Prace Instytutu Mechaniki Grotworu PAN

Tom 13, nr 1-4, (2011), s. 95-104

Instytut Mechaniki Grotworu PAN

Dobr i kalibracja praw konstytutywnych

dla podoa obiektw budowlanych
LUCYNA FLORKOWSKA, JAN WALASZCZYK, AGNIESZKA MAJ, JERZY CYGAN
Instytut Mechaniki Grotworu PAN; ul. Reymonta 27, 30-059 Krakw

Streszczenie
W pracy przedstawiono metodyk doboru praw materiaowych dla podoa budowlanego opracowan pod
ktem modelowania numerycznego. Zawarta w pracy problematyka zwizana jest z symulacj numeryczn oddziaywania podziemnej eksploatacji grniczej na obiekty budowlane. W zagadnieniach tego typu prawidowe okrelenie
waciwoci podoa ma szczeglnie istotne znaczenie, z uwagi na fakt, e generowane przez procesy eksploatacji
grniczej deformacje gruntu stanowi rdo dodatkowych obcie budowli.
Dobr i kalibracj modelu materiaowego omwiono na dwch przykadach piaskowca oraz gliny piaszczystej. Przedstawiono take analiz wpywu wybranych wartoci parametrw materiaowych na wyznaczanie stanu
naprenia w gruncie pod aw fundamentow.
Sowa kluczowe: mechanika materiaw geologicznych, mechanika ska, mechanika gruntw, modelowanie
numeryczne

1. Wstp
Prawidowe posadowienie ma podstawowe znaczenie dla zapewnienia bezpieczestwa obiektu budowlanego (Rybak i in., 2009). W tym kontekcie waciwe rozpoznanie podoa i okrelenie jego parametrw
fizycznych (gwnie wytrzymaociowych) stanowi istotny element procesu projektowania a take wszelkich
analiz dotyczcych bezpieczestwa istniejcych ju obiektw budowlanych. Trafne okrelenie waciwoci
podoa ma bowiem zasadnicze znaczenie dla prawidowego posadowienia obiektu .
Szczegln grup zagadnie stanowi problemy, w ktrych podoe budowli ulega deformacjom, na
skutek rnego typu procesw. W tym przypadku podoe, ktrego rol jest przejmowanie obcie z konstrukcji, samo staje si dla budowli rdem dodatkowych oddziaywa. Z tak wanie sytuacj mamy do
czynienia w przypadku budowli posadowionych na terenach podlegajcych oddziaywaniu eksploatacji
grniczej. Wywoane procesami eksploatacji deformacje grotworu stanowi zagroenie dla istniejcej na
terenach grniczych zabudowy i infrastruktury (Brzkaa, 1998; Florkowska i in., 2000; Florkowska, 2001,
2010A).
Analiza oddziaywania eksploatacji grniczej na obiekty budowlane, prowadzona zarwno w kontekcie ochrony istniejcej zabudowy, jak i w kontekcie projektowania nowych obiektw, czsto opiera
si na modelowaniu matematycznym (Florkowska, 2010B). Czci modelu matematycznego rozwaanego
zagadnienia jest model materiaowy podoa. Model ten powinien w moliwie dokadny sposb opisywa
zachowanie si gruntw i ska tworzcych warstwy podoa obiektu. Aby speniony zosta powyszy warunek
konieczne jest prawidowe rozpoznanie stanu rzeczywistego.

2. Rozpoznanie podoa
Pierwszym etapem rozpoznania podoa obiektu budowlanego jest zgromadzenie informacji na temat
warunkw geologicznych. Dane te dostarczaj podstawowych wiadomoci na temat spodziewanego rodzaju

96

Lucyna Florkowska, Jan Walaszczyk, Agnieszka Maj, Jerzy Cygan

gruntw, ukadu warstw, poziomu wd gruntowych i wystpowania ewentualnych zaburze tektonicznych.

Informacje o geologii obszaru lokalizacji rozwaanego obiektu mog take wiadczy o moliwoci wystpienia ewentualnych problemw geotechnicznych. Jeli analizowanych obiekt posadowiony jest na terenie
grniczym lub terenie zagroonym innego typu ruchami masowymi gruntw, konieczne jest zgromadzenie
moliwie szczegowych danych na temat prognozowanych deformacji terenu oraz historii ruchw grotworu na danym obszarze.
Szczegowe rozpoznanie podoa przeprowadzane jest najczciej poprzez wykonanie odpowiedniej
liczby otworw badawczych. Odwierty te maj na celu wyznaczenie profilu geologicznego i geotechnicznego
podoa oraz pobranie prbek dla wykonania bada laboratoryjnych. Niezbdnym elementem prawidowego rozpoznania jest w tym przypadku wiedza ekspercka, ktra pozwoli, na podstawie oglnych danych
geologicznych, oceni zakres niezbdnych bada, przyj wyjciowe postacie praw materiaowych oraz
opracowa program niezbdnych bada laboratoryjnych.
Dobr metod okrelania waciwoci podoa s te badania prowadzone in situ. Pomiary deformacji
gruntu poddawanego prbnym obcieniom pozwalaj obserwowa zachowanie si podoa, jako caoci.
Ze wzgldu na rozwaane zagadnienie tego rodzaju rozpoznanie dostarcza cennych informacji, jest jednak
stosunkowo rzadko stosowane, gwnie z uwagi na do wysokie koszty.

3. Przykady kalibracji praw materiaowych przyjmowanych

dla podoa
Rozpoznanie podoa obiektu budowlanego prowadzi do sformuowania jego modelu materiaowego,
stanowicego element modelu matematycznego caego zagadnienia wsppracy fundamentu z podoem.
Sformuowanie modelu materiaowego rozumiemy w tym przypadku jako przyjcie postaci rwna opisujcych zachowanie si orodka gruntowego lub skalnego w okrelonych warunkach oraz wyznaczenie
wartoci parametrw tych rwna. Ilustracj tego procesu stanowi zamieszczone poniej przykady. Przykady te zaczerpnite zostay z analiz prowadzonych dla potrzeb okrelania wpywu eksploatacji grniczej
na budynki (Florkowska, 2010B).

3.1. Okrelenie modelu materiaowego dla piaskowca

Poddany analizie piaskowiec pobrany zosta z odwiertu badawczego wykonanego w celu rozpoznania
podoa gruntowego obiektu naraonego na oddziaywanie eksploatacji grniczej. Na omawianym terenie
strop piaskowca znajdowa si ju na gbokoci 6 m pod powierzchni gruntu. Pobrane podczas wykonywania odwiertw badawczych prbki poddano badaniom laboratoryjnym w zakresie eksperymentw:
jednoosiowego i trjosiowego ciskania.
Na postawie wynikw jednoosiowego ciskania wyznaczono podstawowe parametry mechaniczne
piaskowca: modu sprystoci wzdunej E, wspczynnik Poissona oraz wytrzymao na jednoosiowe
ciskanie Rc (Gustkiewicz i Nowakowski, 2004; Thiel, 1980). Wyniki trzech eksperymentw jednoosiowego
ciskania przedstawiono na rysunku 1. Widoczne na rysunku wykresy przedstawiaj zaleno naprenia
(normalnego do powierzchni podstawy prbki w kierunku osi obciania) od odksztacenia (liniowego
w kierunku tworzcej oraz w kierunku promienia podstawy prbki). Widoczny jest znaczny rozrzut wynikw, charakterystyczny dla bada prowadzonych na materiaach geologicznych. Dwa podstawowe rda
tego rodzaju rozbienoci to naturalna rnorodno materiau oraz naruszenie struktury materiau w trakcie
pobierania prbek.
Uzyskane wyniki pozwoliy na okrelenie podstawowych parametrw materiaowych w zakresie
sprystego zachowania si materiau, kiedy zachowanie to opisane jest prawem Hooka. Granic wejcia
materiau w stan plastyczny, jego zachowanie plastyczne oraz granic zniszczenia wyznaczono na podstawie eksperymentw ciskania trjosiowego, prowadzonych przy rnych wartociach cinienia oklnego.
Na rysunku 2 przedstawiono zaleno intensywnoci dewiatora naprenia q od odksztacenia liniowego
w osi toka 3.
Przedstawiona na rysunku 3 zaleno pomidzy intensywnoci naprenia q a odksztaceniem objtociowym vol pozwala na okrelenie progu dylatancji wzgldnej, progu dylatancji waciwej oraz wzrostu
objtoci. Kompakcyjne i dylatancyjne zmiany objtoci pokazano take na wykresie zalenoci pomidzy

Dobr i kalibracja praw konstytutywnych dla podoa obiektw budowlanych

20

odksztacenie podune
odksztacenie poprzeczne
odksztacenie objtociowe

15

10

70

60

50

40

30

20

RC = 23.0 MPa
E = 2.2 GPa
n - niemoliwe do oznaczenia

-8

-6

-4

warto naprenia w osi obciania [MPa]

80

-2

70
60
50
40
30
20

-0.5

10

odksztacenie [mm/m]

0
-1

-0.5

0.5

1.5

2.5

3
1

RC = 71,5MPa
E = 24,5GPa
n = 0,12
K=

E
= 10,7GPa
3(1 - 2n)

-s3

odksztacenie [mm/m]

0
-1

10

u3=0

10

-1.5

RC = 65,5MPa
E = 23,7GPa
n = 0,12
E
= 10,4GPa
K=
3(1-2v)

odksztacenie [mm/m]

0
-10

warto naprenia w osi obciania [MPa]

warto naprenia w osi obciania [MPa]

25

97

0.5

1.5

2.5

3.5

Rys. 1. Wyniki eksperymentw jednoosiowego ciskania piaskowca

q
granica wytrzymaoci

granica plastycznoci

s3
naprenie rezydualne

s1 = s2

granica liniowoci

s3

e3

q [Pa]
9.0E+7
cinienie oklne = 0
cinienie oklne = 2.5MPa
cinienie oklne = 5 MPa
cinienie okolne = 7.5 MPa
cinienie oklne = 10 MPa

8.0E+7

7.0E+7

6.0E+7

5.0E+7

4.0E+7

3.0E+7

2.0E+7

1.0E+7

e3 [-]

0.0E+0
0

-0.002

-0.004

-0.006

-0.008

-0.01

-0.012

-0.014

-0.016

-0.018

-0.02

-0.022

Rys. 2. Wyniki eksperymentw ciskania trjosiowego piaskowca.

Zaleno intensywnoci dewiatora naprenia q od odksztacenia liniowego w osi toka 3

3.5

Lucyna Florkowska, Jan Walaszczyk, Agnieszka Maj, Jerzy Cygan

98

dylatancja
(wzrost objtoci) q

objto
wiksza, ni pocztkowa

granica wytrzymaoci

objto
pocztkowa

prg
dylatancji waciwej

objto
minimalna

dylatancja waciwa

dylatancja wzgldna

prg
dylatancji wzgldnej
objto
pocztkowa

kompakcja
(zmniejszenie objtoci)

q [Pa]

evol

evol_min

9.0E+7
cinienie oklne = 0
cinienie oklne = 2.5MPa
cinienie oklne = 5 MPa
cinienie oklne = 7.5 MPa
cinienie oklne = 10 MPa

8.0E+7

7.0E+7

6.0E+7

5.0E+7

4.0E+7

3.0E+7

2.0E+7

1.0E+7

evol [-]

0.0E+0
0

-0.001

-0.002

-0.003

-0.004

-0.005

-0.006

-0.007

-0.008

Rys. 3. Zaleno intensywnoci naprenia q od odksztacenia objtociowego vol

odksztaceniem objtociowym vol a odksztaceniem osiowym 3 (rys. 4). Na rysunku tym widoczny jest
obszar wzrostu objtoci wywoanej procesami zniszczenia struktury materiau.
Przyjto, e pozaspryste zachowanie si omawianego piaskowca opisane zostanie modelem Druckera-Pragera. Model ten sformuowany jest w przestrzeni napre, a zmiennymi s niezmienniki stanu
naprenia: naprenie rednie p oraz intensywno dewiatora naprenia q. cieki zachowania si materiau
w paszczynie niezmiennikw p-q przedstawiono na rysunku 5. Wyznaczona na podstawie tych cieek
powierzchnia zniszczenia materiau pokazana zostaa na rysunku 6.
Spord trzech postaci modelu Druckera-Pragera, jako najlepiej opisujc badany materia wybrano
posta hiperboliczn, w ktrej przekrj powierzchni plastycznoci F paszczyzn p-q opisuje rwnanie:
F : l02 + q 2 - p tg b - d
Parametrami tego rwnania s:
kt tarcia wewntrznego , ktrego warto wyznaczono na = 64,
kohezja d, ktrej warto wyznaczono na d = 6,8 MPa
l0 = d |0 pt |0 tg (gdzie: d |0 jest pocztkow kohezj, pt |0 jest pocztkow, hydrostatyczn wytrzymaoci na rozciganie); ktrego warto wyznaczono na l0 = 4 MPa.

Prawo plastycznego pynicia sformuowano na podstawie eksperymentu ciskania jednoosiowego.

Parametrem plastycznego wzmocnienia/osabienia jest wwczas parametr d':
d ' = l02 + s 32 - tg b

s3
3

Dobr i kalibracja praw konstytutywnych dla podoa obiektw budowlanych

99

evol
po dyla
zn
isz tancja
cze
nio
wa

dylatancja
(wzrost objtoci)

objto
wiksza, ni pocztkowa

e3

odksztacenie
na granicy wytrzymaoci
ja
kc a
pa st
m y
ko pr
s

objto
pocztkowa

objto
pocztkowa

prg
dylatancji wzgldnej

evol_min

prg
dylatancji waciwej

s3
s1 = s 2

kompakcja
(zmniejszenie objtoci)

s3

objto
minimalna

evol [-]
1.0E-3
cinienie oklne = 0
cinienie oklne = 2.5MPa
cinienie oklne = 5 MPa
cinienie oklne = 7.5 MPa
cinienie oklne = 10 MPa

0.0E+0
-1.0E-3
-2.0E-3
-3.0E-3
-4.0E-3
-5.0E-3
-6.0E-3
-7.0E-3
-8.0E-3
-9.0E-3

e3 [-]

-1.0E-2
0

-0.002

-0.004

-0.006

-0.008

-0.01

-0.012

-0.014

-0.016

-0.018

-0.02

Rys. 4. Zaleno odksztacenia objtociowego od odksztacenia liniowego w osi toka 3

dla rnych poziomw cinienia oklnego

q [Pa]
9.0E+7

8.0E+7

7.0E+7

cinienie oklne = 0
cinienie oklne = 2.5MPa
cinienie oklne = 5 MPa
cinienie oklne = 7.5 MPa
cinienie oklne = 10 MPa

6.0E+7

5.0E+7

4.0E+7

3.0E+7

2.0E+7

1.0E+7

p [Pa]

0.0E+0
0.0E+0

5.0E+6

1.0E+7

1.5E+7

2.0E+7

2.5E+7

3.0E+7

3.5E+7

Rys. 5. Zaleno intensywnoci tensora naprenia q od naprenia redniego p

4.0E+7

Lucyna Florkowska, Jan Walaszczyk, Agnieszka Maj, Jerzy Cygan

100
q [Pa]
1.0E+8

wyniki eksperymentw

9.0E+7

F : aqb-p-pt
a=8,3E-9; b=2; pt=1,0E+6

8.0E+7

F : q-p tgb-d
o
b=64 ; d=6,8E+6

7.0E+7

wa
dniko

F : l02 + q2 - p tgb-d
o
l0=4E+6; b=64 ; d=6,8E+6

ju

rzekro

na p

czyz

pasz

pou

s3

6.0E+7

ia

5.0E+7

en
zcz

nis

ia z

chn

e
pr

nych

tycz

rosta

hyd

o n

rz
wie

4.0E+7

po

3.0E+7

s1

s2

2.0E+7
1.0E+7

p [Pa]

wytrzymao na cinanie

0.0E+0
wytrzymao na rozciganie

0.0E+0

1.0E+7

2.0E+7

3.0E+7

4.0E+7

Rys. 6. Przekrj p-q powierzchni zniszczenia piaskowca

Potencja plastycznego pynicia L ma na paszczynie p-q przekrj hiperboliczny:

L=

L: -

(zs 0 tgy )
p2

(z s

+ q - tgy p

q2

(z s

tgy )
0

=1

gdzie:
jest ktem dylatancji mierzonym na paszczynie p-q przy najwyszym poziomie cinienia
oklnego, (ktem nachylenia asymptoty hiperboli do osi p);
|0 jest napreniem odpowiadajcym pocztkowi procesu uplastycznienia (granicy plastycznoci);
z jest parametrem odpowiadajcym zblieniem hiperboli do jej asymptoty (jest to maa liczba).
W paszczynie dewiatorowej powierzchnia potencjau pynicia ma ksztat okrgu Misesa.
Przyjto stowarzyszone prawo plastycznego pynicia.

3.2. Okrelenie modelu materiaowego gliny piaszczystej

Glina piaszczysta stanowia bezporednie podoe budynku wielorodzinnego. Zalegaa na gbokoci
1,5-3,20 m tworzc dwie warstwy rnice si wilgotnoci (mw i w) i stanem (tpl i pl). Podczas wykonywania odwiertw rozpoznawczych pobrane zostay prbki gruntu, ktry poddany zosta nastpnie badaniom
laboratoryjnym. W laboratorium wykonano eksperymenty trjosiowego ciskania dla trzech rnych wartoci cinienia oklnego. Uwzgldniajc wartoci napre gwnych obliczone dla warunkw panujcych
w momencie zniszczenia wkrelono obwiedni k Mohra stanowic powierzchni zniszczenia materiau
(rys. 7) (Wiun, 1969).
Na podstawie wynikw bada przyjto, e opis plastycznego zachowania si gruntu stanowi bdzie
model Coulomba-Mohra. Parametry tego modelu wyznaczono jako:
kt tarcia wewntrznego = 26,
kohezja d = 0,75 kPa.
Przyjto stowarzyszone prawo plastycznego pynicia.

Dobr i kalibracja praw konstytutywnych dla podoa obiektw budowlanych

Consolidated Undrained Triaxial Compression Test

with measurement of Pore Pressure
PAN

Client
Project
Borehole

Lab Ref
Job
Sample

NNS1

SUMMARY
Test Details
Standard

PKN-CEN ISO/TS 17892-9:2009

Specimen Details
Specimen Reference
A
B
C

Effective Minor Principal Stress

(
3)
42.3kPa
65.6kPa
100.8kPa

Effective Major Principal Stress

(
1)
109.2kPa
170.3kPa
264.8kPa

ELE International

Rys. 7. Wyznaczenie obwiedni k Mohra dla gliny piaszczystej na podstawie eksperymentw trjosiowego ciskania

101

Lucyna Florkowska, Jan Walaszczyk, Agnieszka Maj, Jerzy Cygan

102
-2.0E+5

-1.0E+5

2
3

-1.5E+5

-2.4E+5
4

-2.0E+5

-2.8E+5

s11 [Pa]

s11 [Pa]

-3.2E+5

-3.6E+5

-4.0E+5
0

E=0,6 GPa
E=1,2 GPa
E=2,4 GPa
E=4,8 GPa
E=9,6 GPa
E=15,0 GPa
E=20,0 GPa
E=27,5 GPa

1
2
3
4
5
6
7
8

1
2
3
4
5
6

-4.0E+5
-4.5E+5
1

odlego [m]

-3.0E+5
-3.5E+5

0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9

-5.0E+5

-2.5E+5

1.1 1.2

n=0,10
n=0,15
n=0,20
n=0,25
n=0,30
n=0,33

0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9

odlego [m]

-5.0E+5

-6.0E+5

1
5

1.1 1.2

-9.0E+5
1
2
3
4
5
6
7
8

-1.1E+6
-1.2E+6
0

E=0,6 GPa
E=1,2 GPa
E=2,4 GPa
E=4,8 GPa
E=9,6 GPa
E=15,0 GPa
E=20,0 GPa
E=27,5 GPa

-9.0E+5
n= 0,10
n= 0,15
n=0,20
n=0,25
n=0,30
n=0,33

1
2
3
4
5
6

-1.1E+6
-1.2E+6
1

odlego [m]

-8.0E+5

-1.0E+6

0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9

-7.0E+5

s22 [Pa]

s22 [Pa]

-8.0E+5

-1.0E+6
6

1.1 1.2

0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9

odlego [m]

-1.0E+5

-2.4E+5

-1.5E+5

-2.8E+5

-2.0E+5

7
8

-2.5E+5

-3.2E+5

s33 [Pa]

s33 [Pa]

1.1 1.2

-6.0E+5

-7.0E+5

-3.6E+5

1
2
3
4
5
6
7
8

-4.0E+5

-4.4E+5

-4.8E+5
0

-3.0E+5
-3.5E+5

-4.0E+5

E=0,6 GPa
E=1,2 GPa
E=2,4 GPa
E=4,8 GPa
E=9,6 GPa
E=15,0 GPa
E=20,0 GPa
E=27,5 GPa

1
2
3
4
5
6

-4.5E+5
-5.0E+5
-5.5E+5

0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9

odlego [m]

1.1 1.2

1.0E+5

2.0E+5

8.0E+4

1.5E+5

n=0,10
n=0,15
n=0,20
n=0,25
n=0,30
n=0,33

0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9

odlego [m]

1.1 1.2

2
4

6.0E+4

1.0E+5

4.0E+4

5.0E+4

2.0E+4

s12 [Pa]

s12 [Pa]

0.0E+0

-2.0E+4

-4.0E+4

-5.0E+4

4
6
7

-6.0E+4

-8.0E+4
0

0.0E+0

1
2
3
4
5
6
7
8

0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9

odlego [m]

E=0,6 GPa
E=1,2 GPa
E=2,4 GPa
E=4,8 GPa
E=9,6 GPa
E=15,0 GPa
E=20,0 GPa
E=27,5 GPa

1.1 1.2

-1.0E+5

1
2
3
4
5
6

-1.5E+5
-2.0E+5
0

0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9

odlego [m]

n=0,10
n=0,15
n=0,20
n=0,25
n=0,30
n=0,33

1.1 1.2

Rys. 8 Wpyw zmiany parametrw materiaowych E i na stan naprenia pod aw fundamentow.

Eksperymenty numeryczne w paskim stanie odksztacenia

Dobr i kalibracja praw konstytutywnych dla podoa obiektw budowlanych

103

4. Wpyw warto parametrw materiaowych na wyznaczanie

stanu napre w gruncie
Omwione powyej metody formuowania modelu materiaowego gruntw i ska oraz wyznaczania
parametrw przyjtych praw materiaowych znajduj zastosowanie w analizie wspdziaania budowli
z podoem. Prawidowe przyjcie praw konstytutywnych dla podoa ma istotne znaczenia dla wyznaczania
stanu gruntu pod fundamentem budowli.
Dla zilustrowania wpywu wartoci parametrw materiaowych na obliczony stan napre panujcych w podou przeprowadzono seri eksperymentw numerycznych. W eksperymentach tych dla tej samej
postaci modelu materiaowego zmieniano wartoci moduu sprystoci E oraz wspczynnika Poissona .
W zakresie sprystym zachowanie gruntu opisane byo modelem Hooka natomiast w zakresie plastycznym
modelem Coulomba Mohra, w ktrym przyjto kt tarcia wewntrznego = 36, kohezj d = 1 kPa oraz
kt dylatancji = 30. Obliczano skadowe stanu naprenia pod aw fundamentow, ktrej szeroko
w poziomie posadowienia wynosia 1,2 m. Obliczenia wykonywano w paskim stanie odksztacenia.
Wyniki symulacji przestawia rysunek 8. Analiza wynikw prowadzi do wnioskw, e zmiana wartoci
parametrw E i powoduje powstanie istotnych rnic w rozkadach i wartociach napre obliczonych
dla gruntu pod podstaw fundamentu. Przy przyjtych waciwociach materiaowych szczeglnie wraliwe
na zmiany moduu sprystoci okazay si naprenia normalne w kierunku poziomym (11). Stosunkowo
ma wraliwo na zmiany wspczynnika Poissona zauway mona dla napre normalnych dziaajcych w kierunku pionowym (22).

5. Podsumowanie
Tematyk pracy stanowi zagadnienie doboru i kalibracji praw materiaowych opisujcych zachowanie
materiaw geologicznych. Zagadnie to przedstawiono w aspekcie zastosowania w modelowaniu matematycznym wsppracy konstrukcji obiektu budowlanego z podoem.
W odniesieniu do bezpieczestwa oraz prawidowego funkcjonowania obiektu budowlanego zapewnienie naleytych warunkw posadowienia ma podstawowe znaczenie. Dlatego te prezentowana w pracy
tematyka wydaje si szczeglnie istotna w odniesieniu do budowli naraonych na rnego typu deformacje
podoa. Przedstawione metody prowadzenia rozpoznania podoa budowlanego oraz formuowania modelu materiaowego w oparciu o program bada terenowych i laboratoryjnych wydaj si by interesujc
propozycj mogca znale zastosowanie nie tylko w analizach naukowych ale rwnie w praktycznych
zagadnieniach inynierskich.
Praca zostaa wykonana w roku 2011 w ramach prac statutowych realizowanych w IMG PAN w Krakowie, finansowanych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyszego.

Bibliografia
Brzkaa W. (1998): Modelowanie i analiza wspdziaania budowli z gruntem : Mechanika podoa. Wsppraca budowli
z podoem gruntowym. I Problemowa Konferencja Geotechniki, Biaystok-Wigry, 18-20 czerwca 1998. Referaty Dzia
Wydaw. Poligraf. Biaystok. s. 51-56.
Florkowska L., Walaszczyk J., Nowakowski A. (2000): Deformacje terenu zwizane z eksploatacj grnicz oraz ich wpyw
na fundamenty budynkw. Prace Instytutu Mechaniki Grotworu PAN, Tom 2, Nr 3-4, s. 287-198, Krakw.
Florkowska L (2001).: Fundamenty budynkw podlegajcych wpywom eksploatacji grniczej. W: Geotechnika grnicza
i budownictwo podziemne na pocztku XXI wieku. Praca pod red. D. ydby i J. Rybaka. Prace Naukowe Instytutu
Geotechniki i Hydrotechniki Politechniki Wrocawskiej. Nr 73. Seria: Konferencje. Nr 40. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocawskiej, s. 193-190, Wrocaw.
Florkowska L. (2010a): Land subsidence due to Mining Operations in Disturbed Rock Mass, on the Example of Ruda lska
(Poland). Archives of Mining Sciences, Vol. 55, No 3, p. 691-701.
Florkowska L. (2010b): Zastosowanie numerycznej mechaniki nieliniowej w zagadnieniach ochrony budynkw na terenach
grniczych. Archives of Minig Sciences. Monografia. Nr 11. Krakw.
Gustkiewicz J., Nowakowski A. (2004): Deformacje i pkanie ska w warunkach laboratoryjnych. Archives of Mining
Sciences, Vol. 49 spec. iss.

104

Lucyna Florkowska, Jan Walaszczyk, Agnieszka Maj, Jerzy Cygan

Rybak C., Pua O., Sarniak W.(2009): Fundamentowanie : projektowanie posadowie. Dolnolskie Wydawnictwo Edukacyjne. Wrocaw.
Thiel K., (1980): Mechanika ska w inynierii wodnej. PWN Warszawa.
Wiun Z. (1969): Mechanika gruntw i gruntoznawstwo drogowe. Wydawnictwa Komunikacji i cznoci, Warszawa.

Selection and calibration of constitutive laws for building foundations

Abstract
The article describes the selection methods of material laws for a building foundation, developed with respect
to numerical modelling. The issues presented concern the numerical simulation of the impact of underground mining
activity on buildings. In such cases, it is particularly important to properly determine the properties of the foundation, due to the fact that soil deformations generated by the processes connected with mining activity cause further
strain to building structures. The selection and calibration of the material model was discussed with regard to two
examples, i.e. sandstone and sandy clay. Additionally, the paper provides an analysis of the effect of selected values
of the material parameters on determining strain in the soil underneath the continuous footing.
Keywords: mechanics of geological materials, rock mechanics, soil mechanics, numerical modelling