KTAB-1 DAF-'L- GUMM

DEL BRADER
 Altst Yay nevi
Grler Sokak 21/8
06180
Yenimahalle- ANKARA
Tel: 0312.315 11 62

E-mail: infoaltust@gmail.com

Altst ak-uuk serisi 2

Kitab- Dafi-'l-Gumfm

Gamlar Def Eden Kitap

Deli Birader
Altst Yaynlar 2007
Filiz Bingle 2007
Birinci Basm: Kasm 2007

Tasarm: Altst Yaynevi

Kapak, i bask ve cilt: Kozan Ofset Mat. San. ve Tic.

Ltr. ti. Byk Sanayi 1. Cad. 95/ 11 skitler! ANKARA
Tel: 0312.384 20 03 Faks:0312.341 28 60

!SBN: 978-975-98171-5-2
KTAB-1 DAF-'L- GUMM
GAMLARI DEF EDEN KiTAP
*

DEL BRADER

Bu kitabn ilk 100 adedi numaralanmtr

 Kitaplarn en komii
ve
Deli Birader

Glen dnyann ba eserlerinden biri o:

Gamlar Def Eden Kitap y a d a Osmanlca a d yl a
Kitab- Dafi- 'l-Gumum.

iirlerle rl, darb- mesellerle bezeli. nev ' i a hs na

mnhasr bir kck kitapk. Osmanl toplumunda
yaanan c in s elliin pratii ile fantezisini, gerei
ile abart s n resmi dil ve grn dna taarak
dnemin argosunu ve kaba dil in i de kullanarak
mizahl bir bak a s yla okuyucusuna aktaryor.
Cezalar, y asa kla r ve tabularla inceden dalgasn
geerek hem . . .

5
Deli Birader tarafndan 16. yzylda kaleme alnan
bu kitap halk mizahnn nad i r eserlerinden biri.
i eriindeki fkralar, e rotik a nekdotlar, komik, zaman
zaman hezle varan hikayeler ve akalarla cinselliin
mizahnda son noktaya varyor; okuyan glmekten
kryor.

Birader, Yldrm Bayezid'in olu ehzade Korkut'a

yakn olduu yllarda Kitab- Daf-'l- Gum1m 'u
hazrlam. Korkut'un musahibi Piyale Bey'e takdim
ettii bu almasnda. Acem ve Arap kaynaklarndan
yararland, El-Ezraki'nin Elfyye ve elfiyye isimli
mehur eserinden alntlarla, Ubeyd-i Zakani ve Ayni
gibi ahsiyetlerin yap tlarndan semelerle metnini
oluturduu biliniyor. Ancak bu alntlar kitabn
orjinalliini zedelememi. nk Birader, devrinin
cinsellik, sevime, sevgili anlaylarn, meclislerde
ve halk arasnda sylenen erotik, komik ve mecazi
hikayelerle ustaca harmanlayarak bir araya getirmi.

Evlilik, cinselliin douu ve tarihi, dullarn ve

bakirelerin meziyetleri, ecinseller ile zamparalarn
atmalar , pezevenkler, boynuzlular, transsekseller;
medrese ve tekkelerde yaanan cinsel rezaletler,
mastrbasyon ve hayvanlarla il ikiler, cinsel hileler
ve daha birok konu, mizahi hikayelerle ve de iirlerle
renklendirilerek dnemin gnlk diliyle Kitab- Dafi
'l-Gumm 'a yansm.

Deli Birader, zaten eserinde yer alan konularn

ve hikayelerin, ehzade' nin sarayndaki sazl
sohbetli iret meclislerinde, enlikli muhabbetlerde
sylenegeldiini belirtiyor. Piyale Bey'in neelenmek,
kederi hzn datmak, gam kasaveti def etmek
iin btn bunlar kada aktarp bir kitaba

6
d n t rme s i iin kendisine ricann da tesinde srar
etti in i kayded iyo r. Eseri bylesi bir arzu zerine
yazan Birader'in, almasndan dolay saraydan
uzaklatrldna dair kimi kaynaklarda yer alan
ifadeler ise gerei yanstmyor.

* * * *

Kitab- Daf-'l-Gumm p e k o k adan nemli bir

kitap; an ve yazarn am ok kymetli bir eser.
Elbet hereyden nce yazld uzak tarihe tanklk
ediyor, toplum ve kltr gemii asndan paha
bi i l me z b ilgile r sunuyor. Zaten kitapta anlatlan
ou darb- mesel ya da fkrann bugn bile halen
"azdan kulaa" anlatlp, i er i k te yer alan fkralarn
m odern vers iyon la rnn bugn de syleni p din le niyor
olmas kitabn devamlln ve szl kltr yazya
geirme konusundaki baarsn gsteriyor.

Kitabn ier i i ile bu ierikte dil unsurlar

kullanlan
ise en kadar de erl i Birader
az tarihe tanklk edi .

kitabnda Trke szln tm szcklerini en -

a k u u kl a r da dahil olmak zere- hi ek i nmeden

birbiri ardnca kullanm. Eser daha kaleme alnd
yzyl d a ada edebiyat kaynaklarnda gereken
,

yeri alm. Kitab- Daf-'l-Gumm, e de b iyat

ta rih i le ri n ce c i nse ll i e ge ti rd i i mizahi bak asnn
yan sra, 16. y zy l n kon uma dilini geni argo ve
kabadil l i te rat ryl e birlikte veren dil malzemesi
nedeniyle klasik dnem Osmanl nesrinin en nemli
kaynaklarndan biri olarak kabul e di l i yor (1) Yerli .

motiflerle ykl olarak ana tanklk eden bu yapt

Osmanl cinsellik tarihi, ed ebi yat ve dili zerinde
yaplacak almalar iin de ok zengin bir malzeme
ie riyor.

7
Klasik iirin nde gelen temsilcilerinden olan Gazali,
Kanuni'ye sunduu kasidelerle sarayn gzde
airlerinden ve ehzade Korkut'un yakn evresinden
olmakla kalmam, ann eyhlislamlar, kazaskerleri,
ulemas ve edebiyat evreleriyle kurduu yakn ilikiler
nedeniyle tam bir cemiyet adam olarak boy gstermi.
almas bu evrelerde dillendiren konulardan ve bu
evreleri etkileyen dou kaynaklarndan beslenmesi
nedeniyle ihmal edilemeyecek gerekler tayor.
Yozlaan kurumlar, imparatorluun parlak yzylnn
getirdii imkanlarla farkl zevkler peinde giden her
snf insan bu kompozisyonda yer yer mizahi bak
asyla gsteriliyor.

phesiz her eser a ve balamyla birlikte

deerlendirilmeli. Eserin kendi dneminde erkek
okuyucular iin erkek meclislerinde oku nmak zere
yazldna phe yok. stelik eitimli bir okur
kesimince yazld g nden beri oka oaltlm
ve okunmu olduu da kesin. (2) O nedenle belli
bir kesimin deer yarglarn yansttn sylemek
herhalde abart olmaz. Ancak bylesi bir metne ok
kat bir bak asyla yaklamak da doru deil.

Gamlar Def Eden Kitap' okurken, onun gl p

elenmek amacyla oluturulduunu gz ard
etmemek gerekiyor. Eserde anlatlan olaylarn gerek
zaman ve mekanla ilgisi yok. "Mili gemi zaman
kipiyle" ve "hikaye bu ya" mantyla anlatlan
mecazi hikayeler genellikle fkra tadnda. Kitapta
anlatlanlarn Osmanl toplumu ndaki cinsel yaam
birebir yansttn sylemek ise elbet mmkn deil.
Oyunlu, a rtmaya, gldrmeye ve elendirmeye
dayal . srpriz sonlaryla dikkat eken hikayeler
Gamlar Def Eden Kitapn abartl dnyasn

8
olutu ruyor. Yazar cinsel organlar. cinsel edimler
ve cinsel kimlikler zerinden yaplan arptmalar ve
abartmalarla mizahi bir etkiye u lam ak istiyor ve
istedii etkiyi de salyor.

Deli Birader zamannda mstehcenin snrlar

bugnk gibi izilmemi, yasalar onu " perdelemeye"
zorlamam olduu iin bedenin alt kesitine ilikin
her organ ileviyle birlikte adl adnca kitapta yer
bulmu . Yazld dnemde " muzr" ne kavram, ne
de yasa olarak varolduundan Deli Birader hereyi
apak, kelimesi kelimesine, hi ekinmeden yazyor.
Zaten anlatt konularda da en ufak bir sansr yok.
Kitabn esiz bir eser olmasnda bu saknmaszln
ve dorudan anlatmlarn pay byk. Deli Birader' i n
eserine setii tema i l e o n u anlatmak iin kulland
dil ise ayrca nemli. Kim i evrelerce "edebiyata
yaktrlamayacak" denli "haylaz" ve " edepsiz"
bulunan bu dil ve slup unsurlar aslna baklrsa
onun orjinalliinin de temelini oluturuyor. Fakat
ne yazk ki kitabn yzylarca matbu nshalarnn
yaplamayndaki nedenin de bu zellikleri olduu
ak. Edebiyat "edep"le kartran bak as
neden iyle Gamlar Def Eden Kitap bu g ne dek !atin
harflerine evrilmemi, alt yzyl boyunca gn yz
grmeyen, tam metin olarak okuyu cu ile buluamayan
"yastkalt kitaplar"dan biri olarak kalm.

Aslna baklrsa her ne kadar kitap halkn o k

yakndan bildii ve kulland kadim halk mizah
rnlerinin yazya geirilmi hali ise de yine de iin
iine yaz girince toplumun ahlak deer yarglarm
gz nne almak Deli Birader zamamnda da
gerekliymi. O nedenle yazar bylesi bir metin kaleme
almasnn nedenlerini aklama ge r ei duymu

9
ve eserini bitirmeden az nce sonsz yerine " z r
dil emek ba hsinde " yle yazmay uygun grm:

"Bu heze l iyat mecmuasna bakan yarand an ve

i nceleyen karde l erden umulur ve i stenilir ki bu kitab
telife girien fakiri mazur tutalar :

"Grevlendirilen mazu r grlr."

Bu giriten gar ez ehve ttir d e meyeler, niyeti iyi yolda

k tl k sebeb ini ortadan kaldrmak ol arak greler ki
mminin niyetini iyi lik zerine yo r m al. Bu m i zah
metninde n m aksad anlay p hela l yolda g id i le,
hidayet yolunda oluna.

Beyt:
Her ey yol gstermekle anlalr,
Yoksa ki kt iyiden ayrt edilemezdi.

u kimse ki kfr ve isya n b i l i r, ondan sak n r.

unlar ki haktan b a tl ay rmazlar, sapklk yolunda
kalp hidayet y o l u na gitmezler. imdi bu mecmuaya
nazar eden azizlere mna sip , b elki farz ve va ci p tir ki
gzlerinden gafle t rtsn ve kalp lerinde n eytani
vesveseleri def edip , dai m a lm anna hazr olsunlar
ve b u kitabn h e r blmne ve her faslasna ibretli
nazarlarla baksnlar.

Evliliin e rdemlerini go rup n ikaha sa rls nlar;

kadnlara ve yaln yzllere ba kmay p livatadan
p e rhiz etsinle r ve zinadan ka n snlar, animal
iliki yoluna gitmesinl er, o tr irkin ilerden
uzak dursu nlar; edilgen e c i nsellerin ahvalini ve
kad n tabiatllarn hali ni dnsn l e r ve o ta ifeden
olmadklarndan kr e tsinler ; pezevenklerin ve

10
gidilerin alametlerini bilsinler. onlarn h ilelerinden
korunsunlar.

iir:
Her kiinin gnah divann meleklerdir yazan
Yazdm kendi elimle ben benim divanm
N ice mddet herze ve hezel ile szler syleyip
Gz gre gre saldm cehennem ateine canm
Ahiretten uzak dt m , bulmadm dnya dahi
Zayi ettim yok yere vaktimi, zamanm
Ya ilahi, fazln ile bana yardm elini uzat
Son nefeste sakla eytandan imanm
Rahmetinden ok deildir pad iaha geri kim
Bilirim isyanm haddinden tedir

Bu isyan defteri, azgnlk ve taknlk risalesine nazar

eden yarandan mit edilir ki bu azarlanmay hak
eden, azaba layk, gnah kayna, ayplar harman
biarenin gnahkar yz kara asinin gnahlarnn
okluu nu ve ayplarn n bolluunu balasnlar,
benim iin Tanr dergahndan affm dilesinler:
syan balamak e rdemdir; gnahkarn suunun
balanmasn dil emekse mrvvettir. "

Neticede kitabn znde verdii mesaj ve okuyucuyu

getirmek istedii son noktay Deli Birader altn ize
ize ite bu szlerle zetliyor. Gamlar Def Eden
Kita p ' a ilikin Tarih ve Toplum Dergisi Mahrem Tarih
zel Says'nda Selim Srr Kuru tarafndan kaleme
alnan yorumda ise yle deniyor:

"Eser 'gnahkar' insanlarn dtkleri gln

durumlar yanstmaktadr. Yine de btn bu
glnecek cinsel ilikiler bize eserin yazld
dnemde varolan cinsellik/cinsiyet sistemleri

11
h akknda ipular sunmaktadr. Kadnlar cinsellii
arzuladkla r oranda kt, gen olanlar erkeklerin
cinsel arzularna av olduklar iin a ptal. onlarla cinsel
ilikiye giren e rkekler ise g nahkarlardr. Onlar n bu
i nanlmaz ktlklerini , aptallklarn okuyacak,
dindar, masu m ve bilgil i o kurlar 'ikrah' getirerek
'tvbe' edecekler, d ertlerini d e fedip d u ru mlarna
kredeceklerdir. "(2)

Ga mlar Def Ede n Kitap yazarnn vu rgulad

zere "h ileyi ktl bertaraf etmek, sapklktan
ko runmak amacna h izmet etmek zere" yazlm
"g ld rrke n dndren" bir eser. Tersi n i
gstererek doruyu - dzg n i m a etmeye alyor.
O nedenle pek ok abart ve mecaz ieriyor. Metind e
anlatlan c i n s e l hikayeler her z a m a n cinsellikten
sz etmiyor haya tn baka alanlarna, toplu m u n ve
insa nln baka d u r u mlarna d a somutlama yoluyla
yoru m geti riyor. Kitap an latmnda dz didaktiklie
dmeyecek kadar iyi yaplm ku rgusuyla da dikkat
ekiyor.

Del i Birader eseri n i , ci nsellik gibi konu mas kolay

yazmas zor b i r alanda vermi . Del i fiek hikayeler,
srpriz sonlar, ok geiler hatta muzip oyu nlarla
okuya n illa ki gldryor, el e n d iriyo r, hem s rprize
hem oka doyu ruyor. Ana yaps ta mamen gl meceye
dayandrlan eser yed i bl mden olu uyor.

"Birinci bl m n ikahn meziyetle rini kada gei riyor

ve sevime n i n faydalarn sralyor, i kinci bl m
kulampara kardelerin ve zampara birade rleri n
a rasnda gee n tartmay ayrntla nd ryor ve
savu nmalarn ya nstyor (3), nc bl m selvi
boylu yaln yzller ve lale yanakl ola nlarla

12
sohbetin zevklerini gsteriyor, drdnc blm
gm tenli kadnlar ve yasemin gsl kzlarla
oynamann hazlarnn delili olarak su nuluyor,
beinci blm elle boalma, ryada boalma, animal
iliki ve bunlarla ilgili sylentileri ortaya seriyor,
altnc blm edilgen ecinsellerin, travestilerin ve
ne id belirsizlerin iren duru mlarn ve irkin
davranlarn sergiliyor. yedinci blm ise gidilerin
ve boynuzlularn ayn yolun yolcusu olduklarn ve
pezevenklerle hacianalarn hallerini anlatyor".

Kitap gerek kiiler zerine deil; hereyiyle hayali

bir d nya tasarl yor. Orada ne Deli Birader'in kendi
bandan geen anlar var ne de tarihin somut
kiiliklerinin bandan geenler. . . Hatta gerek
zamanlar ve mekanlar da bulunmuyor.

Kitabn en nemli "bozguncu " kahraman eytan.

Metnin btnnde 22 kez "eytan" araya girerek
"taknlklara ve sapknlklara" neden oluyor ve
kahramanlar 13 yerde "gnaha" sokuyor. eytann
1 6 yerde kahraman halka "rsvay" ettii grlyor.
eytan ileri olarak gidilik (37), pezevenklik (3) ile
gulamparelik (40), parantez iindeki kerelerce metinde
kullanlyor. Kitapta 13 kez "zina", 11 kez de "livata "
zerine l a f syleniyor.

eytann oyunlarna gelen kahramanlar ise "kadn,

herif, olan , kz , er, yiit, dii. adam v.b " gibi anonim
kimliklerden seilmiler. Kadnlar iin avrat ( 14 1 ).
kz (119), kar (96) cariye (31), hatun ( 1 3) , gelin
.

( 1 3), kahpe (11), dii (8), kadn (6 ) kanck (5),

.

duhter (4), helal (3), bikr (2) tanmlamalar parantez

iindeki kerelerce kullanlm. Erkekler iinse herif
( 1 54), olan (150), er ( 74), gii ( 54), gulampare (40) ,

13
zenpare (37), adam (45), beg (2 4), efendi ( 1 7), yiit
(1 1 ), erkek (3) tanmlamalar . Kadnlarn sevgilileri
ise kitap ta 23 kez "oyna" olarak nitelenmiler.

Eser bu zelliiyle bir adan fkra sekisi nitelii

tarken, bir dier adansa kollektif korkulardan,
neelerden ve cinsel zevklenmelerden dem vurduu
iin benzersiz bir bahname tad sunuyor. Ancak
ona. ne tam bir seki ne de sradan bir bahname
denilebilir. (3)

Deli Birader erkek cinselliinin tm eitlemeleri

ile tm hallerini karikatrletirilmi biimleriyle
kitabna alm. stelik btn bu nlar mizahn
"ok edici" diliyle yorumlam. Anlatt hikayelerde
dnemin erkek kltr, cinsellik anlay ile doyuma
ulama p ratiklerini glmecenin renkli penceresinden
bakarak aktaryor. Fantezide ise snr tanmyor.
Kitabn yaratt dnyann tepesinde bir erkeklik
organ var. Mutlak egemen olduunu dnd iin
bbrlenerek "uana kaana" "ey" yapmak isteyen
bir organ bu.

yle diyecek kadar da a gzl ve ehvetli :

"kar s . . . . k s . . . n zekatn vi rmektr b i r kar s . . . enin

harab degirmene su salmaka ve kr kuyuya koga
asmakca ve kafir makberesine mum yakmakca ve
kilise duvarna mh akmakca ve burgu delgne b
sokmakca ve l g ne penbe tkmakca ve ssz yirlere
. . .

tohum ekmekce ve eski tarlala ra ift srmekce ve yz

asi ka fir tepelemekce sevab va rdr dirler "

Cinsel iliki olmakszn yaanan sevgi onun iin

deersiz:

14
 " s . . . . siz sevgi degmez nim habbe
li ennez zb mirmarul mahabbe"

Hikayelerde anlatlan "heriflerin" , ikide birde

"eyinin gsterdii yere" giden tipler" olular bu
"

temel anlay yznden. Cinsellii cenk mertebesine

ykselten, "her kim cuma gicesi helaline cima klur
bir kafir ldrme sevab bulur <lirler" diye dnen
tipler bunlar.

Durum byle olunca kitabn ana temas da kah

iktidarn kuran kah bu iktidar elinde tutmakta
zorlanan bir erkek ve onun yaad komik durumlar
olarak beliriyo r. evresinde her ne gryorsa cinsel
doyumu iin kullanmay kendisine dstur edinmi
tam bir smrgen o. Feodal iktidarn ideal mutlak
halinin dnyay her tr figryle birlikte bir hareme
tktrmak olduu dnlrse tabii ki onun bu
gz dnm hali garipsenmemeli. Kadn, kz, olan,
hayvan sadece onun cinsel itahna hizmet iin
varlar. Zaten kitapta bu "zevk unsurlarnn" herbiri
iin birer blm ayrlm.

"Bu dnyann acibdir hali hasl" diye anlatmaya

balayan yazar oyunlu ve srprizli sonlar hazrl yor,
zihni ap akli veren darb- meseller ve mecazlarla
dolu iirler yazyor. . . Yceltmenin yan sra komik
e n i n temelinde yatan tepetaklak etme durumlar da
hikayelerin hi birinde eksik olmuyor.

Kitaptaki cinsel komik e ylesine etkin ki, erkeklii

ile vnenler de kadnl ile bbrlenenler de
"komik olmaktan" kurtulamyor. Cinsel iliki n in
her tr abartl unsurlarla zenginletirilerek
okuyucuyu artp kahkaha oyununa dahil etmek

15
iin kullanlyor. Adam, kadn, herif, kz, olan, avrat
her biri cinsellik oyununda bir an zirveye kmken
bir an sonra bir de bakyorsunuz, ba aa gitmi ...
Hatta yle ki kimse dierinden tam ve srekli bir
doyum alamad iin, annda sahnenin de rollerin de
deitii, var olan dnyann altst olduu grlyor.

Cinsel organlar ve cinsel iliki pozisyonlar ise

kitabn nemli konularndan . Bedenin alt kesitine ait
organlarn grotesk tasvirleri hatta bu organlar iin
yazlm zel methiye iirleri kitabn dikkat ekici bir
baka yn. Kprye ya da kilisenin anna tokmak
edilmi, minare boyunca uzun yahut bin devenin
zor tayaca denli devasa penisler... Beypazar
kavunu yahut adrvan gibi vajinalar... Yaylak ya
da gm hokka benzeri ansler.. . Tam bir panayr
maymununa evrilerek abartlan cinsel organlara
kitapta glmecenin dozunu artran unsurlar olarak
yer veriliyor. ..

Penis iin kullanlan argo szckler iinde "ejder, orta

mablag, kiri kebir, kebir, alet, zlle, palaz, kuruyacak,
talg, oyun aac, kadn kz elencesi, ulu hatunlar
dinlencesi, kndebiz. hacet aac. andir... vb."
gibi deyimler yer alrken vajina iinse, "zerdali,
eftali, bakla samsas, beypazar kavunu, murdar,
kovuk, zindan, az var dili yok, kanara kpei,
olak oynam kap az, sulu eftali, adrvan,
arslan, baya ahmet yapnc brei, lle" gibileri
kullanlyor. Ans iin sylenenler iindeyse "murdar,
alicenab, yaylak, gonce leb. sib gabgab, semen sima,
sim endam, gm hokka, knbed, handan, hayran,
hokka, pinhan, sng oynamal meydan, kpe, penbe,
kubbei simin ... vb." var. Cinsel iliki pozisyonlar iin
de trl eitli deyim kullanlyor.

16
Hikayelerde cinsel itah en nemli motive edici g
mertebesinde. Ama bu itah doyurmak iin tek
klavuz ehvet olunca iler ou zaman karyor
ve komik durumlar da tam bu noktadan kyor.
gdlerinin krkrne peinden giden herkes
doyuma ulamadan azck nce bir hileye ya da
beceriksizlie kurban gidebiliyor .. .

Anlatlan hikayelerde cinsel doyumun bedenler

zerindeki tartmasz iktidarnn hi bir zaman
tam kurulamay ise nem tayor. Cinsel iktidar
bir an kuruluyor gibi oluyor ama bir an sonra
bir de bakyorsunuz tahttaki fig r bir nedenle
doyumsuzluktan ya da fazla doyumdan alaa
edilivermi ve gl mece de bu durumdan tremi.
H ibir kimse ve bedenin alt kesitine ait hibir organ
mizah oklarndan kaamyor kurtulamyor. Ksacas
. .

bu komik oyu ndan hi kimse tam ve srekli kazanl

kamyor.

Zaten kitabn btnne egemen olan "karnaval ruhu"

da bedenin alt kesitine ilikin olarak kurgulanan bu
h ileli ve elikili durumlardan oluuyor. ok kymetli
Rus yaznbilimci Mihail Bachtin'in kavramlatrarak
edebiyat eletirisi kuramna armaan ettii " karnaval
ruhu ve "Ortaa glmecesi" kavramlar t m temel
"

unsurlar ile birlikte Deli Birader' in kitabnda da

var. Cinsellik ve cinsel espriler, bedenin alt kesit
organlar nn g rotesk tasvirleri ve tabii tersyz edilen
iktidar ilikileri.. . Tm bunlar isel ve dsal bask ile
korkudan kurtulmak iin seferber ediliyor.

Cinsel hileler ise kitabn ok nemli ana eksenlerinden

biri olarak ortaya kyo r. "Naziklik" dey imi "aldatma,
kandrma" anlamn d a metinde 1 4 kez geerken,

17
26 kez "hile", 3 kez "huda"(hurda) deyimlerinin
kullanld grlyor.

Glmecenin bir aptal aklk ekseninden deil de

av- avlanma, hile- aldanma - aldatma ekseninden
doduu blmlerde komik eyi aldatlann hali ve
dt durumlar oluturuyor.

Bu blmlerde cinsellik batan sona bir istismar

konusu biiminde tanmland iin olacak bolca
aldatlan e, faka basan fazla akll olan, bilgisiz
agzl cariye, ava giderken avlanan delikanl,
tuzaktan saknamayan yiit, karsnn sevgilisini
srtnda tayan koca, olunu gznden saknd
halde homoseksel hrszlara kaptran baba figr
ile karlayorsunuz . Ve bu liste byle byle uzuyor
gidiyor...

Komik kahramanlar arasnda erkeklerin yan sra

kadnlar ve olanlar listenin en bandalar. Kitapta
kadnn erkek asndan yararlar yle belirtiliyor:

"yimek birmede ve giysi yumakda

bin erden yegdur bir avrat almak"

Evlililiin faziletleri ise yle saylp dklyor:

"evlenmeyen adam nola olursa perian

avare olur olmaz ise bir kuun ifti
ergen olana kimse dimez it mi ya adam
tazim ider evli olana kadi ve mfti"

Evlenememi kimseye "it mi adam m" diye

sorulduu vurgulanan kitapta erkein evlenerek
stat kazand aklanyor. Ancak evlilik ne kadar

18
yceltilirse yceltilsin yle ok uzun sre zirvede
kalamyor:

"azizlerden birine bir kimse evleneyim m i ne dirsn

dimi ol dahi eyitmi eger btn adam iken pare pare
olmakdan safanz var ise evlen dimi zira ki gii yek
ser ve yek cihet iken her kanda olursa gider her ne
muradn iderse ider evlenb bir avrat alsa iki pare
olur ne an bir yire koyub gidebilr ne bir meveretsiz
bir i idebilr eger bir olu dahi dogarsa pare olur
ve eger bir kz dahi dogarsa drt pare olur vay eger
biri db lrse ya bir belaya mbtela olursa bir
paresi gider adam tamam iken naks ider"

Evlilik hassas mesele. O nedenle kiminle evlilik

yaplmas gerektii zerinde de kitapta nemle
duruluyor. ncelikle dii cinsinin kzlar ksm
"kymetliler" snfnda saylyor. Bakire kzlar bir
bakyorsunuz vlp gklere kartlm:

" mahbube kzlar sevilmekden safa srb mlayim ve

zarif olurlar kahbe avratlar gibi hile ve huda bilmezler
bir nice oyna tutuba n hercailik klmazlar "

Ancak ok gemeden ayn kzlarn u beyitle tahttan

alaa ediliverdii grlyor:

"bikr kzlar s . . . bilmez tavardur

bineym dime zinhar ifte yirsn"

Bakire kzlarn cinsellik konu su ndaki cehaletleri iin

sylenilenlerse yle:

"egeri kz olan kzlar s .. gricek alar szlar amma

ekirdegi kararcak itihas galib olur su reta kaar

19
gibi klnub manide talib ve ragb olur s ...n ba
giricek lezzeti dimagna iricek koydun koydun koy
gitsin canm yerine yitsn dir"

Kyaslamak gerekirse "kza cima itmenin lezzeti on

avrata cima itmekden artukdur" denilen kitapta, her
ne kadar erkekler asndan bakire kzlar ile iliki
yceltilse de bunun beylere paalara bile her zaman
nasip olmad; "bakire kzlar safasn esir alub satanlar
ve akna girb kanlar srerler begler paalar anlarn
ittigi hazz itmezler zira ki anlarn gittigi yola gitmezler
evlenb kz alanlar bu safay bir kez grrler andan
sonra kuru mihnettir ekerler yrrler" szleriyle
anlatlyor.

Kzlarn sanld gibi "saf" olmayabilecei, cinsel

hileler konusunda onlarn da birka numaras
bulunduu vurgusu bu blmn nemli mizah
malzemelerinden. "Kzlksz kz" olarak tanmlanan
bu kzlarn oyunlar, "baz kzlar oynaa mail olub
s...lmege kail olurlar kzlg gider bekareti zail olur n
ere varmalu olur illere rsvay olacagn bilr yengeye
halin syler ol dahi naziklik idb hile eyler a .. nn
kenarn evirir bir nice slkler urur n gvegiyi
koyar kan ar boyar rk ii sa ve kara yzi a
olur" trnden hikayelerle anlatlyor.

Kadnlarn cinsel ilikiye merakl olduklar,

"mabeyninde vaki old hak celle ve ali ehvet i cima
on ksm idb bir ksmn ademe myesser ve dokuzn
hawaya mukarrer kld" biiminde aktarlrken
"hasl kelam kzda ve gelinde ve avratta ve karda
bir ferd yokdur ki ere mail olmaya amma karlarda
bu haslet galip ve ere gayrilerden artk talib olurlar"
szleri vurguyu glendiriyor. Kadnlarn yz yana

20
da gelseler yine de cinsel iliki istedikleri hikayelerde
anlatlan bir dier tema olarak dikkat ekiyor.

Seyyibe, yani dul kadnlar ise kimi yerde "seyyibe

hatunlarda sabr ve tahamml ve edeb ziyade erlerin
kymetin bilmek ve hatrn riayet klmak hadden
ziyade ve endazeden birundur alelhusus cemiletl
cemal ve hamiyyetl hsal gzel yzl irin szl
ahin baklu keklik sekil boylu boslu ibriim tell
ak tenl yumuak bedenl ola" szleriyle vlrken
kimi yerde de u szlerle yeriliyor:

"ol avrat ki eri boam ya lm andan bir giiye

dahi gelm ola eger evvelkisinin aleti dibi youn
ba sallu ar grze ya beli pek grze rast gelrse
eski erinin fikri iinden kar buldcagn maln
erinin g . . ne tkar kalbin nafakasn balar gie ve
.

gndz alub iler a ise toyurur plak ise kuadur

giyirir gnlegi ton tokuzu onu birden eyler yeni
erinin s .i eski erinin s . . . nden eksik olursa an anar
.

alar bana karalar balar vay ne olaydn ne olaydn

bamda sa olaydn ya ben lb sen kalaydn diy
yas tutar matem eyler bir kur gam kara gussadr
gider eger sylesen sver kakr kser kararr bozarr
eger sylemez isen ier kabarr ne yklur gider ne
geberir buandg erini yad idb nale ve feryad ider
buldum bilmedim unun gibi erden bo senin gibi
samaya du oldum attan inb eege deveden inb
kege s . . . en inb t. . . . a binmie dndm diyu samur
samur bo. una basm ayu gibi homur homur ider"

Cinsel a nlamda tecrbeli kadnlar iin kitapta hi

de iyi tanmlamalar yok. Akll, hilebaz ve erkeklere
istediini yaptrabilen kad nlara kar metnin
btnnde sklkla; "okdur cihanda fitne ve al

21
karlarn", "ah ellerinden eli knal karlarn / medh
eyler isen eyle u mahbube kzlar/ adn dile getirme
gazali karlarn" trnden dmanca ifadeler var. Bir
baka aalama iiri ise yle:

"it s .. inden ilik umub olma yar

karlardan iyilik umma zinhar
karnn olsa ad sitti kadn
grme yzn sakn iitme adn
ursalar gnde yz kez sana !et
kar avrat s.. me yime kuru et"

Toplumsal hiyerarinin en aasnda ve gusuz

olarak grlseler de kadnlar cinsellik sz konusu
olduunda erkeklere cevap verebilen. aldanmayp
aldatan, cinsel ilikiyi onlardan daha ok isteyen
figrler olarak iziliyor. Kimi yerlerde kadnlar
neredeyse kendilerini smrmek isteyen "hrszdan"
daha ok zevk alarak kurban konumundan birdenbire
avc konumuna (2) geiveriyorlar. Ama sadece cinsel
ilikide. Kadnlarn cinsel doyumlar iin kurduklar
tuzaklar, yaptklar hileler ve aldatmacalar ise her
koulda ok sert bir tepkinin hedefi oluyor:

"ne dimek olur bu bir kanck kar

aldaya sal sakall bir eri
arvat oynan ana yklete
koyub ev iinde kapu beklete "

Kocasn aldatan ya da kocasnn yannda sevgilisiyle

sevien kadnlarla ilgili hikayeler ise kadnlarn en
fazla aalandklar hikayeler. Bu hikayelerden
anlald kadaryla kadnlarla ilikilerinde bir
erkein en fazla korktuu olay kars tarafndan
aldatlmak:

22
"bir avrat oynama sylemi erim ile yatarken sana
viriyim dimi ayagna bir ip baglayub bir ucunu
kapuda komu gelicek ipe yapub bana gel dimi
eri n avradn ayagnda ipi grm bunu nin
bagladn dimi avrat eyitmi her kim cuma gicesi
ayagna ip baglasa ana melekler gelr buluur dimi
birazdan avrat yatub uyumu eri ipi ann ayagndan
zb kendi ayagna baglayub melek ana gelince
bana gelsn dimi bir saatten sonra avratn oyna
gelmi herifin ayaklarn kaldrmu b . gne i!dirm
. .

herif can acsyla durmu kavrayub herifi n s in ..

eline alm eyitmi hey kar melek geldi dur mum

yak dimi avrat ocaga gelr olanca odu da sndrr
erine bre ver melegi ben tutaym sen od getr dimi
erini tara gndermi ol aralkda oynayla muamele
klmu andan kalkub bir dana bulur dilin i azndan
karub eline alur eri de od yakub gelr avratn elinde
bir dana bulur ol i kftehor avrata eydr sarmsakl
tarhana yedik tana ann kohusun alm nesnecik ka
diy b . . . gm yalamaya gelmi ben de an melek
sandm dimi"

Metnin final hikayesinin de kocasn aldatan bir

kadnn hikayesi oluu ve kadnlarn bu vesileyle
aalanmas dikkat ekiyor:

"ya meger bir kzn bakire iken bir oyna var imi bu
kz da an ziyade sever imi( ) kz ere virirler gvegi
. . .

ile gerdege girerler irtesi hammama gelr hacbulay

hammamda bulur medet benim halim nice olur yine
derman bana senden olur dir kar hemen buna bir hile
talim eyler ( . . . ) ahr gvegi gelr mahbubecigini bu
halde grr ah idb stne der ( . . . ) gelin ne olsam
gerek eski rencim depreti hacibulacgm gelmez
ise benim iim bitti diyb ah ider ( . . . ) hacibula hod

23
kaziyeyi tuymu kzn oynan erkenden sandga
koymu imi ebleh kftehoru gricek burar sarar
gitmem diy ykn yukar ygar (...) herif karnn
szne uyub cann ksn diyb sandg getirr ak
evine yetirr n kar gelr gelinin halin grr ban
eline alur biraz okur frr bir avu unu duvara rr
gelin sapasag olur yerinden turur kz erine eydr
sen bu gice tara yat hacibulam er adam yannda
yatmaz bi huzur olur zira ki abdest alur namaz ktlur
( ...) kend ier gider oynayla sabah olunca alem
ider ( ...) avrat bu fenni her ayda drt kez ider bir
gice yine gelinin derdi debrer turur eri yine karnn
evine gelr sandg arkasna urub gtrr ittifak
asesler rast gelrler ( ...) heman sandga bir depme
urub kapag krlur iinden bir herif gidivirir mahut
herif dahi hasn ekivirir ann altndan dahi karnn
oyna kar ases bunu grb alar bre kahbe beni
savb oynan getirrsn dir herif ileri gelb eydr
behey i kftehor ne oldun ki alarsn var kr eyle
ki kendi ayagyla gelr gider aglarsam ben aglaym ki
bunca yldr arkam ile getirr gtrrm dimi"

Ancak yine de aldatan kocann aldatlaca, gururu

incinen kadnn misilleme yapabilecei kitapta bir
hikaye ve bir iirle yle yer buluyor:

"layik budur ki her gii cariyesini

yle s..e kim olmaya avratn haberdar
avrat tuyucak erinin cariye s ...igini
varur s... lr ol dahi ayrga her bar"

Ayrca kitapta bilmi, lafn altnda kalmayan,

hazrcevap kadn rnekleri de bulunuyor:

"meger bir zenparece yigitcik giderken bir avrat

24
grb efendim pamagn ayagna genice a ncak
bir tamamcasn alvirmek olmaz m ola dir heman
avrat dnb tekellf ve tevakkuf itmeyin ol pamak
didikleri gidiye a m gibi dar s ma r lamtm senin
..

g n gibi geni itmi nice idelm dimi ge mi * bir

. . .

herif bir avrata arab biz isek mahmurlugunu siz

eksen z d imi avrat dahi fil hal s hazzn biz itsek
. . .

olann siz dogu rsanz d imi "

Kitapta ehvet dkn agzl ve cahil kadn

tipleri ise epey ok. Mevlana'dan aina olunan halk
hikayesini Deli Birader' in de u satrlarla aktardn
gryoruz:

"baz avratlar byk s .. hasretinden eeklere s . ..

gredrler evvel kanck eek gs ter r le r andan

kendlerine gre drler eek byle ide ide grenr
kanda avrat grse stne gelr meger hatunlardan
biri her gah ahura girer imi halayklarna ben
gelmeynci kmldanman diy tembih idermi eegin
s ne kabak ge i rb yarsn yir imi bundan artg
. . .

artkdr dir imi bir gn halaykn biri turay m u

hatu n ne eyler greyim dir gelr hatunu bu halde
grr hi tnmaz gider bir frsat bulur eege hatunun
ittigini ider n eek st ne ugrar dibine dek indirb
bagrsaklarn dogra r biare kabakdan gafil olur hatun
gelr cariye heman orada atlar lr cariyeyi bu halde
grr s den ldgn bilr"
..

Kadnlar kimi hikayelerde yle kolay ko l ay erkek

cinsel organ beenmeyen bir cins olarak iziliyor.
Kadnlarn arad byk penis olunca erkekler de
ne pahasna olursa olsun buna sahi p olmak iin
urayorlar:

25
"bir herifin s .. ini ar sokmu grse ki s . i by m
.

hay s .. by menin ilac bu imi d iyb bir destmale

sarub eline alur srb evcigine gelr avratna unu
pazarda buldum benim s . . . mi virb bunu aldm amma
yz altu n dahi isterler eger virirsen alay m virmezsen
sahibine virelim dir n avrat a n grr heman saat
yz al tun virir gel imd i ne alduk g rel im dir ( ... ) "

Kad n lar a s n dan ideal penis lleri konusuna

gelinc e . .. Kitapta yle bir hikaye var :

" iki zen pare beyninde karlar s .. in bygn m yoksa

vasatndan m yahut uzun veya younundan m haz
iderler diy mu h ave re sebkat ve her biri bir gune
sz sylemege mbazeret itmi niza mrtefi olmaz
gr mler bir avrat grb s ormular ki s .. uzun olub
a .. n dibine m i ire ya youn olub kenar m gi r e avrat
eydr heman ba suluca olsun varsn gelsin ska
s ka g i rs n ks n diy civab virm i amma hem u z un
hem youn hem sulu ola ana ky m et olmaz dimi"

Baz kadnlarn bavu rduu zbkla doyu m ynteml e ri

ise kitapta u satrlarla anlatl yor :

"baz avratlar muradlarnca s . . bulamazlar balar a k

kahpe de olmazlar zar uri zbk ile iktifa ve derdlerine
annla ifa iderler" , "bir avrat cariyesini kr kya
zbk dzdrmeye gndermi krk halayg yine
geri dndermi var kadnna dan zbg arabi yohsa
acemi yohsa tr k i yohsa tatari dz eyi m dimi c ariye
gelb bu h abe r i deyicek bre var ustaya arabi acemi
trki tatari nice ol u r deyivirsin dimi halayk gelib
sual ider krk eydr arabi ince uzun acemi ksack
yogunca trki ba yogu n dibi ince tatari ba kk
dibi yogun olur dir cariye bu haberi alub hatununa

26
gelr syler hatu n cevab fkr itler ( . . . ) ol vuslann
uzunlugunu arabi yogunlugunu acemi dibini trki
ban tatari itsn dimi"

Aslna baklrsa Deli Birader kitabnda yer yer ok ak

kadn dmanl yapyor. Ancak yine de yaad
devrin Osmanl toplumunda kamuya ak alanlarda
kadn erkek ilikilerine getirilen ar yaptrmlara ve
zorluklara da dikkat ekmeden gemiyor:

"amma ks deride ve gisu beride kahbe ile bir ehli

rz adam hemniin ve hemdem olcak asesler tuyarlar
nesi varsa soyarlar iletb habse koyarlar ururlar Jeti
hay birka bin akesin alub pay eylerler bir harise
eege bindirb rsvay eylerler"

Kadnlarla kamuya ak alanlardaki flrtn

imkanszlna deinen Deli Birader, olanlara
eriilebilirl iin kolaylklarn ise u satrlarla
aktaryor:

"kii mahbub olanlar ile ne kadar muamele itse ve

musahabet klsa kimse mani olamaz amma iki dili bir
karnn yanna varmaya mecal bulamaz mahbublar
seferlerde hemrah ve hazrlar da hemdemdir kimsenin
taht tasarru fu degil bir ademdir tenha odaya iletsen
ya halk iinde seyrana gitsen kolunu boynuna salsan
ekib bir busesin alsan yzn yzne srsen emb
lebini sodursan sohbet idb arapck i rsen mest
idb kendnden gersen ne katli mani olur ne beg
cihanda nesne mi var bundan yeg"

Metnin temel mizah blmlerinden bir dieri ve

belki de en nemlisi olanlar hakknda. Kitapta pek
ok cinsel adan kullanlan " aptal olan" hikayesi

27
anlatlyor. Tm metin boyunca en fazla "madara"
edilenlerin olanlar oluu dikkat ekici. Onlarn
tecrbesizliine, cahilliine ve aklszlna fazlasyla
vu rgu yaplyor.

Hikayelerde anlatlan erkekler temel olarak kendi

aralarnda herifler ve olanlar olarak ikiye ayrlmlar.
Herifler genellikle kurnaz ve olanlar alarna dren
homoseksel tipler olarak izilirken olanlar aptal ve
her an ya agzllkten ya tamahkarlktan ya saflktan
ya deneyimsizlikten tuzaa dp "cinsel eya" haline
gelen ve kullanlan kimseler olarak tanmlanyor.

Hikayelerin bir ks m "gulampare"lerden 40 ayr

yerde sz ederek homoseksel ilikiyi anlatyorsa da
ounlukla homoseksel iliki etkin- edilgin vurgusu
nedeniyle mecazi anlamda bir iktidar kurma- iktidara
sahip olma gc olarak tanmlanyor. Erkekleraras
rekabetin en nemli metaforlarndan biri olan ve
futbol argosu ile asker argosunda da ok bariz
biimde varln saptadmz bu olgu Deli Birader
tarafndan da Gamlar Def Eden Kitap'ta ileniyor.

Cinsellik zerinden iktidar anlatmak iin yaplan

bylesi keskin vurgulamalarn birka nedeni olabilir
belki. Toplumsal cinsiyet asndan erkekten sonra yer
alan olan figr, erkeklik namzeti ancak henz bu
hakk ele geirmemi biri olarak verili toplumsal dzeni
en fazla tehdit eden unsur olarak grlyor. Byle
algland iin de gen erkek iktidar zellikle tad
tehlikelerle hiyerarinin en alt katmanlarnda "sessizce
ve gszce" va olmasna izin verilebilen bir unsur
olarak iziliyor... Onlar toplumsal olarak faal ancak
tpk kadnlar benzeri karar alma mekanizmalarna
sokulmayan, sz hakk olmayan, ehliyetsiz figrler.

28
Kadnlar her ne kadar toplumsal hayattan dlanarak
"evlilie ve eve kapatlmlar" ve ayrca kamusal
alanda sz sahibi olma ve varlk gsterme konusunda
etkisizletirilmilerse de "doyum alp verme"
konusunda yksek bir g ve irade sahibi olabiliyorlar.
Yazar bu gcn "tanrsal- eytani" zelliklerini metnin
giriinde anlatyor. O nedenle kadnlar stnlk ve
rekabet alanlar olarak belirlenen cinsellik konusunda
pek ok "nu mara" yapabiliyorlar. stelik paras neyse
verip zevk de satn alabiliyorlar. Toplumsal sistemin
ileyi mantn gsteren nemli sembollerden biri olan
para konusunda kadnlar olanlara kyasla stnle
sahip . Olanlar akenin krtsnn peinden giden ,
kendilerini para iin kullandran, pazarlk yapmaktan
anlamayan, elindekinin deerini de bilmeyen,
tamamen yoksul tipler olarak izilirken kadnlar altn
inci, hatta ake sahibi, gerektiinde kendi zevki iin
bu birikimlerini harcayabilen tipler olarak izilmiler.
Kadnlarn byk ksm yoksul deil, hatta kocalar
onlardan para istiyor. Kamusal alana kp harcamay
her ne kadar kendileri yapamyorlarsa da istediklerine
ulamak iin paray veren kadnlar oluyor. Olanlar ise
toplumsal ve kamusal alandan kadnlar gibi tamamen
dlanmyorlar ancak onlar karar alp bakalarn
ynlendirme gcne sahip olmadklar gibi "sz ve
doyum sahibi" de deiller ve stelik de yoksullar.

Olanlar her ne kadar arzulanan, uurlarna para

harcanan cinsel nesneler olarak iziliyor grlseler
de yine de bu arzu edilirlikte bile bir aalama var.
Onlar; hikayelerde genellikle bilmedii b i r deneyime
zorlanan, tecrbesizlikten doan yanllklar ve
aldanlarla aptal ko numuna drlen ve fazlasyla
hilelere ak, kullanlabilir ve smrlebilir insanlar
olarak iziliyor.

29
Metnin btnnde bir tek akll ve tuzaktan kurtulup
kendini avlamak isteyeni avlayan olan hikayesi
bulunmay dikkat ekici . Oysa kurbanken avc
konumuna ykselen kadn tipi var. Bu durum
tersten okunduunda eril toplumsal sistemin en ok
korktuu fig rn gen erkekler olduunu gsteriyor
galiba! Kitabn yazld dnemin taht mcadeleleri
hatrlan rsa bu abartnn neden bylesi byk olduu
da daha iyi anlalabilir belki.

Kollektif bil inaltnda yer etmi olan erkekliin cinsel

anlamda "kullanlmasnn korkunluu " ise kitapta
fazlasyla vurgulanyor.

Hikayelerde ok sayda "kullanlm rnek olan"

meseli anlatlarak bu konudaki hilelere yazarnn
da vurgulad zere "kulaa kpe olsun" babndan
iaret ediliyor. rnein kitapta yle bir ifade yer
alyor:

"bir olan ki didigin ide tenha seyrana gide yadlar

ile arab ie db kendnden gie bunun manas
hemen g . .. m senden vaz geldim dimek olur" .

u iir de ayn minval zere t veriyor:

"kang olan ki uyub nadanlara

gide tenha yerlere seyranlara
ana bir g n akbet bir bent olur
gayr olancklara ol pend olur"

Aslnda ecinsel ilikinin olanlarla zorla

kurulmasnn yani pedofilinin Osmanl kamu
dzeninde ok ar cezalara uratld kitapta alt
izilerek yle aktarlyor:

30
"gah olur ki g . . ugrus tutlur terken tlr azarlarlar
sverler muhkem s iyaset ibd dverler dlbendin
boazna tkarlar g . . . ne aa sokarlar dge dge ak
trbesine dnderirler andan ellerin baglabuy zindana
gnderrler"

Bu konudaki cezalarn bykln anlatan bir

baka yerde ise yle deniliyor:

"bir facir fask luti ve mnafk daim ellerin

olancklarn eker ve bazsna darbla basb s r . ..

imi ehr halk bunun halin bege ve paaya ikayet

klub s . . . ni ve t.. . . n kesmler yerine kzgn maalar
basmular"

Kitabn btnne bakldnda sembolik dzlemdeki

bu herif- olan aldanma- aldatma hikayelerinde
erkek olmann kurallarnn da az ok listelendii
sylenebilir belki . Buna gre anlatlan hikayelerdeki
temalar zerinden gidilirse bir kere olann, erkek
stats alabilmesi iin kr olmamas her zaman
gzn ak tutmas gerektii vurgulanyor. Ayrca
da sarho olmamas, daima uyank ve dikkatli,
akl banda olmas art. Yoksa ylesi bir duruma
dmesi iten bile deil:

"meger bir mahbub olan arab ier mest olub

kendnden geer hem sohbetleri bun grb
yerl yerinden turub toncagzn zerler olan
muradlarnca dzerler olan seherden uyanur g .. i
acsn arabdan sanur bu arab iy nesne amma
irtesi adamn g . . . n actmasa dimi."

Erkeklik zellikle bir kp rden geme motifiyle

vurgulanrken, kpry gemek iin bakasnn

31
kimliine-bedenine girmenin imkanszl ve zararlar
yle anlatlyor:

" meger bir herif kyden ehre gelrmi yolda bir

yrk olann bulur yanna der yolda olur rakdan
bir kpr gr r herif birden bire durur olana ehre
vardgn var m dir olan eydr yok ya aken var m
bekilere veresin kpry gep ehri gresin dir
olan yoktur dir i mdi seni kprden germezler
uradan su irmezler abes zahmet ekme dn git
ya bir gayri fiki r it dir olan hayran olub ya n ice
ideyim bari dnb gideyim dir herif eydr benim
bir akem var gel bir i idelim ya sen bana gir ya
ben sana gireyim dir etegini bana brr emrenb
olann nnde turu r olana eydr gel bana gir
eger giremez isen ben sana gireyim dir olan herifin
beline yapuur bau n g ... ne tayar apuur hay eyle r
gah srer gah srinr giremeyecegin bilr herife
yalvarur ben sana giremezem bari gel sen bana gir
dir heri f kalkar bklr s . . . ni olann g . . . ne tayar
tkrkle iter koyar olan eydr bu nedir kolumdur
dir olan yoklaynca herifin t. . . .lar eline gelur ya bu
nerendir didikte bazubendimdir <lir olan paacm
bu bazubend hakkn tevbe olsun bir dahi bu ehre
gelmiyeyim gelmek degil gayri adn dahi anmaym
kar kolum dir"

Baka dine geme meselesi de ayn ekilde sorunlu :

"bir kafir olanc imana gelr kfri terk idb

mslman olur halk derilb snnet iderler aham
olcak daglub giderler birka mfs ler ana tamah
idb ol gice yannda kalub scak avu rd ve datlt dil
ekerler yeni mslman olcak adet byledir diy ele
alub s . . . rler irtesi babas olum grmege ve halini

32
so r maga gel r oluna trklerde ne buld u n syle bana
hikayet eyle ben dahi trk olay m senin b u ldugn
ben de bulaym dir olan eydr baba trkler ey
giiler amma bir ayublar var adamn gndzn s . . . ni
keserler gice olnca g . . . n yrtarlar trkn adeti byle
didi "

Erkek olacak ol a n n ehvet hissine yenilm e me si

gerei ise erkeklie hak kazanmann bir baka temel
kural. Gen erkeklerin cinsel isteklerinin peinden
fazlasyla gittiini ve bu n e denle tuzaklara d tn
belirten bir hikayede yle deniliyor:

"ve ki m on be yauna g i rm i ve mertebe i buluga irmi

akl am gz k zarm s . . i szsndan cihand a n
bezmi mahbubu bulur gel sana bir zen avlayuv i riyim
dir alur gelr bir kahbe ge t r r manzarna yaturu r
ol kalkar ie balar bu dahi ardndan iler kahbeye
ya kor ya koyamaz g . . acsndan dadn tuyamaz
dzmege gel r d zi l r s ar gibi olur zlr"

Hilebazlara dikkat bir ba ka kural. Hileyle sanat

renmeye kalkma k ba kasnn bilgisine gvenmek,
,

hileleri gre m eyip tu zakla r a dmek sonucunu verdii

iin bir die r erkek olamama halini douruyor:

"bunun gibi bir herif b i r gzel attar olan bulur

sevb dkkanna gelr bir iki pulluk eb i yemani ve
bir pulluk unnab kan i ve bir pulluk milh i enderuni
alur karub eline bi r a ltu n v ir r gider i rtesi gelb
yine pazar ider y i n e yle ider olan bunu gr b
t anlar k i myage r o l m ak ger e k anlar drl drl
mlayemetler eyle r ve bu kemal i nizden bendenize
himmet itseniz olmaz m d iy syler herif eydr nota
dur gi de l i m senin ile bir tecrbe idelim dir hcresine

33
davet eyler alur olan getirr olan geer oturur herif
iki yumurta getrb akndan sim i saf ve sarsndan
zer i nakd iderler diyerek yumurtay ocaga koyub bu
piince biz senin ile alem idelim andan i stne
gelelim dir olann vasl helvasna di biler olan
muradn bilb kendn teslim klub vuslasn tamam
yir kimyay bana gret dir herif cebine el urub karub
eline bir erefi virr ite begi m kimyager stad oldun
bir yumu rta bimeden bir erefi hasl kldn dir "

Kuu kula avlamak bahsi de bu minvalde oku nabilir

bir durum anlatyor:

"ve kimi ggercin beslemegi kendne kar ve kuu ku

ile avlayub nie melaklar ikar ider bir mahbubcuk
gricek eline alu r turub kmesi yanna gelr hey hay
idb avaz ve bu gazeli okuyub ser agaz eyler"

Tabii elindekinin kymetini bilip ondan yararlanmak

da akll erkein vazgeilmez vasf :

"gii kadir olub bir dil rubaya

s . . b an erimezse safaya
muhakkak bil ki ol gii delidir
yahut zincir ile baglanmaludu r"

Erkekler iin parann gerei ve nemi de asla gzard

edilmiyor:

" akel adam sanasn begdrr

ake yz adamdan ana yegdrr"

Ancak elindekileri ok fazla saknmann hrszlar

ekecei ynndeki t de verilmeden geilmiyor:

34
 " saknma nesneni ilden igende
sakndgn gze olur b degen
auk bala igen karnca mez
olu r r tlye gayet egen"

* * * *

Deli Birader 1 5 . yzyl sonu ile 1 6.yzyl ba gibi

enteresan bir zaman aralnda yaayp yazm son
derece dikkate deer bir ahsiyet. (4) Bu yzyl Trk
edebiyatnn klasik airlerinin yetitii ; sarayda ve
ehzade sancaklarnda, devlet erkannn konaklarnda,
tekkeler ve meyhanelerde edebiyat sohbetlerinin
yapld. hemen her merepten sanatkarn nefes
alabildii bir zevk yzyl olarak tanmlanyor.

Yazarmz srasyla medrese hocas, ehzade Korkut'un

elence meclislerinin gzde adam. kad, tekke eyhi ve
nihayet hamam sahibi olarak karmza kyor. Asl
ad Mehmet, mahlas Gazali, lakab ise Deli Birader.
1 466'da Bursa'da domu. Klasik medrese eitimini
tamamladktan sonra devrin nemli din bilginlerinden
kabul edilen Muhyiddin-i Acemi'nin asistan olarak
meslek yaamna balam. lk resmi grevi Bursa'da
Bayezid Paa Medresesi mde rr islii Bu srada
.

Sultan 11. Bayezid'in olu ehzade Korkut'un. Manisa

sanca n da ku rduu edebi muhit iindeki mstesna
yerini alyor. Korkut, zarif kiiliiyle nktedan ,
hosohbet. air, alim Gazali'nin zevk ve sefaya dk n
tabiatyla hemen ilgilenerek onun meclislere getirdii
taze ve kalender havann mptelas oluyor. ..

Korkut, yaam boyu nca bu uh tabiatl zevk airini

yanndan ayrmam. Gazali ehzadeni n ldrlne
kadar bal kald sevgil i ahbab mertebesine

35
karke n Gazali'nin elence meclislerinde kalenderce
yazd iirleri de Korkut'un en ta tl mezesi olmu.

ehzade Korkut'un "Harimi " mahlasyla divan tertip

ettii, sanattan haz ald, sanatkara kol kanat
gerdii tahtn hayatta kalan varisinden (dierleri
,

Ahmed ve Selim) biri olarak srekli tedirginlik iinde

geen mcadeleli gnlerinde Gazali' nin dostluuyla
teselli bulduu , onun nkteli sohbetleriyle gamn
datt biliniyor.

Gazali ' nin Deli Birader'lii ise iirlerinden birine

dayandrlyor:

Mecnun ki bela detini get itdi ser-a-ser

Gam-haneme geldi didi hal n ne birader
Bela ln batan baa dolaan mecnun
Gam evine geldi, "Birader, halin ne? " dedi

Bu beytin tesiriyle "Deli Birader" ismiyle nlenmi.

"Gazali" u nvan ise, asl ad "Mehmed " olan airin
iirl e rinde kulland mahlas olarak dikkat ekiyor.
Klasik kaynaklar, bu mahlasn, Gazali' nin bir sre
postniinliini yaptn ileri srdkleri Bursa'daki
Geyikli Baba Tekkesi' nin adndaki "geyik" anlamna
gelen "gazal"dan kaynakland n kayde d iyor.
Fakat onun G eyikli Baba 'da in z ivaya eki lm e d en
nce yazd Kitab- Dafi- 'l-Gumm'da "Gazali"
mahlasl iirlerinin bulunmas, sz konusu mahlasn
Bursa'daki tekkeyi kuran ahsiyetin is miyle iliki si n i
r tyo r
.

Gazali, ehzade Korkut'un Manisa ( 1 4 9 1 - 1 502) ,

Antalya ( 1 502 - 1 509) , M s r tekrar Antalya ve
,

nihayet Manisa gnle r inde maiyetinde srekli yer

36
alm bir isim. Selim'in taht mcadelesine giriebilir
endiesiyle Manisa sarayn kuattrmas zerine
tebdil-i kyafet dalara kaan Korkut, birka gn
sonra bulunarak ldrlyor. Bu hengamede Gazali
de yer alyor. Korkut, aabeyi Yavuz Selim kendisini
ldrtmek iin zerine asker gnderdiinde "tek bana
Birader'le Piyale sohbet arkada olsun yeter; makam
mevki istemem, bir tekke kesi kifayet eder" diyecek
kadar Gazali'ye tutku ndur. Korkut'un Manisa'da
toparlad edebi zmre, Gazali'nin kiiliine de en
uygun ortam oluturmu. Musiki. arap ve iir bu
zevkperest airin hoyratln artrm. Ak elebi
byle bir elence meclisinde Gazali'nin, sarho olarak
Korkut'un sabrn tard n u satrlarla aktaryor:

"Bir gn arap meclisinde Gazali' nin hareketine

incinen Korkut, kapcbaya boynunu vurmas
iin emir verir. Deli, l m korkusuyla upuslu olup
can bana s rar. Kapcbaya "sen beni imdi
ehzadenin sarhoken syledii szle ldrrsn,
ancak akl bana geldiinde pimanl kesin. Beni
ldrdn iin seni de ldrr, derine saman
doldurur" der. Kapcba grr ki deliden akll haber
gelir, Birader' in verdii d ne annesi ne babas
verir; onu bir yerde gizler, ehzadenin huzuruna gelir,
"Birader' in ii bitti ! " der. ehzade uyanr, akam
sarholuundan aylmak iin sabah arabn birlikte
imeye "Birader'i arn ! " der. Kapcba, " sultanm
sa olsu n ! Birader' i akam emriniz zere telef
ettik, iini bertaraf eyledik" deyince ehzade, fkesi
ateinden bir akm kav gibi ate parasna dner,
konuurken azndan od salp her harf bir kvlcm
olur, eli klca, hanere uzanr, " kapcbann ban
aln ! " diye bar r. "

37
Vaziyet ortaya kacak, Gazali, uzakgrlyle
salt kendisinin deil, kapcbann da hayatn
kurtaracaktr.

Gazali, ehzade Korkut'un ldrlmesinin ardndan

duyduu byk zntyle kendisini mistisizme verir.
Bunun b i r sre gzlerden uzak kalarak iktidarn
fkesinin dinmesini beklemek gibi bir ama tad da
dnlebilir. Bu bir kasa eer bu kaa, ldrlme
korkusundan kaynaklanan byk bir travmann yol
amas gz ard edilmemelidir. Skk durumlarda
inzivaya ekilmek, Gazali'nin karakteristik yndr.
Ksa bir sre ncesine dein dnya zevklerin i tatm
ola n air, yen i stats ne uyum salamakta gecikmez .
Geyiklerle hemhal olduu iin Geyikli Baba adyla
hret bulan bir dervi iin Orhan Gazi tara fndan
Uluda'da yaptrlan tekkede sakin bir dneme girer.
Asl ilgin olan bu tekkenin eyhliin i yr tmesidir.
Tasavvufi eilimlerine dair vaziyetini bilmediimiz
Gazal i ' n i n hangi tarikattan olduu, ne gib i bir m istik
evre iinde bulunduu mehuldr. Daha sonra
Beikta'ta bir tekke de yaptracak olan Gazali iin
kaynaklarn postniinliine dair kaytlarn ihtiyatla
karlamak gerekir. Selim ' in rakiplerini tasfiye ettii
bu gaileli dnemi yanstan aadaki beyti mehur
olmutur:

Hayal-i em-i ahularla her bar

Geyikli Baba'ya dndk behey yar

Srekli ahu/ar gz hayaliyle

Geyikli Babaya dndk behey yar

Buradaki gnleri uzun srmez. Cemiyet adaml,

uar yaratll Gazali 'yi tekrar eitim amal grev

38
almaya iter. Mderris olarak gittii Sivrihisar'da fazla
kalamaz. Sebebini soranlara "sivri yer olduu iin
rahat edemedim" diyecektir. Ardndan Akehir'e tayini
kar. O sralar cennet gzelliine sahip yeil Akehir' i
and iirlerde "kuru kavgadan kasvetlenen usanm
gnln dinlendirmek, riyayla halka karmaktansa
ihlasla inzivada amel etmek" istediini anlatr. Bu
yllarda keskinlemi diliyle yazd bir hicviyeden
dolay etrafnda fazla dostu da kalmaz:

Gafil olman dostlar oldu yakn ahr zaman

Dnd aksine iler kalmad eman

Dostlar gqfil olmaym, d nyan n son u yaklat

ler tersine dnd, gven kalmad

nc grev yeri Aras (Keiborlu) mftldr.

Buraya atanma arzusu dnemin kazaskeri Kadri
Efendi tarafndan hakk olmad. yeterli kdeme sahip
olmad gerekesiyle geri evrilmek istenince, aadaki
manzumeyi yazarak kazaskerin gnln alr:

Deminde yamasa baran- ihsan

Letafet sebzezar hu rrem olmaz
Cihanda kek bzrg katnda
Keremden rast hi avaze olmaz
Efendi lutf et lp dkmeyi ko
Meta- himmete endaze olmaz

Vaktindeyamasa ba yamuru
Letefetyeillii gzel olmaz
Cihanda kk byk katnda
Keremden daha {yi nam olmaz
fjfendi, lu[{et, lerek dkmeyi brak
Himmet kumamda l olmaz

39
Gazali ' n i n bu vazi fede de uzun s re kalmayaca
aktr. Ancak talihi yaver gider, sultan taraf n d a n
b i n a ke ayl k ile emekl iye ayr l r.

ki kadim d o s tu Dervi elebi ve Si rkeci Bah 'ya

duyduu zlem onu stanbul ' a getirir. ocukluk
a rkadalarna ko mu olmak iin Beikta a ye rleir.
i by t r, bu rada bahe , mescit, cami ve h a m a m
ina etti rmek ister. Z a m a neden ikayet ederek
d nya n n erle dolduu n u . cih a n halk n n marur
olduu nu i l e ri s rerek evlen mekten ka n d n
syleyen Gazal i , m r boyu nca beka r kal m t r.
Kendisinin " bekarlar beyi " olduu n u , dolays yla
beylere ya ka n bir yerde bulu n m a s gerektii ni
syledii b i r manzum paray , yapmak i stedii
klliyen i n i nasna p a ra yard m nd a b u l u n m a s
i i n B a vezi r b rahim Paa 'ya takdim ede r :

n emir-i mcerredan oldum

Bana bir yir gerek emirane
Ki yapan anda bir makam- erif
Gel memi ola misli devrane
Alt bir tab-hane sti anun
Ola bir ehniin-i ahane
ni bir ali su ffe her taraf
Ala baga v glistane
Ola erkan- devlete menzil
Seyre kduklarnca rindane
Baz demlerde cem olup zu refa
Dem-i kadem ideler zarifane
Aks-i ruhsar- mah-rular ile
Ola her kue bir nigar-hane
Virmeye yol erazile hergiz . . .

40
 nki bekar btyi oldum
Bana biryer gerek emrime
Kiyapayzm orada bir erefli makam
Misli gelmemi ola devrana
Alt bir nekahathane st on un
Ola bir balkon ahane
n bir byk sefa her tarefz
Ala ba ile gl bahesine
Ola devlet erkannn kona
Gezmtye ktklarnda rindane
Baz anlarda toplanp kibarlar
Zarj/e admlayalar o zaman
Gze/yzllerin aksi ile
Ola her ke bir puthane
Vermtyeyol rezillere asla

Bata Kanuni olmak zere hemen t m yksek dereceli

devlet adamlarnn aralarnda toplanan paralarla ,
Beikta ' ta btn bu binalar tamamlanr.

Beikta'ta kurulan hamam, i stanbul ' da iirleri ve

nkteleriyle sanatkarlnn zirvesindeki Gazal i'nin
ince zevkiyle dekore edilir. Tellaklar gm tenli,
servi boylu erkek dilberlerinden seilir. Bunlar
ellerinde simden iek ilemeli petamallarla
grenler, kendinden geerler. stanbul hamam
mimarisinde grlmeyen bir yenilikle ortada "aklar
gibi saf, effaf ve kl" bir havuz yaptrmtr.
Ak elebi, hamam rem bahelerinin rahatln
verdiin i kaydeder. Gazali , "yz mumuna pervane,
ak hazinesine virane, kvrm kvrm salarna
diva ne olup akyla hasta" olduu Memi ah adl bir
erkek gzelini hamamnn bana getirir. Hamamn
yan banda yaptrd tekkeye yerletirdii Atei ile
buraya olan rabeti artrr.

41
i stanbul'un drt bir tarafndaki gzeller, sevdalarnn
ateini sndrmek iin hamama gelirler. Artk adam
almaz olan hamamn iini grmek iin kubbesine
klmaya balanmtr. Gazali hamamn uyandrd
nee ve zevki ; " Ne mahkum orada belli ne hakim
I Dndr ki alan kim oynaya n kim" beytiyle
anlatr.

Gazali'nin hamam . i stanbul'daki dier hamamlarn

kapanmasna, birok hamamcn n isiz kalmasna
yol amtr. Aleyhinde dedikodular balar. Rekabet,
ksa bir sre sonra bu hamamn benzerlerinin
yaplmasyla kz r. Dedikodularn n alnmaynca,
brahim Paa ' nn emriyle hamamn havuzunun
yklmas iin yz acemiolan grevlendirilir.

Gazali'nin abalar netice vermez. Hamamnn bana

gelenlerin znts yetmez gibi , inas srasnda
bir hayl i borlanm olmann derdi balar. Bir sre
skender Paa' nn meclisine devam etse de artk eski
rahat dzenini yakalayamaz.

Kanun i ve dier devlet adamlarnn ihsanlaryla

1 5 3 1 'de Mekke'ye gider ve orada yerleir. Birke-i
Macid adl bir mahalde yaptrd mescit ve bahesi nde
ibadetle ve dostlaryla sohbetle gnlerini geirir.

Gnl yaral Gazal i. bu uzlet g nlerinde stanbul 'la

ve i stanbul'daki dostlarnn hatralaryla avunur.
Mekke'den i stanbul ' daki dostlarna gnderdii uzun
manzum mektupta dostlardan ayr dmenin acsn,
dmanlardan uzak kalmann sevinciyle unutmaya
altn belirtir. stanbul 'un hemen tm airleri ,
zevk ehli ve devlet ricaliyle ehir manzaralarnn yad
edildii bu mektu p , ince alaylar ykldr. i stanbul 'da

42
mektup yank bulur ve Gazali 'ye halini sorduu
dostlarnn ve merak ettii stanbul'un keyfiyetinden
haber veren ayn ierik ve slupta Zati, Katib Cafer
elebi ve Firaki 'nin cevab gelir. 1 5 34 ylnda
bahesinde dostlaryla muhabbet ederken rahatszlk
geirerek vefat eder. Din bilgini olduu iin Kabe'de
klman namazndan sonra Harem-i erif' in yaknnda
yaptrd mescidinin haziresine defnedilir.

* * * *

Gamlar Def Eden Kitap, zellikle benim gibi kab a

dil aratrmalar yapan biri iin fazlasyla dikkate
deer hatta kaynak mertebesinde bir eser. O da tpk
Enderunlu Fazl'n Zenanname 'si ya da Galip Paa' n m
Mutayebat- Trkiyye'si gibi argonun v e kaba dilin
mizahla bulutuu noktada yer alyo r, gemi
zamanlardan bugne ok kymetli nee serpintileri
getiriyor. Kitap, ieriinde bir szlke oluturacak
denli ok argo deyim ve kalp barndrmas nedeniyle
de ayrca gz dolduruyor.

Elinizde tuttuu nuz bu metne son eklini eski

edebiyat merakls dostum Ali Sefa ile birlikte
verdik. El yazmada benim okuyamadm yerleri Ali
okudu, benim szlklerde bulamad m szckleri n
peine Ali dt . Ayrca sahaf ahba b m Ethem
Cokun Osmanlca bilgisiyle, deerl i akademisyen
arkadam Kaan Dilek ise Farsa bilgisiyle bu a ray
a l malarna bizimle birlikte destek verdiler. Onlara
ok teekkr ederim .

Balangta d ndm transkripsiyonlu metnin

yan sra sadeleti rilmi metin oluturma fkrindense
ok gemeden vaz getim . Metnin sonsz blm

43
dnda kalan ksmn sadece Osmanlca alfabeden
Latin harflerine aktarmakla yetindim. nk
hikayeler ve iirler olduka anlalabilir bir Trke
ile yazlmlar. Ayrca okuduka insan Deli Birader' in
syleyiine ve tarz na alyor. Sonsz blmnde ise
farkl davranmam gerektiin i dndm. Fazlasyla
Arapa ve Farsa szckle yazld iin " sonsz- z r
dilemek bahsini" sunu ksmnda verirken bugnk
Trke ile anlalabilir hale gelmesi amacyla dil ii
eviri yapma gerei duydum.

Kitab- Daf- 'l-Gumfrn'u Milli Ktphane'de bulunan

Yz A 1 84 0 sayl elyazma nshadan altm. Fakat
Esat E fendi Ktphanesi 3629 yer numarasnda
bulunan yazm a nn Milli Ktphane' deki mi k ro fil m
nshasyla da yer yer karlatrdm. Metnin matbu
kopyas bulunmad iin yine de el yazmalarda
iind e n kamadm epey kelime oldu. Onlar da
yanlarnda soru iaretleriyle belirttim.

Osmanlca metn i !atin haflerine aktarrken kimi

okuma hatalarm olmusa hi amam. Tm
dzeltmeler seve seve kabulm . . .

Kita ptan yaylan "del i " a gelince . . . i te onun

okuyanda gam kasavet brakmayacana eminim.

Kasm 2007
Filiz Bingle
fbingolce@hotmail.com

44
) Ki tab- Daf- 'l-Gumfm i l e ilgili ilk yayn M u ra t Bardak
tara fndan ya p l d . (Murat Bardak . O s m a n l ' da Seks,
Sa rayda Gece Dersleri. stanbul. 1 9 92 , s . 3 2 -36) Btnlkl
tek alma ise Selim S rr Ku ru nu n . 2 000 ylnda
ta mamlad A S i xt eenth Ce n tury Scholar Del i B i rader
and h i s D a f - ' l-gumfm ve raf-'l-hu m f m adl doktora
almas ola rak gzkyo r. Ku ru, Sleym aniye nshas
me rkezli Fra nsa Milli K tphanesi ve sta nbul n iversitesi
K tphanesi ' n deki yazmalar d i kkate alan tenkitli bir metin
almas ortaya koymu ancak metin yay nl an mad ii n
grme ansmz ol m a d .
2 ) Selim S rr Ku r u , Cinselli k N e s neleri. Ta ri h v e To plum
Dergisi , Mahrem Tar i h zel Say, N isan 2 00 1 , s.36 -40
3) Bahname Osmanl Edebiyat tarihinde cinsellikle ilgili
zevk kitapla r n btnne ve rilen ad. O s m a n l bahnameleri
biri Yus u f olu Ah me t ' i n (Ah med b. Yu s u f e t -Ti fai)
Arapa Ru cu u ' - eyh ila sbah fi ' l -kuvveti a l e ' l -bah. dieri
N a s i reddin Tusi ' n i n Farsa Bahname-i Padiahi adl
eserleri nden beslenerek gel imiler ve daha ok bu eserlerin
terc m eleri ile bir l i te ratr meyda na get i r i l m i . zell ikle
Rucu evirileri nemli bir yeku n tu tuyor. ilk evirisini
eyh l islam Kemal paazade ' n i n ya p t bu yapt . daha
son ra Gelibolulu Al i ( 1 5 1 4 - 1 5 9 9 ) Rah a tu ' n - n fu s , Mustafa
Ebu ' l - Feyz (Nzhet) Tuhfet 'l-Mluk adla ryla aktarm lar.
Bu evirilerin dnda da b i rok kalem tarafndan aynen
ya da i laveli eviriler hemen tm yaz m a k tphanelerde
yerleri n i alm. Gerek cinsel birleme pozisyonlar
gerekse de cinsellii k rbal aya n mizahi a nekdo tlar klasik
bahna melerde a frodizyak ila terkipleri n i n yan nda yer
al yor. Gazal i ' n i n eserinde ise mizah m e rkeze koyu larak
eser ko m i k hikayeler noktasndan gel itiril iyor. Bu y nyle
Kitab- Daf- ' l - G u mf m ' u tam bir bahname saymak
m m k n dei l . o. da h a ok hezeliya t adyla b i l i nen b i r t r
ii nde ko n u m l a n yor.
4) D e l i B i rader' i n hayat ve eserleri h a k k n d a en ayr n t l
b i lgi ada A k elebi tara fndan ve r i l m i . "Gazal i : Deli
B i rader" , T rk Dili 22 ( 1 9 70) s . 1 8 -3 1 . Ayr c a Orhan aik
Gkyay ta raf n d a n Diya net Va kf slam Ansikloped i s i ' n i n 9 .
cildi nde "Deli Bi rade r" maddesi y e r a l makta.

45
 A. I'\

GUMUM

KITAB-1 DAFI-U ' L-

*

DEL BRADER
naklen ahyar zera fet iar u ve muhaddesan aar
letafet d i ar u ve raviyan r ivayet i m d d e t amiz
ve hakiyan h ikaye t i m uhabb e t engiz ve nkte
i i na s an e m r ard ehut u ve c im a ve ks i n h
misdeyan ahbar ger m iyet ve d ima rav iya n
rivaye t ksi ve gu n hakiyen h i kaye t ku t ve amu
yle nakl ittiler ki bende shen i ke la m u yle sevk
ittiler ki bende kel a m b u se gaat i s eyd a u v i r r ol
pir za d e ihvan sdk u safa ve yaren u hulan
vefa eidegan lezzet vasi u tel l ak ve keidegan
mah abb e t derd i firak

iir:
visal i yar ile mesrur olanlar
murada irbe n ma ru r olanlar
firak yar ile mamum olanlar
m uh ab b e t ateine mum olanlar

mbtelaya n - p i s era n kn deride ve esiran-

-

ka h eya n gisu -yu beride ya n i gulam pareler ve

zenpareler ciha n da s yle boazna kalm y z i
. . .

ka ral a r b i r mevzi i z i b a d an ve bir mahal i dil kada

cem o l ub bir nicesi sem ola ra k her biri hakikat h a l i n
ve nhfte ahvalin aya n ve beya n idb kiminin
firkat i d i l d a r el i n d e n dili p r hun ve gerdi i gerd un
ucundan hali diger gun olub d d g belalardan ve

49
ekdigi cefalardan mahbubun sert!iginden ve rakib i n
namerd ligi nden ikayet kld v e kimi visal i ya r ile
m e s ru r ve m saade i rzigar ile maru r olub grdigi
vefa l a r ve s rd igi sa falar ve ekd igi cefalar kodug
sadeleri ve s .. . igi madeleri yani eyled igi zinalar ve
l ivatalar h i kaye t itti

manzu me:
bu dnyann acibdir hali hasl
kimi firkatta ve kimisi vas l srer
kimisi zevkle safay eke r
k i m i s i cevr ile cefay
kimisinin yan nda a. u g . . ok
kiminin de s . . . cek bir iti bile yok

bu kssa- hisse perdaz ve gussa gdaz ve bu haber

i ferah feza ve meserret seza mazhar eltaf i lah i ve
s erv e r seri r i padiahi sahibs seyf ve e l kalem dafi
ul hayf vel elem sultanul zrefa ve ezra fu s selatin
edamallahu yevmi ila yevmid d i n el sultan ibn el
sulta n sultan korkud ibn bayezid han hazretlerinin
m u ka rrep ve makbul adamlarndan meddep ve
makbul bendel erinden ser i servera n divan leta fet
ve abuk svar meydan zerafet kadr inas shan
sazan u latife perdazan ve me rtebe lan nesr guyan
u gazel se rayan nihai i bag emani ve erag bezm
i ka mrani p iyale beg hazretlerinin sem i erifine gu
latifine vu sul husul bulca k ehre i pr nurundan
asar meserret ayan olub ve cebhe i m n irinde e nvar
beaet lemean idb bu nevia melatafeleri ve bu
resme m u tayebeleri cami bir mecmua i garib ve bir
ki tab acib olsa ki eyyam gu mmda ve ezman
humumda mtealasnda perian dillere inirah ve
mahzu n gnllere i n f rah hasl ola diy iltimas ve
i ftirah belki ibram ve ilhah itdgi eclden bu melamet

50
meyhanesinin d rd aam ve rsvaylk kesinin b i
neng nam b e r bahrin misafiri kuy harabatn
mcaviri sade ruy dilberlerin em i ruhsarnn
pervanesi ve peri hu melek manzarlarn silsile i
gisu s un u n d iva nesi

beyt:
gzi ahularn afte hali
heva uridesi miskin gazali

ol zat kerim el s fa ttan bu kadar tevecch ve iltifat

g ricek e m r i alisine imtisali farz ayn belki fa rz
bilb

beyt:
bam stne her ne ki ferman b uyu ru r
kul kaan tutmaysar an ki sultan buyurur

d iyb mecamaat- ferciyye ve msakeat db rriye

mabaat leyliyye ve muanefat sadriyyede olan
mellefat acibe ve musannefat garibe tetebbu ve
te fahhus idb kitab u rdil lebib fi muamelat el
hab ib ve kitabu felek el melet (?) hezliyyat ayn i n i n
ve fuhiyyat ubeyd i n i n kitabu el fiyye ve el fyye nin
zevayidini icaz ve fevayid i n i ifraz idb iinden
rengin latifelerini ve nemgin tazelerini i ntihab ve
ihtiya r ve mmkn olduka telhis ve ihtisar klub
efvah halkda s . . . . de ve calkda dinilen hikaye tlerin
ve sylenilen rivaye tlerin zibalarn ve ranalarn
lezizlerini ve ehvetengizlerini anlara ilhak iyleyb
n a kl inde sanatlar hare idb bu dre i d rerde dere
ittim ve b u kitab dil gua ve h i tab ferah bah sebeb
i i frah ve ezid i itrah oldug eclden dafi- gu mum ve
r fi u ' I humum diy tesm iye olunub yed i bab kamil
ve her bab enva letayi fi ca mi ve amil old

51
bab evvel fezail i mnakehat tahrir ve feva id i
mcamaat takrir eyler
bab sani gulampare yarenlerin ve zenpare
b i raderlerin mabeyn inde olan mnazarat tafs i l ve
m fa harat tasvir eyle r
bab salis s e rv k a d p iserlerin v e l a l e h a d dilberlerin
letafe t i musahabetine iaretd i r
b a b rab i s i m t e n zenlerin v e s e me n ber duhterlerin
halavet i mcamaatna bearetdi r
b a b h a m i s calk u ihtilam v e vaty hayvan v e
heva m m v e bu nlara mtealli k kelam i a r ider
bab sadis rencurlarn ve muhanneslerin ve
ol mlevveslerin ahval i kabihalarn ve efal i
fazihalarn izhar ider
bab sabi gidilerin ve muarras i lerin yoldalklar n
aya n v e pezevenklerin v e hacianalarn haldalklarn
beyan ider

bab evvel
feza il i mnakehat tahrir
ve fevaid i mcamaat
takrir eyl er

ege ri fezail i nikaha nihayet ve feva id i cimaa had

gayet yokd u r amma bu kitab muhtasar mutazammn
oldugu kada r beya n ve gizlu hacetleri a ikare ve
ayan idel i m ey a ftega n lezzet i hayvan iyye ve ey

52
alftegan ehvet i nefsaniyye biline ve agah oluna
nikah muris i ifrah ve bais i inirah mukaddime i visal
ve tetimme ittisal sebeb i tevald tenasl ve illet i
tekasr tefazul aslul usul ve snnet i resul bir srat
mstakim ve bir rah kadimdir ki cmle beni adem
belki cemiyye halk alem ana salik ve zahirdir bir
amel i erif ve bir fil i zarifdir ki efrad insaniyyeden
her ferde mendub ve mstehap belki farz vacibdir
zira ki sebeb i beka i nev i i nsani ve illet i kaza i ve
hadd i nefsani ve zabta i kaide i kam bin kamrani ve
rabta i faide i srur u admanidir

nazn:
nikah asi u s ul i cemi i eyadr
nikah hafz erkan din dnyad r
nikah illet i ibka nev i insandr
nikah bais i ifna y bagy u tugyandr

cmle fezaillerin bir fazileti dahi oldur ki bir gii

gayet mertebe fakir ve nihayet derece hakir olsa kut
yevmiyyesinden aciz ve hayran ve ifrat cuundan
zayif ve sergerdan olsa eger teehhl itse fakr u fakas
ve kllet ve mesayikesi(?) gna vsate ve huzuru
rahata mbeddel olub hi hatrna halecan itmeyen
yerlerden rzka mteveccih olub mezruk olur

nazn:
eger bir kimse fakr olsa galib
gerek o evlenmege ola talib
ki evlenmeden sebeb olur gnaya
inanmaz isen hele bir kez s naya

ve bir fazileti dahi olur ki giiyi avanelikden ve

perianlkdan dilgirlikden ve sergerdanl kdan beri
klub mazbut el ahval ve mu ntaza mul ahval idb

53
e fv ah nasta emanetle mezkur ve diyanetle mehur
eyler amma sonra ol gii ne eylerse eyler

nazn:
evlenmeyen adam nola olursa perian
avare olur olmaz ise bir kuu n i ft i
ergen olana kimse dimez it mi ya adam
tazim ider evl i olana kadi ve mfti

ve bir fazileti dahi olur ki yiyecek biirmek ve giyecek

yu mak kaydndan giiy mberra ve muarra klub her
gah mekulat matbuh ve magda melbusat magsul ve
mheyya olur

beyt:
yimek pirmede ve giysi yumakda
bin erden yegdur bir avrat almak
bir er bir gnlegi yumakda aciz
be on kaftan yur bir avrat andak

ve bir fazileti dahi olur ki tan halkdan ve minneti

l kdan ve zahmet i calkdan adam dur eyler s . . . . ilikden
safas olduka nefsini kr eyler

naz n :
yeter ol g i iye bu keramet
ki minnet ey l emez her hiz lka
s . . . kalkdka s . . r a . . . az
.

buladurmaz elini sabuna calka

fe amma bir fazileti hatiresi ve haysiyyeti kbras olur

ki nefsi ehve t bir sehel galebe itihas birle sst olub
muharremata tevecch itmege mani olur z i nadan ve
livatadan itinab itdrb helali birle musahabete kani
olur nefsi ehvet t en halas eyler her m a d eye taalluku

54
alem iken has iyler cihanda avratn adam binine mail
iken teehhl eyliyicek birine kani olur helaliyle kalur
her ne klsa gayri koyub haram nesneye bakmaz
zira n ikah mani olur ey esir i nefs i ehvet saz ve
ey sahiban kiran ks baz ve ser efraz malumunuz
olsun ve hatrnzda kalsun ki cima netice i ictima ve
vesile i safa ve sema mhevat nefsaniyyenin elez
i lezaizi ve ahlas ve muktezay insaniyyenin evlas
ve alasdr bir lezzettir ki cemi bedene saridir ve bir
safadr ki elem cefadan beri ve aridir

nazn:
ehli akn arasnda raz pinhandr s . . .
ak dil has tenin derdine dermandr s . . .
gnl elenmez giinn ansz olur bi huzur
yaraur ger <lirler ise rahat candur s . . .
irmek olmaz ana istihkakla kimse heman
aka maukdan lutfla ihsandur s . . .
sim n zer ne nesnedur ki ola ann kymeti
nakd i can satlursa dahi erzandr s . . .
yok yire a . yoklama var calk idben farig ol
ey gazali bu s .. ile sana bhtandr s . . .
velhasl gday ruh hayvani ve hevay dil i mecruh
nefsani muris i neat ve bais i inbisat rahat illet
i istirahattir fevaid i mtekessiresine had ve avaid i
mteaddidesine ad yokdur

nazn:
s. .
te ol kadar varur fevaid
.

ki yokdur hi ann had hesab

eger yazm olaydm binde birini
pr eylerdim annla bu kitab

cmle fevaidinden biri olur ki gzin nurn ziyade ve

zihni saf i gade eyler

55
 gamg i n gnlleri mesrur eyler
canana talim i vefay
komaz kudurret i dilde asla
gnlden giderur jeng i cefay

ve biri dahi oldur ki ahlat reviyyey i tahlil ve m evadd

fasideyi taklil ider emraz balgamiyyeye nafi ve
eskam d e mev i yyey i <laf olur

nazn:
olu nca muktezay hikmetullah
cima itmekte var ok menafi
dem i fasideden olan hastal ga
ann gib i bulunmaz hal i nafi

ve biri dahi oldu r ki gayet semiz olan kimse ana

mdavemet itse yevmen f yevmen semizligi zail olur
incila bulur ve eger lagar olsa ana muvazabet klsa
gnden gne itidal bulur

nazn:
semiz olsa gii ya lagar gerekse
avrat olsun gerekse er
cima idince bulur itidal
mcerrebdir bunu biline mukarrer

ve biri dahi oldur ki kadr i hacet mikdar olcak giiy

abuk ve cs t iyler am m a kadr i hacetden ziyade olcak bi
kuwet ve bi mecal ve zayif ve sst eyler * meger bir giinun
u nvan ebabatda ve kemal i germiyyetde gl kuwetl
bir heybe tl salabetl on yedi on sekiz ya nda yiitlik
gurur banda ya ur ya urdum dir bir pehliva n yiit olu
var i mi her gah babasna baba beni ever amma ok yedi
avrat alvir <lirmi ahr babas ana bir kz alvirmi imdilik
bununla eglen altsn dahi arayalm dimi bulalm dimi

56
biare yiit i hemen bu i m i diyub aldna virub gice ve
gndz dimeyb avrat ile muameleye megul olmu ahr
za f cima canna tesir idb beli kuruyub ve mri riyb
takati tak olub gci kesilb ve sst endam ve ser gerdan
dem beste ve hayran olub syledigi szlere ve iledigi
ilere piman olmu ol esnada babasnn avrat dnyadan
gitmi bir dahi evlenmek tedarikinde olmu heman olan
ileru gelub eyd r hay baba bunun gibi fikri ko ite benim
avratm hem bana ve hem sana belki bizim gib i yz giiye
daha yiter dim

nazn:
s . . . te geri kim okdur menafi
veli ok eylemek ayn zarardu r
komaz gide kata g ve kuvvet
bker belini bker ve benzini sarardu r

evvela nikah ve cima ve ittisal ve itima adem

aleyhisselam ile havva radiyallahu anha mabeyninde
vaki old hak celle ve ali ehvet i cima on ksm idb
bir ksmn ademe myesser ve dokuzn havvaya
mukarrer kld bu halet adem nebide husul bulcak
havvaya vusul kasd idb andan yana mail old havva
dahi ke n d i n i teslim eyledi can u dil birle kail oldu fil
i mahud ve manay maksud zuhur bulcak lezzet i
cima ve keyfyyet i ictima havvaya hoca geldi adem
hazreti aleyhisselama eyitti ya adem billa h i ! azim
ve tallahi! keri m bu neva muameleden ve bu resme
mlaabeden b i r an fari g ol myalm didi

nazn :
didi havvaana bu key datlu ancak
yimeden imeden lezzetlu ancak
idelum daim gel b u ii b iz
yimek imek gerekmez bana hergiz

57
pes hak teala ceb raile buyrd aleyh isselama havvay
cima kamsyla bir kez u rdu ve andan sonra havvaya
haya galib oldu adem aleyhisselam talib oldukca ol
utanub yz evi rir i d i bu haslet ki havvada zuhur
buld andan ta i fe i nisaya m i ras oldu imdi her
avrat da kim haya olm ya f trattan ve istikametden
cibilliyetten ari o l u r yle olsa akl olana layk odu r ki
teehhl kasd e m i rden kz n anasnn ahva l i n i tefti
klub hayas ve ayb n ne derecededir bilb andan
nikaha mbaeret ide z ira kim resul hazreti sallallahu
aleyh i ve sellem buyurd a h fezu ya nutfetiku m fel
sarik ve seles manay erihi budur kim menilerinizi
h fz idin mahalline sarf i d i n ki fesad zah i releri
hareke t idicid i r ve atalar d il i nde me h u rd u r ve halk
sznde mezku rd u r

nazn:
baba iylgne bakma a n a s n g r kzn al
ulha s tadl n ko ky s n gr bezini al

ashab tehalf tecarb idb kiminde evga r te rcih

ebga r tas m i ve ki m i ta fzil i seyyibat isbat tavsih itdi
anlar ki m ebkara maillerd i r aleyk m bil ebgar hadis i
erifi ile a m i l l e rdir ve bu kavle kai\lerd i r

n a z n :
eger evl e n mek ittin i s e fi kri
ne har eylersen eyle al b ikri
gz n as n s e n i grs n cihanda
gz i ve gnl olmasn yabanda
u sende kim i i d r adn ann
nesne g re dad n ann
sanur kim a ndan zge dahi bir kir
dime bul u n maz alemi ararsa bir bir
hayal eyle r ki bu vaslla bu alet

58
 bu pme koma bu lezzet bu halet
heman kendye olmudur myesser
cihanda mmtenidir bundan ekser

amma ol avrat ki eri boam ya lm andan bir

giiye dahi gelm ola eger evvelkisinin aleti dibi
youn ba sallu ar grze ya beli pek grze rast
gelrse eski erinin fikri iinden kar buldcagn
maln erinin g . . . ne tkar kalbin nafakasn balar
gie ve gndz alub iler a ise toyurur plak ise
kuadur giyirir gnlegi ton tokuzu onu birden eyler
yeni erinin s . i eski erinin s . . . nden eksik olursa an
.

anar alar bana karalar balar vay ne olaydn ne

olaydn bamda sa olaydn ya ben lb sen kalaydn
diy yas tutar matem eyler bir kur gam kara gussadr
gider eger sylesen sver kakr kser kararr bozarr
eger sylemez isen ier kabarr ne yklur gider ne
geberir buandg erini yad idb nale ve feryad ider
buldum bilmedim unun gibi erden bo senin gibi
samaya du oldum attan inb eege deveden inb
kege s . . . . n inb t. . . . a binmie dndm d iyu samur
samur b .. una basm ayu gibi homur homur ider

bu resme olcak bir erde bir avrat

yzn grmek virir kalbe kuduret
ol evde ta lince dirlik olmaz
hilaf olur arada birlik olmaz

amma anlar ki seyyibat ebkardan tafdil ittiler

mddealarn bu neva takrir ve tafsil ittile r egeri
ebgar na k fte gonca gibi behcet asar ve na sfte
drdane mancnd i kymetdar olur amma keyfiyyet
hali ve hidmet i ricali bilinb seyyibat gibi ber karar
olarak sebat gstermezler

59
 nazm:
bikr kzlar s ... bilmez tavardur
bineym dime zinhar ifte yirsn
yava kze binmek yeg degil mi
gure ksraga binmekden ne dirsn

seyyibe hatunlarda sabr ve tahamml ve edeb ziyade

erlerin kymetin bilmek ve hatrn riayet klmak
hadden ziyade ve endazeden b irundur alelhusus
cemiletl cemal ve hamiyyetl hsal gzel yzl iri n
szl ahin baklu keklik sekil boylu boslu ibriim
tell ak tenl yumuak bedenl ola

nazn:
ko aln gibi yusyumru tavarlu
ya ire butlu b rek canavarlu

serv kad lale had p isteh leb sib gabgab mahbube

ve matlube ola imdi ehli basiret olan azizlerin
mnasib belki vacib odur ki a vra t n ege r kzn gayet
derecede ranasn ve nihayet mertebede zibasn
alalar ki mcerret mahadesinden gzlere nur ve
gnl lere srur hasl olur kabiha avratlardan ve na
hsn kzlardan perhiz ve itinap ideler ki anlarn
ekli kabihlerine nazar israf n u r basar ve fere i
kerihlerine cima tazyi i mai zekerdir kabiha alma
anda harc az olur diyuben ki aylak da olursa o ok
hamakattr yzine bakmada var yz zarar dahi artuk
yanna va rmag anma ki bi nihayettir ka r ile cima ve
keriheler birle itima itmekden gi i nefsine cebir idb
tecerrdde sabr itmek ok ye dir zira anlarn ksleri
kspe gibi svk ve ylan gibi sovuk olur ve ylan
inine ve ayu delgine benzer b i r abes kovukdur

60
 nazn :
kar a . . na
gi r s e kir i miskin
dibi yok kuyuya der bogulur
ya t r o lm u h ya r gibi kpde
beti benzi sararuban s ou lu r

baz karlarda ol denl vsat olur k i gire n i ka n

bilmez cimadan l e zzet alub haz klmaz a m m a
n a zl a nub kzlanur adam g r i ce k ziyad e ka a r
gizl e n r mudar kzgn m te ri pay kadar ken d i n i
e ke r kirat kirat satar kendini sanki k z o l a n tutar
* b i r herif bir bunun gibi elli ya n d a bir kar bulur
ayaklarn ka ld r ub i stne olur kar e fend icigim
evvel ba ca z m ildur ite koyuyorun d iyu bana
bildur d i r herif heman dibine dek koya r kan ne anlar
ve tuyar herif dahi ayag yasdu eriende iin bitirr
kebiri iini biti rir eke r ka r r andan ite koyuyorun
ha d i r kar ek e fe n d i c ig i m acttn vay u ne bana g
ittin di r

nazn:
karlar g a h olu r kim naz idben
e r adam gricek gi z le nu rl e r
g i r e n k an bil mezler amma
ek ac tt n d iyub e n kzlanurlar

bu b ab d a egerim fezail i mnakehat ve fevaid i

mca m a at a l i s e b i lit tefasil zikr idb beyan i ttk ve
havass eri fesini tavzih klub ayan eyl edik amma
h akk s a ri h v e mezheb i fasih oldur ki i m d ik i
eyya mda ki alem pr urur ve cihan halk marur
ol m u d u r madem ki tekazay nefsani ve itih ay
hayvan i galib o lm aya gerekdur ki ol evlenmege
talib olmaya zira ki halkdan ins a n iyet m rtefi olub
eyta n iye t mesu l i o l mu du r ve ku l u b u insandan

61
sadakat ve diyanet bertaraf olub huda ve hile mekr ve
h yanet birle m mteli olmutu r

nazn:
u denl zahir olmudur fesad fitne alemde
kim a ndan gayri haslet kal mamdur alemde
eger erkek eger dii s . . . kar durur ii
gididir evlenen gii meger(?) belki bu demde

hikaye :
abdal ali dimekle maru f bir divaneye gel seni everelim
dimiler b re var anaru ehrde hoyrad ok biri zer
kapsn iine kvrd an da kim dogruldur gider dimi
* azizlerden birine bir kimse evleneyim mi ne dirsn

dimi ol dahi eyitmi eger btn adam iken pare pare

olmakdan safanz var ise evlen dimi zira ki gii yek
ser ve yek cihet iken her kanda olursa gider her ne
muradn iderse ider evlenb bir avrat alsa iki pare
olur ne an bir yire koyub gidebilr ne bir meveretsiz
bir i idebilr eger bir olu dahi dogarsa pare olur
ve eger bir kz dahi dogarsa drt pare olur vay eger
biri db lrse ya bir belaya mbtela olursa bir
paresi gider adam tamam iken naks ider

naz n :
egeri evlilikde hayli safadr
hakikat gzle sen mahfa cefadr
eger olun kzn olursa bir ka
olursun cimri olub a ve muhta
ecel irb biri lrse nagah
idersin ta lince derd ile ah

62
 bab s ai gulampare
yarenlern ve zenpare
braderlerin mabeyninde
olan mnazarat tasvir ve
mfaharat takrir eyler

zenpareler mahbubeler mcamaatn mahbublar

musahabetinden tercih idb gulamparelere serzeni
ve tevbih klub eydrler ki azlar dadn ve nefisleri
muradn bilmez ve derdmendler ve iyden yavuz
fark itmez biareler niin zerdal yaplu ve eftali
tyl ak pak yumyu muak beypazar kavunu gibi
tatlulugundan iki ak olub dahi bakla samsas
gibi nazik a. koyub ol maden i necaset ve menba
habaset bais i kabahat muris i fezahata g .. didikleri
mu rdara uyub irretle yz karaln klarsz diy
yakndakilere hitaplar ve itablar klub i rakdakilere
nameler ve mektublar gnderdiler gulampareler
zenparelerin bu tan amiz haberlerin iitb g .. gibi
nefis garra vcuda murdar ve bi temiz diyub dil
uzattklarna gayetle incinb dagda ve tada karada ve
yada elemyede kelemyede tebrizde hubrizde ehirde
ve kyde yaknda ve i rakta sfahanda ve rakda
adyla her ne kadar gulampareler var ise cem olub
s . . . en alemler kaldrub ve g .. ten nakkareler aldrub
t. dan meikler ekb ve salklar salub varal m
. . .

zenparelerin balarna a . gibi geni dnyay g .. gibi

dar idel m ve balarn kesb a. kapusundan t. . . k

63
gibi berdar idel m diy revane oldlar zenpareler bu
haber vasl olcak anlar dahi zenane kaftancklarn
giyb ve krmzca kuacklarn kuanub klabdanlca
brncek destmallerin bellerine takub ve pskllce
sancaklarn sarnub ahbaz kz hanzade gibi dzlb
kuanub bir yire cem olub fikirlerin bunun zerine
mukarrer klub eyittiler ki gulamparelerin kollar
kuwetl ve crmleri heybetl c mbleri merdane
ve debrenileri pehlivanedir zira ki kuh billurin gibi
yaylakdan kei yaylakda perverde olmulardr b izim
hod ks gibi pusu yerde mtemekkin ve kask gibi
ksk mahalde mtevattn olmakdan bedenimizde
tendrstlk kalmayub zaiflik ve sst endamlk arz
olmutur biz anlara mukabele ve mukatele itmek
kabil degildi r heman aresi oldur ki bizim sizin ile
mukabele ve mukatele ve mcadele itmekden safamz
yok amma gelin munazara ve muhavere idb her
b irimiz berahin i akliyye ve delail i nakliyye birle isbat
itsn her kimin ki edillesinde kuwet ve kelimatnda
istikamet ziyade olursa hkm i galibe ana mteayyin
olub mabeyinlerinde niza ve cidal mrtefi olsun gitsi n
diyelm diyb e l az bir idb bu resme tasarruf ve
tedbir ittiler birka gnden sonra gulampareler askeri
seyl i revan leyli ve derya y bi geran gibi hadda birun
ve kyasdan e fzun bir glee geldiler kim i ri b saflar
ve alaylar balayub zenpareler askerinin cigerlerin
dalayub mukabele olarak bir yirde karar kldlar
zenpareler askeri nki bu hali grd iler can balarna
srayub syledikleri szlere biiman oldlar ahm!
emr bir cihan dide kar azmude bin bir beladan ve
doksa n dokuz kazadan arta kalm kesret i zinadan
g n l kararmu ve a. hevasndan benzi sararmu ok
almadan beli bklm ve bendkseleri sklm

64
 nazn :
agarm rii ve gnl kararm
bozarm gzleri benzi sararm
belermi gzleri b i r cama dnmi
dili tlaga az a.a dnmi
hemi e erre hasr itmi zni
daha dndermemi hayra yzini
cihanda klmam eytan szn red
yemi yz kez zina ecli iin had

hetadnda onmadk kafir i bir pir banda klah

ks elinde asay kir ayag zre turub ve blend avaz
ile agrb eyitti ki ey gulampare l er ve ey iki cihanda
yzi karalar haddi i insaftan tecavz itmeyin ve rah
dalalete tarik i cehalete db gitmeyin hakk koyub
bat la uymayn ol ucundan dane pi r in yimel a . . ara
layk s . . . eri b .. il e malama ! olmu g . . . ere komayn

naz n :
cihanda var iken ziba latif a .
gii g . . s . . m e hayli b . . yimektr
var iken bal ile ya parmagn
b . . a bandrmak adam ne dimektr

gulampareler bu haberi gu klub deryay muhitleyin

c u u huru klub dil ediler ki bir kereden hcum idb
zen pareleri t. . . k darbyla helak ideler ve s .. nizeleriyle
sin e lerini a. gibi ak ideler eytan aleyhillane bu hali
grb zenpareler kk kesile zina kaps yapla diyu
korkub ayag zr e durub hayretinden yelip yorub
egnine gide yenl bir hrka ve bana bir kmbed
gibi ta giyb katr kuyrug gibi bir taslayan sarktub
bir e l i ne tesbih bir eline asa alub ol konuluk a . . n
s . . . ekden yzi ka r a olmu m erd mek sofus gibi
bir aziz eyh olub ka gelb iki leker mabeyninde

65
raks urub ve ezginb andan gulampareler lekerine
dnb zenpareler sizin ile mukatele ve mcadele
itmezler belki mnazara ve muhavere iderler nin
siz usule g id b ve rah delalete gidb ikide bir
cidale ru idb ve ktale mbaeret idersiz meger
sizin iinizde bir suale kadir ve cevaba haz r kimse
yokdur a nn in mukabere ve inat idb darlub ve
incinb g e ge rme niyetiyle tkrb dar g bol
.. ..

idersz ve g .. gibi kim ol menzili bol klarsz didi

gulampare l er eyhi necdiden bu hitab i tabamizi
iiticek ilerinden bir msellem ve makbul gulampare
yim yidrm ve grmi geirm yzi kara nice
safalar srm ve cefalar ekmi sakal says g . ler .

s .. m yzi kara safalardan arta kalmu ve cefalar

ekm yz suyunu yire salmu s . . . ne uyu b g . . e .

kalm

nazn:
iyisni yatlusn grm cihann
acsn datlsn datm hem ann
sakaln g ... ere ol denl srm
ki her bir klna ka bin g . o rmu
. ..

safadan iki gzleri szlm

b . k gibi tudaklar bzlm
. .

nahs ter i cihan afet i devran ayyar mekkar g ..

gzlkle s . . . r koca gnahkar meydane kub
zenpareler ta rafndan gelen pire mukabil ve mukarin
old kran nahseyn olub alem nuhusetle dold

nazn:
iki nahs birbirine old hemdem
nuhuset birle dold alem ol dem
sanasn cem olub kelb ile hnzr
hrldaub etini b irbirinin yir

66
pes gulampareler bivas zenpareler m uktedasnn
zerine turub yzne gnde tabancalar u rub eyitti ey
ebleh ve nadan ve ey ahmak ve hayran sana bu ekil
ve suret ve bu lehe ve heyet birle dmez ki buldgn
b .. yiyesin g .. gibi alicenaba dil uzatub menba
necaset ve maden i habaset diyesin a. didikleri
murdar andan tafdil ve tercih idb mukaddemat
kazibe birle ol fasid mddeay tayin ve tasmim
eyleyb meger ki sen yaln yzller ile yapmayub
bal yaga katmayub ol lezzeti tatmayub bunun gibi
kuma alub satmayub turursn eger alm satm
olaydn bu lezzeti tatm olaydn a. didikleri kovuk ile
g . . n farkn bilirdin bu hususta sana her ne <lisem
teslim idb kabul klurdn

iir:
sorar isen farkn a . . n g .. ile
a . s .. e zindan g .. yaylakdur
ikisi bir pula a .. n kzdrur
bir avu altuna g .. aylakdur

nesr:
a. bir zeban draz ve ferah dehen bed nam rsvay
a.dr g . . bir gonce leb ve sib gabgab semen sima ve
sim endamdr

nazn:
haeridir sakn dilinden a .. n
g . . e yar ol ki az var dili yok

alel husus her ay banda on gn manend i adrvan

var hun ciger deheninden revan olub kanara kpegi
gibi azndan kzl al kan revan olur ve ylda bir
olan dogu rub delugi geyinr olak oynam kapu
agzyle yeksan olur heyhat ki kan kesile ve deligi

67
ksla bozugu dzele fil cmle g . . e mukabil ve s . . . ege
kabil ola gel o canm g . . gr ki ne yarlur ne sklr
ve ne deilr ne dkilr koyucak g .. degil bir pek olur
ekicek ewelkinden pek olur

iir:
her ay banda on gn a . kusar kan
dogurur ylda bir kerre hem olan
genir agz tamarlar zilr
siniri krlub bendi zilr
olur bir ya tagarck gibi slpk
eek s .. i ile karatmaz ana nie k
bu haletler bilirsn g .. te yokdur
nihayet diyesn ok sna ii b . . dur
ana b .. diy kim helvay terdir
gmten hokkada glbeekerdir
dzb helvaclar bir hokka i ini
zaferanile pr itse masiler iini
g .. ire yokdur anda aybdr bil
gzini a bir dahi apagn sil

nesr:
bundan hakda zenpare eyh i piser nvazdan
meze mmet i a.da bu makule kelam iiticek eyitti ki
ey hayrdan errini bilmez cahil ve midhattan zemmi
bilmez batl bu szi ki koya sdknda delil nakil ittin
ol nazik a . . n medhini ve faziletini koyub mezhar
tarika gittin ahyanen deheninden katarat demeviyye
nzul itmek kemal i letafetine ve ziyade taravetine ve
terakine delildir eger sen fehm itmez isen acib degil
zira kim idrakine kem ve akln kalildir

nazn:
nola eger yaarsa dem dem a . la r
s u l eftalnn n suy damlar

68
ve ylda bir kez vaz hami ittigi oldur ki meni i insan
baran nisan gibi sadef i gsde gevher i kymetdar
olur amma knbed i g .. te ufunet bulub b .. a kanub
murdar olur

iir:
gevher lal ile pr olmu meger kim kandr a.
kir i sarraf oturmaga yahud dkkandr a.
gitmez agzndan zeker eker kam ha sorar
yle benzer daima grinr kana hayrandr a.
dilrubalar kasg sahn saray aydr
ak mermerden yaplm anda adrvandr a .
gricek kuwet bulur kir i zaif an meger
haste i ehvet olanlar derdine dermandr a.
kalksalar tazim i n an grb s . . ler nola
haline gre degil hayli azimandr a.
cenk iderler biri birine mukabil oluban
kir bir ejderdir gya ki bir arslandr a.
ey gazali nezrim olsn bulcak bir hoa a.
s . . . m i sokmazdan ewel ana burnumu bandram

nesr:
eger darlkdan ari olub vsat tari oldgn <lirsen bir
pulluk mazu ile temam olur

iir:
ayda bir gn kan kusar geri kim a.
b .. u agzndan gelr g .. n mdam
geri dogurmak a .. n agzn aar
degme bir eglence g . . . en b .. sar

nesr:
gulampareler reisi koca gnahkar zen pare ba khne
murdardan bu neva ahbar istima edicek eyitti behey
trl bi saadet ve bi felah ve bi halavet ol mhmel

69
a . . ar terl iginden suyu damlar eftaliye benzer bu szi
diyince s . . . ni hasretle gznden kanlu yalar revan
idb ve itihasndan agz suyu degirmenler yrid r
ve g . . e degme bir elence b . . sar sylemek ayn b . .
yimekdr meger ki dar k ftesi yimekden kabz olmu
kerihl lika ve kabihl manzar g .. ola ol dahi (?)
g . . ola

iir :
geniirse t. . . k darb ile g . .
a . . n <lime ki andan dar yegdi r
a . . n gayet iyisinden cihanda
g . . . n en mhmel murdar yegdir

ve maz ile mualece a .. n darlg ve t. . . k darbiyle

payidarl azna ya irince ve s . . . n ba girinced i r
andan sonra azu alur suyu sa lur bayag ahmed
yapnc bregi olur ann in zrefay acem a . . n
mualecesini zem itmiler kir ba zenbiyal ks ba mazu
ve lanet i huda be her du dimiler

iir:
bir a . ola ki mazu ile dar ola
an terk iyleyb sen g . . e yar ol
ol a . . an bil sefa kesb eylemez kir
ki suy dinmeyb aka r r
s ... lmekde ola mazya muhta
ne mazu belki annla bile za

ve bilcmle g . . s . . . enin menafii ne nihayet yokdu r ve a.

s . . . enin mazaratna had gayet yokdur gii mahbub
olanlar i le ne kadar muamele itse ve musahabet
klsa kimse mani olamaz amma iki dili bir karnn
ya nna varm ay a mecal bulamaz mahbublar seferlerde
hemrah ve h a z rla r da hemdemdir kimsenin taht

70
tasarru fu degil bir ademdir tenha odaya iletsen ya
halk iinde seyrana gitsen kolunu boynuna salsan
ekib bir busesin alsan yzn yzne srsen emb
lebini sodursan sohbet idb arapck irsen mest
idb kendnden gersen ne kadi mani olur ne beg
cihanda nesne mi var bundan yeg

iir:
eger bir ho piser sayd itse bir yar
annla ay u iret itse her bar
geh pp azn emse leb ini
geh ohasa el urub gabgabn
gndzn uydurub seyrane gitse
gice ta subh olunca pehluya ekse
gnlden eyleye n an raz
ne beg mani olur ana ne kadi

amma ks deride ve gisu beride kahbe ile bir ehli rz

adam hemniin ve hemdem olcak asesler tuyarlar
nesi varsa soyarlar iletb habse koyarlar ururlar Jeti
hay birka bin akesin alub pay eylerler bir harise
eege bindirb rsvay eylerler

iir:
uyub nefsine bir ehli rz adam
eger bir kahbeye olursa hemdem
asesler nagehan an dutarlar
nesi var ise egnine soyarlar
pes andan sonra salub habse an
bana dar iderler bu cihan
ya vafir cirmin alub pay iderler
ya tehir eyleyb rsvay iderler

imdi akil olanlara elyak ve evla nisab ve ahra ve

enseb ve evla oldur ki t ar ik hatardan huruc idb

71
sebil i selamete vluc ideler ks ahnn karnda
mahbus olmayub kn kuhunun kulesine suud ve
u ruc edeler a . didikleri murdarn ad n agza almayalar
s . . i derdmend i susuz ve gnahs z cehenneme
salmayalar eyh i bzgvarn yani koca gnahkarn
bu neva gftar behcet asar ve bu drt kelimat
zarafet disarn iiticek zenpareler ba kfl cnub
ewelki mezhebinden dnb perde i inad gtrb
nnde diz kb oturub gulampareler eyh i nden
el alb nedamet itti andan eyh i mugalliman bir
khne hasr zre ksnelemi b i r hiz bulub get rdi
zenpareler eyhinin nnde yaturd ol dahi grince
orta parmagn b .. g ne baturd blend avaz ile ser
agaz eyledi ve bu gazel i ehvetengizi syledi

gazel :
gah olur kim alur gl gibi handandur b . . . k
gah olur ki m gonce ve dembeste ve hayrandr b . . . k
bir gmden hokka i t i ryakdr surette n
ya raur ger dir isem her derde dermandr b . . . k
ejder i kir eksik olmaz ise stnden nola
sim zerle dopdolu bir gen i pinhand r b . . . k
kirler ah karar itmege tav ve tadr
sanma asi s ... ere a . gibi zindand r b . . . k
herzesin s yler b . . un yi r cehl ini izhar ider
a . ile her kim ki d i r lez z et te yeksa ndr b . . . k
a. kask gibi k s k yirde yaplm b i r hanedir
ana ni sbet ile s ng oynama l u meydandr b . . . k
germ olub bazar ehvet kzg n olsa mteri
ey gazali her neye satlsa erzand r b . . . k

ve dahi andan ol hokka i siminin iinden yetmi yedi

gdada n ve seksen sekiz eczada n hasl olmu na z
tabiatla kadr i ikemde per veri b u l mu bir macun
skkera n ve terkib i zaferan karub biraz n

72
azna ve birazn b ygna ve sakalna srdi dehen
i habisin ol taze sm papaz g . . . n e dndrd ve
birazn dahi karub burnunun deligne sokd rayias
dimagna irdi ve kokd n buyi gu na meyun
mamna yetti sevdai gu bil kl l iye dimagndan
gitti gulamparelik damar harekete gelb jin jin
itti ol a . bu cagnda burumu s .. i g . . kokusuna
gezum(?) olub kalkt

iir:
koca mekruhun ol dem s . kalkt
. .

tumanlar krlub jin j i n itti

kzard benzi ve gzi karard
s . . . ni sokacak yirler arard
andan halini nkm byl e grdi
heman olana gelb gne turd
alub s . . i . . e sokd
. . . .

zafi i sanasn ki m inine girdi

dafi i safasndan koca kehurab
sak sak saklad
enesi enesine dokunuben taklad
kehriyab soksun saka l da
silkeler eke ekeye dktb d e yoklar
makus idi n yidigi macun
nola ame byle germ olsa o maden

nesr:
n maslahat tamam old ve ii b i tti ol a n kalkub
ri i pr teviine birka kavareler kova reler
ekdi vay ne haz itdik be cahil didi gitti andan
gulampareler reisi ileri geld i kolun boynuna
sald i mden sen b izden oldun ve bizim alaya
ka tldn diyub koub pdiler gya ki iki doguz
b i rb i riyle g . . tokudlar baki z e n p a reler bu hale
vak f olub ileru gelb gul a m p a reler eyh inden el

73
alub zenpareligi terk ittiler anla r dahi eyhleri
gitd igi yola gitdiler bazlar inad p i e ve batl
endie idb ve muka tele kl may kasd itdiler
gu lampa reler an i idb kimini krdlar ve ki m i n i
tu td lar b i r mikdarm iledb a . kovugna sokdlar
ve kask ksgna tkdlar grdle r ki ol m u rd a r
rrahalden ebli ebli akan i rkeblerden v e koka n
bed rayialardan adam girecekleyi n delik kapu s n
a l u b geni yerine a n d a olanlar s . . nizesiyle d rtb
zenpareler bu mzayakadan hor ve hayra n ve zelil
ve sergerdan eyh i diyar necd ve ol sahib i sema
ve vecd gulamparelerin muktedas ve zenparelerin
piva s er iin peyki ve masiyet sahras nn geyigi
eyta n aleyh illane kageldi ve bunlarn a rasnda
seccade i sulh diye b i r s . . . hane hasrn sald
geib stne oturd zenpareleri ve gulam p a releri
nne get rdi bundan evvel gazab ve itab idb
andan tazarru ve zari b i rle hitab idb eyitti ki ey
gz mn nur gulampareler ve ey gussalu gnln
sruru zenpareler benim yanmda sizler crm
isyan begleri ve cehen nem seglerisiniz kiminiz
bakiyye i kavn i !ut ve kiminiz nesi i kabil bana yar
ve yolda olmaga s izden gayri kim kab i l gel n beru
cenk ve cidal idn beni yle u ride hal itmen d iyu
her b i rine nasayih i pr fezayih eyleyb ve e nva
mesavi ve esnaf kabayih s yleyb buldg b . . u
yiyb anlar sulha davet eyledi ke ndi kad i old ve
zenpareler bu kavle raz old amma gulam p a reler
eyittiler madam ki zenparelerden bize b i r h i sse hasl
olmaz anlar murada vas l olmaz eytan aleyhillane
bu szleri kab ul kl u b zenparelere syleyb kavl i
bunun zerine mukarrer kldla r ki zinadan ne
kada r evlad ki hasl ola bi kusur gula mparelere
vasl ola her ne muradlar var ise g reler haz ideler
gula mp a reler dahi taze g . . . e r haberin iidb mail

74
oldlar ve bu art kabul eyleyb sulha ka il oldlar
b i r ahidname yazdlar madem ki zenp areler g . . .
dil uzatmayalar gulampareler dahi anlar t . . . g
darbyla ve s . . zahmyla mecruh idb inctmiyeler
ol artla kim zinadan hasl olan ziba piserleri ve
rana dilberleri cem idb s ... bab n talim ideler
a ndan gulamparelere temlik ve tesli m ideler n
ahid n a me yazulub temam old zenparelerin yzi
kara ve ba a ag ve olanlar n g . . . s . . . ve b . gi
. .

t. . . . a olub her biri bed nam ve rsvay alem old

neye uradklarn b ildiler kuyruk g . ksub gitdiler
. .

gulam pareler safalar kesb idb huzur itdiler g . .

d nbeleklerin ala ala ve s . . sancaklarn sala sala
fetih ve zafer b i rle yerlu yerlerine getd iler

naz n :
srur i l e dndi gulamp a reler
kesekle helak old zenpareler
koyub olan her kim zenpare ola
bu denlu belalar a n a az ola
g . . i terk idb kim s . . . rse a .
yerid i r olur ise rsvay a m

7."i
 bab salis lale had
f
iserlerin ve serv kad
di berlerin musahabetine
bearet ve bu _gazel i
zarifin dahi mefhumu ol
manay latife iarettir

iir:
leblerin emmek virir cana safa olanlarn
bellerin komak olur derde ifa olanlarn
s . . . eden yz avrat bin kerre katm s . . ile
pmesi b i r kere yeg gelr bana olanlarn
i ti hadan a z suyu s . . . .in seylab olur
gricek ter dnbesin ol mnteha olanlarn
a olur s . . . m yimez avratlar a . . . dan pilav
b . . . . a a yerer daim olanlarn
sel idb ekini ga z ali zer gibi zerd ruhu n
ger dilersen kim ola meyli sana olanlarn

her sanem i meh\ikann ve her dilber i can fe za n n

em i cemaline pervane ve si l s i le i gisusuna d ivane
olub ate i harik ve derya y evkine ga rik olan
biareler avareler ftadeler dil dadeler bu n da n halli
degillerdi r ki ya mahbubuna vasl ve cem i muradata
hasl olub maksad aksa ve matlab alaya dest res
bulub havz siminine lle i lalden simab revan ve
grz i kiranla meydana girb ad n pehlivan ide

76
 iir:
ola bir zlle i simine vasl
yannda ola her maksud hasl
el urub desdiye her dem cbbesini
nne ala simin kubbesini
kuruyacagn muhkem katra
kara klcgna degin batra

nesr:
ana haris l akn ve reisl faskn luti gulampare
akas ak yzi kara dirler veya dilberi rtbe i tahkike
mani ve ol dahi sadece pehluya kani olub gah lebin
emb gah deragu ve annla deli gnln ho eyleye

nazn:
olub bir dilber i ranaya malik
ola aknda rah sdkla salik
ann pmek ve komak ola haddi
bu hadden itmeye hergiz tadi
eke pehluya ve ide deragu
deli gnln annla eyleye ho

ana ak t sadk ve yar muvafk mahbub dost ek

magz ba du pust dirler veyahud dildar dirazar u bi
rah m sitemkar olub vefa kapus beste ve akn cefa
ile haste klub yanna yaturmaya ve b ilece oturmaya

iir:
idb gayrlara vefay
ana daim ide cevr cefay
ola illere koulmaga mail
buna plmege olmaya kail
huunet glzet ide ana daim
ola amma ki agyare mulayim

77
ana aklar kusun ve gzeller benat huriyeler
o nmaz yidigi s . . . ez dirler hak celle ve ali kullar n bu
belalardan dur ve her a vasi mauk ile mesrur ide
amin ya muin bu sebebdendir ki baz zrefa ak ve
ak ve mauk ve rakibi ve engeli tarif idb d imiler
ki el ak derd gam gussa v elem zehr i katil sem i
helahil karn agrs gbek burusu can tasas ve yrek
oynamas illetsiz hastalk sebebsiz ikestelik el ak
ba zavallu hali yatlu bagr balu gzi yalu avare
biare dil dade ftade mevvel hal mtekessirl
bal ikeste beste lml haste el mauk can paresi
ciger vuslas gnl eglencesi can dinlencesi nem gin
gzin nur gam gin gnllerin srur ive bardag
kask kombaras sineler ak adam helak idici el rakib
can alc civanmerg olas bogazndan aslas melun
ebed i ve merdud serdemi trl bi saade ve bi felah
bi halavet kafir m rted ve i kftehor el engel sohbet
baltas iret tahras mr trpisi huzur egesi safa
bks vefa snds tanrn n grinmez belas savlmaz
kazas yol stne dmi yerli kaya

nesr:
amma bazlar bir tarika dahi girmi ag sin sin
ve din dine ve in ine taksim itmiler ak sin sin
oldur ki gnl murad hasl ve mahbubuna vasl
ol maya ya nnda oturmaya karsna du rmaya belki
ay ola yz ni grmeye hasret od y regin daglaya
gice ve g ndz sin sin aglaya ak din din oldur
ki ar ve namusn koya sevdiginin g . . . ne uya turarsa
tura giderse gide beynisi fin fin depesi din din ide
ak in in oldur ki akesi altu n ok ola manii
mezahimi yok ola yan nda gt re bin bin avucunda
tr ide in in ann ile mauku na ikar ve nefis
mu rad nca ka r ide

78
 iir:
olan sevenin hali budur alaya sin s i n
sevdiginin ardna de ya gide din d i n
olmak dilersen b u ikiden hali cihanda
avcunda gerek ake ve altun te in in

egeri erbab nazayir ve ashab basayir esbab hsn

i zikr idb bir rana piser ve bir rana dilber gzeller
iinde faik ve hubluk ismine layk ol vakit olur ki
serv kad lale had gonca leb sib gab gab mah ru hilal
ebru beni flfl sa snbl gler yzl s rmel gzli
ahin bakl keklik sekil dahi bunun ems ali evsaf
erif ile mevsuf ve ahlak latif ile maru f mutad ve
meluf ola dimiler amma hakikat hal bud u r ki gnl
kimi severse gzel odur

beyt:
gzellik sanmanz kim hal hat u em ebrudur
o bir ha!etdir ol halet amma drl drldr

bu eci!den gulamparelerin merebi egeri mezhebde

birdir amma bazsnn merebi bazsna muhalif ve
mugayyirdir bir taife vardr ki mahbubu n tazesin ve
goncasn utanacan ve bncesin zencebi! klcesin
ve ceviz t. . . .lcasn sevb p iser i nabaligin bedeni
billur ve dnbesi nerm ve an gren ihtiyarsz germ
olur mevzi i mahud saf ve latif olub kuduret i mudan
beri obur dirler

nazn:
s ... eker kamdan datlu olur
b . . u paludeden lezzetlu olur
t. . . . klar fnduk gibi olub
k badam ter heyetlu olu r

79
bu merebe tabi olan taife gzete sevenler tra
gelmi kerizler sever sevdigi olan g .. kln korsa
kirpiye kazr ise trpye dner diyu tan ve tariz
iderler

iir:
gonca dilber ag her neylese kail olur
serv gibi serke olmaz gl gibi mail olur

khne ve yal her ne denl mah ru olursa da ebr i

hatt aftab hsnne hail bunlarn birisine nin
reside dilberi terk ve hurde olancklarn muhabbetini
berk idersin dimiler eyitmi ki yetimi civanlar
cihan pehlivanlardr mteriyi bilrler metalarna
gre paha alurlar olancklar ku malarnn kymetin
bilmezler ok ake isteyb bazar klmazlar be on pul
ile avular dolar yzleri en olub glerler eteciklerin
yayarlar pulcagzlarn sayarlar sen ardlarna geb
tayarsn ya srtrrsn ya koyarsn buuk ile i
biter buuk da hammamna yiter dimi ve bir tai fe
vardur ki mahbubun kerizlemi byg kararm
hatt gelmiini ihtiyar ve anlara fevkal had iltifat ve
itibar iderler eydrler ki yiitcikler ve kerizler darb
grze tahamml itmekte mu hkem ve kavi olurlar ve
bunlara kaan adam dirler diy gonca dilberleri zem
ve kadh ve draz ve bala piserleri bu resme ear ile
medh iderler

iir
kametin serv i meshi endaze s . . . mdir ey nigar
goncann azna yknmeye ne b . . . gi var
sylemekle kmad s . . m g . . . . den dostum
.

geri dirler yah szle ylan in inden kar

gicelerce yzine bakdka kuum kalkdg
gah ay aydnna karu byr dirler hyar

80
 ktlcagtzlar bitse ter dnbegde cana gam degil
kanda kim gl olsa labd eksik olmaz anda har
bir g . . . n basun mare srdkden yine kim
titreyb grdke ana korkusun kurur sayar

nesr:
bunlann birine taze dilberleri koyub gzete dilberlere
niin mail olursun dimiler dimi kim gzete dilber
atgm kadrin bilr hatmn riayet ktlur maslahat
grvirir istedike duruvirir

iir:
olan oldur ki heman istedike turuvire
lanet ol alet ki bat giricek yryvire

evde sohbetcilerin eyliycek atkmm her ne denl

var ise maslahat grvire yzi zre yaturursn
orta mablagt batu nrsm alet ne kadar byk ise de
tama mca yir belki dahi var mt vi r iki dizin st ne
turursun germiyetle urursun ne incinir ne danlur
ne atlar ne patlar tazece olancuga koyarsm atlar
ekersin patlar ya g . . . ni ylftarsn ya sttrdursun ya
srdrmekle gnn girrsn dimi

iir:
seversen sev y ri kuwetl kerizi
ki anlanmaya ktsa g direzi
..

ola k n gah gya kuht elbrz

mi maya yerinden ursalar grz

nesr:
ve bir taife vardur ki kara sakallu ve btyg burma
yiitler sevb hat hilat kemal ve h ilye i cemaldir
dirler rit dar merdekleri mahbub menzilesine tenzil
iderler bu kavlin kaili izince gidrler

81
 iir:
hadd geldigin lalige dil irmez iraz
z ira ki bilur cevhere suret virir araz
hat didigim oldur ki an kesmeye balta
hat sanma sen an kesemez ustu ra mikraz

nesr:
ve bir dahi vardr ki sepid ri pirlere ak dil ri geinb
ragb ve talib olurlar anlar ki bu szi sylerler ve bu
tarika girerler bu iir ile itihad ve istidlal iderler

iir:
bir pire agm ki glistan dehrde
sanur gren sakaln gl zre yasemin
bilr mridi halini virir muradn
olmaz rakibi hain ann stne emin
<lirler muhabbet ehli iki frkadr kimi
nev hatlar sever kimisi taze nazenin
mail olaydm yine eger sade rulara
mahbub komaga acib itler idim yemin
grd m kara sakalllarn mterisi ok
sevdim bir ak sakallu ki tenha olan hemin

nesr:
ve bir taife vardur ki siyah zengileri ve habei dilberleri
ikar itler ve habasetlerini aikar itler anlarn makad
pr hararetleri bel agrsna kefarettr dirler b . . yidkler
yitmez de ilmi tbdan dahi dem ururlar bunlarn bir herif
y zi karalgna bir latif ve zarif nazn beyan dimi ki

iir:
s . . . m kim zengiler g ... n hemie
geirb parmagna hatem eyler
bir ak g . . . en cda ddgi in
karalar giyben hem matem eyle r

82
 nesr:
lutilerden her farik mahbub sayd itmege bir tarik fkr
itmidir kimi yek arzu hezar dinar diyb bir mnteha
mahbuba ne virrse virr muradn grr kimi sohbete
davet idb yidirr iirr mest idb kendnden geirtir
andan kalkar i grmege aletin elne alur ana virecek
ake yanna kalur

nazn :
yaln yzli iken dm araba
tkar g .. ine t . . . .dan erabe
ykk gnlleri yapar velakin
o simin kubbeyi virir haraba

ve dahi zrefay arab dimiler ki men ekelel gubeyre

ev eribel hu meyre fi haletis sagire efsedetid dbrih
* ve dahi ullu kuduzdan menkuldr dimi bir olan

ki didigin ide tenha seyrana gide yadlar ile arab ie

db kendnden gie bunun manas hemen g . . . m
senden vaz geldim dimek olur bir rind i cihan ve
nahsend i devran bir serke kerize mbtela olub zer
ve simin kail idey n ahr sonbetde tolular rb
mest idb drb ol vuslaya vusul ve murad husul
bulub dimi ki

nazn:
bu gice yare tolular irdk
u denl ta ki kendnden gerdk
iderdik vaslna gayet tahassr
bihamdillah hele grdk gerdk

nesr:
meger bir ma hbub olan arab ier mest olub kendnden
geer hem sohbetleri bun grb yerl yerinden turub
toncagzn zerler olan muradlarnca dzerler olan

83
seherden uyanur g . . i acsn arabdan sanur bu arab
iy nesne amma irtesi adamn g .. in actmasa dimi
* bir keskin gulampare nahsend i cihan yzi kara

bu sohbette davet iderler ol gice sohbet ahr olur ol

meclisde kalmak lazm gelr yaturlar bir rana dilber ve
bir ziba piser bulunur uyudukda yerini belleyb frsat
bulur ol simin penbe gibi kpeye bir mikdar ohar
yz zre getrr zlleyi eline alur bir dest alem eyler
biraz yatub bir dahi drdncde bir dahi manbag eyler
olan tuyar hemen hanerine el urub yatanlarn s . . . ne
bakaym b . . um kimin s . . . nde kokarsa undan bileyim
s . . . ni t. . . . n kesib ana bir intikam klaym dir herif n
bu hali grr kendni mestlie urur yzi koyun yatar
g . . . ne tkrk alar olann eli bunun g . . . ne tokunur
ana dahi kendine olan olm sanur herif samur samur
ider insafnz yok m nieye dek s . . . rsiniz diy syler
olan eydr miskin seni de m i s . . . iler herif eydr hay
efendi seni de mi s . . . iler olan eydr s . . .iler illa nice
s . . . iler yregim damarlarn sktler gel imdi seninle bir
olalm hem seni s .. eni ve hem beni s .. eni bulalm herif
eydr var efendi imdi git yat aaga huzur eyle irte
seherden duralm utan uca bunlara and virelim bize
iden bulsun atlasn dir irte olcak olann yanna gelr
elini eline alur efendi bize iden itdi olan old giden gitti
ben hi tnmazam sylemezem kendimi halk iinde
rsvay eylemezem eger sen sylersen syle ne eylersen
eyle dir olan eydr sen imdi vaz geldin mi herif eydr
ben efendi vaz geldim * ve kim onbe yauna girmi
ve mertebe i buluga irmi akl am gz kzarm
s i szsndan cihandan bezmi mahbubu bulur gel
. .

sana bir zen avlayuviriyim dir alur gelr bir kahbe

getrr manzarna yaturur ol kalkar ie balar bu
dahi ardndan iler kahbeye ya kor ya koyamaz g ..
acsndan dadn tuyamaz dzmege gelr dzilr sar
gibi olur zlr

84
 iir:
zihi bi ak! bi idrak ami
ki sa g . . virb alur rk a .
iki tutam yidirir b i r kar yir
yemi yedirmi olsun tek adam dir
eger ol kubbe i simin satsa
te virirdi gr yabane atsa
ne bir gzel kahbe gelrdi
yedi akesi yan una kalurd

nesr:
ve kimi ggerci n beslemegi kendne kar ve kuu ku
ile avlayub n ie melaklar ikar ider bir mahbubcuk
gricek eline alur turub kmesi yanna gelr hey hay
idb avaz ve bu gazeli okuyub ser agaz eyler

iir:
dmese heva y gam dildara kebuter
olmaz idi bu nev ile avare kebuter
ak olsa acib olmaya gnlden rakibin
dolansa nola ger kafiri duvara kebuter
dil murgunu pryan idecek gamze i canan
kut olsa ider faide bimara kebuter
grnce muallaklar atar eve i hevada
meyi itme dilber diye biare kebuter
yakd per balini szmn suzu gazali
namem benim isal ide mi yara kebuter

nesr:
el benim begim bir pare de otur ku da n ie olur
dir n gelr oturur perdeyi ortadan gtrr i ne
idgini bilr diledigini klur eger oturmaz ise ah idb
gksne dokur ve derd ile bu beyti okur

85
 iir:
sen n iin dil murguna meyi eylemezsin dostum
imdi hod mahbublar ekser kebuter baz olur

bu tarika nie nie ak kuyruklu dnbeleri hayed idb

kmese okuyub kzl erkege ift eyler ve bir bzrg
ku virb iki gnden sonra yine gelur sohbeti mft
eyler ve dahi kimisi ilm i kimya bilurum kurun
bakr altun ve gm eylerim sradan lal ve yakut
sadefden ll gevher ilerm lute pute virice dilerm
dir meger laf u gzaf ile nie b lar yir ve herze syler
..

iiden olan inanur an gerek sanur grenmege mail

s mege kail olur
. . . .

iir:
nice hasend rind i kalle yzi kara
s . .i derdine eyler byle are
geer iks i r ilminin fe ridi
olur dilberler heb ann mridi
bu hile ile ki mini s . . . r
kimini sadece peh l uya eker

bunun gibi bir herif bir gzel attar olan bulur sevb
dkkanna gelr bir iki pulluk eb i yemani ve bir
p u ll u k unnab kani ve bir pulluk milh i enderu ni
alur karub eline bir altu n virr gider irtesi gelb
yi ne pazar itler yine yle itler olan bunu grb
tanlar ki myager olmak gerek anlar drt drl
mlayemetler eyler ve bu kemalinizden bendenize
h i m met itseniz olmaz m diy syler herif eydr nola
dur gidelim senin ile bir tecr be idelim dir h c re s i n e
davet eyler alur olan getirr olan geer oturur
heri f iki yumu rta get rb simab hikmet ve zer sim
sa n at bud u r ma nide odur egeri s u re tte sudur st ad
bununla talk akd ve akndan sim i safi ve sarsndan

86
zer i nakd iderler diyerek yumurtay ocaga koyub bu
piince biz senin ile alem idelim andan i stne
gelelim dir olann vasl helvasna di biler olan
muradn bilb kendn teslim klub vuslasn tamam
yir kimyay bana gret dir herif cebine el u rub karub
eline bir erefi virr ite begim kimyager stad oldu n
bir yumurta bimeden bir erefi hasl kldn var ile
heman ite turma cimrilik yzn grme d iyb andan
bu szi syledi ve naziklik eyledi

iir:
zihi sanat zihi iksir i ekber
kim old sana bu demde myesser
stcak klde ve kzgn km rde
piinceye degin iki yumurta
kime kim bir flori ola hasl
nola dirsem ana iksire vasl

nesr:
baz kafirler harifeler ve m nafk zalimler bir
yiitcigi bulurlar ne eylerlerse eylerler annla aina
olurlar sadakat arz idb musahabet iderler ol denl
olur kim uydrub seyrana giderle r ahr tenhaya
ekerler eger iyl i k ile virmezse gle s . . . .ler andan
eydrler bizim ile ihtilat eylemez ve seyre gidelm
didike gitmez isen flan g ile s . . . ik donuz t. . ..
urduk sra s . . . ne ekdik diy seni bed nam ve rsvay
an iderz dirler ol bia re n b i r kez dzilr mhr

bozlur olan old giden gitti iim hod b i tti amma lutf
idb kimseye sylemeyin beni rsvay melamet
eylemeyin muradnz olduka geleyim her sohbette
bile olaym dir ol facirler ol faskl a r ol kafirler ol
mnafklar ururlar t. . . . hay hay eylerler ve ahr
varub illere rsvay eylerler

87
 iir:
kang olan ki uyub nadanlara
gide tenha yerlere seyranlara
ana bir gn akbet bir bent olur
gayr olancklara ol pend olur

nesr:
ve (?) mezheblerinden ve ayk mereblerinden baz
safdil can u dilden livataya mail olur amma ta ve
h rka ana mani olur olan g . . . ne db gidemez
aikare bazarck idb muamele idemez sakalnn
oklugundan ve kavugunun byklgnden utanub
syleyemez halini arz eyleyemez nefsi murad hasl
ve maksuduna vasl olmak in muallimlik tariki ne
salik ve fikrini bunun zerine klub bir mekteb aub
bir alay mahbuba malik olur kimine srdirr
kim i ne koyar ol gzel n imetleri burnundan gelince
yir doyar ceheleden ve avamdan perhiz ve ihtiraz idb
ehi i dil yaranlara ke f i raz ider

iir:
grben aldanmanz bu zerk u tezvirim benim
hublar sayd itmek iindr bu tedbirim benim
ol k rba erdebil sufleri gibi heman
her gice ta subh olnca ba salar kirim benim
zahida olan seversin diy tana itme bana
ki m p iser baz olmadan men itmedi pirim ben im

nesr:
bir gii olancgn muallime virb hocacgm kak
sv terbiyet idb dv eti derisi senin kemicekleri
benim olsun ola ki ilim tahsil ide dimi gitmi ittifak
bir gn olancg n gre gelmi grse ki olann hoca
dudaklarn azna alm ayaklarn boynuna salm
adete ie megul olmu bre ne eylersin hoca dimi

88
behey adam ne eylesem gerek eti derisi senin olsun
didin ite etceizini yirim ve derisini giyerim yohsa
oln pecek ya s . . . . ek halim yoh dimi

h ikaye :
bir muallime hi g . . . egiz s . . . . cegin var m dimiler ilim
berekatnda eksik degil dimi

iir:
medarisle muallim hane yapub
ualar kim hayr umar diva nelerdir
muallimhaneler darl livata
medaris hod kamu meyhanelerdir

hikaye:
bir heri f medresede danimendler ile mey sohbetin
ider yatacak vakt kalkar gider medrese kapusun
aamaz divardan aub giemez zaruri dner gelr
hocay sohtacgnn zerinde bulu r kapu kilidl
ancak bu gice bunda olaym seherden gidey m
dir danimend eydr pireler ok meger tarada
yatasn biz de pire darlgndan birbirimiz stnde
yattuk diy cevab virir * ve kimi rindlik ve kallelk
haramzadelk ve kulmaluk idb bir garra dilber
grr kendn rencurlga urur a kurban oldugum
ah yolunda ldigim kerem idb raz saklasak bir
erefcigim alsan beni haklayub bana bir meik
u rsan g . . te nasl olur grsek daha bugn hammama
vardm teleme peynirine dnderdim szm esle
gr hem akecik al hem safa sr dir syleye syleye
kail ider alub bir tenha yire gider emrenb gne
tomalur olan ardndan melr n tonun zer
dnb t. . . . na yapub kavrayub muhkem skar
olan yzinn stne ykar kalkub stne kar al ur
aag urur t. andan koyar saluvirir naziklik idb
. . .

89
yalvarur olan bu zalimin yalanlarna inandm renci
nnden imi ardndan sandm diyb g . . . n ka r t. . .
.

urarak yola der

i i r :
nie muglim adn rencur ider
kenduyi bu vas fl a mehur ider
buluban bir balig olm dilberi
ake altun verben dir gel beri
al un bir kerre beni haklagi l
lik lutf idb bu raz sa klagil
olan eydr tur sevabna bir tok
men klmagil donuzdan bir ok
n zer olan tonn apur
bu dnben t. . .. na yapur
kavrayub muhkem t. . dir egil
..

rencim nmdendir ardmdan degil

nesr:
ve ki mi hilekarlk ve ayya rl uk fettanluk idb bir bnce
yrk olan n bulur tu rub yan na gelr szin kelleciye
eker bir hile idb getirb s . . r * byle iki olan ahbab
.

birbirlerine yolda rast gelrler meger ikisi de olan

sayd na ekm iler bir birinn elinde biraz ad ksi var
ol biri sorar bu ksi ne yana gezdirrsin ol eydr iki
belaya aldm her kaa n bana ol a n lazm olsa yola
karm gnl mce bir olan grnce ana ksi karub
kanatlarn parladrm ol krpe kse b akar ya sorar
akibet benden ister eger ifti ile alursan ikisini birde n
al vireyim dirim ikisini viricek olunca ol a n y zi
gler en olur bi r in i dahi sorar ben eydrim erkegi
evdedir ol dahi bundan ok ogladr gel gidel m ol
dirim ol dahi kani olur eve gelr muradnca nail olub
ksi viririm ol dahi ksin erkegi n i sorar ksin erkegi n
benim dirim iki gnden son ra an dahi gel al bilmem

90
bu b . . lar nereye saklamlar deyn iki pade ile alem
iderim dimi * ol bir ahbab behi iin gcin bilmez
misin ve ifaye yazk ol iki pareye gel u yakin yerde
sana mft i mecate dilber saydna bir tarik gstereyim
dir alub sleymaneyenn adrvan kavlisine gelr
kerkinr bin yuvalarndan bir palaz dm alub
tutar i de bn byle iki gnde bir palaz bunda
gelb gn togar esnasnda bulurum dir bu ki baknr
kim dilberi alub gtrb evde palaz teslim iderim
mu rad nola al urum dir ol biri dir ki de bakalm birin
alan ksde birinden simindir meger ol vakit kavuki
yorganci akirdleri geirmek iin yirde an grr geri
kim bir bendenin akil kaar heman yanna gelb ne
dirse dir alub olan hanesine ilet r muradnca iin
grb palaz talim ider

hikaye:
meget bir herif kyden ehre gelrmi yolda bir yrk
olann bulur yanna der yolda olu r rakdan b i r
kpr grr herif birden bire duru r olana ehre
vardgn var m dir olan eydr yok ya aken var
m bekilere veresin kpry gep ehri gresin
dir olan yoktur dir imdi seni kprden germezler
uradan su irmezler abes zahmet ekme dn git
ya bir gayri fikir it dir olan hayran olub ya nice
ideyim bari dnb gideyim dir herif eydr benim
bir akem var gel bir i idelim ya sen bana gir ya
ben sana gireyim dir etegini bana brr emrenb
olann nnde turur olana eyd r gel bana gir
eger giremez isen ben sana gireyim dir olan herifin
beline yapuur baun g . . . ne tayar apuur hay eyler
gah srer gah srinr giremeyecegin bilr herife
yalvarur ben sana gi remezem bari gel sen bana gir
dir herif kalkar bklr s . ni olann g . . . ne tayar
. .

tkrkle iter koyar olan eydr bu nedir kolumdur

91
dir olan yoklaynca herifin t. . . .lar eline gelur ya bu
nerendir didikte bazubendimdir dir olan paacm
bu bazubend hakkn tevbe olsun bir dahi bu ehre
gelmiyeyim gelmek degil gayri adn dahi anmaym
kar kolun dir

iir:
s . . . r bu hile ile derdmendi
geer naziklik idb ana bendi

hikaye:
bir kafir olanc imana gelr kfri terk idb
mslman olur halk derilb snnet iderler aham
olcak daglub giderler birka mfsler ana tamah idb
ol gice yannda kalub scak avurd ve datl dil ekerler
yeni mslman olcak adet byledir diy ele alub
s . . . rler irtesi babas olun grmege ve halini sormaga
gelr oluna trklerde ne buldun syle bana hikayet
eyle ben dahi trk olaym senin buldugn ben de
bulaym dir olan eydr baba trkler ey giiler amma
bir ayublar var adamn gndzn s . . . ni keserler gice
olnca g . . . n yrtarlar trkn adeti byle didi

iir:
keserler giinin s . . . ni gndz
gice oldukda yrtarlar g . . . ni
eger byleyse adet ilerinde
komazlar bizde bir g . .i btn

hikaye:
bir herif cnub olub hammama varr soyunub ieru
girer bir hali halvet gr r bir yek em nefis vusla
turur sabr ve ihtiyar gider ku ruyacag hareket
ider def i gzini yu mub yek em sureti ider olana
varur syler benim dahi gzcegizimi bi kolu kopas

92
eli ryesi urd kr oldum are bulamayub aciz ve
derdmande kaldm ahr yana gelmi ok nesne
grb bilmi bir hayr issi gii bu derdin dermann
kimse bilmez bir yek em giiye dzlmekden gayri
are olmaz didi diyb bunun emsali nice b . .lar yiyb
olana heman petemali z beni biricik dz gzm
alsn ve derde derman olsun dir olan bunun szn
dinleyb derdine derman anlayub hay meded evvel
beni sen dz gzm alsun sonra ben dahi seni
dzeyim d iyb tomalur ton virir herif ardna geb
bir muhkem sk urur ol kir i kebiri olan tamamca yir
feryad idb ek yoksa bir gzm dahi kardn dir

nazn:
ol mzevir kaltaban bin drl tezvirat ile
syleyb olana n bu hileyi bnyad ider
an gerek sanuban bu szle olan derdmend
gzm alur diyu gnlcg n ad ider
yiyicik ol ba sallu dibi kll andn
bir gzm dahi kardn d iyu feryad ider

nesr:
ve kimi g .. ugrulugun ider sohbetlere ve cemiyetlere
gider s ege kabil olan gzedur yanna yatan bekler
. . .

uyuynca kadar bekler varub naziklik ile egler

hikaye :
ya asesler bir gice ge vakit bir herif dutub kadiye
getrmiler bogaznda bir torba var grmiler
torbann iinde bir ip ve bir enser ve bir keeden
pamak bir mikraz ve bir iynem sakz bir avu
toprak b i r kagddan dzme tomar bir pare sabun
bir bardak k m kadi bunlar gricek h ayli kak m
dogri d i bunlar nedi r yohsa sen bilrsin dimi ol
derdmend eyitmi szin togrisi ben g . . ugrusiyim

93
kadi efendi sormu ki g . . ugrusi nie olur veya g . . e
nie yol bulunur g . . ugrusi eydr bu (?) yerimde
kakann bu ipin bir ucum elime alurum tuyulcak
geri tiz yerime gelurum giyerim keeden pamak
ne tap tap ider ne tak tak sakz ignerim uykum
getrmez akl ve fikrim yitrmez eger ukur bagn
zemezsem mikrazla delirem ton agn ve dahi
toprag yzne saarm dnb yerime kaarm
kaan tuyub uyanur topag damdan ddi sanur
eger tuymazsa dururum maslahat grirm eger evde
kandil var ve dinlendirmesi dvar ise tomar ekb
uzadrm kandil ulesin gzedirim bir tarafn agzma
alub bir tarafn ana dndirirm puf d iyb sndrirm
sabun koymaga yardm ider ba iliinci turmayub
gider bardag yanma koyub ve iine biraz su koyub
tuylcak su ier gibi oluru m naziklik ile svviririm
dimi kad i n bu temaay grmi hayran olub fikre
dalm taaccb idb ban salm

iir:
taaccb eyleyb kadi efendi
tefekk r eylemi hayli bu kar
taaccb itmeli nefs i emrde
ol itin byle aldn ikar

hikaye:
meger bir g n bunun gibi bir g . . ugrs krmz sucagz
artca imi mest olub kendinden gemi bir tatar
dilbercigin bulur heman etecegizin serpb s . . . n el ne
alur bolca tkrk alub dibine dek koyar olan
g .. i acsndan tuyar i temam olcak kadiya gel r
bu ag sganma talg sald ykl bolsamdur ana
kayd tatarn dir kadi eydr yr bolmazsn o denl
nesne ile lmezsin eger ykl bolursan beslemege
aciz olursan mescit kapusna koyarsn sonra n ie

94
olur tuyarsn bir ehli hayr bulunur oul ider lince
besleyb gider dimi

iir:
zinalardan olmu olan kanda olsa
getrb mescide koyub giderler
mslmanlar nie itsn grrler
derilb ana bir tedbir iderler

gah olur ki g. . ugrus tutlur terken tlr

azarlarlar sverler muhkem siyaset ibd dverler
dlbendin boazna tkarlar g . . . ne aa sokarlar
dge dge ak t rbesine dnderirler andan ellerin
baglabuy zindana gnderrler

nesr:
gulamparelik ilminin muhakkklar ve lutilik
fen n i n i n mdekkikleri bu resme tahkik ve b u nevi
tedkik itmiler ki bir derdmend b iare bir sanem
i peri ruhsare sevgi ahna db kalmya esiri
olm ya pmek komak b i rle kanaat klmaya belki
cid cehd idb temam makdurn sarf ide maksad
ekseriye ve matlub alaya dek gide zira s . . .
mzeyyid i mahabbet ve s . . de mismar meveddettir

beyt:
s . . . siz sevgi degmez nim habbe
li ennez zb m irmarul mahabbe

hikaye:
meger bir padiahn deli seyrinden sefas olur
seyrandan kalkub b i marhaneye gelr halk ta rada
turur ol has olanlarndan biriyle ieru girer bir
uh d ivane grrler karsuna geb tururlar
deli padiaha be ol olu n mudur dir yok dir ya

95
kar ndan mdr ya yakn hsmn mdr dir yok dir
ya her gn s ... r misin d i r yok dir heman deli ayag
zre tu rur bimarhaneci diy arr bimarhaneci
gel icek eyd r ol olan u herifi n ne olu ne
karnda heman yannda yolda imi safalar s rb
s . . . ez ve belki pehluya ekb pmez imi eger ben
olayd m ne ekersem ekerdim ksa gnde krk kez
s . . . rdim unun gibi olan s . . . emek ne olur yle ya
bundan deli kim olur tiz gel beni salvi r yerime bun
bagla dimi

iir:
gii kad ir olub bir dil rubaya
s . . b a n erimezse safaya
.

muhakkak bil ki ol gii delidir

yahut zincir ile baglanmaludur

nesr:
eger eker leb b i r dilberin vasl helvasna di bilersen
kabil midir degil midir anlamak dilersen buukluk
ib ka rsna geb naziklik ile bak iret eyle gz
kak ege r annda zarafet ve tabiatnda letafet var
ise ol keman ebrularn atar kirpik oklarn atar
kakyub stne depinr b aga yapuub urmaga
apnur gah te gah beri gider n ie drl naz ve
ivel er ider andan s rtub gler ban salla r kuyruk
bular serkeligi koyub mail ve andan sonra ne
eylersen kail olur eger bn ve hayran ve ebleh ve
nadan ise yakndan utanur orada basar s . . . r s a n u r
ne ive klur ne naz i d e r h e m a n b a n aag idb
turmaz gider yz eylesen anasan bin sylesen
yanasan mail olub akmaz evvela dnb yz ne
dahi bakmaz

96
 iir:
gider eglenmeyb bir lahza bir dem
dimez sevileyin it mi ya adam
hayasndan beti benzi kzarr
gah i ak pak olur gahi sararr

bunun gibisinden hayr gelmez ve bir ey hasl

olmaz heman emegin zayi olur ve ekdigi zahmet
yanuna kalur anma bazlar eyitmiler aglamaktan
anamaktan bin sylemekden yanamakdan bir ake
gstermek artkdur ki mahbubun saydna bundan ey
tarik yokdur zira ki altu n hacat ve rabta i muratdr

nazn:
ake ile hasl olur her murad
gussalu canlar annla olur ad
ake ile sayd olur mahbublar
ana gayet mail olur hublar
zer gerekdr bilrm alemde
hublar saydna bundan zge
tuzak olamaz kim ki ardna
akel adam sanasn begdrr
ake yz adamdan ana yegdrr

bir rana dilber ve bir ziba piser var imi ufunetle ve

paklkla nadide i rzgar imi bir gn aklarnn biri
bunun yannda bir mahbub anm elli akeye virir
dimi olana elli ake az olmaz ann gibi kuma
bu pahay bulmaz ana en benim diyen koulur
elli akeye bir minare yapma olur dimi aklar
remzi bilmiler ellier ake virb alemin klm lar *
mahbubca olancg ve yaln yzlce klecigi olan
azizlere mnasib oldur ki bunlar ziyade hfz idb
endazeden birun saklamayalar zira saklanlan bala
karnca egen olur belki halet i mtevassita riayet

97
klub anlarn dahi gnlcg seyran ve teferr
istedigin bilb gah gah uydurub bile gideler amma
mfsidlerden ve erirlerden ihtiraz ve itinab ideler
zira ki anlar mahfuz olancklar sayd itmeye iftihar
iderler filann olu mazbut iken sayd ittik diy
sylerler

h ikaye :
meger b i r bezirga n n gayetde ve hoende bir
mahbub ol var imi gulampareler korkusundan
evden karmayub saklar i mi olan (?) okuduklarn
iidb baba bu nedir diye sorduka olan s .. bdrler
g . . . acsndan rr <lir imi gulampareler iinde bu
kssa mehu r ve her yirde ve her mekan ve mahalde
mezku r olur ahr bu haber bir acem gul a m paresine
vusul bulur a n sayd i tmege mzevver hile klu r
babasna gelr eh rden gider oldum a ncak b i r
s a n d u k ku mam va r an n i n yi ne kal d m ve h e r
k i m e ki e m a n e t ko maga iletdm drl d rl m i n n e t
eyledim syledim mahfu z yerim yokdur d iy d e f
i t d i h i kimsede insaniyet kalmad gitti kerem ve
lutf idb siz kabul itse niz dir hoca eydr getr beri
olu m old g odada tursun ne kimse haberin iits i n
v e ne y zin grs n d i r acem nahsendi n b u h ileyi
ider sandug ol a n ile gndereyim dir gider gelb
b i r byk sanduk dzdirr iine bir mikda r arab
ve b i raz nukl koyub kend dahi iine girer olan
sandg kildleyb get rr hocan n evi ne yetr r
hoca dahi ol a n n odasnda b i r yce yire kor gider
n aham olur ola n tenha kalu r herif sandugn
kil idin aar iersinden kar gel r ol a n bun
grb diler ki agra babasn anasn kg ra herif
ko rkma efendi dir syler olan miskini tesell i eyler
geer yanna oturur gne nukl ve arab getrr
olan bir iki kadeh iicek nee gzine gel r deheti

98
gider mlayi m olur heman herif kolun boyn na
salub b i r iki busesin alub andan toncugazn zer
g . . . ne tkrcek alub yapa yapa dzer bu
nevi le nie mddet anda katu r her gice olan ile
sohbet idb iret klur ahrl emr ace m i n olan
ge lr sandg hocadan alu r bir g n olan (?) n n
i i d r baba bu aran nedr d i r yine bir olan
s . . bd rler g . acsndan r r d iy civab virir
.

olan eyd r baba beni s .. . iler ya hi g . . m acmad

.

dir hoa ne oldgn bilr acemin s andug n kab ul

itdigine piman olur bu kadar e megi bi fa id e z iyan
oldugu na h ayran kalur andan h i zabt i t meyb bu
kavil ile amel klur

iir :
saknma nesneni ilden igende
sakndgn gze olur b d egen
auk bala igen karnca mez
olur rtlye gayet egen

nesr:
ege ri suretde her s . . . in envag okdur amma bir
ka s . . . vard u r ki andan mehur yokd u r birisi
s .. s i n i arpad r arpa oldur ki birini bulasn drt
ayakl u klasn koa kafir belini aar gibi yab yab
vara geles i n * bir mahbubcuk bir ahvel herife
ahveller biri iki grr i kiyi drt gr r d i rler gerek
m i d i r dimi eyi tm i gerektir zira ki sana her vakit
nazar iderim seni drt ayaklu grr m dimi * ve
bir drl s . . . vardur ki adna kubbetl ay d i rler
ne veh iled r diy tefti idersen bir olan ele get r
yz i s tne ya tur gks ni yire saldur dnbesi ge
kal d u r

99
 nazn :
s . . . ler ire b i r rana s . . . var
ann adna dirler kubbetl ay
ne keyfiyetle ol olur deyben
eger benden klursa an tefti
yatur bir kerizi kaldur dnbesin
budur ol mbarek kubbe dervi

bir allak olan bir gulamparenin gne tomalub tu rm

bre u kubbei simin n iedr diy sormu herif s . . . ni
aub begim gzel kubbe amma ana unun gibi mi nare
gerek dimi bu neva s . . . te lezzet ziyade oldgna
sebeb oldur ki s . . . e n hi nesne kalmayub durur gider
ve t. . . k t. . . . a tokunmakdan nefis bir safa daha kesb
ider egeri giinin s . i izmihlal bulur amma bir t. . . .lu
.

iken iki t . . . . lu olur belki bu manay sylemiler ve bu

nazm dimiler

nazn:
bir agata iki koz grdm
aga urdum ana
agacm gaybold koz drt old
ben kaldm tana

ve s . . . lerin birine dahi ardrvan <lirler an iki ksma

taksim iderler biri oldur ki fail arkas stne yata agac
muhkem kata meful dahi eteklerin gtre krsde
oturur gibi otura bu resme s . . . e krsi niin dirler

nesr:
bir herif bir olan bu resme s . . . rken bir kimse
kagel r heman s . . . n eline alub begim kssa hanlga
heves idb krsiye kmsn u aac dahi elinize
alsanuz <lir ve bu beyti okur

1 00
 beyt:
kssa hanluk idben krsiye kan kimsenin
yaraur olsa eline unculayn bir aa

nesr:
ve biri dahi meful gelb sipahiler ata biner gibi failin
stne binb uyan yerine sakalnu eline alur bu neva
muameleye esb suvari dider bir herif bir dilber ile bu neva
iret iderken bir nazik herif gtr basa db zerlerine
varur hey atlu kuzum devletl begim kanda gidersin
dir olan atndan cehenneme dir herif eydr hayli
menzildr varnca nie bunun gibi atlar binersn dir * ve
bir s ... dahi vardur ki adna ifte kari dirler zenpareden
gulampare olanlar ekser an iderler bunun sureti malum
ve keyfiyeti mehurdur beyana ihtiya yokdur * bir herif
bir olan bu neva ifteden s ... rken bulmular bre herif
u olan nin s ... rsin dimiler olan degildir avratdur
dimi ya bandaki eb klah nidir dimiler artcak sefa
sreyim diy olan suretine koydum dimi ya kan
memeleri dimiler daha gendir memeleri bitmedi dimi
ya s .. i t. . .g var dimiler benim s ... m t. ..gm ikidir birini
buna virdim dimi ya a. kanda gitdi dimiler s . . . m
t . . . gm korkusundan g . . . ne gitmi ben de an karmaga
alurum dimi * s ... i yanbegi hod mehurdur ve
amme dilinde mezkurdur kaan bir danimend lag eyler
hoca begi can begi dnbegi yan begi diy syler amma
s . . . i grbali dahi vardur ki olan grbali gibi dnbesin
alkayub dndre derdmend s . n gnln bulandra ve
. .

ban egzindire maskaralarn ol yzi karalarn calka

ve malka alla ve kalka didikleri bu manadan ibaret
ve bu hususa iaretdr s ... i nizami dahi oldur ki ko
tokuur gibi sen yukarudan kakasn ol aagdan kaka bir
sk alasn ki aklts yirde elenmeyb ayyuka ka ve
baz zayif aletl giiler ve pirler olan yatururlar kub
stne otururlar komayub sdirler bunlarn birine

101
eyitmiler olcak bir vusla bulmaya kadir n gnahest
bari kebayir et koymaga ne mani olur ki s . . . niz g ..
kapusna yz srmekle kani olur eyitmi aslda biz g ..
s ... riz siz b . . s . . . rsiz artuk gnaha girb zahmet ekersiz

iir:
hakikat gzliycek n ki birdir
srdrmekle lezzetde koymak
ne lazm ann iin bir kimse
gnaha girb artk ake saymak

nesr:
bir herif bir olan ile kavil idb srdrmege on ake
oturtmaga bir ake tayin eylemi kangsn ihtiyar
idersen eyle dimi olan grm ki srdrmek asan
hem akesi ok an kabul itmi herif i stne gelmi
olann g . . . ne bol tkrk alm srdrirken katca
drtmi kara yelegine dek oturtmu olan dnb
neylersin dimi fakir giiyim benim on akelige gcm
yitmez bana bir akelik dahi yeter dimi bir herif dahi bir
olana srdrmege kavil eylemi dibine dek oturtmu
olan kavlimiz srdrmege idi oturtmaya degil idi
dimi herif eyitmi benim kavlim iine srdrmege idi
dimi ve bu nazm okum

nazn:
srtrmege kavil idb oturtmak
degildir ehi i hak katnda insaf
bu ie kail olmaz lik ol hiz
kim ola kalbi ann sade ve saf

hikaye:
bir sarraf dahi bir olan avlam heman yarsna varnca
koyaym diy kav eylemi olan dahi razi olmu herif
ak dibine dek koym olan benimle neye kavil eyledin

1 02
diyicek herif eydr aagdan yarsna dektir dimi *
ulema i mugallimin ve fuzala i mukallibin hazelehullahi
taala ila yevmddin bu mesele beyannda ne buyururlar
bir merdek herif bir rana dilberi bulub vasl safasnda
talib olub tayin i cret itse alub bir tenha yire gitse
s . . . nin ban yalasa adete ilese kablel idhal inzal
ve ol zllei simin ehvetle malama! olsa cretin tamam
al ur m yohsa baz kalur m beyan idb mecur ve meab
olasz bu meselede mmet i !ut ihtilaf itmiler her biri
bir tarika gitmiler bazlar eyitmi ol dilber i ranann ve
sanem i mehlikann zerine vacib ve kendye mnasib
olan bu idi ki ar ve namusdan geb zlle i siminin
aub adet zre tura ol dahi gelb ne yzden ise murad
idb n kendye lazm olan itmi zimmetinde nesne
kalmayub gitmi yle olsa cretin temam almak kadi
temerrd idb virmezse habse salmak gerek dimiler *
zrefa i acem bu kavi ile istidlal itmiler mftei mkilat
mmet i !ut eydr in mesele i fermayed muallimi ucreti
muayyen kerd u puseri ra kerd i beyasayed pis ez idhal
uyed idrak- ucrete temam fermayed an melik i un
ber i i div recim koni bullur hi begoayed bazlar
ziyade dikkat idb tarik i kedle ve rah insafa gidb eger
olan hareket idb ve zdrab itse gah te gah beri gitse
komaga mani olub hile ve hudalar klsa creti nsfn
alur nsfg merdekde kalur amma hi diger itmese teye
beriye getmese herifin srat i inzali ya bir gayri olsa
cihet kablel idhal inzal vaki olsa kusur ol merdekde olur
olan cretin temam bti alur dimiler

sual:
eger dirlerse livataya livata didikleri niindur eyit ki evvel
bu fiil lut peygamber kavminden zahir old eytan kavn
i !uta gsterdi ol melun halkn azdgn isterdi annn
ol fii l i kabih ve vaz na melihe livata didiler meger
kavn i !ut bostan ekmiler ann iinde hyar dikmiler

1 03
olancklar gelrler hyardan alurlar imi kaan
ugruluga geleni tuyarlar basub hyar g. . . ne koyarlar bir
gn eytan aleyhillane grr def i adam suretine girer
bunlarn g . . . ne hyar sokacagnza s . . . niz soksanz ne
safalar hazlar iderdiniz dir anlar dahi eytana uyarlar
hyar bragub s . . . erini koyarlar hayli safalar srb haz
iderler andan sonra her kanda ki olan bulsalar bu
tarika giderler iyilik ile virmezse zor ile s . . . rler

iir:
livata ehline ser eme lut kavmidir
ki anlar evvel idbdr bu maniye ikdam
egeri g .. s . . . r imi olur dahi amma
igende kalmamu yemi veli amelden a.
zemane lutileri yle ddiler g . . e kim
ki a. kapus kapanub muattal old temam

nesr:
egeri bu babda artuk fkr itmek ve dahi rengin
hikayeler zikr itmek mmkn idi amma hatr atrda
ftur ve kuvve i hayaliyede kusur oldg eclden bu
mikdar ile iktifa olund elkalil tedullu alel kesiri kema
enne buayre alel bair

iir:
kimin kim ola hatrda futu r
olur fi kri nde ann ok kusun
perian olcak tab giinin
igen cemiyyeti olmaz iinin
gnl gamdan gerekdur ola hali
ki dikkatler idb kla hayali
hususa kim bu resme hazel ve herze
ki dhk ile virir endama lerze
tabiatta kuduret istemez hi
gam eyyamnda olur pi der pi

1 04
 bab rabi simin ten
zenlerin ve semen ber
duhterlerin salavat i
mcamaatna iarettir

taze duhterler ins cinniyeleridir anlarn mahede
i cemali nemgin d idelere nur ve muamele i visali
gam gin gnllere srur virir dnyada lezzet cimaca
yokdur kza cima itmenin lezzeti on avrata cima
itmekden artukdur zira ki bakire kzlarn ferci gayet
mertebede dar ve har olur serd ve yabis olub avratlar
a . gibi yumyumuak ve mrdar olmaz bu sfatlar ki bir
a . . a buluna gayet mahbub ve zenpareler mabeyninde
gayet matlub ve mergub olur * bir kimse bir tabibe
gelb gayet harareti ve yubuseti ve darlg var dimi
tabib vay ne olayd senin yregin benim karnn a .
olayidi dimi

nazn:
olursanz s . . . hazzna talib
bir a. s .. kim ola nesne galib
ola gayetde yabis hem dahi har
ne denl olsa s . . kk gele dar

nesr:
mahbube kzlar sevilmekden safa srb mlayim ve
zarif olurlar kahbe avratlar gibi hile ve huda bilmezler
bir nice oyna tutuban hercailik klmazlar arifler bu
ear ile tefahr eylerler

1 05
 iir :
az olur a klara cevr cefas kzlarn
ok olur endazeden mehr vefas kzlarn
naz ile vay abu kzlar byle imi diyicek
ne idigi malum olur zevk safas kzlarn
kuludur cmle halay k yalgz bir ben degil
ol gelinlikden geb kadn olas kzlarn
der grenler afakn altnda kald afitab
g n yzne burka olsa al valas kzlarn
greliden yzlerin bigane oldun halkdan
keke ben olmyayd m mbtelas k zlarn
ey gazali arif isen terk idb olanlar
yri var imden geru ol mbtelas kzlarn

nesr:
baz kzlar oynaa mail olub s . . .lmege kail olurlar kzlg
gider bekareti zail olur n ere varmalu olur illere rsvay
olacagn bilr yengeye halin syler ol dahi naziklik idb
hile eyler a nn kenarn evirir bir nice slkler urur
..

n gvegiyi koyar kan ar boyar rk ii sa ve kara

yzi a olur

hikaye:
meger bir kzlksz kz ere virmiler gveg birle
gerdege girmiler kz ne olacagn bilmi def i bir hile
k lm kendni yabana atm cin tutar gibi olub yatm
gveg kara gussaya batm azn kprdb dm
dgn halk bana m kimi gz degdi kimi cin tutd
dimiler ahr turub bir muazzim getrmiler muazzim
gelmi buna bir nazar salm cin alameti yok grmi
halvet idb kzn halin sorm kz hikayetin syleyb
ve raz i z har iyleyb kpesin ve bilezigin muazzimin
gne kom benim derdime derman idb are kl dimi
muazzim dahi are iderim gam yime ann ii asandr
ivme diyb gvegiyi kaynanay kaynatay agrm bu

1 06
kz bir ifrit severmi gelb yregine girm eger dirsenz
karaym amma eger agzndan karsam agz egrilr
brnndan karsam meamna halel gelr rayi idrak
itmez olur eger kulagndan karsam kuwet i samiasna
halel gelb iitmez ve gznden karsam kr olub
grmez olur eger g . . . nden karsam kuwet i masikesine
halel gelb b .. u turmaz eger fercinden karsam bekareti
zail olur sylen grn gveg bu afetlerden kangsna
kail olur dimi gvegiye dimiler biraz durm bekaret
zail olmakda ziyade ziyan yok grmi amma sair aza
kusurunda mazarat ok zaruri ana rza virmi bekaret
zail oldgna raz ve kail olm muazzim fil hal birka
azayim okm ktzn etrafna frmi kz def i yerinden
turm bu hile birle ol vartadan halas olm kurtulm
* egeri kz olan kzlar s .. gricek alar szlar amma
ekirdegi kararcak itihas galib olur sureta kaar gibi
klnub manide talib ve ragb olur s . . . n ba giricek
lezzeti dimagna iricek koydun koydun koy gitsin canm
yerine yitsn dir

hikaye:
bir kz ere virmiler gvegi birle gerdege girmiler kz
gveginin s . . . ni grnce feyad itmi segirdb kayn
ana kzn yanna gelr gveginin s n eline alur benim
. . .

kzcagzm kcktr gencecikdir dal ubukdan

incecikdir almadk goncackdr bunun gibi aac yimez
ol asl derde dmez ben kendi elimle koyaym diyb
ewel bir tutam salm kz solumadan yemi bir tutamck
daha dimi an da yimi bu kez tutama km
tekellt ekmeyb drt tutama dek yimi anacgm daha
var m dimi kar eyitmi kzm nesne kalmad heb gitdi
maslahat temam old i bitti dimi kz eyitmi anacgm
keke senin eline degmese ey imi zira babam sana eli
bereketsiz orospu didigi gerek imi dir

107
 nazn:
hele ewel grde minnetsiz
be tutam denl var idi ol s . .
bereketsiz elin degince heman
old ol lahza bir tutam eksik

hikaye:
bir hocann bir mahbube kz var imi baba beni bir
ere vir ki ann s . . i olmaya dimi bir herif bu hikayeyi
iiticek yerinden turur kzn oldg evin ardndan bir
su akar imi ol suya girer s ... ni budu arasna soka r
rplak tara kar kz yukardan bakar gnl heman
herife akar tiz babasna adam beni u yigide vir dir
defi kabin kyarlar bun gerdege koyarlar birka gn
nefsine sabr ider bir gn eve ge gelr yats vaktine
dek yabana kalur kz eydr bu gice nin ge geldin
nerede kaldn herif eydr tahtakalede eglendim oyun
agac dirlerimi birey var an temaa ittim dir kz
oyun aac nice olur deyvirir iitelim diynce herif
eydr iki tutamdan artcak bacagz kerticek yar
et yar sinir yar deri lezzetine bunda olanlar sana
andan iki tutam iki parmack yidirsem bir tutamck
bir tutamck daha da virsem frengi eligi gibi n
n ider uha englce bir hoa nesneciktir kadn
kz eglencesi ulu hatunlar dinlencesi diy ger kz
nki bu vasf can kulagyla dinler derunu grmeden
kulakdan ak olur eydr miskin getr grelim eger
didiin gibi ise alalm akesin virelim dir herif gider
yine gelr kaldrb s . . . ni eline alur ite getirdim amma
didiler satmayz akeden tr bunu yabana atmayz
al git grsnler safalar var ise birini dzdrsnler
didiler dir kz eydr gel imdi oynat grelim eger
didikleri gibi ise bir iyicesin biz de alalm dir herif
yerinden duru r kza bir muhkem sk urur bunun
oyunu byle olur dir kz eydr vay acr gibi ve ortas

1 08
gicir gibi ve yle gayet datl ziyade lezzetl ancak
imdi behey er oturma tiz yerinden dur bunu al bir
bycegin dzdr diy eline bin erefi sayar nne
altunun incisin yayar eger erefi yitmezse bunlar
da sat ustalara vir ve kimini harcna kat dir herif
bu kadar eyay alur birka gnden sonra gelr bir
destmale s . . . ni kor getirtir ite tamam olmu diy
kzn gne yaturur kz yapub s kar altna stne
bakar t. . . .!arn grr bu n e imi diy el urur herif
eydr bu bunun erabesidir kz eydr statlar ellerin
kesib yanna gatayd ki bunu erabe idecegine enine
uzununa katayd dir bu nazm okur:

iir:
diyeydin ustaya bunu erabe
idecegine iine gatayd
n old bari iyice bu alet
hem uzun hem dahi youn olayd

hikaye :
bir herif yolca giderken grr bir aga dibinde hayali
kimseler turur acib asl nola diy ileri varur bir
mahbube kz tomalub tu rur ky halk c mle bir yire
gelmiler kz ortaya almular gelen bir kez kerkinir
tunbadz dir gider ucdan uca hepsi byle ider nbet
herife gelr teklif iderler sen dahi var kerkin <lirler
herif niin byle idersiniz deyivirin bileyin ondan
sonra her n ice dirseniz yle klaym dir ol halk eydr
bizde adet yledir ve kanun ve kaide byledir ki
her kaan kim bizde bir kz bulugiyyet mertebesine
irse ere varub gelin olmal olsa ewela ky halk
cmlesi bir yire hem gelrler kz ortaya al u rlar hakk
nazarnz kalmasn diy bu neva iderler oullu kzl
dll dl olsun <lirler giderler yum yora turular diy
cevab virirler herif n bu haberi ky halkndan alur

1 09
hemen saat yerinden turur iler gelb filhal eteklerini
serpip germiyetle bir t . . . k arpup buna knbediz
dirler bizim yirde adet byledir dir an grb ky
halk bana p herifi dverler muhkem !et ururlar
kakrlar sverler ol gelin olan kz nki bu hali grr
flhal yerinden turu r iler gelr ey imam hoca ve ey
kethda paa ol garip yiidin gnah nedir ve ne su
itti niin dversiz ve neden tr kakyp sversiz
sizin alaynzn tunbadzndan ann ittii knbediz
hezar kat yegdir dimi

iir:
beni incitdi sanman k nbedizden
ki o bin kerre yegdir tunbadzdan
kerem lutf iyleyb miskini dvmen
dilegim budurur billahi sizden

hikaye:
ya bir kar kzn ere virmi gvegi ile gerdege
girmi kar gveyin s . ni eline almu bir iki anam
. .

ber salm gvege eyitmi kz krek bunun gibi

aac kaan yise gerektir gvegi dahi gice olcak
eller daglcak elini kzn llesine kapam yatm
sabah durup gitmi inesi gice dahi byle itmi bir
g n kar kzn halin sormaya gelmi kz ann elini
llesine kapayup yattgn hi nesne itmeyb koyub
gittigini hikayet ve er midir avrat mdr bilmedim diy
ikayet eyler kar eydr bir dahi iderse elini kakver
etsiz mlekte kapak neye gerek di dir aham olcak
kar gider gvegi gelb eski adetini ider kz heman
elini kakvirir etsiz mlekde kapak neye gerek dir
gvegi eydr ho senin szne uyalm mlege
etcegiz koyalm dir ayaklarn boynuna salar kz
muhkem tutar bir sk alar kz n et sucuazn
ier hazzndan ke ndinden gier osu raym sanur

1 10
sar irtesi kar gelr kz bu halde grr vay canm
gvegi ne eyledin kzcuazm niin byle eyledin dir
gvegi eydr anacgm gam yime ne old ki bulad
dime mlege etceiz saldm idi bolca geldi iindeki
bulgurunu tara sald dimi

nazn:
kznn lmegi key gayet tar imi
hem iinde hayli bulgur var imi
etcegiz salmak diledim ana
bulgurun bazsn itti tana

nesr:
bakire kzlar safasn esir alub satanlar ve akna
girb kanlar srerler begler paalar anlarn ittigi
hazz itmezler zira ki anlarn gittigi yola gitmezler
evlenb kz alanlar bu safay bir kez grrler andan
sonra kuru mihnettir ekerler yrrler bu sebebden
dimilerdir ki el tezvic ferahu ehrin gammu dehrin
inkisaru zahrin lzumu kahrin ve zevku behrin

iir:
olan diy gii ferhunde ahter
al ur bir bakire mahbube duhter
bir iki gn sre r zevk safay
nice yllar eker cevr cefay

nesr:
bakire kzlarn letafet ve halaveti terligi ve taraveti
on yandan yirmi yana varuncad r andan geicek
hararet iine urur er hasretinden ah ider yrr
yreginin yag erir daha kz iken kar olur gks
kalkar memeleri ier er adam gricek itihasndan
ier cihandan irenr canndan usanur kimi grse
kendni dileyi geldi sanur

111
 hikaye :
meger bir baht bagl cigeri dagl ekirdegi kararm
gariplik belasndan benzi sararmu kz kendi halini fikir
ve kendinden kk kzlar ere vardn zikir idb alar
ve hasret oduna cigerin daglarken birka atlu gelr
grr bunlar beni dilemege geldiler diy turur giyinr
kuanur dznr kounur kapuya kar bunlardan
yana naz ile bakar anlar dahi gelb filan yire yol kanda
gider dirler kz eydr beni her gn dilerler amma babam
kimseye virmez imdi degirmene gitmidr yarn yine
gelin belki sizin sznzden kmaz dir yolcular kzn
muradn bilrler biraz glb yollarna revan olurlar

iir:
kz olsa budur vacib ki adam
virb kklgnde ola bigam
meseldir sylenr elde ve beride
yedi yaunda kz erde ya yerde

nesr:
amma simten zenler ki glzar ayda virdi ranalar
ve sebzezar iretde servi balalardr behcet i ve fart
letafet i bekaretten zaman veladete varncadur
andan sonra ferclerine vsat ve burudet tari ve
ekilleri halavetden hali ve ari olur

iir:
kang avrat kim ann olmaya olan dahi
kz bilrler dostlar zenpareler an dahi
llesi zira kz olan ferci gibi dar olur
darlgndan yarlub belki akar kan dahi
sssndan yle yanar sanasn ki m oddur
yanmaya tennur iinde kuzu biryan dahi
llesi byle olan avrat kzolankz gibidr
yallkdan kalmasa agznda dahi

1 12
 nesr:
her avrata bir derecede gelin dirler bir kez togurursa
gelin bula dirler ikinci togurmada gelini gider bulas
kalur altunu incisi gider valas kalur ncde hatun
gii olur andan drde bee kadar varur olandan kzdan
kalur bu kere adna kar ve her iyilikden beri dirler

iir:
it s . . . nden ilik umub olma yar
karlardan iyilik umma zinhar
karnn olsa ad sitti kadn
grme yzn sakn iitme adn
u rsalar gnde yz kez sana let
kar avrat s .. me yime kuru et
letten irmez canna hergiz ziyan
olur ann acs tende ayan
giide bunlar ne ca n kor ve ne ba
key sakn eyle hazret gafil meba

nesr:
bu cmle habasetle karnn hrs galib ve ere avratlar
kzlardan artk talib olur birinin yzne baksan iaret
idb gksn kaksan gricek sr tur gler ban salar
g . . . n bular agzn bzer gzn szer itihasndan ep
ep ier eger yerinde tursan ak ile bir sk ursan
gmlekligini kefenligini sana virir bir dahi ur diy
yalvarur

hikaye:
meger bir ugru bir eve girmi hi alacag nesne yok
grm bucakda bir kar hasta yatarmu geldim
geldim bari unu bir s ... yim andan gideyim diy
karnn stne yrimi kar kimsin dimi kim
olsam gerek azrayilim dimi kar korkusundan
salavat get rmege balam ugru karnn ayaklarn

1 13
kaldrub ilemi i tamam olmu dnm ki gide vara
cenabetten gusul ide kar ugruyu yanna agrm
eline bir erefi virb ya azrayil gel ben daha lmedim
bir iyice ldr bu erefiye bir kefenlik bez al getr
dimi ugru erefiye tamah idb dnm karya bir
dahi binmi kalkcak kar daha lmedim gel bir iyice
ldr bu erefiyi dahi canm in letr diy girmi
bu tarik ile alt defa getrm her gelite lmedim
bir iyice ldr diy birer erefi virb maslahatn
bitirmi ahr yedincide erefi tkenb kar eyitmi
ite heb vasiyeti m temam oldu gnlmn gam gidb
yerine ferah doldu gel bu kere canm al dost yoluna
kurban alaym dimi uru grm erefi yok ne pek
cann var imi ben ldm sen lmezsin dimi gitmi
kar agrm gel beri tanrnn emrini yerine koy diy
feryad itmi ben senin cann alamazam varaym
azrayili gndereyin dimi kar yle eyle canm oul
senden kuvvetlce yok ise yine sen gel dimi be gayet
hazzndan bu sz sylemi

iir:
eger can alc olursa byle
lm yeg haste yatmaktansa yle
nie u can alc can baglar
onulmaz dertlere derman baglar

hikaye:
ya meger bir yolcu yiit bir karnn evine konuk
olmu karnn drt olu ve yetimi kz var
imi yatacak vakit bir sirke fs yanna konuga
yer itmi her biri yerli yerine gitmi konuk nsful
leylde bir hlt iidir sirke fsnn tkac boandu
sanur korkar ki sirke tklb zayi ola diler ki bir
eliyle deligini tokuyub bir eliyle tkacak araya nagah
parmag bir sscak delige gider bu kere bir kimse

1 14
agrub feryad ider meger kim kz iemege varm
kaziye byle olcak belinleyb agrmu kar kznn
nn iiticek ocaga stp urur alevcik kz kz
olu r kzn karndalar tururlar kz ile konugu uryan
grrler biareye muhkem let ururlar hey hikayenin
asl yle dir olmaz derdine derman bulmaz andan
iletb evin diregine muhkem sararlar irte olsun buna
suba adamn getirb cihann azabn idelm dirler
seherden turub ata binb suba adamn getrmege
giderler kar gelr konugu halvet bulur kara kara
kazalara ugrayacak yedigin tuz etmek burnundan
gelicek gzlerine turacak kzcugazma kasd ittin
dogru yolu koyub egri yola gittin diy syler ve itab
ve serzen eylerken nagah gz konugunu n s . . . ne
du olur akl gidb sarho olur midesine ho gelr
heman iigi gever eline alub bir miktar ohar gel
beni dz seni salviriyim dir konuk pekiyi gel kstegi
z elim ayagm z didigin ideym kaub gideym
d i r kar korkar ki bendi zb aa konuk muradn
virmeden koyub kaa bir saman uvaln getirr
konugun gne yatu rur stne kub oturur iki
ayagna ip baglar herifin boynuna takar s . . . ni a .. na
soka r aagdan yukardan kakarken uval ayrlur
kar ayaklarndan konugun boynuna asl kalur bu
halde iken oullar gelr analarn bu halde bulurlar
halk iinde rsvay olurlar konugun suu olmadgn
bil rler koyuvirirler karya l nce dua ider

iir:
kar rsvay olur halk cihana
konuk kurtulmaya olur bahane
suba canibinden gelen adem
crmler tutuban kary muhkem

115
 nesr :
baz kimseler altunlu akeli bagl baheli evli barkl
kullu halaykl bir kar alur cemi maluna malikane
mutasarrf olur yer ier arkasndan ho geer kazayla
kar lr mal akesi buna kalur geda iken hace ve s . . i
sebebiyle devletl olur a n grb biri dahi aldanur her
kar alan byle olur sanur bir naksa ve habiseye ve
erire ve sehhare ve mekkare ayyare ve tarrare krk
erden artaka lmu ve seksen oyna yoklamu cihan
fettan adam eytan dii dklm gzi szlm
agz bzlm yz bururru ve lahm oturumu

manzum :
agarm pregi sksn dm
cihann gussas bana m
iki kat oluban beli bklm
ki agznda olan diler tklm
aka r agz suyu sarkar smg
teninde saylur bir bir smg

kabiha ve kerihe bir kar alur mr olduka annla

olur by mlegi kaynatur bunu parmagyla oynatur
gzne koruk s kturmaz bir p bir ekirdek virmez
belki ann kazandgn kendi yir benim nem var ise
senin dir ol derdmend bu belay eker beli bklb
gc kuruyunca s . . . r bir gn olur mal bana kalur
d iy gvenr

iir :
okdur cihanda fitne ve al karlarn
olmaz mekrden ileri hali karlarn
cmle s . . . s . . . tigi er hastasdr
zafla sanma gitti meca l i karlarn
tevii kirdendir ekser zamanda
yle mevve oldgnca hali karlar n

1 16
 manend i div riv hem aldarlar adam
ancak budur cihanda kemali karlarn
levh i belaya sanki kaklm m htr
gya ki yzlerindeki hali karlarn
boyarlar ellerini s . . . irler kna ile
ah ellerinden eli knal karlar n
medh eyler isen eyle u mahbube kzlar
adn dile getirme gazali karlarn

nesr:
hasl kelam kzda ve gelinde ve avratta ve karda bir
ferd yokdur ki ere mail olmaya amma karlarda bu
haslet galip ve ere gayrilerden artk talib olurlar

hikaye :
ya bir kimsenin yz yanda cihann belas banda
bir anas var imi an bir sepete koyub a rkasnda
getirb yayan yola girb hacca getrm mekke i
mkerremeyi tavaf eyler ike n imam azam hazretlerini
grm ya imam ana hakkn yerine getirdim mi dimi
imam eyitmi bunu bunda getirmekden bir ere virmek
yeg idi dimi herif bu sze gayet incinm anasna ol
imam nice namakul sz syledi gre dimi kar eydr
vay vay oul o alimdir fazldr kamildir her meselede
itihat klur her nesneyi asl ile bilr sen ne gerekse
syleme ana muhalefet eyleme dimi

iir:
gerektir ki mukallit olan adam
ne dirse mtehid szne uya
kamu bildiklerin levh i dilden
heman teslimi suyu birle yuya

1 17
 nesr:
alel husus ihtiyarsz germ olub izhar idb sylerler

hikaye:
b i r kar ogluna beni bir yigide vir dimi bir gice olu
eline on tane ceviz virb u nlar sabaha dek diin ile
krarsan seni b i r yigide vireym dimi kar cevizin
birin agzna koyub sabaha kadar gevmi olu
uyanub ana neyledin dimi ite oul heb krdm
eger unu da krarsam hemen dokuzu kalur dimi
karlarn cima mteallik letayifi okdur ve had
nihayeti yokd u r amma b iz ihtisar ideli m b i r iki latife
syleyelim

hikaye :
bir herif b i r kary ekmek ve g ile s . . . ek ister kar
agrub feryad eyler iyilik issi yok mu diy syler
herif s . . . nin ban koyub epsem olur vaz geldim u
kavgal s . . . den ne olur dir kar herifi n vuslasn
kerdigine dek yir koydun koydu n ko gits i n iyilik issi
var m yok ise seninle syleelim dir

h ikaye :
ya meger bir koca kiir eker iken kars gelr koca
unu nice bir ekersin vaz gelsene dir koca eydr hay
kar bu mukavvidir meniyi ziyade klur bu nu yiyen
gicede on s . . . klur kar eger yle olsa ekerken bir
parecik belirr idi dir

hikaye:
bir danimend suhte bir kar grr gencecik sanur
stne yrr bakar grr ki bir irkin kar benzi sar
geldigine piman olur gitmege bir hile klur eger kar
s . . . ne yz ake sadaka virmek lazm olmaya idi imdi
seni s . . . rdim amma akem yok elimden ne gelr dir

1 18
kar eydr horatay ko sana bir mesel sorayn an bana
diyivir dir suhte ne <lirsin dir kar eydr canm iin iki
yz akecik saklam idim acib benim gibi fakireye
yz yetmez mi dir * meyahy fuhiyat nasayih
i pr fazayihlerinde eydrler ki kar s . . . ek s . . n .

zekatn virmektr bir kar s . . enin harab degirmene

.

su s almaka ve kr kuyuya koga asmakca ve kafir

makberesine mum yakmakca ve kilise duvarna mh
akmakca ve bu rgu delgne b sokmakca ve l
g . . . ne penbe tkmakca ve ssz yirlere tohum ekmekce
ve eski tarlalara ift srmekce ve yz asi kafir
tepelemekce sevab vardr dirler

iir:
kar s . . . ek s . in zekatdur
.

yokdur had ann sevabna

eyh necdi mridi vecdinin
la dimez kimse bu cevabna

hikaye:
meger bir s . i yogu n trk bir irmeni avradn s . .i
. .

avrat safalar srb hazlar k lmu a kurban oldugum

bunun kerticegini sen mi kerttin hoa hoa girer
hoa hoa kar dimi * iki zenpare b eyninde
karlar s . . . n bygn m yoksa vasatndan m yahut
uzun veya younundan m haz iderler diy muhavere
sebkat ve her biri bir gune sz sylemege mbazeret
itmi niza mrtefi olmaz grmler bir avrat grb
sormular ki s . uzun olub a n dibine mi ire ya youn
. ..

olub kenar m gire avrat eydr heman ba suluca

olsun varsn gelsin ska ska girsn ksn diy
cevab virmi amma hem uzun hem youn hem sulu
ola ana kymet olmaz dimi

1 19
 hikaye :
meger bir herif var imi lakabna iki s . .li <lirler imi
ana avratla rn birisi senin iki s . . . n m i var diy sormu
herif beli iki s . . . m vardur biri gayet bykdr ann ile
fakirleri s . . . rim ve biri gayet kkdr an gan ilere
peke ikerim dimi avrat eyitmi vallahi billahi
sakn u esvab grb benim sanma cmlesin elden
ariyet aldm bilesin dimi

iir:
byk s .. grse b i r avrat kaan kim
iigi gever a n a ka il olur
her kim ki bunu ka firde grse
koyub d i n i n i k fre mail olu r

hikaye :
bir herifi n s . . . n i ar sokmu grse ki s . i by m
.

hay s .. by m e n i n ilac bu i m i d iyb b i r destmale

sarub eline alur srb evcigine gelr avratna
unu pazarda buldum benim s . . . mi virb bunu
aldm amma yz altun dahi isterler eger virirsen
alaym virmezsen sahibine vi rel im dir n avrat
an g rr heman saat yz altun virir gel imdi ne
alduk g relim dir herif yerinden tu rur ky s n gere
gere b u n a bir m uhke m sk u ru r avrat n mu radca
bir aga yir o n altun dahi virb bunu dahi tellala
helvalk vir d i r iki g nden sonra s . . . nin ii iner
sogulur siner herif eydr ol s . .in sahb kt meger
ugruluk i m i beni asesler tutub bama belalar
gelr grd m ol yz altunu a seslere cerime vird i m
d i r avrat eyd r ben fikir k l d m v e ucuzlugu ndan
ugru l u k oldugunu bildim idi hele bir iki g n
gnlcgmz ho itti d i m i

1 20
 iir:
egeri kt elden bunca altun
veli srdk safalar bir iki gn
an sahibine virme nolaydn
yz altun dahi verben alaydn

hikaye :
bir padiahn bir danecik kz varm bulugiyet
alemine irmi baba beni bir ere vir ki ann s . . . nden
byk s .. olmaya dimi padiahn gnl tamam kzn
elinde imi hatrndan gemeyb etraf alemden
s .. i byk kimse bulmaya adamlar gndermi
casuslar alemi gezb gelb eyitmiler ki filan yirde
bir padiahn olu var anlarn s . . . nden byk s . .
olmaz birisi s . . . ni tu na gibi bir suya kpr itmi halk
stnden geerler birisi anl kilisenin ann almaya
tokmak eylemi biri dahi ya ben ne ideyin diy yrr
gezer imi diy sylemiler padiah ol padiaha
eli gndermi oullarnn birini bize gnder damat
idel m dimi nk eli padiaha varm tuh felerin
nazarna arz eylemi mektubu virmi ahvali ilam
itmi ahirl emr padiah byk olumu gndereyin
dimi byk oluna sylemi ben s . . . mi bir suya
kp r eyledim ittigim hayr bozmazam dimi o rtanca
oluna sylemi ol dahi rza virmeyb ben s . . . mi bir
kilisenin anna tokmak eyledim vakfa mlhak old
vakfa gadir itmem vakf hod kimseye mlk olmaz
dirni ahr kk oluna slleyb yz drt bela ile
raz eyleyb gitmeye rza virmi bin deveye s . . . ni
ykledb andan bir deveye kendi binmi varan eliye
karu gitmi ehzade eliyi halvet bulur alaca kzn
keyfiyetini sual ider eli eydr bir eh i huban boyu
serv i hraman sa smbl beni flfl yanag gl lebi
ml dileri dr deham hatem i mhr kaddi sidre i
tuba ruhu bir meh i garra sa leyi i esra yzi maksad

121
 aksa boyu matlab ala cisimlerde can taze civan huri
canan irin zeban ka keman sanki bir ah cihan
diyb skut eyler n ehzade bu vasf istima idicek
heman ol dem bin devenin stnde semerlere bagl
olan s . . harekete gelb kalkd ol bin deveyi birden
kaldrub ayaklarn yirden kesdi salnmaga balad

iir:
s .. olduguna gre yle olsa
kim an bin deve ancak gtrse
safasndan iese yiyen a .. ar
eger g .. yirse hazzndan os .. sa

nesr:
ahr varub kza ulaur gerdege girb buluur babas
kzn gricek eydr kzm gvegi nice iyice geinilr
m dir kz eydr babacgm devletinde yaramaz degil
amma ne olaydt ol suya kpr ideni ve kiliseye an
tokmag eyleyeni dahi getireler idi bir kez anlar da
greydik dir

hikaye:
ya bir g n bir trk avradn ehre getrir avrat uzak
yirden ehrin minarelerin grr kar koca al u
svelb turanlar nedir dir herif eydr buna ehrin
s .. i dirler ehrin avratlar heb bunu yirler acib sen
de yiyeblr msn dir kar vay bu ehrin avratlar
ne frka rospular olurlar imi hele ben kertigine dek
ancak yiyebilirim eger kertigi olmasa yarcagna dek
yir idim ola dir

hikaye :
bir avrat erini kadiya iletmi rza eylemez diy ikayet
eylemi kadi niin byle idersn dimi hay efendi
gre ben de neler ekerim her gice erteye dek be

1 22
kez s . . . rim bir s . de dkandan gelb yle sssnda
. .

iderm yine dkana giderken bir dahi isterin dir avrat

bak bak efendi bu deli neler eyler uncagz da hesaba
katar syler dimi

iir:
bir s . . . cik nedir behey trl
kim an da hesaba sayarsn
bu tutum ile sen benim ahir
a .. mn gicisini koyarsn

hikaye:
bir herifin avrat eydr her kim cuma gicesi helali ne
cima klu r bir kafir ldrme sevab bulur dirler
bu gice cuma gicesidr dur bana bir kez bir sk ur
gaza sevab n bul herif avratn s . . . den hazz var
grr kalkar buna muhkem bir sk urur bir nice
defa byle eyler herifin kuweti kesilr mecali gider
kar yine kafir ldrmez misin deyicek herif durur
g . n evir b amma osurur avrat bre kanlar kusas
. .

ne eylersin dir herif behey avrat oku m dkendi biraz

tob ile cenk iderm dir

nesr:
baz avratlar byk s . . hasretinden eeklere s . . .
gredrler ewel kanck eek gster rler andan
kendilerine gred rler eek byle ide ide grenr
ka nda avrat grse stne gelr meger hatunlardan
biri her gah ahura girer i mi halayklarna ben
gelmeynci kmldanman diy tembih idermi
eegin s . . . ne kabak gei rb yarsn yir i m i b u ndan
a rtg artkdr dir i m i bir gn halayk n biri turaym
u hatun ne eyler greyim dir gelr hatunu bu halde
gr r hi tnmaz gider bir f rsat bulur eege hatunun
ittigi ni ider n eek stne ugrar dibine dek indirb

1 23
bagrsaklarn dograr biare kabakdan gafil olur
hatun gelr cariye heman orada atlar lr cariyeyi
bu halde grr s . . . en ldg n bilr

iir:
s . i grdn kabag grmedin sen
.

benim gibi safalar srmedin sen

gerek staddan grmek her ii
ki mahir ola sanatta ol gii
ki benden grmekle sen bu kar
diledin klasn sen de ikar
annn yle oldu halin ite
ki cann kt ewelki s . . . te

nesr:
baz avratlar muradlarnca s .. bulamazlar balar ak
kahpe de olmazlar zaruri zbk ile iktifa ve derdlerine
annla ifa iderler

hikaye :
bir avrat cariyesn krkya zbk dzdrmeye
gndermi krk halayg yine geri dndermi var
kadnna dan zbg arabi yohsa acemi yohsa trki
yohsa tatari dzeyim dimi cariye gelb bu haberi
deyicek bre var ustaya arabi acemi trki tatari nice
olur deyivirsin dimi halayk gelib sual itler krk
eyd r arabi ince uzun acemi ksack yogu nca trki
ba yogu n dibi ince tatari ba kk dibi yogun
olur dir cariye bu haberi alub hatununa gelr syler
hatun cevab fikr itler badehu var ustaya bizden ok
selam eyle tazarru ve niyaz idb syle kerem ve lutuf
itsn ol vuslann uzunlugu nu arabi yogunlugu nu
acemi dibini trki ban tatari itsn dimi ve ulu
ehirlerde zbkc avratlar olur merdane kaftan
giyerler sipahiya ne atlara ve safalar i n koulara

1 24
binrler ekabire hatunlar anlar okurlar nlerine
donlar ve gmle kle r korlar zbklar bellerine baglarlar
badem yagyl a yaglarlar adete ie balarla r lleyi
zbklarlar byle byle ilerler

iir:
zbk s . . yerin dutmaz egeri
velakin kurcalar bir para a .
u s k i m ola endazeden uzun
. .

zbkdan yegdir ol s n tamam

...

hikaye:
ya bir avrat kend kendn zb kl arken bir herif
kagelr eydr bu biare ne su ve ne gna h itti
ki byle agalarsun avrat eydr h ay bu bir fasik ve
facir ve bir mnafk ka frd r nice zinalar itmitr
ite ben de ann n odun alarm amma dve dve
ben yoruldum gel b i raz sen de dv s evabda bulun
dimi herif dahi meger ok zamandr bir a kimse
imi hazr bedava olan ikrama riayet lazmdr diy ol
nazik penbe gibi lleye emirden yaplmu zerdeste
gibi kavice s . . ile girib buna bir saatte on kerre
aga urur avrat eydr canm efendi bari haftada bir
olsun gel bu zalimi byle dv sen i n byle dvmelerin
hezar zbkdan yeg a ncak dimi n ciman zevkini
zenler zbkdan ararlar erler calk idb bunlar birbirini
zbkl a rlar

hikaye :
bir herif oyn a ma bana erinin yan nda vir yohsa
ay ru k yzne bakmazam dir avrat oynan terk
idb ayrlmaya kyamaz eydr irte h a rman yir i ne
va r y r kendini sap iinde br biz dahi varalum i
neye varur grelim dir herif gider sapn i in de pinhan
olur avrat eriyle gelr er miskin dven srmege balar

1 25
avrat yz koyun sab stne yatar llesine herifin
s ... ni alar koca u kardaki kye ne dirler dir ana
adrvan\u ky dir!er dir avrat bir ky daha dir bir
de kakar ya u kye ne dirler dir bir daha kakar ya
ol kye ne dirler dir bir dahi kakar ya una ne ky
dirler dir ana derin kasg dirler dir avrat vara gele
vara gele halet i neza gelr tiz tiz birbiri ardnca sk
sk kerkinb ky ky stne sayb sormaga balar
eri grr bre u avrad kudurmu mudur dir zerine
yrr avrat kalkar gider herifin s .. i saptan tara
svelb kalur herifin s . . . n i kavrayub muhkem skar
ya s .. zrpadak elnden kar vay bre emecegini
s .. . igim digrenin sapna iy dm yohsa seni sana
bildirrdm bir i ider halk alemi gldr rdm dir

iir:
yiyenler mleginden bunun an
ne dirse avrat ana inanur
gel r tabna ol denl hamakat
ki kalkmu s .i digren sap sanur
.

hikaye:
bir herif dahi oynama ya erin yanunda bana dzl
ya ayruk ya nma gelme benden zl dir avrat
musta rib olur bu manaya bir hile bulub oynama
irte ba yoluna var s . . . ne bir ip bagla otur sorana
buna hacet agac dirler d i anda dur hile de nice
olur gr dir herif dahi ba yoluna varub s . . . ne bir ip
baglar durur eri ile avrat gelrler bunu yol zerinde
grrler avratn eri iler varub bu nedir dir herif
eydr buna hacet agac dirler dir tarif ider olu kz
olmayan avratlar bunu yirler meger bu avratn olu
kz olmaz ve eri biare are isteyb bulmaz imi
avrat erinin meylini g rr tiz segirdb yanna gelr
kocacgm hacet agacn dutalum biz dahi oul kz

126
issi olalum dir koca eydr hele bir asln bilel m
andan ne dirsen yle klalum diyb her yanuna
her nazar klur kertikl hayal oldugun bilr bunun
ortasndaki ip nedr d iy sorar herif eydr her kim
ki ol ipe dek yir bir tacir oul ve her kim ki kertigine
dek yir bir zalim oul bulur her kim ki dibine dek
yir dogan olan beg olur er avratna eydr bildim ki
u herif seni s . . . r alem aikare rsvay oluruz eller
admz eker bari bir tenha yirde vaki olayd yol
zerinde olmaya idi hele u i pcegize dek yi dogan
olan taci r ola kertigine dek yime ki dogan olan bir
zal i m facir ola tamah idb dibine dek yime dogan
olan beg olsun dime ki beglerin dman ok olur
bir gn bir olmaz yirde yok olur diyb ipi muhkem
tutub skar herif turub avrata erini gz ne karu
bir muhkem sk urur germiyetle kat kakar ipin
ucu herifin elinden kar ol bir kar aga tamam
yerine dek varur avrat hazzndan zer meger kiraz
vakti imi b i r ekirdek kub herifi n gzn kar
yazar vay bre a . . . gazn s .. . igimin sana ol agac
tamam yi me dogan olan beg olmasun dimedim
mi ite imdden t feng endazluk idb gzmz
karayazd dir

iir :
zihi ebleh zihi ahmak zihi har
ki olu kz el s . . . nden umar
s . . . rken avrat yanna zar zar
ekiir yime an diy har har

hikaye :
bir avrata oyna bana erinin yanunda vir yohsa seni
ayr k s . . . ezem dir irte gel bir dur yag ile ot yab get r
kapu gne otur ben kendm hastalga uraym i neye
varur greyim dir herif gider irte gelb didigin itler

127
avrat ol gice hasta olur anas gregelr eri seherden
turur kapu gne bir tabib grr hay hzr msn dir
herifin elin eline alur avratm yanna gelr yalvarur a
gzn kad n um ite sana hekim getrdm dir avrat
gzn aar syler heman i stne gel eyler heri f
nabzn dutar gksn yoklar dilin karub grr
bunun belinden yukarda zahmet yoktur belinden
aagsn grelm dir ayaklarna el urur hay ite
derdin ve dermann dahi buldum buna ikaf beeri
ve zahme i sitte i aeri girek amma kimse tnmasun
ve sylemes n ve iaret dahi itmesn yohsa ila
faide virmez maraz gidb ifa bulmaz diyb ve s . . . n i
eline alub bir miktar srdrr o yanna bu yanna
drttrr ahr katca tayar dibine dek koyar erinin
ihtiyar gider bre u herif neyler dir babas ne eylese
gerek s . . . r dir anas tnma bre kanlar kusas bolay ki
derdine derman ola iyice olub shhat bula dir

iir:
her ne denl derdi varsa avratn
biliniz ann olur derman s . .
ya lmel haste olursa dahi
sapasag eyler heman dem an s . .

h ikaye :
malum ola ki taife i nisann bazsnda merhamet galb
ve kendine ragbet idene ihtiyarsz talib olur evi gne
gelb gitsen ak geinb ah itsen ne kadar alicenab
olu rsa mid eyler ya iaret eyler ya syler gah kapu
aralgndan bakar gah ardaga kar gah gizlenr gah
kaar gah yzin rter gah aar bu nevile sehel zaman
geer ahrul emr perde kapusun aar drt drt
musahabetler ider giinin bunlar gibi de her vastaya
ihtiyac kalmaz haline kimse dahi muttali olmaz

128
 n az n :
srer ya r ile her demde safay
g r r her lahza bin d rl ce fay
ne hacanaya min netler eyler
ne gayri kimseye halin syler

amma bazsnda asar rahmet olmaz ana mbtela

olan are bulmaz zaruri tuh feler alur hacanalar ile
gn derr b i r tarik ile kend ne mail k lu b d n de r r
b unu n gibi avratlar a g bizar ider her kimin kim
zeri varsa an nla pazar klur ve b u nazm okur
akesizlerin y regi ne o d ko r

n az n :
kimde kim zer var is e ge lsi n ber
zer olcak giide bazar olu r
bi ze r olcak gii b i zden degil
kend canndan bile bizar olur

h ikaye :
meger bir zenparece yi i tcik giderken bir avrat
grb e fen d i m pamag n ayagna genice ancak bir
ta mamcasn alvirmek o l maz m o la dir heman avrat
dnb tekell f ve tevakku f itmeyi n ol pamak
didi kl eri gidiye a . . m gibi dar smarl a m t m senin
g . . . n g ibi ge n i itmi nice i d elm d i m i gem i * b i r
h e r i f b i r avrata arab biz isek m a hm ur l u gu n u s i z
eksenz d i m i avrat dahi fil hal s . . . hazzn b i z
itsek ol a n n s i z dogu rsa n z d i m i

h i kaye :
b i r padiah kzna d n yad a neyi n lezzeti z iyaded i r
diy sormu kz dahi cevab idb dnyada
nesneden z iyade Jezzetl n e s n e yokdur b i ri arab
imek biri cima itmek biri ehli hkm olmak dimi

1 29
bu szleri padiah i iticek eger bunlar grmese
lezzetin nerden b il rd d iy dilemi ki helak ide
kz eyi t m i b u nesneleri grmedi m amma lezzetini
andan bilirm ki sizler a rab itike mahmur olub
banz ezginb g nlnz bulanub nice h a s taluklar
savarsz yine a rab imege iversiz ve anam ol a n
dogu ru rken ol kad a r a z a b i k e r ki m l meye karib
olur yine cimaa canlar virr ve a milleri mansbdan
azledb ki m i n i asars n k i m i n i meydana kertb
ban ke sersin ve k i m i n i n elin ayag n kop a ru rsun
a rd nca b i r ta ife dahi gel b a nl a r n yerine talib olur
eger b u n l a rd a lezzet olmasa u n l a r grb bil rken
hibir ehad talib ol maz idi d i m i ah bu szi i iticek
kzna tah s i n eyl e m i

iir:
bu nesne gibi ey yokdur hi
egeri lezzeti okdur cihann
arab imek cima itmek dahi hem
biri ehli hkm olmakdr ann
arab ien gii eker humar
amel dutan urur terkini cann
unutmaz zen dogurmak zahmetini
ciman lezzetinden durur ann

h ikaye :
ya b i r kimse b i r cuma gn mescide va rr namazdan

farig ol cak ya n unda b i r kerihl lika ve kab i h l
manzar i r k i n b i r h e ri f gr r i ll e r dua v e tazarruda
bu herif e l i n aub l l e s .. e lle s . e d iyb n iyaz
.

eyl e r mescidden kcak herifi bulur sunub e l i n i

eline al ur d u a d a iken s e n i n l l e s . . e d i d igin ne i d i
dir herif eyd r b i r gn o d a m d a o t u r u r iken n agah
kap u m gne b i r naze n i n m a hbube gelb rt s n
ya mag n yi re s a l d b e n d e n s a fa n v a r mu d iyb

1 30
syledi b e n i deng ve h ayra n eyledi h ay e fe n d i m
s e n d e n ki m i n h a z z o l m aya s e n d e n kaan alemde
iyilk bulmaya didim h e m e n ier gi rb otu rdu
a radan pe rdeyi gt rd i ben dahi durdum b u n a b i r
muhke m s k u rdu m n maslahat te mam oldu
i b i tti eglen meyb geru gitti gelecek cu m a yine
gelb evvelkiden b i tekell f olub ite d u r gel imdi
maslahat gr didi h e m a n yerimden durub buna
muhke m b i r s k daha urub andan e l i n i e l i m e alub
kol u m u boynuna salup benim e fe n d i m benim
m r m sen ne gi i s i n melek misin peri misin yoh s a
huri kz n n biri m i s i n bu lutuflara ve bu kere mlere
sebeb nedr dey sordu m evvel ye m i i n i yi aga c n
sorma dey n a z eyledi ziyadece ibram e d i cek ta fs i l
i d b syledi eyd r b e n i m e r i m i n arab ier huyu var
gice ya rusuna kadar ier ke ndnden gier bundan
sonra ier girer bir kerih ve kab ih cariye va r s a rkk
dudaklu karpuz ya naklu mantar kul aklu sleyman
peyga mber aleyh i s s e l a m kavminden azma dev
s u ratlu bu ekilde olan ca riyemi koynu n a alub
bana ezalar eyl e r irte s i benim gz m e karu varub
hammama gider syleyi grd m o l mad b u n a b i r
are bulamadm a h r b e n d e b i r intika m ideyim
her cuma durub gideyim bir gayetle i rkin herif
bulub ken d i m i s . . . i reyim b e n i m ektigi m i bu nca
da bu kftehora ektireyi m d iy iki cu m a d r d u rub
gezerim ehri b i rbirine u rub senden irkin ki mse yok
g r r m gelb s a n a dzl r m d i d i gitti b i r nice
cuma bu kere mi itti a m m a bugn gelmedi b i l m e m ne
oldu ne olmad benzer ki o l gidi cariyeyi s . . . ez oldu
lle s .. e didigim oldur ki herif cariyeyi s . . e avrat
incinb dura naziklik ile z l e gele bana dzle d i r
g i d e r ol gii i i d b taaccb i d e r
 nazn:
layik budur ki her gii cariyes i ni
yle s .. e kim olmaya avratn haberdar
avrat tuyucak e r inin cariye s. . . igini
varur s . . .lr o l dahi ayrga her b a r

hikaye :
bir herif ahura girer cariyesi n i n eline iki tane kaag
virr dir ki turmayub unu al a t kar gibi ol elini sal
kadnn ii db at kar sanub kaag avazna inansun
biz seninle bir alem idelim andan kalm gidelim dir
cariyen i n ayaklarn boynuna alub adete i stne gelr
cariye kollarn salladka kaag ekir herif iyice ka
bre ka hbe diy sver avrat gel b ta h ta ya ng nd a n ba ka r
hem an y z ne urub ba na kakar ben senin u hal ay k
ile bir ii n var didike benim ile ekirsn imdi her
ileri bitirdin ahenk ile s . . . irsn dir avratlar erin cariyeye
dolaanna hayin <lirler ve yabanda avrat ile muamele
idene hanedegal ve yaln yzl ile musahabet idene yzi
kara dirler

h i kaye :
meger bir alay avratlar bir yire gelrler erlerinin
mesavisini dile alu rla r biri eyd r benim erim hayindir
birisi eydr ben imki hanedegaldir biri eydr benimki yzi
karadu r biri hi syle m ez ana senin eri n nedir dirler ne
olsa gerek hem hayin hem hanedegal hem y zi karadur
dir * baz zenpareler zenlerin semizlerini murad idnb
etl canlu kanolu kasklu avratlar severler bunlarn
tenleri ter ve yumuak ve batan ayaga et ve yag olur
lleleri beypazar kavunu kadar byk ve tatlulugundan
iki ak olmu gibi gri n r ve zlleleri ka ra m an koyunu
kuyrugu gibi desdegirmi olur <lirler ve baz s goncesan ve
nazik m iyan mtenasibl aza mahbubelere mail olub bu
kavle kail olur ve bu n az m okurla r

1 32
 iir:
gerek mahbube ancak
ki etten hem ola bir pare alak
ziyade etlide olmaz halavet
egeri kim olur terlik taravet
unun kim etlilikten kamu ier
gn ss olsa hem kasg pier
kokar koltuklar da sas sas
bile yatanlarn gelr kusas

rd! lebib nam kitabda eydr avratlardan drt taife

gayetle mezmumdur bunlarn kabahatine delil lazm
degil ki bedahet i akle malumdur ol drdn biri smna
yani ziyade semizdir ve birine hezzal dirler yani ziyade
ark olur ve birine buhra dirler yani agz kokar

hikaye :
ya bir gi i bir mahbube avrat alur gerdege girer
yanuna gelr grse agz kokar orada talak virb
bunun agz byle kokar kim bilr a . nice kokar dir

iir:
kangi avrat kim ann agz kokar
gzel olursa dahi murdardur
dudagn agzna almak ann
b . .lu ikembe yimeke vardur

nesr:
ve birine dahi mizta r dirler yani osurgandr

hikaye:
ya bir herifi gerdege koymular gelinin ayagn
kaldrnca osurmu gvegi belinlemi sagdc taradan
iitb eyitmi osuruguna bakma ur t. . .g bu dgndr
alg eksik olmaz dimi * meger bir garra dilber

1 33
meclisde nagah bir gavara ekm bir nahsend i cihan
yerinden turub eydr ol canavarun yzn grmeziz
bari avazcgn iitelm dir * derdmend olan hacil
olmu kaan meclisde osursa sk epsem tururken ri
turur osuran yalun yzl ise agz sulanur sakallu
olcak gnl bulanur osuruk ksmdur her biri bir
drl isim ile sylenr biri selameti biri melameti
ve biri de tu lanetidr selameti oldur ki avaz kub
tmez koks kub ttmez osurann ayb rtlr
rsvaylkdan kurtulur melameti oldur ki sedas kub
osurana alamet ve ol biareye melamet olur tu laneti
tmez amma kokusu kub dnyay tutar ehi i meclis
tuyub tu lanet osurana dirler

nazn :
selameti osurukdan safa irer cihane
melameti osurann yzne kir getirr
tu lanetiyi hi anma ki gah olur andan
osuraym dir iken adam utandrur

hikaye:
meger bir koyun sahibinin oban seherden turub
gerinr her gn byle iderm koyun sahibi grb
obann s .i kalkd yine ha dir imi bu byle didike
.

avrat obandan yana bakar ve itihasndan agz suyu

akar imi heri f bunu bilr hakikat i hale vakf olmaya
bir hile klur bir gice degirmene gider gib i olm dogru
obanun yanna gelr eek ile bugday derb degirmene
gnderr kendi eklini obann ekline dnderr
seherden turub oban gerindg gibi gerinr heman
gelb avrat buna grinr oban nice bir yatarsun tur
koyunu otluca yire sr dir drl drt iveler ider
herif avratn ksnk oldugun bilr basar altna alur
gbegine dek aar hemen emrenb atalna sar avrat
incinb buna nefretler ider ahr turub a n yumaya
. .

1 34
gider oban dahi degi rmenden gelr herif eegi eline
alub evine gelr hi o degil gibi olur irtesi oban yine
adete gerinr herif yine obann s . . i kalkt dir avrat
iitb yz kara olsun s acag gelb turur dir

iir :
o dem m iskin aldanub bir h ile ile
erinin gedii bende inanur
s .. i kalkub geri n d ike oban
heman ann sas geldi sanur

bab hamis calk ve

ihtilam ve vaty haan
ve bunlara mteallik
kelam iar ider

callaklar lutiler v e zaniler eyd rle r s izler tazyi i mal

ve tah s i l i veba l eyle r s iz gnah keba i r ki zina ve
l ivatadur irtikab eylersiniz calk ile iktifa itmezsiniz
zira lezzetin bil mezsi n i z calk cretsiz cima ve
m i n netsiz safa ve semadu r ulema calk i tmek in
fetva virmiler def i ehvet i n mbahtr diy
buyurmlardur ekser i zrefay a rab ve acem ana
mail ve her b i ri l isanlarnca bu kavli kail olurlar
arab atrlaru eydr men alime! calka istagna ani!
alak ace m bi n evala r eyd r men pie kerdem calk
ra m i nnet nekerdem alk ra kusha y hun alude ra

1 35
b iguzatem in halk ra ve rum abdallar eydr yala
s . . . ni eline al calka minnet itme abes yi re alka farig
ol arifane calk vuruban yalvarub yoru lunca her alka *

callaklar ve gulampareler istlahnca tkrge eytan

merhemi d irler s . . ann ile dar yirlere eytan gibi girb
gittiginden tr ve az yari dirler yerinde yarlk ve
yoldaluk eyledigi ecilden calk heman tkrk ile
olu rsa ana calk buzaki eger sabun ve ayva eki rdegi
katl ursa ana calk sabuni ve luabi ve bu nlardan hal i
olursa calk huki ege r don ve gmlek stne olu rsa
calk gulami dirler bunlarn her birinin bir yiri ve b i r
mekan vardur nitekim her suyun bir menba v e h e r
maden i n bir kan v a r calk buzaki ekseriya helada
olur calk sabuni hammamda ve s ab u n istimal olan
yirde olur calk huki sohbetlerde ve cemiyetlerde
olur zira avcu na tkrse halk grr herif calk idiyor
d i rler yzne u ru rlar kanur gibi olur elin aar ve
eker b i r iki kere skar dker calk gulami at meydan
seyran nd a ve utanacak adamlar yan nda olur bunun
gibi mahallerde gah olur giinin yanna b i r garra vusla
gel r iman gevrer heman s . . . n i kavrar n e eyleyecegin
bilmez nefsine tahamml klmaz t. . .g n kar gibi
olur s kar ve dker

nazn :
calk sabuni luabi geri kim
nefsine lezzet virir helvay sabun i gibi
calk huki ve gulaminin dah demler gelr
kim olursa yaraur sabu n u n oyu nu gibi
halk iinde g .. grb calk gulami idenin
gitmez elden kiri ol henga me maymunu gib i

nesr:
calk egeri her mahalde andr ekser callaklar ye ri
h ammamdur zira garra vu slalar ve ziba zlleler ak

1 36
bedenler yumuak tenler temaa klurlar canlar
kmalu olur heman hrzma halvetine gelrler
s anatlarn ellerine alurlar * meger b i r herif hrzma
h alvetine girb ba aaga idb calk ide rken bir gzel
dellak olan bir tas soguk su dkm herif gzn
aub eyi tm sehelce sabr idemedi n ki cnub olavuz
andan sonra gusul ittiresn dimi meger bir yar zarif
bir dilber i latif grb ziyade germ olub ihtiyar elden
gider heman s . . . n i eline alub calk ider bir herif ann
b u halin grb tan ider o l dahi zr ve bahaneler
eyler ve bu iiri syler

iir:
her ka nda kim grrse gzm muktezay calk
nefsim ider ol demde heman iktizay calk
eyda iderdi s . . . eri sevday a. u g . .
alemde ol maya idi dar i fay calk
karmaz old hrkas iinden ellerin
sufi i necdi bile idermi safay calk
d ilber o ldu r ki h a ftada bir kerre aka
virmezse kendisi vire sabun bahay calk
grsem gazali kanda ki bir m nteha gzel
galib olur s . . . me heman istihay calk

nesr:
calkn b i r mahalli dahi greci ve ks sahan ve kasebaz
henga mesid r baz nahsterler b u n u n gibi galabaluk
hengamelerde ziba piserlern a rtlarna gierler
eteklerin aarlar tu mann oyarla r muhkem dayarlar
ol a n gidemez yitivirb men idemez are yok g rr
zaruri epsem olur ve gah olur ki balig olmu p iserler
ken d ilere germ olub klerini iki ayaklarnn a rasna
alurla r sr tre srtre inzal olurlar buna ustalar
ve pirler calk fahzi dirler ve gah olu r ki melb
tu rurlar bir anaga su koyub nlerine alub zllelerinin

137
aksini grb kendi hayallerine calk u ru rlar buna calk
abi dirler eger su yerine m irat korsa calk m i rati dirler
ol ki ayna ile daim calk ider kendinin z hayaline
calk urur ve gah i olur ki s . . . erinin ban egib g . . . erinin
kapsuna grrler kendilerine srt re srt re
dkerler buna calk frengi dirler ve mlek kulpu dahi
d irler ekseri frenk mahbublar byle iderler * ihtilam
eytandan mcerret hyanet ve a fettir geri kendisi
cnub ve camesi mlewes olur amma safalar srer
ve hazlar klur mahbube kzlar mahbub yiitcikleri
bagrna eker an nla n ice mauklara aklar vasl olur
ve cem i maksudu myesser ve murad hasl olur

iir:
oturu rke n h a n e m ire yle tenha v e hazin
bir peri ruhsar geldi naz ile vird i selam
didi ki ergenlik ile senin ahva l i n nice
syledi bunun gib i bana nice trl kelam
derd i m i didim devasn klsan olmaz m didim
nola diyb itti nme elif kaddi n i lam
ihtilam al maga dirler geri eytan i id r
lik ben bu gice bir dilberle oldum ihtilam

hikaye :
meger bir ehi rde bir mahbube var m hayli
mlayime ve zarife yar imi a m m a kahbelk ihtiyar
kl m b i r m ikda r ks ta kesilm ks t n virr s . . . r
y r r kimse mani olmaz i m i b i r kere koul maga
yz altun alur i m i bu ta rik ile azizleri hor ve hakir
ve n ice maldarlar mflis ve fakir idb altunlarn
alm amma b i r maldar uhud var imi gayet ile
hasud ve bahil imi an kendine mail idb bi rka
a l tu n u n almaya ka il idemem b i r g n ol uhud
filane ile ihtilam oldum eller yz altuna ittigi alemi
ben rayega n buldum dimi heman avrat uhudu

1 38
alm ehrin hakimine gelmi benden kst alrsun
bu uhud benimle ihtilam olmu s a falar s rb
lezzet alm imdi hkmedi n benim cretim virsn
dimi hakim ehr i zarif imi yarsn bana vir diy
iaret itmi avrat dahi davada rvet olur mu diy
i rret itler katli dnb gamz eyle r seni kurtaraym ne
virirsin diy syler uhud elli altuna raz olur davac
bu kerre katli olur tiz bir ayna getrn <lir getrr
uhud altunu sayar yze yetirr avrata eyd r avcunu
a uhuda eydr al unu aynadaki avuca say uhud
ka tl i ni n szne uyar altunu aynadaki avuca ko r
kadi altunu uhuda hkmeder aldrur avrat heman
meclisten kaldrur ann gibi s . . . in bunun gibi creti
olur dir bu hile ile uhudun bi rka e re fi s i n i yir * gah
olur ki ihtilam olmaya sebeb galebe i ehvet ve ifrat
germiyet olu r bunun alameti oldur ki gii ziyade haz
itler vafir lezzet b ulu r * b i r arab bu halden ikayet
ve vak hali h ikayet idb dimi kim inne fi hazelleyli
lekad kuntu ihtilameyn ve kad uhillet hazihil lezzet fi
hcril g u la meyn

iir:
ihtilam calka atrdr s . . . m
ne b i r iki g . . e kadirdir s . . . m
a. u g . . ten yz yu maz illa ki hi
hey mslmanlar ne kafirdir s . . . m

ne s r :
amma vaty hayva nat ve hevam ki tarika cehhald r
ekse riyya vuku keide esbi atta olur anun in
bunla r m eh u r d u r ve halk dilinde mezku rdu r bu n l a r a
mteallk emsal hikayet okdur b i r hadde varmdur
ki inkara mecal yokdur herze guyl ar manay dere
idb d i rler yoldan apa suya iledp bir tutam sapa
ay aydnna dzd gm aydn spas ve bunun emsali

139
nice b . .lar yirler ve mesel i sair her yirde mehurdur
* eydr kim nik el hmar min lub el humar acem

eydr har gayida dum mara kerd eydr s . . . igm

eegi bilirm uln degitirme dir msrda hod han el
hamir <lirler bir han vardur anda dii eekler durur
safas olan bir iki pul virir grr nasreddin hoca
hikayetlerinden eek s . . ege miteallk hikaye okdur
.

maruf ve mehur olduu ecilden bunda zikr itmekten

vechi yokdur bir suhte slaya varm ky halk cem
olup bun gregelmiler nimetler getrmiler yemiler
aham olcak tur hoca abdest al bize namaz kldrvir
dimiler hoca dahi istinca etmege ahura girmi birka
eek spacgn grr heman abdesti kor ie balar
eeke muhkem iler vamp gel r iken dilberi gzin
brr eek nince yap yap yrr ahr kapusndan
kar suhte gzn aar bakar halkn nnde bulur
yzi yirlere dp rsvay olur

iir:
togrusn syleyicek hua durur
kanccak harr spacgn s . . . ek
ademin ehvetin ider tahrik
u urup ol kulacgn dikmek

hikaye:
bir kadinn avrat hammama gidp cariyesin evde
kom kadi frsat bulup cariyeyi aa alm avrat
biraz gitmi cariye ile anun muamelesini sezer dner
eve gelr zerlerine urar kadiyi cariyenin zerinde
bulur kadiya biraz sgp ve cariyeyi biraz dgp alup
hammama gitmi kadi t. . .g ier grmi bir kanck
katr var imi un bari s . . . ym dey ahra girmi
katrn kuyrgn eline al m katr yanna ugratmayup
ifteler salm grmi byle olmaz katrn stne
gelp destarn z p katrn boynu altndan alup

1 40
beline muhkem baglam andan sagrs ndan aa
kendyi salvirmi katrn g . . ne asl kalm s . . . nin
ban yaslam katra muhkem ilemi katr iftesin
sallamagla olmam derdine derman bulmam
heman yularn kstegin krm ahrdan kup ehr
bazara girmi ehr halk kadilarn bu halde grmiler
tahta kakup hey hey rermiler katr s . . . n kadi
dimekle mehur olm at s . . . ekden bu kav malumdur
bu tarike pi kademler dirler pend idp dirler ki eger
at eek alursanuz diicesin aln ki iki i bitirr hem
yk getrr hem kavs yatrur

h ikaye:
ya meger bir yrk ehre gelp tahtlkalaya varm
bir tabib grmi macunn gp eydr ki bu macuna
drl beladr yiyicek dibine dek aladur evde bulmazsa
konulukdan diledr yrk eydr undan bir akelik
alayum eger didign gibi ise gelecek bazar yine
geleyim dir bir akelik alur kondug yire gelr atna
b iner gider dinle imdi nidr giderek yrkn s . . i
kalkar turmag olm burun gibi smgi akar ne
eyleyecegin bilemez heman bir kerre bindgi at
dzer ve eve varnca tokuz kez s . . . r

nazn:
giinn kalkcagz s . .i kat
iti s . . . ek olur degil at
ki kalkan s .. a adem gibi olur
a olan gii yermez ne ki bulur
kinn germ olcak itihas
olur her drl lezzetden safas

nesr:
bunlardan gayri hayvanata cima az olur kabil bir ya
iki bulunur eydrler ki hindistanda fil s . . . rler hindiler

141
fil s . . . el olcak birbirlerinin omuzlarna karlar
filin a .. na s . . . ern degl t. . . . larn bile sokarlar ve
deveciler deve tururken ya sahrada yrrken tenha
yire ekerler s grtmaclar hud tana degl belki kz
boga s . . . ek pielerdr ve obanlarun kei ve koyun
s . . ek hemie fikr endieleridr baz giiler s . . i
.

kalkklkdan ve mizac kuwetinden ol kadar zaruret

ekerler kim bul maycak kanck kpek getrp hile ile
s . . . rler dii tonuz daim tonuz oban s . . . r

hikaye:
b i r herif oruc yirken tutarlar kadiya getrrler
bre nin oruc yersin dimiler bengi idm dimi
bre bengiliginde mi yedn pes imdi mahmur idim
dimi bre arab da m idn dimiler pes zenci
hareket eyledi hicab gtrsn cima kolay olsun diy
birazacuk idm dimi bre konunun avratn da m
s . . . n dimiler kimesnenn avrat degl bizim turasn
batanun kpegi idi dimi bre nie s . . . n dimiler
lebcegezin emece emece dimi b re dnp srmad m
dimiler eger diri olayd srrd dimi * bir herifi tonuz
s . . . rken grmiler bre un nie s . . . rsin yigrenmedin
mi dimiler an u n iin s . rm ki imdengir hi nesne
. .

yermeym ne ki buldusam heman g ... ne tkayu m

dimi ve dahi arslanclar dii arslan s . . . cek adama
yaklaur gayet mlayim olur <lirler

hikaye :
ya bir gn begin arslanlarndan bir arslan zencirin
krm kaup bazar iine girmi bir herif basup
altna alm arslanciya haber olm gelp grmi
ki arslan kaktmlar yanna varmalu degl uzak
yi rden heman karusna gep tonun zp s . . . n
eline alm gstermi arslan an grmi arslancnun
nine turvirmi arslan boynna zencirin takm

1 42
grenler taaccb itmiler arslan gah gah s . . . r imi
bilmiler herif alup gitmi * avclar eydrler ki kanck
ayu tenha bulcak adam al ur gider inine kor kendyi
s .. . ir r ol b iare s .. e s .. e ya lr ya kaar kurtulur

h i kaye :
bir yrkn kmesine bir dilk gel r ve her gice bir
tavugun al ur yrk an un elinden aciz kalu r ne iderse
idb bir gne bogazn almu grmi dilk diidir
hay bunun ii diyp ana bir t. . .k alm ki miskin
dilknn gzleri tara uram

hikaye :
bir herifi kadiya getrmiler kedi s . . .i diye sylemiler
bre nie s . . . n trmalamad m ya trmalar d iy
korkmadn m diyb sormlar herif dnmi
eyitmi kedinin ban ayaklarn torba iine bolca
tkrkledim yala yapa yapa koyudum dimi
kadi sanat p altndadr didkleri gerek im ben
n ice kerre t. . gm kediye trmaladup tururum dimi
.

hikaye :
bir herif dahi ben pire s . , . rm dimi bre nie s . . . rsin
dimiler tutamn s . . mn delgne koyarm ol
.

kmldadka s . . . m delii giditir bir s . . . itmeke haz

iderm dimi

iir:
cmlesi n hayvanlarn insan s . . . r
byk ve kk dimez yeksa n s . . . r
filden byk pireden kr e k
alem iinde dahi ne olsa gerek
s . r insan ikisinde her zaman
. .

frsat fevt itmeyp virmez aman

1 43
 nesr:
amma kularda tavug ve kaz ve rdegi s . . . rler b iare
kucazlar yumurtlayana kadar zahmet ekerler
yumurtamz begenmeyp yine g . . . mze sokarlar m
ola dirler rivayet iderler ki berriye arablar tutup deve
kuunu s . . . rler andan bogazlayup yirler imi byle
olcak eti datlu olu r dirler imi veli hayvanat s . . . enn
gnahna nihayet yokdur belki zinadan ve livatadan
artukdur s .len hayvann ekli haram olur bogazlayub
..

arda yakmak lazm olur ann n haka kainat bu

hususda ziyade mazildir eydb buyurmu ki men aki
mehimmat fehu melaun dimidr

bab sadis rencurlarn

ve muhanneslerin ve
o habis mlevveslerin
efali kab iha ve amal i
fazihalarn izhar ider

rencur i l e muhannes beyninde fark tam ve hayli

kelam vardu r rencur ana direr ki s . . . lmege bizzat
murat ide byk s . . . ler araya akeler virb kendn
s . . . re eller iinde adn ekdire

naz n :
h e r kaan s grse gide ihtiyar
. .

degermenler yrte agz yar

1 44
 db stne pek pek s . . i ska
g . . . ne bini gire bini ka
gidb ussu gz ge dikile
virb makdurun her dem s . . . le
s . . .lmekden ferah kes ide can
safalar sre her s . . . te an

nesr:
bazlar dimi ki yeni balig olmu adamn evvel
menisi kang avrat ve olanun rahmine ve dbrne
ki vaki olur andan kurtcagz hasl olur ol kurt meni
i insan gda ider bulmycak hareket idb tekaza ider
hareketinden bihuzur ve teskin itmek in s .. ile s .. ile
rencur olur ol b iareler byle s . . . lse yeri vardur zira
g . . gicisi gayet dvardu r grmez misin ki bir kimse
bir kimseye beddua idb eydr ki elin g . . . ne yetmesn
g . . . n gicisi gitmesn dir

iir:
g .. gicisi hayli mkl itir
mihnet derd gam u tevitir
giinin kalbine virir strab
hanesini gussa tek eyler harab
oturub bir yire epsem olamaz
kanacak aa ister bulamaz
gicisi kmaz iinden dna
dendi s . . en gayri neyle kana
.

hikaye:
ya iderler bir herifin biri ezzincede b i r giinin evine
konuk olmu meger avrat vaz hami ider imi ol
gii tazarru idb ya rabbi ya erkek ya dii kol ya
uzun cann pek kl dir i mi konuk eyitmi hey gii
elbette ya erkek ya dii dogar hele bu duadan ben
nesne anlamadm deynci ev issi ah ider korkarm

1 45
o dahi pulu ola eve gelen onu s . . e bana g ola dir
* ezzincede bir cem i sipah idb bir yirde adular var

imi stne gitmiler bu haber anlara vasl olmu

hayli havf itmiler ve maglubiyeti mukarrer klmular
bunlardan biri eyitmi diler misiniz diler misiniz
adu lekeri bunda gelb ehre girmeye avradnz
olanlarnz esir idb ehri krmaya benim szm
tutun ehirden tara kn arka zerine yatn s . . . eriniz
svelsin tursun anlar gelb sizi byle grsn dir eh i r
halk bunun szne uyub didiin klmlar ehirden
tara a rkalar zerine yatmlar ezzinceliler dahi gelb
bunlarn zerlerine at salub grrler kim hazr s . . . er
svelb turur hemen her biri atndan inb emrenb
birer s .. e binb d ibine dek yirler bir s .. e sa eliyle ve
bir s .. e sol eliyle yapub bunlar dahi bizimdir <lirler
ehr halk tururlar bunlara muhkem t. . . k uru rlar
krtsndan iraza aparurlar andan birbiriyle barub
mabeynlerinde muhabbet koparurlar

hikaye:
bir facir fask luti ve mnafk daim ellerin
olancklarn eker ve bazsna darbla basb s . . . r
imi ehr halk bunun halin bege ve paaya ikayet
klub s . . . ni ve t. . . . n kesmler yerine kzgn maalar
basmular

iir:
grrler an kim eytana uyub
s . . . r halkn mdam olann uagn
siyaset yerine iletb an
kesib s . . . ni karurlar t. n
. . .

nesr:
n s . . i t. . . . gider ehvet g ... ne hcum itler sabr ve
tahamml kalmaz ne idecegin bilmez ahr s . . lmege .

1 46
bir hile fikr ider turub ehr iine gider s . . . igi olanlar
heb bulur ziyafet idb helalleeyim diy alub evine
gelr n yimek temam olur dua klurlar andan
turub gitmek dilerler heman heri f ortaya gelr evin
kapudan yana alur eydr bu gice bir d grdm
lutilerle cehenneme girdim her biri! ize azab eylediler
andan bu sz sylediler ki eger azabdan kurtulmak
ve belalardan halas olmak dilersiz s . . . iginiz olanlar
bulun siz dahi anlara virb s . . . ln <lirler diyb ah
ider alar eydr bu ben yzi kara her birinizi gle
ekb darbla s .. b tururdum siz dahi beni darbla bir
bucaga iletb g ile s . . . n ta kim hakknz stmde
kalmaya yarn zebaniler beni cehenneme sal maya dir
anlar dahi tururlar utan uca buna bir s k u rurlar
hay biz de yle frsat bulalm intikammz alalm
<lirler herif eydr ahiret borlusu birine ondur belki
birine bindir her gii ezaf muzaafn bulur ite birini
alub benimle beraber oldunuz safanz olduka gelb
kalann dahi alasnz dir

nazn:
s . . . rken buldugunu ol merdek i har
ii buldugu na s ... l mek olur
meseldir sylenr dilde bu sz kim
cihanda ittigini her gii bulur

h ikaye :
meger bir rencur lmeli haste olmu yarenleri cem
olub bunu gre gelmiler grmler hali gayet
mukadder iki saat kalm gider buna vasiyet eyle diy
sylemiler kelime i ehadet telkin eylemiler rencu r
n bu sz dinlemi mefaatini anlamu vasiyetim
budur ki licek beni yakarsz dimi bundan garaz
nedr diy sarmlar eyitmi ayet cerrahlar klm
atalar kan dinmez s . . . ere ila klalar dimi

1 47
 hikaye :
meger bir kadi rencur imi vel i rvet yimekle mehur
i mi iki gii davaya gelr biri kadinin halini bilr s . . i
byk imi karnur gibi olur gsterir davac agrr
abalar ol epsem turur kadi ana hkmedb hasmn
kovar ne eylerse eyle r hengameyi savar herifi agrub
st yanna gerir nne ho nimetler koyub yedirir
irir ahr em renb nne turur ol dahi kalkar buna
bir s k urur kad i ol kir i kebiri tamamca yir rvet
yemek kati datlu olur <lirler gerek imi dir

h ikaye :
bir herif bir nesne yav klub aray yrr ike n bir
rencur gelr ne yav kldun be herif dir ol dahi ta
safasndan eek s . . i dir rencur eger bulursam yars
benim olsun mu dir herif eydr tek yabanda kalmasn
yars degil heb senin olsun dir rencur dahi hay eyler
arar grr ki byle olmaz sprge ve kalbur get rr
ol aralg s iler sprr biraz daha spr nt depretr
bulmaycak a h idb bu nazm dir

n a z n :
bende ol talih mi vardr dnyada
ev sprrken eek s . . . ni bulan
rencime onun ile derman idb
alub gnlm gzm mesrur olan

hikaye :
bir rencur bir debe herif grm ne byk t . . .gn
var diy sormu byklg zati degil arzidir bu da
c mle i marazdan bir marazdr diy cevab virmi
rencur eydr ne olayd bu maraz t . . . gnda olacagna
s . . . nde olayd an yiyenler safalar srb lezzetler
bulayd dir

1 48
 nazn :
t.. . . ta olacagna ne olayd
debelik zahmeti s . . . e olayd
safalar kesb idb an yiyenler
greydi kim ne lezzetler bulad

hikaye:
bir koa oluna nasihat itler sakn filan eve varma
dir syler imi bir gn ol olan evin gne varur girer
kar hayli adam grr babam bu eve girmeye n in
men eyledi diyb ol eve girer grse ak g . . . er tomalub
tomalub turur ilerinden birine mail olur bir t . . . k alur
ii bitb tamam olunca dzlen elini sunar ake vir dir
olan ake virmez herif bann ortasn aar salam
s .. ile beni s ... rsin ake virmege gelnce mi ekersin
dir olana nazr eyler grr s .. . igi kend babas imi
kartub bir a ke virir virirken babamsn yohsa yol
virmezdim dir ol dahi eydr grdm olumsun yohsa
ikiden eksik almazdm dir

hikaye :
iki koa birbiriyle degiik oynamlar ileri tamam
olcak ah idb alamlar bir herif bunlarn halin
grm aglamaktan garez nedir diy sormu
eyitmiler u deme gelince b irbirimize doyamadk
mrmz ay ile gedi dnya gamn duymadk eger
birimiz lrse hasret kyamete katur halimiz nie olur
ann iin alarz firkat oduna yregimiz daglaruz
<lirler

hikaye :
bir rencur herifi kazga urmular bir adam grm
karsna geb turmu eyitmi ne minnetler sana
kim lezzetinden can acsn duymadn dimi

1 49
 hikaye:
ya bir re ncur dahi haramilikde tutulub padiah gne
ge t i r m le r ewel kazga urun d im i sonra merhamet
idb azad eylem rencu r eyi t m i p ad i a h lar n szi
bi r gerektr padiah sznden d nd dimektense ben
kazga u rul mak yegdr d i m i

bab sabi gidilerin

ve muarraslarn
yoldalklarn beyan
ve Qezevenklern
ve hacianalarn
haldalklarn ayan ider

ewe l g i d i l i g i eytan al eyh i ll a n e itm i t r bu ta rika

ewel ol gitm i d r

iir:
kandan bir mahbube ve mahbub var i s e a n n
gidilik idb olur ta h s i l i ne eyta n muin
ademi kard ce n n e tten d i l e r evl a d n
eyleye ehl i ceh e n n e m kendi g i b i ol lain

nesr:
bir g n eyta n a l eyh i l l a n e segi rdb g i d e r ke n grmler
byle acele ile ka nda g i d e r s n diy so rmular eyi t mi

1 50
ki filan yirde bir mahbube avrat var ana giderim
oynayla buluturmaya say iderm dimi n andan
bu sz iidrler be sen gidi imisin <lirler eytan
aleyhillane eydr bu gidilik degil insaniyettr allah
onara deyin bu hayr niyetdr dimi

hikaye:
bir gidiye eyitmiler niin gidilik idersin eytaniyet
tarikna gidersin elin avratn olann s . . . rrsn
muarras meak diy adn ektirrsn dimiler eyitmi
ki eger gidilik lezzetin bileydiniz iiniz gcnz terk
idb gidilik iderdiniz ben an nice terk ideyim gayri
tarika gideyim seherden tururum kapum gnde
bir iki kimse grrm n beni grrler latif a.
grm s . . gibi kalkub ayak zere tururlar tazim
ile selam virrler andan ieri girb otururlar vafir
nimet get rrler mahbublar ve mahbubeler gelrler
pb kouub hemdem olurlar anlar birbirine vasl
.
olur bana iki taraftan helvala r hasl olur alemde
bundan iyi huzur mu olur gidilik itmeyen devlet
kanda bulur dir an melamet idenler ni n gidilik
idersn diy syleyenler n bu kelam dinlerler
mefuumunu anlarlar taaccb idb tanlarlar hayran
olub kendlerinden giderler ya rab bizi dahi gidi
kullarndan it diy el kabdrub dua iderler

iir:
ifte ifte a ar ile kelte kelte g . . . ere
..

malik olmak isteyen klsn gidilik ihtiyar

gidiler grmez cihanda kllet ve zillet yzn
devleti olur msait anlarn hem bahtiyar

hikaye :
ya bir kz gidisine niin ere virmezsin dgn idb
gene g rmezsin dimiler eyitmi ben an her gn ere

151
vrnn amma salk zahmetine girmesnler d iy
kimseye bildirmezem ve na meru oldugu in tabi ve
nakkare aldrmam dimi

hikaye :
meger iki karnda bir ehre gelmiler mizalarna ho
gelb tavattun klmular bir n ice mddet durmul a r
mcerretlikte ok cefa grmler evlenmek in
avrat sormular bir pir i nurani bunlarn halin b ilmi
yanlarna gelmi onlar da grmler ki bir pir i nurani
yerlerinden du ru gelb tazim ve tekrim eylemiler
bize atalk et ehirden birer avrat alvir dimiler pir
bu yiitlerin birine eyitmi sana mnasib bir hatun
gii var amma gndz eve gelmez ii var sabahtan
ahama kadar gider ekabir evlerinde cariyelere talim
ider gel gr mail ve gice b ulumaya kail olursan
alvireyim dir herif grr begenir gndz yabanda
oldugu gam degil tek gice benim ile olsun dir sonra
kk karndaa gelr elini alur oulluk hakkn
riayet kldm sana layk bir hatun buldum amma
gice ile beg saraynda olur begin kzlarna kitab oku r
hikayet klur seherden ayag getirr gelb aham
ol nca evinde oturur eger gndz bulumaya razi
olursan alviriyim dir ol dahi riza virb nikah iderler
bunun zerine bir zaman gider bir g n iki karnda
bir yire gel r birbirinin avratlarnn evsafn sylerler
grrler ki ikisinin bir hemen yerlerinden tururlar
koca mnafg bulurlar etegine yapub srrler
kendi avratm iki adama verene bu azdur dirler

iir :
gidi oldur ki anasn degil
babasn bile s . . . i re halka
kzn olunu get re isteyene
ki minnet itmeye kahbe ve alka

1 52
 hem istiyicek avratn yaran
ne ho diyb get rmek zere kalka

h ikaye:
bir avrat oynama sylemi erim ile yatarken sana
viriyim dimi ayagna bir ip baglayub bir ucunu
kapuda komu gelicek ipe yapub bana gel dimi
eri n avradn ayagnda ipi grm bunu nin
bagladn dimi avrat eyitmi her kim cuma gicesi
ayagna ip baglasa ana melekler gelr buluur dimi
birazdan avrat yatub uyumu eri ipi ann ayagndan
zb kendi ayagna baglayub melek ana gelince
bana gelsn dimi bir saatten sonra avratn oyna
gelmi herifin ayaklarn kald rmu b . . . gne ildirm
herif can acsyla durmu kavrayub herifin s . . . n
eline alm eyitmi hey kar melek geldi dur mum
yak dimi avrat ocaga gelr olanca odu da sndrr
erine bre ver melegi ben tutaym sen od getr dimi
erini tara gndermi ol aralkda oynayla muamele
klmu andan kalkub bir dana bulur dilini azndan
karub eline alur eri de od yakub gelr avratn elinde
bir dana bulur ol i k ftehor avrata eydr sarmsakl
tarhana yedik tana ann kohusun alm nesnecik ka
diy b . . . gm yalamaya gelmi ben de an melek
sandm dimi * gidiler ekseriya sofu suretine girer ta
ve hrka giyb asa ile yrr an gren salih ve emin
kimse sanur avratn olann ana smarlayub inanur
kendisi seherden dkana gider ol gelince bu dellallk
idb ev halk ile alm satm ider

hikaye :
ya bir bu asl ad sofu kendi mlhit bir herif naziklik
ve hile klub kendini krlge u rur bir halli yirde ev
alub oturmu sehel zama nda halkn malumu olmu
emanetle diyanetle hret bulmu ann bu resme

1 53
salah nefsini ve amal gn grrler ve her kanda
emanete koyacak mahbube cariye olsa ana getrrler
imi hemen cariyenin yanna oturub hicabn gtrb
eydrm gnln ho ve cann bi tevi eyle sana
gzel yiitler getreyim ye i ay eyle dir ve daha nice
na meru herzeler ve na matbuh b . .lar yir imi ne
sylerse syleyb cariyeyi raz eyleyb derkar klur
ve gidilik idb ellerinden vafir ake alur imi bir gn
yine biri ehrden getmel olmu cariyesin kor gider
kr gidi ana dahi evvelki pendi ider birka kimselere
eydr gelin size bir gzel koturaym siz ieride alem
idin ben kaputla turaym dir bunlar eydr misafirimiz
vardur varsak an dahi haber itsek bunda bile olsak
yarn seherden gitsek olmaz m dirler kr gidi nola
h izmetler idelm dir bunlarn biri gider misafire haber
ider dur kr gidiye gidelim bu gice seni bir mahbube
ile pehluke idelm dir meger misafir cariyenin
efendisi imi kr gidiyi grr cariyeyi emanet kodugu
aziz heman st ne yryb diler ki kendini bildire
andan cariyeyi ldre amma biraz fikir ider el acelet
mine eytan nktesini zikr ider hele biraz turaym i
neye varr greyim dir kr gidi bunlar grr cariyenin
sahibi oldugun bilr defi eve girer bir hile klur bir
bozuk kilidi bulur ocaga brakub muhkem kzdrur
cariyeyi bir odaya koyub kilidi kapsna urur andan
tara kub bunlar al ur gelr gler yz gsterb hayli
mnbast ve mnerih olur gzleri nden kanl yalar
aktub vaaz ve nasihate balar zina itmenin gnahn
syler harama nazar idenin vebalini erh ider herifler
eydr mrailigi ko didigin gzel ademi getr heman
skleti gtr var sen kaputla otur <lirler kr gidi ban
aaga ider vecit olmu gibi kendnden gider andan
ban kaldrub eydr ol adam ne inde ne maindedir
ite ol odann iindedr her kim ol kilidi miftahsz
aar ol ann halidir belki akesiyle alnm maldu r

1 54
dir heriflerin biri yerinden kalka r diler ki kilidi aa
kilit elini yakar acsndan feryat ider biri dahi gelr
o da gider hasl kelam hepsi de gelr misafir kalur
amma her kim yerinden turub varsa kilide el ursa kr
gidi eydr ya rab helal ise a haram ise stne od
sa dir andan misafire hele sen de dur talihin sna
gr dir misafir dahi yerinden turur nbet ana gel ince
kilit soguk olur heman bir kez ekince alur grse
ki cariye kendinin mlk mal evvelkinden ziyade
olmu cemal kemali grb ayagna der herifler
bana er kssa nedr bilrler kr gididen zr
dileyb tevbe ve istigfar klurlar elhamdlillah biz de
bir sahib i keramet veli grdk dirler haz iderler nezir
kurbanlar virirler kr gidi bu cezhile beladan kurtulur
gidiligin kimse blmez ayb rtlr anlar sanurlar
kim velayet ya keramet izhar eyledi

beyt:
n bu hali halk arasnda bulur hret tamam
kr gidiye nezir kurban ilet rler has u an

hikaye:
ya meger bir herif bir avrat d ileyi adam gndermi
avrat riza virmeyb varanlar geri dndermi herif
halini bir haci anaya sylemi birka ake ita eylemi
kan srb avrata gelmi eyitmi filan er seni ister
idi vardn m dimi avrat varmadm deyicek iyi
varmamsn a n n gibi erden tanr da bizar dnk
gn iiyorken ol kuruyacagn grdm eek s . . . ne
benzer dimi byle deyicek avratn iigi gevemi
kan kaziyeyi bilmi srb herife gelmi i tamam
oldu var adam sal amma evvel gnderdigin esvabn
oun al dimi herif yle eylemi varan avratla bir
az sylemi mahut avrat eyitmi istenen yerden
kamak olmaz sizin d id iginiz olsun dimi

1 55
 hikaye :
ya meger bir kz n bakire iken bir oyna var imi
bu kz da an ziyade sever imi her gah buluub
kouurlarm kz kere m it imdi mum bozma
ere vardkdan sonra senin ile buluuruz dir imi
aralarnda hacibula dimekle maruf bir kar yoldalk
idermi bundan ana andan buna gelr gider imi
ahrul emr kz ere virirler gvegi ile gerdege girerler
irtesi hammama gelr hacbulay hammamda bulur
medet benim halim nice olur yine derman bana
senden olur dir kar hemen buna bir hile talim eyler
eve varcak kendini skelige ur diy syler andan
erini bana gnder hile de nasl olur gr dir gelin de
hammamda okca oturur hammamn havas bana
urur ahama karu eve gelr bir lml haste olur
vay ya n lar m butlarn medet ldm dir gah kzarr
gah bozarr er adam tuttuk yerlerim diy feryad ider
an gren tana kalu r kimi dil ve kimi gz demi
diy syler ahr gvegi gelr mahbubecigi n i bu halde
gr r ah idb stne der avrat olan bana er
eydr hay efendim ne oldu bedir iken hilal oldun
taze gl yaprag iken soldun dir gelin ne olsam
gerek eski rencim depreti hacibulacgm gelmez ise
benim iim bitti diyb ah ider yine gzleri n yumub
gider eri derdmend turu gelr sora sora hacibulann
evini bulur gel gidelim diy davet klu r hacibula hod
kaziyeyi tuymu kzn oynan erkenden sandga
koymu imi ebleh kftehoru gricek burar sarar
gitmem d iy ykn yukar ygar ol m uarras meak
dahi yalvarub yine syler ziyade ikdam ve ibramlar
ider kar eydr meger imdi gu rluum kefenligim
s a n d cagm getiresin ben kanda varsam an da anda
yeti resin herif karnn szne uyub cann ksn
diyb sandg getirr ak evine yetirr n kar gelr
gelinin halin gr r ban eline alur biraz oku r frr

1 56
bir avu unu duvara rr gelin sapasag olur yerinden
turur kz erine eydr sen bu gice tara yat hacibulam
er adam yannda yatmaz bi huzur olur zira ki abdest
alur namaz klur diy syler erine tarada dek
eyler kend ier gider oynayla sabah olunca alem
ider irtesi herif sandg yine karnn evine getirr
bunun stne bir nice yl gelr gider avrat bu fenni
her ayda drt kez ider bir gice yine gelinin derdi
debrer turur eri yine karnn evi ne gelr sandg
arkasna urub gtrr ittifak asesler rast gelrler kar
kaub bunun boazn alurlar arkasndaki sandg
grrler bunu kanda ugruladn diy bir iki ururlar
herif eydr ugru degilim kukla oynadrm uhluklar
idb fitneler kaynadrm dir aseslerin biri eydr
hay unca zamandr avratm etimi yir bana kuklac
getr greyim dir iyi elime girdin gel gidelim kukla
oynat temaa idelim diy evine getirr herif tara
kapudan ieri girerken bir kimse grr n bunlar
taradan grinr meger asesin karsnn oyna imi
an bir hasr iine sarub kapu ardna tayar herif bu
kaziyeyi tuyar heman asesin avrat karu gelb
eydr bunun gibi ge vakitte kuklac m olur ko imdi
gitsin irte yine gelb oynatsn dir meger bu gidinin
arkasnda olan sandkdaki herif byle grlt olcak
korkusundan deprenr ol zeman bu bed kar sezer ki
evine getirb ehlinin yannda brakd sandkdaki
karsnn oyna imi amma i faide n asesler herife
ezaya balayub elbette kuklan oynat yahud sandg
krarz dirler herif eydr siz an krar iseniz ben de u
hasr devirrm banza byk gavga getrrm dir
avrat herif oynan grdgn bilr gel una destur
vir diy kocasna yalvarur tazarrular klur ases grr
ki herif didigin itmez heman sandga bir depme
urub kapag krlur iinden bir herif gidivirir mahut
herif dahi hasr ekivirir ann altndan dahi karnn

157
oyna kar ases bunu grb alar bre kahbe beni
savb oynan getir rsn dir herif ileri gelb eydr
behey i kftehor ne oldun ki alarsn var kr eyle
ki kendi ayagyla gelr gider aglarsam ben aglaym
ki bunca yldr arkam ile getir r gtrrm dimi bu
sz sylemi kardan vafir ikayet eylemi

manzum :
n e dimek olur b u b i r kanck kar
aldaya sal sakall bir eri
arvat oynan ana yklete
koyub ev iinde kapu beklete
ellerin avratlarnn oyna
kend gelr kend gider hey gii
bunu kim grd ki bir er getre
avrat oynan eve getre

fil itizar

b u mecmua hezliyyata nazar iden yarandan ve

mtalaa klan ihvandan memul ve mesuldr ki telife
ru iden fakiri malumat itmeyb mazur tutalar ki el
memuru ve bu mazurun bu mukaddemattan garaz
ehvetdir dimeyeler belki tarik i salahtan sebeb i fesad
slaha ham ideler ki hamlul mmini ali el salahdr
garez bu resme hezliyyattan dahi garaz budur ki
anlayub rah helalde ve hidayet yolunda oluna

1 58
 beyt:
delaletle olur her nesne malum
ki sad anlanmaz idi olmasa um

nesr:
ol kimse ki kfr ve isyan bilr andan itinab
itse olur unlar ki hakdan batl fa rk itmezler rah
dalalette kalub tarik i hidayete gitmezler imdi
bu mecmuaya nazar iden azizlere mnasib belki
farz ve vacibdir basarlarndan gra i gafleti ref ve
kalblerinden vesavis i eytaniyeyi def idb her hinde
vakitlerine hazr olalar ve her baba ve her fasla nazar
ibretle nazr olalar fezail i mnakehat grb n ikah
irtikab ideler muaerat glmana ve mbaeret i
nisvana bakmayub livatadan perhiz ve zinadan
itinab ideler vaty hayvana nazar klmayalar ol asl
ahval i kabihadan hazer klalar rencurlar ahvalin fikir
idb ve muhannesler evsafn zikir idb ol taifeden
olmadklarndan kr ideler gidiler ve pezevenkler
alayimin bileler mekirlerinden ve h ilelerinden ihtiraz
klalar

iir:
her giinin crm divann meleklerdir yazan
yazdm kendi elimle ben benim divanm
nice mddet herze ve hezel ile szler syleyb
gz gre saldm cehennem ateine canm
ahiretten dur dtm bulmadm dnya dahi
zayi ittim yok yire evkatm ezmanm
ya ilahi fazln ile dest gir olub bana
son nefeste saklagil eytandan imanm
rahmetinden ok degildir padiaha geri kim
bilirim endazeden birundur isyanm

1 59
 nesr:
bu defter i isyan ve nami i bagy u tugayana nazar
iden yarandan mercu ve mtevakkadr ki bu layk
itab ve mstehak ikab menba znb mecma uyub
biarenin ve mznib i asi ve talib i measi mcrim ve
gnahkar yzi karann kesret i znubuna ve vefret i
uyubuna merhamet idb hak celle ve ali dergahndan
taleb i magfiret ve meheb i rahmet ideler sebil i
ftwete sluk idb tarik mrwete gideler et
terahhumu ala! isyani ftwet ve bil istigfar lehm
m rwet

naz n :
grb rahm iyleyb b e n mbtelay
ilahi her kim iylerse duay
ana aher hayr in bir feth i bab it
kabul idb duasn mstecab it
draz it mrn hem ol civann
ki dendi namna bu name ann
hemie devletini mstedam it
cihan halkna inamn an it
temmet 1 2 50

1 60