TEKSTLDE KULLANILAN

HARMAN YALARININ
KMYASAL YAPILARI,
UYGULAMALARI VE
YAANAN PROBLEMLER
R.GR. FKRET ARIKOLU
Tekstil Yalarnn nemi

nsan yaps liflerin gerek fiziksel gerekse de kimyasal

zellikleri ne kadar iyi olursa olsun, uygun bir ya ile
kaplanmad taktirde, tekstilde bir nemi olmaz. nk bu
liflerden iplik , dokuma vs retilemez. Dnyada btn suni
ve sentetik elyaf ve iplik reticileri, proses kolayl, kaliteli
tekstil rnleri retmeyi salayan tekstil yalar ve
teknolojileri gelitirmek iin byk gizli bir yar
iindedirler. Uygun bir ya, proses kolayl, hzl retim
kaliteli rn salamasyla retim maliyetine nemli lde
bir katk salamaktadr.
Srtnme ve Yalama

Srtnme Kuvveti
Hareket halinde olan veya hareket ettirilmek istenen bir cismin
hareket ynnn aksi ynnde diren gsteren bir kuvvet olarak
tanmlayabiliriz.
Srtnme eitleri
Kuru Srtnme
ki yzeyin birbiri zerinde hareketi, temas alan fazla
ki dz yzey bilya veya yuvarlak sathlar zerindeki hareketi,
temas alan az

ekil l
Sv Srtnme
Kaln film yalama, film kalnl fazla
nce film yalama, film kalnl az

Yalama zellikleri

Yksek gerilim, basn ve scaklk altndaki kaydrclk

lsdr.
Yan viskozitesi ve yalama performans
Adhezyon ve kohezyon kuvvetleri performans belirler.
Molekl arl ve kimyasal yap nemlidir (Karbon says, ilave
gruplar vs).

Hidrodinamik Yalama

Hza uygulanan yke ve viskoziteye baldr.

Is stabilitesi, s dalm, viskozite deiimleri ve oksidasyona
kar direnci nemlidir.
Tekstil Yalar Kimyas

A. Mineral Yalar
B. Doal Yalar
C. Esterler
D. Polieterler
E. Silikon Yalar

A. Mineral Yalar

Ham petroln destilasyonundan elde edilirler. ana gruba

ayrlrlar.

1. Alifatik Hidrokarbonlar
2. Aromatik Hidrokarbonlar
3. Kark Hidrokarbonlar
1) Alifatik Hidrokarbonlar:
a. Parafinik
b. Naftanik
olarak iki gruptur.

2) Aromatik Hidrokarbonlar:

ekil 2

3) Kark (Alifatik + Aromatik) Hidrokarbonlar

B. Doal Yalar

1. Bitkisel Yalar
a. Zeytinya
b. Hint Ya
c. Fndk Ya vs

2. Hayvani Yalar
a. Don ya
b. Marina Cier Ya
c. Balina Ya

C. Esterler

1. Ya asidi mono, di, tri esterler

2. Ya asidi polyol esterleri
3. Ya asidi polyglikol esterleri
D. Silikon Yalar

Polydimetil siloksan yaps

Silikon Yalarnn Genel zellikleri

Dk yzey gerilimi
Oksidasyona, UV ve yksek scakla direnli
Toksik olmayan
Ekolojik olarak inert
Gaz geirgen
Kimyasal reaksiyonlara kar ilgisiz
Srtnme stabilitesi olduka iyi
Scaklkla viskozite deiimleri az
Tekstil Lubrikantnn Temel ki Grevi

1. Yalama- kaydrclk (Anmaya kar dayankllk)

2. Soutuculuk (Oluan sy datmas)

plik Yapm ve Tekstre lemleri Esnasnda;

a) Elyaf/ Elyaf (F/ F)

b) Metal/ Elyaf (M/ F)
Srtnmeleri gzlenir.
yi bir tekstil ya bu her iki srtnmeyi minimize edip
optimum yalama zelliklerine sahip olmaldr.
Tekstil ya olarak kullanlacak yalama ya kompozisyonlar,
prosese zel olarak, kullanm yerine, elyafa gre eitlilik gsteren;
yukarda bahsedilen yalayclarn yan sra ayrca kohesif maddeler
(Elyaf- Elyaf kohezyonu), antistatikler (statik elektriklenmeyi
nleyen maddeler), emlgatrler, antioksidanlar ve zel ilaveler ile
hazrlanm formlasyonlardr.
 Tekstil Yalarndan Beklenen zellikler
Daha Sonraki lemler
Genel plik retimi Srasnda
Kademesinde
Optimum Yalama zellii
Emlsiye olmas Dk F/ M Srtnmesi
(F/ M) ( F/ F)
Depolama Stabilitesi Kohezyon Kohezyon
Islatma Yzey Gerilim
Termostabil olmas Antistatiklik
zellii
Doada Paralanabilme Homojen Yalanma Yzdesi Antikorozif zellik

Nontoksik olmas Antistatiklik Oksidasyona Dayankllk

Tahri Edici zellik Suda znrlk
Dk Depozit
Olmamas (Ykanabilirlik)
Uygulama Kolayl Dk Dumanlanma Dk Dumanlanma

Antikorozif Dk Hava Emsyonu

Soua Dayanm Dk Viskozite

Dk Uuculuk Atk Artmnda Sorunsuz

Jelleme Yapmamas
 Kesik Elyaf Yalar
Ki myasal Gru p yo nl u k z el l i kl eri
Organik Fosfor Antistatik
Ester/ Potasyum
Tuzlar Anyonik Yksek Basn
(Monodiesterlerin Yalayc
karm)
Eto ksi l e Edi l m i
Yalayc
r n
Alkiletoksilatlar yonik Kohezyon Maddeleri
Ya Asit Esterleri Olmayan Emlsiye Maddeleri
Etokstile Edilmi
Islatma Materyali
Aminler
Dierleri Oligomer Tutucu
KAYNAKLAR

GEMSAN Bildirileri