T.C.

MLL ETM BAKANLII

GEM YAPIMI

GVERTE ST YAPI ELEMANLARI

ZM
521MM1612

Ankara, 2012

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve

retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak
rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme
materyalidir.

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR .................................................................................................................... ii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3
1.KAPORTALAR (HATCH) KAPILARVE AMBAR KAPAKLARI (HATCH COVERS) . 3
1.1. Kaportalar Tanm ve Amac......................................................................................... 3
1.2. Kaporta eitleri ........................................................................................................... 3
1.2.1. Makine Kaportas .................................................................................................. 3
1.2.2. Ba Kasaralara ni Kaportas ................................................................................ 4
1.2.3. K Kasaralara ni Kaportas ................................................................................ 4
1.2.4. Kargo Kaportalar .................................................................................................. 5
1.3. Kaporta Standartlar ...................................................................................................... 5
1.4. Kaplar........................................................................................................................... 9
1.4.1. Tanm ve eitleri ................................................................................................ 9
1.4.2. Kap Standartlar .................................................................................................. 10
1.5. Ambarlar ve Ambar Kapaklar (Hatch Covers) .......................................................... 11
1.5.1. Ambarlar .............................................................................................................. 12
1.5.2. Ambar Kapaklar ................................................................................................. 14
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 22
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 25
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 26
2. PARAMPETLER (BULWARKS) VE VARDAVELALAR (RALS) .............................. 26
2.1. Parampetler ................................................................................................................. 26
2.1.1. Tanm ve Amac ................................................................................................. 26
2.1.2. Parampet Donatma (Fitting) ................................................................................ 26
2.1.3. Levhalarda Aklklar (Openings in Plates)......................................................... 29
2.1.4. Serbest Loalar (Freeing Ports) ........................................................................... 29
2.1.5. Parampet Standartlar........................................................................................... 30
2.1.6. Dalgakran ........................................................................................................... 30
2.1.7. Parampet izimi .................................................................................................. 31
2.1.8. Parampet Elemanlarnn Montaj ......................................................................... 31
2.2. Vardavelalar ................................................................................................................ 32
2.2.1. Tanm ve Amac ................................................................................................. 32
2.2.2. Vardavelalarn Standartlar .................................................................................. 33
2.2.3. Vardavela Yapm ................................................................................................ 33
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 36
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 40
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 41
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 42
KAYNAKA ......................................................................................................................... 43

AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD
ALAN
MESLEK/DAL
MODL
MODLNTANIMI
SRE
N KOUL
YETERLK

MODLN AMACI

521MM1612
Gemi Yapm
Gemi Ressaml
Gverte st Yap Elemanlar izimi
eitli gemi tiplerine gre kaporta, parampet ve vardavelann
tanmlar, izim kurallaryla ilgili bilgi ve becerilerin
kazandrld bir renme materyalidir.
40/16
Kaporta ve parampet izmek
Genel Ama
Bu modl ile gerekli ortam ve ekipman salandnda tekniine
uygun olarak istenilen standartlarda kaporta, parampet ve
vardavela izebileceksiniz.
Amalar
1. Tekniine uygun olarak kaportalar, kaplar ve ambar
kapaklar izebileceksiniz.
2. Tekniine uygun olarak parampetler ve

vardavelalar izebileceksiniz.
ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLA
LME VE
DEERLENDRME

Ortam: Resim atlyesi, bilgisayar laboratuvar

Donatm: Resim masas, izim takmlar, bilgisayar destekli
izim program
Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen
lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.
retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test, doruyanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.) kullanarak modl
uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek sizi
deerlendirecektir.

ii

GR
GR
Sevgili renci,
Bu modlle, gverte donatmnn bir paras olan kaportalarn, ambar kapaklarnn,
kaplarn, parampet ve vardavelalarn teknik bilgilerini ve izimlerini reneceksiniz.
Kaportalar, gverte zerinden alt gvertelere geileri ve ayn zamanda szdrmazl
salar. Kaportalarn yerlerini, gverte zerinde nerelerde bulunduklarn ve gemi tiplerinde
(tanker, kuru yk vb.) yaplarnn nasl deitiini reneceksiniz.
Ambar kapaklarnn, ambar azlarnn ve mezarnalarn yapm klas kurulularnn
denetiminden gemektedir. Bu modlle bu elemanlarn standartlarn, ambar kapaklarnn
yapsal imalatn, hareket mekanizmalar ile ilgili bilgileri ve izim tekniklerini
reneceksiniz.

RENME FAALYET1
AMA

RENME FAALYET1

Bu faaliyet sonunda gerekli koullar salandnda uluslararas

standartlarna uygun olarak kaporta ve ambar kapaklar resmini izebileceksiniz.

denizcilik

ARATIRMA

Ahap sandk, kapak mekanizmasn inceleyiniz.

Gemilerde kaportalarn yerlerini inceleyiniz.

Gemilerdeki ambar kapaklarn inceleyiniz.

nternetten aratrma yapnz.

1.KAPORTALAR (HATCH) KAPILARVE

AMBAR KAPAKLARI (HATCH COVERS)
1.1. Kaportalar Tanm ve Amac
Kaporta; gverteler aras geii salamak (hatch), buradaki arzalara mdahale etmek
veya tanklara girmek iin kullanlan kapakl, szdrmaz gerelerdir.

KAPORTA

MEZARNA

Resim 1.1: Kaportalar

1.2. Kaporta eitleri

Kaporta eitleri genel olarak drt balk altnda incelenebilir.

1.2.1. Makine Kaportas

Makine dairesine gverteden inmek iin yaplm szdrmazlk elemandr. Bunun yan
sra dmen dairesinin ierisinde bulunan dmen makinesinin bakm onarm esnasnda

makine paralarnn darya kartlmas sz konusu olduu takdirde bu ksmdan

faydalanlr. Kapak genilikleri makinenin geniliine gre standartlardan tespit edilir.

Resim 1.2: Makine kaportas

1.2.2. Ba Kasaralara ni Kaportas

Gemi zincir donanmnn kontrol, gemi boyalarn depolamak ve ba pik tanklarna
inmek iin kullanlan szdrmazlk elemandr. Gemi ba ksmnda bulunan ba iticilerin
(bow thrusters) elektrik motorlarnn arzas durumunda, bakm onarm yapmak iin ba
kasaralara ini kaportalarndan faydalanr. Arza giderilmedii takdirde elektrik motoru bu
kapaktan tahliye edilir.

Resim 1.3: Ba kasaraya ini kaportas

1.2.3. K Kasaralara ni Kaportas

Bu kaportalar, k kasaralara, gemi k ksmnda bulunan aft tnelindeki
mekanizmaya mdahale etmek amacyla yaplmtr.

Resim 1.4: K kasaraya ini kaportas

1.2.4. Kargo Kaportalar

Kargo tanklarnn iine girmemizi, ierisine alnan ykn kontroln yapmamz
salar. Bununla birlikte kargolara yk alrken oluan vakumun mezarnadaki borulardan
tahliye edilmesini gerekletirir.

Resim 1.5: Kargo kaportas

1.3. Kaporta Standartlar

Aadaki tabloda belirtilen llerde kaporta imalat yaplr. Kullanm amacna gre
kaporta ls tespit edilir.

ekil 1.1: Kaporta ve menhol kesimi izimi

Menhol lleri a2*b2 llerinde ve mezarna genilii a1*b1 llerinde

standartlatrlmtr.

Tablo 1.1: Mezarna ve menhol standartlar

Kaporta lleri ise a3*b3 llerinde standartlatrlmtr.

Tablo 1.2: Kaporta standartlar

Kaporta kilit tertibatlar aadaki resimlerdeki gibi standartlatrlm ve lleri

tabloda verilmitir.

ekil 1.2: Kaporta zerindeki kilitleme tertibatlarnn yeri

PARA

NO
01
02
03
04
05
06
07
08

Tablo 1.3: Kaporta zerindeki kilitleme tertibatlarnn l standartlar

1.4. Kaplar
Kaplar deiik ekillerde ve standartlarda yaplr. Buna gre kaplarn zellikleri ve
standartlar aada detayl ekilde verilmitir.

1.4.1. Tanm ve eitleri

Kaportalar aras gvenli geii salayan elemanlardr. Kaplar, takviyeleri oluturan
ana elemanlar tarafndan tanr. Kap elemanlar tekne yapsn ve evre desteinin
devamlln salayacak mukavemete sahip olmaldr. Ana elemanlarn boyutlar d dizayn
basnc ve gerilmeler esas alnarak dorudan hesaplamalarla belirlenir.
Kaplar, evredeki yaplarn mukavemeti ve sertlii ile uyumlu olacak ekilde
gvenlik ve destekleme donanmlar ile ayn olan dizayn ykleri ve gerilmelerine uygun
olmaldr. Szdrmazlk gereken yerlerde, szdrmazlk malzemesi yumuak tip olmal,
destekleme kuvvetleri sadece elik yap tarafndan tanmaldr. Gvenlik ve desteklenme
donanmlar arasndaki maksimum dizayn boluu 3 mm olmaldr. Kapy mekanik olarak
ak konumda tutucu dzenekler olmaldr. Gvenlik ve desteklenme donanmlarnda, izin
verilen gerilmeler dhilinde reaksiyon kuvvetlerine kar koyabilecek ekilde dizayn
edilmelidir.

Resim 1.6: Kap

Kaplara yeterli bir conta basnc salayacak ekilde lastik contalar ve kapama
contalar konmal veya onayl baka bir kapama tertibatyla donatlmaldr. Kaplarda
kullanlan menteelerin delikleri oval olmal, cvata ve yataklar korozyona dayankl
malzemeden (bronz, pirin, paslanmaz elik vb.) imal edilmelidir.
Kaplarn kapama donanm perdenin her iki yznden de emniyetle allabilmeli ve
kapnn kesin olarak kapand gzlenmiyorsa kumanda mahallerine kapnn ak veya kapal
olduunu gsteren gstergeler konmaldr.
Seyir annda kaplarn kapal tutulmas iin kaplarn zerine uyar levhalar konmaldr.

1.4.2. Kap Standartlar

ekil 1.3: Kapnn iten ve dtan grn

10

POS.
1001
901
801
701
702
711
603
604
615
616
302
201
203
204

HxB
1800x700
1800x700
1800x700
1800x700
1900x800
1900x650
1800x700
1800x700
1800x700
1800x700
1600x700
1900x800
1900x700
1900x800

KINDS: VERSIONS:
P
Z3,H,O
P
Z3,H,O
P
Z3,H,O
P
Z3,H,O
P
Z3,H
P
Z3,H
P
H
P
Z3,H,O
L
Z3,H,O
L
H
L
H
L
H
L
G,SW
P
H

VERSIONS:
H-HOOK
Z3-LOCK 3827Z
(MASTERKEY SYSTEM)
O-WINDOW 250x250
G-GASTIGHT DOOR
SW-DOOR CLOSER GEZE 4000

KINDS:
L-LEFT DOOR
P-RIGHT DOOR

P
INSIDE

PAINTING:
SIGMAWELD MC 7177
Tablo 1.4: Kap standartlar

1.5. Ambarlar ve Ambar Kapaklar (Hatch Covers)

Ambar, ambar kapaklar ve bunlar ile ilgili zellikleri aadaki gibi incelemek
mmkndr.

11

1.5.1. Ambarlar
Ambar; tanacak kuru yk ve malzemeleri koymak iin dizayn edilmi kapal
blmelerdir. Geminin trne gre yapaca ite deiik olmaktadr. Daha doru bir anlatmla
ie gre geminin inaat da deiik olmaktadr. Petrol tayacak geminin ina ekli kuru yk
tayacak geminin ekline benzememektedir. Kuru yk gemisinde yk tanacak yerlere
ambar denilirken tankerde sv yk tayacak yerlere tank denilmektedir.

Resim 1.7: Ambar tipleri

12

ekil 1.4: Ambar kesiti

Gemilerin ambarlar tayaca ykle alakal olarak deieceini

Bununla beraber ambarn i yaps, tad ykn tahliyesi ile
yaplandrlabilir. imento tayan gemiler, bu tip ambarlara en doru
imentonun tahliyesinin en ksa zamanda olabilmesi iin ambarn dip
piramitler yaplr. Tahliye, vakum ile hzlandrlr.

13

ifade etmitik.
alakal olarak
rnek olabilir.
ksmna gen

Resim 1.8: imento gemisinin ambar

1.5.2. Ambar Kapaklar

Ambar kapaklar, ambar azlarn su geirmez yapmak, ambara konulan yk her
trl hava artlarndan korumak ve ambar az aklklarnda yapy kuvvetlendirmek iin
konulur.
Ambar kapaklar yapldklar malzemeye gre aa ve elik olmak zere iki eittir.
Aa ambar kapaklar, ambar azlar ve geminin eni dorultusunda yerletirilen ambar az
kemerelerinin zerine konulur. elik ambar kapaklar mezarnalar zerine yerletirilir.
Havaya ak gvertelerde mezarna ykseklii ykleme snr kurallarna gredir.
1.5.2.1. Ambar Kapa Dizayn
Ambar kapaklarnn dizayn aadaki ltlere gre yaplmaktadr:

Kapal hlde, ambar kapa tanan ykn arlndan ve gemi hareketlerinden

oluan yklere dayankl olmaldr.
Kapal hlde, gemi bnyesine tam kilitlenmeli ve su geirmez olmaldr.
Ak hlde, ykleme ve boaltma ileri iin gerekli serbest akl
brakabilmelidir.

Resim 1.9: Gemi ambar kapaklar

14

1.5.2.2. Ambar Kapana Etki Eden Ykler

Devaml ykler: Geminin sabit bir konumunda kapak zerinde tanan yk

nedeniyle etkiyen yayl (balya, sandk) veya tekil (konteynr sandklarnn
keleri) yklerdir. Limanda bu ykler statik olduklar hlde, seyir zamannda
gemi hareketleri nedeniyle dinamik kabul edilir.
Geici ykler: Ambar kapa zerinde bir vastann hareket ettirilmesi veya
ambar kapann alp kapanmas srasnda ortaya kan yklerdir.
Hidrostatik ve hidrodinamik ykler: Kuru ve kimyasal yk tayan gemilerde
oluur. Geminin ba k vurma, batp kma vs. hareketlerinde serbest sv
yzeyinin ambar kapann temas etmesi ile yukar doru ynlenmi ve 3-4
ton/m2 ye ulaabilen hidrostatik ykler meydana gelebilir. Tank iinde svnn
yksekliine ve ayrca serbest sv yzeyinin geniliine bal olarak
hidrodinamik ykler oluur.

1.5.2.3. Ambar Kapaklarnda Su Geirmezlik ve Kilitlenme

Ambar kapaklarnda ok nemli bir husus olan su geirmezlik, genellikle double
drainage (ift boaltma kanal) denilen sistemle salanr. Hafif ambar kapaklarnda
kilitlenme ok nemli bir faktrdr. Kilitlenme sayesinde kapak ile gemi bnyesinin
birlemeleri yannda baz d yklere de kar konulmu olur.
1.5.2.4. Kapaklarnn altrlmas
Ambar kapaklarnn asansrden nce almasnn asl amac gvenliktir. lem srasna
btn hidrolik pompalarda olduu gibi pompalarn startyla balanr. Ana alter zerindeki
klar ve butonlar yardm ile sistemin hangi konumda olduu anlalmaktadr. alter
evrilerek kilitli kapal (off) konuma getirilir ve kilit alr. Kilitlerin aldndan emin
olunduktan sonra destekle ilgili gemilerde kpete ad verilen butona baslarak sinyal
panosuna baklr. Sinyal lambasnn bulunduu diyagram olumlu ise ana panelden alr.
Daha sonra ambar kapa (hatch cover) ak alteri evrilerek ambar kapa alr. Kapan
herhangi bir kazaya neden olmamas iin kilitleme butonuna baslr. Kapatma ileminde ise
kilitler boa alnr. alter panosundan kilitli nn off olduu grlr. Ambar kapa kapal
butonuna baslarak ambar kapa (H.C.) kapal yanmaya balar. Destekler kapatlarak
kilitleme dmesine baslarak kilitleme ilemi tamamlanr. Pompa kapatlr.
1.5.2.5. Ambar Az ve Kapaklar Standartlar
Teknenin d kaplama postalar, kemereleri, tlanileri, gverteleri, perdeleri, dekleri
gibi yapsal ksmlarda ve elemanlarnda deformasyon olup olmad gzle kontrol edilir.
Zayflndan phe edilen yerler yenilenir. Ahap teknelerde kalafatlamadan sonra
macunlama ve vernikleme yaplmaldr. Fiber teknelerde d kaplama temizlii yaplmal,
tm gemilerin su alt kesimi zehirli boya ile boyanmal, gerekli olan tutyalar yerlerine
yerletirilmelidir.

15

elik teknelerin yap elemanlarnn kalnlk lleri, grnen korozyon ve kondisyon

durumuna gre geminin kuku edilen alanlar da dikkate alnarak;

5 yandan byk gemilerin asgari kalnlk lmleri enine kesitteki tm

elemanlardan,

10 yandan byk gemilerin asgari kalnlk lmleri d kaplama saclarnn

tm ile ba pik tanknn perdesi ve elemanlar, ambar az mezarnalar ve
ambar kapaklar, ana gverte elemanlarndan en az ana kuaktan,

15 yandan byk gemilerin asgari kalnlk lmleri, d kaplama saclarnn

tm, kasara ve gvertelerin tm, tm su geirmez perdeler, ba ve k pik
elemanlar, mezarnalar ve ambar kapaklar, double bottom saclar ve yap
elemanlar, yk ambar/tanklarnn postalarndan yaplr.
Kalnlk lmleri 5, 10, 15 ya periyotlarna gre dzenlenir. lm aral 5 yl
geemez.
Kalnlk lmleri, levha saclarndan minimum 1 mye 5 adet, postalarda ise her bir
metrede bir olmak zere enine olarak da her 10 cmde 1 adet olmak zere yaplr.
Kalnlk lmleri neticesinde lleri belirtilen bir rapor dzenlenir. Liman seferi
blgesinde alan gemilerde orijinal kalnln % 30unu kaybeden elemanlar, liman seferi
dnda alan gemilerde ise % 25ini kaybeden elemanlar yenileri ile deitirilir.
1.5.2.6. Ambar Kapaklarnn eitleri
Ambar kapaklar gemilerin eitlerine gre deiik ekillerde yaplr. Bunlar;
konteynr tayc, kenarlarda toplanan, ambar az ardnda toplanan, katlanan, ana gverte
tek ekili ambar kapaklar olmak zere 5 grupta incelemek mmkndr.

Konteynr tayc pantoonlar (pantoon hatch cover)

En basit ambar kapaklar olup kendinden herhangi bir mekanizmayla almamaktadr.

Tm ambar az aktadr. Bu ambar kapaklar (pantoonlar) konteynr vinleri yardm ile
kaldrlp st ste gverte zerinde veya rhtmda depo edilir.

16

Resim 1.10: Pantoon tipi ambar kapaklarnn yerletirildii ambarlar

ekil 1.5: Pantoon tipi ambar kapa

Kenarlarda toplanan ambar kapaklar (side rolling hatch cover)

Genellikle ambar az genilii, gemi kalp geniliinin ancak % 30 veya % 50sine

ulaabildii cevher gemilerinde kullanlr. Kapaklar yatay olarak kaydrlr ve kenarlarda
toplanr.
Kapaklarn yanlara doru kaldrlmas bir pinyon dili sistemi ile salanr.

Resim 1.11: Yana alan ambar kapaklar

Ambar az ardnda toplanan ambar kapaklar (piggy back hatch cover)

Ambar az tm genilii boyunca aktr. Kapaklar yatay bir dzlem zerinde

birbirine bal olarak arka tarafa ekilir ve burada st ste toplanr.

17

Resim 1.12: Ambar az ardnda toplanan ambar kapaklar

Katlanan ambar kapaklar (folding hatch covers)

Bu sistemde kapaklar ambar aznn n veya arka ksmnda katlanarak toplanr.

Ambar az, yan kenarlarda tamamen serbest kalr. Dikine duran ambar kapaklar ykleme
boaltmaya engel olmamaldr.
Ambar aznn en ucunda bulunan kapak, gemi bnyesine bal fakat kolayca
dnebilmektedir. Kapak noktadan gverteye baldr. Ortadaki balant noktasnn biraz
stne dayanan bir hidrolik silindir kapa yava yava yatay durumdan dikey duruma
getirir. Dier kapaklar da birinciye bal olduundan onu takip eder. Kapatrken ilk hareketi
kolaylkla verebilmek iin ambar az ucu eimli yaplmaktadr. Kapaklar raylar iinde
tekerlekler zerinde kaymaktadr.

Resim 1.13: Katlanan ambar kapaklar

Ana gverte tek ekili ambar kapaklar (single pull hatch cover)

Ambar kapaklarnn ambar az ile gverte evleri arasnda, vin platformlarnn

altnda toplanmas fikrinden ortaya kmtr. Tm kapaklar ambarn tek tarafnda dey
olarak toplanr. Ambar az arka kenarlar uzatlarak kapaklarn bunlar zerinde kaymas ve
ambar nihayetinden itibaren kendi arlklar ile dikey duruma gelmesi salanr.
Bu tip ambar kapaklar birbirine bal olup en bataki ekilmek suretiyle tahrik olunur.
Bu tahrik olunan kapak arkasndakini, daha arkasndaki kendi nndekini itmek suretiyle
hareket ettirir.
Bu tr ambar kapaklarnn; telle ekilen, zincirle ekilen ve kendinden tahrikli gibi
ok eitleri vardr.

18

Resim 1.14: Ana gverte tek ekili ambar kapaklar

1.5.2.7. Ambar Kapaklarnn Yapm

Ambar kapaklar klas standartlarna gre imal edilmektedir. Bu standartlar gz nnde
bulundurulurken yaplan gemi trne (konteynr, dkme yk, kuru yk vs.) gre farkllk
gstermemektedir.
Ambar kapaklarnn imalat aadaki kriterlere dayanmaktadr;

Gemi tr

Ambar hacmi

Ambardaki gverte says

Gverte zerindeki ykleme ve boaltma makineleri

Ambar kapann alma mekanizmas

Ambar kapaklarnn imalatndaki ilem sras sac levhalar istenilen llerde tozalt
kaynak yntemiyle byk levha hline getirilir. Gemi bloklarndaki gibi ters ina edilir. Bu
levhann zerine gerekli yerlere havalandrma menholleri almaktadr.

Resim 1.15: Saclarn kayna ve kapak havalandrma delii

Levhalar jikler zerine konarak mukavemeti artrmak iin destek elemanlar olan
Hollanda profilleri levhalar zerine kaynak edilir.

Resim 1.16: Tlanilerin saclara kaynatlmas

19

Hollanda profillerinin yan sra projede yerleri tespit edilen ksmlara boyuna ve enine
derin tlanilerin kayna yaplr.

Resim 1.17: Derin tlanilerin montaj

Derin elemanlarn montaj yapldktan sonra ambar kapaklarnn szdrmazlnn

tespiti amacyla yan ksmlarna (hava testi yaplmas ve tahliyesi iin) kanallar alr.

Resim 1.18: Ambar kapaklarnn hava tahliye borular

Kapan i elemanlarnn montaj yapldktan sonra st ksm sac levhalarla kapatlr.

ki kanattan oluan ambar kapaklar birbirine menteelerle balanr. Tahrik kuvveti ile
kapaklarn katlanmas gerekletirilir.

Resim 1.19: Ambar kapak mentee balantlar

Mezarna zerinde ambar kapaklarnn aln alna gelen ksmlarnda ambarn ierisine
suyun szmasn engellemek iin su tahliye kanal ve lastik conta yaplr. Ambar kapaklar
boyaya girmeden nce mastar boya atlarak kumlamaya tabi tutulur.

20

Resim 1.20: Ambar kapann boyanmas

Ambar kapaklarnn mezarna zerindeki hareketini salamak iin gverte ve kapak

stne eitli mekanizmalar kurulur. Bu hareket mekanizmalarndan biri olan hidrolik devre
sistemi kapaklarn kolayca kalkmasn gerekletirmektedir. Bu mekanizmada grev alan
elemanlardan hidrolik ya tankn, hidrolik pompay, pistonlar vb. syleyebiliriz.

Resim 1.21: Hidrolik tahrikle alan ambar kapaklarnn hidrolik ya tanklar

Ambar kapaklarnn almasnda zerine yk binen pistonlar, alaml elikten

yaplmakla beraber st ksm krom ile kaplanmaktadr. Burada krom malzeme ile
kaplanmasnn amac d hava artlarnda almas nedeniyle korozyon ve toza kar koruma
salamaktr. Ambar kapaklaryla balant ksmlar elik kayna yaplarak mukavemeti
artrlr. Kaynak ilemi bitirdikten sonra atlaklarn tespiti iin penetran boyas srlr.
Kaynak gerginliklerinin giderilmesi iin sl ileme tabi tutulur.

Resim 1.22: Hidrolik ambar kapaklarnn pistonlar

Ambar kapaklarnn zerinde bulanan tekerlekler, mezarna zerine alan kanallar

ierisinde hidrolik devre sisteminin tahrik gc ile alp katlanrken kolay hareket
ettirilmesini salar.

Resim 1.23: Katlanabilir ambar kapaklarnn tekerlekleri

21

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Aadaki aklamalara gre pantoon tipi ambar kapa izimine ait uygulama
faaliyetini gerekletiriniz.

ekil 1

22

23

-10-

-10-

-10-

-10-

ekil 2

lem Basamaklar
Bilgisayarnzda yeni bir dosya anz.
Layerlerinizi oluturunuz.
Ambar kapa detay resmini iziniz.
Ambar kapa detay resmini iziniz.
Detaylar yan yana birletirerek bir
nite oluturunuz.
izimlerinizi disk zerine kaydediniz.

neriler
nceki modllerden yararlannz.
izgi tipleri ve renklerini belirleyiniz.
ekil 1i inceleyiniz.
ekil 2yi inceleyiniz.

Montaj resmi kurallarna uyunuz.

Dosya kayt komutlarn uygulaynz.

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.

1.
2.
3.
4.
5.
6.

Deerlendirme ltleri
Bilgisayarnzda yeni bir dosya atnz m?
Layerlerinizi oluturdunuz mu?
Ambar kapa detay resmini izdiniz mi?
Ambar kapa detay resmini izdiniz mi?
Detaylar yan yana birletirerek bir nite oluturdunuz mu?
izimlerinizi disk zerine kaydettiniz mi?

Evet Hayr

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

24

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen
bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.

1.
2.
3.
4.
5.

( ) Konteynr sandklar ambar kapana etki yapan yayl bir yktr.

( ) Katlanabilir ambar kapaklarnn anmlar hidrolik devre sistemi ile
gerekletirilir.
( ) Ambar kapaklar klas onayna tabi deildir.
( ) Mezarna zerinde ambar kapaklarnn aln alna gelen ksmlarnda ambarn
ierisine suyun szmasn engellemek iin su tahliye kanal ve lastik conta yaplr.
( ) Cevher gemilerinde iskele ve sancak tarafna alan ambar kapaklar kullanlmaz.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

25

RENME FAALYET2
RENME FAALYET2
AMA
Bu faaliyet sonunda gerekli koullar salandnda uluslararas
standartlarna uygun olarak parampet ve vardavela resimlerini izebileceksiniz.

denizcilik

ARATIRMA

Gemilerin ba formlarn inceleyiniz.

evrenizdeki gemi maket ve modellerinin iskeletini inceleyiniz (okul, tersane,

ev, internet vb.).

nternetten gemilerdeki parampetler ve vardavelalarla ilgili aratrma yapnz.

Balkon korkuluklarn inceleyiniz.

Merdiven korkuluklarn inceleyiniz.

2. PARAMPETLER (BULWARKS) VE
VARDAVELALAR (RALS)
2.1. Parampetler
Aada parampetin tanm, kullanm amalar, parampet posta resimleri ve
parampetlerin kullanm ekilleri ile ilgili bilgiler verilmitir.

2.1.1. Tanm ve Amac

Yk, yolcu ve personelin denize dmesini engellemek, dalgann youn olduu
zamanlarda gvertenin slanmasn nlemek iin bordalar hizasna konulan sac
korkululuklara parampet denir.

2.1.2. Parampet Donatma (Fitting)

Parampet levhas genellikle 2 veya 3 postada bir, flenli braketler ile gverteye
balanr. Braketler aras 2 myi gememelidir. Braketlerin gverte zerindeki genilikleri 25
cmden az olamaz. Braketler altndaki kemereler gverte kaplamasna devaml kaynak edilir.
Eer gemi bana doru nemli bir anma (flare) sahip ise braketler her postada bir konur.

26

Parampetler, gemi orta izgisinde gemi uzunluunun yars kadar mesafe iinde ve
borda kavis levhasna kaynak edilmelidir. nk bu durum kaplamann atlamasna neden
olabilir (entik etkisi veya entik faktr). Dier bir ifade ile gvertelerde boyuna
elemanlarn sreklilii esastr. Bu glk, parampet baka yerde kaynak olsa bile borda kavis
levhasna perinlenmek suretiyle giderilebilir. Dier bir nlem biimi olarak da asl
parampet (floating bulwark) nerilebilir. Bu tip bir parampet, tamamen aklk brakmak
yerine gverte ve kendi alt kenar arasnda kalan araln faydasna sahiptir. Bu tip
parampetler kaynak olabilir fakat daha ok kaynakl gemilerde kullanlr ve borda kavis
levhasnn dbkey olarak bklp baland yerde zellikle faydaldr.
Kuvvetli bir balbl kebent veya dz lama parampetin st kenarna ekilde gsterildii gibi
devaml kaynakla balanr.
Ana gverte parampetleri, personeli ve gverte ykn muhafaza edecek ekilde st
bina kpetelerinin levhalarna gre daha kaln levhalardan yaplr.

ekil 2.1: Parampet postalar

Ba parampet

27

ekil 2.2: Ba parampetin gemideki yeri

Resim 2.1: Ba parampet

ekil 2.3: Ba parampetin izometrik izimi

28

K parampet

Resim 2.2: K parampet

ekil 2.4: K parampet

2.1.3. Levhalarda Aklklar (Openings in Plates)

Eer varsa parampetteki halat loalar (mooring pipe) donatlan yerde levha ift kat
yaplmal veya loalarn evresi kalnlatrlmaldr.
Parampet veya kpetenin (rails) her ikisi, yk iskele tahtas iin kesildii yerde,
aklklarn bitimindeki payandalar puntel (stays) daha kuvvetli yaplr.
Parampet levhalarndaki aklklar ambar yknn ksmen gverte stne konduu
yerlerden (break bulkheads) olduka uzakta bulundurulur.

2.1.4. Serbest Loalar (Freeing Ports)

Her iki alabandada bulunan serbest loalarn yzlm kuyu gvertenin (well deck)
uzunluuna baldr. Loalarn alt kenarlar mmkn olduu kadar gverteye yakn
braklmaldr. 9 inten daha fazla aralkl olmayan ubuklar apraz olarak balanmaldr.

29

Menteeli aa sarkk ekilde kapaklar donatlan loalarda, menteelerin de pirin sapmalar

olmal ve sarkan bu kapaklar ierden dar almayacak ekilde tutacak hibir donanm
olmamaldr.

2.1.5. Parampet Standartlar

st kenar gverteden 107 cm ykseklikte olmaldr ve parampet sac kalnl 6,5
mmden az olmaz. Parampetler tamamen ak mevkilerde en az 39,5 in (39,5*2,54~100cm)
ykseklikte olmaldr. Parampeti destekleyen payandalar (destek veya braketler-stanchions)
6 ft (6*30,48=183 cm)ten daha fazla aralkl olmaz. Uzun kpr kasara veya uzun k st
kasara bitimlerinin en yaknndaki parampet payandalar blme perdesinin 5 ft mesafesi
iinde bulunmal ve lama (braket) olmaldr.
Parampetler zerinde klas kurallarna uygun olarak loa ve su delikleri alr.
Parampetler ve vardavelelar ak gvertelerde dzenlenecektir. Buna olanak yoksa
tutamaklar veya dikmeler de kullanlabilecektir. Parampetler salam yapda ve yeterli
derecede takviyeli yaplacaktr. Parampetler gvertede toplanabilecek fazla miktardaki sular
boaltabilecek aklklara sahip olacaktr.

2.1.6. Dalgakran
Gverte zerine deniz tesirini azaltmak iin bir ekilde meyillendirilir. Dalgakran
ykseklii en az korumakta olduu ambar az yksekliinde olmaldr.

Resim 2.3: Dalgakran

30

2.1.7. Parampet izimi

ekil 2.5: Parampet posta kesimleri

2.1.8. Parampet Elemanlarnn Montaj

Markalanan kasara gverte sac layna alnr. Daha nceden kesilip hazrlanan
postalarn devam olan paralar markalamada belirlenen yerlere getirilir ve balanr.
Balantdan sonra l ve gnye kontrol edilir. Sonra d kaplama balanr.

31

Gemi yapmnda kullanacamz malzemeye ve gemi byklne bal olarak

dayanm artrmak iin eitli destek elemanlar (braket, tlani vb.) kullanlabilir. Bu destek
elemanlarnn ne kadar ve nerede kullanlaca mhendislik hesaplar sonucu ortaya kar.
Gemi ina eleman, elindeki resimde belirtildii ekilde montaj yapmaya zen gsterir.
rnekte verdiimiz resim ile ancak maket bir geminin parampetini oluturabiliriz.

2.2. Vardavelalar
Aada vardavelann tanm, kullanm amalar, montaj ekilleri ile ilgili aklamalar
yaplmtr.

Resim 2.4: Parampet elemanlar

2.2.1. Tanm ve Amac

Vardavelalar, kpeteler yerine kullanlmakta olan elemanlardr. Mrettebatn veya
ykn denize dmesini engellemek amal gvenlik iin yaplan donatm elemandr.
Gemiye pilot servislerinde; gemiye girilerin yaplmas iin vardavelalar arasna
kiilerin geebilmesi amal belli bir aralk braklr. Bu aralk zincir veya kap ile
kapatlabilir.

Resim 2.5: Vardavela

32

ekil 2.7: Menteeli vardavela

Yk gemilerinde havaya ak olan gvertede bulunan vardavelalar yklemeyi

engellememesi iin kaldrlabilir veya menteeli olmaldr.

ekil 2.6: Vardavela zincirli giri

2.2.2. Vardavelalarn Standartlar

Galvanizli borulardan imal edilen vardavelalar dik durumda, yaklak 1,5 m (5 ft)
aralklarla menteeli vaziyette vardavela ayaklarna balanr. Vardavela ayaklar ise kaynakl
elik borular olup dz lamlardan T kebentlerinden veya dkme elikten imal edilir.
Vardavela boylar en az 90 cm olmakla beraber 110 cmye kadar standartlar ierisindedir.
Zincir vardavelalar da kaldrlabilen vardavelalardan olup ambar az kenarlarna ve
borda aklklarna konur. Ayaklar gverte oluklarna yerletirilir. Galvaniz zincir ise ayaklar
arasna balanr. Zincirin bir ucu sabit br ucu kancaldr. Zincir boyutu yerine gre 7,5 mm
ile 9 mm arasnda olur.
Vardavela ykseklikleri gemilerde boyuna gre aadaki gibi olacaktr.
Tekne boyu (mm)
15ten az
15-24
24ten byk

Vardavela ykseklii (mm)

800
850
900

2.2.3. Vardavela Yapm

33

Bir vardavelay oluturmak iin destek paras st 37 malzemesinden; desteklerin

iersinden geecek olan yuvarlak demir dolu malzemeden; vardavela desteklerin gverte
zerine montaj iin de dabler sac veya braketler nesting edilerek kesilir.

ekil 2.8: Vardavela elemanlar

Vardavelay oluturmak iin destek elemanlar arasna dolu yuvarlak malzemeler

monte edilir. Bu konstrksiyon hazrlandktan sonra gemi gvertesi siyer sac zerine ana
gverte sac altnda bulunan derin postalara, destek sac elemannn esnemesini engellemek
iin dabler sac veya braketle balant yaplr.

Resim 2.6: Vardavela gverte balants

Vardavela balantlarna, klas kurallarna gre halat loas balants yaplr.

34

ekil 2.9: Vardavela halat loas

Resim 2.7: Vardavela halat loas

Vardavelann parampet balants gerilme ve mukavemet asndan byk nem tar.

Balant ksmndaki kaynak ksm kontrol edilir.

Resim 2.8: Parampet ve vardavela balants

35

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Aadaki ilem basamaklar ve nerileri dikkate alarak vardavela izimine ait
uygulama faaliyetini yapnz.

36

37

38

lem Basamaklar
Bilgisayarnzda bo sayfa anz.
izgi tiplerinizi yaratnz.
izgi renklerini belirleyiniz.
Bir vardavela montaj resmi iziniz.
Detay resimlerini iziniz.
iziminizi bir isim vererek diske kaydediniz.

neriler
Endaze dersindeki Geometrik
izimler modlnden yararlannz.
Endaze dersindeki Geometrik
izimler modlnden yararlannz.
Endaze dersindeki Geometrik
izimler modlnden yararlannz.
ekil 2.10dan yararlannz.
ekil 2.11den yararlannz.
Endaze dersindeki Geometrik
izimler modlnden yararlannz.

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.

1.
2.
3.
4.
5.
6.

Deerlendirme ltleri
Bilgisayarnzda bo sayfa atnz m?
izgi tiplerinizi oluturdunuz mu?
izgi renklerini belirlediniz mi?
Bir vardavela montaj resmi izdiniz mi?
Detay resimlerini izdiniz mi?
iziminizi bir isim vererek diske kaydettiniz mi?

Evet Hayr

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

39

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen
bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.
1.

2.
3.
4.
5.

( ) Yk, yolcu ve personelin denize dmesini engellemek, dalgann youn olduu

zamanlarda gvertenin slanmasn engel olmak iin bordalar hizasna konulan sac
korkululuklara parampet denir.
( ) Parampet levhas genellikle 2 veya 3 postada bir, flenli braketler ile gverteye
balanmaz
( ) Parampetler, gemi orta izgisinde gemi uzunluunun yars kadar mesafe iinde,
borda kavis levhasna kaynak edilmelidir.
( ) st kenar, gverteden 107 cm ykseklikte olmaldr ve parampet sac kalnl 6,5
mmden az olmamaldr.
( ) Dalgakran ykseklii, en az korumakta olduu ambar az yksekliinde
olmamaldr.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.

40

MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri
1. Bilgisayarnzdaki izim programnda yeni sayfa oluturma
ilemini yaptnz m?
2. Katman (layer) oluturma ilemini rendiniz mi?
3. Kaporta izimini uyguladnz m?
4. Kap izimi yapmay kavradnz m?
5. Parampet uygulamas yaptnz m?
6. Vardavela izimi yaptnz m?
7. Dosyalarnz diske kaydetmeyi rendiniz mi?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

41

CEVAP ANAHTARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET1N CEVAP ANAHTARI
1
2
3
4
5

Yanl
Doru
Yanl
Doru
Yanl

RENME FAALYET2NN CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5

Doru
Yanl
Doru
Doru
Yanl

42

KAYNAKA
KAYNAKA

ERDEM Ahmet, Gemi Teorisi, Mill Eitim Basmevi, stanbul, 2003.

ZALP Teoman, Gemi Yaps ve Elemanlar, stanbul, 1977.

43