36opix panosa BasantonomKor micrirryta XLI, 2004 Recueil des travaux de l'Institut d’études byzantines XLI, 2004 ‘YIIK: 342,519(439):94(439)(497.11)(497.15)"11" THEOP 2KHBKOBHA PAMA Y THTYJIATYPH YTAPCKHX KPAJbEBA 2Kyna Pama je ToKom tpebe seuenuje XII pexa Gua ykuysena y KpamescKy TH- Tyaatypy yrapoxax sianapa. OcHoBHO mMrarbe je TOM KAKBHM OKOSHOCTHMA Ce OBO 10- Tomaso, ToKom cpestser Beka Pana je noctana cacTasHH seo Bocwe m0 je stast0 ocHo- By YTapCKHM Kpasbeninua na ce6e cmarpajy m GocancKH™ sanapmma, AHamH30M pacrro- JOKUBHX HSBOPA NPOHSHAGSH sa Pama y NoverKy Huje Gua eo Bocne H ja je ova xy- wna yuuia y KpasbenCKy THTYsLy yrapeKHx Bslanapa myTeM OpayHHx Besa BuanajyhAx 110- pouma y Yrapexoj # Pamxoj. Tloverkom XII Beka THrysaTypa yrapckHXx Biagapa Nowe na ce Mera jep YrapeKi KpasbeBH Y HY yHOce OHE 3eMIbe Koje cy y TO BpeMe creKaH. Y MperxoA- HoM pasao6.5y, mouen om Cresana I (997-1038), yrapcxm Braap je HoKmysHEBO Ungarorum rex wn rex Hungariae.| Visyserio ce Koper u Turysia rex Pannoniae,? Koja HecyMimuBo croja Kao cHHouNM 3a Ungariae.} Ox 1102. romaue tHryzatypa yrapcxux Kpassena racn: dei gratia rex Ungarie, Chroatie atque Dalmatie,4 na 64 Heurro ZouHHje, noes on 1138. ronmHe,s Gua npoumpena yoaanamem PaMe, dei gratia Hungarie, Dalmacie, Chroacie Rameque rex.§ On 1203. roauie, y THTY:1a- 1 Diplomata Hungariae Antiquissima, I, ed. G. Gydrffy, Budapest 1992, No S/II, 39; No 8, 49; No 12, 72 (= DH); Codex diplomaticus regni Croatiae, Dalmatiae et Slavoniae, Il, ed. T. Smiciklas, Za- grabiae 1904, No 1 (= CD Il). 2 Andreas dei annuente clementia Pannoniorum invictus rex; ynop. DH, No 43/1, 149, 3 Ono noraphyiy # narmen Ha HoBnty yrapexux aianapa Herpa (1038-1041, 1044-1046), Bene 1 (1060-1063), Canowona (1063-1074), Fese I (1074-1077), Jlaxucnana I (1077-1095), wma, re ce Ha pevepcy jasssa nammuc PANNONIA; ynop. L. Huszér, Miinzkatalog Ungam von 1000 bis Heute, Miinchen 1979, No 6, No 12, No 14, No 20 (= Husadr, Miinzkatalog). ¥ XIII sexy ca penepca je ucr#- cuyra PANNONIA w anensyje je UNGARIA 4 CDI, No6. 5 ¥ ncropnorpadpnjn ce oBii10 ne ysnMa y pasmarpanse nosera xpana Koxowara ox 15. jyna 1103. rome, y Kojo} ce oH jas:ba n kao rex Rame, jep je y meramy mpenuc m3 1367. rome us apxapa IHTCKO KANTONS, ¥ HAY OMABHO ONEEN Kao ancubuner; ynop. F. Siié, Poviest Hvala za kraljeve iz. doma Arpadoviga (1102-1301) I, Zagreb 1944, 59. 6 CD Il, No 46, No 48 (1141), No 49 (1142), No 52 (1142), No 53 (1143), No 83 — No 84 (1158), No 93 (1163), No 100 (166), No 136 (1175); No 178 (1182), No 181 (1183); No 327-328 (1200), et.154 ‘TaGop 2Kwpxonuh Typy yrapexwx xpanena ynaan a CpOuja — Hungarie, Dalmatie, Croatie, Rame, Servieque rex.7 Cauynaun QMIMIOMATHYKH HBNOPH Ha OcHOBY KOjHX ce yraphyje THrysarypa YFapcKHX Bulalapa HHCY jemtaKe BpemuocTH, OpHrHnasie noBeme M3 XII neKa roTO- BO H wa Hcy cayypanee. [lopema y Kojoj ce KonoMan janssa kao rex Ungarie, Chroa- tie atque Dalmatie, catypana je y KommjanHoj Kru onaraua Ce, Mapuje y 3anpy.8 Tlonesa u3 1138. roaune y Kojoj ce xpa Bena Il jassa kao Hungarie, Dalmacie, Chroacie Rameque rex wasasu ce y npemmcy y pyxonucy 13 XVIII Beka Mensa epi- scopalis — Donationales, cuutexe enucxonuje.9 Y ucTom pykommicy Haase ce mpenucu nopesba Tese II us 1143, o6¢ nonese ese Il w3 1158, kao Cresana TIT wa 1163. 1166. roame. Jemua nopesa Tere Il na 1142. romune Crumhanyma oGjanme- Ha je xon JJ. Dapraraja,!0 nox je nosema neTor Kpasba H3 1142, ronmHe Tpormpann- Ma mpaM nyt oGjansena xox Mnawa JIyemha (Lucius), a notom # Kon @apraraja,!! Hajsag, nonessa Bene III us 1175. roauie Kojom noraphyje nocene sarpeGaskom kamrony cayypawa je y Liber privilegiorum episcopatus Zagrabiensis. 2 On canx mo6pojanux nonesa yrapcnx xpamena y Kojuma ce jana rex Rame jenuno ce 3a noseny Fese Il w3 1142. romune,!3 xojom noraphyje crapa npasa Crum haxuMa, HaBonH 2a je opuraHa Koji ce 4yBa y JBopcKom apxmay y Bey y cepajat Spalato 175/29 — XV1/229.4 VL. Kyxysseauh, 3a pasmuxy on T. Conranciraca, HaBomut ony mosessy mpema npenucy H3 ciuuutcKor KanTona.!5 Hana Kuauh, zomyute Ges 10- JaTHe aprymentanuje, cMarpa na je ona noBema dancupuKar aa cnaga y rpyny 38, cHAMTCKHX danendaKara,16 Auaruaupajyhn cae one HaneeHe HoBese yrapcKHx Bulaapa y KojMMa ce ja- pasa rex Rame, H. Kaanih je saxsyswa 2a Apnanopuhn ne Kopricre opaj Hacc10p cBe 0 1180. roame, omHocHo na Pama yaa3H y UXOBY THTyTaTYpy MOcTe CMPTH BH gaTujckor apa Mawojna 1.17 Jlama werpaxumara onor mrama oyesa cy Hany Kaauh 70 saxsysKa 2a je Maxojao I qonenuo turyay rex Rame yrapcxom upunny Bemu, Kojut je y Melyyapemery mpomeHno epy H cxosHo OBOMe H MMe y AmexcHje. Kana je 1172. ronune opaj yrapexn npuxn cryno Ha yrapckn mpecro Kao Kpass Be- 7 Codex diplomaticus regni Croatiae, Dalmatiae et Slavoniae, II, ed. T. Smiciklas, Zagreb 1905, No 16 (= CD Ill). 8 CD I, 10. 9 CD M, 47 10 Illyricum sacrum, I-VIII, ed. D. Farlati, Venetiis 1751-1819, TM, 174 (= Ilyr. sacrum). 11 De regno Dalmatiae et Croatiae libri sex, ed. Joh. Lucius, Amstelodami 1666, 1. VI ¢. II (= De regno); Illyr. sacrum IV, 330 (aemmararo o6jaamena). "2D I, 140, 13 Buu nan. 10 14 cD 11, 49. 18 Codex Diplomaticus regni Croatiae, Dalmatiae et Slavoniae, II, ed. 1. Kukuljevié — Sakcinski, Zagreb 1874, No 48, 34. 16 N. Kiaié, Srednjovjekovna Bosna, Zagreb 1994, 38. 17 Ibid. 38,Pama y THTynaTypH yrapeKsx Kpassena 155, aa IIT (1172-1196), 106no je moryhuoct aa turysy rex Rame, nocne Manojaone MpTH, YBPCTH y 0 Taxa KopHmtheny THTynaTypy yrapexHX xpassena,!8 Y -xessu na ojava ceojy upernoctaaxy, H. Kuanh ce nospaa wa I. JbySuha, Koj je jentiom mpHaHKoM naseo Honan ese III, KoBax HaBOmHO 3a HeroBOT GopaBKa y Lapurpaay, ¢ uatmucom — MONETA BELE REGIS R.19 Paspeumeum R Kao R(ame) H. Knanh je saxsyswsa ja je To MOTEpna O CTHIAEY OBE THTyNe yrapcKOr TIpwnua 3a Bpeme Heronor GopanKa y [lapHrpally, a cxomHO ToMe yaReNa KoHaYaH cya ga My je Ty THTy2y LodeMHO BUSAHTAjCKH Uap. Tlomexyru koma nonya Bene Il] owaraeano uje Guo 206po onmean, Gyayha 2a ‘avan Harmuc raacn: R + M— ONETA — BELE — REGIS.20 Harnuc na wosuy otko- nau je y YeTHMpH 3aceGHe nOBpuMHe Omel}eHe KpayUMa yrMcaMOr KpeTa, TaKO sa je ca- ‘BHM 11aKo YOUTH NOveTaK H Kpaj HaTHHca. HecymesnBo je na R nonasH Ha caMOM T1O- Nerky HaTIIMca, 1a 64 CAMOM TOM 4iubeHHIOM TyMayele Hage Knauh ornaso.2! Jom jequa 6irraa nojeqmuoct ocnopana mununeme H. Knauh aa je Manojao I mpunuy Benu-Anexcxjy Morao a sonemu TuTyzy rex Ramae. Hanonehw Manojnony onmmpny THTysy 3a6eurexeny ua jexHOM YoKyMenTy u3 1166. roqMHe, rae THTysIA BYGANTHJCKOr Lapa TUIACK ,.ucaspujcku, KuquKujcKu, apmencku, Oaamaiiuncku, yeap- cku, 6ocancku (BooevtiKds), xpeaiticku, aasuuKu, ueupcKu, 6yeapcKu, cpiicKu, o1cu- sucky, xasaperu u coiucxu"22 H, Kaanh saxsysyje a Pamy Manojuo maje yaperHo Y NapeKH Haciios yrpaso sato urTo je Ty oGnacT yoseTHo Benu-Anexcujy. Cucrem onpxxaBama BasanHMx onHoca usMeby BusantHjcKor napa H Batapa Apyre upxane, 103B0sbaBao je YNOTPeOY HCKYTHBO BUIAHTHjCKUK BILAapCKUX Ha- ca10na — mpe Bux apxortra. Yocranow H Maniojaioa ananapcx nacsoa je Heyo6uxa- jet 3a cpeqmoReKoBHor BH3aHTHjcKor Hapa?3 u HajBepoBaTHHje je oxpas Maxojs10- BUX TexkIbH 1a CROje COMHONOAHTHIKe YerIexe MpenCTaBH Ha OH} METH HASH KAKO je To cBojom onmMpHOM THryNOM SHHMO 3HaMeHHTH JycrunujaH II (527-565) Kana je neponao na o6ianma cjaj H Moh HeKaza jenHHcrsenor PumcKor napcrpa.24 Yangom y smcry Hapejema OKONHHM KHexeBHMA, ca4yaany y De cerimoniis, (CACBHM CE AKO YOUABA HACTOR KOjHM Cy BHSAHTH{CKH apes OCIOBIARANH MOTH 18 Thid. 42. '9 S, Ljubié, Opis jugoslavenskih novaca, Zagreb 1875, 195, 20 Huszér, Miinzkatalog, No 62. 21 Yengom y UenOKynMy HyMHMaTHIKY 320cTaBUITAHY YrapcKHX Kpamena youana ce a je O93) narne jemmuctaew M y mutepeTypH jour yoex Hije oOjaumsex. Cran cnoga cacaun je y cxany ca onMIM Koja ce HAaxe Ha OCTANHM MpHMEPWNMA YrapCKOr HOBUA TOF PAIAOGMA M HE BuLAE Ce BNO KAKSH HC ‘TONIBAYKGE, OAHOCHO UAPHTPACKH YTHUAjH, KO}H GH HUAN Y MPHAOT MUKBEBY Aa je MOMEHYTH HoBALL ovat y apurpany. 22 Novellae et aureae bullae imperatorum post Justinianum, I, ed. C. E. Zachariae — A. Lingent- hal, Athenis 1930, Nov. LXX, 410. 23 F. Ocipocopexu, Asoxparop n camonprxant, Busatrraja n Cnonenn, Beorpan 1970, 284, nan. 12, ynosopasa 1a ce 08a Mawojsosa Taya ,He MOXE Y3ETH KAO HOPMAULHA THTYZIETYpA CPE;USOBEKOB- Mx pianrrnjcKHx napena, 24 , Justinianus...Alamannicus, Gothicus, Francicus, Germanicus, Anticus, Alanicus, Vandalicus, Africus..°; ynop. Corpus iuris civilis, Novellae, ed. R. Schoell, Berolini 1912, No 17, 117.40 — 42; No 42, 263.29 — 30; No 43, 269.16 — 18, wra.