gre

nasl s a b i t bir e k l i y o k s a ,

yoktur.

59

asker de

akar.
savata da sabit

33. Taktiklerini
ren

komutan

zafere

dmana

34. Be e l e m e n t
zaman

kendi

mevsimin
gnlerin

gre

(su,

ate,

aa,

b a l a r n a eit d e r e c e d e

etkilerinin

deitirebilmeyi

bece-

ulaacaktr.

yan

uzamas-ksalmas

sra,
da

60

ayn
bu

metal,

toprak)

belirleyici olmaz.
med-cezir

her
Drt

etkileimi,

be e l e m e n t i etkiler.

Blm

VII

SAVATA MANEVRA
SUN

TZU

der

ki,

1 . Savata komutan emrini

2 . yi

bir k o m u t a n ,

santre ettiinde,

askerde

tada birletirmen,
3. Bundan
en

zor

lua,

itir.

h k m d a r d a n alr.

ordusunu

toplayp,

bulunan

deiik

glerini

nitelikleri

kon-

bir p o -

dengelemelidir.
s o n r a taktik m a n e v r a gelir.

nsanlarn

talihsizlii

iindeki

kazanma

Taktik manevra

ktlk tohumlarn

hrsna

dntrmek

doru-

dnyann

en zor iidir.
4. Savan
MACA,
man

taktik

sizi

en

nemli

manevra

karsnda

beklerken,

kip e d e r e k d m a n n
anda

vurarak

bir s i l a h l a

disiplinli

kalabalk

6. Avantajl
hale

uzun
taktik

olan ALDAT-

orantldr.

dolambal
dman

D-

yollar

ta-

beklemedii

manevralardan

baka

olursunuz.

casna

sevk

konuma

kalmasna

rip,

tam

de

neden

7. Avantaj

ele

tehizatla,

srecek

mutanlarnzla,

uzun,
nc

baka

ordu

ile

yapmak

geebilmek

iin

beklerseniz

ounlukla

te yandan

etmek

ayr

bir

avantajl;

bir s r y l e y a p m a k t e h l i k e l i d i r .

gelmesini

kalm

izlemekten

ulamak

biri

doru

yaplamaz.

disiplinsiz,

lerce

ile

arkasna geip,

amaca

5. Manevray

tehizatl

sanatlarndan

yetenei

birliin

ayn

ordunuzun

amala

malzeme

bir

ve

ok

birlii

tam
ge
uar-

ekipmanndan

olur.
geirmek
gece

uruna,

gndz

yorucu

yrylere

birliklerinizin

bir a v a n t a j

ordunuza

durmakszn
dman

zorlarsanz,
eline

kazanamazsnz.

61

emir vekilometreko-

gemesini

8. O r d u n u z u n g l
likler

geride

kalacak;

birimleri

bylece

hzla i l e r l e r k e n ,

birlikleriniz

ar bir-

dmana

ulat-

n d a y o r g u n v e a n c a k o n d a bir g c n d e o l a c a k t r .
9.

Dman

olursanz,

hem

a n c a k yar

gle

10. Ayn
nuzun

artmak

nc

sava

elli

mil

yol

yapacak

liderini yitirecek h e m

de

meydanna varacaksnz.

amala

otuz

kilometre yol

yaparsanz

ordu-

t e ikisi v a r a c a k t r .
1 1 . Malzeme,

bir o r d u n u n

silah,

m h i m m a t ve e k i p m a n n y i t i r m i

k e n d i s i n i n y i t i k bir o r d u o l d u u n u s y l e y e b i l i r i z .

12. Sahip
lerle

amacyla

birliklerinizin

olduu

olanaklar

bilmediimiz

dost

g-

ibirlii y a p a m a y z .
13.

nceden

ormanlarn,

uurumlarn,

tuzaklarn

bataklklarn,

bilmediimiz

dalarn,

topraklardan

bir

or-

d u y u g e i r m e k a k l ii d e i l d i r .
14.

Yresel

olanaklarn

15. Savata
mandan

klavuzlar

avantaja

gizle.

doann

duygularn,

hareketlerini,

amacn

d-

kararn

sana

Kazanrsn.

16. Birliklerini
evre

kullanmadan

eviremeyiz.

birletirme ya

da

blme

koullar verdirtecektir.
1 7 . R z g a r g i b i hzl,
1 8 . Saldr

o r m a n gibi y o u n ol.

ve y a m a d a ate,

dmana

direnite yal-

n d a ol.
19. Planlarnz g e c e n i n

karanl

gibi

grlmez olsun,

s a l d r n z ise g k g r l t s g i b i i n s i n .
20. Yamalamada
ltrn.

Yeni

dalanaca

yerleri

ganimeti

askerleriniz

fethettiinizde

de

arasnda

b-

askerlerinizin

fay-

imkanlar yaratn.

2 1 . Harekete g e m e d e n

dn,

tasarla.

2 2 . A l d a t m a c a s a n a t n e n iyi b i l e n z a f e r e u l a a c a k t r .
Bu

da

manevra sanatdr.
23.

"Ordu

Ynetim

Kitab"

s y l e n e n s z f a z l a ileri g i t m e z .
gereklidir.

Cisimler

de

kolay,

flamalar da bu yzden gerekir.

62

der

ki;

Sava

alannda

Davul ve g o n k l a r bu y z d e n
kolay g r l e m e z .

Bayrak ve

24. Bayrak,
laklarn,
askeri

bir b t n
25. Bu

karsnda
ise

flama,

gzlerini

bir

boru ve gonklar askerlerimizin

nokta

zerinde

ku-

younlatrabilmenin,

haline g e t i r m e n i n aralardr.

ekilde

tek

ilerlemek en

olanakszlar

gvde

haline

gelmi

byk cesareti

Byk

kitleleri

bir

bile aar,

ynetme

ordunun
gerilemek

sanat

ite

bu-

dur.
26. Gece
dz

savanda,

savalarnda

zun g z n ,

ruhunu,

Ordunun

sallanmaya

o k u m a sanat
30.

bu

bilmek,

dman

olduu,

geri

Buna

ruh

saldrtr.

kullanma

alkla

mcadele

orduya

dzensizlii,

sanatdr.

iken

urap dururken

32. Bayrak ve flamalar

hedefe
rahat,

ederken

yakn
rahat

olmak,
bekleye-

karn t o k olabil-

denir.
dzenli,

saldrmaktan

sakin,

kanmak

gvenli

koullar

gz-

deerlen-

sanatdr.
33. Tepede

gemi dmana

mevzilenmi
kar

34. Savamay
arzusu

kuvvetli

35.
orduya

Dmann

ya

da

tepe

ilerlemek askeri
bilen

dmana

dman

aa

saldrya

k u r a l l a r a aykrdr.

takip

etme.

Savama

saldrma.

gsterdii

yemi

kapma.

Evine

dnen

satama.

36. Dman
rak.

bayrak

askerini dmann

yorgun

dmandaki

uzakta

Buna g tasarruf sanat

dirme

nedenle,
deil,

skunetle

henz

zorluklarla

bir

leyin

kampa dnmektedir.

zaman

beklemek-inisiyatif

dman

ken

gn-

ordunu-

kullann.
keskindir;

zaman

girdii

ve

31. Dman

mek.

iaretlerini,

iaretlerini

denir.

Disiplin

kargaay

sabah

olduu

beklentisine

davul

flama

a k a m s a akl

bir k o m u t a n ,

keskin

dnme

ve

ve

k o m u t a n akln yitirebilir.

ruhu

balar;

2 9 . Akll
ruhunun

ate

bayrak

kulan e t k i l e m e k t e

27. Ordu
28.

ise

ordusunu

Bunalm dman
37. Buna

Sava

kuattnda

ok zorlama.

Sanat

denir.

63

bir a k n o k t a

b-

B l m VIII

TAKTK DETRME
SUN

TZU

d e r ki,

1. Savata,
sunu toplar,
2. Zor
sek

koullar

yollarn

Tehlikeli

komutan

emrini

birletii

pozisyonlar

altndaki

yerlerde

yollarda
olan

3. Girilmemesi
ordular,

gereken
leri

alr,

ordu-

yapma.

Yk-

ibirlii

yap.

oyalanma.

Ku-

yerlerde

mitsiz koullarda sava.

gereken

kuatlmas

mevziler,

kamp

mttefiklerinle

cra

a t m a altnda strateji deitir.

ken

hkmdardan

g l e r i n i bir a r a y a g e t i r i r .

yollar,

gereken

dinlenmemesi

saldrlmamas
kentler,

gereken

gere-

zorlanmamas
hkmdar

emir-

vardr.
4. Taktik

deiikliklerin

avantajlarn

tam

olarak anla-

y a n k o m u t a n b i r l i k l e r i n i nasl y n e t e c e i n i iyi bilir.

5. Bunlar
lunduu
pratik

avantaja
6. Sava

beye

sahip

o l s a bile,
7.

Sanat'nn

Akll

komutan

tam

ise,

olarak

ierisinde

bilse

bile

bu-

bilgisini

eviremez.

olmayan

Plan

sava

Deitirme

rencisi,

dersinde

Be

Avantaja

tecrsahip

iyi e k i l d e k u l l a n a m a y a c a k t r .

liderin

planlarnda

avantaj

ve

dezavantaj

bir p o t a d a e r i y e c e k t i r .

8. Bu
deitiinde,
9. te
den

koullarn

adamlarn en

beklentileri

kmas

anlayamayan

lkenin

sayede
ana

yandan,

olas

korumaya

avantaj

plana

beklentilerimiz

dnp amacmza

zorluklarn

bir a v a n t a j

ortasnda

yakalamaya;

hazr o l m a l y z .

64

zorunlu

olarak

ulaabiliriz.
bile

karmza

kendimizi felaketler-

10.
yaratarak,

Dman

komutanlarn,

srekli

d r t e r e k zorla,

balarna

megul et; cazip yemlerin

saylarn

eitli

dertler

peine bouna

azalt.

1 1 . S a v a Sanat bize d m a n n z e r i m i z e g e l m e m e sini

ummaktansa

dmann

bize

yonlarmzn

dman

karlamaya

saldrmamasn

dmann

hazrlkl

dilemektense

saldrsn

olmamz,

bizim

pozis-

imkanszlatrmasn

retir.
1 2 . Bir k o m u t a n n y a p a c a

be hata felaket g e t i r e b i -

lir.
(a) D i k k a t s i z c e s a r e t ,

yok olmaya gtrr.

(b) K o r k a k l k ,

d m a n a esir d m e y e g t r r .

(c) A c e l e c i l i k ,

hakaretlerle

(d) e r e f D k n l ,
(e) A d a m l a r n a

ar

kkrtlabilir.

utanmaya gtrr.

dknlk,

endie ve t e r e d d d e

gtrr.
13. Bu
yebilecei

be

hata

bir k o m u t a n n ,

sava

alannda

ile-

be sava gnahdr.

1 4.Bir ordu yenildiinde,

mutlaka bu be gnahtadr.

lideri

katledildiinde

Bunlar nemseyin.

65

neden

B l m IX

ORDUNUN LERLEMES
SUN TZU

d e r ki,

1 . imdi

meselemiz ordunun

znz dman

iaretlerinde olsun.

kamp kurmasnda.
Dalar

G-

a b u k g e i p va-

dilere yakn yerleri tercih edin.

2.
karnza

DA

SAVAI:Kamp

alarak

kurun.

yksek

Savamak

iin

noktalarda

gnei

tepelere trmanma-

yn.
3 . NEHR
ince

SAVA:Ordunuz

ksa z a m a n d a
4.

nehirden

lerlemekte

ortasnda

olan

karlamak

nehri g e t i i n d e olabildi-

uzaklasn.

dman

nehir

geiyorsa,

zere saldrmayn.

En

iyi

an

nehrin
dma-

nn y a r s n n g e t i i y a r s n n h a l a s u i i n d e o l d u u a n d r .
5.
olun,
olan

Saldr

sakn

gemek

dmana

saldrmayn.

6. Uzun

mesafeli

dmandan
kar

hususunda

nehri

yksek

kadar

sabrsz

olursanz

nehir k e n a r n d a d u r m a k t a

silahlarnz

gnee

araziye yerletirin.

bakar

Dmana

ekilde

nehir yu-

saldrmayn.
7. BATAKLIK

nz e n
ki

SAVAI:

ksa z a m a n d a
8. Bataklkta

yn

ne

zere

Bataklklar

geerken

amac-

bataklktan kmak olsun.

savamak

zorunda

elinizde su ve o t u n u z vardr.

kalrsanz,

Arkanz

unutma-

aalara verip

savan.
9. DZ

ALAN

nz t e p e l e r e v e r i p ,

SAVA ID z

alanda

sanz

ve

ard-

d m a n n n z e aln.

10. Bu sava bilgileri

Sar

mparator'un

mann y e n m e k t e kulland stratejinin temel

66

pek ok d-

bilgileridir.

11. Tm

ordular

dnlk alanlar

yksek

12. Askerlerinize
arazide

13.
sa

lece

hem

doal

Bir

Salkl

tepeye

ya

askerlerinizi

14. T e p e l e r e
iyisi

rklarn

sk

yamacna

ko-

geldiinizde

alarak yerlein.

hem

de

By-

pozisyonunuzun

faydalanm

yamurlar

olacaksnz.

indiinde

kprm

gemeyi

olabilir.

bu

dman

Bu

tr y e r l e r d e n

uzakta

uzakta

du-

ardnda

bu

ukurla-

byk ya-

abuk

kn,

kaln.

kalmaya

srklemeye;

dmann

derin

bataklklarn

olabildiince

kalmadka

buralara

de

sel y a m a l a r n n ,

allklarn,

blgelerden

dikkat eder-

dmana
tr

saldrya

alanlarn

olma-

gsterin.

17. Kampnzn
tl

kuru

hastalklardan

beklemektir.

bulunduu

sna zen

korumu

uurumlarn,

1 6 . Siz

nehir
karnza

kabarm,

vadilerin,

getiinizde

ay-

k a m p yerlerini

salgn

maksimum

byle yerlerden zorda

ken,

da

saanak

nehir

1 5 . Dik
sakl

zeminlere,

bir o r d u z a f e r e d a h a y a k n d r .

gnei

avantajlarndan

r u m d a en

alak

gsteriyor,

askerlerinizi

ardnza,

tasarladnz

rn,

zen

kuruyorsanz,

rumu olursunuz.
eimi

yerleri

karanlk yerlere tercih ederler.

gletler,

evresinde tepeler,

kam tarlalar,

ya

da

luklar varsa bu alanlar adamakll

Bu tr alanlar,

pusu

y k s e k otlarla

allklarla

kapl

r-

koru-

kontrol edin.

kurmak

isteyen

dman

baskn-

clarnn ve c a s u s l a r n n en o k t e r c i h ettikleri yerlerdir.

18. D m a n
ise

bulunduu

19. D m a n
sizin

yaknlamasna

sakin

zerine gelmenizi
20.

yorsa,

size

pozisyonun

Dmann

ramen

doal gcne

durmakla

hala

sakin

inanyor d e m e k t i r .

birlikte

sizi

kkrtyorsa,

istiyor d e m e k t i r .

kamp

yerine

ulam

kolay

gzk-

m u t l a k a s i z e bir y e m g s t e r i y o r d u r .
21. Ormandaki

dmann

ilerlediinin

perdelemeler

aalar

arasndaki

simgesidir.

dmann

sizi

anlamndadr.

67

bir

hareketlenme

Sk o t l a k l a r d a g z k e c e k

phelendirmeye

alt

22. Aniden
rkm

ykselen

h a y v a n l a r ani

23. Ufukta
balarnn

geni

Toz

bulutlar

dman
reket

ufak,

pusunun

dalm
ufak

ve

kk

olduunu
dmann

gsterileri

toz

ise

Toz

ynlere

da

dalmakta

ise

leri g e r i h a -

dmann

sesle

verilen

saldrya

komutlar,

geeceini;

kamp

yap-

younlaan

sert

ise d m a n n g e r i e k i l e c e i n i n

bu

alak

belirtir.

2 5 . Hafif sava arabalar

ederse,

sava ara-

bulutlar

piyadeler yaklamaktadr.

eitli

bulutlar

belirtisidir.

bulutlar

gsterir.

b i r l i k l e r i a t e iin o d u n t o p l a m a k t a d r .

24. Sakin
lklar

olduunu

bir a l a n a

eden

makta

bir

habercisidir.

g z k e c e k y k s e k toz

ilerlemekte

ama

kular

bir b a s k n n

dmann

ne

hazr-

komutlar,

saldr

iaretleridir.

gelir de yanlara

hareket

sava dzenine g e m e k t e o l d u u n u n

belirtisidir.
26.

Belirgin

nerileri tuzak

bir

27. Dman
kerler blk,

anlama

ile

birlikte

gelmeyen

bar

belirtisidir.
birlikleri

arasnda

kouturma

artar,

as-

blk t o p l a n r l a r s a kritik an gelmitir.

2 8 . Baz

birlikler ilerlerken

bazlar geri e k i l i y o r s a ,

bu

yemdir.
29. Askerler
3 0 . Su
musa,

ordu

31 .
grd

mzraklarna

yaslanyorsa,

getirmeye giden askerlerin

susuz

Dman
halde

grlt yapan

kazanabilecei
konduu

dmann

33. Kampta

i m e k ol-

kalmtr.

hareket etmiyorsa,

3 2 . Kularn

ackmlardr.

ilk ii s u

yerlerde

sinirleri

kargaa

tr.

Bayraklar,

rin

iine fitne d m t r .

avantajl

varsa

flamalar aa

bir

pozisyon

askerler tkenmitir.
dman

yoktur.

Gece

otoritesi

zayf-

bozuktur.
komutann

yukar

hareket ediyorsa aske-

S u b a y l a r kzgn

ise a s k e r y o r g u n -

dur.
34. Dman,
kesip
yorsa,
maya

yemeye

adrlarna
hazr

atlarn

balarsa,

budayla

yemek

dnmeyeceklerini,

olduklarn

anlamalyz.

68

beslemeye,

kazanlarn
lene

kzlerini

atee
kadar

koymusava-

35.
sesle

Kk

konuan

gruplar
asker

m u h a l e f e t i n varln
36. ok
ini,

halinde

fsldaan

gruplarnn

olumas

ya

da

alak

asker

arasnda

kaynaklarnn

tkendi-

gsterir.

fazla

dl

dmann

o k f a z l a c e z a ise a r s k n t

koullarnn varln

be-

lirtir.
,37.
rnce

Coku

korkuya

ile

38. Gelen
atekes

giriip,

dmann

gcn

e l i l e r bize

kompliman

g-

gsterir.

yapyorsa,

dman

istemektedir.

39. Dman

birlikleri

lir a m a a t m a y a
bu

savaa

kaplmak haber almann zaafn

durumda

kzgnlkla

ilerler,

g i r m e y e ya da geri

son

derecede

karmza diki-

dnmeye

uyank ve tedbirli

kalkmazsa

olmamz ge-

rekir.
4 0 . Birliklerimizin gc
ise

dman

genellikle

yapmamz gereken
kndan takip
41.
mana

ey,

asker

ise

asla z a f e r

komutanna

durumda

d m a n ya-

almaktr.

planlamay

ihmal eden,

d-

mahkumdur.
gven

komutanna

Komutanna
ker

h e m e n eit
Bu

glerimizi toplamak,

hor g r p ,

42. Komutanna
asker

hemen,

saldrmaz.

e d e r k e n takviye salamaya

Dman

esir d m e y e

diinde

dmanla

dorudan

duymayan

itaatkar

askere

ceza veril-

olmayacaktr.

taatsiz

kazanamaz.

inanan

gvenini

askere

ceza

yitireceinden

uygulanmazsa
yine

as-

baarsz ola-

caktr.
43. Bu
lamak

iin

dier yandan
giden en

nedenle

ayrm

komutanna

inanmasn

bir y a n d a n

adl

elik gibi disiplin altnda tutmalyz.

sa-

davranp,
Bu zafere

kesin yoldur.

44. Eitimde
ordu

askerin

gstermeden

disiplinlidir.

askere,

Aksi

emre

itaat alkanl v e r i l m i s e

halde disiplin yoktur.

Disiplin zaferin

anahtardr.
45-ayet
gsterip,
ynl

bir

komutan

hem

h e m de emirlerine kesin

olur.

69

adamlarna
itaat i s t i y o r s a ,

gvendiini
k a z a n iki

Blm X
ARAZ

SUN TZU

FAKTR

d e r ki,

1 . Alt e i t arazi vardr.

(a) D z g n
(b) Kark
(c) hmal
(d) Dar

arazi.
arazi.

e d i l e c e k arazi.

geitler.

(e) U u r u m l u

tepeler.

(f) D m a n d a n
2.

Her

Dzgn Arazi

iki

tarafn

uzak
da

pozisyonlar.
rahatlkla

3. Bu tr araziye d m a n d a n
yksek,

gneli

melerinizi

girebilecei

arazilere

denilir.
nce gelmeye;

blgelerini tutmaya

dikkatle

koruyun.

zen

zaman

arazinin

gsterin.
savaa

Malze-

avantajla

balarsnz.
4. Terk

edilmesi

g e i r i l m e s i zor olan
5.

Bu

yenebilirsiniz.
dman

tr

bir

Ama,

kolay

araziye

olmakla

araziden

hazrlksz

d m a n sizi

yenemezseniz

birlikte

yeniden

ele

Kark Arazi denir.

bu

dmana

hazrlanm,

araziye

saldrp,

bekliyorsa ve

dnnz

olanaksz

o l a c a k ; sizin iin f e l a k e t l e r b i r b i r i n i t a k i p e d e c e k t i r .
6. Arazinin
geiremeyecei
Arazi

konumu
trdense

bu

tr

da

arazilere

ilk a d m d a
hmal

ele

Edilecek

denir.
7 . B y l e bir a r a z i d e ,

bile

h e r iki t a r a f n

ilerlemektense

kkrtmak gerekir.
g e l d i i n d e saldr

dman

b i z e c a z i p bir y e m v e r s e

gerileyerek dman
Dman

avantaj

ordusunun

zerinize
bir k s m

bizde olacaktr.

70

gelmeye
zerimize

8. Dar g e i t l e r e

gelince,

vetlerinizi dikkatle yerletirip,

9.
nize
zn

Dman

engel

ordusu

olduunda,

inceleyin.

yi

sizin

tepeleri

1 1 . Dman sizden

ve

her

kolay

lehinize
13. Bu

dir.

geidi

ele

dmanca

kuv-

bekleyin.
geirme-

korunu tar-

ilk siz

ele

geirmiseniz,

yk-

bekleyin.

nce davranp yerlemise,

geri

ze-

ekiliyor gibi y a p a r a k y e r i n d e n

deneyin.
Dmanla

girmek
man

Dman

12.
varsa

bir

noktalara yerleip dman

rine g i t m e y i n .
karmay

dar

dar geidin

sizseniz

gelmesini

korunuyorsa zerine gitmeyin.

10. Uurumlu
sek ve gneli

ilk e l e g e i r e n
dmann

aranzda

ikinizin

de

olduka

gleri

olmayaca

gibi

byk

birbirine

savan

bir

mesafe

yaknsa

sonucu

savaa

da

her za-

olmayabilir.
alt

Sorumluluk

prensip Arazi f a k t r n n
sahibi

bir

komutan

bu

ana

prensipleri-

prensipleri

dikkatle

incelemelidir.
14. O r d u n u n
ok

komutann

bana

doal

hatalarndan

nedenlerin

kaynaklanacak

dnda,daha

alt

bela

gele-

bilir.Bu nlar:
(a) Geri

ekilme

(b) Ba

kaldrma.

(c)

k.

(d) Harap

olmak.

(e)

Kargaa.

(f)

Bozgun.

1 5. Dier koullar ayn

in

karsna kendisinin on

liin t e k ans

kalr.

kaldrmadr.

bir-

Geri e k i l m e .

16. Askerler ok gl
ba

k a l m a k l a b i r l i k t e a y e t bir b i r l i -

m i s l i bir d m a n k a r s a b u

Subaylar

ancak subaylar

gl

zayfsa

asker zayfsa,

sonu

sonu

ktr.
1 7 . st
ba

subaylarn

komutann

manla savaa

emrini

kzgnlkla

amirlerine

beklemeden

kendi

balarna

'Harap

Olmak'tr.

kalkmalarnn

sonucu

7I

ba

kaldrp,
d-

1 8 . Bir k o m u t a n zayf,
ler a k , b e l i r g i n

olmayp,

baylar da askerler de
stlk ordu

katmanlar

1 9 . Bir
kendi

dzensiz,

drtr y a
dunun

rast gele

dmann

stne

k u r u l m u ise

gerek

kendinden

birliklerini

saflarna

emrindeki subu

Kargaa.

bir b i r l i i n i

da s e m e
n

sonucu

komutan

zayf

deiiyorsa;

belirli g r e v l e r e s a h i p d e i l v e

d u r u m a tek ad verilebilir.
de,

otoritesini yitirmi, verdii emir-

srekli

gl

yerletirmeyi

gcn

gl

dman

ihmal

sezemez

dmana

sal-

karsnda

ederse,

or-

bunun

tek

olabilir.Bozgun.

20. Sorumluluk

sahibi

her

komutann

yenilgiye

d-

m e m e k i i n d i k k a t e t m e s i g e r e k e n alt y o l v a r d r .
2 1 . Arazinin
mttefikidir.

sezme yetenei,
tehlikeleri,

doal

koullar

Ancak,bunun

yan

zafere giden

mesafeleri

bir

glerin

grme

askerin

sra,

en

dmann
kontrol,

kapasitesi

nemli
gcn

zorluklar,

bir k o m u t a n n

test

sorulardr.
22.
mutan
yan

Bu

hususlar

sava

komutan

zaferle
varsa

Dmana

kar

eref ve hreti

kullanan
da

olaca

ko-

kullanama-

kesinse,

savan.

Ama,

gryorsanz,
sava

ba-

savan

hkmdar

kazannca
savaan,

karsnda geri ekilmesini

k o r u m a k olan
vadilere

oullarnz

zafer
bile

dnmeden

yal-

gibi

kadar

ocuklarnz

takip

bakn,

yannzda

lmeyi

s-

tek amac

l-

mcevheridir.

gibi

edeceklerdir.

kavuaca

gereinde

bilen,

komutanlar lkelerinin

25. Askerlerinize
derin

ya

savamayn.

tn d m a n
kesini

istemese

sonulanmayacan

24.
an,

srasnda

bilmeyen

mahkumdur.

sonucunun

hkmdar
bile

sava

Bunlar

kaybetmeye

2 3 . Savan
nzdaki

bilip

kazanr.

bakn,
Onlara
her

eye

sizi

en

yetikin
tercih

edeceklerdir.
26. Ancak,
kullanamyorsanz;
rinizi

askerinize dkn
yumuak

dinletemiyorsanz,

kalpli

o l d u u n u z halde otorite
olduunuz

askerleriniz

12

arasnda

halde

emirle-

kargaa

h-

km

sryorsa,

askerleriniz yaramaz ocuklara dnmtr.

H i bir ie y a r a m a z l a r .
27. Askerlerimizin
ramen,
ilsek,

dmann

zafere giden yolun

28. Dmann

likte

kendi

eini

savaa

savaa

olduunu

olmadnn

bilmemize

farknda

de-

ancak yarsndayz demektir.

savaa

askerlerimizin

hazr

hazr
hazr

savaa

gremiyorsak zafere

olmadn
henz

giden

yolun

bilmekle

bir-

hazr o l m a d

ger-

henz yarsndayz

demektir.
29.

Dmann

askerimizin
zerinde
olmadn
dayz

hazr

bulduumuz

hazrlkl

olduunu

doal

gremiyorsak

koullarn

zafere

asker,

kendi
ramen,

savamaya
yolun

yine

uygun
yarsn-

getiinde

asla

ar-

birliini asla k a y b e t m e z .

den bahsedelim: "Dman

yorsanz,
sin

giden

harekete

3 1 . Sonu olarak "Sava

nnda,

olduunu,
bilmemize

demektir.
30. Deneyimli

maz,

savaa

savaa

zafer

'Cennet'i

konusunda
biliyor,

Sanat'nn

nl

bir d e y i i n -

b i l d i i n i z k a d a r k e n d i n i z i d e bilipheniz

'Dnya'y

olacaktr."

73

olmasn.

Bunun

ya-

tanyorsanz zaferiniz ke-

Blm XI
ARAZDE

DOKUZ

KONUM

SUN T Z U d e r ki,
1 -Sava Sanat d o k u z tip arazi t a n m l a r .
(a) K a r k

Arazi

(b) Yakn
(c)

Arazi

htilafl

(d) A k

Arazi

Arazi

(e) A n a h t a r
(f)

Ciddi

(g) Zor

Arazi

Arazi

Arazi

(h) K u a t l m
(i)

mitsiz

2. Sava

kendi

"Kark Arazi"

denir.

3. Dman
snrlarmzn

Arazi

Arazi
lkemizde yaplyorsa

arazisine

girmemize

yaknndaysak

bu

tr

bu

ramen
araziye

arazi t r n e
henz
"Yakn

kendi
Arazi"

denir.
4.

Sahip

olunmas

her

iki

tarafa

da

byk

avantaj

s a l a y a n araziye "htilafl Arazi" denir.

5 . H e r iki t a r a f n d a k o l a y l k l a g i r i p k a b i l d i i a r a z i y e
"Ak Arazi"
6.
alan

denir.
kralln

arazilerinin

birleme

arazilere "Anahtar Arazi" denir.

noktasnda

yer

Bu tr arazilere sahip

olan krallk, i m p a r a t o r l u u n da b y k ksmna s a h i p olur.

7 . Bir o r d u d m a n
karn,

ardnda

b u l u n d u u arazi

kuvvetli

lkesinin
dman

barna girmi olmasna

kaleleri

bulunmakta

ise

k o n u m u "Ciddi Arazi" olarak adlandrlr.

8. Geilmesi

zor olan

dalk o r m a n l a r ,

allk y a m a -

lar, b a t a k l k l a r l a kapl a r a z i l e r e "Zor A r a z i " d e n i r .

74

9 . Dar v a d i l e r d e n
ck

kei

denir.

yollar

ile

geilerek

klabilen

ulalabilen,
arazilere

iinden

dara-

"Kuatlm

B u t r a l a n l a r d a z a y f bir b i r l i k k o c a

Arazi"

bir o r d u y l a

baa

kabilir.
10. Sadece
sa

gecikmeden

kabileceimiz
1 1 .

htilafl

araziye

savamamz

"mitsiz Arazi"

Kark A r a z i ' d e s a v a m a .

Arazi'de

Yakn A r a z i ' d e d u r m a .

12. Ak Arazi'de d m a n n yolunu

dman

zor

ardlar

deneyimli

arasndaki

Bylece,
olan

ordu

duruma

den

ulamasn

man

komutanlar

ahengi

yan

sra

imdadna

subaylarna

kuvvetleri

bir-

glerin
engel

komutlarn

birlik-

avantaj

bir

ekilde

saldr

karsnda

sonra

da

bile a r a l a -

grdkleri

za-

hareketsiz bekliyorlard.
ne

iin

ilerlemekte

yapardnz?"

" D m a n iin o k n e m l i olan

alr,

dmann

diye

olan
sorul-

bir e y i e l i m e g e -

aman

dilemesini

bek-

cevap verirlerdi.

19. Savata
an

yedek

bir a r a y a g e l d i i n d e

grmediklerinde

bir d m a n
,

olmu-

bal

yetimesine

verdii

salayacan

lerdim."diye

kollayn.

edilmi

srat ana

silahtr.

Dmann

Beklenmedik yollardan

hazr o l m a -

geip,

korunmas

noktalardan vurun.

20. Dman topraklarn

nun

kendilerine

17. Kendilerine
ilerliyorlar,

irmeye

mit-

ncler:

ustalar

biliyorlard.

duunda

geir.

dmann

bozmann

bozmann

birliklerin

18. "Dzgn

ihmal

gzden

dzensizlik yaratmasn

kuvvetli

Zor Arazi'de yo-

da durduruyorlard.

16. D m a n
rnda

stratejini

karargahlarnn

ibirliini

oluyor,komutanlarn
lere

yamala.

sava.

15. Eskinin

liklerle

Anahtar

et.

14. Kuatlm Arazi'de

lard.

kapatma.

ibirlii yap.

13. Ciddi Arazi'de

luna d i k k a t l e d e v a m

ile

iinden

saldrma.

Arazi'de mttefiklerinle

siz A r a z i ' d e

halinde
denir.

prensipleri unlardr:

igal

Dmann

75

etmekte
iine

olan

bir o r d u -

ne kadar girerse-

niz

askerleriniz

man

arasndaki

2 1 . Zengin
in

dayanma

askerleriniz arasndaki

kadar artar.

D-

dayanma yok eder.

lkelere girdiinde,

ordunu

besleyebilece-

aknlar dzenle.
22. Adamlarnn

ar

kesinti

srekli

durumundan

yapma.

Enerjini,

hareket halinde tut,

23. Askerlerini

lesiye savasnlar.

rin

beceremeyecei

ya

olan

askerler

cretlerinden

olanaksz olduu

lmle

kar

i yoktur.
de

ol.

younlatr.

Ordunu

deiik harekat planlar gelitir.

kan

ki,

emin

gcn

noktalara sr

karya olan

lm tehlikesi

subaylar

da

glerinin

kama

olana

ile

bir a s k e kar

kar-

zirvesine

kalmayan

as-

karlar.
2 4 . k yollar

kapal,

kerler k o r k u d u y g u s u n u yitirirler.
r.

Hele,

bir d e

olutururlar.
mcadele
25.
bile
nuda

Byle

yerine
sonsuz

bir

de

durumda

kulaklar
getirilir;

zor

askerleriniz

kirite

olur;

arasndaki

27. Askerlerimiz
olmak

batl

paraya

ok

istememelerinden

istemelerinden

29.
Kafasna
una

sk

bir

hngr

sava

alayanlar,

her

gsterirler,

emir

her

ko-

dnrler.
kehanetleri

dur-

kalmaz.

nem

vermiyorlarsa

bu

deildir.
bu da kesinlikle l m e k

emri

verdiinizde,

zrhlarn

gz

Ancak savaa girdiklerinde

olacandan
Usta

beklemeye

deildir.

28. Askerlerinize
yanlar kabilir.

emir

itikatlar,

baka korku

mrleri ok uzun o l m u y o r s a ,

kahraman

bir c e p h e

verdiiniz

gvenebileceiniz askerlere

26. Asker

hngr,

inat

gzkyorsa,

snrsz s a d a k a t

O zaman lmden

zengin

topraklardaysa,

gelmesi

verirler.

grmeden

annda

dur.

yabanc

Yardm

Direnme gleri sonsuzla-

sava

saldrrsan,

saldrrsan,

pheniz
taktisyeni

ngrakl

geirir;

zehirle

yka-

birisinin

ylana
saldrr;

gvdesine

h e m d i l e r i ile h e m d e k u y r u u ile s a l d r r .

76

her

bir

olmasn.

kuyruundaki

dilerini

ilerinde

yalaryla

benzer.
kuyru-

saldrrsan,

30. Bana,

"Bir o r d u n g r a k l y l a n a b e n z e y e b i l i r m i ? "

diye s o r a c a k olursanz,
Aralarnda
tan Yueh'in

c e v a b m " E v e t , " tir.

anlamazlk

askerleri

naya y a k a l a n a c a k olurlarsa,
araya

olan

Komutan

ayn t e k n e d e

nehri

Wu

ile

geerken

Komubir f r t -

s o l e l i n s a e l e y a r d m g i b i bir

geleceklerdir.
3 1 . S a v a t a z a f e r iin,

aralarmzn t o p r a k t a k i
32. Savata
yksek

bir

seviyeye

atlarmzn

bir o r d u n u n

cesaret

seviyesi

ulamasn
sorusunun

sava

ynetim

prensibi

belirlemek

ve

her

asker

iin

askerin

bu

salamaktr.

3 3 . G l l k ile z a y f l n
nlaca

koumlarna,

izlerine g v e n yeterli deildir.

cevab

ayn

arazi

a n d a nasl en

iyi

pozisyonlarndaki

kullaseim-

lerdedir.
3 4 . inin ehli
tir g i b i ,

k o m u t a n o r d u s u n u s a n k i bir k i i y i y n e -

elinden tutarak yneten

35. ok
dimdik durup,

konumayarak,
adaletli

komutandr.
gizlilii

olarak

disiplini

gven

altna

salamak

almak;

komutann

grevidir.
36.
yanl

Subaylarnn,

askerlerinin

rapor ve olaylarla

engellemesini de

kartrp,

nnn

kendi

ordusu

meli,

kamp

yerini

ederek dmandan
trmanp

hakknda salkl
deitirip,
esas

en

merdiveni

39. Gemilerini yakar,

40. Dman
rek,

tehlikeye

kendi

anda,

atmasn

dmanle-

yollar

tercih

baarmaldr.
yksek

bilmelidir.

bir y e r e

Elini

gs-

iine b a k a trl s r e m e z .
yiyecek

olanak

dmesini

kark

saklamay

kritik

kazanlarn

s u n u k o y u n s r s g i b i bir o t a r a f a ,
anlalmasna

deitirerek,

bilgi e d i n m e s i n i

dolayl,

amacn

komutan,

altndaki

planlarn

termeden ordusunu dman

ynnn

gerektiinde

bilmelidir.

37. Sava dzenlerini,

38. Ordu

kafasn

her eyi s o r g u l a m a l a r n

bir b u t a r a f a y n e l t e r e k

uygun

salamak

77

ordu-

yaratmaz.

planna

grevlerindendir.

krar;

bir

noktaya

komutann

en

srenemli

4 1 . Dokuz arazi
lemler,

saldrya

doasnn

ana

42.
kadar

gidilirse

prensibidir.

her birine g r e alnacak n -

savunmaya

kanunlarn

Dman

ileri

trnn

veya

ynelik taktikler

mutlaka

zenle

ile

insan

almaldr.

arazisinde

ilerlerken

askerin

kadar dayanma gsterecei

Snr y a k n l a r n d a

genel

ise t a m t e r s i n e

prensip,

ne

kargaa daha

olasdr.
4 3 . Kendi
inde,

lkeni ardnda brakp,

kritik arazidesin

labiliyorsa,

birleen

demektir.

yollarn

k o m u araziye girdi-

Drt ynde

bulunduu

iletiim

kuru-

anahtar arazidesin-

dir.
44.
Dman
yakn

Bir

nnde
m

ilerine

fazla

girdiinde

ciddi

ilerlemediinde

arazidesin.

bulunduun

arazi

arazidir.
45.

Arazi

lkenin

arazisinde

Dmann

ise

arazi

salam

dar geitler
denir.

kaleleri

bulunmaktaysa
olana

gerinde
bu

yoksa

bu

kalm,

araziye

kuatl-

araziye

mitsiz

denir.
46.

Bu

durumda,

birlii alarm.
yakn

temas

dank

Yakn a r a z i d e

olmasna

arazide

ise,

tm

adamlarma

ama

birliklerimin arasnda

bakarm.

4 7 . htilafl a r a z i d e ,

art

birliklerime dikkat eder,

hz-

landrrm.
4 8 . Ak
unlatrdm.

arazide,
Birleen

dikkatimi
yollarn

savunmam

bulunduu

zerinde

anahtar

yo-

arazide

m t t e f i k l e r i m l e ibirliini ararm.
49.
almaya

Ciddi

arazide

alrdm.

makszn

Zor

ilerletmeye

5 0 . Kuatlm
kapatrdm.
tulmasnn
51.
yardm
an

mitsiz

arazide

Bunun
inat

ise

ikmalini

gvence

dikkatimi

ordumu

altna
dur-

verirdim.
arazide
arazide,

mitsiz o l d u u n u
nedeni,

gelmesinin

st

malzeme

ordumun

geri

askerlerime

ekilme yollarn
hayatlarnn

dman tarafndan

olanaksz

kur-

sylerdim.

olduunu

bir d i r e n i g c ,

bilen

kuatldn,
askerde

ola-

s n r s z bir s a v a m a i s t e i -

nin

ortaya

kacan;

yerine getireceini
52. Durumunu
yapamayz.

bilmediimiz

nceden

ormanlarn,
duyu

askerlerimin

akl

yararlanmadka,

komu

uurumlarn,

tuzaklarn

geirmek

tehlike

altnda

her e m r i

bilmemdir.

bilmediimiz

ii

deildir.

doann

prenslerle

bataklklarn,

topraklardan

Yreyi

salad

bilen

ibirlii

dalarn,
bir

or-

klavuzlardan

avantajlar

kullanama-

yz.
53.

Sava

gz ard

bir

prens

54. Sava
komutanlktaki
duundan

bir

nda,

kmaktan

be

prensibi

saldrdnda

Kendisini

birlemesini
dmana

olas

ol-

mttefiklerini

ibirlii y a p m a k t a n ya da o n l a r d a n
gizli

dndrr,

kentlerini

krallklarn

planlarn

korkutur.

fazla

uygulayarak

Bunu

zorlanmadan

ele

baardgeirir,

sona erdirir.

56. Askerlerine
da

lkeye

dmann

kendi

ban

dman

bir

caydrr.

istemektense,

dman
dnda

drt,

kuvvetlerinin

gsterir.

gsterip,

55. Dier lkelerle

dmanlarnn

gl

dman

baarsyla

gl

karsna

prens

ustaln,

engellemekteki

yardm

aadaki

edemez.

emirler

k u r a l d

buyur.

d l l e r ver,

Bunlar

hakkyla

nceki

planlarn

yaptnda,

or-

d u n u t p k t e k k i i l i k bir b i r i m m i g i b i y n e t t i i n i g r e c e k s i n .
57.

Askerlerine

parlaksa gster.

plan

deil,

grevi

D u r u m skntlysa sakn

58. Ordunu

lm

tehlikesine,

syle.

Sonucu,

bir e y s y l e m e .

zorluklara

sr;

zaferle

dnecektir.
5 9 . nsan
rini

sonuna
60

doas

gerei

zora

dmedike yetenekle-

kadar kullanmaz.

. Savata zafer,

kendi k o n u m u n u d m a n hedefle-

rine g r e a y a r l a m a k l a gelir.
61 .

Dman

nunda dman
62. Buna

saflarnn

komutann
ince

ardna

ldrme

hesapla

inatla
baarsn

k a z a n m a k denir.

7l)

sarkmak,

so-

getirecektir.

63. Komutay
pat,

ele a l d n d a ,

cephedeki

n yollar

ka-

r e s m i k a y t l a r y o k et, e l i l e r i n g e i i n i e n g e l l e .
64.

Sava

konseyinde

kararl

ol,

durum

kontroln

e l i n e al.
6 5 . D m a n n ak brakt
66.
man

Dmann

zorla.

kutsal

Dman

r e n m e n i n bir y o l u n u
67. Glerini
68. Dmann
ekingen
Dman

ol;

kapdan

varlklarn

birliklerinin

ieri dal.

ele

ilerleme

geirerek

d-

zamanlamasn

bul.

hazrlamadan
an

bitirici s a v a a g i r m e .

buluncaya

bulduun

iin artk o k g e t i r .

80

an

kadar yeni

yaban

tavan

gelin
gibi

gibi
frla.

Blm XII

ATELE SALDIRI

SUN TZU

d e r ki,

1 . Atele saldrnn
kamp

annda

maktr.

yakmaktr,

ncs

dncs
maktr.

ise

be yolu vardr.
ikincisi

malzeme

dmann

Beinci yol

tayan

silah,

da d m a n

Birincisi askerleri

malzeme

depolarn

aralar

mhimmat

yak-

yakmak;

dr-

depolarn

yak-

b i r l i k l e r i n i n a r a s n a ate at-

maktr.
2. Saldrya
larna

sahip

gemenin

olmaktr.

en

Gerekli

nemli

koulu

malzeme

ate olanak-

her an

hazr t u t u l -

maldr.
3. A t e l e saldrnn
gnleri

mevsimi,

yangn

havann

kuru

balatmann

zel

vardr.

4.

Uygun

mevsim

zel g n l e r rzgarn y k s e l d i i
5. Atele

saldr

olduu

aylar

olup;

olasla

hazr

olun-

gnlerdir.

esnasnda

be

maldr.
6. (a) Ate
den

dman

kampna

yaklatnda

7. (b) Ate d m a n a yaklat

leri h a l a s e s s i z i s e ,

koullar u y g u n s a saldr; yoksa,

9.

iinde

(d)

Dardan

atele

kendi

kendine

yangn

zaman

bekleyip,

10. (e)
Rzgara

kar

halde

dman

asker-

bekle. Saldrma.

8. (c) Alevler yeterli ykseklie

iin

gecikme-

d m a n a saldr.

ulatnda

saldrmak

o l d u u n y e r d e kal.

saldr

olanakszsa,

kmasn

bekleme.

kampn
Uygun

saldr.

Yangn

balattnda,

saldrma.

8I

rzgarn

ardnda

kal.

1 1 . Gndz kan
leri

rzgar uzun

srelidir.

Gece esinti-

ise a b u k d i n e r .
12. Her o r d u d a

linmeli,

yldzlarn

a t e l e ilgili

hareketi

bu

b e o l a s l k o k iyi

izlenmeli,

atele

bi-

saldr

zel

gnleri takip edilmelidir.

13. Atei
dir.

saldr

S u y u saldr arac

arac

olarak

kullanmak zeka

belirtisi-

o l a r a k k u l l a n m a k ise g g s t e r g e s i -

dir.
14. Suyla
elinden

dman

15. Giriimcilik
drp,

durdurulabilir,

ama tm

olanaklar

alnamaz.
sava

ruhunu

kazanmaya

mutandr.nk

sonu,

kullanmakszn
alan

zaman

dmana

komutan

sal-

anssz

ko-

kaynak

kaybndan

te

nceden

hazrlar;

ve

deildir.
16. Bilge
komutan

komutan

kaynaklarn

17. Avantaj
ey

olmadka

grmedike

ordularn

kritik

olmadka

vaa

sokmamal,

1 8 . Hi

planlarn

usta

deerlendirir.
hareket etme;

kullanma;

kazanacak

bulunduun

bir

pozisyon

savama.

bir h k m d a r o r d u l a r n
hi

bir

komutan

kendi

kendi

fkesi

hrs

iin

iin

sa-

savaa

kalkmamal.
1 9 . Size
rinizde

20.
yete

bir a v a n t a j

ilerleyin,

yoksa ye-

Zamanla

fke

mutlulua,

sinirlenme

memnuni-

dnebilir.
21 . Ancak,

maz;

salayacaksa

kaln.

yok edilen

bir k r a l l k a s l a y e n i d e n

kurula-

ller c a n l a n a m a z .
2 2 . Bu

nedenle,

tedbirli olmaldr.

bilge

h k m d a r dikkatli,

iyi

Bir l k e y i b a r i i n d e y n e t m e n i n ,

gl tutmann yolu

budur.

82

komutan
orduyu

B l m XIII

CASUSLUK VE STHBARAT
SUN TZU
1 . Yz

bin

gndermek,
naklarn
me

d e r ki,
askerlik

halkn

bir o r d u y u

tketir.Sadece

gnlk

kadar ykselebilir.

lke

kargaalk

olacak,

tkenen

klecektir.

Yz b i n

askerin

duu

d n l e c e k olursa,

olduu

iin

rumunu

kar

dllerinin

renmeyi

3. Bu
rna y a r a r l

insanlar
en

yz

dnda

sava

az drt,

bin
da

yollarnda

beyz

bin

g-

byk
d-

aile o l -

n e k a d a r g e n i bir a l a n d a

devamn

ihmal

ekilde

STHBARAT'a

kii

iyi

bir

byleyken,

dmann

du-

davrantr.

lider o l a m a z ,

hkmda-

ulaamaz.

bir k o m u t a n n

sava

oluacak

kazanp,

normal

zafere

asker-

ulamas

baldr.

istihbarat

hesaplamayla da
6.

dnerek

e t m e k i n s a n l k d

davranan

kolaylkla

iinde

durabilirler.Bu

o l a m a y a c a gibi z a f e r e de

oranla
5. Bu

bir k a g n

karya

4. Bilge h k m d a r l a ,

da

de,

savalara

devletin ola-

harcamalar

iinde

etkinin

kuvvetler,

yllarca

maann,

lere

uzak

anlalabilir.

2. D m a n
sonu

kurup,

zerine b y k yk bindirir,

ruh

armakla

Dmann

durumu

ancak

renilebilinir.
7. Be tr casus
(a) Yresel

kullanlr.

casuslar.

(b) c a s u s l a r .
(c) D e v i r m e
(d) H k m l
(e) H a y a t t a

gelmez.

T e c r b e ya

baka

insanlardan

retilemez.

casuslar.
casuslar.
kalan

casuslar.

83

8. Bu

be tr c a s u s u n

gizli i s t i h b a r a t s i s t e m i n i
Kutsal

hepsi

9. Yresel
kiilerden

casuslardan

haber alma

1 0 . " C a s u s "

kymetli

anlalan

Buna,

"plerin

kullanlan

kaynadr.

bir b l g e d e y a a y a n

hizmeti almaktr.
dman

subaylarnn

1 1 . "Devirme Casuslar",
dman

kullanmdr.

ele g e i r i l i p ,

dman

aley-

casuslardr.

12. " H k m l " ya

mak amacyla eitli
zim

kullanldnda

Kullanm" denilir.
Bu g her h k m d a r n en

hine

bir a r a d a

k i m s e ele g e i r e m e z .

da

"l

Casus"lar dman

yanlt-

davranlara ynlendirilip sonra da

casuslarmzca

dmana

bilinli

olarak

belirtilen

bica-

suslardr.
13. "Yaayan
getirmeyi

Casuslar",

baaran

14. Ordu
suslardr.

iinde

Baka

deildir.

dman

kampndan

haber

casuslardr.
hi

Yeryzndeki

en yakn

takipte tutulacak

bir

casuslar

birim

baka

hi

kadar

kiiler ca-

dle

layk

bir m e s l e k c a s u s l u k k a d a r

gizlilie sahip deildir.

15. Doal
sus

stn zekaya sahip olmayan

hi k i m s e c a -

olamaz.
1 6 . C a s u s l a r iyilik v e d r s t l k o l m a d a n y n e t i l e m e z .
17. Casuslarn

raporlarn

anlamak ve d o r u l u u n d a n

e m i n o l m a k iin i n c e z e k a s e v i y e s i g e r e k i r .
1 8 . Uyank ol!

H e r i iin c a s u s k u l l a n .

1 9 . Bir c a s u s z a m a n
vermise,

gelmeden

bir h a b e r i

2 0 . A m a i s t e r bir o r d u y u v u r m a k ,
tetmek,
tanlarn,
betilerin

bakasna

h e m c a s u s u h e m d e h a b e r i alan kiiyi l d r .

isterse

komutan
isimlerini

larmzn a m a c

i s t e r bir e h r i z a p -

bir k i i y e s u i k a s t d z e n l e m e k o l s u n ,

bu

yardmclarnn,
r e n m e k zel

kap

komu-

muhafzlarnn,

n e m e sahiptir.

n-

Casus-

bilgilere sahip olmaktr.

2 1 . Dmann aramza g n d e r d i i casuslar tespit edilip,

rvetle kandrlmal,

lerde

tutulmaldr.

ele g e i r i l i p ,

Bylece

onlar

devirme casus yaparak kendi

84

rahat e d e c e k l e r i yer-

kendi

saflarmza

hizmetimizde

ekip

kullanabiliriz.

22. "Devirme

Casuslarn"

bize

salayaca

bilgiler

sayesinde mahalli ve i casuslar elde edebiliriz.

2 3 . Yine

yalnz

kullanarak yanltc
24. Son
Casuslardan

sayesinde

"l

Casuslar"

olarak,

yine

onlarn

sayesinde

"Yaayan

bilgi alabiliriz.

25. Casus
bilgi

onlarn

bilgileri d m a n a ulatrabiliriz.

kullanmann

toplamaktr.

C a s u s t a n " alnabilir.

Bu

tek

bilgi

amac

ise,

ilk

dman

hakknda

olarak

"Devirme

Bu nedenle "Devirme Casus" el stnde

tutulmaldr.
2 6 . Eski
mparator

Hsia

zamanlarda
tarafndan

casusla gereklemiti.

Yin

hanedannn

kontrol

Ayn

edilen

ekilde Chou

ykselmesi

Chih

Hanedan

adndaki
d a Yin'e

bal c a s u s Lu Ya s a y e s i n d e t a h t a g e m i t i .
27. Ordunun

casusluk

h k m d a r bilge h k m d a r ,
usta

komutandr.

kanadn

en

Casusluk

en

iyi

sonu

getirir.

h a r e k a t t a k i b a a r s c a s u s l a r n b e c e r i s i ile o r a n t l d r .

85

kullanan

iyi d e e r l e n d i r e n k o m u t a n ise
Ordunun

"SAVA

SANATI"

YORUMCULARI
Sava

sanat

ann

teorilerini

onbir

nl

X7

yorumlayan,

sava

filozofu

1.

AO

AO

ao

(M.S.1 55-200)

ao,

in

askeri tarihinin

dendir.

Zekas

ve

erlere

verdii

nemle

arak

resmi

madan
mtr.

Bu

ynetim

Salk sorunlarn

lik g r e v i n i
Ancak,

Hanedan'nn

harekete

gemesi

isyanclar

sna

katlr.

verilerek

bir

ao

sonra

blgenin

grevine

getirilmi-

ao ao,

yneticietmitir.

birinin

im-

imparator getirmek

iin

ao emekliliine son vere-

davet

bastrarak

hazrlamakta

edilen

st d z e y

imparator

hanedannn

bir

kulla-

kmakta tereddt etmemitir.

saraya

Esasnda

Han

ile n e k -

komutanlarndan

kukla

karsna

da

sre

k e n d i s i n e bir o r d u

mparator tarafndan
olas

baskar

ilk o l a r a k y e r e l

gsteren

sert

zerine,

rek t m aile s e r v e t i n i
komutann

otuzuna

memleketine d n m e y i tercih

devirerek yerine

bu

ksa

deula-

isyankarlara
baar

blge yneticilii

paratoru

np,

ancak

sosyal

yanda

Daha

stn

askerlerin-

ao,

ulam,
kendisine

bahane

brakarak

Han

sonra

verilmi,

arlarak

gelen

ao

balatmtr.

bir s e f e r d e g s t e r d i i

grevi

nde

nl

mevkilere

baarsndan

bakentine
tir.

askeri

ile

onur derecesine yirmi

almalarn

nemli

dzenlenen

kurnazl

tarafndan

bana

gemesi

dier
ara-

unvan

konusunda

da

meyi tercih

Onun yerine I Ching adndaki Taoist ese-

eder.

arasnda yer alan,

litikalarna ve siyasal
hanedanndan

Kral

ahsi

baarlarna
Wen'den

bu yolu

asalet

karn

yazarlar

ao

ao,

tevik edilmesine
rin

ao

ao

komutanlarn

kendine seme-

kalitesine,

hayran

sosyal

olduu

po-

eski C h o u

etkilenerek onun yannda yer

alr.
ao
nl

bir

Sava
Eski

ao

becerileri

Bu

hususlarda

Sanat'nn

en

nl

in'e

kltrel

zg

gerekse

ao'nun

en

nemdir.
bilinen

kahramanl,

liderdir.

valyelik
sava

nemli

Sefer

Sun

renci

bile

zelliklerindendir.

S8

stratejileriyle
klasik

eseri

yorumcularndandr.
uygun

nem

zelliklerinden

esnasnda

ve

kurallarna

eitimine

ve

Tzu'nun

biri

mutlaka

olarak

verdii
de

bilinen

gerek
ao

okumaya verdii
her

gn

okuduu

2 . M E N G SH ( L i a n g H a n e d a n ,
Meng
Sanat

Shi

hakknda

yorumlardr.

bilinen

Zaman

3. JA LN ( T a n g

Hanedan,

Jia

ekilde

Lin

de

ayn

tannmaktadr.

Tang

luu

genilemi,

Tang

hanedan

M.S.502-556)
en

nemli

husus

Sava

i sava ve yokluk zamandr.

6 1 8-906)

yalnzca

Hanedan

siyasal ve

Sava

kltrel

dnemindeki

Sanat

dneminde
in

etki

alan

ayrca

yorumu

in

bymtr.

Japonya

bet'te de milliyetiliin y e r l e m e s i n d e nemli

ile

mparatorve

Ti-

rol o y n a m t r .

4. L QUAN (Tan Hanedan, 6 1 8 - 9 0 6 )

Li

Quan

uzak

yansra T a o i s m ' i n en
o l a r a k Yinfu
Taoist

metin

oluan,

in

bu

kltrel
eseri

anlayamam.
mparator

yal

bir

kadn

arasnda
kadnn

Kara
eski

olduu,
stratejisi

5. DU

Daha

kez

Hanedan
kimlii

YOU

ait

yorumlarda

ramen

Kara At

Da'ndaki

ziyarete

hibir
nl

gittiinde

karsna

kan

anlamn

anlatm.

Halk

metnin
Yal

ilk
bir

vecizelerden

ynelik

okumasna

sonralar

Da'nn

Kadn

olarak

tannan

bu

bir h k m d a r v e l m s z bir T a o i s t
dneminde
ne

olursa

incelemesiyle tarihe

dalara vurarak,

Du
askeri

ok

balam;

savaa

ile t a n n m v e Y i n f u J i n g

yapt

kendini

pek

de

ustalnn
Li Q u a n ,

medeniyetlerine

almaya

kendisine

Gerek

yntemleri

zaman

hem

mezarn
At

dv

eski

alardaki

Tang

edilmitir.
dan

isimli

zerinde

hem

bulunan
ey

Jing

dou

byk hayranlarndandr.

Taoism

yaygn
olsun,

olarak
Li

Quan

kabul
askeri

adl eseri de a s k e r i a-

gemitir.

Daha

sonra

da

almaya vakfetmitir.

( 7 3 5 - 8 1 2)

You,

in'in

eitli

blgelerinde

mfetti ve sava g z e t m e n i

&9

sava

danman,

olarak almtr.

Bila-

hare

merkezi

hkmetlerde

rede bu grevleri

6. DU

MU
Du

ve

eref

kariyere
lerde

de g r e v almsa da,

ksa s -

brakmtr.

(803-852)
Mu,

Du You'nun torunudur.

valyesi
ulaarak

elli y a n d a

zar

kitabesini

ile

ileri

imparatorluk

bulunmutur.

nz

unvan

saraynda

A n c a k talihi

iken

Drstlk

bir

akademik

nemli

grev-

ksa s r e d e s n m v e

lmtr.

hazrlayp t m

Kazand
dzeyde

lm yatanda

eserlerini yakmtr.

he-

kendi

me-

iirleri

ile

nldr.
7. ZHANG YU (Sung
Askeri
Sung

liderler

Hanedan

larnn
Mool

in

hakkndaki

zamannda

biyografileri

Kuzey Asya'daki

zerinde gittike artan

istilalar

Trklere

Hanedan,.960-1278)

sonucunda

brakmak zorunda

in,

basklar
lkesinin

ile

tannr.

Mool

sava-

hissediliyordu.
byk

ksmn

kalmt.

8. ME Y A O C H E N (1 0 0 2 - 1 0 6 0 )
Mei Yaochen,
eden
dan
rn

kargaa

srecinden

sralarnda
dzenlenmesi

Yaochen,
YangXiu'nun

Tang

ayn

Hanedannn
sonra

yaam ve
ve

da yakn

kurulan

Tang

derlenmesi

zamanda

arkada

sona ermesini
yeni

Sung

Hanedan'ndaki
ile

takip
Hane-

evrakla-

grevlendirilmiti.

alarn
olduu

gibi

nl

Mei

airi

Ou

kendisi de

nl

bir y a z a r d .
9. W A N G X (Sung Hanedan,
Wang

Xi,

misi'nde'retim

Hanlin

olarak

grevlisiydi.

11. yzyl ba)

bilinen

mparatorluk Akade-

K o n f y s tarihi

klasikleri

a-

rasnda

bilinen

daki

iki

eseri

sonu

gelmeyen

siyasi,

ekonomik ve

atlmt;ancak

kltr

olduka

Taoizm

ve

Pratik
dece

ilkbahar
ile

yeni

halkn

Sonbahar

Sung

Zen-Budizm'de

felsefenin
in

ve

tannr.

nemli

alan

akmlar

a n c a k in'i

altna

Vietnam ve Japonya da gzlerini Asya'daki

kltrden

da

yaanyordu.

bu

Kore,

bu

halklarn

etkilemeye

kendileri

ku-

Konfyanizm,

gelimeler

olmayan

in,

sorunlarla

rolleri

melere dikmi;

lke

askeri

oluturan

inli

adn-

sralarnda

canlyd.

formlarn

deil ama

Vakanameleri

Hanedan

sa-

kont-

balamt.
bu

geli-

de y a r a r l a n m a y a a-

balyorlard.
10. CHEN

HAO

(Sung

Chen

Hao,

byk

umutlar

dayken

subay

rnda g e l e n
lkesini

olaanst
ile

korumaya

12.yy ba)

bamszlk

tannmaktadr.

olmu,

istilaclara

ratorluk tahtna
ordu

Hanedan,

Kuzey
kar

Asya'dan

oluturduu

komutu.

gz diken

duygusu

Henz

1220'lerin
gnll

Daha sonralar

bir d e r e b e y i n e

ve

yirmi

tayan-

ortala-

ordusuyla

da yine impa-

kar

da

gizli

bir

kurmutur.

11. HO YANX
H o Yanxi
d

ve

Sava

den

baka

(Sung

Hanedan)

hakknda
Sanat

Sung

zerinde

bilinen yoktur.

91

Hanedan

d n e m i n d e yaa-

yorumlar yazd

gerein-

YORUMLARLA

" S A V A 3

13

Blm

384

Sava
her

maddesinin

SANATI

Madde'den

oluan

Sanat'nn
ayr

93

ayr

yorumlar

Blm I
PLANLAMA

SUN TZU
1 . S a v a s a n a t bir d e v l e t i i n y a a m s a l n e m e s a h i p t i r .
2. l m - kalm meselesidir. Gvenlie k a v u m a n n y a h u t
yok olmann yoludur.
likle

Bu nedenle ihmal edilmesi

kesin-

dnlemez.

YORUMLAR
L
QUAN:
Askeri harekatlar uursuzdur.
Sava
Sanatnn nemli
olmasnn
tek nedeni savan
bir lm-kalm
meselesi olmas
ve
sava
meselesine
genellikle
gerekli zenin
gsterilmemesi riskinin
byk olmasdr.
DU
MU:
Bir lkenin
ve
zerinde yaayan
insanlarn yaamn
srdrmesi ya
da
yok
olmas
ou
zaman
askeri
harekatlara
baldr.
Bu nedenle bu konu olanca dikkatle incelenmelidir.
LN:
Arazi,
savan yer alaca alan gsterir.
Avantaj elde
eden kazanr,
yitirense lr.
Bu nedenle sava,
lm ile yaamn
doduu
yerdir.
Koullara
uyumu
salayarak
zaferi
gvence
eden yolu bulmasn
beceren yaayacak;
bulamayan
ise yok olacaktr.
Bu nedenle bu konu mutlaka incelenmek zorundadr.
Eski
bir deyi:
"Yaamn bir yolu vardr, bu size yardmc olup g verecektir.
Bir dier yol da yokoluun yoludur,
bu yol sizi unutulmaya
gtrecektir."

JA

ME
YAOCHEN:
numuna;
kurtulup
ldr.

Yaayp yaamayacanz,
sava alannn kokurtulmayacanz ise
savan
durumuna
ba-

>4

SUN

3. Sava Sanat, sava

TZU

koullarnn

deerlendirilmesinde

mutlaka gz nne alnmas zorunlu be nemli f a k t r n

etkisi altndadr.
4.

Bu f a k t r l e r :
(a) U Y U M

(AHLAK)

( b ) HAVA

Faktr,

(c) ARAZ

Faktr,

(d) LDERLK
(e) D S P L N

Faktr,

Faktr,
Faktrdr.

YORUMLAR
DU
MU:
Mutlaka gz nne alnmas gereken be husus vardr.Uyum,
hava,
arazinin konumu,
liderlik ve disiplin.
Bunlar sizin
karargahnzda.
Dmannzn ya
da
sizin baarnz bu be faktrn
deerlendirilmesine
baldr
Ancak
o
zaman
hanginizin
daha
ar bastn
anlayabilir ve
glerinizi istediiniz ynde
harekete
geirebilirsiniz.
AO
siniz:
keler.

AO:
Aadaki
faktrleri
liderlik,
dman,
arazi,
askerin

WANG

ceza

Liderlik.evre
dl yntemlerini

XI:

ve

koullar,
mutlaka

karargahnzda
gc,
mesafe

deerlendirmelive olas tehli-

disiplin,
birlikler,
subaylar
gz nne almalsnz.

ile

YU:
Quan Ustann da dedii gibi birlikler yola karlmadan
nce
belirli
faktrler
mutlaka
gzden
geirilmelidir.
Askeri
operasyonlarn
ilk
kural
durum
deerlendirilmesinin
yaplmasdr.
Bazlar
askeri
operasyonlarn
sava
mahallinde
yaplabilecei
tezini ileri srmektedir,
ancak Komutan
ao
ao bu dzenlemelerin
mutlaka
karargahta
yaplmas
gerektiini sylemektedir.
Bunun
nedeni,
liderlerin
bilgeliini,
dmann gcn,
arazi koullarn,
askeri birliklerin saysn,
iki ordunun karlat anda yaplmas
zorunlu
olan
dzenleme
ve
ayarlamalarn
bu
bilgilere
dayanmak
zorunda
olduu
gereidir.

ZHANG

95

Disiplin,
uygulamalarn doru
ve ak olmas demektir.
Liderlik
ve
disiplin
faktrlerinin
size
yanl
davranta
bulunanlara
kar
yaplacak
bir saldr
ncesinde
mutlaka
yerine
getirilmesi
gereken
be
koulun
en
sonuna
konulmu
olmasnn
bir nedeni
vardr.
Baklacak en
nemli unsur astlarnz
tarafndan
gvenilip
gvenilmediiniz
konusudur.
Bulunulan
konumun
avantaj,
hava
durumu ile arazi koullar incelendikten
sonra
sra
seferi ynetecek komutann seimine gelir.
Ordu sefere ktnda
tm emirlerin
yalnzca
komutandan
gelmesi zorunludur.
WANG
XI:
Askeri
operasyonlarn
ana
yolu
asker
arasndaki
uyumdur.
Doru
hava
koullaryla
pozisyon
avantajlar
yardmc
olacaktr.
Ordunun
yrmesi ancak bu
koullarn
varl
halinde
sz
konusu
olabilecektir.
Ordunun
ilerlemesi
liderlik
yeteneine
baldr.
Lider gl ise ordu da disiplinli olur.
SUN TZU
5 . U y u m f a k t r a h l a k s i m g e l e r . S a v a l a r n k o m u t a n l a r ile
uyum iinde olmalarnn nedenidir.

Astlarn yaamlarn

hie sayarak, t e h l i k e l e r e a l d r m a d a n k o m u t a n l a r n takip

etmelerini salar.

YORUMLAR
AO

duu

Bu
gereidir.

AO:

szn anlam bilgili ynetimin en iyi

Tehlike
gvensizlikten
kaynaklanr.

klavuz

ol-

YU:
nsanlara iyilik,
itimat ve adaletle davrann ki onlar
da
sizinle
zdelesinler ve
mutlulukla
itaat etsinler.
Zorluklar
neeyle
karlayn,
emrinizdekiler lm
korkusunu
bile
unutacaktr.

ZHANG

DU
MU:
Yol insancllk ve adaleti simgeler
Eski alarda yaam
nl
bir devlet adam
bir siyaset filozofuna
askeri konular
hakkndaki grlerini sormu.
Filozof, "insancllk
ve adalet doru
ynetimin
temellerini
oluturur,
"demi,"
hkmet dzgn
alrsa
halk kendini liderine daha yakn hisseder,
o lider uruna lm
bile gze alr."

96

LN:
Liderler insancl ve adaletli olmay baarabilir,
sorunlar
halkyla
paylamasn
becerebilirse
halk
da
liderine sadk olur ve lideri sonuna kadar takip eder.
JA

baar
askeri

ve
de

SUN TZU
6 . H a v a F a k t r g e c e ile g n d z , s o u k ile s c a k , z a m a n ile
mevsim zorluklarn ne kartr.

YORUMLAR
AO
AO:
kn
ayaznda
insanlarn
iyilii

Eski alarn
askeri
kurallar
askeri operasyonlarn
ya
da
yazn
ar
scanda
gerekletirilmesini
asndan
zararl
grr.

ZHANG YU:
Eski alarda pek ok asker Hunlara kar aknlarda
parmaklarn
don
nedeniyle yitirmilerdir.
Yine pek ok asker hayatn
gneydeki
kabilelere
ynelik
aknlar srecindeki
ktlkta
yitirmitir. Bunun
yegane
nedeni aknlarn
ka ya
da yaza
getirilmesindeki
hatadr.

Bu
gitmeyin,

WANG

XI:

zamanda

szlerin
amacn," bakasnn
"deyiinde
bulabiliriz.

lkesine

uygunsuz

SUN TZU
7 . A r a z i F a k t r a l n m a s g e r e k e n ksa v e y a uzun m e s a f e l e r i ,
t e h l i k e ile g v e n l i i , a k a r a z i ile v a d i , b o a z l a r v e d a r ,
geitleri, l m ya da y a a m anslarn etkiler.
YORUMLAR
YU:
Herhangi bir askeri operasyonda
ilk bilinmesi gerekli
arazinin
konumudur.
Kat edilecek mesafe
bilindiinde
doya
da
dolayl yoldan
gidilip
gidilmeyecei planlanabilir.
Azorluuna gre de piyade ya da atl birliklerin kullanlmas
verilebilir.
Arazinin
boyutlarnn
bilinmesi gerekli askeri bir-

ZHANG

husus
rudan
razinin
karar

0 7

tik
says
konusunda
karar
vermenize
olanak
salayacaktr
zinin
gvenlii hakknda
yeterli bilgiye
sahip
olmanz halinde
savaa
girip
girmeme
kararn
verebilirsiniz.

Araise

SUN TZU
8. K o m u t a n Faktr zekann, insanclln,
gvenin, cesaretin,dzenin simgesidir.

YORUMLAR
AO

AO:

Bir komutann

bu

be

deere

sahip

olmas

aranr.

DU
MU:
Eski alardaki krallarn Ahlaki Yolu'na gre birinci ncelik
insancllktr.
Sava
sanatlar
ise
birinci
ncelii zekaya
verirler.
Bunun
nedeni zekann,
planlama
ve
deiim yeteneini
iermesidir.
Gvenilir
olmak
emrinizdekilerin
uygulanacak
ceza
ve
dl
konusunda
itimadn
kazanmaktr.
nsancllk,
insanlar
zaaflarn
bilerek
sevme
tutkusudur.
Cesarete
gelince
zafere
ulatracak
frsatlarn
tereddt
edilmeden
yakalanmasdr.Dzen
ise
ordu
kademelerinde
uygulanacak kat
cezalarla
tam
disiplinin
kurulmasdr.
LN:
Yalnzca zekaya gven isyanla sonulanr
Yaln insancllk zayflk dourur.
timat zerinde
direni
aptallktr.
Cesaretin
gcne
bamllk
iddetten
baka
sonu
getirmeyecektir.
Komutadaki ar
dzen zalimlik boyutuna
kadar gidebilir.
Ne zaman
ki bir lider bu be deere ayn anda ulaabilir ve her bir deeri
gerektii
kadar
kullanabilirse
o
komutan
gerek
askeri
liderdir.
Onu takip edin.

JA

SUN TZU
9. Disiplin F a k t r n d e n anlalan o r d u n u n t m birimleriyle
ahenk iinde ilerlemesi,
paylam,

ordu

subaylarn

arasndaki

iin g e r e k l i lojistik d e s t e i n

rtbe

ulamn

s a l a y a c a k y o l l a r n b a k m ile o r d u h a r c a m a l a r n n k o n t r o ldr.

98

YORUMLAR
ME
YAOCHEN:
Met od,
birliklerin
dzenli bir ekilde
gruplanmasdr.
Birlikleri
bir
arada
tutarak
ilerletme,
emir
komuta
zincirinin
uygulanmasndaki
disipline
baldr
Gerekli
malzeme
tedariki ise
lojistiin
grevidir.
SUN

TZU

1 0 . B u s a y l a n b e f a k t r b i l e r e k k u l l a n a n her k o m u t a n
baarl olacak, asla k a y b e t m e y e c e k t i r . B i l m e y e n s e
zafere ulaamayacaktr.

YORUMLAR
ZHANG YU:
Bu be faktr herkes duymu olabilir. Ancak, sadece gerekli uyumu gstererek bu iin iinden kmay becerecek
olan
komutan
kazanacaktr.
SUN TZU
11. Bu nedenle, sava alannda yapacanz stratejik kararlarda be f a k t r e r e v e s i n d e a a d a k i s o r u l a r a b e n z e r
sorular
kendinize sormalsnz.
12.

SORULAR
(a) Hangi komutan Ahlak Faktrne sahip?
( b ) Hangi komutan daha y e t e n e k l i ?
(c) Hangi k o m u t a n Hava ve Arazi F a k t r l e r i n i n a v a n t a j l a rn k u l l a n a b i l i y o r ?
( d ) Hangi taraf daha disiplinli?
(e) H a n g i o r d u d a h a g l ?
(f) H a n g i t a r a f n s u b a y v e a s k e r l e r i d a h a e i t i m l i ?
(q) Hangi o r d u d a c e z a - d l k a v r a m d a h a d z e n l i , d a h a
adil?

13. Bu yedi s o r u y a v e r i l e c e k cevaplar d e e r l e n d i r e r e k zafer

ya da yenilginin kehanetini yapabilirim.

99

14. B e n i m

nerilerimi dinleyip

uygulayacak

komutan zafere

ulaacaktr. Onu takip edin. nerilerimi dinlemeyen ya da

uygulamayan komutanlar takip etmeyin. Kaderleri
yenilgidir.

YORUMLAR
Ll Q U A N : Ahlakl siyasi lider mutlaka
derlik yeteneine
de
sahiptir.
DU

MU:

Kendine

daha

uzak,

daha

DU
laka

YOU:

ME

savala

mi yoksa

ve

gl

dmann

bir askeri li-

m pohpohlamadan

aklc?

Ahlak yce bir deerdir.

snanmaldr.

YAOCHEN:

yreini

sor-sen

akll

Siyasi

liderliin

lkelerin

en

nemli

siyasi

sorusu

liderleri

kimin

mut-

halkn

kazanddr.

HO Y A N X I :
Eski bir atasz "Bana iyi davranan dostum,
kt
davranansa
dmanmdr. "der.
Bu
husustaki
soruya
gelince,"
Hangi
tarafn
hkmeti insancl,
hangisi zalimdir?" diye
sorulmaldr.
YU:
lk yaplacak i savaa girimi iki lkenin siyasi liderlerini Ahlak
ve
nan
ynnden
mukayese
etmektir.
Ondan
sonra
yaplacak i
askeri liderlerini aklclk,
gvenilirlik,
insancllk,
cesaret ve dzenlilik alarndan
karlatrmaktr.
imdi bakn bakalm kim daha avantajl.

ZHANG

AO

AO:

landrmay

ihmal

Kurallar

krlmaz

ekilde

hazrlayp,

bozanlar

ceza-

etme.

DU
MU:
Kural ve artlar hazrlarken,
st dzey olsun alt dzey
olsun
herkese
eit ekilde
uygulanlmasna
zen
gsterin.
DU Y O U :
Hangi tarafn emirlerinin daha etkili olduunu,
hangi tarafn
astlarnn
emirlere
itaat
etmekten
kandn
mukayese
edin.

100

MEI

Yanl

WANG

XI:

bilecek

emirleri

DU

Kanun

YAOCHEN:

MU:

eit cesaret

kimin

anlalmayacak

herkesi

kurallar,

hazrlayabildiine

dikkat

edin.

stler arasnda

uyum

vars

Astlar ve
ve

karsnda

odaya

eittir.

kolaylkla

sava

uygulana-

srasnda

kar.

YOU:
Hangi ordunun silahlarnn daha etkili olduunu,
hangi
tarafn
askederinin
zenle
seilip,
eitildiini
renin.
"Hergn
dzenli eitim grmeyen
askeder,
cephede korku duyar,
tereddt
eder.
Hergn
dzenli
eitim
grmeyen
komutanlar da
cephede
ne yapacan
bilemez." deyiine
nem
verin.
DU

DU

MU:

dller orantsz,

ceza

rasgele

olmamal.

DU Y O U :
Hangi ordunun dl ve ceza sisteminin
lenmi
olduunu
aratrn.dlde
arlk,
sonusuz
zada
arlk ise katliam
dourur.
MEI Y A O C H E N :
ln verin.
Cezay
uygulayn.
AO
AO:
kaybedeceini
MEI
can

Bu

belirce-

dl hak edene,
ahsen sevmeseniz bile dhak edene ise size yakn bile olsalar cezay

yedi sorunun
belideyecektir.

YAOCHEN:

anlamak

aka
masraf;

kolay

yant

Gerek koullar
olacaktr.

kimin

kazanacan

incelediinizde

kimin

kimin

kazana-

ZHANG
YU:
Bu yedi soru
konusunda
kendinizi gl
klabilecek
olursanz
savaa
girmeden
sava
kazanm
saylrsnz. Bu
konularda
zayf kalmsanz
ayn
ekilde
daha
savaa
girimeden
yitirdiniz demektir.
Bu
sorularn
cevab
zafer nceden
belideyebilir.

101

SUN

15. n e r i l e r i m d e n

TZU

faydalanrken,

kurallara uysun uymasn

karnza kacak, size yardm o l a b i l e c e k hibir frsat

da kesinlikle karmayn.
16. Koullar ne k a d a r

lehinize de olsa planlarnzda y e n i

durumlara gre zaman zaman deiiklikler yapmakta

fayda olacan sakn unutmayn

YORUMLAR
AO:
Ordunun
ak ile belirlenir.

AO

rn

yaps

AIRTMA" ve

stratejiye

baldr;

strateji

ise

olayla-

"ALDATMACALAR"

SUN TZU
17. Tm savalar a l d a t m a c a l a r a ve a r t m a y a dayanr.
1 8 . S a v a 3 i 3 i n

e n ^g" ' 3 l

o l d u ^ u n u z d a ,'

kendinizi

g 3 s z

gstermeli; kuvvetlerinizi harekete geirirken, hareketsizmi

gibi

durmal; dmana yaklatnzda, uzakta

olduunuz

izlenimi vermeli;

dmann

burnunun dibinde

uzakta

o l d u u n u z d a ise

olduunuza

dman

inandrmalsnz.

YORUMLAR
AO

AO:
datmacalara

Askeri operasyonlarn
dayanmaldr.

belirli

bir

formu

MEI
YAOCHEN:
Aldatmacalar
kullanlmakszn
remezsin;
strateji
gelitiremezsen
de
dmann
sin.

I02

olmamal,

al-

strateji
gelitikontrol
edemez-

WANG

dr,

XI:
yoksa

ZHANG

rinde
tirdi.

Aldatmaca
dman
zerinde avantaj salama
kendi askerini ynetmek dorulua
dayaldr.

YU:
olduunda

Gl olduunda
rkek dur.
Bu

kendini
yntem

amac-

zayf gster;
cesaretin
Hunlara kar baar

yege-

Ll
QUAN:
Li
Quan,
Han
Hanedan
komutanlarndan
birinin
Hunlarla
yapt
ibirlii
hakknda
bir ansn
anlatt.
mparator
dman
glerini
anlamak
amacyla
on
izci
gnderdi.
zcilerin
hepsi de
dmana
saldrnn
uygun
olduunu
bildirdi.
mparatorun en son olarak gnderdii Lou Jing ise
tam
tersine Hunlara
saldrnn
hi de doru olmayacan syledi.
mparator byle dnmesinin
nedenini sorduunda
Lou Jing u
cevab
verdi.
"ki
dman
kar
karya
geldiinde
n
plana
normal olarak en
gl birliklerini yedetirir.
Ben ise Hun ordusunda en nde sadece yal
ve zayf askerlerin yer aldn grdm.
O zaman da
bunun
kendilerini zayf gstermek
zere
hazrlanm
bir oyun
olduunu
anladm.
Saldr
iin
durumun
uygun
olmadna
olan
inancm
bundan
kaynaklanyor."

drr.
katlr.
reyle

mparator Lou
Jing'in
szlerine
inanmayarak
onu
cezalanSonra
da
kuvvetli bir birliin bana
geerek bizzat akna
Hanlarn
tuzana
derek kuatlr ve
tam yedi gn smalzemesiz
savamak zorunda
kalr.

te
arsdr.

der Li,

bu,

bir ordunun

gsz

gzkme

taktiinin

ba-

DU MU:
Bu konu
elinizdeki gleri gizleme
meselesidir.
Dmann
durumunu
anlamasna
izin
vermemelisin
aksi
taktirde
mutlaka
bir taktik hazrlna
giriecektir. Bu konuda
vereceim bir rnek
Hunlara
gnderdiimiz
elileri sadece
yal
ve
zayf savalarn
karlamalardr.
DU
YOU.
Bunun anlam gerekten gl ve savaa hazr olduunda
kendini
tam
tersine
hazrlksz
ve
zayf gstermelisin
ki
dman
fazla
hazrlanma
gerei duymadan
stne
gelsin.

103

XI:
Glyken zayf dur.
Cesur olduunda
rkm numaras yap.
Dzenli olduunda dank,
tam
tehizatl olduunda ise
kendini yokluk iinde
gster. Dman
senin
akll
olduunu
deil
aptal olduunu
sansn. Saysal
stnln
gizle.
lerlemeni ylesine
rt ki dman
katn
dnsn.
Hzl
hareket edebileceini anlamaktansa seni bir deve gibi ar aksak sansn.
Ele geirecein
noktalarn
anlalmamasn
oralara
saldrmaktan
kandn
dndrt.
Dman
bulunduun
yer konusunda
bile
phede
kalsn.

WANG

YU:
Savaa
girerken
dmana
katn
izlenimini ver.
Saldrya
geerken,
dmann
senin
esasnda
istirahata
getiini
dnmesini
sala.

ZAHNG

SUN TZU
19. D m a n y a n l t a c a k y e m l e r kullann. Dzeninizi, k o n t r o lnz

y i t i r m i g i b i yapp, dman kandrn, vurun.

YORUMLAR
MEI
metli

YAOCHEN:
Dman
eyalada
batan
kart.

agzllk

yapyorsa,

YU:
Dmana
kazan yollarn gstererek
ktklar
anda
saldrp yenmek kolay olacaktr.

ZHANG

tan

DU
MU:
dmann

Dman aknla
iini
bitirebilirsin.

dt

LN:
Dmann
iinde
karklk
dman
artr;
karklk
sonucunda
bekler,
o anda ilerini bitiririm.

JA

anda

bunu

dman

cezbet.

lehine

ky-

Ba-

kullanp

kartacak
kiileri kullanp
dzenlerinin
bozulmasn

YU:
Aldatmacalar kullanarak dmann
armasn
sala.
Bu
aknlk
ierisinde
stne
gelmelerini
salayabilirsen
dmann yenilmesi kolaylar.
Wu ile
Yue'nin
lkeleri birbideriyle
savamaktayken
Wu
bin
suluyu dman
zerine sald.
Su-

ZHANG

04

lularn bir ksm kaarken bazlar

Yue'ya
urarken ne
olduunu bile anlamadan

teslim oldu.
Wu'nun
eline

Yue on lada
esir dt.

SUNTZU
20.

D m a n n her c e n a h g v e n l i

ise k e n d i n i z i d m a n

s a l d r s n a h a z r l a y n . S i z d e n g l ise, u z a k t a d u r u n .

YORUMLAR
DU
MU:
Dman
ynetimi
tam
uyumlu
ise,
yani ynetenle
ynetilen
arasnda
karlkl
bir sevgi
varsa,
dman
ordusunda
uygulanan
dl
ve
ceza
sistemi
ak
ve
adaletli
demektir;
askerin eitimi de mkemmeldir.
Bu durum karsnda
bu konuya
dikkat
etmeniz
gerekir.
Hazrlk
yapmak
iin
atmann
olumasn
beklemeyin.
Dman
birliklerinin
gl
olduunda
karsna
kmaktan
kann;
dmann
geveyecei
ve
ak
verecei
zaman
bekleyin.
CHEN
HAO:
Dman
hatlarnda
hareketsizlik
varsa
bu
dmann
uyumlu
olduunun
gstergesidir.
Bu
durumda
ok
dikkatli olmak gerekir.
Siz de kendinizi ayn uyuma getinp,
saldr
iin
uygun zaman bekleyin.
HO
YANXI:
Dmann
bulamyorsanz
yapacanz
beklemekten
ibarettir.

uyumluluunu
gzlerken
bir
tek
ey
kendinizi
hazr

ak
tutup

YU:
Eski bir deyi,
" Dmann hangi blgesinin youn,
hangi
blgesinin
zayf
olduunu
dmanla
mcadeleye
giritiinizde
mutlaka
grmelisiniz"
der.
Youn
noktalar
dmann
uyumlu
blgeleri iken,
zayf noktalarda
kendimize
ak
bulabiliriz.
Dman
uyumlu
ve
gl
iken
dman
yenilmez
olarak
kabul
ederek
uzakta
durun.
Yine
bir
askeri
deyi,
"Dmann
an grdnde iledeyip,
ak yoksa dur" der.

ZHANG

JA

LN:
dmandaki

Zayfn
deiiklikleri

kuvvetliyle
baa
takip
etmektedir.

105

kmasnn

tek

yolu

DU Y O L ) :
Dmann depolar dolu,
askerlerinin durumu st seviyede
ise
ekilerek
dmann
dinlenmeye
geecei zaman
bekle.
Dmandaki
deimeyi
ve
olas
aklklar
takip
ederek
deerlendir.
SUN

TZU

2 1 . D m a n s i n i r l i y a p d a ise d a h a o k s i n i r l e n d i r m e y e a ln.

Kendinizi

grmesini

zayf

g s t e r i p d m a n n sizi k k

salayn

YORUMLAR
AO

AO:

Dmann

yaylmasn

LI QU AN: Askeri liderler

rinde kargaa
ve karklk

fkeye
oluur.

ve

tembellemesini

kapldnda,

bekle.

genellikle

stratejile-

MU:
Askeri liderler kolaylkla
fkelenebiliyorsa
bu
tr komutanlar
sinirlendirin. O zaman
genellikle
aceleci olacak
ve
orijinal
stratejilerini
terk
edeceklerdir.
DU

MEI
YAOCHEN:
Dman
komutanlar
abuk fkelenir
kzdrarak
hazrlklarn
tamamlamadan
savaa
girmelerini

trdense
sala.

YU:
Dman
fkeli ise
ve
kolaylkla
kzyorsa
onlar
aalayarak
daha
ok
kzdrn.
O
zaman
moralleri
bozulacak,
planlarn
bir yana
brakp
zerinize
dzensiz
ekilde
saldracaktr.
ZHANG

SUN TZU
22. Dinlenmek istediinde

rahatsz edin.

Gleri birleik

d u r u m d a y s a blmeye, ayrmaya aln.

106

YORUMLAR
LI QU
yorsa
DU
nn.
rek
MEt
sn

AN:
bir

Dman size pahal armaanlar ve

eyler planlyordur.

tatl

szlerle

yakla-

YOU:
Dman harekete geiyorsa tpk bir kz gibi davraDman bbrlenerek dikkatini azaltt anda bir araya
gelevurun.
YAOCHEN:
salayn.

Kendinizi

zayf gsterip

dmann

gururlanma-

WANG
XI:
Zayfm gibi durup
dmann
bbrlenmesini sala.
O
zaman
dman
sizi
kk grp
fazla
endielenmeyecektir.
Dman tam dinlenme annda
vurun.
AO

AO:

Dman

hznla

yprat.

WANG
XI:
Dmana
srpriz
basknlar yap.
Dman
ininden
ktnda
ortadan kaybol.
Dman kalesine girdiinde ise ortaya
k.
Dman
sol kanadna
yardma
kotuunda
sa
kanadna
yklen; sa kanadna destek iin harekete getiinde ise sol kanadna
saldr.
Byle yaptnda
dman
abuk yorulacaktr.
ZHANG
AO
cyla

YU:

Dmann yorarken

AO:
Dmann iinde
bozguncular kullan.

kendi gcn

ikilik

LI
QU
AN:
Dmann
dzenini
arasna nifak sok,
ve saldr.

kartp

boz,

koru,

dman

komutanla

DU
MU:
Dman komutanyla emrindekiler arasndaki
rektiinde
rvet kullanarak bozmaya
bak.

din

tut.

blmek ama-

yardmclarnn

uyumu

ge-

C H E N H A O : Dman cimriyse sen cmert ol, dman sert ise

sen yumuak davran.
O zaman dman komutas ile takipilerinin birbirine olan gveni sarslacak,
dman zlecektir.

107

DU
YOU:
Dman kazanla
batan
kart,
arasna
bozguncular
gnder, konuma
ustalar
kullanarak
komutanlarla
emirlerindeki
askeherin
arasn
bozarak dzen
ve
uyumlarn
boz. Dman
zayf
decektir.
ZHANG

mttefikleri
lnm

Dman astlar ile stleri arasnda ya da dman ile

arasnda
ikilik
yaratarak
blnmelerini
salayn.
Byenmek
kolaydr.

YU:

SUN

TZU

2 3 . Hazr o l m a d a n d a s a l d r n ,

hi u m m a d

yerlerde

karsna kn.

YORUMLAR
AO
AO:
Dmana
gevedii
grdnde
harekete
ge.

anda

saldr,

hatlarnda

gedik

MENG
SHI:
Dmann
ak noktalarna saldr,
dman
dinlenmeye
getiinde yklen,
dmanna
asla
hazrlanma
ans
tanma.
Askeri harekatlarda
belirsiz olma
doktrini bu yntemin
kaynadr. nl
bir sava
komutann
szleriyle," En
etkili
saldr
beklenilmeyen
saldrdr.
En iyi plan
bilinmeyen plandr."
SUN

TZU

24. Zafere ynelik taktik uygulamalarnzn d m a n

t a r a f n d a n n c e d e n a n l a l a m a m a s iin g e r e k l i
gizlilik t e d b i r l e r i n i aln.

YORUMLAR
AO:
Aklama
bilginin
szmasna
neden
olur.
Ordunun,
tpk suyun
belirli bir yaps olmamas gibi,
belirgin bir formu olmamaldr.Dmana
nceden
ne
yapacanz
anlama
frsat
vermeden
bulunduunuz
koullara
uyum
gstererek saldrn.
Ksaca,
dmann
hareket
senaryosu
kafanzda,
durumun
izlenmesi
ise
gzlerinizdedir.
AO

108

Ll
QUAN:
Dmana en
drn.
Zafer sizin olacaktr.
gin
olmamaktadr.

hazr olmad, en beklemedii anda salSava sanatnn z gizlilikte

ve belir-

DU
MU:
Aklama yapmak bir konu hakknda
konumaktr.
Bu
nedenle
yukarda
bahsedilen
zafer
yntemleri
belirli
bir yapda
gerekletirilmemelidir.
lk yaplacak
i
dman
grp
izlemektir.
Dmann
yaps
anlaldnda
en
uygun
yntem
seilebilecektir.
Ondan
nce asla ne yapacanz syleyemezsiniz.
MEI
na

YAOCHEN:
gre nceden

Dman
grmeden
sava
ne syleyebilirsiniz ki?
SUN

25. Zaferi

kazanan

komutan

may yapandr. Sava

yaplamayaca-

TZU
sava ncesi

en ok hesapla-

y i t i r e n k o m u t a n ise s a v a n c e s i

m u t l a k a y e t e r i n c e plan y a p m a m t r .
girmeden

plan

Bu nedenle savaa

nce mutlaka zafer hesab yapn. Ancak,

a r a d a her ihtimale kar, y e n i l g i

bu

hesabn ve stratejisini

y a p m a y da unutmayn. Plan y a p m a y a verdiiniz n e m

zafer ya da yenilginin belirleyici faktr olacaktr.

YORUMLAR
YU:
Yaptnz strateji derin ve uzun vadeli ise hesaplarnzn
dl
byk olacaktr.
O zaman
savaa
bile
girmeden
zafere ulam olacaksnz. Ama,
stratejiniz s ve miyop ise,
hesaplarnzn
dl
hafif olacak;
sava,
savatan
nce
yitirmi
olacaksnz.
Byk strateji mutlaka
kk stratejiye
ar basacaktr. Stratejisi
olmayanlar
ise
sadece
yenilgi bekler.
Bu
nedenle
zafer,sava
sava
ncesinde
kazanm
savalara
gler.
Yenik
savalar ise
tam
tersine nce savaa girer,
zaferi sonra ararlar.
ZHANG

109

B l m II

SAVAIN MALYET
SUN

TZU

1 . S a v a a l a n n d a b u l u n a n bin a d e t h a f i f z r h l ,

bir o k a d a r

ar zrhl s a v a a r a b a s n n yan sra y z bin zrhl s a v a , b u s a v a l a r n k i l o m e t r e l e r c e t e d e k i s a v a a l a n n a

tanmalarn salayacak malzeme, cephede
gerisindeki harcamalar, sava

ve cephe

alannda bulunacak

ko-

nuklarn arlanmas gibi ufak tefek gereksinimleri, zrhlara, s a v a a r a b a l a r n a

getirip

toplayacak

denecek tm maliyeti

alt alta

o l u r s a n z g n d e e n a z bin k l e g -

m g e r e k e c e i n i g r r s n z . Yz bin s a v a l k bir ordu bundan aa donatlamaz.

2. Sava baladnda, zafer g e c i k e c e k olursa, savalarnzn s i l a h l a r

krlemeye, savama

evkleri krlmaya

b a l a r . z e l l i k l e bir a n a h e d e f i k u a t t n z d a , g c n z n
hzla a z a l m a y a

baladn

3 . H e l e bir d e , l k e n i z i n

grrsnz.

sefer imkanlar

kstl i s e , d e v l e t i n

zaferle s a l a y a b i l e c e i olanaklar ekilen skntya d e m e yecektir.

YORUMLAR
Ll
QUAN:
nce plann yap,
sonra malzemeni hazrla.
Savan
maliyeti ile
ilgili blmn planlama
blmnn
hemen
ardna yerletirilmi
olmasnn
nedeni
budur.
LN:
Sava alannda galip gelseniz bile savan
rumunda
elinize
geenlerden
kazanl
kamazsnz.
rekatlarda
hedef topyekn
zaferdir.
Gcnz
yitirir,

JA

110

uzamas duAskeri
hasilahlarnz

krletirirseniz
ordunuz

sava

kayplarnz

artacak,

YU
ok uzun sren bir askeri
ar
derecede
ykseleceinden,
lkenizin
lamayacak
kadar
sarslacaktr.

ZHANG

Ll
QUAN
zer;
kontrol

harekata
btesi

yorularak

denecek
masraflar

Eski bir deyite de anlatld zere,

sava
dnda
kalmas
halinde
kendisini yakar.

J A LN
Bir askeri operasyon ok
yacak olursa,
dmanlarnz
belirli

4. Silahlarnz

atee

uzun sre bir sonuca

fikirlere
ulaabilir.

DU
YOU Silahlar uursuzluk aralardr.
mak bela
getirir.
Savamaktan
zevk
kaderi
kaybetmektir.
SUN TZU

tkenip,

askerleriniz

tkenecektir.

Onlar
alarak

bedel
kar-

ben-

ulaama-

uzun sre kullanglerini

tketenlerin

y e t e r s i z kalp, e v k i n i z krlp, g c n z

hazineniz eridiinde daha nce yannzda

bulunan dier k o m u t a n l a r n sizin yaptnz arlklardan

y a r a r l a n m a y a a l m a k iin h a r e k e t e

getiklerini

g r e c e k s i n i z . B u d u r u m d a , n e k a d a r akll

olursa

olsun

hi bir k i m s e b y l e b i r d u r u m u n y a r a t a c a s o n u l a r
engelleyemez.

YORUMLAR
QUAN
Byk lekli askeri harekatlar byk masraf dourur.
lkenizi sadece
sava
alannda
deil
evinizde
de
yoksul
brakr. Bu
nedenle
akll
bir hkmet asla
ordusunu sava
alannda
uzun
sre
brakmaz.
Ll

SUN

TZU

5. Bu nedenle, savata acelecilik aptallkla e anlaml olmas n a r a m e n , a k l ile z a m a n y i t i r m e n i n d e y a n y a n a g e l e bileceini kimse syleyemez.

6 . U z a t m a l s a v a t a n k a z a n l a k m bir lke g r l m e m i t i r .

YORUMLAR
AO
AO:
kazanrlar.

Bazlar

beceriksiz

bile

olsalar

sratleri

sayesinde

DU
MU:
Bazlar her ne kadar beceriksiz de olsalar sratli olmann
avantaj
ile
kazanrlar.
Bunun
nedeni glerini ypratmam,
ellerindeki
kaynaklar
tketmemi
olmalarndandr.
CHEN
HAO:
Eski savalarn syledii gibi gk grlts gibi
daha
kulaklarn
demeden
grlemeli,
yldrm
gibi gzlerini krpamadan
akmalsn.
SUN TZU
7. Sava

k a z a n l a k a p a t m a n n y o l u n u b u l a c a k kii s a v a n

v e r e c e i z a r a r l a r e n iyi b i l e n k i i d i r .

YORUMLAR
Ll

QUAN:

dezavantajlar

Avantajlar
inceleyin,

ve
o

dezavantajlar
zaman

birbirine

avantajlar

daha

baldr.

nce

kolay

anlars-

nz.
N:
Komutanlar ar gururlu,
askerler tembel ise agzllk
onlara
olaylarn
bir noktada
dnebilecei
gereini
unutturur. Bu
en
byk
dezavantajdr.
JA

DU
YOU:
Askerlerinizi
dman
zerine
harekete
geirmenin
planlarn
yaparken,
ilk
dndnz
husus
karlaacanz
tehlikenin
sonularn
ve
yokolma
olaslklarn
gz
nne
almak
olmamsa
bu
seferden
herhangi bir kazanla
kmanz
dnlemez.
SUN TZU
8 . D e n e y i m l i , akll k o m u t a n m e v c u t o l a b a k l a r n a g r e
planlamasn yapar. Savaa girince takviye gelmesine
umut balamaz.

112

YORUMLAR
AO AO:
Bu szlerin anlam,
greve getirdiiniz birlikleri kullanarak zafere
ulamasn
bilmeniz gerektiidir.
kinci kez
lkeye
dnerek yeni birlikler kurmaya
almak hatadr.
lk anda
kendi
yiyecek
kaynaklarnz
kullanrken
daha
sonraki
aamalarda
dman
kaynaklarn
kullanmann
yolunu
bulmalsnz.
Ordularnz lkeye dndnde ise onlar daha
fazla
bedelsiz yiyecekle
karlamaktan
kann.
DU
MU:
nce
dmana
baaryla
saldr
olanaklarn
incele,
sonra
savaa
girebilip giremeyeceine
bak,
birliklerini ancak ondan sonra hazrla.
O zaman dmann yok edebilir,
lkene zafer
getirebilirsin.
LI QU A N : ki kere ordu
cek,
sknt doacaktr.

hazrlama.

O zaman

lken

endielene-

SUN TZU
9. Sava ara ve malzemelerini, dier lojistik g e r e k s i n i m lerini lkenden getir. Dman arazisinde atlarna y e m
b u l m a n n y o l l a r n a bak. O z a m a n s a v a e s n a s n d a a
kalmazsn.

YORUMLAR
AO AO:
Savaa kalkmadan nce masraflarn
derlerini dman
zerinden
karlamaya
al.

hesapla

ve

gi-

LI QU AN: Kendi silahlarn kullanrken dmann besin kaynakla rn kullanacak olursan sefer seni uzaklara
srkleyecek bile olsa
sknt
ekmezsin.
AO

AO:

Silahlarn

lkenden,

malzeme

dmandan.

SUN TZU
10. Devlet m a l i y e s i n i n zayfl, o r d u n u n v a t a n n d a n uzak
d a m arazisinde savamas daha ok lojistik destek
ihtiyacn gerektirir. Uzaktan yardmla y a a m a k zorunda
olan o r d u n u n halk f a k i r l e s i n

113

YORUMLAR
Ll

QUAN:

Birliklerin yeniden

kurulmas

daha

ok

vergi dourur.

MU:
Guan
Usta
der ki;" Birlikler iin gerekli malzemenin
yz mil teye tanmas
lkenin bir yllk retimini,
ddyz mil
teye tanmas,
lkenin iki yllk retimini tketir.
Beyz mil teye
tanmas
ise
lke
halknn
alktan
benzini soluklatrr.
Bunun
anlam
yiyecein
tanmamas
gerektii gereidir.
Aksi
taktirde
retici
kaybolacak,
yoksulluk
gelecektir."
DU

JA
LN:
Malzemenin
uzak mesafelere
tanmas
lke kaynaklarnn
seyahat
ve
tamacla
harcanmas
demektir.
Bu
durumda
halk her geen gn
biraz daha yoksullaacaktr.
ZHANG
Y U:
Yzbin kiilik bir orduyu yediyzbin ailenin
uzak
mesafelerde
beslemek zorunda
kalmas
halk yoksullua
iter.
SUN TZU
1 1 . te y a n d a n o r d u n u n yaknda olmas fiyatlar ykseltir.
Y k s e k f i y a t l a r d a halkn y a a m s e v i y e s i n i d r r .

YORUMLAR
AO
AO:
Ordu
ok
ileriye
gittiinde
orduya
yakn
agzller
fiyatlar
ykseltirler.
O zaman
orduyu
finanse
gerek halk bir kez daha yoksullasn
Ll
OUAN:
kaynaklar bu

Ordunun
ticarette

yaknnda her zaman ticaret

erir,
yoksulluk halk kuatr.

vardr.

olan
eden
Halkn

JA
LN:
Birlikler toplandnda
fiyatlar mutlaka ykselir.
nsanlar
kar
konusunda
agzl
olduklarndan
ellerindeki
tm
mallar
yksek
fiyatla
satarlar.
Bu
nedenle
bata
olduka
iyi kazanmalarna
karn
sonunda
onlar
da
kaybeder.
Ayrca
bu
dnemlerde
vergiler de
ykseleceinden
bu
insanlar alabilecekleri
en yksek bedelin peine derler.
Bunun sonucunda
halkn alm
gc yok olur,
lke de doal olarak ktla der.

114

XI:
Malzemenin
altnda
ezilmesini getirir.
Bu nedenle zellikle uzun

WANG

uzak mesafelere
tanmas
halkn masraf
Orduya
yakn pazarlarda
fiyatlar ykselir.
sreli seferler lke iin ykm haline gelir.
SUN TZU

12. Y a a m seviyesi d t n d e ,

halk ar y k a l t n d a kalr.

13. D k y a a m s e v i y e s i , g t k e n m e s i y z n d e n halkn
diinde trnanda kalmaz, gelirlerinin byk ksm ek
v e r g i o l a r a k a l n r k e n , d e v l e t i n m a s r a f l a r ise krlan
sava arabalarnn onarm, e k s i l e n atlarn, zrhlarn, ok,
y a y , m z r a k , k a l k a n l a r n i k m a l i , m a l z e m e a r a b a l a r ile b u
arabalar
ekecek kzlerin
almna yaplan
harcamalarla artar.

YORUMLAR
DU
MU
:
ayet askeri operasyonlar ksa srede sonulanmaz, ordu
klasna
dnmezse
vergi yk
gittike
artacak,
halkn
elindeki
kaynaklarn
tkenmesine
ve
retimin kmesine neden
olacaktr.
HO Y A N X I :
Halk
cennetidir,
insanlara
gstermesi
arttr.

bir lkenin
temel kaynadr: gda
ise
hkmedecek yneticilerin
bu
geree

halkn
sayg

M El Y A O C H E N : Halk askerin ihtiyac olan gday, malzemeyi ve i

gcn olutururken
kendi z varlnn
nemli bir ksmn
elinden
kartr.
Hkmet de ayn
uurda btesinin ou zaman yarsndan
fazlasn
tketir.
Byle
olunca
toplanan
vergiler kullanlm,
ordu
ypranm,
halk ise tkenmi bir konuma gelir.
Vergilerin basksnn
dayanlmaz
hale
geldii,
halkn
yoksullua
srklendii
lkeler
ktlkla babaa kalr.
SUN TZU
14.

B u n e d e n l e , a k l l bir k o m u t a n g i d e r l e r i n i d m a n a
y k m a y a alr. D m a n d a n a l n a c a k bir a r a b a m a l z e m e
kendi
lkesinden
kacak yirmi
araba
malzemeye;
d m a n d a n e l k o n a c a k bir u v a l h a y v a n y e m i k e n d i
lkesinden getirilecek yirmi uvala eittir

115

YORUMLAR
AO
AO:
maliyeti genelde

Sava
kendi

esnasnda
tanacak
bedelinin
yirmi katdr.

malzemenin

tama

ZHANG YU:
Uzak lkelerde savaan bir orduya tanacak bir kilo
malzeme
uruna
yirmi kilo
malzeme
tketilir.
Geilecek
arazi
engebeli olursa bu rakam daha da adar.
Bu nedenle akll komutan
ordusunu dman kaynaklar
ile beslemenin yolunu bulur.
SUN TZU
15. D m a n y o k e t m e k i s t i y o r s a k a s k e r i m i z i k z t r m a m z
gerekir.

Bu

da

alnacak

ganimetlerin

asker arasnda

p a y l a t r l m a s ile y a p l a b i l i r

YORUMLAR
ZHANG
YU:
Emrinizdeki
subay
ve
birliklerinizi
kztrarak
fkelendirdiinizde
dmana
ldresiye
saldracaklardr.
Bu
arada
askerinizi
ele
geirdiKleri
sava
ganimetleri
ile
dllendirecek
olursanz
savaa
kendi arzular
ile
ve
olanca
gleriyle
katlacak
ve
dmandan
daha
fazla
malzeme
ele
geirmek iin
zel
aba
gstereceklerdir.
"Byk
dller cesur
savalar yaratr.
" sz bouna
trememitir.
DU
YU:
nsanlar sava
fatland utacaklarn
bilirlerse

kazandklarnda
savaa
daha

WANG
XI:
Burada
verilen
t,
dncesidir.
Yoksa
talan
serbest
kmasndan
baka
fayda
getirmez.

zengin dllerle
mutlu girerler.
dllerin
brakmak

mka-

zenginletirilmesi
askerin
elden

SUN TZU
16. B u a m a l a , s a v a e s n a s n d a o n y a d a d a h a o k s a v a
a r a b a s e l e g e i r i l d i i n d e s a v a a r a b a l a r n ilk a r a b a y ele
geirene verin. Arabalardaki dman bayraklarn kendin i z i n k i y l e d e i t i r i n , ele g e e n s a v a a r a b a l a r n k e n d i
a r a b a l a r n z n s a f n a katp s a v a a d e v a m e d i n . Ele g e e n
e s i r l e r e ise iyi d a v r a n n .

116

YORUMLAR
MEI
YAOCHEN:
Ele
geen
kalkarsanz kimse mutlu olmayacaktr.
verin;
o zaman
herkesin
gayrete

ganimeti
herkese
datmaya
Bu nedenle bir kiiye dl
geleceini greceksiniz.

Ele
geirdiiniz
saflarnza
kafin.
kullanma ansn

sava
arabalarnn
rengini
O
zaman
dmann
ayn
da yok etmi olursunuz.

AO
AO:
deitirerek
kendi
arabalar bir daha
JA

LN:
malzemesinin

Renkleri
deitirin
ki
dman
kullanldn
fark etmesin.

esasnda

kendi

SUN TZU
17.

Ele g e e n d m a n g a n i m e t l e r i n i v e e s i r l e r i n i
g c n z a r t r m a k t a kullann.

kendi

YORUMLAR
ZAHNG
larnzda

YU:
Ele
alsnlar

geirilen

askerlere

DU
MU:
Dman
askerlerini ele
kullanmak gcnze
g
katacaktr.

iyi

davrann

geirerek

ki

dman

sizin

saf-

kaynaklarn

MEI
YAOCHEN:
Ele
geirdiiniz
askerlerin
gcne
sorumluluklar verip iyi muamele edin ki sizin iin alsnlar.
HO
YANXI: Dmann,
dman yenmek iin
kullanmasn
komutan her zaman her yerde en gl komutandr.

orantl
bilen

SUNTZU
1 8. Savata a m a c n z uzun s e f e r deil, zafer olsun.

YORUMLAR.
AO
AO:
kullanlmasn

Uzun
sefer
fayda
getirmez.
bilemezsen kendini yakar.

117

Ordu

atee

benzer,

M E N G SHI:
abuk
olduu

En iyi sava,
savatr.

zaferin

abuk elde

edilip,

geri dnn

MEI
YAOCHEN:
Yukardaki
tm
hususlarda
abuk
olmak
nemlidir.
Yeterince
hzl
davranabilirseniz
masraflarnzda
tasarruflu
olabilir,
halknza
kolaylk salam
olursunuz.
SUN TZU

1 9 . u o k iyi b i l i n m e l i k i , o r d u k o m u t a n h a l k n n k a d e r i n i ,
lkesinin bar ya da tehlike iinde y a a m a s n elinde
t u t a n kiidir

YORUMLAR
Askeri lider akll

ise

Bu

bize

AO

AO:

MEI

YAOCHEN:

konu

lke

gvendedir.

komutan

seiminin

nemini

vurgu-

lamaktadr.
WANG

Doru

XI:
Halkn yaam,
komutann
bulunmas

lkenin dirlii komutanlarn

en
nemli meseledir.

118

elindedir.

B l m III

SAVATA STRATEJ
SUN TZU
1. Sava Sanat'nn en

pratik

kavram, d m a n

tmyle, zarara uratmadan

lkesini

ele g e i r m e fikridir. Y a k p

y k m a n n k i m s e y e f a y d a s olmaz. Ayn e k i l d e ,

bir o r d u y u

da t m y l e ele g e i r m e n i n nimetleri snrszdr.

YORUMLAR
AO
AO:
Hazrladnz
orduyla
dmann
ilerine
girebilir,
dmann i kaleleriyle
d snrlar arasndaki alan
bloke ederek
aralarndaki
iletiimi
keser,dman
teslim
olmaya
zorlayabilirseniz bu en byk baar olur.
Dmana
lmne saldrarak lkeyi
zorla
ele geirmek daha
kk bir baardr.
JA

di

LN:
Dman
lkesine zarar vermeden
lkene de zarar vermemi olacaksn.
Bu,

LI
QUAN:
maktadr.
DU

tir.

Hoca

bize

katletmenin

en

ele geirdiinde kenen byk baardr

nemli i

olmadn

En byk baar dmann

teslim olmasn
Saldrarak yok etmek byk baar saylmaz.

YOU:

HO Y A N X I :
En iyi politika,
akn dmann
kendi arzusu

strateji ve
ile
teslim

anlat-

becermek-

bask kullanarak olaylarn

olmasna
evirmektir.

ZHANG
YU: Zhang
Yu bize
Wei Liaozi'nin szlerini iletir.
"Dv
sanatlarnda
ustala;
dmann
iyi
deerlendir;
dmann
ruhunu
ve ynn yitirmesine yardmc ol ki karndaki ordu savaa
bile girmeden ileyemez hale gelsin.
Buna
Tao usul zafer denir.
Dman
ordusunu yok edip,
komutanlarn
ldrmek,
dman
si-

119

perlerine
dalp,
dman
topraklarn
savaarak ele
geirmek ise
zorla elde edilen zaferdir. "
Zhang
Yu'nun bu szlere yorumu ise," Tao usul zafer ile
zoda
elde edilen zafer arasndaki ana
fark ele geen lkenin zarar grmesi ya
da
zarar grmemesidir.
Ele geirilen
lkedeki iyi
insanlara
merhamet
gsterirken,
sulular
cezalandrmay
baaracak olursanz
en
byk zafere
ulaacaksnz.
XI:
lke, ordu, alay,
blk,
manga- byk ya da kk
tm birimlere ne kadar az zarar vererek ele geirirsen,
deerin o
denli ykselecek; yok edecek olursan
da
o
derecede
decektir.

WANG

SUN TZU
2. Bu nedenle, savalarn t m n d e savaarak z a p t e t m e k en
stn baar demek deildir.

stn baar dmann di-

rencini s a v a m a d a n krmaktr.

YORUMLAR
AO
AO:
En
stn
domadan
teslim
olmasdr.
Ll

QUAN:

Dmanna

CHEN
HAO:
denle
en
byk

baar

yapacan

dmann

planlama

Savata
dman
baar
savamadan

ile

gerek

galip

dmanlklar

gel.

ldrmek zorunluluktur.Bu
kazanmaktr.

ne-

LN:
Birliklerini ylesine yce gster ki dman savaa girmeden
teslim olmak zorunda kalsn.
Bu tr zafer taktikle,
iddetle
veya
katliamla
kazanmaktan
ok daha
kymetlidir.

JA

MEI

YAOCHEN:Buna

zarar

vermekten

kanma

meselesi

deni-

lebilir.
ZAHNG
YU:
Zaferi byk
savalarn
sonucunda
kazanmak
ok
kayp
verileceinden iyi deildir.
Sava dlleri ile cezalarn ak anlalr hale getirip,
sava
makinelerini bakml
tutar,
birlik-

120

terinle
komutanlarn iyice eitirsen
manna
kabul
ettirme
becerisini
larak kedebilirsen
buna
baar
WANG

XI:

maktan

ok

ve
bu
gstererek
derim.

Askeri operasyonlarda
dmann
stratejisini

stn
konumunu ddman psikolojik
o-

nemli olan
kedmektir.

dmanla

sava-

YANXI:
Ho
Yanxi bize u yky anlatr: Han Hanedan'ndan
Wang Po,
Chu Chien ile Su Mo'ya saldrdktan sonra kamp kurar.
Bu
esnada
dmanlar
bir
araya
gelerek
kendisini
atmaya
ekmeye
alrlarsa
da
baaramazlar.
HO

Wang
Po
komutanlar
ile
ok yamuruna
tutarlar.
Bu arada
lindeki arap anana
bile gelir.
bozmadan
olduu yerde
oturmaya

akam
yemei yerken
kamplarn
oklardan birisi Wang Po'nun eWang Po buna ramen istifini
devam
eder.

Bu srada
subaylardan biri Su Mo'nun
ok yakna geldiini
ve kolayca
vurulabileceini syler.
Wang Po buna da itiraz eder
ve,
"Su Mo'nun paral askerleri uzak ehirlerden gelme,
bu nedenle
tedarikleri yeterli deil.
Savaa
bir an
nce girme
konusunda bu nedenle bu kadar arzulular.
Bize gelince bizim amzdan
en
yararl
strateji
kampmz
kapal
tutarak
askerimizi ypranmaktan
korumaktr.
"
SUN TZU
3. (a) K o m u t a n l n en s t n m e z i y e t i d m a n plann
zp, krmaktr.

YORUMLAR
Dmana

AO

AO

larn

hazrlamakta

saldrnn

olduu

en

uygun

zaman

dmann

plan-

andr.

DU
YOU:
Dmana
tam
kuvvetlerini harekete
geirme planlar
yaparken
saldrarak baskn
yapmak en
iyi zmdr.
Byk sava
imparatorlardan
biri,
"Balarn
beladan
kurtarmakta
baarl olanlar bu belay nceden grerek daha
ortaya
kmadan yok
etmesini
bilenlerdir.
zerlerine
gelen
dmana
galip
gelenler
dmana
hazr olmadan
saldranlardr,
"demitir.

121

MEI

YAOCHEN:

WANG

yk

Buna

XI:
nsanlarn
baardr.

zekann
karsna

zaferi denilir.
akll

planlama

ile

kmak

en

b-

HO Y A N X I :
Dman size saldr amacyla
tuzak kurmaya hazrlandnda
ona
saldrn.
iniz
kolaylaacaktr.
Dman
ordusunun
ynn
kefederek
birliklerinizi
o
ynde
ilerletin,
dmana
amacnn
daha
en
banda yklenin.
YU:
Zhang Yu'nun Sun
Tzu'nun bu sz zerine yorumu,
en
iyi askeri operasyonun
dmana
stratejik saldrda
bulunmann
olduu
bunun
da
allmadk askeri taktiklerin
ve gizli
hesaplamalarn
kullanlmas
yntemiyle
dmanla
savaa
bile
girmeden
dman
yenmek
olduudur.

ZHANG

SUN TZU
3 . ( b ) E n iyi i k i n c i m e z i y e t d m a n g l e r i n i n b i r l e m e s i n i
engellemektir.

YORUMLAR
Ll Q U A N :
Bu
konu
drma
meselesidir.

dmana

henz daha

ittifak olutururken

sal-

CHEN
HAO:
Bazlarnn
bu konudaki yorumu,
dmana tam harekete
getii veya
ittifak iin grmeleri srdrd anda
saldrarak yenmenin
daha
kolay olduudur.
MENG
saldrdan
MEI

SHI:

Gl mttefiklerle
caydracaktr.

YAOCHEN:

WANG

XI:
yaplacak en
man
yalnz

Buna

gzda

ibirlii

dmanlarnz

rktecek,

ile zafer denilir.

Dmana
tam olarak kar
kamadnz durumlarda
iyi i dmann
mttefikleri ile
arasn bozarak dbrakmaya
almaktr.

HO Y A N X I :
Sun
Tzu Usta'nn bu szlerle kastettii mesele dmana
sadece
tam
temas
kurulduunda
saldrmaktr.
Bu
srada,
daha
dmanla
scak
temas
kurulmadan
nce
sahte
glerle
dmana
gzda
verip,
dman
rkterek
dman
ne
gerileyebilir
ne
de
iledeyebilir
duruma
sokmay
becermek
nemlidir
Dman
aknla
dtnde
ise
vurucu
darbe
indirterek
dman
ele
geirilecektir.
Yaptnz oyun
komularnz
da
etkileyeceinden
dmannz
yalnz
kalarak
iyice
zayf decektir.
SUN
3 . ( c ) n c s ise d m a n
taarruzda bulunmaktr.

TZU
ordusuna sava meydannda

YORUMLAR
AO

AO:

Bu

ordunun

tam

kurulduu

zaman

belidmektedir.

LN-. Baarl
saldrda
stn
olmak birlikleri ypratmadan
harekete
geirmeye
baldr.
Bu
nedenle
nl
bir sava-komutan,"
plak kllarn
nnde zafer arayan
komutan
iyi komutan
deildir,
"demitir.

JA

MEI

YAOCHEN:

Buna

savan
SUN

zaferi denilir.
TZU

3 . ( d ) E n k t m e z i y e t ise s u r l a r l a k o r u n a n

bir k e n t i n k u a t l

masdr.

YORUMLAR
AO
AO:
Dman
kaynaklarn
toparlayarak kaln
sudarn
arkasnda
savunmaya
ekildiinde,
bu
dmana
saldrmak
askeri
operasyonlarn
en
zayfdr.
Ll
QUAN:
Bir orduyu kaln surlarn ardndaki bir ehirde kuattnzda
subaylarnz
geveyecek,
askeriniz
tembelleecektir.

DU
en

YOU:
ehirlere
saldrarak,
kasabalar
ktsdr;
kayplarnz
ok
artacaktr.

WANG

XI:

ehir ele

gemeden

askerleriniz

katletmek

lecek

ya

saldrlarn

da

sakat

kalacaktr.
YU:
ehirlerin
kuatlp,
kasabalarn
katledilmesi sadece
orduyu
yalandrp
kaynaklarn
gereksiz
kullanlmas
ile
sonulanmayacak,
pek ok da asker kaybna
neden olacaktr.
Bu nedenle de en kt askeri saldr tr olarak kabul edilirler.
Bir ehri
kuattnzda
gcnz
tkenecektir.
Bu
nedenle
muhasara
ancak baka
are
kalmadnda
uygulanacak bir yntemdir.

ZHANG

SUN TZU
4. S a v a t a ana k u r a l l a r d a n biri, m m k n o l a b i l d i i n c e surlarla k o r u n a n k e n t l e r i n k u a t l m a s n d a n k a n m a k t r .
Kuatmada kullanlacak sava gerelerinin hazrlanmas
bile aylar s r e c e k t i r .

YORUMLAR
DU
MU:
Burada
Usta'nn
vurgulad konu verilecek kayplar azaltmak
amacyla
sava
ncesi
tamamlanmas
gereken
makine
tehizat
hazrlklarnn
yeterli
seviyede
yaplmas
gerektii
prensibidir.
Eski bir deyite de
vurguland zere,
"sava makinelerini harekete
geiremeyenin
ba
beladan
kurtulamaz."
MEI
YAOCHEN:
Gerek gzda
verme gerekse zeka
kullanmnn
dmana
kar
stnlk salamaya
yeterli olmad
ve
tek
arenin
dman
lkesine
saldr
olarak
kald
konumlarda
yaplmas
gereken
ey yeterince
hazrlk yapmaktr.
YOU:
Burada bence Sun Tzu Usta bize kzgnla kaplarak
salamda
acele
edilmemesi
gerektiini
anlatmaya
alyor.
Gerekli
zamann
verilmesi
gerektiini
sylerken
hazrlk
sresi
hakknda
baka
yorum
yapmyor.

ZHANG

124

SUN TZU
5. fkesini

kontrol etmesini

bilmeyen komutan ordusunu

d m a n stne karnca s r s gibi yollayandr.

tik, o r d u s u n u n en az te birinin
bou

bouna yok olmasndan

Bu tak-

daha savan banda

baka sonu getirmez.

zellikle kuatma esnasnda baa gelen en byk felaket

budur.

YORUMLAR
AO
AO:
Komutan
fkeye
kaplarak kuatma
lemeden
askerini bir karnca
srs
gibi dman
cek olursa
elde
edecei sonu askerlerinin
lm
kalmas
olacaktr.
SUN

gerelerini beksurlarna
sreya
da sakat

TZU

6 . Akll lider d m a n o r d u s u n u s a v a m a d a n ,

dman

k e n t l e r i n i k u a t m a d a n ele g e i r m e s i n i bilir. D m a n
kralln sava m e y d a n n d a uzun s r e c e k s a v a l a r d a n
o k s a v a o y u n l a r ile b i t i r i r .

YORUMLAR
JA

ken
man

L\ti:Dman
hatlarndaki
atlaklardan
kendini dman
halkna
sevdirmeyi
iinden
fethetmi
olursun.

dman
baaracak

iine
szlrolursan
d-

Ll
Q\JAN:Dman
karsnda
stn
olmay,
dmanla
savamaktan
ok dmann
savama
arzusunu
kracak
taktiklerde
ara;
dman
ehirlerini strateji ile
ele
geir.
Dman
lkelerini incelikle yok ederken kendi glerini usta
tuzaklardan
koru.
MEI
eder.

YAOCHEN:Sava

insanlar

yaralar,

kuatma

ise

hereyi yok

HO Y A N X I :
Bu szlerin anlam,
dmann planlamasna
ve mttefiklerine
saldrda
yatmaktadr. Burada
esas
olan
dmana
saldr
deildir.
Klasik
sava
ustalarnn
dedii
gibi
en
byk

stratejisyenler asla
dorudan
savaa
girmezler.
Kuatma
konusunda
deneyimli
komutanlar
birliklerini
asla
kuatmaya
sokmazlar.
Dman
zerine uzun
ve gereksiz seferlere kmaktansa daha
ok dman kendi zerine ekip orada yok etmeye bakarlar.
YU:
Tecrbeli bir sava ustas dman planlarn bozarak,
dmann
mttefikleri ile
ilikilerine
zarar vererek,
dman
kaynaklarn
kurutup
ya
da
engelleyerek dman
savaa
girmeden yener.
Bir kenti ele geirmenin en kolay yntemi ehrin dman
iin
en
nemli noktasna
saldrarak dman
savunmasnn
gl
birimlerini bu
noktay
savunmak amacyla
esas
mevzilerinden
kadmaya zorlamaktr.
O zaman
kentin zayf kalan blgelerine
dzenlenecek sinsi bir saldr
amac yerine
getirecektir

ZHANG

DU
ken
rabil

MU:
Dmann
konumu size
avantaj salayacak durumdaybu frsat kullanarak dman tpk kuru bir ot kmesi gibi kirsen iz sava uzun srmeyecektir.
SUN TZU

7. Ordusunu sava meydanlarnda

dan

bouna krdrmadn-

i m p a r a t o r l u k tahtna gz dikebilir.

B y l e c e bir a d a m

bile y i t i r m e d e n kesin z a f e r e ulaabilir. te b u n a S t r a t e j i k

Sava

denir

YORUMLAR
AO
nda,

AO:
zaferin

Dmanla
savamadan
daha da byk olacaktr.

topyekn

zafer

kazand-

MEI
YAOHEN:
Kesin
zafere,
savalar savalmadan
kazanldnda,
ehirler kuatlmadan
ele
geirildiinde,
yok
etme
ar
uzatlmadnda,
dman
strateji
ile
ele
geirildiinde
ulalr.
Buna
stratejik kuatma
denilir.
Bu durumda
ordunun
gc krlemeyecek,
kazancn da
tam olacaktr.
YU:
Savaa
kuatmaya
kalkmadnda
uzatmadnda
kaynaklarn

ZHANG

girmediinde
askerlerin
gcn
tkenmeyecek,
tkenmemi
olacaktr.

126

yaralanmayacak,
sava
sresini
Dnya
zerin-

deki tartmasz zaferini ancak bu ekilde

ilan
edebilirsin. Bu
durumda
iddetin
douraca
hastalklardan
uzakta
kalacak,
refah
iinde bir lkeye ve gl bir orduya sahip olacaksn.
te bu baarl
komutanlarn
"Kuatma
Stratejisi
Sanat'dr.
SUN TZU
8 . S a v a t a n e m l i bir k u r a l :

Elindeki o r d u n u n gc d m a n -

d a n o n m i s l i b y k ise d m a n k u a t ;
saldr;

be misli byk

iki m i s l i b y k ise o r d u n u i k i y e b l .

YORUMLAR
AO:Elindeki ordunun
gc
dmann
gcnden
on
misli
fazla
ise
dman
kuat;
ancak bunu
yaparken
dikkat edecein
husus
elindeki askerlerin
dman
askerleri ile
ayn
niteliklere sahip
olmalar
ve
komutanlarnn
da
ayn
ekilde
dman
komutanlar ile en
azndan
ayn zeka
dzeyinde
olmalardr.
Elindeki
g dman
gcnn be kat bykse kuvvetlerinin bete
n
dmana
dorudan
saldr
amacyla
kullanrken
dier bete
iki
gcn
dmana
srpriz saldrda
kullan.
Elindeki kuvvetin
dmandan
iki misli fazla
olduunda
ise
kuvvetini ikiye bl,
birini
dorudan
saldrda
kullanrken
dier
yary
srpriz
saldrlarda
kullan.
AO

DU
MU:
Dman
kuatmaya
kalktnda
elinde
dmann
on
misli asker olmas
gereklidir.
Bunun
nedeni dman
kuatmak
iin
dmandan
belirli
uzaklkta
bulunma
zorunluluudur.
Dmandan
ne
kadar uzakta
duracaksak
aradaki mesafe
o
kadar
byyeceinden
o
denli ok sayda
asker gerekir.
Aksi taktirde
hatlar arasnda
gedikler oluur.

Dman
hatlar
arasnda
boluklar olduunda
ise
dman
komuta
zincirinde
kopukluklar
var
demektir. Dman
bu
duruma
dtnde
kuatmanza
bile
gerek kalmadan
kendi kendine
dalacaktr.
Dman
bu
durumdayken
kuatlacak olursa
tek kelime ile yok olacaktr te Sun Tzu Usta bize on kat kuvvet meselesinden
sz ederken
liderlerin
en
azndan
ayn zekada,
ayn
cesarette olmas gerektiini,
askerlerin
de en azndan ayn seviyede
olmalar
gerektii koullarn
koymas
bu
nedendir.
Ancak

127

bu
sayede
birliklerimiz
zinciri
bozulmayacaktr.

arasnda

gedikler

olumayacak,

komuta

HO
YANXI:
Kendi glerinizi ve
dman
kuvvetlerini hesaplayp
mukayese
ederken
gz nne
almanz gereken
nemli bir faktr
de
komutanlarn
arasndaki yetenek,
zeka
ve
cesaret farklardr.
Tm
bunlar hesaplandnda
kendinizi dmandan
on
kat gl
gryorsanz o zaman
dman
hi bir k olana
tanmakszn
kuatabilirsiniz.
DU
MU:
Dmann be kat kuvvete sahip iseniz elinizdeki birlikleri bee
blp
birlikle
dmana
bir yandan
saldrn.
Yedekte
tuttuunuz
iki
birlikle
dman
hatlarnda
bulacanz
hazrlksz
ak
noktalar
gzleyerek
srpriz
basknlar yapn.

Elinizdeki gcn
dman
kuvvetlerinin
be
misli olmasnn
yegane
anlam
elinizde
gerektiinden
fazla
g
olduudur.
Dman
bidikleri
herhangi
bir ynde
hareket edebileceinden
dmana
hangi
ynden
saldrabileceiniz,
nceden
kestirilemeyecek bir sorudur.
Bence
bu yntem
ancak dman
kaleleri
kuatlrken
geerlidir.
CHENHAO:

DU
MU:
Elinizdeki kuvvetler dmann iki kat
olduunda
birliklerinizin bir ksm ile ya dmann kritik noktalarna ya da dmann
kendisini savunmak zorunda
kalaca bir noktaya
saldrn.
O
zaman
dman
saldrdnz
noktay
destekleme
zorunda
kalacak bu da
elindeki birliklerin dzenini bozacaktr.
Bu size elinizdeki dier yar ile dmana
kar galip gelme
frsat yaratacaktr.
Sava
prensibi yalnzca
saysal
stnlk deildir.
Her atmada
cephe saldrlarnn yansra
srpriz saldrlar da
kullanlr.
Srpriz
basknlar iin
saysal
stnlk bir nkoul deildir.
SUN TZU
9. G l e r i n i z e i t s e hala a t m a y a g i r e b i l i r s i n ; g c n zayfsa d m a n d a n uzakta d u r m a n d a f a y d a var; a n c a k her
alanda d m a n d a n zayfsak geri e k i l m e k yaplacak en
akllca itir.

128

Y O R U M L A R

AO
AO:
Gleriniz eit olduunda
durumunuz iyi bile
olsa
dmana
kar
stnlk
kazanmak
iin
pusular
hazrlayarak,
srpriz
basknlar dzenlemekte
byk
fayda
vardr.
Aksi taktirde
savunmada
kalarak
atmaya
girmemek
daha
dorudur.
Dman size kar ok stn olduunda ise yaplacak en akllca i
kamaktr.
XI:
Muktedir olmak,
emrinizdekileri
lmne
savatrma
yeteneidir.
Dmana
kar
zaferi
basknlar
ve
aknlarla
kazanmak
zekasal
stnlk
olarak
isimlenir.
Ordularn
atmas
her
zaman
stnlk
getirmez.

WANG

Ll
QUAN:
Elinizdeki gcn
dmandan
zayf olduunu grdnzde
savunmanz
glendirip,
olduunuz yerde
kaln.
Bylece
cenahlarnz
zarar
grmeyecektir.
Dmann
gevemesini
bekleyip o an geldiinde harekete geip,
srpriz basknlar yapn.
DU
MU:
Elinizdeki g dmanla eit deilse dmandan
uzakta
kalmay
yeleyip,
dmann
bir an
yakaladnzda
zafer iin
ansnz
byk
bir
kararllkla
deneyin. Gl
olmak
ayn
zamanda
fkeye
hakim
olmak,
aalanmaya
katlanmak
demektir.
Yoksa
dmann
meydan
okumasn
kabul etmek gllk ya
da
cesaret
deildir.
C H E N HAO:
Bence hi de yle deil. Bence bu szlerin tek anlam
dman
senden
ok ise ka, bylece
dman gururlanmaya
altrp
bunu gelecekteki planlarnda
kullan.
Bu,
bence
fke
ve
aalanmaya
dayanmak
demek
deildir.
LN:
Dman senden gl ise kap kuvvetlerini dmandan
gizle
ki dman
senin gcn
tam
olarak deerlendiremesin.
Ondan
sonra
da
beklenmedik
yerlerde
pusular kurarak
dmann
bekle,
hilelerle kandrp akllarn kartr.
Bu da zaferin bir
baka
yoludur.

JA

ZHANG

savamama

Dmann
d
bence

YU:

senden
gl
olduunda
uzakta
durup
hereyin;
liderlik
ve
askerlik
kapasi-

129

telerinin
eit olduu zaman
da
kapsar
Dmanda
karklk varken
sen
dzenliysen,
dman
arlatnda
sen
abuksan
dman
senden
sayca
kalabalk bile olsa
dmanla
baa
kabilirsin.
Ama,
askerlerin,
gcn,
stratejin
ve cesaretin dmanndan
zayfsa
yapacan
en
iyi i
dmandan
uzak durarak dmann
an
beklemek
olacaktr.
SUN TZU
1 0 . H e r n e k a d a r , k k bir k u v v e t l e i n a t bir d i r e n i y a p mak m m k n s e de,

genelde byk kuvvetlerin zafere

daha yakn olduu g e r e i asla unutulmamaldr.

YORUMLAR
QU A N :
Zayf taraf gcn gerei gibi hesaplamadan inatla savamaya kalkacak olursa,
kesin olan iek ey dmanna esir deceidir.
LI

MENG
SHI:
Zayf,
glye direnemez.
Bunun
lkeler asndan
anlam
zayf,
kk
bir
lkenin
elindeki
kuvvetleri
deerlendirmeyi
unutarak
gl,
byk bir lkeye
dmanlk gstermesinin,
savunmas
ne
kadar gl olursa
olsun,
esaretle biteceidir. Eski
bir deyite
de
belidildii
zere, "gl
olamazken zayf da
olamazsan,
sonun
yenilgidir."
HO Y A N X I :
Ho
Yanxi,
Han Hanedan zamanndaki Hun saldrlarnda
yer alan
sa kanat komutan
Su Jian'n
yksn anlatr.
Komutan
Su Jian ile oda kanat komutan Zhao yedibin kiilik bir
birlikle
ilerlerken
karlarna
kendilerinin
on
misli byk
bir Hun
kuvveti
ile
karlarlar.

Btn gn savarlar.
in ordusu katledilir.
Daha nce rtbe
ve
unvan
karlnda
inlilere
katlan
Zhao,
Hun'lar tarafndan
kendilerine
katlmas
iin
davet
edilir.
Zhao
emrindeki
sekizyz askeri ile Hun komutan anyu'ya
teslim olur.
Bu srada
ordusunu
tmyle
yitiren
komutan
Su
nereye
gideceini
armtr.

Savatan
tek
kurtulan
kii
bakomutan
danmanlarna
Suya
rar.

olarak
geri
dndnde
ordu
ne
yapmalar
gerektiini
so-

lerinden
biri.
"Bu savata
hi bir komutan cezalandrmadk.
Bence ordumuz Su Jian yznden yok olmutur.
Onu idam
ederek bu konuda
ne denli ciddi ve kararl olduumuzu gsterelim, "der.
Baka biri itiraz eder, "Hayr,
bence bu doru olmaz " der.
"Sava
Sanat
kurallarna
gre
kk kuvvetin
inatl,
kk
kuvvetin
byk
kuvvete
esir dmesini gerektirirdi.
Komutan
Su
Jian birka bin kiilik kuvvetiyle ilerlerken kendisinin on misli gl Hun birlikleri ile karlat.
Bir gn boyunca en son askeri lene
dek tm gcyle savat.
Sonra da
lkesine geri dnd.
imdi
kendisini
idam
edecek
olursak
halka
vereceimiz
mesaj
geri
dnmenin
mantksz
olduundan
teye
gitmeyecektir."
SUN

TZU

1 1 . K o m u t a n l a r d e v l e t i n kalesidir. K a l e n i n her n o k t a s
s a l a m ise, d e v l e t g l ;

kale r k s e devlet zayftr.

YORUMLAR
AO

venilmez

AO:

ise

Kuvvetli komutanlarn
planlar
odadadr.

planlar

szmaz.

Komutan

g-

LN:
lkenin gc ya da zayfl komutanlarna baldr.
Komutanlarn
gl
olduu
ve
liderine
destek olduu
lkeler gl
olurlar.
Komutanlarnn
liderlerine
yardmc
olmad
ve
yreklerinin ikiyzlle ak olduu
lkeler ise zayf derler.
Bu nedenle
sorumluluk
gerektiren
pozisyonlara
atanacak
kiilerin
seimine
byk
zen
gstermek
gerekir.
JA

HO Y A N X I :
Komple demek yetenek ve zekann bir arada olmas
demektir.
Bir lkenin komutanlar gl ve zeki ise bu lke de
kuvvetli ve gvenli olacaktr.
Bunun
en
nemli koulu komutanlarn
komple yetenekli ve komple
bilgili olmalardr
Sava alanna
gidecek
komutanlarn
askerin
ynetimi
ve
sava
dzenleri asndan
askeri sava
bilimi konusunda
eitilmi
olmas
zorunludur.

XI:
yi va akll
gelir.
Bunlardan biri

WANG

hale

komutan,
sadakat ve yetenek ile komple
eksikse o komutan eksik komutandr.

YU:
Stratejisi derin komutan dman sezemez.
O zalke gl olur. Ancak,
en kk bir ak bile dmana salfrsat
tanyacandan
lkeyi zayflatr.

ZHANG

man
dr

SUN TZU
1 2 . Bir k o m u t a n y a p a c a h a t a ile o r d u s u n u n b a n a
felaket

getirebilir.

13. (a) O r d u y a i l e r l e m e v e y a g e r i e k i l m e e m r i v e r d i i n d e
ordunun bu emri uygulayamayacann farknda
olmamas.

Buna orduyu topallatrma da denir.

14. ( b ) O r d u d a k i k o u l l a r d n m e k s i z i n o r d u y u
ynetir gibi y n e t m e y e kalkmas.
de

kralln

Bu, a s k e r i n z i h n i n -

huzursuzluk yaratr.

15. (c) Z o r k o u l l a r a u y u m

askeri prensibini gz nne

al-

makszn, s u b a y s e i m i . Bu, a s k e r i n g v e n i n i s a r s a r
16. O r d u n u n h u z u r u k a a r , g v e n i n i y i t i r i r s e b u d u r u m d a n
dier prenslerin y a r a r l a n m a y a alp, s o r u n y a r a t a c a k lar k e s i n d i r . B u d a o r d u y a a n a r i g e t i r e c e k , z a f e r i o l a nakszlatracaktr.

YORUMLAR
Bu sorunlardan kurtulmann
tek yolu astlara yularsz
yetki vermektir.
O zaman her subay bir komutan olup,
sadakat ve
yetenekleri
artar.

WANG

XI:

DU
MU:
Askerler siviller gibi
rr. Bunun
nedeni askeri komuta
mi
olmasdr.

132

ynetilecek
ve ynetim

olursa
asker atarznn
gelenekle-

MEI
YAOCHEN:
Askeri ve sivil meseleler farkldr.
usullerini
askeri
operasyon
ynetiminde
kullanmaya
operasyon
karacaktr.

Sivil ynetim
kalkarsanz,

ZHANG
YU:
nsancllk ve adalet kavramlaryla sadece bir lke
ynetilebilir;
ordu
ynetilemez.
Ordu
manevralarla
ynlendirilebilir
ama
lke
ynlendirilemez.
Askeri
komuta
zincirindeki
sorumluluu
paylaan
sivil yneticilerin
askeri
yntemler
hakknda
bilgi
sahibi
olmadan
verecei
kararlar askeri
komuta
zincirindeki
birliktelii bozar,
askeri tereddde iter.
DU
MU:
Bunun tesinde,
emrindeki subaylarn yeteneklerine gre
deerlendiremeyip,
en
yararl
olacaklar
pozisyonlara
atamak
iin
gerekli planlama
becerisine
sahip
olmayan
komutanlar
da
subaylarn
otomatik
olarak,
yeteneklerini gz
nne
almadan
atadklarndan
askeri
tereddde
srklerler.

Bu
konuda
Haung
Shigong,"
Yetki devretmeyi bilenler zeki,
cesur,
agzl
ve
aptallar
greve
getirirler.
Zekiler becerilerini
gstermekten
mutlu
olurken,
cesurlar ilerindeki hrs
odaya
koyarlar.
Agzller kar elde
etme peine
derken,
aptallar lme
meydan
okurlar.
deyse
'ded'

Ordunuz akn
davet
ediyor'
olacaktr

ve
kararsz
olacanzdan

ise
dman
zerinize
'nerebanza
gelecek
tek
ey

MENG
SHI:
Ordudaki birlikler sorumluluklar
ve
ne yapacaklar
hakknda
kararszla
dtnde,
dman
bu
organizasyon
bozukluundan
yararlanmaya
alacak
ve
byk
sorunlar
douracaktr.
SUN

TZU

17. Z a f e r iin be a n a k o u l u n b u l u n d u u n u b i l m e l i y i z :
(a) S a v a , n e z a m a n s a v a l p , n e z a m a n s a v a l m a y a c a m bilen kazanr.
( b ) S a v a , e l i n d e k i z a y f g c d e k u v v e t l i g c d e e n iyi
kullanan

kazanr.

133

(c) Sava, o r d u s u n u n her s e v i y e d e k i p e r s o n e l i n e ayn

ruhu v e r e n kazanr.
(d) Sava, d m a n n e n hazr o l m a d z a m a n b e k l e m e s i n i
bilen

kazanr.

(e) S a v a , a s k e r i k a p a s i t e y e s a h i p o l u p , sivil y n e t i m
t a r a f n d a n m d a h a l e e d i l m e y e n k o m u t a n kazanr.

YORUMLAR
HO

YANXI:

Kendini

de

dmann

da

iyi

deedendir.

DU Y O U :
Zaman zaman byk bir birlik ne kadar istese kk bir
gruba
saldramaz.
Yine zaman zaman gly zayf kontrol edebilir.
Bulunduu duruma
uyum
gsteren zafere
ular.
Eski bir
deyie
gre," Askeri
zafer saydan
deil
ibirliinden
kaynaklanr. "
YU:
Askeri manevralarda
ounluun
aznl
yenmesini
salayacak
yntemlerin
yan
sra
aznln
galibiyetini salayacak
yntemler de
vardr.
Burada
mesele
saylarn
doru
kullanm
meselesidir.
ZHANG

Bunun
yansra,
ordudaki
komutanlar ayn
gr paylayorlarsa
emirlerindeki
ordular arasnda
ibirlii
kolaylaacak,
asker savaa
arzulu
olacaktr
Byle
bir ordunun
karsnda
durulamaz.
Dmann karsna karken yenilmez ol.
Wu Qui'nin szleriyle,"
Kapdan
dman
grm
gibi
kmalsn."
Shi
Li
de
, "Daima hazr ol ki asla yenilme, "diyerek srekli hazrlkl olmann
bir ordu
iin
nemini
vurgulamlardr.
Zeka
ve
cesarete
sahip
komutanlara
grevleri
konusunda
gvenilmeli
ve
tam
yetki
verilmelidir.
Komutanlar asla
sivillerce
ynetilemez.
LN:
Ordularn
hareketleri duruma
gre
dir.
Bir orduyu
cephe
gerisinden
ynetmeye
ypratc
bir faktr bilmiyorum.
JA

WANG

runlu

esneklik gstermelikalkmaktan
daha

XI:
Askeri komutanlarn
sivil yneticilerce
ynetilmesi zoolduunda,
tereddt
ve
ekinme
duygularna
yer brakl-

134

manialdr
Aydn
lider emrindekileri
tanyan
ve
yetki
datmay
bilen
liderdir.
Sava
alannda
odaya
kabilecek
frsatlar
tereddt
etmeden
deerlendirmek
savan
ynn
deitirir.
Bu
ise
asla
cephe
gerisindekilerce
anlalamaz
HO Y A N X I :
Kural olarak bir askeri harekatn her aamasnda en
az yz kere
taktik deitirme zorunluluu
vardr.
Koullar uygun
olduunda
ilerlemek,
zorunlu olduunda
durup,
geri ekilmek gerekecektir.
Sava
esnasnda
hkmetten
gr
beklemek,
yangn
sndrmek
iin
talimat
beklemeye
benzer.
Emir geldiinde
odada
kllerden
baka
bir ey kalmayabilir.

DU MU: Bir komutan ne cennetten ne dnyadan ne de aradaki

insanlk
tarafndan
kontrol
edilebilir.
Askerliin
lmn
kehaneti
r masnn nedeni budur.
Komutan lm subaydr.
SUN TZU
1 8 . S o n u t a , d m a n v e k e n d i n i z i iyi b i l i y o r s a n z , y z l e r c e
s a v a a bile g i r s e n i z s o n u t a n e m i n o l a b i l i r s i n i z .
Kendinizi bilip, d m a n

bilmiyorsanz,

kazanacanz

her z a f e r e karn y e n i l g i y l e de t a n a b i l i r s i n i z . Ne kendi

dinizi ne de d m a n b i l m i y o r s a n z , sizin iin g i r e c e i n i z
her s a v a t a y e n i l g i

kanlmazdr.

YORUMLAR
LI

QUAN:
tehlike
bunun
zn
durumunu

Gcnz
neresinde?
bilemiyorsanz

biliyor,
dmannz
kovalayabiliyorsanz
Ancak
gcnz
biliyorken
dmannzafer hi
de garanti olamaz.

DU
MU:
Hkmetinizi dmannkiyle
mukayese
edin.
Askeri liderlerinizi
karlatrn.
Lojistiinizi
ln.
Bulunduunuz
arazi
konumu
ile
dmann
bulunduu
arazinin
durumunu
kyaslayn.
Bu
karlatrmalarn
sonucunda
kuvvetli
ve
zayf yanlarnz
ortaya
kacaktr.
Bu
bilgi sayesinde
ard
ardna
karlaacanz
tm
atmalardan
galip
kma
ansn
yakalayabilirsiniz.

ZHANG
YU:
Dman iyi biliyorsan
saldrabilirsin.
Kendini
nyorsan
kendini iyi koruyabilirsin.
Saldr,
savunma
iin
kazandrr
Savunma,
bir saldr
stratejisidir.
Bu
bilinte
yzlerce
savaa
bile
girseniz asla
tehlikeye
dmezsiniz.

iyi tazaman
iseniz,

Sadece
kendini tanyorsanz,
enerjinizi muhafaza
ediyor ve
bekliyor olmalsnz,
demektir.
Savunma
yapmay
bilirken
saldry bilmemek bu yzden yar zafer,
yar yenilgidir.
vata

Savunma
sanatn
da
saldr
yenilmeniz
kanlmazdr.

sanatn

da

bilmiyorsanz

sa-

DU
MU:
Dmannzn i yapsn,
d yapsna bakarak grrsnz. Yaps
belirli bir dzende
olmayann
iini grebilmek imkanszdr.
Belirli bir dzeni srdreni ise
anlamak kolaydr.
Anlal-,
maz
kazanrken,
anlalr olan
kaybedecektir.

WANG
XI:
Askeri
dmann
konumuna

operasyonlarda
baarl
olanlar
gre
deitirmesini
bilenlerdir.

durumlarn

YU:
Bu husus
her iki ordunun savunma
ve
saldr
konumlarn
gsterir.
Ordularn
konumu
gizli kaldnda
dman
tarafndan
anlalamayacak,
grldnde
ise
dman
atlaklarndan
szma
ans
bulacaktr.
Ordunun
yaps
saldr
ve
savunma
esnasnda
odaya
kacandan,
ordunun
yaps
konusu,
kuatma
planlanmas
ile
de
balantldr.
ZHANG

1 36

B l m IV

TAKTK

SUN TZU
1. Eski savalar, nce kendilerini

yenilgi

uzakta tutarlar; sonra da dman

olaslndan

y e n m e k iin u y g u n

frsat kollarlar.

YORUMLAR
ZHANG

noktasn
MEI

Yenilmez
beklemek
ise

YU:

YAOCHEN:

an

bekleyip

olmak,
kendini bilmektir.
dmann
bilmektir.

Konumunu

gizle,

dzenini

Dmann

kur,

zayf

dmannn

saldr.
SUN

TZU

2. Yenilgiden kendimizi korumak bizim elimizdedir. Ancak,

d m a n y e n m e f r s a t n bize d m a n verir.

YORUMLAR
DU
MU:
Ordunu dzenli tut,
dman saldrlarna her an hazr ol,
izlerini yok edip
dmann yapn
anlamasna
izin
verme.
Dman
grdnde
avantajl
konuma
geene
kadar bekleyip,
zaman
geldiinde
saldr.
WANG

ise

daha

Yenilmezlik
bir
ok ak vermektir.

XI:

savunma

SUN
3 . yi b i r s a v a

kendisini

meselesidir.

Yenilir

TZU

yenilgiden koruyabilir, ancak

dman yenmeyi garantileyemez.

I37

olmak

Y O R U M L A R

DU
MU:
Dmannn
anlalr bir yaps yoksa,
dman
rnda
size
avantaj salayacak bir ak bulunmuyorsa,
ne
hazrlkl
olursanz
olun
dman
nasl yenebilirsiniz?

hatlakadar

YU:
Ordunuzun yapsn gizler,
izlerinizi brakmaz,
daima
dman
saldrlarna
hazr olursanz yenilmezlie
ularsnz.
Ancak
dmann
gc
ya
da
zayfln
gremezsek
zaferden
nasl emin
olabiliriz?
ZHANG

SUN TZU
4. Sonu olarak, stn yetenekli

komutan gc yeterli

olmasa da sava kazanmay becerebilir.

YORUMLAR
AO

meyi

AO:

de

Dmann

yapsn

zmeyi

baaran

dman

yen-

baarabilir.

DU
MU:
Bilebileceiniz
tek ey gcnzn
yetip
yetmeyeceidir.
Yoksa
dman
size
ekilde
gevetmeye
zorlayamazsnz.

dman
yenmeye
avantaj
salayacak

DU
YOU:
Dman
deerlendirip,
dman
ordusunun
yapsn
zdnzde
kimin
kazanacan
belirleyebilirsiniz.
Ancak,
dman
yaps
belirsiz
ve
anlalamaz durumdaysa
zafer sizin
iin
belirgin
olmayacaktr.
HO
YANXI:
mtr
Zaferin
psnn
belirsiz

Zaferi bilmek,
size yani yapacanz
elde
edilememesi ise
dmana
yani
olmasna
baldr

hazrla
dmann

kalya-

SUN TZU
5. Yenilmezlik

s a v u n m a t a k t i k l e r i n e baldr,

m e k ise s a l d r y g e r e k t i r i r .

138

dman

yen-

Y O R U M L A R

AO
AO:
Yenilmez savunma
ze
saldrdnda
ak
verecektir.

iin

yapnz

gizleyin

Dman

si-

DU
MU:
Dman
saflarnda
ak grmediiniz
srece yapnz
dmandan
saklayn
Kendinizi yenilmez seviyede
tutun
ki elinizdeki g ypranmasn.
Dmann
zayf yann
bulduunuz an
en
uygun
saldr
zamandr.
YU:
Elinizdeki gcn
dman
yenmeye
yeterli olmadn
bildiinizde yaplacak en
doru i
bekleyerek enerjinizi tasarruf etmektir
Dmann
zayf dtn
anladnzda
dorudan
dmann
kalbine
saldrn.

ZHANG

SUN TZU
6 . S a v u n m a d a k a l m a k , g y e t e r s i z l i i n i g s t e r i r , s a l d r ise
ar g g s t e r g e s i d i r .

YORUMLAR
WANG

olanak
olanak

XI:
Savunmada
kalanlarn
elinde
kazanmak iin yeterli
yok demektir.
Saldranlarn
elinde ise
kazanmak iin
fazla
bulunmaktadr.

Ll Q U A N :
Gc yeterli olmayan
kalkacak olann
gc
bol olmal.

savunmada

kalmal.

Saldrya

YU:
Savunmada
kalmamzn
nedeni zafer iin
zorunlu
baz
koullarn
eksikliidir.
Bu
nedenle
bekleriz.
Saldrya
gememizin
nedeni
ise
elimizde
dman
yenmek
iin
gereinden
fazlasnn
bulunmasdr.
O zaman ilerleyip,
saldrya geeriz
Bunun
anlam
topyekn
zaferden
emin
olmadka
savaa
girmeyeceimiz,
gvenlik
iinde
olduumuzu
grmedike
savamayacamz
gereidir.
Bazlar
malzeme
yetersizliinin
zayflk,
malzeme
fazlalnn
ise
gllk
anlamna
geldiini iddia
ederlerse
de bu da her zaman doru deildir.
ZHANG

SUN TZU
7 . S a v u n m a s ile n l k o m u t a n t o p r a k t a k i h e r d e l i e s a k l a n a b i l i r k e n , a t a k l ile n l s c e n n e t i n s t k a t m a n l a r n d a k i y e r i n i alr. S o n u t a , b i r t a r a f t a k e n d i m i z i k o r u m a ,
d i e r e l i m i z d e ise m u t l a k z a f e r y e r a l r .

YORUMLAR
AO:
Arazinin
engebeleri olan
dalardan,
nehirlerden
ve
tepelerden
yararlanarak
kendilerini
gizlerken;
gkyznn
doal
oluumlarn
saldr
manevralarnda
kullanmasn
bilirler.
AO

DU
MU:
Savunmaya ekildiinde sesini ks, izlerini yok et.
Yeralt
ruhlar,
hayaletleri gibi grnmez
ol.
Saldrya
getiinde
hareketlerin
hzl,
sava
lklarn
kan
dondurucu olsun.
Gkyznden akan gk grlts gibi hzl ol,
imek gibi ak; durdurulmaz
ol.
XI:
Sun
Tzu burada bize savunmann anlamnn,
dman
zerinde
etkili
olacak
bir saldr
yolu
grlemedii srece
sinip,
sessizlik iinde
ve
dman
tarafndan
grlmeyecek ekilde
beklemek
olduunu
anlatyor.
Saldr
ise
ancak
bir avantaj grldnde
dnlmeli;
saldrya
kalkldnda
olaanst
hzl
davranlmal,
dman
hazrlksz
yakalamann
tm
avantajlar
kullanlmal,
dmann
senin
durumunu
nceden
sezip
hazrlanmasna
izin
vermemelisin.

WANG

SUN TZU
8. Zaferi ancak gr alanmza girdiinde

grmek sava

ustalnn zirvesi deildir.

9. Savap, lkeler ele g e i r i l d i i n d e , t m lkenin " A f e r i n ! "
d e m e s i de sava ustalnn zirvesi deildir.

140

Y O R U M L A R

YU:
Herkesin
Gerek
bilgenin
bildikleri
kazanlan zafere
herkes
olan
grp,
saklanlan/

ZHANG

WANG XI:
Sradan
getirecek
koullar

bildii eyler zaten

oktan
gereklemitir.
ise
henz
gereklememitir.
Savata
'aferin' der.
Ancak gerek kutlama
gizli
bularak zafer kazanana
yaplmaldr.

insanlar zaferin
bilemezler.

anlamn

bilseler

de

Ll
QUAN:
Savaanlar herkes grebilir.
Herkesin bildii
tesine
ulaamayan
bilgiye
ulamak
bilgelik deildir.

zaferi

gerein

LN:
Savunmada sk durup saldrda zafere ulamak,
yenilgi
grmeden
birarada
kalmasn
bilmek,
zaferi nceden
sezip,
yenilginin
kokusunu
tam
zamannda
alglamak-ite
buna
gizemin
gerekletirilmesi'
denilir.
JA

SUN
10.Yerden

TZU

bir t y k a l d r m a k b y k b i r g c n s i m g e s i d e i l -

dir. Ay, g n e i g r m e k k e s k i n g r o l m a d gibi, g k

g r l t s n d u y m a k da kulak hassasln g s t e r m e z .

YORUMLAR
WNAG

man

XI:
Herkesin
bildiini bilmek bilgelik olmad
zorlu savalarla yenmek de
ustalk deildir.

gibi

Ll
QUAN:
Bilge
ve yetenekli lider bakalarnn
ngremedii
rinlikte planlar yapan liderdir.
Sun
Tzu'nun
bilinmez olmay,
ranlkta
kalmak
olarak isimlendirmesinin
nedeni
budur.
SUN TZU
1 1 . Eskilerin akll s a v a d e d i i s a v a aklllk unvann
sadece savata

kazanmas

ile d e i l , s a v a k o l a y l k l a

kazanmakta gsterdii beceriklilikle elde etmitir.

d-

deka-

Y O R U M L A R

AO
unda

AO:

saldr,

Dmann gizli zayflklarn bul,

kazanmama
ans
olduunda

DU
MU:
Dman
strateijisini grdnde
yap.
Bu ekilde hazrlk iin
kullanacan
ve
gizlilik
kazanmay
garanti edeceinden
laylaacaktr.

zaferden
saldrma.
gizlice
kaynak
senin

emin

oldu-

saldr hazrl
az olacandan
iin zafer ko-

YU:
Zaferi ancak zorlu bir savatan sonra garanti edebildiinde bu zafere
'zor zafer' denilir.
Gizliyi grp,
saklanm bulduunda
dman
daha
hazrlanma
ans
vermeden
krarak elde
edecein zafere ise 'kolay zafer ' denir.

ZANG

SUN TZU
1 2 . K a z a n d z a f e r l e r k e n d i s i n e n e n l bir a k l ,

ne de

cesaret madalyas getirir.

13. Z a f e r l e r i n i h a t a y a p m a y a r a k k a z a n r . H a t a y a p m a m a k
z a f e r i k e s i n l e t i r i r . n k , z a t e n y e n i l m i bir d m a n e l e
geirilmitir

YORUMLAR
MEI Y A O C H E N :
Yce bilgelik ak olmaz.
lam
yaplmaz. Gizliyi
grdnde
kazanmak
cesaret ve akl ile alakas ne?

Yksek kazancn rekkolay

olur;
bunun

HO Y A N X I :
Sorun odaya kmadan zldnde kim buna
llk der? Zafer,
savalmadan
kazanldnda
cesaretten
kim
eder?

aklsz

YU:
Gizli planlar ve operasyonlar,
zaferi belirsizlik iinde
getirir
Dman
hakkndaki
deerlendirmeyi
salayarak
zaferi
douran
bilgiyi kimse
renmez.
Dman
komutanlarn
suikast
ile
ldrerek
dman
sancan
ele
geirenleri
kimse
grmez.

ZHANG

42

Kaybetmeden
yeteneinden
ulaacaktr
LI QU
rilmise,

kazanmann
yolu
dman
zayf annda
geer.
Ordunuz zafere o anda yapaca

AN:

bu

Ordu yal.asker
dman
sava

grebilme
saldr ile

tembel, disiplin ve komuta

imdiden
kaybetmitir.

birlii

yiti-

SUN TZU
14. U s t a s a v a ,
pozisyonu

k e n d i s i iin y e n i l g i n i n o l a n a k s z o l a c a

hazrlar, d m a n y e n m e frsat d o d u u n d a

bu frsat karmaz.

YORUMLAR
Ll Q U A N :
Topran bulan
yok olur.
Burada
topraktan

ordu geliir,
topran yitiren ordu ise
anlalan stratejik neme sahip yerdir.

DU
MU:
Kaybetmenin
olanaksz olduu yer bize stratejik yenilmezlik getirir.
Buralarda
dmann
size
saldrmas
mmkn
deildir.
Dmann
yenilgisini
getirecek
koullarn
deerlendirilmesi
ise
dman
zayf noktalarna
uygulanacak casusluk
faaliyetleri ile
yaplacaktr.
Bu durumda
esas olan
dmann
koullarnn
hibirinin
deerlendirilme
dnda
kalmamasnn
salanmasdr.
SUN TZU
15. S a v a t a z a f e r s t r a t e j i s i n e s a h i p k o m u t a n

atmaya

ancak zaferi kazandktan sonra girer. Yenilgiye mahkum

k o m u t a n ise n c e a t m a y a g i r e r , z a f e r e s o n r a y n e l i r .

YORUMLAR
AO
yen

AO:
te bu
arasndaki
farktr.

HO
YANXI:
Askeri
stratejisi
hazrlamaktr.

husus,

bir

strateji

sahibi

ile

nceden

operasyonda ilk yaplacak i

Birlikler
ancak
o
zaman

\4i

dnme-

bir kazanma
gnderilebilir.

nceden
planlamaz
ve
yacak olursanz zafer sizin

tm
iin

strateijinizl ordunuzun
gcne
hi de belirgin olamaz.

daya-

LN:
Sava hatlarnz
kurup dman
zerine ilerlerken ne
kendinizin
ne
de
dmannzn
durumunu
bilmiyorsanz,
zaferi
ne
kadar ararsanz arayn
savan
sonunda
kendinizi yenmekten
teye
gidemezsiniz.

JA

SUN TZU
16. G e r e k lider A h l a k F a k t r n iler, D i s i p l i n F a k t r n e
s m s k y a p r ; b y l e c e b a a r y k o n t r o l a l t n a alr.

YORUMLAR
AO
AO:
Usta savalarn ilk yapt i Ahlak Faktrn salayarak
yenilmezlik
seviyesine
ykselmek,
kurallar
koymak
ve
dmann
yenilgisine
neden
olabilecek
frsatlar
karmamaktr.
Ll
QUAN:
Dman avlarken
birlik iinde bulunmak,
susuz bir
lkeye saldrmamak,
ordunun
her girdii yerden
esir ya
da ganimet
almaya
kalkmamas,
aalar
kesip
kuyular
kirletmemek,
getiiniz ehir ve
tepelerdeki tapnaklar
temizleyip
artmak,
yok
olmak
zere
olan
bir
lkenin
hatalarn
yinelememekbunlarn
tmne Ahlak ve Ahlak Kurallar denilir.

Bir ordunun
disiplin
dzeyi
askerlerinin
verilecek
emirlere
lmne
uyaca seviyeye
ulamsa,
ordudaki dl ve ceza sistemi gvenilir ve
adil ise
bunu
gerekletirmesini becerecek askeri lider,
yolsuzluk iindeki her dman
karsnda
zafere
ulaacaktr.
SUN TZU
17. A s k e r i m e t o d ' d a
(a) l m e ,
(b) Miktar Kontrol,
(c) H e s a p l a m a ,
(d) Olanaklarn

Dengelenmesi,

(e) Z a f e r , n e m l i k s t a s l a r d r .

44

18. l m e v a r l - T o p r a a ;

Miktar Kontrol - lmeye;

Hesaplama - Miktar Kontrol'ne; Olanaklarn Dengelenmesi - Hesaplamaya; Zafer - Olanaklarn D e n g e l e n m e s i ne

borludur.

YORUMLAR
AO

de

AO:
lmlerin
kyaslanmas,
nerede
olduunu
gsterir.

WANG

XI:

Ar,

her zaman

hafife
SUN

19. M u z a f f e r bir o r d u n u n

kar

20. Saldrya g e e n
nehir sularna

zaferin

de

yenilginin

galiptir.

TZU

k a r s n a k a c a k bir t o p l a m a o r d u -

nun arl, d e m i r g l l e n i n
bir b u d a y t a n e s i

bize

karsnda kefeye konacak

kadardr.

bir o r d u n u n g c d e r i n

bir k a n y o n a a k a n

benzer.

YORUMLAR
DU
MU:
Ordumuzun savunmasnn yaps derin bir kanyonda biriken
suyun
miktar
gibi anlalmaz
olmaldr.
Ordumuz saldrya
getiinde de sel gibi akmal,
nnde kimse duramamaldr.
XI:
Toplu enerji ya da momentin hareketinden g
savalar moment
gcnden
yararlanarak
savalar,
tketmeden
kazanmasn
bilirler.

WANG

Usta
rini

45

doar.
gle-

Blm V
ENERJ

SUN TZU
1 . B y k bir g c n k o n t r o l ile bir k a k i i n i n k o n t r o l a y n
p r e n s i p l e r e baldr. Sadece rakamlarn blnmesi gerekir
2. K u m a n d a n z altnda bulunacak

byk

bir o r d u ile k k

bir b i r l i k a r a s n d a b y k bir f a r k y o k t u r . S a d e c e i a r e t l e me kullanm deiir.

YORUMLAR
AO
AO:
Flama
katlarn
koordinasyonu

ve seslenmeler birliklerin ilerlemesi

iin
kullanlan
iaretlerdir.

ve

hare-

SUN TZU
3. O r d u n u z u n d m a n saldrsna sarslmadan d a y a n a b i i m e sinin gvencesi dolayl veya d o r u d a n yaplacak

manev -

ralara baldr.

YORUMLAR
LN:
Dman
karnza
aldnzda,
koordineli srpriz basknlarla
evresini kuatacak
olursanz,
dman
karsnda
daima
kazanr,
asla
yenilmezsiniz.

JA

YANXI:
Ordu
birbiri iinde eriyen pekok dnm geirir.
Orduda hi bir ey ne lml,
ne de sivridir. Asker adil bir ama iin yetitirilmise bu asker lmldr.
Dmann
karsnda
deiim
gstermesini bilen
ordu ise sivridir.
Sizin
anzdan
lml
olan,
dmann
sivri grmesini;
sivri olan
ise
lml
grmesini salayn.
Ilml sivri,
sivri lml olsun.
Genellikle,
tm askeri operasyonlarda
HO

l-K)

ayn anda hem lmllk hem de sivrilik,

yani dorudan sava ve
srpriz basknlar bir aradadr.
Ilml
ve sivri yntemlerin
bir arada
kullanlmad
savalarda
kazanlacak
zafer sadece
ansl
bir zafer
olacaktr
YOL):
Neyin lml neyin sivri olduu hakknda herkesin
farkl
aklamalar
vardr.
Ilmllk
ve
sivrilik sabit olmayp
daha
ok
embere
benzer.
Tang
Hanedannn
nl
sava
imparatoru
Taizong
dmann
lmllk
ve
sivrilik dncelerini nceden
anlayp,
kullanarak dman
nasl gafil avladn.
lml
ve sivri
yntemleri
birarada
kullanarak
dman
tarafndan
anlalamadan
nasl zafer kazandn
anlatr.
ZHANG

SUN TZU
4. O r d u n u z u n d m a n z e r i n d e k i etkisinin y u m u r t a kars n d a k i d e i r m e n t a n a b e n z e m e s i , d m a n n zayf v e
g l yanlarn k e f e t m e b i l i m i n d e k i baarnza baldr.

YORUMLAR
AO

AO:

Tam

bolua

tam

dolulukla

saldr.

YU:
Usta sava dmana gitmez,
dman kendisine
getirir.
te buna
dmann
ve bizim doluluk ve boluk prensibimiz
denir
Dmann
stnze
gelmesini
saladnzda
zerinize
gelecek
dman
gc
boalm
olacak,
dman
zerine
gitmediiniz
srece
ordunuz
dolu
kalacaktr
Boluk
zerine
dolulukla
saldrmak yumurtaya
deirmen
ta
ile
saldrmaya
benzer.
Yumurtann
krlmas
kanlmazdr.

ZHANG

SUN TZU
5 . Her t r l s a v a t a d o r u d a n m e t o d , a t m a y a g i r m e k t e
kullanlr; a n c a k z a f e r i n g v e n c e s i dolayl m e t o t l a r d a d r .

YORUMLAR
AO
lrken;

Dmanla dorudan karlama,

dman
kanatlardan
srpriz
basknlar dzenlemektir.

AO:

N 7

karya

a-

SUN TZU
6. B e c e r i y l e u y g u l a n a n dolayl t a k t i k l e r hava ya da yer
yz

gibi t k e n m e z ;

nehir ya da

r m a k l a r n ak gibi

d u r m a z ; g n e y a d a a y gibi y e n i d e n d o m a k iin b a t a r ;
drt mevsim gibi geri gelmek zere gider.

YORUMLAR
Ll QU AN -.Cennet ve toprak hareket ve durgunluu simgeler. Nehirler kesintisiz
akn
temsilcisidir.
Beklenmedik srpriz
basknlar
tpk
hava
koullarnn
bitmek,
tkenmek
bilmeyen
deiikliine
sahiptir.
Y U : Gne ve ay gkyznde yol alrlar; batar ve yeniden
doarlar,
d mevsim
birbirini takip
eder; canlanr ve
snerler.
Srpriz
basknlarla
geleneksel
dorudan
sava
da
ayn
benzerlik ve btnlk iinde balar ve srekli dnm gsterir.

ZHANG

SUN TZU
7. Sadece yedi nota bulunmasna karn bu yedi notann
karmndan

pek ok melodi yaratlr.

8. S a d e c e be ana renk ( mavi, sar, krmz, beyaz ve siyah)

o l m a s n a k a r n b u b e r e n g i n k a r m ile s n r s z r e n k
retilebilir.
9. S a d e c e d r t t a d (ac, eki, tatl, tuzlu) b u l u n m a s n a karn
b u d r t t a d n k a r m l a r ile s o n s u z s a y d a l e z z e t o r t a y a
kar.
10. Savata, d o r u d a n ve dolayl

olmak zere ikiden fazla

s a l d r m e t o d u y o k t u r . A n c a k b u iki m e t o d u n k a r m l a r
eitli

manevra yntemlerini oluturur.

1 1 . D o r u d a n m e t o d da dolayl m e t o d da s o n u n d a b i r b i r i n e
balanr.
Asla

Bu sonsuz dairede ilerlemek gibidir.

bitmez.

I6I

Y O R U M L A R

MEI

YAOCHEN:

WANG

XI:

Dman

Deiken
harekatn
sizi tketemez.

kullanm

snrszdr.

SUN TZU
12. Ordularn saldrs sel basknna b e n z e r .

Karsna kan

talar bile s r k l e r .
1 3 . V e r i l e c e k bir k a r a r n k a l i t e s i a v n a s a l d r p p a r a l a y a n
ahinin szlndeki ahenge, z a m a n l a m a y a benzer.
14. B u n e d e n l e , usta s a v a s a l d r d a k o r k u n , k a r a r
v e r m e d e abuk olandr.
15. Enerji g e r i l m i y a y , k a r a r s a o k u n a t l m a s d r .

YORUMLAR
DU
MU:
Ordunun
brakldnda
dman
nedeni
budur.

sava
yok

momenti
eder.
SUN

16. Savan
gibi

ylesine iddetlidir ki serbest

Gerilmi
yaya
benzetilmesinin

TZU

kargaa ve grlts

iinde dzensizlik varm

gzkse de bu yanltcdr. Btn

karklk

iinde

o r d u n u n b a ile s o n u g r l m e y e b i l i r , a n c a k b u a y n z a manda yenilginin

ilacdr.

17. allm d z e n s i z l i k , d i s i p l i n i n ; allm k o r k u , c e s a r e t i n ; a l l m zayflk, g l l n haz rlay cs d r

YORUMLAR
Ll
QUAN:
tn
salamay
kalmayacaktr.

Hkmetin
dzenini istismar edip,
ynetilenlerin
ihmal ederek halk
gcendirmisen
orada

14 9

rahadzen

JA
g,
olur.

LN:
Dzeni ktye kullanmak dzensizlik yaratr.
Cesaret ve
ktye
kullanldnda
ise
korkaklk
ve
zayflk
yaratlm

DU
MU:
Bu szlerin amac udur.
Dman lkenin dzensizlik
iinde
bulunduuna
inandrmann ilk koulu
tam bir dzene sahip
olmaktr.
Ancak o zaman
yapay dzensizlik yaratlabilir.
Dman
korkak olduuna
inandrmann
da
tek yolu
tam
anlamyla
cesur
olmaktr.
Ancak
o
zaman
korkaklk
taklidi yaplabilir.
Dman
gevetmek
amacyla
kendini
zayf
gstermenin
yolu
da
tam
anlamyla
gl
olmaktadr.
Zayf rol
oynamak o zaman
kolay
olacaktr.
SUN TZU
18. Dzenlilii d z e n s i z l i k pelerinin altna s a k l a m a k ksaca
bir b l m e
rtmek,

meselesidir.

ilerisi

iin

Cesareti

enerji

rkeklik gsterisi

biriktirmektir.

ile

Gc zayflk

m a s k e s i altna a l m a k s a sava t a k t i k manevrasdr.

YORUMLAR
WANG
Wl:
Dzen
ve
dzensizlik,
rgtlenme
deiiklikleridir.
rgtlenme,
dzenli
uygulama
demektir.
Cesaret
ve
korkaklk,
moment ye
da
g
deiiklikleridir.
G
ve zayflk da
yap
deiiklikleridir.
Ll
Q.UAN:
Moment gcne sahip ordular rkek olduklarnda bile
cesurlasn
Moment gcn yitiren ordu ise cesur bile olsa
rker.
Sava kanununda
hi birey sabit kalmaz;
momente gre
herey
deiin
CHEN
HAO:
rkek
ayan
srrken
cesur abuk
davranr.
Dman
ilerlemediini grdnde
rktn
dnecek
ve
seni
hafife
alacaktn
O
zaman,
dmann
gevemesinin
salayaca
avantaj moment gc olarak alarak saldr.
SUN TZU
19.

Bylece d m a n h a r e k e t e z o r l a m a ustalna s a h i p
k o m u t a n , d m a n yanltc m a n e v r a l a r ustalkla kul-

150

lanr;

d m a n a baz n e m s i z y e m l e r v e r i p d m a n

y e m e saldrtr.
20. Yemleri srekli olarak g s t e r e r e k dman

s r e k l i ha-

reket e t m e y e z o r l a r ; s o n r a d a asl o r d u s u y l a p u s u y a
yatar, dman bekler.

YORUMLAR
AO
AO:
Dmann
takip
olduunuzu
belidecek
yemlerdir.
inde
olacaktr

edecei yemler dmana

tkenmi
Dman
daima
avantajn
pe-

DU
MU:Yalnzca
tkenme
ve
zayflk izlenimi
vermek deildir.
Dmannzdan
gl
olduunuzda
dman
stne
ekmek
amacyla
kendini dmanna
zayf gster.
Dmanndan
zayf olduunda
se
kendini
olduundan
gl
gstererek
dmann
zerine
gelmesine
engel ol.
O
zaman,
dmannn
hareketlerini
ynlendirmi
olursun.
Dman
avantajl
bir durumun
peine
deceinden seni takip edecek,
bu da sana dman kuracan bir
tuzaa
ekmekte
frsat yaratacaktr
XI:
ister dmannn
seni takip
etmesini sala,
isterse
senden bir ey almalar iin
tahrik et,
emrinde savaa hazr kuvvetin
bulunmasna
dikkat et.

WANG

SUN

TZU

21 . Akll s a v a , b i r l e i k e n e r j i n i n e t k i s i n e inanr; b i r e y s e l
bazda, s a v a l a r n d a n ar b e k l e n t i d e b u l u n m a z .
risini d o r u

adamlar seip,

Bece-

yan yana getirerek birleik

enerjiyi retip, kullanmakta gsterir.

YORUMLAR
Ll
QUAN:
Sava
esnasnda
moment gcne
sahip
olduunda,
en
rkek asker bile
cesaretle
dolacaktr.
O zaman
aralarndan
yeteneklerine
gre
seim
yapmak
ve
uygun
sorumluluklar
ver-

mek
mmkn
olabilecektir.
Cesur olan
savaabilir,
savunabilir,
zeki olan da bilgi akmn salar.
Bylece,
rarsz
kimse
kalmaz.

dikkatli olan
orduda ya-

ME1
YAOCHEN:
Sradan
insanlardan
bireysel
g
beklemek
zordur,
ancak
moment gc
ile
insanlar
hareketlendirmek
daha
kolaydr.
Lidere
den,
doru kiileri seip
moment gcnn
ii
yapmasn
beklemektir.

YU:Sorumluluk
datmann
ana
kural,
agzlln,
kandrmann,
zekann
ve
cesaretin
kullanlmasdr.
Her bir faktrn
cazibesi
kullanlrken,
insanlar
yapamadklar
iler iin
sulamaktansa
her
birine
kapasitelerine
uygun
sorumluluklar
belirlemelisin.

ZHANG

SUN TZU
22. Savalar,

birleik

enerjiyi

kullandnda,

dmann

zerine t e p e l e r d e n aa y u v a r l a n a n talar gibi akarlar.

Unutmamal ki

bir t a

dzlkte hareket edemez; drt

k e l i ise t e p e l e r d e n d e a k a m a z . S a v a , t a l a r n n y u varlak olmasn salamaldr.Ustalk budur.

2 3 . Usta savalarn rettikleri enerji binlerce metrelik dalardan y u v a r l a n a r a k dolu dizgin akan yuvarlak talarn
momentidir.
Bu enerji hakkndaki szlerimin sonudur.

YORUMLAR
DU
MU:
Bin metre yksekteki dadan yuvarlanacak kayalar durdurmak imkanszdr.
Bunun
nedeni kayalar deil,
dadr.
Zayf ile
cesuru yanyana
getirip,
birletir;
zafer iin
savama
cesaretini alam
olursun.Bunun
nedeni
bireyler
deil
birlikteliin
momentidir.
DU
MU:
Akll komutan doludan
nedenle yapaca ilk i kendisinin
doluluunu
anlamak
olmaldr.

uzakta durup,
boa saldrr.Bu
ve dmannn
boluunu
ve

B l m VI

GCN KULLANIMI
SUN TZU
1 . S a v a a l a n n a ilk

gelip dmann

b e k l e y e n d i n kalr,

sonradan gelip, gelir gelmez savaa girense daha savan

banda tkenir.

YORUMLAR
JA
LN:
Sava
alanna
ilk olarak gelerek avantajl pozisyonlara
yerleen
taraf dman
beklerken
dinlenecektir.
Dman,
bu ekilde
avantajl
bir pozisyona
yerletiinde
dmann
zerine
gitmeyip,
birliklerinizi baka
bir sse
yerletirin.
Dmann
zerine
saldrmayacanz
aka
belidin.
Byle
davrandnzda
dman
her hangi bir stratejinizin
olmadna
inanarak yerinden
kacak,
zerinize gelecektir.
O zaman
durumu evirip,
kendinizi
yormadan
dman ypratma
frsatn
ele
geirmi
olursunuz.
SUN
2 . Akll s a v a

kendi

TZU

kararn d m a n a kabul ettirir; d-

m a n n k e n d i k a r a r n z o r l a m a s n a izin v e r m e z .

YORUMLAR
DU
MU:
Dman zerine
man
beklemelisin. Dmann
kracaktr.

ekerken
stne

gcn muhafaza edip dyrmek

askerinin
gcn

YU:
Dmann
stne
ektiinde
dmann gc boalacaktr.
Dmann
zerine
saldrmadnda
elindeki
gcn
dolu
kalacaktr.
Buna
dman boaltrken
dolu kalma sanat denilir.

ZHAG

SUN TZU
3. D m a n a avantaj sunarak dmann ya kendi istedii ekilde y a k l a m a s n a

msaade eder ya

da vuraca darbe-

lerle d m a n n y a k l a m a s n a o l a n a k t a n m a z .

YORUMLAR
HO Y A N X I :
dinlenirken
o
ZHANG

batan
dman

Dman
yorulsun.

kullanacan

yemlerle

batan

kart

ki

sen

YU:
Dman
stne
ekmenin
tek yolu
ganimetlerle
kartmaktr.
Dman kendinden
uzakta
tutmann yolu da
iin deerli olan ne varsa ona zarar vermektedir.

AO
AO:
Dman
zerine
kullanrken
sana
saldrmasn
iin
komak zorunda
kalacaklar

ekmek iin ganimetlerin

engellemek
istediinde
yerlere saldr
dzenle.

cazibesini
savunmak

DU
YOU:
Dmann gemek zorunda
olduu bir geidi tutarken
dman
sana
saldrtmay
baardnda
dmann
sana
ulamas olanakszdr.
Eskilerin dedii gibi.
deliin bandaki bir kedi
onbin
farenin kmasna engel olur;
vadideki bir kaplan onbin geyii
durdurur.
SUN TZU
4. Dman d i n l e n m e y e ekildiinde yorar, yiyecei bolsa
ala drr,

kamp kurmusa hareket etmeye zorlaya-

rak d i n l e n m e s i n e m s a a d e e t m e z .
5. Dman savunmaya zorlayacak noktalarda gzkr,
beklenmedii yerlerde bulunur.

YORUMLAR
AO
larn
yerde
dma

AO:
Dmann yaratacan sorunlarla yor.
Ulatrma yolkesip ala mahkum
et;
kutsal varlklarna saldr;
gittikleri
karlarna
k bylece
dmannn
saldrdn
yerlere
yarkomasna neden ol

LI
QUAN:
Dmanna
beklemedii anda
saldrarak
cann
kurtarmak iin
kamak zorunda
brak.
Malzemesini yakp,
tarlalarn
talan
ederek a
brak Kritik noktalada
beklenmedik
anda
karsna
kp
saldrarak dmanna
rahat verme.

DU MU:
Dmann
alktan
yok
etme
sanat
sadece
dman
malzemelerini
yok
etmekte
deildir.
Altnc
Yzyln
sonlarnda
Yuwen Huaji,
ordusunu Li Mi zerine sryordu.
Li Mi,
Huaji'nin
elindeki stoklarn
yetersiz
olduunu
biliyordu.
Bu
nedenle
yenilgiyi
kabullenmi
numaras
yaparak
anlama
nerdi.
Dmannn
bu durumu Huaji'nin houna gitti.
Li Mi'nin naslsa kendisine malzeme
verecei
dncesi ile
elindeki
stoklar
askerine
datarak
askerinin
bir gzel karnn
doyurdu.
Sonunda
ellerindeki yiyecek
stou bitti.
Bunun
zerine Li Mi'nin Huaji'nin yanna gemi numaras
yapan
komutanlar
Li
Mi'nin
yanna
dndler.
Sava
Huaji- 'nin sonu oldu
SUN TZU
6. Ordu, dmann bulunmad arazide geni mesafeleri
rahata alabilir.
7. Saldrlarnzdan baardan emin olmann yolu, dmanca
savunulmayan noktalara saldrmaktr. Savunmanzn
venliinden de dmann saldrmasnn

g-

imkansz olduu

noktalar tutarak emin olabilirsiniz.

YORUMLAR
CHEN
HAO:
Dman
hatlarndaki bir gedie saldr bu noktada
dman
savunmasnn
bulunmamas
demek
deildir.
Dman
savunmasnn
salam
olmad,
dman
kampnn
yeterince
nbetiye
sahip
olmad,
komutanlarn
zayf,
birliklerin
dzensiz
olduu,
malzemenin
yetersiz,
birliklerin
birbirlerinden
ayr
kald
bir ordunun karsna
dzenli ve sk hazrlanm bir ordu ile kacak olursanz dman
nnzde eriyip,
yok olacaktr.
Byle bir
durumda
adeta
kimsenin
yaamad
ssz
lkelerden
geiyor-

155

muasna
siniz.

yorulmadan,

sknt

ekmeden

ilerlediinizi

grecek-

SUN TZU
8. Saldrda baarl k o m u t a n neyi s a v u n d u u n u b i l e m e y e n
d m a n a saldrr; s a v u n m a d a
neye saldrdn bilmeyen

b a a r l o l a n k o m u t a n ise

d m a n a kar mevzilerini

savunandr.

YORUMLAR
DU
M U : . Dmann sol cenah hazr ise sandan
ktnda
yemlerle
kandrp
ardndan
vur.
LI

QU

AN:

lerisini

dnmeyeni

ele

geirmek

saldr.

Karna

kolaydr.

CHEN
HAO:
Dmann
saldrmayacana
gvenme;
kendi eksiklerini
tamamlamayla
ilgilen.
Ne
zaman
ki istediin
her yere
saldrabilir ya da istediin her yerde savunman kurabilirsin,
ite o
zaman
askeri stratejinin
eksiksiz
olduunu
dnebilirsin
XI:
Dmann
ak noktalarna
saldr:
askeri liderliinin
yetersizlii;
bidiklerin
yetersiz eitimi,
savunmadaki zaaflar,
hazrlktaki
geveklik,
kudarma
operasyonlarndaki
yeteneksizlik,
gda
sknts,
psikolojik birlik eksiklii.

WANG

Savunmada
dolu
ol:
askeri
liderinin
yeterlilii;
askerinin
mkemmellii,
savunmadaki
dayanma,
hazrlktaki disiplin,
kurtarma
operasyon
becerisi,
gda bolluu,
psikolojik birliktelik.
ZAHNG
YU:
Saldrda
usta
savalar manevralarn gkyznde
yaparlar;
bylece
dmanlar
onlarn
nereden
geleceini
sezip
hazrlanamaz.
Hazrlk
yaplmas
imkansz
olduunda
saldrdn
yer dman
tarafndan
savunulamayacaktr.

Savunmada
usta
savalar
topran
brne
saklandar;
nerede
olduklarn
anlamak
olanakszdr.
Nerede
olduun
bilinemediinde
kuracan
savunmaya
saldr
olanakszdr.
SUN TZU
9. Kurnazlk ve gizlilik denilen kutsal s a n a t ! Senin s a y e n d e
g r n m e z olmay;

senin sayende

duyulmaz olmay -

renip, dmann kaderini elimizde tutuyoruz.

156

Y O R U M L A R

AO

AO:Bu,

doru

bilginin

dmana

szmamas

demektir.

LN:
Emirler tam olarak yerine getirildiinde askerin
tm itenlii ile sadk olacak,
savunma
hazrlklar
tam
gvenceye
kavuacaktr.
Kendini
bu
kadar 1 iyi
saklayp
srlarn
koruduunda
dman
gerek yapn
hakknda
tam
bilgiye
ulaamayacandan
ne yapaca
konusunda
emin
olamayacaktr.
Haber almalar
baarsz
kalacaktr.

JA

MEI
YAOCHEN:
Saldrda
usta
savalar srlarn asla
aklamazlar.
Savunmada
usta
olanlar ise derinliine dnp,
asla ak
nokta
brakmazlar.
MU:
Gizlilik sessizdir;
bilinmezlikse harekettir.
vunma,
hareket saldrdr. Dmann
yaam
ya
da
elindedir.
Dmann
kaderi sensin.
DU

DU Y O U :
zemli bir ruh

ylesine ustalkla saklanmalsn

gibi deiken
olmalsn.

Sessizlik salm
senin

ki grnmez

MEI
YAOCHEN:
Yapszlk ylesine sr ieren
bir
dmann
asla
casusluk yapamaz.
Sessizlik
ylesine
abukluktur ki
kimse
seni gremez.

olup,

gi-

gizliliktir ki
gizemli bir

SUN TZU
10. D m a n n zayf noktalarn hedef alrsanz i l e r l e r k e n
direnile karlamazsnz;

dmandan abuksanz

d m a n t a k i b i n d e n rahatlkla kurtulursunuz.

YORUMLAR
HO
sini

YANXI:
biliyor
ve

Birliklerin
dmann
aklarndan
geerek
ilerlemegeri
ekilirken
sratlerinin
avantajndan
yararlana-

biliyorsa,
dman
man
yenebilirsin

seni

yenme

ansn

yakalayamadan

sen

d-

YU:
Dmandan
uzakta beklerken,
dman hatlar arasnda
bulacan
bir gedie
beklenmedik bir anda
hzla
saldrdnda
dman
seni nasl durdurabilir ki? Amacna
ular ulamaz,
olanca
sratle
bulunduun
salam
mevzilere
geri
dndnde
dman
seni nasl takip
edebilir ki? Askeri koullar srate
baldr.
Rzgar gibi gel,
imek gibi git; o zaman dmanlarn seni
asla
yenemeyecektir.
ZHANG

SUN TZU
1 1 . D m a n ister d e r i n bir h e n d e i n a r d n d a , i s t e r s e y k
s e k bir t e p e d e m e v z i d e

bulunsun, atmaya

girmek

arzusundaysak dman bizim istediimiz yere ekip,

bizim koullarmzda savamaya zorlamalyz.

YORUMLAR
AO
larn

AO

ve
kontrolne

Dmann iae yollarn kes, dn yoldmann nemli sivil liderlerine saldr.

Ll

QUAN:

al

ve

DU
MU:
Sen
dikendeyken dman igale geldiinde,
dmann
malzeme
akn
durdur ve
dmann
geri dn yolunu
kapat.
Dman
topraklarnda
igale
kalktnda
ise
dmann
sivil
liderlerine
saldrlar
dzenle.
SUN TZU
12. S a v a a r z u l a m a d m z d a ise, k a m p m z n izleri o r t a d a
olsa bile,

braktmz

izlerle o y n a y a r a k d m a n ar-

tabiliriz

YORUMLAR
LIO.UAN:
dramasn

Dmann

adarak

yanl

yollara

ynelt

ki

sana

sal-

DU
MU:
Dman
saldrmak zere
zerine
geldiinde
karsna
kmaktansa
stratejik
bir deiiklik
yaparak
dman
artp
zgvenini sars.
O zaman dman saldr dncesini unutup,
sana
kar
saldr
konusunda
kararsz kalacaktr
YU:
Kendi topraklarnda
bulunduunda,
elindeki askerin
saysna
oranla
yeterli malzemen
olmas
halinde,
dman
senin
zerine
elindeki asker saysna
oranla
yetersiz
malzeme
ile
gelmise
hemen
savamamak
senin
lehine
olacaktr.
Savunmann
yeterince
gl olmamas
nedeniyle
dmann
senin
zerine
saldrmaya
cesaret
edememesini
arzu
ediyorsan,
dman
artp
senden
uzakta
tutacak bir plan
hazrla. rnein,
bir seferinde
Sima
Yi,
tam Zhuge Liang'a saldrya kalkaca srada
dmannn
bayraklarn
indirdiini,
sava
davullarn
kaldrdn,
kaplar
ap
yollar
temizlediini grnce
bir tuzaktan
ekinerek saldrdan
vazgeer;
birliklerini geri ekip
oradan
uzaklar.
ZAHNG

SUN
13.

TZU

Dmann pozisyonunu renip,

kendimizi dmandan

g i z l e y e r e k g l e r i m i z i d a t m a d a n bir a r a d a t u t a b i l i r i z .
Bu arada dman blmeyi baarmak ok nemlidir.

YORUMLAR
YU:
Senin iin normal olan,
dmann anormal grsn;
senin iin anormal olan,
normal sansn.
Bu durum dman yapsn
belli etmeye
srkleyecektir.
Allmad
alldk,
alld
allmadk
olarak
kullanma
yeteneini
bir
girdap
deikenliine
getirdiinde,
kendini
dmanndan
tmyle
gizlemi
olursun.
Dmann
gerek yapsn
grdnde
yapacan
tek i
elindeki
tm gc doru noktaya
sevk etmektir.
Dman seni gremediinden
her
noktasn
gvenlik
altna
almak
amacyla
elindeki
kuvvetlerini
blmek
zorunda
kalacaktr.
ZHANG

159

SUN TZU
1 4 . D m a n p a r a l a r a b l e r k e n k e n d i g l e r i m i z i bir a r a d a
t u t a r s a k d m a n n ayr, ayr birimlerinin karsna
g

tek

halinde kabiliriz.

YORUMLAR
Dmann
zayf ve
kuvvetli olduu
yanlar
grdnde
detayl
hazrlklara
gerek duymayacak ve
tm
gcn
bir
noktaya
toplayacaksn,
te yandan,
senin yapn
tam
zemeyen
dman pek ok noktay
ayn
anda
denetleyebilmek amacyla
elindeki gleri ayrmak zorunda
kalacaktr.
Bu durumda
senin
elindeki
birleik
g,
karsndaki
blnm
paralara
kar
kesinlikle
stnlk
kazanacaktr.

ZHANGYU:

SUN TZU
15. B y l e c e z a y f l a t t m z d m a n
gle saldrabilirsek,

k u v v e t l e r i n e s t n bir

dmanlarmz zora drebiliriz.

YORUMLAR
DU
MU:
Kendini tam anlamyla salam/atrp,
tm engelleri kurduktan
sonra
dmann
gerek
durumunu
anlamasna
frsat
vermeden k ve saldrya
ge.
Dmann ylesine rahatsz edip
ad ki,
korku iinde birliklerini blerek her yann birden savunmak zorunda kalsn.
Bu aynen yksek bir tepeye karak kaln bir
dnn
ardndan
dman
kalesinin
durumunu
izlemeye
benzer.
Byle bir durumda,
dmana kendi saldr ya da savunma dzenini anlama
frsat
vermeden
dmann
tam
durumunu
anlam
olursun.
O zaman,
dman
kuvvetleri blnmek zorunda
kaldnda
senin
kuvvetlerinin
bir noktada
toplanmas
mmkn
olur.
Bilindii gibi birleik gler her zaman
iin
dank glere
kar
stn gelir.

60

SUN TZU
16. D m a n a s a l d r m a y a r z u l a d m z n o k t a y o k u s t a c a
saklamalyz. O zaman dman

pek ok olasl

anda gz nne a l m a k z o r u n d a kalacak;

bir n o k t a d a b i r l e t i r m e s i n e e n g e l

ayn

bu da glerini

olacaktr.

Karmza

t o p l u bir d m a n g c y e r i n e b l n m b i r i m l e r k a caktr.

YORUMLAR
AO
AO:
Dman
yapn,
dzenini anlayamadnda
pheye
der ve
tm ynlerini savunma
tela iinde elindeki glen blmek zorunda
kalr.
Bu dman
birliklerinin
kk ve
dolaysyla
zayf birimler halinde
kalmasn
dourur
WANG

verme,

XI:
yoksa

Dmana
asla
tm kuvvetini o

nereden
noktaya

saldracan
toplar.

anlama

frsat

SUN TZU
1 7 . B y l e bir d u r u m d a ; d m a n , n c e p h e s i n i
ye kalktnda ard cephesini, solunu
kalktnda

san zayflatacak;

glendirme-

kuvvetlendirmeye

her y n e d e s t e k s a l a -

m a y a a b a l a d n d a ise h e r c e n a h b i r d e n g c n y i t i r e cektir.

YORUMLAR
DU
YU:
dnda,

Birlikler eitli ynleri gven

doal olarak kk birimlere

altnda
tutmak zere dalblnmek zorunda
kalrlar.

SUN TZU
18. Olas a t m a l a r a her an hazr o l m a kaygs d m a n birimlerini zayflatacak, dman bu tr abalara zorlama
da bize saysal

stnlk salayacaktr.

19. Savalacak yer ve z a m a n bilirsek,

konsantre edebiliriz.

I6I

kendimizi savaa

2 0 . A m a , yer ve z a m a n b i l i n e m i y o r s a sol cenah, sa c e n a h a ,

a r d l a r , n c l e r e y a r d m e d e m e y e c e k t i r . H e l e bir d e
ordunun u noktalar arasnda byk mesafe varsa
b u p r o b l e m d a h a d a l d r c d u r u m alr.

YORUMLAR
DU

YU:

jisiz giden,

Filozof Guan'n
savata

kendi

da

syledii gibi dmann

kendini yok
SUN

zerine

strate-

eder.

TZU

2 1 . B y l e bir d u r u m d a d m a n k u v v e t l e r i s a y o l a r a k
bizden

stn bile olsa s o n u n d a zafer bizim o l a c a k t r .

YORUMLAR
Ll Q U A N :
Sava yerini
ve zamann bilmediinde
elindeki g
dmandan sayca
stn bile olsa,
nasl olur da dman yenecein
konusunda
emin
olabilirsin?
M E N G SHI:
Dmanna sava yeri ve
tanmazsan
zafer her zaman
senindir.

zamann

kestirme

ans

SUN TZU
22

Dman sayca

bizden

stnken

savamaktan

caydrabiliriz.

kefetmeye,

zafere

bile d m a n

Bu

ynelik

da

bizimle

onun

planlarn

stratejilerini

nceden

anlamaya baldr
YORUMLAR
J A L N : Dman sayca stn olsa bile ayet senin gcn hakknda
yeterli bilgiye
sahip
olamaz
ve
dmana
srekli
olarak
dzenleyecein
basknlarla
dman
kendini
koruma
zorunda
brakacak
olursan,
dman
sava
plan
hazrlama
frsat
bile
bulamayacaktr.

162

ZHANG

YU:
gle gelmesine
kamaz.

Dman glerini blmeye zorla

ve
asla izin
verme.
O zaman kimse

zerine
seninle

tam
baa

SUN TZU
2 3 . D m a n kztrp g c n , h a r e k e t k a b i l i y e t i n i anlayn.
Saldrya zorlayp, kendisini ortaya k a r t m a y a ,

kuvvetli

v e zayf n o k t a l a r n g s t e r m e y e z o r l a y n .

YORUMLAR
MENG
SHI:
et;
o zaman
CHEN
ranlar
yapsn

Dman
planlarn

koullarn iyi deerlendir,

ne yaptn
ve gerek durumunu anlarsn.

HAO:
Dmana saldrn ya da tam
gstererek dikkatini ekin.
Dmann
anlamann
en
kolay yolu budur.

tersine
saldr

takip

kaar gibi davve

savunma

DU
MU:
Dman
kartrp
karlk
vermesini
saladnzda
dmann
gerek
davrann,
dzenli ya
da
dzensiz
olduunu
anlarsnz.Askeri
deha
Wu
Qi
dman
komutanlarn
deerlendirmek
iin
u
stratejiyi
gelitirmiti:
Cesur askerlerden
oluan
babozuk grntde
bir birlik kurup
dman
zerine
ani saldrlar dzenleyin.
Kk
atmalara
girdikten
sonra
hemen
kamalarn
salayn
ve
dmann
ne
yapacan
dikkatle
izleyin.
Dman
bidikleri konumlarn
bozmuyor,
kaan
bidiinizin
peine
dmyor,
bylece
avantaj
kazanmaya
almyorsa
dmandan
ekinin;
komutann
bir stratejisi
var demektir,
te
yandan
dman
babozuk bir gruh gibi bidiinizin peine dyorsa
o zaman
dman
komutanlar
orduya
hakim deil demektir.
Bu durumda
hi
tereddt etmeden
saldrya
kalkabilirsiniz.
SUN

TZU

2 4 . D m a n o r d u s u ile k e n d i o r d u n u z u d i k k a t l e m u k a y e s e
ederek hangi noktalarda sizden gl, hangi noktalarda
s i z d e n zayf o l d u u n u

kefedin.

163

25. Taktik m a n e v r a l a r esnasndaki en byk baarnz bu

m a n e v r a l a r d m a n d a n s a k l a m a k t a g s t e r e c e i n i z ustalktr. Manevralarnz sakladnzda dmann c a s u s larndan ve bylece dmann taktisyen beyinlerinden
den k o r u n m u olacaksnz.

YORUMLAR
LI QU A N :
Ordunuzun saflarn bozup gerilla birimleri kurun. Sonra
da
flamalarnz,
sancaklarnz
indirip
davullarnz
susturarak,
dmana
zayf ve
dzensiz
bir insan
yn
havasn
verin
ki
dman
belirli bir dzene
geerek stnze gelsin. Ya
da
tam
tersine
sahte
kamp
ateleri
ve
sancaklarla
kendinizi olduundan
daha gl gsterin
ki dman baka
bir dzene gesin.
Dmann
zerine
gitmek lm,
olduunuz yerde
kalmak ise yaamak
anlamna
geliyorsa
bulunduunuz
mevkinin
nemi
odaya
kmaktadr.
DU
MU:
lm ve yaamn belirlenme yeri sava meydandr,
lm
alanndaki dmana
saldr
size
yaam,
yaam
alanndaki
dmana saldr ise lm getirecektir.
Bunun anlam udur: Her
trl
yntemi kullanarak dmann
kafasn
kartrp
rahatsz
edin.
Bylece
dmann yapsn anlayacak size
nasl karlk vereceini
kestirebileceksiniz.
Bu
bilgiye
ulatnzda
hangi alann
dman ya da sizin iin yaam alan hangi alann lm alan olduunu
anlayacaksnz.
DU
MU:
Dmann
ve kendinizin hangi noktalarda gl
unu,
hangi noktalarda
zayf olduunu
dikkatle
inceleyip,
latrn.

oldukar-

XI:
Dmann
ve kendi ordunuzun zayf ve gl yanlarn kyaslayn,
o zaman hangi noktann zayf hangi noktann gl
olduunu
anlayacak,
saldr
ya
da
savunmann
avantajlarn
deerlendirebileceksiniz.

WANG

164

SUN TZU
26. Unutmayn, zafer sizin ne yaptnz a n l a y a m a y a n dmann hatal taktikleri s a y e s i n d e g e l e c e k t i r .
27. Zafer esnasnda u y g u l a d m taktikleri herkes grebilir,
'
ancak kimsenin gremedii, zafer yolunu aan stratejilerimde

YORUMLAR
YU:
Yapacanz ilk i doluluk ve boluk kurallarn uygulayarak
dman
belirli
bir
kalba
sokmaya
almak
olmal.
Bylece
dmann
yapsn
anlayacak,
ancak ayn
srada
kendiniz
yapz
durumunuzu
koruyacaksnz.
Dzeniniz,
yapnz
dman
tarafndan
anlalamadnda
dman
izinizi
bulamayacak,
dman casuslar aresiz kalacak,
bunun sonunda da dman
size
kar
etkili planlar hazrlayamayacaktr.

ZHANG

SUN TZU
2 8 . S i z e z a f e r k a z a n d r a n bir t a k t i i bir d a h a t e k r a r l a m a y n .
Ancak, metotlarnz koullara gre gerekli deiiklikleri
yaparak

srdrebilirsiniz.

YORUMLAR
Ll
QUAN:
lamak iin
DU
in

Savata
deiiklikler dnmek zorunludur.
asla
eski stratejilerinize
dayanmayn.

MU:
Dman hangi dzene girerse
dman
dzenine
uyum
gsteririm.

girsin

zaferi

Zafere

u-

kazanmak

i-

SUN TZU
29. Askeri taktikler suyun akna benzer.

Bildiiniz gibi su

doal olarak y k s e k l e r d e n aalara akar.

165

30. Bylece savata uygulanacak etkili yol g l d e n uzakta

durup, zayfa saldrmaktr.
31 . Su nasl t o p r a n e i m i n e g r e a k a r s a , a s k e r de z a f e r e
dmann durumuna gre akar.
3 2 . S u y u n n a s l s a b i t bir e k l i y o k s a , s a v a t a d a s a b i t k o ullar

yoktur.

33. Taktiklerini d m a n a gre d e i t i r e b i l m e y i beceren komutan zafere ulaacaktr.

34. Be e l e m e n t (su, a t e , a a , m e t a l , t o p r a k ) her z a m a n
kendi balarna eit d e r e c e d e belirleyici olmaz. Drt
m e v s i m i n etkilerinin yan sra, ayn med-cezir e t k i l e i m i ,
g n l e r i n uzamas-ksalmas da bu be e l e m e n t i etkiler.

YORUMLAR
Ll
QUAN:
Zafer dmana baldr.
Hafif bir birlik dmana
uzun
sre
direnemez
bu
nedenle
kuatma
altnda
brakrsan
mutlaka
yitirirsin.
Ar
birlikler
kkdldnda
durumunu
aa
karmak
zorunda kalr.
Dman fkeli ise daha
ok kzdr; dman
kuvvetli ise
kendi birliklerini dinlendir.
Dman
komutan gururlu ise
aala,
agzl ise rvet ner,
pheci ise ardna casuslar dr.
Zaferin
dmann
davranlarndan
geleceini asla
unutma.
MEI
YAOCHEN:
Kalabalklar zaferin kazanldn bilir,
ancak zaferin
esas
olarak
dmann
yanllarndan
kazanldn
bilmezler.
Zaferin
ardndaki hneri sezseler bile
zaferi douran
gerekleri
anlayamazlar.
Ll
feri
bir

QUAN:

kesinletiren
srdr.

Savata
sava

zafer herkes
bilimi pekaz

66

tarafndan anlalabilir ancak zakii tarafndan

bilinen
gizemli

Blm VII
SAVATA MANEVRA
SUN TZU
1 . S a v a t a k o m u t a n e m r i n i h k m d a r d a n alr.
2 . yi bir k o m u t a n , o r d u s u n u t o p l a y p , g l e r i n i k o n s a n t r e
e t t i i n d e , a s k e r d e b u l u n a n d e i i k n i t e l i k l e r i bir p o t a d a
birletirmen, dengelemelidir.
3. B u n d a n s o n r a t a k t i k m a n e v r a gelir. T a k t i k m a n e v r a en
z o r itir. n s a n l a r n i i n d e k i k t l k t o h u m l a r n d o r u lua, talihsizlii k a z a n m a hrsna d n t r m e k d n y a ' nn en z o r i i d i r

YORUMLAR
ZHANG

savamak

YU:
Avantaj
salamak
dnyadaki en
zor itir.

uruna

Ll Q U A N :
Mcadele,
avantajn takibidir.
kurallar
yerine
getirildiinde
dmana
iin
mcadeleye
kalklabilir,

insanlarla

yzyze

Ancak doluluk ve boluk

kar
avantaj salamak

XI:
Mcadele,
avantaj iin
aba
sarf etmektir.
Avantaj
elde eden zafere ular.
Zaferi arzulayan komutan ne zaman hafif
ya
da
ar silahlar kullanacann,
dmana
ne zaman dorudan
ya
da
dolayl
yoldan
saldracann
kararn
verecek;
dmana
yorgunluunu
asla
belli
etmeyecektir.

WANG

167

SUN TZU
4 . S a v a n e n n e m l i s a n a t l a r n d a n biri olan A L D A T M A C A ,
t a k t i k m a n e v r a y e t e n e i ile d o r u o r a n t l d r . D m a n s i z i
karsnda b e k l e r k e n , uzun d o l a m b a l yollar takip ederek d m a n n arkasna geip, d m a n b e k l e m e d i i anda
v u r a r a k a m a c a u l a m a k t a k t i k m a n e v r a l a r d a n b a k a bir
silahla yaplamaz.

YORUMLAR
AO
AO:
Dmandan
henz uzakta
olduun
hzlanarak sava
alanna
dmandan
nce gir.
DU

MU:

Dman

ar hareket ettiine

inandrp,

izlenimi

acele

verirken

et.

LN:
Dmann nnde az bir yolu kaldnda dmann yolunu
sahte
yemler kullanarak
uzatabilirseniz,
dmann
stnze
saldrmasn
engellemi
olursunuz.

JA

HO
YANXI:
Kk bir birlii kullanarak dman peine
takn,
dman
henz uzaklarda
olduunuza
inandrn.
Sonra
da
srpriz bir birlikle
dmandan
nce
dmann
varaca yere yerleerek dman
beklemedii anda
vurun.
SUN TZU
5 . M a n e v r a y d i s i p l i n l i b i r o r d u ile y a p m a k a v a n t a j l ; d i s i p l i n siz,

k a l a b a l k bir s r y l e y a p m a k t e h l i k e l i d i r .

YORUMLAR
AO

AO:

Becerikli

manevra

karl,

dr.

168

beceriksiz

manevra

zararl-

SUN
6. Avantajl

TZU

k o n u m a g e e b i l m e k iin o r d u n u z u n t a m

tehiz-

att hale g e l m e s i n i b e k l e r s e n i z o u n l u k l a o k g e kalm

k a l m o l u r s u n u z . t e y a n d a n ayn a m a l a bir birlii u a r casna sevk e t m e k de birliin m a l z e m e ve e k i p m a n n d a n
ayr k a l m a s n a n e d e n olur.
7 . Avantaj ele g e i r m e k u r u n a , o r d u n u z a e m i r v e r i p , t a m
tehizatla gece gndz durmakszn kilometrelerce srecek uzun, y o r u c u
mzla, n c

yrylere

birliklerinizin

zorlarsanz,

komutanlar-

d m a n e l i n e g e m e s i n i izle-

m e k t e n b a k a bir a v a n t a j k a z a n a m a z s n z .
8 . O r d u n u z u n g l b i r i m l e r i hzla i l e r l e r k e n ar b i r l i k l e r
geride k a l a c a k ; bylece birlikleriniz d m a n a ulatnda
y o r g u n v e a n c a k o n d a bir g c n d e o l a c a k t r .

YORUMLAR
LN:
Yol ne kadar uzarsa asker o kadar yorulur. Askerin gc yolda
decek olursa asker gszleecek,
taze
ve dinlenmi
dman
ise
mutlaka
size
saldracaktr.

JA

SUN TZU
9 . D m a n a r t m a k a m a c y l a elli mil y o l y a p a c a k olursanz, h e m n c birliklerinizin liderini y i t i r e c e k hem de
ancak yar gle sava meydanna varacaksnz.
10. Ayn a m a l a otuz k i l o m e t r e yol y a p a r s a n z o r d u n u z u n
t e ikisi v a r a c a k t r .
11. Malzeme, silah,
ordunun

m h i m m a t v e e k i p m a n n y i t i r m i bir

k e n d i s i n i n y i t i k bir o r d u o l d u u n u s y l e y e b i l i r i z

169

Y O R U M L A R

MEI Y A O C H E N :
Sun Tzu Usta'nn syledii bu konu son derecede nemlidir.
Hazrlksz bir ordu ile hazrlkl bir orduya kar
savamak
imkanszdr.
SUN TZU
12. Sahip o l d u u o l a n a k l a r b i l m e d i i m i z d o s t g l e r l e i
birlii yapamayz.

YORUMLAR
AO

mediiniz

AO:

srece

Dmann
kimse

koullarn,
ile

ittifak

duygularn

DU
MU:
Bence bu szlerin gerek
bilmedike
savamamanz
gerektiidir.
dmanla
asla
savamayn.
CHEN

HAO:

Bence

ve

planlarn

bil-

kuramazsnz.

her iki aklama

da

anlam rakibinizin planlarn

Sirateijisini
bilmediiniz

mantkl.

SUN TZU
13. n c e d e n u u r u m l a r n , b a t a k l k l a r n , d a l a r n , o r m a n l a r n , t u z a k l a r n b i l m e d i i m i z t o p r a k l a r d a n bir o r d u y u
g e i r m e k a k l ii d e i l d i r .
1 4 . Y r e s e l klavuzlar k u l l a n m a d a n d o a n n
avantaja eviremeyiz.

olanaklarn

YORUMLAR
LI
QUAN:
Dman arazisine girdiinde en uygun yollar bulabilmek
amacyla
yresel
klavuzlar
kullanma
zorunluluu
vardr.
Aksi
taktirde.dalarn,
rmaklarn
arasnda
skr,
bataklklarda
yiter gidersin; askerin a,
susuz kalabilir.
Bu konu I Ching adl

70

eserde,"
Klavuzsuz
geyik
rek
vurgulanmtr.
ZHANG

manevraya

YU:

Bulunduun
kalkma.

avnn

sonu

arazinin

her

YAOCHEN:
Her ne kadar yresel
ya da
tutulabilirse de en iyisi her trl
usta
izcileri
bizzat yetitirmektir
MEI

SUN

allklarda

trl

biter."

ayrntsn

denile-

bilmedike

klavuzlar ele geirilebilir

arazide grev yapabilecek

TZU

15. S a v a t a d u y g u l a r n , h a r e k e t l e r i n i , a m a c n d m a n d a n
gizle.

Kazanrsn.

YORUMLAR
DU
MU:
Askeri g aldatmaya
dayaldr.
Dman aldatarak senin
gerek
koulunu,
gcn
anlamasna
frsat
tanmadnda
dman
zerinde
hakimiyet
kurabilirsin.
Dmana
ancak
avantaj
grdnde
saldrp,
elindeki
bidikleri
dman
aldatmak,
admak amacyla
blp,datrsn.
Dmann
senin
aldatmalarna
ne
ekilde
karlk
verdiini izleyip,
zafere
ulaacak yolu
aratrr,
planlarn
ona
gre
hazrlarsn.

SUN

TZU

16. B i r l i k l e r i n i b i r l e t i r m e y a d a b l m e k a r a r n s a n a e v r e
koullar verdirtecektir.
1 7 . R z g a r g i b i hzl, o r m a n g i b i y o u n o l .
18. Saldr v e y a m a d a a t e , d m a n a d i r e n i t e yaln d a ol.

I7l

Y O R U M L A R

Ll
QUAN:
Savata tpk rzgar gibi iz brakmadan gelip,
imek
gibi geri ekilmeli;
birlikleriniz orman
gibi dzenli olmal.
Saldrnz ovadaki yangn gibi bir tutam ot iin bile agzl olmal; savunmada
ise
dalar gibi yerinden
kmldamamal.
WANG

XI:

ylesine

DU
MU:
duramasn.
JA

tpk

Akta

esen

rzgar gibi hzl

ateli

ve

olmal.

yabani olmalsn

ki

karsnda

LN:
Harekete gemek iin
odada avantaj grmediin
bir da gibi hareketsiz ol,
hi bir yeme kanma.

kimse

srece

SUN TZU
19. Planlarnz g e c e n i n karanl gibi g r l m e z olsun, saldrnz ise g k g r l t s g i b i i n s i n .

YORUMLAR
MEI
YAOCHEN:
Planlarnz gecenin
karanl gibi
fndan anlalmaz ve belirsiz olsun.
Gk grlts
nzda
ise sratinizin
karsnda
kimse
direnemesin.
HO Y A N X I :
dmandan

Tm enerjinizi
gizlemektir.

bir arada

kullanmann

dman
taragibi saldrd-

yolu

stratejinizi

SUN TZU
20. Y a m a l a m a d a ganimeti askerleriniz arasnda bltrn
Yeni yerleri fethettiinizde de askerlerinizin

faydalana-

ca imkanlar yaratn.

YORUMLAR
ZAHNG

rarlanmak

YU:
ana

Askeri
kuraldr

operasyonlarda
dman
Ancak
kaynaklar
bol

14 9

kaynaklarndan
yaolmayan
lkelerde

yaplmas
gereken
uygulama,
talan
iin
her
gruplara
ganimet
toplama
srasnn
verilmesidir.
her
asker yeterince
ganimet
toplayabilecektir.

seferinde
Ancak o

kk
zaman

Ganimetin
paylamndan
sonra
da
birliklerden
bir ksmn
elde
edilen
ganimetin
dmandan
korunmas
gerekir.
Baz yorumcular bu szlerle,
ele geirilen
topran
katkda
bulunanlar
arasnda
paylamnn
vurgulandn
ileri
srseler
de
ben bu szlerin o anlama geldii konusunda ayn fikirde deilim.

ayrarak

SUN

TZU

21 . Harekete g e m e d e n dn, tasarla.

2 2 . A l d a t m a c a s a n a t n e n iyi b i l e n z a f e r e u l a a c a k t r . B u d a
manevra

sanatdr.

YORUMLAR
Ll Q U A N :
lk harekete geen konuk son harekete geen ise ev
sahibidir.
Konuk zorluklarla
bouurken,
ev sahibi rahattr.
Uzak
ve yakn
arasndaki ana
fark yolculuk ve sonular olan yorgunluk,
alk ve souktur.
SUN
23. Ordu Y n e t i m

TZU

K i t a b d e r ki;

sz fazla ileri g i t m e z .

Davul

Sava alannda sylenen

ve gonklar bu yzden ge-

reklidir. C i s i m l e r de kolay, kolay

grlemez.

Bayrak

ve flamalar da bu yzden gerekir.

24. Bayrak, flama,

boru ve gonklar askerlerimizin kulakla-

rn, g z l e r i n i bir n o k t a z e r i n d e y o u n l a t r a b i l m e n i n ,
askeri

bir b t n h a l i n e g e t i r m e n i n a r a l a r d r .

2 5 . B u e k i l d e t e k g v d e h a l i n e g e l m i bir o r d u n u n k a snda i l e r l e m e k en b y k c e s a r e t i bile aar, g e r i l e m e k

ise o l a n a k s z l a s n

B y k kitleleri y n e t m e s a n a t ite

budur.

173

Y O R U M L A R

MEI
YAOCHEN:
Askerin
gzlerini kulaklarn
birletirmek onlarn
ayn
hedefe
bakmalarn,
ayn
komutlar
dinlemelerini salayacandan
asker arasnda
karklk
ve
dzensizlik olmasn
engeller.
Verilecek
iaretler
askere
gidilecek
yn
belideceinden
asker
dalarak
ayr
taraflara
ynetmez.
SUN TZU
26. Gece savanda, ate ve davul iaretlerini , g n d z sav a l a r n d a ise b a y r a k v e f l a m a i a r e t l e r i n i o r d u n u z u n
gzn, kulan e t k i l e m e k t e kullann.

YORUMLAR
DU

MU:

Askerin

vereceiniz

iaretlere

MEI
YAOCHEN:
Askeri harekatlarda
nlmasnn bir dier amac da
dman
WANG

ve

XI:
ordunuzun

uymasn

trl
trl
artmak

salamalsnz.
iaretlerin
olmaldr.

ok sayda
iaret kullandnzda
dman
gcn
olduundan
byk grebilecektir.

kulla-

aracak

SUN TZU
2 7 . O r d u ruhunu, k o m u t a n akln yitirebilir.
YORUMLAR
YU:
Sava enerjiye baldr.
Yaayan her varlk savamaya zorlanabilir,
ancak lmne savaanlarn bu hrs daha
ok
ilerindeki
enerjinin
younluundan
kaynaklanr. Bu
nedenle
askeri
operasyonlardaki
ana
kurallardan
biri ordudaki her kademenin ayn fke ile doldurulmasdr.
Byle bir ordunun karsna kmak byk cesaret ister.

ZHANG

Bu
arada
dman
zerinize
istekle
geldiinde,
yaplacak
en akll
taktik dmanla
o an savamamak,
savunmaya
ekilip
dman
izlemektir.
Dman
geveyip
can
sklmaya
baladnda
saldrya
geerseniz
dmann
iindeki arzu
tkenmi
olacandan zafer size daha yakn
olacaktr.

174

Komutanlarn
yreini
sarsmak
konusuna
gelince
komutann
kalbine giden yolun
beyninden
getiini asla
unutmayn.
Bu
nedenle
usta
komutanlar dman
komutanlarn
artp,
dzenini bozmaya,
dman
askeri iinde
dzensizlik yaratmaya,
birlikler
arasnda
korku
dourmaya
alarak
dman
komutannn
beyni
zerinden
ordunun
kalbini sarsarlar.
HO Y A N X I :
lk yapman gereken ey kendi kalbini sk
tutmaktr.
Dmann
kalbini ancak
o
zaman
sarsabilirsin.
Eski deyilerden
birine
gre
eski
zaman
savalar
dmann
kalbini
alacak
kalplere sahiplermi.
Yine eski bir sava
kuralna gre,
sk akldan kacak taze enerji zaferden zafere koar.
SUN

TZU

28. Ordunun ruhu s a b a h keskindir;

leyin bayrak sallan-

maya balar; a k a m s a akl k a m p a d n m e k t e d i r .

2 9 . Akll bir k o m u t a n , b u n e d e n l e , a s k e r i n i d m a n n r u h u nun keskin

olduu zaman deil, y o r g u n olduu, geri

d n m e b e k l e n t i s i n e g i r d i i z a m a n saldrtr. B u n a ruh
o k u m a sanat denir.

YORUMLAR
MEI Y A O C H E N :
Sabah balangc,
le vakti ortay,
akam ise
bitii simgeler.
Asker de ayn ekilde sabah arzu ile balar ancak
zaman
getike yorulmaya,
akam
olduunda
ise
evine
dnmeyi
dnmeye
balar.
te
bu
son
dilim
asker iin
en
tehlikeli
zamandr
SUN

TZU

30. Disiplin ve s k u n e t l e d m a n d a k i dzensizlii,

kargaa-

y b e k l e m e k - inisiyatif k u l l a n m a sanatdr.

YORUMLAR
DU
MU:
Bir kere kendi zihnini hazrladn m yapacan i ince
ayarlar
yaparak
emirleri
vermektir.
Kendini soukkanl
ve
sakin
tut,
olaylarn
etkisi altnda
kalma,
ganimetin
cazibesine
kaplma.

175

Dmann
Saldr.

dzensizliini,

dman

hatlarndaki

kargaay

kolla.

YANXI:
Yrekli bir komutan emrindeki bir milyon askeri en
vahi dmann
stne
salddabilir.
Kazanma
ya
da
kaybetme,
zafer ya da yenilgi genellikle i iedir.
Alnacak bilgi ve hazrlanacak
stratejiler
bin
kere
deiebilecektir.
Btn
bunlar bir
tek
yerde,
komutann
gsnde
oluacaktr,
ite
bu
nedenle
kalbi
olabildiince
ak,
akl
dzenli
olmadka
hibir
komutandan
karsna
kacak
koullara
uyum
gstermesi,
yanlgsz
kararlar
vermesi,
beklenmedik
ve
byk zorluklara
gs
germesi,
her
meseleyi
byk
bir
soukkanllkla
ele
alp
sonulandrmas
beklenemez,
umulamaz.
HO

SUN TZU
31 . Dman henz uzakta iken hedefe yakn olmak,
zorluklarla urap d u r u r k e n rahat, rahat

dman

bekleyebilmek,

d m a n alkla m c a d e l e e d e r k e n karn tok olabilmek.

Buna g tasarruf sanat denir.

YORUMLAR
Ll

QUAN:

Bu

bir ev sahibi-

DU
MU:
Bu
dmann
getidme
meselesidir.

misafir gc

ayana

mukayesesi meselesidir.

gitmektense

dman

ayana

SUN TZU
3 2 . B a y r a k v e f l a m a l a r d z e n l i , s a k i n , g v e n l i g z k e n bir
orduya saldrmaktan kanmak koullar d e e r l e n d i r m e
sanatdr.

YORUMLAR
HO Y A N X I :
meselesidir.

Bu

daha

nce

de

vurgulanan

glden

uzak durma

SUN TZU
3 3 . T e p e d e mevzilenmi ya da tepe aa saldrya g e m i
d m a n a kar ilerlemek askeri kurallara aykrdr.

76

Y O R U M L A R

DU
MU:
Tepelerde ya da
saldrdan
kann
Yksekten
karsna
kmayn

yksek yerlerde mevzilenmi dmana

aa
saldrya
geen
dmann

SUN TZU
34. S a v a m a y bilen d m a n t a k i p e t m e . S a v a m a arzusu
kuvvetli d m a n a saldrma.
YORUMLAR
LN:
Dman
henz
enerjisi yerindeyken
aniden
kamaya
balamsa bunun ardnda mutlaka bir tuzak vardr.
Byle bir durumda
asla
dman
takibe kalkmayn.

JA

Ll

QUAN:
Yaochen
de,

Gl
enerjiden
uzakta
durun.
"enerjinin
afallamasn
bekleyin,"

Bu
konuda
demitir.

Mei

SUN TZU
35. D m a n n g s t e r d i i y e m i k a p m a . Evine d n e n o r d u y a
satama.

YORUMLAR
LI
QUAN:
Asker
kar
klamaz.
ME

YAOCHEN:

eve
Bu

dnme

arzusuna

durumdaki dman

kapldnda

askeri lmne

kararna
savar.

SUN TZU
3 6 . D m a n o r d u s u n u k u a t t n d a bir ak n o k t a brak.
Bunalm dman ok zorlama.

177

Y O R U M L A R

AO

atp

AO:
Eski sava kurallarna gre,
dman ynden kubir taraf ak brakn ki dman yaamn yolunu grebilsin.

MU:
Dmana
lmne
savamasn.
tr.

bir yaam yolu

O
zaman

gsterin ki dman size kar

dman
yenmek kolaylaacak-

MEI

Doa

gereince

DU

YAOCHEN:

hayvan

sonuna

kadar

kurallar

umudu

tkenmi

bir

savar.

YU:
Dman
gemilerini yakar,
yiyecek kaplarn
krarak
tm
gcyle
stnze gelirse
byle
dmana
bastrmayn.
Bask
altndaki en
kk hayvann
bile lgnca
savaacan asla
aklnzdan
karmayn.

ZHANG

SUN TZU
37. Buna Sava Sanat denir.

178

B l m VIII

TAKTK DETRME
SUN
1. Savata,

TZU

k o m u t a n e m r i n i h k m d a r d a n alr, o r d u s u n u

t o p l a r , g l e r i n i bir a r a y a g e t i r i r .
2. Zor koullar altndaki yerlerde kamp y a p m a . Yksek yollarn b i r l e t i i y o l l a r d a m t t e f i k l e r i n l e i b i r l i i y a p .
Tehlikeli pozisyonlar olan cra yerlerde oyalanma.
Kuatma altnda strateji deitir.

mitsiz koullarda sava

YORUMLAR
ZHANG

olaylarn

YU:
akna

Taktik
gre

deitirme
deierek

belidi yntemlere bal kalmamak,

harekete
gemek demektir.

LN:
Kuatlm arazi her taraf yksek tepelerle sarl araziye
denilir:
Bu
tr arazide
bulunduunuzda
dman
kolaylkla
girip
karken sizin iin k son derecede zor olacaktr.
Bu tr arazide
bulunduunuzda
zel
planlar
yaparak
dmann
zerinize
gelmesini
engelleyin;
dmann
elindeki
avantaj
dengelemeye
aln.
JA

Ll

tk

QUAN:
askerinizin

Askerinizi lmcl bir

z sava olacaktr.
SUN

konuma

yerletirdiinizde

bu

ar-

TZU

3. Girilmemesi g e r e k e n yollar, saldrlmamas g e r e k e n o r d u lar, k u a t l m a s g e r e k e n

mevziler,

kentler, zorlanmamas

gereken

d i n l e n m e m e s i gereken hkmdar emirleri vardr

I 7 l

Y O R U M L A R

Ll
QUAN:
zerinde dar geitlerin,
duu
yollardan
gemeyin.

pusuya

uygun

yerlerin

bulun-

DU
MU:
Babozuk birliklere asla
saldrmayn,
dn yolundaki
orduyu
durdurmaya
kalkmayn,
umutsuz
dmana
bask
yapmayn,
lmcl
araziye
saldrmayn.
Zayf dmann
yiyecek
birliklerine
saldrarak,
dman
korkutup
elinizden
karmayn.
AO:
Zor bir arazide
dmana
saldrmak her ne
kadar
mmknse
de
tavsiye
edilmez.
Bunun
nedeni arazi koullarna
dayanmann
zoduudur.
Byle
bir arazide
kalmak elde
edilecek
kazancn
yitirilmesinden
baka
sonu
getirmeyecei
gibi
kuatlm
arazideki
dmannz
da
kurtulma
umudunu
yitirerek
size
kar
lmne
savaacaktr.
AO

Karnza
kacak kale
kk ama
gvenli olup
dmann
elindeki malzeme
de
bol ise asla
kuatmaya
kalkmayn.
Karnza
kan arazi kk olduu kadar elde edilmesi ya
da yitirilmesi kolay bir yer ise bouna
ele geirmek iin savamaya
kalkmayn.
Hznz
artrmak
gerektiinde
sivil
ynetimin
emirlerini
beklemekle
asla
zaman
yitirmeyin.
MU:
Silahlar lanetli cihazlardr;
Sava
lideder ise
yukarda
cenneti,
dman,
ardnda
hkmdar
olmayan

atmann
kalitesi dktr.
aada
topra
.nnde
lm
savalardr.

DU

SUN TZU
4. Taktik deiikliklerin avantajlarn t a m olarak anlayan
k o m u t a n b i r l i k l e r i n i n a s l y n e t e c e i n i iyi b i l i r .
5 . B u n l a r a n l a y a m a y a n k o m u t a n ise,

ierisinde bulunduu

l k e n i n k o u l l a r n t a m o l a r a k bilse bile b i l g i s i n i p r a t i k
avantaja eviremez.
6. Sava Sanat'nn Plan D e i t i r m e d e r s i n d e t e c r b e y e
sahip olmayan sava rencisi,

Be Avantaja s a h i p olsa

b i l e , a d a m l a r n e n iyi e k i l d e k u l l a n a m a y a c a k t r .

180

Y O R U M L A R

LN:
Bulunduunuz arazinin
konumunu
ok iyi bilseniz bile
aklnz
yeterli
esneklie
sahip
deilse
arazi hakkndaki bilginiz
size
yardmc
olamayaca
gibi
araziden
zarar bile
grebilirsiniz.
Komutanln
en
nemli
niteliklerinden
biri
koullara
uyum
yeteneidir.
Koullarn
momentine
gre
deimeyi
baarabilirseniz,
koullarn
salad
avantajn
nitelii
deimeyeceinden
zarar
gren
taraf siz
deil,
dmannz
olacaktr.
Bu
nedenle
asla
belirgin
bir
kalba
bal
kalmayn.
Bu
prensibi
tam
olarak
kavradnzdan
eminseniz,
emrinizdekileri
harekete
geirmeye
balayabilirsiniz.
JA

Koullara
uymak iin
bir ka rnek vermek gerekirse:
dmann
pusu
kurmasna
uygun
yapda
olduunu
fark
ettiiniz
bir yolda
ilerlemekten
vazgemek;
umutsuzlua
kapldndan
lmne
savamaya
hazr
olduunu
fark
ettiiniz zayf bir dman
birliine
saldrdan
vazgemek;
bol yiyecee,
kuvvetli silahlara,
usta
komutanlara,
sadk
darecilere
sahip
olduunu
fark
ettiiniz
bir
kenti
kuatmaktan
vazgemek;
mcadele
edildiinde
byk
kayplar
vererek
ele
geirilebilecek
bir
arazi
paras
iin,
elde
edildikten
sonra
muhafaza
edilebilmesinin
zorluunu
ve
gereksizliini
anladnzda
savamaktan
vazgemek;
normal
koullarda
uyulmas
gereken
sivil
hkmet
lerine
bu
emirlerin
sonunda
avantaj
salamaktan
ok
getireceini
anladnzda
itaat
etmemek;
sylenebilir.
Bu
olaylarla
o
anda

tr
kararlarn
nceden
verilmesi
mmkn
karlaldnda
deerlendirmenin
yaplmas
ve.
verilmesi zorunludur.

emirzarar

deildir;
kararn

Her trl ksa yola sapmak,

her trl zayf kenti kuatmaya
kalkmak,
alnabilecek her
trl
araziye
gz
dikmek,
her
trl
orduya
komuta
etmeye
kalkmak
yalnzca
agzllktr.
Bu
bakmdan
agzl iken ayn zamanda
koullara
uyum
konusunda
yetenekli
olmadnzda,
yalnzca
emrinizdekileri
gerektii
ynde
harekete
geirememekle
kalmayacak,
ordunuzu
yok
edecek,
askerlerinizi
tketeceksiniz.

SUN TZU
7. Akll liderin p l a n l a r n d a a v a n t a j ve d e z a v a n t a j b e k l e n t i l e r i
bir p o t a d a e r i y e c e k t i r .
8. Bu sayede avantaj

beklentilerimiz zorunlu olarak deiti-

inde, ana plana d n p a m a c m z a ulaabiliriz.

9. te y a n d a n , zorluklarn ortasnda
o l a s bir a v a n t a j y a k a l a m a y a ;
rumaya

bile karmza k m a s

kendimizi f e l a k e t l e r d e n ko-

hazr o l m a l y z .

10. D m a n k o m u t a n l a r n ,

balarna

eitli dertler yarata-

rak, s r e k l i m e g u l et; c a z i p y e m l e r i n p e i n e b o u n a d r t e r e k zorla, saylarn azalt.

YORUMLAR
HO Y A N X I :
bilge komutan
ZHANG

Baka
yormak

Fayda ve zarar tmyle birbirine baldr;

her iki faktr de ayr ayr deerlendirir.

YU:
Dman
bir strateji de
ve
almasna

bu

nedenle

zor duruma sokarak teslim olmaya zorla.

dman
saflarna
nifak sokarak
dman
engel olmaktr.

DU
MU:
Dman
srekli rahatsz ederek dinlenme
frsat
tanma.
Ancak,
buna kalkmadan nce mutlaka yerine getirmen gereken asl grevin gl bir ordu,
zengin bir lke,
uyumlu bir toplum
ve dzenli bir yaam dzeyi kurmaktr.
SUN
1 1 . Sava Sanat

bize d m a n n zerimize g e l m e m e s i n i ,

ummaktansa dman
dmann

TZU

karlamaya

hazrlkl o l m a m z ,

bize s a l d r m a m a s n d i l e m e k t e n s e

pozisyonlarmzn

d m a n n saldrsn

masn retir.

18 2

bizim

imkanszlatr-

Y O R U M L A R

HO
YANXI:
Gvenlik iinde iken
tehlikeyi unutmaz,
dzen iindeyken
kark
gnleri aklndan
karmaz,
tehlike
ve
karkl
daha
odaya
kmadan
fark etmeyi baararak,
engel olmay becerebilirsen sen gerekten en iyisin.
SUN TZU
1 2 . Bir k o m u t a n n y a p a c a b e h a t a f e l a k e t g e t i r e b i l i r .
(a) D i k k a t s i z c e s a r e t , y o k o l m a y a g t r r .
(b) K o r k a k l k ,

d m a n a esir d m e y e g t r r .

(c) A c e l e c i l i k , h a k a r e t l e r l e k k r t l a b i l i r .
(d) eref D k n l ,

utanmaya gtrr.

(e) A d a m l a r n a a r d k n l k ,

endie ve t e r e d d d e

gtrr

YORUMLAR
AO
AO:
Cesur ama
dncesiz olanlar lmne
giritiklerinde
baarsz
olmaya
mahkumdur.
Bu
tr
her trl pusuya
kolay derler.

savamaya
komutanlar

MENG
SHI:
Zayf ve gsz komutann akl sa salim geri dnmektedir.
Komutann
kalbi
sava
alannda
olmadnda
emrindeki askerin
de
evki kalmaz.
Ordudaki subaylar da
birlikler de
tereddde kaplr.
Byle bir ordunun sonu esaret ya da yok olmaktr.
AO
AO:
abuk fkeye kaplan insanlar hakaret ederek,
eref
dknlerini ise
iftira
ya
da
erefsizlikle
kzdrarak zerinize gelmeye
zorlayabilirsiniz.

Ayrca,
dmann
korumak iin
nem
verdii yerlere yapacak saldrlar da
dman acele ile bu noktalara
komak zorunda
kalacandan
dmann
dzenini
bozacak;
dman
gcn
yitirecektir.

83

SUN TZU
1 3 . B u b e h a t a bir k o m u t a n n , s a v a a l a n n d a i l e y e b i l e c e i
be sava gnahdr.
1 4 . Bir o r d u y e n i l d i i n d e , l i d e r i k a t l e d i l d i i n d e n e d e n m u t laka bu be g n a h t a d r . Bunlar n e m s e y i n

YORUMLAR
CHEN
HAO:
Baarl komutanlar baka
trldr: Ne lme koarlar ne de yaamak in beklenti iinde olurlar.
Olaylara
gre
kendilerini deitirir,
fkeye
kaplmaz,
kendilerini
hi
bir zaman
hakaret
edilmi
hissetmezler.
Frsatn
bulduklarnda
kaplana
benzerler,
aksi
taktirde
kaplar
kapaldr
Harekete
gemeleri ya
da
savunmada
kalmalar
tmyle strateji gereidir,
asla
memnun
olmaz,
asla
fkelenmezler.

18 4

B l m IX

ORDUNUN LERLEMES
SUN
1. imdi

TZU

meselemiz ordunun kamp

dman iaretlerinde olsun.

kurmasnda. Gznz

Dalar abuk geip vadilere

yakn yerleri tercih edin

YORUMLAR
Ll
QUAN:
Dalk yerlerde dar geitleri gvence
lerde su
ve aydardan yararlann.
AO

ile

AO:
ilgilidir.

Bu,

konu

ilerlemek

SUN
2 . DA SAVAI:
alarak kurun.

iin

en

altna

avantajl

alp,

yolun

vadi-

seilmesi

TZU

Kamp y k s e k n o k t a l a r d a gnei karnza

S a v a m a k iin t e p e l e r e t r m a n m a y n .

YORUMLAR
DU
MU:
Eski
yaplr,
"derler.

savalar,"sava
SUN

3 . NEHR SAVAI:

yukar

deil

yoku

aa

TZU

Ordunuz nehri getiinde olabildiince

ksa z a m a n d a n e h i r d e n
4. lerlemekte

yoku

uzaklasn.

olan d m a n

nehir geiyorsa, nehrin orta-

snda karlamak zere saldrmayn.

E n iyi a n d m a n n

yarsnn g e t i i yarsnn hala su iinde o l d u u andr.

18 5

Y O R U M L A R

AO

AO

ve

Ll

Dman

QUAN:

nehir gemeye zorla.

SUN TZU
5. Saldr

hususunda

ne

kadar

sabrsz

olursanz

olun,

sakn nehri g e m e k zere nehir kenarnda d u r m a k t a olan

dmana
6. Uzun

saldrmayn.

mesafeli

mandan
yukar

silahlarnz

yksek

araziye

gnee

bakar

yerletirin.

ekilde

Dmana

dnehir

saldrmayn.

YORUMLAR
LN:
Nehirde
sava
srasnda
sel
baskn
altnda
kalma
olaslnn
yan sra
dman' nehire zehir de
atabilir.
Yine
de
nehirde
savamaya
zorunlu
kaldnzda
nehir
yukar
savamaktan
uzak kaln
ki bir yandan
dmanla
dier yandan
nehir
sularyla
savamak
zorunda
kalmayn.
JA

DU
MU:
Bunun
dnda
nehirde
bulunduunuz srada
elinizdeki
botlar
aknt
altnda
brakmayn.
Dman
aknty
ardna
alarak
zerinize
saldrabilir.
SUN TZU
7. BATAKLIK

SAVAI:

Bataklklar

geerken

amacnz

en

unutmayn

ki

ksa z a m a n d a b a t a k l k t a n k m a k o l s u n .
8. Bataklkta
elinizde

su

savamak
ve

zorunda

otunuz

vardr.

savan.

186

kalrsanz,
Arkanz

aalara

verip

Y O R U M L A R

XI:
Dmanla
byle
bir durumda
karlamanz halinde
bile yapmanz geren ey,
bulunduunuz konumdan
en
iyi ekilde
yararlanmak
olmaldr.
Srtnz
mutlaka
gvende
tutmalsnz.
WANG

SUN
9. DZ ALAN SAVAI:

TZU

Dz a l a n d a sanz ve ardnz t e p e -

lere v e r i p , d m a n n n z e aln.

YORUMLAR
DU
MU:
Sava mparator Taigong'un
karmayn.
"Bir ordu her zaman nehir ya
peleri ise
sana
almaldr."

u szlerini asla
akldan
da batakl soluna,
te-

MEI
YAOCHEN:
Sava iin daima sava aralarnzn rahat hareket edebilecei dzlkteki arazileri sein.
Dalar ya
da yksek
tepeleri sa ardnza
aldnzda
moment sizden yanadr.
Bu durum
zellikle
tepe aa
saldrda savalar iin
avantaj yaratr.
SUN TZU
10. Bu sava bilgileri Sar m p a r a t o r ' u n pek ok d m a n n
y e n m e k t e kulland stratejinin t e m e l bilgileridir.

YORUMLAR
ZHANG

sava
dr.

YU:
sanat

Sar
mparatordan
burada
sz
kavramnn
kendisinin
dneminde
SUN

edilmesinin
balam

TZU

1 1 . T m ordular y k s e k yerleri alak zeminlere, aydnlk

alanlar karanlk yerlere tercih ederler.

87

nedeni
olmas-

Y O R U M L A R

Yksek yerler nsanlar iin

ferahlk salarken
yapsndan
dolay
hastalk tar.
Bu nedenle
moment gcn
ardlarna
alr,
alak yeriinde
bouur.

MEI
YAOCHEN:
alak yerler rutubetli
ykseklerdeki
birlikler
dekiler ise
zorluklar
WANG

XI:

depresyon

ve

Karanlk ve rutubetli yerlerde

hastalklar ba
gsterir.

uzun

sre

kalan

insanda

SUN TZU
12. A s k e r l e r i n i z e z e n g s t e r i y o r , k a m p y e r l e r i n i k u r u a r a zide kuruyorsanz, askerlerinizi
korumu olursunuz.Salkl

salgn

hastalklardan

bir o r d u z a f e r e d a h a y a k n d r

YORUMLAR
MEI
YAOCHEN:
ile zaferden emin

Bu gerekleri
olabilirler.

iyi

bilenler

moment

gc

nedeni

SUN TZU
1 3 . Bir t e p e y e y a d a n e h i r y a m a c n a g e l d i i n i z d e e i m i s a
ardnza, g n e i karnza alarak y e r l e i n . B y l e c e h e m
askerlerinizi

korumu hem

avantajlarndan

de pozisyonunuzun doal

m a k s i m u m faydalanm olacaksnz.

YORUMLAR
ZHANG

konumundan

YU:

Askeri
doar.

operasyonlarda

en

byk

avantaj

arazinin

SUN TZU
14. T e p e l e r e s a a n a k y a m u r l a r i n d i i n d e g e m e y i t a s a r ladnz nehir kabarm, k p r m olabilir. Bu d u r u m da en iyisi b e k l e m e k t i r .

188

Y O R U M L A R

AO

Beklemekteki
kalmamaktr.

AO:

tnda

ama

nehiri

SUN

geerken

sel

baskn

al-

TZU

1 5 . Dik u u r u m l a r n , s e l y a m a l a r n n , d e r i n u k u r l a r n , s a k l v a d i l e r i n , sk a l l k l a r n ,

bataklklarn byk yarklarn

b u l u n d u u b l g e l e r d e n olabildiince a b u k kn,

byle

y e r l e r d e n z o r d a k a l m a d k a uzakta kaln.
1 6 . Siz b u t r y e r l e r d e n u z a k t a k a l m a y a d i k k a t e d e r k e n , d man

buralara srklemeye;

mizde de d m a n n ardnda

d m a n a saldrya getiibu tr alanlarn olmasna

zen gsterin.

YORUMLAR
AO
OA:
Askeri
operasyonlarda
bu
tr arazilerden
uzakta
kalmaya
zen
gsterirken
yapacanz
manevralarla
dmann
ardn bu tr araziye
verdirmeye aln
ki ans dmandan yana
deil,
sizden yana olsun.

SUN TZU
17. Kampnzn e v r e s i n d e

tepeler, yksek

otlarla rtl

gletler, kam tarlalar, ya da allklarla kapl koruluklar

varsa bu alanlar adamakll kontrol edin.
Bu tr alanlar,

pusu kurmak isteyen d m a n basknc-

larnn v e c a s u s l a r n n e n o k t e r c i h e t t i k l e r i y e r l e r d i r .

YORUMLAR
YU:
Bu tr arazilere girildiinde mutlaka durup evrenizi
batan aa arayn.
Unutmayn ki bu tr yerler pusu kurmak iin
ya
da
dman
casuslarnn
aranza
szmas,
neler konutuunuzu,
verdiiniz komutlar
dinlemesi iin
ideal yerlerdir.
ZHANG

89

SUN

TZU

18. D m a n size y a k n l a m a s n a r a m e n
bulunduu

h a l a s a k i n ise

pozisyonun doal gcne

inanyor d e m e k t i r .

19. D m a n s a k i n d u r m a k l a b i r l i k t e sizi k k r t y o r s a , sizin

zerine gelmenizi
20. Dmann

istiyor d e m e k t i r .

kamp yerine ulam

kolay g z k y o r s a ,

mut-

l a k a s i z e bir y e m g s t e r i y o r d u r .

YORUMLAR
DU
MU:
Dman
doal olarak gvenli bir pozisyonda
bulunmaktansa
ssn
baka
bir yere
tamaktaysa,
bunun
tek anlam
vardr:
Orada
kendisine
bir avantaj grmtr.
SUN
21. Ormandaki
mann

TZU

aalar arasndaki

ilerlediinin simgesidir.

bir h a r e k e t l e n m e

d-

Sk o t l a k l a r d a g z k e c e k

p e r d e l e m e l e r d m a n n sizi p h e l e n d i r m e y e

alt

anlamndadr.

YORUMLAR
DU
YU:
allar
tuzak
kurulduuna

arasnda perdeleme
inandrmaktr.
SUN

yapan

dmann

amac

TZU

2 2 . A n i d e n y k s e l e n k u l a r bir p u s u n u n b e l i r t i s i d i r .
r k m h a y v a n l a r a n i bir b a s k n n h a b e r c i s i d i r .
23. Ufukta g z k e c e k y k s e k toz bulutlar sava arabalarnn i l e r l e m e k t e o l d u u n u g s t e r i r . T o z

bulutlar

alak

a m a g e n i bir a l a n a d a l m ise p i y a d e l e r y a k l a m a k tadr. Toz bulutlar ufak, ufak ve eitli ynlere

dal-

m a k t a ise d m a n b i r l i k l e r i a t e i i n o d u n t o p l a m a k t a dr. leri g e r i h a r e k e t e d e n k k t o z b u l u t l a r d a

dmann

kamp yapmakta olduunu

90

belirtir.

sizi

Y O R U M L A R

MEI

YAOCHEN:

Hafif birliklerin

kamp

SUN

da

hafif tozlu

olur.

TZU

24. Sakin sesle verilen komutlar,

y o u n l a a n hazrlklar

d m a n n saldrya g e e c e i n i ; sert komutlar, saldr

g s t e r i l e r i ise d m a n n g e r i e k i l e c e i n i n i a r e t l e r i d i r .

YORUMLAR
AO:
Dman
mtevazlk iinde
sizinle
grmeye geldimutlaka
evreye
casuslar karn.
Dmann
byk bir ssava
hazrl
yaptn
greceksiniz.

AO
inde
ratle

Dman elileri sizinle sed

dmann
amac
sizi
korkutarak

ZHANG

YU:

liyorsa,
maktr.

konuuyor,
bidikleri ilergeri
ekilmenizi
sala-

XI:
Dmann
sesi yksek,
hareketi
tehdit
dmann
geri ekilecei aklnza
gelmez.

WANG

unda

SUN

edici

oldu-

TZU

25. Hafif s a v a a r a b a l a r ne gelir de y a n l a r a h a r e k e t e d e r s e ,

bu dmann sava dzenine g e m e k t e olduunun

belir-

tisidir.

YORUMLAR
AO

dr:

AO:

Birlikler

dizilmeye

baladnda

tek

ama

var-

Sava.
DU

MU:

Hafif

sava

aralar

sava

alannn

snrlarn

oluturur.
SUN

TZU

2 6 . B e l i r g i n bir a n l a m a ile b i r l i k t e g e l m e y e n b a r n e r i l e r i
tuzak

belirtisidir.

191

YORUMLAR
CHEN
HAO:
ki lke
birbirine
saldrgan
davranlar iinde
iken
ilerinden
birinin
anlama
imzalamaktan
kanarak,
bar
ve
dostluk yaklam
gstermesinin
mutlaka
bir nedeni
vardr.
Bu
durumda dman ya bir i kargaa ile karlam,
bu sorunu rahata
zebilmek
iin
geici
olarak
zaman
kazanmaya
almaktadr ya
da
sizin
gcnzn
kendisinden
yksek
olduunu
anlam
ve
o
nedenle
kendisine
yeterli hazrlk yapma
zaman
kazandrrken
sizin
dostluk
nedeni
ile
gevemenizi
hedeflemektedir.
SUN

TZU

27. Dman birlikleri arasnda kouturma artar, askerler

blk, blk t o p l a n r l a r s a kritik an gelmitir.

YORUMLAR
LN:
Dman saflar aniden harekete getiinde mutlaka bir
nedeni vardr.
Akla
ilk gelmesi gereken
olaslk dmana
takviyelerin geldii ve dmann
zerinize akna
kalkacadr.
Yaplacak en
doru i derhal dman saldrsna
hazrlanmaktr.
JA

SUN TZU
2 8 . Baz

birlikler ilerlerken

bazlar geri ekiliyorsa, bu y e m -

dir.

YORUMLAR
DU
gaa

MU:

ve

Dman sizi zerine ekmek amac ile kendisinde

dzensizlik
varm
numaras yapmaktadr.
SUN TZU

29. Askerler mzraklarna yaslanyorsa, ackmlardr.

kar-

3 0 . S u g e t i r m e y e g i d e n a s k e r l e r i n ilk ii s u i m e k o l m u s a ,
ordu susuz kalmtr.

YORUMLAR
YU:
A insann enerijisi kalmaz,
bunu en rahat silahlayaslanmalarnda
grebiliriz.
Orduda
genellikle
askr hep
biryemek yediinden
eer bir asker asa
tm ordu a demektir.

ZHANG

rna
likte

WANG

YU:

susuzluun

Bu iaretlerin analizi ile

dolatn
grebilirsiniz.
SUN

dmann

peinde

alk

ve

TZU

3 1 . D m a n k a z a n a b i l e c e i a v a n t a j l bir p o z i s y o n g r d
halde hareket e t m i y o r s a , askerler t k e n m i t i r .

YORUMLAR
YU:
Asker de
subaylar da
yorgun
olduunda
savaa
zorlanamaz.
Bu
nedenle
byle
bir durumda
balarndaki komutan
bir avantaj grse bile askere saldr emri vermekten
kanr.
ZHANG

SUN TZU
32. Kularn konduu yerlerde dman yoktur. Gece grlt
yapan dmann sinirleri

bozuktur.

YORUMLAR
Ll

CUAN:

Surlarnda

kular grdnz

AO
man

AO:Dman
askerleri
gece
komutan
rkm
demektir.

DU
rnda

MU:

nsanlar sadece
birbirlerine
seslenerek

vakti

kale

terk

grlt

edilmitir.
yapyorsa

korktuklarnda
veya
huzursuz
cesaret bulmaya
alrlar.

93

d-

oldukla-

CHEN
HAO:
Her on kiiden sadece biri bile cesur olduunda dier dokuz
kii her ne
kadar korkak
ve zayf olurlarsa
olsunlar
kendilerini o
bir kii sayesinde
gvende
hissedebilirler.
Ben
de
AO
AO'nun
szlerine
katlyorum.
Geceleyin
grlt
yapan
askerin
bandaki komutan
korku
iindedir.
SUN TZU
33. K a m p t a k a r g a a varsa k o m u t a n n o t o r i t e s i zayftr.
Bayraklar, flamalar aa yukar hareket ediyorsa askerin

i i n e f i t n e d m t r . S u b a y l a r k z g n ise

asker yor-

gundur.

YORUMLAR
LI

QU

AN:

Komutann

otoritesi

kalmadnda

ordu

babozuktur.

YU:
iaret flamalarnn
kullanm
amac
birlikleri dzenlemektir.
Flamalar dzensiz bir ekilde
sallandnda
ordunun
karklk
iinde
bulunduu
anlalr.

ZHANG

JA

LN:

nsanlar yorulduunda

kolay sinirlenirler.

SUN TZU
34. Dman, atlarn budayla beslemeye, kzlerini kesip
y e m e y e balarsa, y e m e k kazanlarn atee koymuyorsa,
adrlarna dnmeyeceklerini, lene kadar savamaya
hazr o l d u k l a r n a n l a m a l y z .

YORUMLAR
MEI
YAOCHEN:
Dman
kzlerini kesmeye
balam,
yemek
kaplarn
brakp,
adrlarna
dnmemeye
balamsa
umutlarn
iyice
yitirdiklerini,
zafer iin
lmne
dveceklerini anlamak gerekir.
SUN TZU
35. Kk gruplar halinde fsldaan ya da alak sesle

ko-

nuan asker gruplarnn olumas asker arasnda muhalefetin varln gsterir.

194

Y O R U M L A R

MEI
YAOCHEN:
Askerler arasnda
fsldama
askerin
duygusunu
odaya
koyduunu;
askerlerin
ar ar hareket
ise
grevlerin
ihmal
edilmekte
olduunu
gsteren
nemli
lardr.

gerek
etmesi
mesaj-

XI:
Asker arasndaki fsldama
askerin
ne
hissettiinin,
grevlerin
yaplmasndaki
geveme
de
askerin
komutanna
olan
inancnn
azaldnn
simgesidir.
Komutanna
inanc
kalmam
asker,
komutan
hakknda
konumaya
koyulur.

WANG

SUN

TZU

36. ok fazla dl dmann kaynaklarnn tkendiini, ok

f a z l a c e z a ise a r s k n t k o u l l a r n n v a r l n b e l i r t i r .

YORUMLAR
DU
MU:
Komutanlar ellerindeki momentin
gc
tkendiinde
askeri evke
getirmek
ve
isyana
kalkmalarn
nlemek iin
srekli
dller
vermeye
balarla.
Asker yorulduunda
cezadan
korkuyu
unutur,
bu
durumda
askeri
korkutmak
iin
komutanlar srekli
ceza
vermeye
balarlar.
MEI
YAOCHEN:
Asker kendisine
verilen
emirleri yerine
getiremeyecek
kadar yorulduunda
komutanlar
otoriteyi
srdrmek
iin
ceza
yadrmaya
balarlar.
SUN TZU
3 7 . C o k u ile s a v a a g i r i i p , d m a n n g c n g r n c e k o r kuya kaplmak haber almann zaafn gsterir.

YORUMLAR
QU A N :
Olabilecekleri dnmeksizin
harekete getikten
korkuya
kaplmak aklsz cesarettir.
Aklsz cesaretin
sonu
likle kt olur.
LI

195

sonra
genel-

SUN TZU
3 8 . G e l e n e l i l e r bize k o m p l i m a n y a p y o r s a , d m a n a t e k e s
istemektedir.

YORUMLAR
Dman
teslim
olmakszn
bar
ister ekilde
amac
dinlenmek iin
zaman
kazanmaktr.

DU
YU:
yaklatnda
WANG

Bu

XI:

durumda

moment

gleri

daha

fazla

size

dayanama-

yacaktr.
SUN TZU
39. D m a n birlikleri kzgnlkla ilerler, karmza dikilir a m a .
atmaya girmeye ya da geri d n m e y e kalkmazsa bu durumda son d e r e c e d e uyank ve tedbirli olmamz gerekir.

YORUMLAR
AO
dur

AO:

Dman

kesinlikle

srpriz

bir

saldrya

hazrlanyor-

SUN TZU
40. Birliklerimizin gc

dmanla

h e m e n , h e m e n e i t ise

dman genellikle dorudan saldrmaz.

mamz

g e r e k e n ey, glerimizi

Bu durumda yap-

toplamak, dman yak-

ndan takip e d e r k e n takviye s a l a m a y a almaktr.

YORUMLAR
CHEN
HAO:
Elimizdeki g dmann gcnden daha stn olmadnda
dman
zerine ilerlemek o an iin bize herhangi bir
avantaj
salamayacak
ise
komu
lkelerden
yardm
istemektense
elimizdeki iileri ordumuza
katmak zafer iin
daha
yararl
olacaktr
LN:
Byk bir gcn kendinden
o gce prestij salamaz.
Prestij daha
den
stn gce saldrsndan
doar.

JA

18 2

kk bir birlie saldrmas

ok kk bidiin
kendin-

SUN

TZU

41 . D m a n hor g r p , p l a n l a m a y ihmal e d e n , d m a n a
esir d m e y e

mahkumdur.

YORUMLAR
MU:
nceden planlar yapp
hazrlanmaktansa
cesaretine
venerek bulunduu
koullara
aldrmayp,
dman
hafife alan
rafn
kaderi dmana
esir dmektir.
DU

SUN

gta-

TZU

42. Komutanna gven d u y m a y a n askere ceza verildiinde

asker komutanna itaatkar olmayacaktr.

taatsiz asker

ise a s l a z a f e r k a z a n a m a z .
Komutanna inanan askere ceza uygulanmazsa asker
Komutanna gvenini yitireceinden yine

baarsz

olacaktr.

YORUMLAR
WANG

XI:

ndan
cektir.

itibaren

Askerin kafasnda
kurulamamsa,

gven ve sayg duygular en baasker size

ballk
gstermeye-

YU:
Askerin gven
ve saygsnn kazanld ve dolaysyla
asker ile
komutan
arasnda
balln
kurulu
olduu
konumlarda
bile
ceza
uygulamalar
geveyecek olursa
asker marurlaacak,
normal
grevini yapmaktan
uzaklaacaktr.
ZHANG

SUN TZU
43. Bu nedenle askerin komutanna inanmasn salamak
i i n a y r m g s t e r m e d e n bir y a n d a n a d i l d a v r a n p , d i e r
y a n d a n elik gibi disiplin altnda tutmalyz.
giden en kesin yoldur.

97

Bu zafere

Y O R U M L A R

AO

AO:

adaletten
Ll

va

QUAN:

sanat

insancl

davranmak

kltr

sanatndan,

disiplin

ise

gelirken,

sa-

doar.
Kltr sanat
cmertlik ve
disiplin ve cezaya dayanr.

MEI
YAOCHEN:
Askere
sedlikle
birletir.
Sertlikle
sindir.

dl

anlamna

cmert ve insancl
cmertlik
yanyana

davran,
disiplin
geldiinde zafer

ve
ke-

SUN TZU
44. Eitimde askere, e m r e itaat alkanl verilmise ordu
disiplinlidir. Aksi halde disiplin yoktur.

Disiplin zaferin

anahtardr.
4 5 . a y e t bir k o m u t a n h e m a d a m l a r n a g v e n d i i n i g s t e r i p ,
h e m d e e m i r l e r i n e k e s i n i t a a t i s t i y o r s a , k a z a n iki y n l
olur.

YORUMLAR
DU
MU:
Emre itaat askerliin yaam tarzdr.
Normal zamanlarda
en
bandan itibaren
cmedlik ve gvenilidik ile onur ve dzen
bidikte
mevcut olduunda,
daha
sonralar
asker dmanla
karlatnda
dmana
kar da ayn dzen iinde,
birbirine sonsuz
gven
ve anlay ile kar koyacaktr.

198

Blm X

ARAZ FAKTR
SUN T Z U
1. Alt e i t a r a z i v a r d r .
(a) D z g n

arazi.

(b) Kark a r a z i .
(c) h m a l e d i l e c e k a r a z i .
( d ) Dar g e i t l e r .
(e) U u r u m l u

tepeler.

(f) Dmandan

uzak

pozisyonlar.

2. Heriki tarafn da rahatlkla girebilecei arazilere "Dzgn

Arazi"

denilir.

3. Bu tr araziye d m a n d a n nce g e l m e y e ; arazinin y k s e k ,

gneli blgelerini t u t m a y a zen gsterin. Malzemelerinizi
dikkatle

koruyun.

4. Terk edilmesi

O zaman savaa avantajla balarsnz.

kolay o l m a k l a birlikte y e n i d e n ele g e i r i l m e -

si zor olan araziye "Kark Arazi" denir.

5 . B u t r bir a r a z i d e n
irsiniz. A m a ,

hazrlksz d m a n a

d m a n sizi hazrlanm,

saldrp, yenebilbekliyorsa ve d-

man y e n e m e z s e n i z bu araziye dnnz olanaksz olac a k ; sizin iin f e l a k e t l e r b i r b i r i n i t a k i p e d e c e k t i r .

6 . A r a z i n i n k o n u m u h e r iki t a r a f n d a ilk a d m d a e l e g e i r e m e y e c e i t r d e n s e bu tr arazilere "hmal

Edilecek Arazi"

denir.
7 . B y l e bir a r a z i d e , d m a n b i z e c a z i p bir y e m v e r s e bile
ilerlemektense gerileyerek
kkrtmak gerekir.

dman

zerinize gelmeye

Dman ordusunun

bir k s m

geldiinde saldr avantaj bizde olacaktr.

I9 0

zerimize

8. Dar g e i t l e r e g e l i n c e , i l k ele g e i r e n s i z s e n i z k u v v e t l e r i nizi d i k k a t l e y e r l e l e t i r i p , d m a n n g e l m e s i n i b e k l e y i n .

9 . D m a n o r d u s u s i z i n d a r bir g e i d i e l e g e i r m e n i z e e n g e l
olduunda,
yin.

dar g e i d i n d m a n c a k o n m u tarzn

incele-

yi k o r u n u y o r s a z e r i n e g i t m e y i n .

1 0 . U u r u m l u t e p e l e r i ilk s i z e l e g e i r m i s e n i z , y k s e k v e
gneli

noktalara yerleip dman

bekleyin.

1 1 . Dman sizden nce davranp y e r l e m i s e , zerine gitmeyin.

Dman geri ekiliyor gibi y a p a r a k yerinden

karmay

deneyin.

12. D m a n l a a r a n z d a o l d u k a b y k bir m e s a f e v a r s a v e
her ikinizin d e g l e r i

birbirine yaknsa savaa girmek

kolay o l m a y a c a gibi savan s o n u c u d a

lehinize

her z a m a n

olmayabilir.

1 3 . B u alt p r e n s i p Arazi f a k t r n n a n a p r e n s i p l e r i d i r . Sor u m l u l u k s a h i b i bir k o m u t a n b u p r e n s i p l e r i d i k k a t l e i n c e lemelidir.

YORUMLAR
Bunlara arazi faktrleri denilmesinin
nedeni bu araziya
da
anlamayan
komutann
sava
kaybedecei

LI
QUAN:
leri
bilmeyen
gereindendir.
MEI
zaferi
nem

YAOCHEN:
Askerin
kendisinden
kazand yer arazidir. Bu nedenle
verilmelidir.

yararland
ve
zerinde
arazi faktrne en
byk

SUN TZU
14. O r d u n u n basna

doal nedenlerin dnda, daha ok

k o m u t a n n h a t a l a r n d a n k a y n a k l a n a c a k alt bela g e l e bilir.

Bunlar:

(a) G e r i e k i l m e .
(b) Ba

kaldrma.

(c) k .

200

(d) H a r a p o l m a k .
(e) Kargaa.
(f) Bozgun.
15. D i e r k o u l l a r a y n k a l m a k l a
karsna

kendisinin

on

birlikte

misli

bir

ayet

bir b i r l i i n

dman

karsa

bu

birliin t e k a n s kalr. Geri e k i l m e .

16. A s k e r l e r o k g l a n c a k s u b a y l a r
kaldrmadr.

zayfsa

sonu

ba-

Subaylar gl asker zayfsa,sonu k-

tr.
1 7 . s t s u b a y l a r n kzgnlkla a m i r l e r i n e ba kaldrp, ba
komutann emrini b e k l e m e d e n kendi balarna d m a n la savaa kalkmalarnn s o n u c u Harap Olmak'tr.
1 8 . Bir

k o m u t a n zayf, o t o r i t e s i n i y i t i r m i , v e r d i i e m i r l e r

ak, belirgin olmayp, srekli

deiiyorsa; emrindeki

subaylar da a s k e r l e r de belirli g r e v l e r e sahip deil ve

stne stlk ordu

katmanlar

dzensiz,

k u r u l m u ise b u d u r u m a t e k a d v e r i l e b i l i r .

rast gele
Kargaa.

1 9 . Bir k o m u t a n d m a n n g e r e k g c n s e z e m e z d e ,
zayf bir b i r l i i n i

kendinden gl dmana

kendi

saldrtr ya

da s e m e birliklerini gl dman karsnda ordunun

n saflarna yerletirmeyi ihmal ederse, bunun tek s o n u cu olabilir.

Bozgun.

YORUMLAR
YU:
Genel olarak,
dman
tek bir fikir zerinde kenetlenerek
tm
rinde
yardmlamasndan
geer.

ZHANG

SUN
20. Sorumluluk sahibi

yenmenin
birliklerin

yolu
ayn

askeri liderin
ama ze-

TZU

her k o m u t a n n y e n i l g i y e d m e m e k

iin d i k k a t e t m e s i g e r e k e n alt yol vardr.

2 1 . A r a z i n i n d o a l k o u l l a r bir a s k e r i n e n n e m l i m t t e f i kidir. A n c a k , b u n u n yan sra, d m a n n g c n s e z m e

201

yetenei, zafere giden

glerin

kontrol, zorluklar,

t e h l i k e l e r i , m e s a f e l e r i g r m e k a p a s i t e s i bir k o m u t a n n
test sorulardr.
22. Bu hususlar bilip s a v a s r a s n d a

kullanan komutan

sava kazanr. Bunlar bilmeyen ya da k u l l a n a m a y a n

komutan

kaybetmeye

mahkumdur.

YORUMLAR
LN:
Emrindeki askeri becerisine,
cesaretine
bilmeyen
komutan
kendi yenilgisini
hazrlar.

JA

gre

ayrmasn

CHEN
HAO:
Yenilgiye yol aan alt neden vardr.
Birincisi ak
bir ceza
ve
dl sisteminin
eksiklii;
ikincisi,
rakamlarn
deerlendirilmesinde
yanlg;
ncs,
yetersiz
eitim;
drdncs,
mantksz ar
heyecanlanma;
beincisi,
kanun
ve
dzenin
yetersizlii;
sonuncusu ise
gl
ve
sebatkar olan semede yetersizliktir.
ZHANG

Bu hususlara dikkat etmeyen yenilecektir.

iinde
bulunduu
koullar
ve
araziyi
bilen
bilmeyen
komutansa
kaybedecektir.

YU:

Dmann
kazanacak,

komutan

SUN TZU
23. Savan s o n u c u n u n zafer olaca kesinse,

banzdaki

h k m d a r i s t e m e s e bile s a v a n . A m a , s a v a n z a f e r l e
sonulanmayacan

gryorsanz,

hkmdar yalvarsa

bile s a v a m a y n .
24. Dmana kar, sava kazannca k a v u a c a an, e r e f
ve hreti dnmeden savaan;

g e r e i n d e stn

d m a n karsnda geri ekilmesini bilen, tek amac

tek amac lkesini k o r u m a k olan k o m u t a n l a r lkelerinin

mcevheridir.

Y O R U M L A R

YU:
Hkmdarn emrinin tersine ilerleyen ya da ekilen
komutann
amac asla
kiisel deildir.
Komutan
verdii her emirde
lkesinin yararn
ve emrindeki askerin yaamn
dnen
kiidir.
Byle yararl
hizmetkarlar lkenin
servetidir.

ZHANG

SUN

TZU

25. A s k e r l e r i n i z e z o c u k l a r n z gibi bakn, sizi en d e r i n

vadilere kadar takip edeceklerdir. Onlara yetikin oullarnz g i b i b a k n , y a n n z d a

lmeyi

her e y e t e r c i h

edeceklerdir.

YORUMLAR
LI

QUAN:

nizde

Askere

doru

davrandnzda

askerin

tm

gc

emri-

olacaktr.
SUN

26. Ancak, askerinize

TZU

dkn olduunuz halde otorite kul-

lanamyorsanz; y u m u a k kalpli

olduunuz halde emir-

lerinizi d i n l e t e m i y o r s a n z , a s k e r l e r i n i z a r a s n d a k a r g a a
hkm sryorsa, askerleriniz yaramaz ocuklara

dn-

m t r . Hi bir ie y a r a m a z l a r .

YORUMLAR
AO:
Askere sadece dl ya da sadece ceza
uygulamak
hi bir amaca
hizmet etmez.
Ceza
ve dl uygulamas birlikte
uygulanmadnda
asker mark bir ocuk gibi ya
her yapt
iin
dl bekleyecek ya
da
tmyle
mutsuz olacaktr
Bu
uygulamadan
yararl
bir sonu
kmayaca
gibi
verecei zarar da
byk
olabilir.
AO

203

SUN TZU
27. Askerlerimizin
men,

s a v a a hazr o l d u u n u

bilmemize

ra-

d m a n n s a v a a hazr o l m a d n n f a r k n d a d e i l -

ilsek, z a f e r e g i d e n y o l u n a n c a k y a r s n d a y z d e m e k t i r .
2 8 . D m a n n s a v a a hazr o l m a d n

bilmekle birlikte ken-

d i a s k e r l e r i m i z i n s a v a a h e n z hazr o l m a d g e r e i n i
gremiyorsak zafere giden

yolun

henz yarsndayz

demektir.
29. D m a n n s a v a a hazrlkl o l d u u n u ,

kendi askerimizin

s a v a a hazr o l d u u n u b i l m e m i z e r a m e n ,
duumuz doal

koullarn savamaya

gremiyorsak zafere giden yolun

zerinde bul-

uygun olmadn

yine yarsndayz de-

mektir.

YORUMLAR
XI:
Kendinizi bilirken dman bilmiyor ya da dman bilirken
kendinizi bilmiyorsanz
her iki durumda
da
zaferden
emin
olamazsnz.
Kendinizi
de
dmannz
da
adamakll
tandnzda
bile
savaa
kendinizi hazr gryorsanz yine
de bulunduunuz
arazinin
avantajlarn
ya
da
dezavantajlarn
deerlendirmeyi unutmamanz
son
derecede
nemlidir.

WANG

SUN TZU
30. Deneyimli asker,

harekete g e t i i n d e asla armaz,

birliini asla k a y b e t m e z .
31 . Sonu o l a r a k Sava S a n a t ' n n nl bir d e y i i n d e n b a h sedelim:

Dman bildiiniz kadar kendinizi de biliyor-

sanz, zafer k o n u s u n d a p h e n i z olmasn.

da, C e n n e t i biliyor, Dnyay
olacaktr.

204

Bunun yann-

tanyorsanz zaferiniz kesin

Y O R U M L A R

DU
sanz
una

Harekete gemeden zafer ya

da yenilgiyi
sava
srasnda
karkla
dmez
elinizdeki
ypratmazsnz.

MU:

ngrebiliyorgleri
bo-

MEI
YAOCHEN:
Dmann
avantajlar
ile
kendi
avantajlarnz
grebildiiniz srece
tehlikede
deilsiniz.
Hava
ve
arazi faktrlerini iyi bildiinizde
ise
karnza
geilmez geitler kmayacaktr

2 0 5

B l m XI

ARAZDE DOKUZ KONUM

SUN TZU
1. Sava Sanat d o k u z t i p arazi t a n m l a r .
(a) Kark Arazi
(b) Yakn Arazi
(c) htilafl Arazi
(d) Ak Arazi
( e ) A n a h t a r Arazi
( f ) Ciddi Arazi
(g) Zor Arazi
(h) Kuatlm Arazi
( i ) mitsiz Arazi
2. Sava kendi l k e m i z d e yaplyorsa bu arazi t r n e
"Kark Arazi denir.

YORUMLAR
AO
AO:
rin dalmas

Asker toprana
ok kolay olur.

bal

ve

birlikler yurda

yaknsa

aske-

SUN TZU
3. Dman arazisine g i r m e m i z e ramen henz kendi snrlarmzn y a k n n d a y s a k b u t r a r a z i y e " Y a k n A r a z i " d e n i r .

YORUMLAR
AO
AO:
her an
geri

Bu tr arazide unutulmamas
dnebilecei faktrdr.

206

gereken

ey

askerlerin

DU
MU:
Ne zaman ki bir ordu ilerler ve dman
gemileri yakp
geri
dn
olanann
kalmadn
termelidir.

arazisine girerse
askerine
gs-

SUN TZU
4. Sahip olunmas

h e r iki t a r a f a d a b y k a v a n t a j s a l a y a n

araziye htilafl Arazi d e n i r

YORUMLAR
AOO

AO:

zilerde
DU
maz

zayf
MU:
olduu

Aznln

taraf gly
Doal engeller
yerlerdir.

ounlua
dize
ile

stnlk

salayabilecei

ara-

getirebilir.
stratejik

geitler

atmann

kanl-

SUN TZU
5 . Her iki t a r a f n d a k o l a y l k l a g i r i p k a b i l d i i a r a z i y e A k
Arazi denir.

YORUMLAR
YU:
Yollarn
kesitii ve geiin
durdurulmasnn
olmad arazilere
trafii kolay arazi denilir.

ZHANG

kn

mm-

SUN TZU
6. kralln arazilerinin b i r l e m e
zilere Anahtar Arazi denir.
lk,

noktasnda yer alan ara-

Bu tr arazilere sahip olan kral-

i m p a r a t o r l u u n da byk ksmna sahip olur.

YORUMLAR
HO Y A N X I :
Anahtar arazi eitli ana yollarn
geiren
tarafn
lkenin
her tarafna
ulam

207

birletii ve eline ilk

kontrol altna
alabile-

cei arazilerdir.
urken,
elinde

Bu
tr arazileri ele geiren
taraf gvenlie kavututamayan ise
tehlikelerle babaa
kalacaktr.
SUN TZU

7 . Bir o r d u d m a n l k e s i n i n b a r n a g i r m i o l m a s n a k a r n, a r d n d a

kuvvetli dman

k a l e l e r i b u l u n m a k t a ise

b u l u n d u u arazi k o n u m u Ciddi Arazi olarak adlandrlr.

YORUMLAR
AO

AO:

Bu

tr arazilere

geriye

dnn

zor olduu

arazi de-

nilir.
SUN

TZU

8. G e i l m e s i zor olan dalk o r m a n l a r , allk y a m a l a r ,

taklklarla

kapl

arazilere

ZOR

ARAZ

ba-

denir.

YORUMLAR
HO
YANXI:
Zor arazilerin zorluu bu
tr arazilerde siper kazlmasnn
ya
da
engellerin
inasnn
zor olmas
nedeniyle
savunma
yapmann
neredeyse
imkansz
olmasndan
gelir.
Bu
tr
arazilere
girildiinde
yaplacak
en
akllca
i
mmkn
olabildiince
ksa
srede kmaktr.
SUN TZU
9. Dar v a d i l e r d e n g e i l e r e k u l a l a b i l e n , i i n d e n d a r a c k kei
y o l l a r ile k l a b i l e n a r a z i l e r e k u a t l m A r a z i d e n i r . B u
t r a l a n l a r d a z a y f b i r b i r l i k k o c a bir o r d u y l a b a a k a b i l i r .

YORUMLAR
MEI
reye

YAOCHEN:

olaanst

Bu tr arazilerden
uyabilme
yeteneidir.

208

geebilmenin

tek

yolu

ev-

ZHANG

YU:
askeri kolayca
yerleridir.

Girii dar,
durdurabilir.

ard
Bu

kapal bu tr arazilerde bir kii bin

nedenle bu
tr araziler tam pusu

SUN

TZU

10. Sadece g e c i k m e d e n savamamz halinde iinden sa

kabileceimiz araziye mitsiz Arazi denir.

YORUMLAR
CHEN
HAO:
mitsiz arazide bulunan
asker
da yanan evden
kamayan insana
benzer.
MEI
YAOCHEN:
lerlemek,
gerilemek ya
mmkn
olmadnda
savamaktan
baka
SUN

delik

sandaldan

ya

da yanlara ynelmek
seenek yoktur.

TZU

1 1 . Kark A r a z i d e s a v a m a . Y a k n A r a z i d e d u r m a .

htilafl

Arazide saldrma.
12. Ak A r a z i d e d m a n n y o l u n u

kapatma. Anahtar Arazide

mttefiklerinle ibirlii yap.

13. Ciddi a r a z i d e d m a n y a m a l a .

Zor Arazide yoluna dik-

katle d e v a m et.
14. K u a t l m A r a z i d e s t r a t e j i n i g z d e n g e i r .

mitsiz Arazi-

de sava.

YORUMLAR
Ll

OUAN:

Kark arazide

askerin

firar olasl

yksektir.

MEI Y A O C H E N :
Yakn arazi ordunun henz yeni girdii arazi dilimleridir.
Ana
vatan
henz yakn
olduundan
asker srtn duvara
yaslanm
hissetmez. Byle
olunca
da
asker savaa
konsantre
olamaz.
Bu
nedenle
bu
tr arazilerde
ilerlerken
byk

209

kentlerden
ve
siye
edilir.
AO
maz.

AO:

Esas

ana

yollardan

uzakta

durarak

hzla

yol

almak

tav-

ihtilafl arazide dmana saldrmak avantaj salaavantaj bu

tr araziye dmandan nce girmektedir.

WANG XI: Ak arazileri kapatmak

doru i bu tr arazilerdeki yollarn
masn
salamaktr.
MENG
SHI:
ine
baldr.
tirmek
tehlike

doru
deildir.
Yaplacak
en
iae temini amac ile kullanl-

Anahtar arazide
gvenliin yolu
mttefiklerle
ibirliMttefik sahibi olmak gven getirirken,
mttefik yiyaratr.

AO:
Ciddi arazide iaenin yolu yamadan geer.
Bu konuda
Li
Quan'in
notu
ise," Dman
arazisinde
ilerlerken
halk
adaletsiz
davranlarla
kendinize
dman
etmekten
kann.
Han
hanedannn
kurucusu,
Qin
Hanedan'nn
lkesini
ele
geirdiinde
talan ya
da yama yapmayarak lke halknn
kalbini kazanm.
AO

LI
QUAN:
kmaya
bak.
AO

AO:

Zor

arazide

Kuatlm

siper

kurmak

arazide

imkansz

dmana

srpriz

olduundan

acele

taktikler hazrla.

HAO:
mitsiz araziye den her asker lmne savaa caktr.
Eski savalar bu
nedenle," Askeri mitsiz
araziye
srn
ki yaasnlar,
"demitir.
CHEN

SUN

TZU

1 5 . E s k i n i n d e n e y i m l i k o m u t a n l a r , d m a n n n c l e r i ile
ardlar arasndaki ahengi bozmann ustalar olmulard.
Bylece, ordu karargahlarnn kendilerine bal birliklerle
olan

ibirliini

b o z m a n n yan sra y e d e k

glerin

zor d u r u m a den birliklerin imdadna y e t i m e s i n e

engel oluyor,

komutanlarn

subaylarna verdii

larn b i r l i k l e r e u l a m a s n d a d u r d u r u y o r l a r d .

2I0

komut-

16. D m a n

kuvvetleri

bir a r a y a g e l d i i n d e

dzensizlik yaratmasn

bile a r a l a r n d a

biliyorlard.

17. Kendilerine a v a n t a j s a l a y a c a n g r d k l e r i z a m a n ilerliyorlar, g r m e d i k l e r i n d e hareketsiz bekliyorlard.

YORUMLAR
LI
QUAN:
Eski komutanlar srekli deiik
taktikler uygulayarak
dmann
akln
kartryor,
bir
oradan
bir
buradan
yaptklar
basknlarla
dman
korkutup,
dzenini
bozuyorlard.
Bu
durumda
dman
kendisini toparlayp plan
yapmak iin
zaman
bulamyordu.
SUN TZU
1 8 . " D z g n bir e k i l d e s a l d r i i n i l e r l e m e k t e o l a n k u v v e t l i
bir d m a n
da

karsnda ne yapardnz?" diye s o r u l d u u n -

" D m a n iin o k

nemli olan

bir e y i e l i m e g e i r -

m e y e alr, s o n r a d a d m a n n a m a n d i l e m e s i n i beklerdim. " diye cevap verirlerdi.

YORUMLAR
XI:
Kendinize
avantajl
bir pozisyon
seip
yerletikten
sonra
zel baskn
timleriyle dmann
iae yollarn
kesin.
Dman sizin plannza
uymak zorunda
kalacaktr.

WANG

CHEN
HAO:
Dman
iin
yalnzca
dmann
dayanaklar
nemli bulunan
her eydir.

ok nemli olan
eyden
kastedilen
olmayp
dman
tarafndan
-

SUN

TZU

1 9. S a v a t a s r a t ana silahtr. D m a n n hazr o l m a d an

kollayn.
edilmi

B e k l e n m e d i k yollardan geip, k o r u n m a s ihmal

noktalardan vurun.

I7l

YORUMLAR
CHEN
nn en

HAO:
Dman hazrlksz,
tedbirsiz ve plansz yakalamanemli arac srattir.
Tereddt,
dmana alacaktr
SUN TZU

2 0 . D m a n t o p r a k l a r n i g a l e t m e k t e o l a n bir o r d u n u n
p r e n s i p l e r i unlardr: D m a n n iine ne kadar g i r e r s e n i z
askerleriniz arasndaki dayanma o kadar artar.
Dman askerleriniz arasndaki dayanma yok eder.

YORUMLAR
DU
MU:
Dman
topraklarn igalde
kullanlacak ana
doktrin,
askerin dman lkesinin ne kadar derinine girerse savaa o derecede konsantre olaca,
tek dnce etrafnda
toplanarak lmne
savaaca
prensibine
dayaldr. Byle
bir orduyu
yenmek
hemen
hemen
imkanszdr.
SUN TZU
21 . Zengin lkelere girdiinde, o r d u n u b e s l e y e b i l e c e i n
aknlar dzenle.
22. A d a m l a r n n d u r u m u n d a n e m i n ol. c r e t l e r i n d e n ar
kesinti y a p m a . Enerjini, g c n younlatr. Ordunu
srekli hareket halinde tut, deiik harekat planlar gelitir.

YORUMLAR
XI:
Tm enerjini birletir, ekstra
munu gizle,
planlarn sakla,
dmanca
nn an gzle.

WANG

2I2

gcn elinde tut, duruanlalmaz olup

dma-

SUN
23. Askerlerini

TZU

kan olanaksz o l d u u

lesiye savasnlar.

n o k t a l a r a s r ki,

lmle kar karya olan

bir a s k e r i n

b e c e r e m e y e c e i i y o k t u r . l m t e h l i k e s i ile k a r k a r ya olan a s k e r l e r d e s u b a y l a r d a g l e r i n i n z i r v e s i n e karlar.

2 4 . k

yollar kapal, k a m a olana kalmayan

korku duygusunu yitirirler.

askerler

Direnme gleri sonsuzlasn

H e l e , bir d e y a b a n c t o p r a k l a r d a y s a , i n a t bir c e p h e
o l u t u r u r l a r . Y a r d m g e l m e s i d e z o r g z k y o r s a , s k bir
mcadele verirler.

YORUMLAR
AO

AO:

aresiz

insanlar lmden
SUN

korkmazlar.

TZU

2 5 . B y l e bir d u r u m d a a s k e r l e r i n i z e m i r b e k l e m e y e b i l e g r meden kulaklar

yerine getirilir;

kirite olur; v e r d i i n i z her e m i r a n n d a

snrsz s a d a k a t

gsterirler,

sonsuz gvenebileceiniz askerlere

her

konuda

dnrler.

YORUMLAR
DU
MU:
lm tehlikesi ile kar karya kalan savalar ast demeden
st demeden
ayn
ama
evresinde
toplanrlar.
Bu durumda
hi bir uyarya
gerek kalmakszn
dikkatli ve
uyank olur,
emirlere
sadk
kalrlar.
SUN

TZU

2 6 . A s k e r a r a s n d a k i batl itikatlar, k e h a n e t l e r i d u r d u r . O
zaman l m d e n baka korku kalmaz.
27. Askerlerimiz paraya ok nem vermiyorlarsa bu zengin
olmak

istememelerinden deildir.

 m r l e r i o k u z u n o l m u y o r s a , b u d a k e s i n l i k l e l m e k istemelerinden deildir.
28. Askerlerinize sava emri verdiinizde,
hngr alayanlar, zrhlarn

ilerinde hngr,

gzyalaryla

ykayanlar

k a b i l i r . A n c a k s a v a a g i r d i k l e r i n d e her b i r i s i n i n bir k a h raman olacandan pheniz olmasn.

YORUMLAR
Sava
mlkn
brakr.
gstergesidir

AO
maln
nn
DU
inde

AO:

MU:

lmne

WANG

savaa
girerken
baka
are
kalmamsa,
Savann
alamas
lmne
savaaca-

Deerli mallara
sahip
savaacak ruhu yitirir.

XI:

Alamalarnn

tek

asker maln brakmak istemedi Bu da onun sonu olur.

nedeni

heyecanlanm

olmalardr

SUN TZU
29. Usta sava t a k t i s y e n i ngrakl ylana benzer. Kafasna
saldrrsan,

kuyruundaki zehirle saldrr; kuyruuna sal-

drrsan, dilerini geirir; gvdesine saldrrsan, hem dil e r i ile h e m d e k u y r u u ile s a l d r r .

YORUMLAR
YU:
Usta'nn bu retisi sava hatt metodunun
temelidir.
Sekiz Klasik Sava
Manevras isimli el kitabnda
bu konu;
"ordunun ardn n,
nn ard yap ki ordunun ayn anda drt ba sekiz kuyruu olsun.
Ordunun ba her yerde olduunda dman ortadan saldrya gemise ordun hem ba hem de kuyruu
ile
sracaktr,
"szleriyle
ilenmitir.

ZHANG

SUN TZU
30. Bana, "Bir ordu ngrakl ylana benzeyebilir mi?" diye
s o r a c a k olursanz, c e v a b m " E v e t , " tir.
Aralarnda anlamazlk olan

214

Komutan Wu

ile K o m u t a n

Y u e h ' i n a s k e r l e r i a y n t e k n e d e n e h r i g e e r k e n bir f r t n a ya y a k a l a n a c a k o l u r l a r s a , sol elin s a ele y a r d m gibi

bir a r a y a g e l e c e k l e r d i r .

YORUMLAR
MEI

YAOCHEN:

Bu

gc

salayan

SUN

faktr pozisyonun

gcdr.

TZU

3 1 . S a v a t a z a f e r iin, a t l a r m z n k o u m l a r n a , s a v a a r a larmzn t o p r a k t a k i izlerine g v e n y e t e r l i deildir.

YORUMLAR
DU
MU:
Sava alannda atlarn koumlar sadece atlar bir izgide
tutmak amacyla
kullanlr.
Sava
arabalarnn
tekerleklerinin
gmlmesi
sadece
onlarn
kmldamamasn
salayabilir.
Ancak
bunlarn
hibiri askere
gven
verip,
zaferi salayamaz.
Gvenin
ve
zaferin
yolu
deiikliklere
uyum
salamaktan,
askerleri lmcl
noktalara
srerek
lmne
savamalarn
salamaktan,
birbirlerine
iki el gibi yardmc
olmalarn
dzenlemekten
geer.
SUN

TZU

3 2 . S a v a t a bir o r d u n u n y n e t i m

p r e n s i b i a s k e r iin y k s e k

bir c e s a r e t s e v i y e s i b e l i r l e m e k v e h e r a s k e r i n
ye

bu seviye-

ulamasn salamaktr.

3 3 . G l l k ile z a y f l n a y n a n d a n a s l e n iyi k u l l a n l a c a
s o r u s u n u n cevab arazi

pozisyonlarndaki seimlerdedir.

YORUMLAR
CHEN
HAO:
Emirlerin ak ve kesin olduu ordularda cesur asker kendi kendine
ilerleyemez,
korkak asker kendi bana
geriye
ekilemez.
O zaman ordu tek birlik haline gelir.
ZHANG

elindeki

YU:
Arazinin
avantajlarndan
tam
asker zayf da
olsa
kazanabilirsin.

2\5

olarak

yararlandnda

SUN TZU
3 4 . inin ehli k o m u t a n o r d u s u n u s a n k i bir kiiyi y n e t i r g i b i ,
elinden tutarak yneten

komutandr.

YORUMLAR
DU
in

MU:
aresizlik
mecazdr.

iindeki

askerin

SUN

ynetimdeki

kolaylk,

askerli-

TZU

35. ok k o n u m a y a r a k , gizlilii gven altna almak; dimdik

durup, adaletli olarak disiplini s a l a m a k komutann g r e vidir.

YORUMLAR
MEI
rece
nize
sizi

Sessizlik iinde gze arpmadan kaldnz sdmannz

gerek
durumunuzu
anlayamayacaktr.
Askeriadaletle
ve
disiplinle
davrandnz srece
hi
bir dman
rahatsz
edemeyecektir.
YAOCHEN:

YU:
Bilge komutann emirleri sakin
ve
dr. Dman
asla
sezemez.
Ynetimi de
adaletli
Hi bir dman byle bir komutan hafife alamaz.

ZHANG

derinlerde gizli-'
ve
disiplinlidir.

SUN TZU
36. Subaylarnn, askerlerinin kafasn g e r e k t i i n d e yanl
rapor ve

olaylarla

kartrp,

her e y i

sorgulamalarn

engellemesini de bilmelidir.

YORUMLAR
LUI
QUAN:
Bunun gerek nedeni savan banda henz planlarn
olgunlamam
olmasdr.
Komutanlar
balang
stratejilerini
emrindekilerle
hazrlamaktansa
sonutaki
zaferin
tadn
birlikte
karmay
tercih
eder.

216

DU MU
bilmeden

ZHANG YU:
Bu szlerin retisi bizce askerin bir ey
emirlere
itaat
etmesi gerektiidir.

ve

SUN

TZU

37. Sava dzenlerini, planlarn d e i t i r e r e k , dmannn

kendi o r d u s u hakknda salkl bilgi e d i n m e s i n i nlemeli;
yerini deitirip, dolayl,

kark yollar t e r c i h e d e r e k d-

mandan esas amacn saklamay

baarmaldr.

YORUMLAR
YU:
Gerek amacnz kimse
anlamadnda zafer kesindir. Beyaz Dalarn
nl bilgesinin
dedii gibi,
"askeri operasyonlarda
aldatmacalarn
kullanlmasnn
gerek
nedeni,
yalnzca
dman
yanltmak
deildir.
Kendi
birliklerini
de
aldatarak
kr
krne emrinde
tutmak da yararl bir aratr."

ZHANG

SUN

TZU

3 8 . O r d u k o m u t a n , e n k r i t i k a n d a , y k s e k bir y e r e t r m a n p
altndaki merdiveni atmasn
den o r d u s u n u dman

bilmelidir.

Elini

39. G e m i l e r i n i yakar, y i y e c e k kazanlarn krar;

k o y u n s r s g i b i bir o t a r a f a ,
ynnn

anlalmasna

gsterme-

iine baka trl s r e m e z .

ordusunu

bir b u t a r a f a y n e l t e r e k

olanak yaratmaz.

YORUMLAR
AO
inde

AO:
Komutann
bunu
olmasn
salamaktr.

yapmaktaki

amac

askerin

fikir

birli-

Ll
QUAN:
Savatan zaferle
dnen
ordu ardndaki gemileri ve
kprleri yakarak ayn
lk
evresinde
toplanan
ordudur.
Asker,
komutann
plann
bilmediinde
tpk
bir koyun
srs
gibi komutannn
peinden
gider

217

SUN TZU
4 0 . D m a n k e n d i p l a n n a u y g u n bir n o k t a y a s r e r e k , t e h l i keye dmesini

salamak

komutann en

nemli

grev-

lerindendir.
41 . Dokuz arazi t r n n her birine g r e a l n a c a k n l e m l e r ,
saldrya veya s a v u n m a y a ynelik
doasnn ana kanunlarn

t a k t i k l e r ile i n s a n

mutlaka zenle almaldr.

YORUMLAR
DU
MU:
Komutan gerileme
ya da ilerlemenin avantajlar ile
zavantajlarndan
bahsettiinde
esas
amac,
arazi
faktrnn
san
zerindeki
etkilerini
kullanmaktr

dein-

SUN TZU

42. Dman arazisinde ilerlerken genel prensip, ne kadar

ileri g i d i l i r s e a s k e r i n
prensibidir.
daha

o kadar

dayanma gsterecei

Snr y a k n l a r n d a ise t a m t e r s i n e k a r g a a

olasdr.

43. Kendi lkeni a r d n d a brakp, komu

kritik arazidesin d e m e k t i r .
yorsa,

birleen yollarn

araziye girdiinde,

Drt y n d e iletiim kurulabili-

bulunduu anahtar arazidesindir.

4 4 . Bir lkenin ilerine g i r d i i n d e ciddi a r a z i d e s i n .

Dman

arazisinde fazla ilerlemediinde bulunduun arazi yakn

arazidir.
4 5 . D m a n n s a l a m k a l e l e r i g e r i n d e k a l m , n n d e ise d a r
geitler b u l u n m a k t a y s a bu araziye kuatlm arazi denir.
k o l a n a y o k s a bu a r a z i y e mitsiz Arazi d e n i r .
4 6 . Bu d u r u m d a , dank arazide a d a m l a r m a a m a birlii
a l a r m . Y a k n a r a z i d e ise, t m b i r l i k l e r i m i n a r a s n d a
yakn temas olmasna bakarm.

218

47. htilafl arazide, art b i r l i k l e r i m e d i k k a t eder, hzlandrrm.

48. Ak arazide,
trrm.

dikkatimi savunmam

zerinde younla-

Birleen yollarn bulunduu anahtar arazide

mttefiklerimle ibirliini ararm.

49. Ciddi arazide m a l z e m e ikmalini g v e n c e altna almaya
a l r d m . Z o r a r a z i d e ise d i k k a t i m i o r d u m u d u r m a k s z n
ilerletmeye verirdim.
50. Kuatlm arazide o r d u m u n geri e k i l m e yollarn kapatrdm.

mitsiz arazide, askerlerime hayatlarnn kurtul-

masnn

mitsiz olduunu

sylerdim.

51 . Bunun nedeni, d m a n t a r a f n d a n
gelmesinin olanaksz olduunu
t i n a t bir d i r e n i

kuatldn, yardm

bilen a s k e r d e olaan

s-

g c , s n r s z bir s a v a m a i s t e i n i n

ortaya kacan; askerlerimin

t e h l i k e a l t n d a her e m r i

yerine getireceini bilmemdir.

YORUMLAR
DU
M:
Asker dman
tarafndan
kuatlmadka
dmana
direnerek zafere
ulaacak
kararla
sahip
olamaz.
Ancak
aresizlikle
kar
karya
kaldklarnda
birlik
beraberlik iinde
savunmalarn
olutururlar.
MENG

SHI:

Korku

yollarnda

ilerleyen

SUN
52.

Durumunu

asker her emre

itaat

eder.

TZU

bilmediimiz k o m u prenslerle ibirlii y a p a -

m a y z . n c e d e n uurumlarn, bataklklarn, dalarn, ormanlarn, tuzaklarn

bilmediimiz topraklardan

y u g e i r m e k a k l ii d e i l d i r . Y r e y i b i l e n
yararlanmadka, doann

bir o r d u -

klavuzlardan

salad avantajlar kullana-

mayz.

219

5 3 . S a v a bir p r e n s a a d a k i d r t , b e p r e n s i b i g z a r d
edemez.
5 4 . S a v a b i r p r e n s g l bir

lkeye saldrdnda gene-

rallikteki ustaln, d m a n kuvvetlerinin birlemesini

e n g e l l e m e k t e k i baarsyla gsterir.

Kendisini dmana

o l d u u n d a n g l g s t e r i p , d m a n n olas m t t e f i k l e r ini k a r s n a k m a k t a n c a y d r r .

YORUMLAR
XI:
Dmann plann zp,
anladnda arazi koullarn
kullanarak
yapacan
manevralarla
dman
aresiz
brak.
Bu
durumda
en
gl
lkeler bile karna
kacak byklkte bir orduyu
kuramayacaktr.

WANG

ZHANG
YU:
Gl bir lkeye saldr iin yalnzca sahip olduun
g
ve zenginlie gvenecek olursan,
askerin
verdii kayba
tepki
gstererek
arkanda
saf olmayacaktr.
Aralarnda
anlamazlk
olan
lkelere
gl
bir orduyu
gsterdiinde
ise
dman
liderleri
senden
rkerek baka
lkelerle
ittifak kurma
cesaretini gsteremeyeceklerdir.
SUN TZU
55. D i e r l k e l e r l e i b i r l i i y a p m a k t a n y a d a o n l a r d a n y a r d m
i s t e m e k t e n s e , k e n d i gizli planlarn u y g u l a y a r a k d m a n larnn ban d n d r r , k o r k u t u r .

Bunu

baardnda,

d m a n kentlerini fazla z o r l a n m a d a n ele geirir, d m a n

krallklarn sona erdirir.

YORUMLAR
YU:
Mttefik ve yardmclar iin aba gstermemen halinde izole edilip,
yardmsz kalrsn.
lkende yeterli otoriteyi kuramadn
taktirde halkn seni terkeder,
lken zayflar.
Kiisel fkeni kontrol edemeyip komularn iddetle
tehdit ettiinde ise
aslnda
kendi lkeni yok edersin.

ZHANG

kn

Bu konudaki
birletiremeyip,

baka bir yorum ise dmann olan

askerini
toplayamyor,
mttefikleriyle

lke
bir

halara-

ya gelemiyorsa
bu durumda dmannn
ritesini iyice yitirmesini sala
ki dman
arzun
erevesinde
elde
edebilesin.
SUN

temas yollarn kes,

kalelerini,
lkesini

otokendi

TZU

5 6 . A s k e r l e r i n e kural d d l l e r ver, n c e k i p l a n l a r n dnda da emirler buyur.

Bunlar hakkyla yaptnda, ordunu

t p k t e k kiilik bir b i r i m m i g i b i y n e t t i i n i g r e c e k s i n .

YORUMLAR
MEI
YAOCHEN:
nceden
tespit edilmi dllerin tesinde
lebilecek dllerin
yararn
gz
nnde
tut.
Dmann
da
ynde kendi askerine
verdii szleri takip et.
LN:
Bir atoyu ya da lkeyi ele
uygulamadn
ceza
veya
dller koy.
nda hkmet kararlar al,
uygula.
JA

SUN

veriayn

geirmek istediinde lkende

Her zamanki kurallarn
d-

TZU

57. A s k e r l e r i n e plan deil, g r e v i syle. S o n u c u , p a r l a k s a

gster.

D u r u m skntlysa sakn

bir e y s y l e m e .

YORUMLAR
MEI
YAOCHEN:
Askere
stratejini anlatmaya
kalkma,
kendilerinden
sadece
savamalarn
iste.
Onlara
kazanacaklarn
anlat.
Balarna
gelebileceklerden
asla
sz
etme.
WANG

lacaktr.
caktr
ZHANG

maya

XI:

Asker

Gerein
szmas,
stratejinin anlalmasna neden oendielendiinde
tereddt edecek,
korkuya
kapla-

YU:
msaittir.

nsan

psikolojisi

korkudan

11

uzaklap,

dle

ko-

SUN TZU
58. Ordunu lm tehlikesine, zorluklara sr; zaferle dnecektir.
59. nsan d o a s g e r e i z o r a d m e d i k e y e t e n e k l e r i n i s o nuna

kadar kullanmaz.

YORUMLAR
MEI
YAOCHEN:
Asker zorda
kalmadka
kendisini savaa
tam
olarak konsantre
etmez.
Gerek tehlike
ve zorlukla
karlatklarnda
kazanmalar
ya
da
kaybetmeleri
tmyle
byle zamanlarda
ne
yapabileceklerine
baldr.
SUN TZU
60. Savata zafer,

kendi konumunu d m a n hedeflerine gre

a y a r l a m a k l a gelir.
61 . Dman saflarnn ardna inatla s a r k m a k , s o n u n d a

d-

man komutann l d r m e baarsn getirecektir.

6 2 . B u n a ince hesapla k a z a n m a k denir.

YORUMLAR
DU
MU:
Dmana
saldrmay arzuladnda
dman
hatlar arasnda
bir ak
gremiyorsan
yapacan
i
kendi
formunu
dmandan
gizleyip,
izlerini yok etmektir.
Dman
gizlice
takip
ederken,
srprizi
basknlar yapmaya
da
hazr olmalsn.
Dman
senden
olduka
gl
olduundan
seni
hor gryorsa,
kendini
olduundan
daha
da zayf ve
teslim olmaya hazr gster ki seni
kmseyerek arlasn.
Gevedii an iyi takip et ki tam rahata
erip
ak
verdiinde
vurabilesin.

Dman
artk
evine
dnmeye
hazrlanmaya
balamsa
yol
ver gesin.
Dn yolunda peinden
takip
edip zayf ann
kolla.
Dmann yolu ak olduu srece sava arzusu snk kalacaktr.
Bundan
yararlan.
Bu
teknikler dmann
davranlarnn
dourduu
taktiklerdir.

2 2 2

YU:
Bata kendini dman hareketlerine gre adapte et.
uygun zamanda komutanlarn imha et.
Grev ustal diye
derim.
SUN TZU

ZHANG

Sonra
buna

63. K o m u t a y ele a l d n d a , c e p h e d e k i n yollar kapat, resmi

kaytlar y o k et, elilerin g e i i n i e n g e l l e .

YORUMLAR
ZHANG
YU:
Bir kere
st dzey kararlar verilip askeri strateji belirlendiinde
snrlar kapatlp,
resmi
kaytlar imha
edilmelidir ki
casuslar dar
szp
bilgi tama
frsat bulamasn.
SUN

TZU

6 4 . S a v a k o n s e y i n d e k a r a r l ol, d u r u m k o n t r o l n e l i n e al.

YORUMLAR
MEI
YAOHEN:
kararllk
ketumluk

Sava
konseyindeki
salayacaktr.
SUN

planlamadaki

sertlik

ve

TZU

65. D m a n n ak brakt kapdan ieri dal.

66. Dmann k u t s a l varlklarn ele g e i r e r e k d m a n zorla.
Dman birliklerinin
bir y o l u n u
67. Glerini

ilerleme zamanlamasn renmenin

bul.
hazrlamadan

bitirici savaa girme.

68. Dmann an buluncaya kadar yeni gelin gibi ekingen ol; a b u l d u u n an y a b a n t a v a n gibi frla.
D m a n iin artk o k g e t i r .

223

B l m XI I

ATELE SALDIRI
SUN

TZU

1. A t e l e saldrnn be yolu vardr.

annda yakmaktr.
ncs

Birincisi askerleri kamp

kincisi m a l z e m e depolarn yakmaktr.

malzeme tayan aralar yakmak;

ise d m a n n s i l a h ,

drdncs

mhimmat depolarn yakmaktr.

Beinci yol da d m a n birliklerinin arasna ate atmaktr.

2. Saldrya g e m e n i n en nemli koulu ate olanaklarna
sahip olmaktr.

G e r e k l i m a l z e m e her a n

hazr t u t u l m a l d r .

3. Atele saldrnn mevsimi, yangn b a l a t m a n n zel g n leri

4.

vardr.

Uygun mevsim havann kuru o l d u u aylar olup;

zel g n -

ler r z g a r n y k s e l d i i g n l e r d i r .
5 . A t e l e s a l d r e s n a s n d a be o l a s l a hazr o l u n m a l d r .
6 . (a) A t e d m a n k a m p n a y a k l a t n d a d m a n a g e c i k m e d e n saldr.
7 . (b) A t e d m a n a y a k l a t h a l d e d m a n a s k e r l e r i hala
s e s s i z ise, b e k l e . S a l d r m a .
8 . (c) A l e v l e r y e t e r l i y k s e k l i e u l a t n d a

s a l d r m a k iin

k o u I l a r u y g u n s a saldr; y o k s a , o l d u u n y e r d e kal.
YORUMLAR
DU
MU:
Genel olarak atein sava arac olarak kullanlmasndaki
ama
dman
iinde
karklk
yaratarak
kendine
saldr
frsat
yaratmaktr.
Yoksa
dman
atele yok etmek mmkn
deildir.

Saldr
iin
en
uygun
an
atein
ykseldii andr; yoksa
atein
dman
tarafndan
kontrol altna
alnd srada
saldrmak akl ii
deildir.
Sun
Tzu Hoca
bizlere ate kullanmnda
abuk davranmamzn
gerektiini
retiyor
SUN TZU
9. (d) D a r d a n a t e l e saldr o l a n a k s z s a , k a m p n i i n d e
kendi kendine yangn kmasn bekleme.

Uygun zaman

bekleyip, saldr.

YORUMLAR
ZHANG YU:
zorunlu deildir.
tlabilir
nemli
ratlmasdr.

Dman
kampnda yangn
karmak iin
beklemek
Yangn
dman
kampnn
evresinden de balaolan
uygun
zamanda
uygun
saldr
frsatnn yaSUN TZU

10. ( e ) Y a n g n b a l a t t n d a , r z g a r n a r d n d a kal. R z g a r a
kar s a l d r m a .

YORUMLAR
MEI
mez.

YAOCHEN:

Dmann

Atein
sonuna

momentine kar
kadar savaaca

saldrmak
kesindir.

sonu

getir-

SUN TZU
1 1 . G n d z k a n r z g a r u z u n s r e l i d i r . G e c e e s i n t i l e r i ise
abuk diner.

YORUMLAR
MEI Y A O C H E N :
Gndz balayan rzgar gece geldiinde,
balayan
rzgar ise
gndz
olduunda
duracaktr.
Bunu
unutma.

2 2 5

gece
sakn

SUN
12. Her o r d u d a

TZU

a t e l e i l g i l i b u b e o l a s l k o k iyi b i l i n m e l i ,

yldzlarn h a r e k e t i izlenmeli, a t e l e saldr zel g n l e r i

takip edilmelidir.

YORUMLAR

YU:
Atei
kullanarak
dmana
saldry
bilmek yeterli
deildir.
Ayn ekilde
dmann
atele saldrsna
nasl kar
konacan
da
bilmeye zorunluyuz.
Yangn
kullanmnda
hava
koullarn
takip
ederek
hava
koullarnn
kullanm
prensibine
sk
skya
bal
kalmalyz.

ZHANG

SUN

TZU

1 3. Atei saldr arac olarak k u l l a n m a k zeka belirtisidir. Suyu

s a l d r a r a c o l a r a k k u l l a n m a k ise g g s t e r g e s i d i r .
14. Suyla d m a n d u r d u r u l a b i l i r , a m a t m o l a n a k l a r e l i n d e n
alnamaz.

YORUMLAR
ZHANG

Saldrda ate kullanm zaferi getirir.

Suyu dman
blmekte
kullanabilirsiniz.
Gc
blnen
dman
zayf
sizin
birlikleriniz
gcn
korumu
olacaktr.

YU:

ordusunu
derken

SUN TZU
15. Giriimcilik
sava

ruhunu

kullanmakszn

kazanmaya alan

dmana saldrp,

k o m u t a n anssz k o m u t a n d r

nk sonu, zaman ve kaynak kaybndan te deildir.

1 6 . B i l g e k o m u t a n planlarn n c e d e n hazrlar;

usta k o m u t a n

kaynaklarn deerlendirir.
1 7 . A v a n t a j g r m e d i k e h a r e k e t e t m e ; k a z a n a c a k bir e y
olmadka ordularn kullanma;
kritik o l m a d k a s a v a m a .

226

bulunduun

pozisyon

YORUMLAR
ZHANG YU:
Silahlar uursuz aralardr;
sava ise
tehlikelerle
doludur.
Akll
hkmdarlar savata
yenilgiden
olabildiince
kanmal
bu
nedenle
de
orduyu
kk amalarda
kullanmamaldr.
Silah
ancak baka
are
kalmadnda
kullanlmaldr.
SUN TZU
1 8 . Hi bir h k m d a r o r d u l a r n k e n d i f k e s i iin s a v a a
s o k m a m a l , hi bir k o m u t a n k e n d i hrs i i n s a v a a k a l k mamal.
1 9 . Size bir a v a n t a j s a l a y a c a k s a i l e r l e y i n , y o k s a y e r i n i z d e
kaln.
20. Zamanla fke mutlulua, s i n i r l e n m e m e m n u n i y e t e d n ebilir.
2 1 . A n c a k , y o k e d i l e n bir k r a l l k a s l a y e n i d e n k u r u l a m a z ;
ller canlanamaz.
2 2 . B u n e d e n l e , b i l g e h k m d a r d i k k a t l i , iyi k o m u t a n t e d b i r l i
o l m a l d r . Bir l k e y i b a r i i n d e y n e t m e n i n , o r d u y u
gl t u t m a n n yolu budur.

YORUMLAR
AO

AO:

W A N G XI:
dan
baka

Orduyu

kendi amalarnz

Duygularnzda
yarar getirmez.

tutarszlk

iin
size

kullanmayn.
onur

ve

itimat

kaybn-

ZHANG YU:
Silah kullanmnda dikkatli bir hkmet lkesini
venlik iinde yaatabilir.
Sava hafife almayan askeri liderin
dusu
btnlk
iindedir

227

gor-

B l m XIII

CASUSLUK VE STHBARAT
SUN

TZU

1 . Y z b i n a s k e r l i k bir o r d u y u k u r u p , u z a k s a v a l a r a g n d e r mek, halkn zerine byk y k bindirir, devletin o l a n a k l a rn t k e t i r . S a d e c e g n l k h a r c a m a l a r y z bin g m e

k a d a r y k s e l e b i l i r . lke iinde d e , d n d a da b y k kargaalk olacak, t k e n e n insanlar sava yollarnda dklec e k t i r . Yz bin a s k e r i n en az d r t , b e y z bin aile o l d u u
d n l e c e k o l u r s a , e t k i n i n n e k a d a r g e n i bir a l a n d a o l duu anlalabilir.
2. Dman

kuvvetler,

bir k a g n

i i n d e o l u a c a k bir s o n u

iin y l l a r c a kar karya d u r a b i l i r l e r . B u b y l e y k e n , m a a nn,

dllerinin

renmeyi

devamn dnerek dmann

durumunu

i h m a l e t m e k insanlk d d a v r a n t r .

3 . B u e k i l d e d a v r a n a n kii lider o l a m a z ,

hkmdarna yarar-

l o l a m a y a c a gibi zafere de ulaamaz.

4. Bilge hkmdarla,

iyi bir k o m u t a n n n o r m a l a s k e r l e r e

oranla kolaylkla sava kazanp, zafere ulamas

STHBARAT'a

baldr.

5. Bu i s t i h b a r a t ruh a r m a k l a g e l m e z . T e c r b e ya da h e s a p lamayla da retilemez.

6. Dmann durumu

ancak baka insanlardan renilebili-

nir.
7-Be tr casus
(a) Y r e s e l

kullanlr.

casuslar.

(b) c a s u s l a r .
(c) D e v i r m e

Casuslar.

228

(d) H k m l

Casuslar.

(e) H a y a t t a K a l a n C a s u s l a r .
8 . B u b e t r c a s u s u n h e p s i bir a r a d a k u l l a n l d n d a g i z l i ist i h b a r a t s i s t e m i n i kimse ele g e i r e m e z . Buna,
Kutsal Kullanm denilir.
kymetli

plerin

Bu g her h k m d a r n en

kaynadr.

9. Yresel casuslardan anlalan

bir b l g e d e y a a y a n k i i -

lerden haber alma hizmeti almaktr.

10. c a s u s d m a n s u b a y l a r n n

kullanmdr.

1 1 . D e v i r m e c a s u s l a r , ele g e i r i l i p , d m a n a l e y h i n e kullanlan d m a n c a s u s l a r d r .
12. H k m l y a d a l c a s u s l a r d m a n y a n l t m a k a m a c y l a
eitli davranlara ynlendirilip sonra da bizim casuslarmzca d m a n a bilinli olarak belirtilen casuslardr.
13. Y a a y a n c a s u s l a r ,
baaran

dman

kampndan

haber getirmeyi

casuslardr.

YORUMLAR
ZHANG

mutanlar
balardr.

YU:

casuslar dman ynetiminin

ile
dman
tarafndan
cezalandrlm

hor grd
kosubaylarn
akra-

DU
MU:
Dman
ynetiminde
iini
yitirmi
zeki
yneticilerin
yansra,
arlklar
nedeniyle
cezalandrlmlar,
ve
doalar
gerei
agzl
insanlar
vardr.
Bunlarn
dnda
hak
ettiklerine
inandklar
mevkilere
getirilmemi
olanlarla
lkenin
karlaaca
zorluklar
kendi karlar
iin
kullanmay
amalayanlar da
bulunabilir. Ayrca
yine
ynetim
iinde
ikiyzllk
ve
aldatmay
huy
edinmiler de
vardr.

lalarak
zrlanan

Bunlarn
her birine
lkenin
gerek
planlar hakknda

gizlice,
eitli rvet
durumunu
renmek,
bilgi almak
mmkn

yntemleri ile yaksizinle

ilgili
haolabilecei
gibi yi-

ne bu tr insanlar kullanarak
yaratmak da
olasdr.

dman

lkesinde

kargaa

ve

ikilik

Ll
QUAN:
Dmann
zerinize gnderdii casuslara
cmert davranarak kendi yannza
ekin.
Bu tr devirme casuslar kar casusluk ya da iki tarafl casuslukta kullanlr.
XI:
Devirme casuslar ele geirilen ve bize bilgi verilmesi
iin
tevik edilen ya
da dmana yanltc bilgi vermek amacyla
geri gnderilen
dman
casuslardr. Hkml
casuslar daha
ok
kendi
stlerince
dmana
yanltc
bilgi iletmek
zere
kullanlan
casuslardr.
Bu casuslarn sonu genellikle lmdr; bu yzden bu
tr casuslara l casus da denilir.

WANG

DU
YU:
Yanltc bilgi vererek dman zerine gnderdiiniz casuslar dman
eline
getiinde
dman
tm
hazrlklarn bu casuslardan
edindii
istihbarata
dayanarak yapacaktr.
Ancak
gerek dman
tarafndan
anlaldnda
bu
casuslarn
sonu
lmdr.
DU
MU:
Yaayan casuslar bilgiyi iki tarafa da tayan casuslardr.
Yaayan
casuslarn
seilirken
zellikle
aptal grnml
ancak
zeki,
d
grnmlerinden
anlalmas
imkansz
cesarette,
gte olan savalar seilmelidir.
Bu
tr casuslarn
kar
tarafa
satn
alnmas
imkansz olduu
gibi yine
bu
casuslar alk,
susuzluk,
onursuzluk gibi her trl zorlua aldr bile etmezler.
SUN TZU
14. O r d u i i n d e e n yaksn t a k i p t e t u t u l a c a k kiiler c a s u s l a r d r .
B a k a hi bir b i r i m c a s u s l a r k a d a r d l e l a y k d e i l d i r .
Y e r y z n d e k i b a k a hi b i r m e s l e k c a s u s l u k k a d a r g i z l i lie s a h i p d e i l d i r .

YORUMLAR
DU
YU:
Kendisine
man
iin
almaya,
Bu nedenle casuslara

iyi davranlmayan
casus
dnekleerek
dsizin
hakknzda
bilgi tamaya
balayabilir.
zengin dller verin
ki yaptklar ie gve-

230

niniz
olsun.
etmektedir.

Grevini

gizlilikle

yapmayan

casus

kesinlikle

intihar

SUN TZU
1 5 . D o a l s t n z e k a y a s a h i p o l m a y a n hi k i m s e c a s u s o l a maz.
16. C a s u s l a r iyilik v e d r s t l k o l m a d a n y n e t i l e m e z .
17. Casuslarn

raporlarn anlamak ve d o r u l u u n d a n emin

o l m a k iin ince z e k a s e v i y e s i g e r e k i r .
18. Uyank ol!

Her i iin c a s u s k u l l a n .

YORUMLAR
DU

MU:

Her meselenin

zm

nceden

edinilen

bilgiye

dayal -

SUN TZU
1 9 . Bir c a s u s z a m a n g e l m e d e n bir h a b e r i b a k a s n a v e r m i s se, h e m c a s u s u h e m de h a b e r i alan kiiyi ldr.

YORUMLAR
MEI
haberi

Casusu
ldrmenin
nedeni
ldrmenin
nedeni ise
konumasn

YAOCHEN:

alan

bilgiyi szdrmas,
engellemektir.

SUN TZU
2 0 . A m a i s t e r bir o r d u y u v u r m a k , i s t e r bir e h r i z a p t e t m e k ,
i s t e r s e bir k i i y e s u i k a s t d z e n l e m e k o l s u n ,

komutanlar-

n, k o m u t a n y a r d m c l a r n n , k a p m u h a f z l a r n n , n b e t i lerin isimlerini r e n m e k zel n e m e sahiptir.

Casuslarmzn amac bu bilgilere sahip olmaktr.

YORUMLAR
DU
MU:
Dmana saldrmadan nce dmann yetenekleri hakknda bilgi almak son derecede nemlidir.
O zaman,
her bir dman iin kapasitelerine uygun
nlemler alnabilir.
SUN T Z U
2 1 . Dmann aramza g n d e r d i i casuslar t e s p i t edilip, rv e t l e k a n d r l m a l , ele g e i r i l i p r a h a t e d e c e k l e r i y e r l e r d e
tutulmaldr. Bylece onlar kendi saflarmza ekip devirme casus yaparak kendi hizmetimizde kullanabiliriz.
2 2 . D e v i r m e c a s u s l a r n bize s a l a y a c a b i l g i l e r s a y e s i n d e
mahalli ve i casuslar elde edebiliriz.
2 3 . Y i n e y a l n z o n l a r n s a y e s i n d e l c a s u s l a r k u l l a n a r a k
yanltc bilgileri d m a n a ulatrabiliriz.
24. Son olarak, yine onlarn s a y e s i n d e Y a a y a n c a s u s l a r d a n
bilgi alabiliriz.

YORUMLAR
ZHANG
YU:
Devirme
casuslarn
verecei bilgilerle
dmann
iindeki agzl
ve
sizin
adnza
alabilecek grevlileri bulursunuz.
Bu yntemle ele geirip altracanz ift tarafl casuslar
dman
kandrma
yollarn
anlamakta
kullanp,
dman
aldatmak amac ile l casuslar kullann.
Yine devirme casuslarn verecei bilgi nda
dmann
gerek durumunu anlayp yaayan
casuslar
dmana
gnderin.
SUN TZU
25. Casus k u l l a n m a n n tek a m a c d m a n h a k k n d a bilgi t o p l a m a k t r . B u b i l g i ise, ilk o l a r a k D e v i r m e C a s u s t a n a l n a bilir. B u n e d e n l e D e v i r m e C a s u s e l s t n d e t u t u l m a l d r .

232

2 6 . Eski z a m a n l a r d a Y i n h a n e d a n n n y k s e l m e s i
Hsia t a r a f n d a n

kontrol edilen

I Chih a d n d a k i

mparator
casusla

g e r e k l e m i t i . Ayn ekilde Chou H a n e d a n da Yin'e

bal c a s u s Lu Ya s a y e s i n d e t a h t a g e m i t i .

YORUMLAR
DU
MU:
Dmann
gerek durumunu
anlamak
ve
bu
amala
baka
tr casuslarn
da
kullanm
devirme
casuslara,
dneklere
ya da ift tarafl casuslara baldr.
Bu nedenle bu casuslara ok
iyi
davranmak
gerekir.
SUN

TZU

2 7 . O r d u n u n c a s u s l u k k a n a d n e n iyi k u l l a n a n h k m d a r
b i l g e h k m d a r , e n iyi d e e r l e n d i r e n k o m u t a n ise u s t a
komutandr.

Casusluk sonu getirir.

Ordunun

harekattaki

b a a r s c a s u s l a r n b e c e r i s i ile o r a n t l d r .

YORUMLAR
DU
MU:
Dmann
durumu
bilinmedike
bir ordunun
operasyona
kalkmas
baar
getirmez.
Haber alma
ise
casus
kullanlmadan
yaplamaz.