T.C.

Gaziantep Meslek Yksek Okulu

Teknik Proramlar Tekstil Blm




HAZIRLAYANLAR:
M.Uur AHN
Adnan KIRTAK
Behzat YILDIRIM


TEZ DANIMANI:
Asuman KANBER




EKM LEM, EKME MAKNALARI
KONSTRKSYONLARI, ALIMA PRENSB,
KULLANIM YERLER


GAZANTEP
2010




EKME MAKNELER

2


NSZ

almamzda ekme Makineleri hakknda bilgi vermi olup bu makinede alrken
para aksamlarna yabanc kalmamak almada i kolayl ve i emniyetleri hakknda
bilgi vermi bulunuyoruz.

Tekstil sektrnde ou lke arasndan nde olduumuz bilinsede daha ok geride
olduumuz bir gerektir.Yenileme modernleme her ada olmaldr ve yenilemeyen
lke yok olmaya batmaya mahkumdur.

Her ne kadar para aksamlarn renmek arza yaptnda gidermek amacn
tadmz gibi bilgisayarl makinelerinde bilgisayar sistemini bilip kullanmamz ok daha
fazla yarar salayacaktr. nk; Yeni sistem alan makinalar arzann nerede
olduundan tutun nereden hasar grdnde gstermektedir.

te bu tip yenilemeler ve bulular iletmede bize zaman kazandracak ve
randmannda artmasna sebep olacaktr.

Tezin hazrlanmas srasndaki yardmlarndan dolay danman hocamz Gaziantep
Meslek Yksek Okulu retim Grevlisi Asuman KANBERe sonsuz teekkrler ederiz.
Ayrca alma srasndan fikir ve desteini bizden esirgemeyen deerli hocamz retim
Grevlisi Dilan Canan ELKELe teekkr ederiz.


Adnan KIRTAK

M.Uur AHN

Behzat YILDIRIM


Haziran, 2010

















EKME MAKNELER

3
NDEKLER
Sayfa
No
NSZ 2
ZET 5
EKME MAKNELER 6
1. ekme Makinelerinin Grevleri 6
1.1. ekim lemi 7
1.2. ekim Sistemi 8
2. Dublaj ilemi 9
3. Tlbentte neps kontrol 10
3.1. Tlbentte Neps Oluumunun Sebepleri 10
4. alma Prensibi 11
4.1. ekme Makinalarnda Uygulamal alma 11
4.2. ekme Makinelerinde ekim Sistemi 12
4.2.1. Tarakl ekim Sistemleri 12
4.2.1.1. Tek Tarakl ekim Sistemi 12
4.2.1.2. ift blml (ift sirali) neli Baret (intersekting) 13
4.2.1.3. Baretlerin alma Sistemi 13
4.2.1.4. gneleme Nufuziyetini Etkileyen Faktrler 14
4.2.1.5. Sktrma Mesafesi 14
4.2.2. ineli Baretli ekme Makinelerinin Snflandrlmas 15
4.2.2.1. intersekting cekme makinesi 15
4.2.2.2. Zincir tahrikli baretli ekme makinesi 15
4.2.2.3. Dikey zincir tahrikli baretii gekme makinesi 16
4.2.3. neli Silindirli ekim Sistemi 17
4.2.4. neli Sevksiz ekim Sistemi 17
4.3. NSC GC30 Zincirli Baretli Cekme Makinesi 17
4.3.1. Makinenin Kisimlar 17
4.3.2. Besleme Unitesi 18
4.3.3. ekim Unitesi 18
4.3.4. Regule Unitesi 18
4.3.4.1. Regleli ekmenin zellikleri 19
4.3.4.2. Regleli ekme ile Reglesiz ekmenin Karlatrlmas 19
4.3.5 Kontrol Terminal Fonksiyonlar 20
4.3.6. Sarm nitesi 20
4.3.6.1. kovaya istifleme 21
4.3.7. Diger niteler 21
4.3.7.1. Emi Sistemi 21
4.3.7.1.1. Emi sisteminin ksmlar 21
4.3.7.2. Kondenserler 22
4.3.7.3. Firalar 23
4.3.7.4. Sync Fralar 24
4.3.7.5. Elektronik Panel Ve Elektronik Regulasyon Sistemi 25
4.3.8. Kontorol Panosunun Tanm 26
4.3.8.1. Ik Kolonu 27
4.3.8.2 Ana Menden Seenekler Mens 28
4.3.8.3. Hata Ekrannda Arzalarn Belirtilmesi 28
4.3.8.4. Mevcut Hatalarn ekli ve Anlam 29
4.3.9.Teknolojik zellikler 30
5. ekme Bandnda Numara ve Dzgnszlk Kontrol 31
EKME MAKNELER

4
5.1. Hazrlamada Band Karm ncelemeleri 31
5.2. Band Karmnda Ama 32
5.3. Renk Karm Uygulamalar 32
6. Ekartman Ayar 32
6.1. Ekartman Mesafesi Ayarlar 32
7. Bakm Arza ve Temizlik lemleri 33
7.1. Tarama Kafas Temizlii ve Bakm(GC30) 33
7.2. Emme Sistemi 33
7.3. Zincir Gerginligi 35
7.4. Baretlerin Yerleimi 36
7.4.1. Baretlere ne Taklmas 36
7.4.2. Baretlerden ne karlmas 36
7.5. Tarama Kafalarnn karlmas 37
7.6. Koyler Tahrik Dili Grubu Bakm lemleri 38
7. letmelerde Yaplan Bakm ve Peryodlar 39
8. Makinada Yaplan Ayar lemleri 40
9. Yalama ilemleri 41
10. ekme Makinesi Kinematik emas 42
10.1. ekme Makinesi Kinematik emadan Hesaplamalar 43
10.2. Silindir Devirleri 43
10.3. evresel Hzlar 43
10.3. ekim Hesaplar 44
10.5. ekim Konstant 45
KAYNAKLAR 46





























EKME MAKNELER

5


ZET

Hazrladmz tezin giriinde ekme makinelerin genel anlamda grev ve yapaca
ilemleri belirtip ekme ileminin nasl meydana geldiini, ka eit ekme makinesi
olduunu ve birbirinden farkn ekim ilemiyle birlikte uygulanan duplaj, band karmn
makinede meydana gelen dzgnszlk analizini makinede yaplan bakm ve temizlik
ilemlerini yeni tr makinelerde bilgisayar kullanmn salad avantajlar ve kinematik
emadan yaplan evresel hz, ekim, dzgnszlk,retim hesabn kademe kademe
anlatm bulunuyoruz umarz bilgilerinize katkda bulunuruz.








































EKME MAKNELER

6
EKME MAKNELER

1. ekme Makinelerinin Grevleri

a) ekim ilemi ile elyafi dzgnletirmek, engellerini (kvrml ular) duzeltmek,
b) Dublajla homojenlii artrmak,
c) istenen numarada band elde etmek,
d) Bandn numarasn dzgnletirmektir.

1.1. ekim lemi

Genel anlamda ekim ilemi bandin birim uzunluk bana arlnn azaltlmas ilemidir.
BU ilemde nce eritler dublaj yaplarak homojen bir yapi oluturulur ve sonrasinda
ekilerek inceltilir. ekim ileminin etkileri su ekilde sralanabilir;

Enine kesitteki lif saysnda azalma
Kalinlikta azalma, incelme
Lif cengellerinde azalma
Birim agrlk iin materyalin uzunluunda artma

Teorik olarak ideal bir band yaps incelendiinde, band ierisindeki trn liflerin ayn
uzunlua sahip olduu varsaylrsa liflerin temas iin iki pozisyon mmkn
olabilir:Liflerin kademeli olarak yerleimi,Liflerin dikey eksende paralel yerleimi



ekil 1: Lif yerlesimleri; a) Lifierin kademeli olarak paralel yerleimi, b) Liflerin dikey
eksende paralel yerleimi

Band oluumundan sz edilebilmesi iin liflerin (a) konumlanmasina sahip olmalan yari
kademeli olarak temas etmeleri yani tutuculugun olmasi gereklidir. ekim durumlar
aadaki ekillerde rneklenebilir



EKME MAKNELER

7


ekil 2: Ideal bir band yapsna uygulanan ekim rneklemesi;
1) ekim ncesi ideal band isptsii
2) 2 kat ekim sonrasi bandin yapisi,
3) 3 kat ekim sonrasi bandin yapisi,
4,5) 4 kat ekim sonrasi bandin yapisi,
6) 6 kat gekim sonrasi asrdin yapisi
e: Adm, Ns: Kesitteki lif sayisi, L: Lif uzunluu


EKME MAKNELER

8
1.2. ekim Sistemi :

Pamuk ve yn ekmelerinde ekim tertibatnn alan materyalin stapel uzunluguna
uygun ayarlanm olmas gereklidir. Pamuk iplikciliinde kullanilan silindirli ekim
sistemleri basit yapilan ile kamgarn ekmeleri iin yeterli deildir. Kamgarn iplikciliinde
elyaf kontrollu bir biimde sevk edecek ilave sistemlere ihtiya vardir. Bu amala eitli
sistemler gelitirilmitir. Gnmzde en ok kullanilan sistemler nceleri ift tarakl
ekmeler de denilen helezon tahrikli veya zincir tahrikli ineli baretli ekme sistemleridir.



ekil 3: Ksa lif iplikcilik sisteminde kullanlan silindirli ekim sistemi, A: Besleme
silindiri, E: k silindiri



ekil 4: Kamgarn sisteminde kullanlan ineli baretli ekim sistemi

ekme makinelerinde ekartman ayar ok nemlidir. Besleme silindiri ile verim (k)
silindirleri arasindaki mesafe, ekartman mesafesidir. ekim sahasina giren elyafta, elyaf
uzunlugu ekartman mesafesinden byk ise elyaf kopar, bu istenmeyen bir durumdur. Eer
elyaf uzunluu ekartman mesafesine eit ise beslemeden kurtulur kurtulmaz k silindiri
ile yakalanir. Bu durum ideal oimasa bile normal bir durumdur. Ekartman ayar elyaf
boyundan ok az bir miktar fazla olmaldr. ekim sahasi iindeki elyafin en uygun
hareketi bu ekilde salanr. Elyaf uzunluu ekartman mesafesinden fazla kk ise, yzen
elyaf meydana gelir. En istenmeyen durumdur. ka varmadan giri tarafndan braklan
elyaf kontrol edilemez ve buna ekim verilemez. Besleme silindiri ile ekim silindiri
EKME MAKNELER

9
arasna bir takim ineler konur ve yzen elyaf bylece kontrol edilir. Banttaki ksa elyaf
yzdesi ok nemlidir. Bunlar uzun elyaflarn hareketini bozarlar. Ekartman ayarnda elyaf
boyu olarak banttaki en uzun elyaf boyu alnr.

2. Dublaj ilemi

Dublaj, cekim yapilacak bantlar ( 6 veya 8 adet) bir araya getirmek ve birletirmektir.
Dublaji yaplan bantlar ekimle inceltilerek tekrar erit haline geteirilir. Bant boyunca ince
ve kaln yerler vardr. Bantlarn dzeltilmesi birka bandn dublaj yaplmasyla
mmkndr. Bantlardaki ince ve kaln yerler muhtelif yerlerde bulunurlar. Ayn sray
takip etmezler. Birka band yanyana getirecek olursak, bir bandin kaln yeri, dier bandn
ince yerine tesadufi olarak yanyana gelir ve birbirini tamamlar. Bylece kta elde edilen
band numaras dzgnletirilmi olur ve homojenlik artar. Dublaj ile kalnlaan bant,
ekim ilemi ile eski formuna kavuur.



ekil 5: ki bandin dngnszlkleri ve dublaj sonrasi dzgnszlk

Tarak makinesinde kova halinde alnan eridin kalnl her yerde ayn deildir.erit
boyunca birbirini takip eder.nce ve kaln yerler yoktur.kan eridin ayn uzunluklar
blnerek ayr ayr tartacak olursak muhtelif numaralarda olduunu grrz.eridin alp
dzeltilmesi birka eridi birletirerek ve katlayarak mmkn olur.

eritteki ince ve kaln noktalar deiik yerlerde bulunur.Birka eridi bir araya getirecek
olursak umumiyet bir eridin kaln ksmlar derinin ince yerlerine tesadfen geldiini
grrz.Byle bir ilemin sonucunda eritlerde dzgnsz noktalarn birbirine mkemmel
bir derecede kapattn daha ak bir ifade ile baz eritlerin kaln yerlerini dierinin
stne ( ince yerine ) gelecek dzgnszln byk lde dzeldiini grrz.

Dzgnszl bir ekilde giderirken maksadmzn dnda eridimizin kalnlatn
grrz halbuki ama kalnlatrmak deil yalnzca eridin niform grnmesidir.Bunun
iinde ekim yapmak gereklidir.Katlanm elyaf ekerken eritler birbiri zerinden
kaydrlarak dzgnletirilecek ve homojen biri karm salanacak.Elyafn paralel duruma
gelmesi iin ekim isteminin bir sonucu olarak eridin ekilmesinden daha nemlidir.Zira
kalitedeki iplik ancak elyaf ok hale getirmekle elde edilir.ekme makinesinin silindirleri
ileri geri hareket edebilecek ekildedir.Bu mesafeleri kullandmz elyafn boyu ksa
olursa elyafn krlmasna sebebiyet verir arada kstrlmayp serbest brakp ekim olmaz
.Byle olmaz elyafn bir yerden bir yere srekli dzgnszlk artacak.

EKME MAKNELER

10
Elyaf uzunluu deitike silindirler aras mesafe yeniden ayarlanr ekim sisteminin
yapmnda yaplabilmesi iin silindirlerin ve bask hareketlerinin dzgn ve przsz
olmayaca gibi koparmalar ve dknt fazlaacak arzalar artacak ve bunlarn neticeleri
olarak verimi decek.

Bask millerinin zerinden geirilen sentetik madde bir mddet altktan sonra
anabilir.Baratlerin dzeltilmesi iin rektefe edilmesi gerekir.Bask millerinin kendi
yataklarndan daha rahat dnebilmesi iin periyodik yalanr.Ancak yalanan yerlerin
temasna dikkat edilmelidir.

Dublaj Ve ekim Deerleri

Yn ve Merinos 64,5-S
k
Numaras
Duplaj ekim
TARAK 30 - -
1. PASAJ EKME 38 8 6,3
2. PASAJ EKME 35 6 6,5
3. PASAJ EKME 30 6 7,0

Yn ve Merinos 50-S
k
Numaras
Duplaj ekim
TARAK 47 - -
1. PASAJ EKME 36 6 7,8
2. PASAJ EKME 35 8 8,1
3. PASAJ EKME 2*20(40) 2*4 7,0

Grafik 1: Tarak makinesi duplaj ve ekim deerleri

3. Tlbentte neps kontrol

Ynn vatka ve erit arasndaki ald ekle tlbent ad verilir.Tlbent kendisini meydana
getiren elyaflarn karmdr.stenilen iletme art tlbent zerindeki btn elyaflarn
birbirine paralel olmasdr.Fakat tatbikatta hi byle olmaz.Tlbent zerinde ama ilemi
esnasnda iyi temizlenmeyen yabanc maddelerin tlbent zerinde neps ad verilen arzu
edilmeyen bu durum meydana gelir.Neps tlbentte bulunan elyaflarn birbiriyle veya kendi
aralarnda dgmlenmesi halidir.letmelerin ileri safhalar iin tlbentte bulunan neps
miktarnn mmkn olduu kadar az olmasn ister.Normal olarak 100cm2 24 orannda
olmas beklenir.Nepsin taibi iin tarak tlbenti eni boyu 10cm olan bir levhann arkasna
dm veya nepler teker teker saylr bu surette neps adedi tespit edilir.

3.1. Tlbentte Neps Oluumunun Sebepleri :

a-) Deiik numaral elyaflarn ayn harmanda kartrlmasndan dolay
b-) Halla ve makinelerin durumu :Gerek ama gerekse ama makinelerinde elyafn maruz
kald sert muamek neps durumunun birinci sebebidir.
c-) Elyafn borular iindeki hareketi : Elyafn paralarnn harmanda hallaca sevk eden
borularda meydana gelen hava ve przleri ve fazladr. Sevkler olduu takdirde borulardan
geen elyaflardr

EKME MAKNELER

11


4. alma Prensibi

Ekseni ift ineli ekim sistemleri kullanlr.Bunlarda yap ekilleri taramadaki gibidir.Tek
taraf kullanlr.Bunlarda yap ekilleri artk eskimi olmasna ramen hala
kullanlmaktadr.Tek tarafl ineli ekim sistemi yksek ekmeli ekim sistemleri ince
iplik makinelerindeki ekim sistemine uygulandnda ikisi birlikte mutakasa eder.Bu
ekim silindirleri n iplikhanenin sr parmana konmutur.Buradan kan ince ve kaln
bantlar iyi bir ekime uratlr.Bu tek tarakl ekim sisteminde 4den 6ya kadar ekim
yaplabilir.Yksek ekim ve flayerde bu ekim 30a kadar kar ama pratik olarak 15 ile 20
arasnda yaplr.Modern n iplikhane takmnda daha evvel sylediimiz gibi eskisine
nazaran daha azdr.Bu iplikhanelerde ilk pasaj otomatik bant ayarlaycs bulunan ift
tarakl ineli ekmeli cer kullanlr.
Bu sistemde eskisine nazaran az dublaj olmasna zarar dzgnszlkleri ok
gzeldir.Bugn bu ineli ekmeli sistemi yerlerine birok hususi kontrolsiyrler imal
edilmitir.Bunlar;

Sulumberger ekme sistemi (ET-4.2)
ngstadn tek bantl ekme sistemi

Bunlar daha ok bugn ksa santimetre 3 pasaj olarak kullanlr. Sulumberger ekme
sisteminde elyaflarn ekli ineli ubuklarn ift ubuklu ve st ekim balar arasndaki
60 adet zincirle birletirilmi elastik ubuklarla yaplm misal olarak ynlerde alan bir
makine %85 randmanla 150kg/h istiklal eder.nstoldin bu sisteminde ise bu ekim sahas
4 tek blnm, birbinden ayr olarak yan yana ekim her bir blmede yaplan ekimde
daha az elyaf demeti bulunduundan daha kolay bir ekim ve toplam bkm ktleye
nazaran daha kolay olur. Bu drt kanalda kan bantlar ya bir kovaya ya da bir ayr iki
kovaya 2er bant eklinde yerletirilir.

4.1. ekme Makinalarnda Uygulamal alma

Bir bandn kesitindeki lif saysn azaltarak, bandn boyunu uzatarak ekilmesine ekim
denir. Yine ekim bandn incelme orandr. Her ekme ilemi pasaj olarak isimlendirilir.
Cerlerde ekim girii ve k silindir takmlar arasndaki evresel hz farkllndan
oluur.
ekimden sz edilebilmesi iin;

En az iki silindir ifti olmaldr.
Silindir iftlerinin evre hzlar farkl olmaldr.
Silindir iftleri birbirine temas etmelidir.
k silindir iftinin evre hzlar farkl giri silindir iftinin evre hzndan fazla ise
ekim az ise younlama meydana gelir. kan bandn numaras uygun ekim ve dublaj
deerinin ekimi ile ayarlanr.

Tarak makinasndan gelen eritler ekme makinas besleme silindir kafalarnn altna
dizilir. 6-8 arasnda uygulanacak ekime gre daha sonra bask toplarndan ve huniden
EKME MAKNELER

12
geirilir. Alc silindirler vastasyla ekim blgesine gelir. ekim blgesinde 3 tane ekim
silindirleri 3 tanede bask silindirleri vardr. Burada tarak band bir ekime uradktan
sonra huniye gelir. Huniden geirildikten sonra kalender silindire gelir. Huniden
geirildikten sonra kalender silindire gelir. Alt ve st dner tabla yardmyla kovalara
dzgn bir ekilde sarlr. Bu ilem 1. Pasaj ve 2. Pasaj olmak zere 2 defa uygulanlr.

4.2. ekme Makinelerinde ekim Sistemi

ekme makinelerinde .ekme tertibatnn kullanlan mataryelin tapel makinelerde
uzunluun uygun olarak ayarlanm olmas gereklidir.ift silindirli ekim sistemleri olarak
kullanml degildir.nk ekme ekim son hasrndaki kaln bantlarn ilave bir lif sevk
organna ihtiyalar vardr.

4.2.1. Tarakl ekim Sistemleri

ekim sahasnn hemen hemen tamam taraklarla kapldr.Lif sevki bu taraklarla salanr
sonsuz dilisi olanlarda tarlar sonsuz vida ile ve sonsuz dili ile hareket ettirilir.Hareketleri
dikdrtgen bir ekildedir.Taraklar giri silindirlerinin tannda banda girip ayn hzda banda
dikey hareket ederler k silindirlerinden biraz nde tekrar dikey ynde bantlardan
kurtulup k noktasna geri dner.

Kamgarn iplik iiretiminde kullanilan bu cekim makinesinde elyafin hareketi ksmen
hareket halindeki ineli ubuklar (baretler) tarafndan kontrol edilir, ineli ubuklar
(baretler), ekim silindirleri arasinda elyafin kontrol edilmesinde kullanilan duz, igneli
madensel cubuklardir. ineli ubuklar elyaf eridi kesitindeki elyaf saysnn , kontrollu
azaltlmasn salarlar.
ineli baretli ekme makinelerinde ine gruplar vardr. ine numaralar istenen materyalin
inceliine bal olup, numara bydke ine incelir. inede bozukluk varsa kan iplikte
nope oluturur. Baretlerde hep ayn tip ine bulunur. Baretler ekim blgesinde bandn iyi
yakalanmas iin zel olarak eimlendirilmi ekildedir

Baretlerde ine dzenleri iki trldr:

4.2.1.1. Tek Tarakl ekim Sistemi

Mkemmel ekim ; trn liflerin ekim silindiri tarafndan kstrlana kadar besleme
silindiri hzna sahip olmalar anlamna gelir. Liflerin ekim silindirine ulamalaryla
beraber daha yksek hzla hareketleri balar. ineli baretler, besleme ve ekim silindiri
arasndaki blgede liflere refakat eder ve kontrollu olarak sevk edilmelerini salar. ekil
incelendiinde;

EKME MAKNELER

13

ekil 6: Tek blml ineli baretin hareket yolu; 1-2-3-4

numaral yolu izleyerek ekim alannda hareket etmekte ve liflere nfz etmektedir.
Liflerin ekim silindirine ulamalaryla birlikte ineli baretler 2 ve 3 numaral yolu
izleyerek geri dn hareketine geerler ve daha sonra 4 numarali yolu izleyerek tekrar
ekim alani ierisinde hareketlerine devam ederler. ineli baretlerin temel hareket
prensipleri bu dng tekrarnda gereklemektedir.


4.2.1.2. ift blml (ift sirali) neli Baret (intersekting)

Tek blml ineli baretlerin, besleme materyali miktar artrldnda liflerin kontrollu
olarak sevk edilmelerinde yetersiz kalmalar nedeniyle ikinci bir ineli baret alan ilave
edilmitir ve yan kamgarn sisteminde ift blml ineli baretli sistemler kullanlmaktadr.
ift blml ineli baretler, alt ve st olmak uzere birbiri ile kesien iki ine grubundan
olumaktadr. Tek blml ineli baretlere gre avantajlar u ekilde sralanabilir:

1) ift blmllde ineli baret says iki kat olduundan elyafa temas yzeyi daha
fazladr,
2) Tek blmdeki iki ine sras arasndaki boluklar ift blmlde kaldrlmtr, ine
arasnda oluacak elyaf kaymalar bu sayede nlenmitir.


EKME MAKNELER

14
ekil 7: ift blml ineli baretlerde hareket yolu; A: Besleme silindiri; B: ekim
silindiri; C: ineli baret alani, ekim alan; Alt baret grubu hareket yolu: 1 - 2- 3- 4 ; st
baret grubu hareket yolu: 1'- 2'- 3'- 4'

4.2.1.3. Baretlerin alma Sistemi:

Baretlerin cekim alani icerisinde 4 hareketleri mevcuttur:

1 .hareket: Qekim silindirlerine dogru hareket. Bu hareket esnasinda igneli baretler
liflere niifuz etmektedir.
2.hareket: igneli baretlerin liflerden cekilmesi.
3. hareket: Besieme silindirine dogru geri donu hareketi.
4.hareket: Qekim sahasina dogru hareket

1 ve 3 numarali hareketler, baretlerin u, taraflarndan baglantl olduklar bir ift helezon
sistemi tarafindan salanrken; 2 ve 4 numaral hareketler vida sisteminin u ksmna
baglantl bulunan kam sistemi ile salanmaktadir. ift blml igneli baretlerde alt ve st
ine gruplar arasnda senkronizasyon saglanmas ok nemlidir.


ekil 8: Baretlerin hareket sistemi; a) Kam sistemi, b) Helezon sistemi

4.2.1.4. gneleme Nufuziyetini Etkileyen Faktrler

ekim nitesi ve hammadde zellikleri baretlerin ineleme nufuziyetini etkileyen en
nemli parametrelerdir.

ekim unitesi parametreleri;
- Baretli blgesinin genilii
- ineli baret genilii
- ine aralklar
- alma pozisyonundaki baret says
- ine numaras
- ine says (ine/cm)
- ineler aras boluk
EKME MAKNELER

15

Hammadde parametreleri;
- Lif incelii
- Lif uzunluu
- Lif temizlii
- Kvrm
- Lifin nem ierii

4.2.1.5. Sktrma Mesafesi

Bandn inceltilmesi ekim ilemi neticesinde, kullanlan ekim sistemine ve lif uzunluuna
bagl olarak yzeyler arasndaki hz fark orannda olduka kesin limitlerde gerekleir.
ineli baret sisteminde ekilde grld gibi ekim alanndaki son ineli baret ile ekim
silindiri arasindaki mesafe -sktrma (kstrma) mesafesi- olarak adlandrlr Bu mesafe
farkl uzunluklarda materyaller iin deiiklik gsterebilir. Geni uzunluk dalmna sahip
materyallerde ksa liflerin kontrolu azalr ki bu mesafenin ksa liflerin kontrolunu
saglayabilecek lde tasarlanm olmas gerekir.


ekil 9: gneler ve ekim silindirleri aras mesafe ; A:ineler arasi mesafe, B:ineleme
mesafesi, C:Sktrma (Kstrma mesafesi)

4.2.2. Tahrik Sistemine Gre igneli Baretli ekme Makinelerinin Snflandrlmas

ineli baretli gekme makineleri tahrik sistemlerine gore 3 tiptir:

a) Helezon tahrikli baretli (intersekting) gekme makinesi,
b) Zincir tahrikli baretli ekme makinesi,
c) Dikey zincir tahrikli baretli ekme makinesi.

4.2.2.1. Helezon Tahrikli Baretli (intersekting) ekme Makinesi

EKME MAKNELER

16
Intersekting, her trl tarama. ikinci tarama, yar kamgarn, towdan topsa, melanj -
hazrlama, iplik hazirlama veya keten tipi elyaf almalarna uygun bir sistemdir. Makine
kafas baretlerin hareket ettigi iki kisimdan meydana gelmistir. Baret hareketi helezonlar E
saglanir.
Besleme sehpasi ve k seenekleri, mekanik reglatr eitli retim sistemlerine
adaptasyonunu kolaylatrr. Etkili bir aspirasyon sistemi bu makinenin ipek, angora ve
alpaka gibi nazik elyaflarn almasna olanak salar.

4.2.2.2. Zincir Tahrikli Baretli ekme Makinesi

Zincir tahrikli baretli ekme makinesi, esnek bir sistem olmas nedeniyle olduka yaygn
kuilanlan bir ekme makinesi blgesididir. Baretlerin hareketi zincir sistemleri ile
salanmaktadr. Bu ekme makinesinin stnlklerinden bazlar u sekilde sralanabilir:
reglasyon sistemi, zincirlerin alt ve ustlerinde emis agizlar, kta pnomatik bant ekim
sistemi, bobin veya kova k seenei, kovada malzeme basnc dzeni.


ekil 10: Zincir tahrikli baretli gekme makinesinde ekim blgesinin ematik yan
grnm; a) Bant besleme, b) Giri silindirleri, c) ineli baretler, d) Fra silindirieri, e)
k silindirieri, f) ekime uram bant k (NSC)

4.2.2.3. Dikey Zincir Tahrikli Baretii ekme Makinesi

Bu makine en yeni tasarma sahip olan ekme makinesidir. Baretler zincirler vastasyla
tahrik edilirken makine zerinde dikey olarak konumlandrlmlardr.Kolay eriilebilen
dikey kafalar, dk gramajlarda yksek hzlara ulaabilme imkan, farkl mdahale
noktalarnn ayn yere toplanmas, kta pnomatik bant ekme, birok emniyet dzeni
gibi donanmlar sistemin avantajlar arasnda yer alr.
EKME MAKNELER

17

ekil 11: Dikey zincir tahrikli baretli ekim makinesinde ekim blgesinin ematik yan
grn; a) Bant girii, b) Giri silindirleri, c) Fra silindirleri, d) ekim baretleri, e)
k silindirleri, f) ekime uram, bant k, g) Kovaya bant besleme silindirleri.

4.2.3. neli Silindirli ekim Sistemi

Sevk organ olarak ineli silindir kullanlr.Silindirin dn yn ve hz giri silindirleri
ile ayndr.ekim sahas geniledike mevcut ineler bandn iinde dolan ve band
gevetirler.Bu arada k silindirleri yakalanr hzlanr lifler inelerin geri kalmasndan
dolay bir sevk ve paralellik verilir.

4.2.4. neli Sevksiz ekim Sistemi

Masal ineli ekmelerin ekim tertibatlarnda bantlar veya fitiller birden zerinde
yaralar ve birbirine basan ok sayda silindirlerden oluan besleme tertibatndan ekim
sahasna beslenir.Stapelin el verdii byklkteki ekim miktar kadar hzl dner sevk
silindiri tarafndan ekilir.st sevk silindirleri olduu byk sapkadr.Elastik bir madde ile
kapl ve yay baskldr.

4.3. NSC GC30 Zincirli Baretli Cekme Makinesi

4.3.1. Makinenin Kisimlar

NSC Zincir Tahrikli Baretli Cekme Makinesi u kisimlardan olusmaktadir.
1. Besleme nitesi
2. ekim nitesi
3. Regle nitesi
4. Sarm nitesi
5. Dier niteler
Emi sistemi
Kondenser
Fralar
EKME MAKNELER

18
Syrc fralar
Elektronik panel ve elektronik reglasyon sistemi
Bakm ilemleri


ekil 12: NSC GC30 Zincirli Baretli ekme Makinesi

4.3.2. Besleme Unitesi

Koparma bandi kovalari makinenin besleme unitesine yerletirilir. Kovalardan
dublaj yapldktan sonra alnan bant ular klavuzlardan geirilerek besleme sehpasndan
sonra regle ve ekim tertibatna sevk edilir.

4.3.3. ekim nitesi

neli baretli ekme makinesinde lif iletimi ekim sahasnda yer alan ineli taraklarla
(baretlerle) saglanr. ineli ift sra baretlerle elyaf kontrolu salanarak ekim silindirleri
ile de ekim ilemi gerekletirilmektedir. ekim nitesinde besleme silindiri ile k
silindirleri arasndaki hz fark sonucunda ekim ilemi gerekleir. ineli baretler ekim
sahasi iinde besleme silindirinden k silindirine dogru besleme silindirlerinden biraz
daha hzl hareket eder. Bu sayede ekim sahasnda elyaf giri silindirine en yakn noktaya
kadar inelerle tanm olur.

EKME MAKNELER

19

ekil 13: igneli baretli cekim sisteminde st ksmn grnm (NSC)

4.3.4. Regle nitesi

Besleme giriinde bulunan ve beslenen bandin iinden getii iki role bulunur. Rolenin
biri sabit olup ikincisi hareketli lme rolesidir. Hareketli olan role bir yay yardmyla
kuvvetlendirilmitir. Bant uzerinde bulunan ince ve kaln yerler alglandnda hareketli
role hareket eder. Bu durumda hareketli roleye bagl kol hareketli rolenin bant zerindeki
dzgnszlk orani da gidip gelmesine gre kola bagl balama ubuunda hareketi iletir.
Balama ubuu ucunda eltikli somunun ayar vidasyla sabitletirilen bir manivela
hareketini etkiler. Manivelann hareketiyle hafzada ki ayar vidasna balanmitr.
Hafizada ki ubuklara gelen hareket ubuklann hareketine gre bandin ince ve kaln
olmasna gore konik kasnaklarn kay srme atalnn zerinde bulunan kol ile balant
olan ubuu hareketlendirir. Bu iletiim ile ataln srtmesi salanr. atal bu hareketle
kay srer. Konik kasnaklann hareketi motordan gelen bir zincir ile alnr. Alt konik
kasnaa gelen hareket bir kay ile srlmesiyle taraklarn ve besleme silindirinin devri
deiir.

4.3.4.1. Regleli ekmenin zellikleri

1. neler vastasyla lif kmelerinin hzmelere ayrlmas.
2. Lifleri taramak ve ksmen paralel hale getirmek.
3. Liflerin kondense edilmesi suretiyle dank durumdan kurtulmas ve ekme
ileminde lifler aras srtnmeyi arttrarak lif kontrolne yardm etmek.
4. Lifleri esas ekimin yapld noktann yaknna kadar tamak .
5. Konstrktif olanaklar lsnde kontrolsz blgeyi (Yzen Lif Orann) azaltmak.
6. Tarak makinasndan gelen tarak bantlarn ekme makinasnda dblaj yoluyla elyaf
niform hale getirmek.
7. Baretler yardmyla elyaf taramak, ksa elyaflar ayrmak.
8. Bask ve ekim silindirleri vastasyla elyafa istenilen ekimi vermek.
9. Sarm blgesine gelen materyali dzgn bir ekilde kovalara aktarmak.

EKME MAKNELER

20


ekil 14: Regle nitesi grnm (NSC)


4.3.4.2. Regleli ekme ile Reglesiz ekmenin Karlatrlmas

REGLEL EKME MAKNES:
eridi daima kontrol eder, kontrol altnda tutar ve kendisi elektronik olarak dzeltir. Bu
nedenle daha dzgn bir erit elde edilir.
REGLESZ EKME MAKNES:
Reglesiz cerde kontrol altna alan elektronik durum sz konusu deildir. Numara
sapmalarnda diliden veya kademeden ayar verilerek yaplr.

4.3.5 Kontrol Terminal Fonksiyonlar




EKME MAKNELER

21

ekil 15: Sarm nitesi yandan grn

4.3.6. Sarm nitesi

ekim nitesinden ikan materyal tekrar bant formuna getirilerek helezonik
sekilde silindirik bir kovaya yerletirilir. Koyler sistemi kullanilir.Koyler ya da helezon
istifleyici, kovalan uygun hzda dndren tabla ve bal bulunduu mekanizmadir. Makine
asesine bagl ve hareket alan bir dnerba ve kovanin altnda kova tablas vardir. Bant
kovanin ierisine yandan braklr. Kovalann iinde zerlerine kova taba yerletirilmi
olan yaylar vardir. Kovanin iinde yay bulunmasnn nedeni; bantn kalender silindirinden
k noktas ile kovaya doldurulu noktas arasndaki mesafenin tm yerletirme ilemi
boyunca sabit kalmasn salamaktr. Bylece bandn kendi arl ile uzamas
nlendiinden bandn dzgnl korunur.

4.3.6.1. Kalender Silindirlerinden Kovaya Bant ki ekilde stiflenir

1. Merkezst bant yerletirme: Kovanin icerisine braklan bant kovanin yan
capindan biraz biiyuk apl halkalar seklindedir.
2. Merkezalti bant yerletirme: Kovanin icersine birakilan bant kovanin yan
apndan kk apl halkalar eklinde olur. Merkezalt ve merkezustu bant
yerlestirme ile kovann icinde bir boluk eydana gelir. Kovanin ortasnda boluk
brakmann amac her halkanin kesisme noktasinin dagilmasim salamaktr.


EKME MAKNELER

22
4.3.7. Diger niteler

Emi sistemi, kondenserler, firalar ve syrc firalar olarak incelenebilir.

4.3.7.1. Emi Sistemi

Emi sisteminin grevi, fralar ve syrc fralar ile birlikte baretlerin bulundugu
blgenin, ekim silindirlerinin, kalender silindirlerinin ve baski silindirlerinin temizliinin
devamli olarak yaplmasn salamaktr. Bu blgelerde oluan dknt, uuntu ve tozlar
bir santrifj emi fan vastasyla emilerek filtreleme kutusuna tanr.

Emi sistemi ve fralarn dzenli bakm ve kontrollernn yaplmas temizleme randman
bakmndan olduka nemlidir, aksi halde ekim silindirleri ve baretlerin etrafinda sarklar
olumasndan dolay almada problemler meydana gelir.

4.3.7.1.1. Emi Sisteminin Ksmlar

Emi sistemi u ksmlardan oluur: emme azlar, emi kanallar, emme fan, filtre
kutusu, tarama kafas ierisine hava fleme, vakumlu temizleyici

1.Emme Agizlar: Emme agizlan alt ve iist olmak uzere iki kisimdan olumaktadir. Alt
emme sisteminde, besleme silindirlerinden kalender silindirlerine kadar uzanan genis bir
emis haznesi vardir. Bu haznenin on tarafi, fircalara ve siyinci firalara ulaabilmeyi
salamak igin aa dogru indirilebilir ozellige sahiptir. st emme sistemi, makina ust
kapaginin ierisine yerletirilmitir. Makina ust kapaginin uzerinde buiunan bir kapak
vasitasiyle emis kanalian ve emme agizlanna ulalabilir. st emme sistemi, emme agizlan
arasindaki dengenin iyi bir sekilde ayarlanmasmi sagiayan simetrik iki kanal vasitasiyle
ana emi kanalina baglanir. Bir ayar klapesi iist ve alt kisimlar arasindaki hava akiminin
yani emiin degistirilmesi saglanmaktadir. Makinanin otomatik kova degisimi esnasinda,
etkin temizleme ilemini saglamak iin mevcut emme miktarnn tamamn, datm
klapesi ile dorudan alt blgeye ve dorudan st blgeye otomatik olarak ynlendirir.

2.Emis Kanallar: Alt ve st emme sisteminin birbirine baland, emi dengesini
salayan kanaldr.

3.Emme Fani: Emme fani, menteseli acilabilen bir plaka uzerine yerletirilmi olup
standart fan ap 280 mm dir. Emme fani, makinanin ana alteri alp herhangi bir start
butonu veya impuls butonuna basildiginda alismaya balar.

4.Filtre Kutusu: Filtre kutusunda 9 adet filtreleme paneli vardir; iki adet yan ksmlarda,
dieri kapakta yer almaktadir. Panelierin her biri u paralardan oluur: delikli metalden
yapilmis kayc gvde, polyester kee bir filtre, delikli metalden bir lzgara. Emi miktari,
makinaya baglantili emis kanal zerinde bulunan bir klape vastasyla ayarlanabilir.

5. Tarama Kafasi erisine Hava fleme: Tarama kafasi zincir kafesi icerisine toz ve
elyaf giriini ve birikmesini engellemek icin kafa ierisine basncl hava flenir. Bu
basncl hava, iki adet amplifikator vasitasiyle isletme havasndan makina govdesinin sag
arka tarafinda bulunan filtreden gecirilerek temin edilir.

EKME MAKNELER

23
6.Vakumlu Temizleyici: Spiral hortumlu bir vakumlu temizleyici makinanin arka tarafina
yerletirilmitir. Hortum boyu makinanin her tarafina yetiecek uzunluga sahiptir.

4.3.7.2. Kondenserler

Makine uzerinde u ksmda kondenser yer almaktadr:

1. Besleme Silindirinden nceki Kondenserler: Sabit genilikte ve deistirilebilir
besleme kondenserinin genilii allan materyalin besleme miktarna gre seilir. ok
dar bir kondenser retilen bandin tekstil kalitesinin bozulmasina sebep olurken, ok geni
bir kondenser makinanin alima dengesini olumsuz etkileyebilir..

2.Baretlerden nceki Kondenserler: Bu kondenserler ayarlanabilir tiptedir. Bu
kondenserlerin materyal kutlesinin kenarlanni kontrol altma almak amaciyla kullanlr.
Kondenserler, tarama kafasi eksenine gore simetrik olarak ayarlanmalidir. Bu kisimdaki
konderser genilii, her zaman, besleme silindiri oncesindeki kondenser geniliginden
biraz fazla olmahdir.

3.ekim silindirlerinden nceki kondenserler: Bu kondenserler kaydrarak
ayarlanabilirler.


ekil 16: ekim silindirlerinden nceki kondenser grnm

4.3.7.3. Firalar

GC30 gekme igneli tarama kafasinda, temizleme ve sark kontrol fonksiyonlari icin
adet fra sistemi bulunmaktadir: st fra, alt fra ve sabit fra
st fira: Bu firga, sank olmasi durumunda fircanin yukselmesini saglayan
salinimli bir yatak uzerine tespit edilmistir.Sark olmasi durumunda bir dedektr
makinayi durdurur.
Alt fira: Bu firca, sarklar tespit etmeyi saglar.
EKME MAKNELER

24
Sabit fira: Bu firca, elyafin alt bolgeye dogru sarkarak aspirasyon ile
emilmelerine engel olarak tutulmalanni salar.

ekil 17: (a)Ust fira

ekil 18: (b)Alt firca


EKME MAKNELER

25


4.3.7.4. Sync Fralar

Syrc fralar; ekim silindirleri ve kalender silindiri blgesinde makinanin verimli bir
sekilde almas iin emi sistemi ile biriikte temizleme isjevini yerine getirirler. U,
ksmda yer almaktadir: ekim silindirleri ve kalender silindirleri zerindeki syrc
fralar, ekim silindirlerinin altndaki syrc fircalar, kalender silindiri altndaki syrc
fircalar

ekil 19: Syrc fra grnm

4.3.7.5. Elektronik Panel Ve Elektronik Regulasyon Sistemi

NSC Reguleli ekme Makinalarnda ekim ve reglasyon fonksiyonlan elektronik olarak
gergekletirilir. Sistem unlardan olumaktadir:

1 .ekim silindiri ve koyler grubunu tahrik eden bir ana motor

2.Tarama kafasi, besleme silindirleri, olcme silindirleri ve diger elemanlan(calk, eksiltme
kafasi gibi) tahrik eden bir yardimci motor.

3.Dedektorlerden bilgi alan ve yardimci motoru kontrol eden bir elektronik kart.

4,insan/makina iletisimi icin kullanilan, varyasyon yuzdesini (%) gosteren ve
parametrelerin ayarlanabilmesini saglayan bir dokunmatik terminal.

Makina giriinde beslenen materyal ktlesi (hacmi) mekanik tip lme silindirleri
vastasyla llr. Bir elektronik sensr yardmyla lme silindirlerinin hareketi analog
voltaja dntrlmektedir. Bu bilgiler sayisal olarak ele alnp ekim kart tarafndan
hafzaya alnrlar. Varyasyonlar ekim blgesine ulatigi anda besleme hizi degistirilerek
ekim oran deitirilmi olur.

EKME MAKNELER

26
Makinenin elektronik kontrol panosunda dokunmatik terminal ana menu ekraninda
reglatr fonksiyonlar butonu elektronik reglator ayan ekranina ulalmasini salar.



ekil 20: Dokunmatik terminal, regle ayarlar

Ana ekrandan ulasjlan regule ayarlan referans, gecikme, amplifikasyon ve cekim
parametrelerine ulailmasini saglar. Tular yeil renk olduklannda aktiftirler. Hangi
parametre ayar yapilacaksa o tua basmak gerekmektedir. Her parametre ile regulasyon
ayar u ekilde belirlenir:

1. Referans (mm): Bu deger sapma %0 oldugunda olcme silindirleri arasmdaki mesafeyi
gsterir. Ayrca, lme silindirleri yksekliinin beslenen materyal ktlesine (hacmine)
uygun oldugunun kontrolunu da salar. Standart referans aral 7,5- 11,5 arasindadir. Bu
parametre makine alrkende deitirilebilir ve lme silindirlerinin arasndaki o anki
mesafenin okunarak referans olarak kaydedilmesini salar.

2. Gecikme (mm) : Bu parametre lme noktas (lme silindirleri) ile tarama bolgesinde
ekimin kontrol edildigi nokta arasmdaki mesafeyi gosterir. rnegin 790 rakami olgtilen
hatali kismin duzeltilmeden once 790 mm ilerliyecegini belirtir. Standart degerler 800 ile
860 mm arasindadir.

3. Amplifikasyon: ok krimpli bazi elyaflann almasnda, reglasyonun duzeltilmesi
amplifikasyon olarak aadlandrlan bir katsay ile salanr. rnegin %5'lik bir sapma 1,05
amplifikasyon degeri ile 5x1,05 = %5,25 lik bir dzeltme salar. Normal deger 1.00'dir.

4. ekim: Bu parametre makinann ekim kutusu yerine geer ve makinanin cekim
oraninin ayarianmasini sagiar. ekim aralii : 3 ile 12 arasindadir. ekim ayar makinanin
besleme hzn etkiler.


EKME MAKNELER

27
4.3.8. Kontorol Panosunun Tanm

ekil 21: Elektronik kontrol panosu

4.3.8.1. Ik Kolonu

MAKNA (elektrik panosu zerinde)









EKME MAKNELER

28
BESLEME SEHPASI



OTOMATK TAKIM IKARMA



4.3.8.2 Ana Menden Seenekler Mens


ekil 22: Ana menden seenekler mens iaretlerin anlam

EKME MAKNELER

29
4.3.8.3. Hata Ekrannda Arzalarn Belirtilmesi

letmelerde kullanlan makineler ounlukla bilgisayarl olup bunlar (Zinser,Rieter,NSC
vb.) Bilgisayarl olup makineden kaynaklanan hatalar veya arzalar olduu anda ekrandan
hata yeri,hatann ekille gsterimi grlmektedir ite bu ekilde hatalara annda mdahale
edildiinden retimi arttrmakta ve makine randmann arttrmaktadr.Bir sonraki konuda
hatann ekille gsterimi mevcut hatalarn ekli ve anlam resimlerle anlatlacak.


ekil 24: Ekrandan hata yerinin gsterimi

4.3.8.4. Mevcut Hatalarn ekli ve Anlam









EKME MAKNELER

30



4.3.9.Teknolojik zellikler

Makine monoblok bircok elemanin Dolektor getirilmesinden meydana gelmistir. Boylece,
cesitli uygulamalarda ok ynlle uygun olmaktadir.
Makine gvdesi unlar ierir:

Motorlar
Kolay demonte edilebilen, igneli baretler ieren alt ve ust tarama kafalan
Kafa icerisindeki mekanik kisimlar icerisine toz birikmesini engelleyen hava
fleme sistemi.
ekim ve kalender silindirleri grubu.
Degistirme dililerinin muhafaza edilecegi blm.
EKME MAKNELER

31
Pnomatik kontrol grubu.
Dokunmatik ekranli kontrol terminali.
Makinaya aagda belirtilen u gruplar eklenebilir:
1. Otoregulator
2. Mtistakil yaglama aparati
3. Kova kompaktoru
4. Elektriksel tahrikli besleme sehpasi (opsiyonel olarak)

Makine govdesinin on ve arka kisimlan ceitli tipte koyler ve besleme sehpasi monte
edilebilir ekildedir. Tarama kafasi ve silindir gruplari ses izolasyonlu, kazalara kar
vurucu bir kapak ile kapatilmitir. Makinanin temizligi, besleme sehpasinin arka tarafina
yerletirilen filtreleme kutusuna baglantili Dolektorler ve temizleme fircalan vasitasiyle
yapilir. Her makinada fleksible hortumlu bir vakumlu temizleme grubu vardir.

5. ekme Bandnda Numara ve Dzgnszlk Kontrol

ekme makinelerinde ekim tertibatnn kullanlan mataryelin stapel uzunluuna gre
uygun olarak ayarlanmas gerekir.ift silindirli ekim sistemleri basit halleriyle kamgarn
ekmeleri olarak elverili deildir.nk ekim safhasndaki kaln bantlarn ilave bir lif
sevk organna ihtiyac vardr.Lif sevk organlar olmakszn lifler gruplar ve paralel halinde
ekilirler.Elde edilen bant dzgnsz ve paral olur.

Bu amala 1840 ylndan beri tarakl ekmelerde kullanlr.Tatbik edilen ekim istenilen
elyaf iin ok yksek ise dzgnszlkler ve bantlardan kesikler meydan gelir.Giri bant
arl ekim miktar ve silindir hzlar uygun gelirse ekim ve sevk organlar hatasz
almam olur dzgnszlkler nlenmi olur.Numara iki ekilde yaplr.

1. Yarm ay ile lme
2. Forml kullanarak lme

1. Yarm Ay le lme

Aletin ayanda bulunan vida yardmyla sfrlama yaplr sfrlamas yaplan aletin
TSE sonsuz test tarafndan onay verilmi ktlelerle kullanlarak numara kontrol
yaplr.Kontrol sonrasnda hatal bulunana cihaz kullanm da kaldrlr.

2. Forml Kullanarak Numara lme

Bu yntemde ekme makinesinden kan bantlarda numaras lmek zere biraz alnr
alnan numara krkla 7 yarda llr. 7 Yarda llrken kr evirmeniz
makinenin devrine gre olmaldr. 7 Yarda llen erit hassas terazide tartlarak
numaras bulunur ve hesaplamas yaplr. Sonaki konularda bir ernek hesap
yaplacaktr

5.1. Hazrlamada Band Karm ncelemeleri

ekme makinasnn arkasna yerletirilen kovalarn 4+4 1.pasajdan ktktan sonra her
kovann numarasna baklr.


EKME MAKNELER

32

rnek:

eklinde dizilerden dzgn bir karm yaplr. Sonra makinaya istenilen ekim
verilir. Numara bozuk ise ekim dilileri kontrol edilir.

5.2. Band Karmnda Ama

Tarak makinasndan kova halinde alnan eridin kalnl, her yerde ayn deildir.
eritlerin boyuna birbirini takip eden ince ve kaln yerler mevcuttur. kan eridin ayn
uzunlukta blerek ayr ayr taratacak olursak numarann dzgn olduunu grrz.
eritlerdeki ince ve kaln noktalar deiik yerlerde bulunur. eritler st ste getirilecek
olursa dzgn yerlerin bozuk yerleri kapattn grrz.

5.3. Renk Karm Uygulamalar

stenilen rengi elde edebilmek iin boyanm bir ok topsun karlatrlmasdr.
Dzgn bir renk karmn gerekletirebilmek iin yn topsu ile sentetik elyaf topsununu
harmanlamak gerekir. Mmkn olacak en iyi kartrmay gerekletirebilmek iin ift
tarakl melanj makinalar kullanlr. Bu makinalar belli bal hazrlama makinalar gibi
hazrlanm olup 2-5 kafaya kadar olan tipleri vardr. Her kafaya makine geniliince
yaylm olan elyaf band hasrna levha ve kanatlardan besleme silindiri n tarafndaki
bala gelir.



6. Ekartman Ayar

GC30 ekme makinasnda ekartman, tarama kafas ve besleme silindirlerini kaydrmak
suretiyle ayarlanr. ekim silindirleri ve kalender silindirleri pozisyonlar sabittir.

Makina durdurulur.
st kapa ve makina kapaklar alr.
Sol taraftaki tarama kafas sabitleme civatas gevetilir.
Tarama kafas tahrik kay ve ekim silindirleri tahrik kaylar gevetilir.
Sa taraftaki tarama kafas sabitleme civatas gevetilir.
Tarama kafasn istenilen pozisyona kaydrlr.
Sabitleme civatalar sklr.
Tahrik kaylarn gerdirilir.Ekartmana bal olarak, gerdirme makarasnn yeri
deitirilebilir.

EKME MAKNELER

33


6.1. Ekartman Mesafesi Ayarlar

Maksimum besleme hz = 75m/dk
Maksimum k hz = 350m/dk
Tarak says = 144 adet
alma pozisyonundaki tarak = 44 adet
Taraklar arasndaki mesafe = 9,525 mm
neli taraklarn genilii =220 , 270 mm
Yass inede ine skl = 6-7 cm
nenin dolma derinlii = 14 mm
ne uzunluklar = 19-22.2mm
Yuvarlak inede ine skl = 3-4 ine iin
ne sahasnn uzunluu = 200mm
Alt giri silindirin ap = 62.5mm
st giri silindirin ap = 80mm
Alt k silindirin ap = 30-62.5mm
n ekartman = 38mm
Toplam ekartman = 39504,85mm
ekim aralarnda 12ye kadar %2lik artla 64 farkl ekim ayarlama kasna
vardr
k silindirinin uygulama basnc =200-400 k

7. Bakm Arza ve Temizlik lemleri

7.1. Tarama Kafas Temizlii ve Bakm(GC30)

GC ekme makinasnn geni uygulama alann dikkate alarak tarama kafalarnn periyodik
olarak temizlenmesini tavsiye ederiz. Baret zincirleri kafesi ierisine bir flame sistemi
yerletirilmitir. Bu sistem zincirler ve mekanizma ierisinde ar toz birikmesini engeller.
Makina genelde ierisinde andrc toz ihtiva eden materyalleri alr. fleme sistemine
ramen tozlar alan elemanlarn ierisine girer. Bundan dolay st tarama kafasn
kaldrarak, baretlerin yerletirilmesinde kullanlan kapaklarap zincirleri dzenli olarak
kontrol etmenizi tavsiye ediyoruz.
ki lot arasnda makinann hzl temizlenmesi esnasnda basnl hava yerine makina ile
birlikte verilen vakumlu emme sisteminin kullanlmasn iddetle tavsiye ediyoruz.
Basnl hava tozlarn paralar arasna girmesine ve dolaysiyle alan elemanlarn
dzensiz olarak hzl bir ekilde eskimesine sebep olur.

Eer zincirler ierisinde ok miktarda toz birikmesi tespit edilirse, tarama kafalarnn
komple karlarak yedek olanlarn taklmasn tavsiye ederiz. karlan tarama kafas
demonte edilmek suretiyle uygun bir ekilde temizlenir. Bu ilem, paralarn elyaf
birikmesinden kaynaklanan abuk eskimesini engeller.

7.2. Emme Sistemi

TANIMI: Emme sistemi baretlerin bulunduu blgenin, ekim silindirlerinin, kalender
silindirlerinin ve bask silindirlerinin temizliinin devaml olarak yaplmas n salar. Bu
EKME MAKNELER

34
elemanlar arasnda birikme riski olan dknt, uuntu ve tozlar bir santrifj emi fan
vastasiyle emilerek filitreleme kutusuna tanr.
Fralar, syrc fralar ve emme kombinasyonu, baretleri ve ekim grubunu temiz tutmak
zorundadr.



ekil 23: Emme sisteminin ematik olarak grn

Eer emme sistemi ve fralar dzenli olarak kontrol edilmezler ve bakmlar yaplmazsa
temizleme randman der, ekim silindirleri ve baretlerin etrafnda sarklar olumasndan
dolay almada problemler meydana gelir.
EKME MAKNELER

35
Emme sistemi alt ksmdan oluur.

emme azlar
emi kanallar
emme fan
filitreleme kutusu
kafa ierisine hava fleme
vakumlu temizleyici

7.3. Zincir Gerginlii
Baret zincirinin gerginlii yay baskili bir otomatik gerdirme sistemi ile ayarlanir.
Zincirlerin ngrlen bir uzama snrna ulamasi durumunda, bir elektrik kontagi
gerdiricinin pozisyonunu tespit eder ve terminal uzerinde zincir uzamasmi belirten uyan
verir. Bu sinyal tarama kafasinin bakmnn yapilmasi gerektigini belirtir fakat makineyi
durdurmaz. Zincir uzama sinyali alndktan sonra eer bakm yaplmazsa zincir klavuzlar
ve zincir tahrik dilileri zarar grr.


ekil 24: Zincir gerginliinin gsterimi


ekil 25: Baretelerin yerleimi
EKME MAKNELER

36
7.4. Baretlerin Yerleimi

GC30 tarama makinesi kafasinda her turlii baret kullanilabilir, ancak plastik govdeli hafif
tip baretler tarama kafasi mrn artrd iin daha cok tercih edilir. Bu baretlerde igneler
hasar grdnde ve eskidikleri zaman yenileri ile degitirilmesi gerekir, tekrar igne
preslenememektedir.
GC30 tarama kafasinda 60 adet sa, 60 adet sol olmak iizere 120 adet baret bulunur.
Baretler alternatifli olarak bir adet sa, bir adet sol baret olacak ekilde yerletirilir.
Tarama kafasinin kaldinlmasi ozel kaldirma kolu vasitasiyla saglanir. Baretleri
yerlestirirken zincirin alma yonunun dogru olmas nemlidir. Yanl yeriestirme
baretlerin kinimasina ve zincirin kopmasina neden olur.


7.4.1. Baretlere ne Taklmas

Baretlere ine takilmasi baret aparati yardimiyla saglanir. Barer aparati su kisimlardan
olusmaktadir: taban plakasi, uc tutucu ve bir bastinci koldan olusur. Bir baret klavuzu ve
iki klavuz tutucu aparati tamamlar .Baret mastari presleme esnasinda igneli baret ctasnn
pozisyonlanmasini saglar. Her igne skl iin ayn bir baret mastari gereklidir. Bir karma
takimi, igneli baret gtalannin baret kanahndan disanya kolay bir ekilde karlmasn
saglar.
Aparati bir mengeneye skca balandktan sonra preslenecek baret mastari yerletirilir.
igne baret contasn kaln taraf one dogru olacak sekilde baret mastarma yerleftirilir.
Yerletirme iini bir utan balayarak yapmak daha kolaydir. Baret mastari dayama
parasina kadar itilir. Bo bareti kanali aagida olacak ekilde u, tutucu yuvalan uzerine
yerlestirlir. Bask kolunu hareket ettirerek igneli baret citasi baret kanali icerisine
preslenir.Baski kolu geriye itilerek preslenen baret dikey olarak cikanlir.


ekil 26: Baretlere ine taklmas

7.4.2. Baretlerden ne karlmas

Ignelerin cikanlmasi tehlikeli bir ilemdir ve bu islem esnasinda mutlaka gozluk kulianmak
ve eldiven giymek gerekir. Presleme aparati bir mengeneye sikica baglanir. igneleri
EKME MAKNELER

37
sklecek bareti tutucu aparati kanal icerisine yerletirilir. Baretin ucu aparatin klavuz
deliine girmelidir. igne sokme takimi baretin mil tarafinda baret kanalina yeriestirilir, bir
tokmak ile vurarak eski igneli cita baret kanalmdan cikanlir.


ekil 27: Baretelerden ine karlmas

7.5. Tarama Kafalarnn karlmas

Tarama kafalanni makineden cikarmak ic;in iki tip takim kullanilmaktadir: Manuel takim,
pnomatik caraskal. Tarama kafasi agirliklannin fazla olmasi nedeniyle manuel kaldirma en
az iki kisi tarafindan yapilabilir. Pnomatik caraskal opsiyonel olarak temin edilebilir. Bu
caraskal tarama kafalannin ve bazi tip koylerlerin kaldirilmasmda kullanilir.
Makine materyalden bosaltildiktan sonra alt ve list tarama kafalarindaki baretler karlarak
ekartman ayari maksimuma alr. Baglanti civatalari sokulur. Tarama kafasi manuel veya
pnomatik olarak makineden cikanhr.


ekil 28: Tarama kafasnn karlmas
EKME MAKNELER

38
7.6. Koyler Tahrik Dili Grubu Bakm lemleri

1. Dili kutusunda eskimis, zarar grm elemanlarn deitirilmesi
2. Dili kutusunun iinin temizlenmesi
3. Dili kutusu yagnn boaltlarak deitirilmesi ve ya seviyesinin kontrol edilmesi


ekil 29: ekim silindirlerinin sklmesi

ekim silindirlerinin soklmesi

ekim silindirinin sokulmesi oldukca hizh bir isjemdir. Baski silindirleri karlp ust
tarama kafasi kaldinlir. Kayis sokulup bagianti noktalan sokulerek ekim silinciiri kolayca
cikanlabilir. Tekrar ayni ekilde yerletirmek mmkndr.


ekil 30: Kay gerginliinin gsterimi


EKME MAKNELER

39
Ana Tahrik Kay Gerginlii

Ana tahrik geni, yass bir kay vasitasiyla salanr.

lme Silindirlerinde Dili Kutusuna Yaplan Mdahaleler

lme silindirleri millerine veya disli kutusunun icjnde yapilacak herhangi bir mudahale
icjn dili kutusunun dian alinmasi gerekir.


ekil 31: lme silindirleri


ekil 30: lme silindiri bakm ilemi

7. letmelerde Yaplan Bakm ve Peryodlar

ekme makinesinin n tarafndaki kapa kaldrdmz zaman kartma baret dililerinin
tekerlerinin silinmesi krk olanlarn ayrlmas gerekir nk krk olan baretlerin
skmasna buda makinenin bozulmasna sebep olur.Krlan baretlerin dilileri karlarak
teker hareketleri str.Bundan sonra baretlerin aa yukar hareketleri salanr.Kelebek
silindirleri ekme makinesinde iki tane silindir ifti bulunur bunlar n ve arka ekim
silindirleridir.
EKME MAKNELER

40

PERYOT BAKIM LEMLER
GNLK
BAKIM
Temizlik tabancas ile kaba temizlik yaplr. Hava tutmak sretiyle makine
ierisinden temizlenir. Baretlerin ileri kontrol edilir, manonlar silinir.
HAFTALIK
BAKIM
Makine zerindeki uuk ve sarklar temizlenerek makinann genel silme
ilemi btn kirli yalardan temizlenmesi iin yaplr. Temizlik ilemi
bittikten sonra yalanacak yerler yalanr.
3 AYLIK
BAKIM
Tarama Baretleri karlarak temizlii yaplr. Tarama kafesi komple
temizlenir. Klasrlk yataklar tarama baretleri temizlii yaplr yalar dar
tamsa silinir
6 AYLIK
BAKIM
Manonlar rektefiye edilir. Makinada yalanmas gereken yerler yalanr
YILLIK
BAKIM

Makinann metodu sklerek bakma gtrlr. Makinann deimesi gereken
ileri deiir.

Tablo 3: Bakm periyotlar ve ilemler


8. Makinada Yaplan Ayar lemleri

AYAR NOKTASI AYAR iLEMi
Ekartman mesafesi
Tarama kafasi ve besleme silindirlerini kaydirmak
suretiyle ayarlanir.
ekim silindirleri zerindeki bask

Makinenin sag kapagi altindaki ayar kizagi
vasitasiyla ayarlanir.
EKME MAKNELER

41
Tansiyon Ayarlar
Koyler tansiyonu
Besleme silindirleri ve tarama
kafasi arasindaki tansiyon
Olcme silindirleri ve besleme
silindirleri arasindaki tansiyon
Besleme sehpasi ve olgme
silindirleri arasindaki tansiyon
Cekim ve kalender silindirleri
arasi tansiyon

Makinenin sa ve sol kapa eierisinde bulunan
deitirme dilileri vastasyla ayarlanr
Kova Dn hz
Makinenin sa tarafindaki deitirme dilileri
vastasyla ayarlanr.
Sank kontrol dedektrleri
Besleme silindirleri
Cekim silindirleri
Kalender silindirleri
Sank kontrol dedektrleri otomatiktir. Zor
materyallerin almas veya silindirlerin
karlmas durumunda mesafe ayarlarnn ayar
cvatas ve somun yardmyla ayarlanr.

Tablo 2: Makinada yaplan ayar noktalar ve ilemler


9. Yalama ilemleri

PERYOT UYGULAMA KISMI
1 AY
ekim ve kalender silindirleri
Tarama kafalar tahrik dilileri
Alt fra tahrik dilisi
6 AY
Ana miller
Dili milleri
Orta miller
ekme silindirleri tahrik kutusu
rulmanlar
12 AY
Koyler tahrik dili kutusu
Reglatr lme silindirleri tahrik kutusu

Tablo 4: Tarak makinesi yalama periyotlar ve uygulama ksm






EKME MAKNELER

42
10. ekme Makinesi Kinematik emas

ekil 30: ekme Makinesi Kinematik emas
EKME MAKNELER

43

10.1. ekme Makinesi Kinematik emadan Hesaplamalar

10.2. Silindir Devirleri
n (Besleme Silindiri) = 1450 . = 1,20

n1 (ekim Silindiri) = 1450 . = 97,50

n2 (ekim Silindiri) = 1450 . = 97,50

n3 (ekim Silindiri) = 1450 . = 78,45

n4 (ekim Silindiri) = 1450 . = 78,45

n1 (neli Besleyici) = 1450 . = 39,05

n2 (neli Besleyici) = 1450 . = 39,05

n (Yardmc ekim Silindiri) = 1450 . = 1752,08

n5 (ekim Silindiri) = 1450 . = 700,83

n1 (Sevk Silindiri) = 1450 . = 876,04

n2 (Sevk Silindiri) = 1450 . = 876,04

10.3. evresel Hzlar

L (Besleme Silindiri) = = = 0,22

L1 (ekim Silindiri) = = = 18,36

L2 (ekim Silindiri) = = = 18,36

EKME MAKNELER

44
L3 (ekim Silindiri) = = = 14,77

L4 (ekim Silindiri) = = = 14,77

L1 (neli Besleyici) = = = 7,35

L2 (neli Besleyici) = = = 7,35

L (Yardmc ekim Silindiri) = = 165,04

L5 (ekim Silindiri) = = = 165,04

L1 (Sevk Silindiri) = = = 176,04

L2 (Sevk Silindiri) = = = 176,04

10.4. ekim Hesaplar

V1 = = = 83,45

V2 = = = 1

V3 = = = 0,80

V4 = = = 1

V5 = = = 0,5

V6 = = = 1

EKME MAKNELER

45
V7 = = = 22,45

V8 = = = 1

V9 = = = 1,06

V10 = = = 1

10.5. ekim Konstant

V(Toplam ekim) = =

=

=

= 800,18

























EKME MAKNELER

46
KAYNAKA
1. Gaziantep niversitesi Yaynlar (2009) Akrilik iplik retimi
2. ekme Makinesi. N.Schhlumberger , Tip GC30,letme Katalou
3. Akteks Tekstil Sanayi ve Ticaret A.. Gaziantep :letme ii eitim
dkmanlar
4. Mehmet Rt Uzel End. Mes. Lisesi Atlye Ders Notlar (2006)
5. Mehmet Rt Uzel End. Mes. Lisesi Atlye Ders Notlar (2007)
6. NSC Firmas ekme Makinesi Kullanm Katalou
7. Corbman, B.P. (2005) Textiles, fiber to fabric. McGraw-Hill
8. nternetten, http://www.tekstildunyasi.com.tr/ Eriim Tarihi
(28.05.2010)