3.

FUSHA ELEKTRIKE
3.1 KUPTIMI I FUSHS ELEKTRIKE
Ligji i Kulonit jep prshkrimin sasior t dukuris s
paraqitjes s forcs mbi nj ngarkes elektrike kur ajo
vendoset n pjesn e hapsirs n t ciln gjendet
edhe nj ngarkes tjetr. Mirpo, ky ligj nuk shpjegon
esencn e paraqitjes s ksaj force. sht e vrtet se,
si shkak i paraqitjes s forcs s veprimit mbi
ngarkesn p.sh. Q2, mund t konsiderohet ngarkesa
p.sh. Q1, por kurrsesi nuk mund t aprovohet se kjo
forc paraqitet n largsi, pa ndrmjetsimin e
mjedisit, n t cilin gjenden ngarkesat Q1 dhe Q2.
Prve efektit t paraqitjes s forcs s Kulonit, paraqiten
edhe efekte tjer, mirpo t gjitha kto efekte nuk mund
t shpjegohen, po qe se mjedisit nuk i jepet nj rol i
veant n bartjen e tyre.
Andaj, edhe pr forcn e Kulonit, me t ciln sipas (2.2)
ngarkesa Q1 vepron n at Q2, nuk mund t thuhet se
ekziston n largsi, por at e bart mjedisi. Mjedisi kt e
bn me gjendjen fizike n t ciln gjendet pasi n t
vendoset ngarkesa Q1.
Me fjal tjera, kur n nj vend t hapsirs vendoset nj
ngarkes elektrike, ajo e ngacmon mjedisin prreth saj,
dhe mjedisit i shkakton nj gjendje t re fizike, e cila
shprehet me forc mekanike me t ciln mjedisi vepron
mbi cilndo ngarkes elektrike tjetr q vendoset n t.
Kjo gjendje fizike e mjedisit prshkruhet me shprehjen
fush elektrike. N hapsirn prreth ngarkess Q1
ekziston fusha elektrike, ose, mund t thuhet se ngarkesa
Q1 n hapsirn prreth saj shkakton fush elektrike.
Mjedisi, me kt gjendje t re fizike, bhet i aft t veproj
me forca t Kulonit mbi cilndo ngarkes tjetr q futet n
kt hapsir. Andaj fusha elektrike mund t prkufizohet
n kt mnyr:
Gjendja fizike e hapsirs rreth ngarkesave elektrike e
cila sht e aft t veproj me forca elektrike n cilndo
ngarkes q futet n kt hapsir quhet fush elektrike.
3.2 INTENSITETI I FUSHS ELEKTRIKE
Meq mjedisi i ngacmuar nga nj ose m shum ngarkesa
elektrike ka veti t veproj me forca t Kulonit n
ngarkesa t tjera, nevojitet q kjo veti e mjedisit t
cilsohet me nj madhsi fizike.
Pasi forca e Kulonit mbi nj ngarkes elektrike sht n
prpjestim t drejt me t, mjafton q t gjendet forca
mbi njsin e ngarkess. Pra nse fusha elektrike, n nj
vend t hapsirs, mbi ngarkesn Q vepron me forcn F,
madhsia
E F /Q
paraqet forcn e veprimit mbi njsin e ngarkess
elektrike .
Kjo forc e cilson fushn elektrike pr nga aftsia e saj
q t veproj me forca n t gjitha ngarkesat mund t
merret si madhsi karakteristike e fushs elektrike dhe
quhet intensitet i fushs elektrike.
Pasi forca, me t ciln fusha vepron mbi nj ngarkes,
prve intensitetit, ka edhe drejtimin dhe kahun, pra
sht madhsi vektoriale, edhe intensiteti i fushs
elektrike duhet t jet madhsi vektoriale.
Drejtimi i ksaj madhsie prputhet me at t forcs,
ndrsa kahu prputhet me kahun e forcs mbi nj
ngarkes pozitive.
Pra, vektori i intensitetit t fushs elektrike shprehet si
 F
E
Q
Intensiteti i fushs elektrike si madhsi fizike e ka njsin
(V/m- volt pr metr).
Forca elektrostatike ajo e Kulonit ka drejtimin dhe kahun
e vektorit E, kur ngarkesa sht pozitive.
Fusha elektrike, t ciln e shkaktojn ngarkesat elektrike
statike quhet fush elektrostatike.
Fusha elektrike, prve q vepron me forca t Kulonit n
ngarkesa elektrike q vendosen n t, bn edhe efekte t
tjera.
T gjitha efektet e fushs elektrike mund t shprehen
nprmjet vektorit t intensitetit t fushs elektrike.
Nse n nj pik t hapsirs, n t ciln ekziston fusha
elektrike, vendoset nj ngarkes elektrike statike (ngarkes
piksore), Q, dhe n at pik sht i njohur vektori i
intensitetit t fushs elektrike, ather forca, si madhsi
vektoriale, me t ciln vepron n at ngarkes, sht:

F QE

Forca ka drejtimin dhe kahun e

vektorit E kur ngarkesa sht
pozitive. fig.
3.3 VIJAT E FUSHS ELEKTRIKE
Fusha elektrike thuhet se sht e njohur nse njihet vektori
i intensitetit t fushs elektrike n seciln pik t hapsirs
ku ekziston ajo. N fig. n disa pika t hapsirs sht
paraqitur vektori i intensitetit t fushs elektrike.
Meq n natyr, n mjedise
homogjene, intensiteti i
madhsive fizike, nga pika n
pik, nuk ndryshon me krcime
(n mnyr diskontinuale), por
vetm n mnyr kontinuale,
ather sigurisht q edhe vektori
E nga pika 1 n pikn 2 ndryshon
.
ngadal nga vlera E1 n E2.
Andaj, pr kt shkak sigurisht q
mund t gjendet nj lakore e cila
kalon npr pikat 1, 2 dhe 3 e
atill q n t gjitha pikat e saj
vektori E sht tangjent n at
lakore, fig.b. Nj lakore e ktill e
cila orientohet n kahun e
vektorit t fushs, dhe pa i
vizatuar vektort tjer, quhet vij
e fushs elektrike.
Pra, vija t fushs quhen vijat,
tangjentja n do pik e t cilave
jep drejtimin e vektorit E.
3.4 FUSHA ELEKTRIKE E NJ NGARKESE PIKSORE
Vektori i intensitetit t fushs elektrike i ngarkess
piksore Q n cilndo pik t hapsirs, n largsin r nga
ajo ngarkes, llogaritet me shprehjen:

Q
E r0
4 0 r 2

ku r 0 sht orti i drejtuar nga ngarkesa kah pika e

vshtruar. Kahu i vektorit t fushs elektrike varet nga
shenja e ngarkess q shihet n fig.a,b.
Fusha e vektorit E t nj ngarkese piksore quhet fush
radiale (n rajt rrezesh). N rastin kur vijat e fushs
elektrike jan paralele, ndrsa intensiteti i saj sht i
njjt n do pik, ather fusha quhet fush
homogjene, fig.c.
 3.5 FUSHA ELEKTRIKE E SISTEMIT T NGARKESAVE
. PIKSORE
Nse n nj pjes t hapsirs gjendet nj sistem i
ngarkesave elektrike piksore Q1, Q2, Qn t shprndara
arbitrarisht, fig. ato bashkrisht bjn q hapsira t
ngacmohet e t fitohet nj gjendje e re fizike, q do t
thot se ato bashkrisht shkaktojn nj fush elektrike.

Duke u bazuar n parimin e superponimit, ather fusha

elektrike unike n nj pik t hapsirs, prcaktohet me
shprehjen:
E E 1 E 2 E n
.

Prkatsisht, duke e pasur parasysh shprehjen (3.3), fusha

elektrike unike nprmjet t ngarkesave do t jet,

1 Q1 1 Q2 1 Qn
E r 10 r 20 ... r n0
4 0 r
2
1 4 0 r 2
2 4 0 r 2
n