Ligjrata: Shembulli 3

Shembulli 3.
Pika materiale M lviz npr gypin horizontal OA=1m, duke filluar nga pika O, sipas ligjit x(t)= 2t2[m]. Gypi
rrotullohet rreth aksit vertikal z me shpejtsi kndore konstante = 2 s-1.
Duke marr q sfera n astin fillestar gjendej n pozicionin A, llogaritni n funksion t kohs (M):
- Shpejtsin relative, zhvendosse dhe absolute
- Nxitimin relativ, zhvendoss, t Koriolisit dhe absolute
- Shpejtsin absolute kur pika M arrin n mesin e shufrs AO
- Nxitimin absolut kur pika M arrin n mesin e shufrs AO.

z1

x
A

B
30

Dr. sc. Ahmet Shala

vr

Ligjrata: Shembulli 3
Zgjidhje

y
z1

yA

B
M

M x(t)
30
vr ve

Me vija te ndrprera d.m.th nuk

shtrihet n rrafsh t vizatimit por
normal me t, pra n drejtim t z

x
z
Shpejtsia absolute e piks materiale M sht:

vM ve vr

Dr. sc. Ahmet Shala

Ligjrata: Shembulli 3
Meq (shih Figurn)

ve v r
ather
v M ve 2 v r 2

Ku:
vr

dx (t ) d
(2t 2 ) 4t
dt
dt

Kurse
1

ve MM ' t 2 2 1 2t 2
2

MM ' (OA x(t )) sin(30) (1 2t 2 )

Ather

1 1 2
t
2 2

v M 1 2 t 2 4 t 2 1 4 t 2 4 t 4 16 t 2 1 12 t 2 4 t 4
Shpejtsia kur pika materiale M arrin n mesin e shufrs AO, pozicioni M1:

x1=0.5m

M1

AM1 = 0.5m = x(t1) = 2t12

Prej nga
t12

1
4

prkatsisht
2

t1

1
4

1
0.5 s
2

1
17 m
1
1
v1 1 12 4 1 3
4
2 s
2
2
Dr. sc. Ahmet Shala

x
3

Ligjrata: Shembulli 3
Nxitimi i piks materiale M, meq ajo bn lvizje t prbr sht:

a M ae ar acor
y
z1

............................................................... (1)

acor
acor

B
M

yA

aen
60
30

ar

M x(t)
aet

Me vija te ndrprera d.m.th nuk

shtrihet n rrafsh t vizatimit por
normal me t, pra n drejtim t z

Dr. sc. Ahmet Shala

vr 30

z
4

Ligjrata: Shembulli 3

n t
Nxitimi zhvendoss sht: ae ae ae
1
a e n MM ' 2 2 ( t 2 ) 2 2 2 4 t 2
2
d d (const )
a e t MM ' 0 , sepse

0
dt
dt
dv
d
Nxitimi relativ sht: a r r ( 4t ) 4
dt
dt

Nxitimi i Koriolisit sht: acor 2 vr

1
Prkatsisht intensiteti i tij: acor 2 v r sin(30) 2 v r 2 4t 8 t
2
Ekuacionin (1) e projektojm n drejtim t akseve x , y dhe z:
(x)

a Mx a e n cos(60) a r

(y)

a My ae n sin(60)

(z)

a Mz a e t a cor

Pas zvendsimit kemi:

(x)
(y)
(z)

1
4 3 2t2
2
3
a My ( 2 4 t 2 )
3 (1 2 t 2 )
2
a Mz 0 8 t 8 t
a Mx ( 2 4 t 2 )

Dr. sc. Ahmet Shala

Ligjrata: Shembulli 3
Kurse nxitimi absolut i piks M sht:
y
2

a M a Mx a My a Mz
aM
aM

3 2 t 2 2 3(1 2 t 2 )2 8 t 2
3 2 t 2 2 3 (1 2 t 2 )2 64 t 2

Kurse nxitimi kur pika M arrin n pozicionin M1, pra pas t1

2

1
s kemi:
2

x1=0.5m

M1

2
2
2

1
1
1

3 (1 2 ) 64
a1 3 2

2
2

1
a1 3 3 16
2

2
2

3
7
a1 16
4
2
a1

49 3 64
2

O
x

116 m
2
2
s

Dr. sc. Ahmet Shala