KRB 3033 Pengantar Bahasa Melayu

Sidang Akademik 2011/2012

Puan Suhana Yusof

Pusat Pengajian Bahasa, Literasi dan
Terjemahan
Universiti Sains Malaysia
Email: suhana@usm.my
Tel: 04- 6533149
1
A. MAKLUMAT KURSUS

Kod Kursus KRB 3033

Tajuk Kursus PENGANTAR BAHASA MELAYU

Hari Kuliah/Masa Sila Rujuk Jadual Waktu yang dilampirkan

Tempat Mengikut Pusat Pembelajaran: USM 1 & 2 (Penang), USM (Kubang Krian),
ABM (Kucing, Sarawak) dan UMS (Kota Kinabalu, Sabah)
Prof. Madya Yahya Che Lah (YCL)
Penyelaras/Pensyarah
h/p: 013-4226462 email: yahya@usm.my
1. Ratifah Md. Taib (RMT)
Pensyarah
h/p: 012-4025507 email: ratifah68@gmail.com
2. Murshidi Harun @ Zakaria (MHZ)
h/p: 013-4550094 email: murshidi@usm.my
3. Suhana Yusof (SY)
h/p: 019-2243095 email: suahana@usm.my
Bilangan Pelajar 1. USM 1 & 2 (Penang) - 568
2. USM (Kubang Krian) - 240
3. ABM (Kucing, Sarawak) - 112
4. UMS (Kota Kinabalu, Sabah) - 172
2
 Objektif Kursus
Pada akhir kursus ini, pelajar dapat;
menerangkan istilah dan konsep asas Bahasa
Melayu
mengelaskan subbidang yang terdapat dalam
Bahasa Melayu
menghuraikan aspek asas Bahasa Melayu
mengikut bidang secara khusus seperti lisan,
sebutan, morfologi, dan sintaksis.

3
 Sinopsis Kursus
Kursus ini bertujuan memberikan pengetahuan dan
kemahiran kepada pelajar tentang aspek-aspek yang
terdapat dalam bidang Bahasa Melayu. Antara aspek
yang dibincangkan ialah definisi bahasa dan linguistik
Melayu, sebutan, ejaan, penulisan, morfologi,
sintaksis dan aspek makna. Aspek-aspek ini
merupakan asas yang menjadi dasar kepada
pengajaran Bahasa Melayu dan perlu dikuasai oleh
pelajar Program Pendidikan Sekolah Rendah.

4
 Tarikh Tajuk Tempat/Pensyarah

1. USM 1 & 2 (Penang) - RMT

15 Okt.
i. Pengenalan Ilmu Linguistik
2011 2. USM (Kubang Krian) - MHZ
3. ABM (Kucing, Sarawak) - YCL
4. UMS (Kota Kinabalu, Sabah) - SY
1. USM 1 & 2 (Penang) - RMT
29 Okt. i. Psikolinguistik
2011 2. USM (Kubang Krian) - MHZ
ii. Sistem Ejaan dan Sebutan
3. ABM (Kucing, Sarawak) - YCL
4. UMS (Kota Kinabalu, Sabah) - SY
1. USM 1 & 2 (Penang) - MHZ
19 Nov.
i. Morfolgi
2011 2. USM (Kubang Krian) - SY
- Pembentukan kata
3. ABM (Kucing, Sarawak) - RMT
- Penggolongan kata
4. UMS (Kota Kinabalu, Sabah) - YCL
1. USM 1 & 2 (Penang) - SY
3 Dis. 2011
i. Sintaksis
2. USM (Kubang Krian) - YCL
ii. Semantik
3. ABM (Kucing, Sarawak) - MHZ
4. UMS (Kota Kinabalu, Sabah) - RMT
1. USM 1 & 2 (Penang) - YCL
17 Dis.
i. Wacana dan Laras Bahasa
2011 2. USM (Kubang Krian) - RMT
ii. Peribahasa
3. ABM (Kucing, Sarawak) - SY
iii. Pembelajaran Bahasa Berbantukan Korpus
4. UMS (Kota Kinabalu, Sabah) - MHZ
Berkomputer

14 & 15 Jan Berdasarkan tajuk-tajuk kuliah yang diberi PEPERIKSAAN

2012
5
 Rujukan Utama

Abdullah Hassan. 1993. Linguistik Am Untuk Guru Bahasa

Malaysia. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Arbak Othman. 1993. Permulaan Ilmu Linguistik. Kuala
Lumpur: Sarjana Enterprise
Lyons, J. 1992. Bahasa dan Linguistik: Satu pengenalan.
Terj. Ramli Salleh dan Toh Kim Hoi. Kuala Lumpur: Dewan
Bahasa dan Pustaka.
Nik Safiah Karim, et.. al. 2010. Tatabahasa Dewan: Edisi
Ketiga. Kuala Lumpur : Dewan Bahasa dan Pustaka.
Asmah Hj. Omar. 1993. Nahu Melayu Mutakhir. Kuala
Lumpur: Dewan bahasa dan Pustaka.

6
 Penilaian Kursus

Jenis Mod Pemberatan Tarikh Serahan

Penilaian
1. Kuiz Diuji 10 minit sebelum 20 % Sebelum setiap
Kerja Kursus setiap kuliah berakhir kuliah tamat
2. Esei Tugasan Individu 40% 3 Dis. 2011

Pep. Akhir Ujian Berbentuk Objektif 40% 2 jam

7
Contoh Soalan Kuiz SIDANG AKADEMIK 2011/2012
SEMESTER 2
(10 minit setiap kuliah)
KRB 3033 - PENGANTAR BAHASA MELAYU

NAMA :.....................................................................(HURUF BESAR)

No. K/Pengenalan :.....................................................................

No. Matrik :.....................................................................

Soalan Kuiz

1. Berikan definisi Linguistik?

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

2. Nyatakan 3 bidang utama kajian linguistik.

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

3. Jelaskan maksud gramatis dan tidak gramatis yang dibuat oleh Chomsky.

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

4. Berdasarkan soalan (3), berikan satu contoh ayat gramatis dan ayat tidak
gramatis?

.................................................................................................................................

................................................................................................................................. 8
 TUGASAN
Pilih salah satu tajuk berikut:

1. Ilmu linguistik boleh dikaji secara mikro dan makro. Bincangkan..

2. Berdasarkan Teori Pemerolehan Bahasa yang anda ketahui, huraikan

bagaimana kanak-kanak memperoleh bahasa pertama.

3. Sebutan baku ialah sebutan yang digunakan dalam situasi formal atau rasmi.
i. Huraikan maksud sebutan baku?

ii. Mengapakah sebutan baku wajar diamalkan dalam urusan rasmi?

4. Morfologi ialah kajian tentang perkataan dan cara-cara pembentukannya.

i. Huraikan proses pembentukan kata tunggal dan kata terbitan.

ii. Huraikan proses pembentukan kata majmuk d.an kata ganda.

iii. Jelaskan konsep penggolongan kata.
iv. Terangkan jenis-jenis kata nama dan kata kerja.

v. Terangkan jenis-jenis kata adjektif dan kata tugas

9
 TUGASAN
Sambungan ...

5. Sintaksis ialah kajian mengenai ayat.

i. Bincangkan binaan subjek dan predikat

ii. Terangkan pola ayat dasar bahasa Melayu (FN +FN dan FN + FK)

iii. Terangkan pola ayat dasar bahasa Melayu (FN + FA dan FN + FS)

iv. Jelaskan ayat penyata dan ayat tanya

v. Jelaskan ayat perintah dan ayat seruan

6. Teknologi komputer dapat membantu pengajaran dan pembelajaran bahasa

Melayu.
i. Bagaimanakah anda dapat menggalakkan murid anda menggunakan
komputer dan
internet untuk mendapatkan bahan pembelajaran?

ii. Berpandukan bahan yang anda peroleh daripada internet, sediakan sebuah
rancangan mengajar kefahaman ATAU tahabahasa yang lengkap.
10
 TUGASAN
Arahan:
i. Panjang tugasan tidak lebih 10 halaman kertas A4 .
ii. Spasi atau jarak baris berselang 2.
iii. Saiz fon 12 Times New Roman.
iv. Margin kertas: atas 1, bawah 1, kiri 1.5 dan kanan 1.
v. Senaraikan semua buku rujukan dengan lengkap (termasuk laman
web)
vi. Serahkan tugasan anda kepada pensyarah bertugas pada hari
berkenaan (3 Disember 2011).
vii.Jangan lupa menandatangani borang PENERIMAAN tugasan.
viii.Format kulit tugasan seperti lampiran.

11
KRB 3033
PENGANTAR BAHASA MELAYU
Sidang Akademik 2011/2012
Semester 2

TUGASAN
Nama

No. Matrik

No. K.P.

Pusat Wilayah Email:

Pusat Wilayah

No. Tel. (Rumah) (H/P)

PERHATIAN

1. Helaian ini mestilah digunakan sebagai KULIT HADAPAN tugasan.

2. Lengkapkan maklumat di atas.
3. Panjang tugasan tidak lebih 10 halaman kertas A4 .
4. Spasi atau jarak baris berselang 2.
5. Saiz fon 12 Times New Roman.
6. Margin kertas: atas 1, bawah 1, kiri 1.5 dan kanan 1.
7. Senaraikan semua buku rujukan dengan lengkap (termasuk laman web)
8. Serahkan tugasan anda kepada pensyarah bertugas pada hari berkenaan (3 Dis. 2011).
9. Jangan lupa menandatangani BORANG PENERIMAAN TUGASAN.

12
 SIDANG AKADEMIK 2011/2012
SEMESTER 2

PEPERIKSAAN AKHIR 1. Ejaan baku yang diterima pakai bagi gugusan kata berikut adalah betul KECUALI .
KRB 3033 - PENGANTAR BAHASA MELAYU

Masa : 2 jam
awet, gembleng, pameran, catatan
____________________________________________________________ stor, auditorium, dialog, elektronik
ARAHAN KEPADA CALON semester, magnet, forum, histiria
telepon, perotin, senet, kabinet
Sila pastikan bahawa kertas peperiksaan ini mengandungi DUA BELAS (12) muka
surat yang bercetak sebelum anda memulakan peperiksaan ini.
Jawab SEMUA soalan. Gunakan borang jawapan yang disediakan. A. i dan ii sahaja.
Sila pastikan bahawa anda telah menulis nombor nama, nombor kad pengenalan
dan nombot matrik dengan betul di atas borang kertas soalan dan jawapan. B. i, ii dan iii sahaja.
Serahkan borang JAWAPAN dan KESELURUHAN kertas soalan kepada Ketua C. iii dan iv sahaja.
Pengawas.
____________________________________________________________________________ D. i, ii dan iv sahaja.
LENGKAPKAN MAKLUMAT BERIKUT:
2. Penggunaan kata pemeri dalam ayat di bawah adalah salah KECUALI.........
Nama :.........................................................

No. Kad Pengenalan:......................................................... a. Lelaki yang berjanggut putih itu adalah orang yang sangat rajin.
No. Matrik :......................................................... b. Lelaki yang memakai topi kuning itu ialah arkitek projek ini.
c. Arkitek yang melukis pelan projek ini adalah sangat kreatif.
---------------------------------- Keratan slip kehadiran ----------------------------------------------
d. Baju yang berwarna biru itu adalah untuk emak.
Nama :.................................................................

No. Kad Pengenalan :.................................................................. A. ii, iii dan iv sahaja.

No. Matrik :..................................................................
B. i, ii dan iii sahaja.
C. ii dan iv sahaja
Tarikh : .......................... Masa: ...................
D. i dan ii sahaja.
......................................
(Tandatangan Pelajar)

[Sila serahkan keratan slip kehadiran ini bersama-sama kertas jawapan

kepada Pengawas yang bertugas.]

13
JADUAL WAKTU PROGRAM PENSISWAZAHAN GURU (PPG) SEMESTER 2 (KOHORT 1)
PUSAT PEMBELAJARAN KOTA BHARU (KELANTAN), KOTA KINABALU (SABAH),
KUCHING (SARAWAK)

TARIKH 15 29 19 3 17 14 & 15
OKTOBER OKTOBER NOVEMBER DISEMBER DISEMBER JANUARI
2011 2011 2011 2011 2011 2012
MASA
8.00 - 9.00 KPF 3012 KPD 3026 KPF 3012 KPD 3026 KRT 3013
9.00 10.00 KRT 3013 KPD 3026 KPF 3012 KPD 3026 KRT 3013
10.30 -11.30 KRT 3013 KPD 3026 KRT 3013 KPD 3026 KRB 3003
PEPERIKSAAN
11.30 -12.30 KRB 3033 KRB 3033 KRT 3013 KPF 3012 KRB 3003
2.00 3.00 KRB 3033 KRB 3033 KRB 3033 KPF 3012 KPD 3026
3.00 4.00 KPD 3026 KRT 3013 KRB 3033 KRT 3013 KPD 3026
4.30 5.30 KPD 3026 KRT 3013 KPD 3026 KRT 3013 KPD 3026
5.30 6.30 KPF 3012 KPD 3026 KRB 3033
6.30 7.30 KPF 3012 KPD 3026 KRB 3033

14
JADUAL WAKTU PROGRAM PENSISWAZAHAN GURU (PPG) SEMESTER 2 (KOHORT 1)
PUSAT PEMBELAJARAN KAMPUS INDUK, UNIVERSITI SAINS MALAYSIA,PULAU
PINANG

TARIKH 15 OKTOBER 2011 29 OKTOBER 2011 19 NOVEMBER 2011 3 DISEMBER 2011 17 DISEMBER 2011 14 & 15 JAN.
2012

MASA KUMP A KUMP B KUMP A KUMP B KUMP A KUMP B KUMP A KUMP B KUMP A KUMP B

8.00 - 9.00 PENDAFTARAN PENDAFTARAN KPD3026 KRB 3033 KPF 3012 KRT 3013 KPD3026 KPF 3012 KRB 3033 KPD3026
KURSUS SEM 2 KURSUS SEM 2

9.00 - 10.00 KPF 3012 KRB 3033 KPD3026 KRB 3033 KPF 3012 KRT 3013 KPD3026 KPF 3012 KRB 3033 KPD3026

10.30 -11.30 KRT 3013 KRB 3033 KPD3026 KPF 3012 KRT 3013 KPD3026 KPD3026 KRT 3013 KRT 3013 KPD3026
PEPERIKSAAN
11.30 -12.30 KRT 3013 KPF 3012 KRB 3033 KPF 3012 KRT 3013 KPD3026 KPF 3012 KRT 3013 KRT 3013 KRB 3033

2.00 - 3.00 KRB 3033 KPD3026 KRB 3033 KPD3026 KRB 3033 KPD3026 KPF 3012 KRB 3033 KPD3026 KRB 3033

3.00 4.00 KRB 3033 KPD3026 KRT 3013 KPD3026 KRB 3033 KPF 3012 KRT 3013 KRB 3033 KPD3026 KRT 3013

4.30 5.30 KPD3026 KRT 3013 KRT 3013 KPD3026 KPD3026 KPF 3012 KRT 3013 KPD3026 KPD3026 KRT 3013

5.30 6.30 KPD3026 KRT 3013 KPF 3012 KRT 3013 KPD3026 KRB 3033 KRB 3033 KPD3026

6.30 7.30 KPF 3012 KRT 3013 KPD3026 KRB 3033 KRB 3033 KPD3026

15
 Pengenalan Ilmu Linguistik dan Bahasa

Pada akhir pembelajaran ini, pelajar akan

dapat:
Menjelaskan konsep linguistik
Menjelaskan bidang-bidang linguistik
Menghuraikan sifat-sifat bahasa
Menghuraikan asal usul bahasa Melayu
Merumuskan fungsi-fungsi bahasa Melayu

16
 Definisi Linguistik
Linguistik ialah kajian saintifik tentang bahasa manusia

Saintifik
- menganalisis bahasa sebagai bahan kajian
- kaedah yg digunakan adalah melalui kajian-kajian empirikal yang bersifat
menyeluruh, konsisten dan ekonomis
- empirikal kajian berdasarkan pemerhatian atau eksperimen,
- menyeluruh bermaksud menganalisis data yang lengkap
- konsisten bermakna hasil yang dianalisis tidak bercanggah antara satu sama
lain
- ekonomis bererti kenyataan dalam analisis itu dapat dipaparkan dalam
bentuk yang ringkas dan kemas.

Bahasa
- mengkaji dan mendeskripsi bahasa daripada yang dapat didengar,
dilihat, dan dibacanya (Bloch &Targer, 1942:8)
17

 Bidang Linguistik
1. Mikrolinguistik (Linguistik Tulen)
Fonetik & Fonologi
Morfologi
Sintaksis Kajian struktur bahasa
Semantik
2. Makrolinguistik (Linguistik Terapan)
Sosiolinguistik
Psikolinguistik
Neurolinguistik Kajian bersifat intra disiplin
Perancangan Bahasa

18
 Bidang Linguistik
Fonologi
- Kajian tentang bunyi sebutan sesuatu bahasa
Fonetik
- Penyebutan kata dan lambang yang menunjukkan sebutan

i. Fonetik auditori
- kajian terhadap bunyi-bunyi yang dihasilkan
- ditulis dengan lambang yang tepat
ii. Fonetik akuistik
- kajian tentang bunyi itu apa?
- gelombang udara yang keluar dari paru-paru kemudian mengalami
beberapa perubahan akibat gangguan alat-alat artikulasi
iii. Fonetik artikulasi
- kajian tentang bagaimana bunyi-bunyi bahasa itu dihasilkan.
- alat-alat artikulasi menentukan bentuk bunyi yang dihasilkan

19
Bidang Linguistik

20
 Bidang Linguistik
Morfologi
Kajian bahasa yang mengkaji tentang perkataan dan cara-cara
pembentukannya.
Fonem
- unit bunyi yg terkecil yg boleh membezakan makna kata
Contoh: /b/, /e/, /j/, /a/, /l/, /a/, /n/

Morfem
- kesatuan terkecil yg mempunyai erti atau fungsi tertentu dlm struktur
tatabahasa.
Contoh: Mereka, ber, jalan, perlahan.

Kata
- unit tatabahasa terkecil yang bermakna dan boleh berdiri sendiri.
Contoh: Mereka, berjalan, perlahan.

21
 Morfologi
Proses Pembentukan Kata
i. Pengimbuhan
- baca > bacaan > membaca > pembacaan
ii. Penggandaan
- rumah-rumah, labi-labi, lelangit
iii. Pemajmukan
- air batu, kapal terbang, setiausaha
iv. Akronim
- MARA, kugiran, pawagam, berdikari, carma

22
 Bidang Linguistik
Sintaksis
- Kajian mengenai ayat
- Bidang ini mengkaji hubungan antara perkataan dengan
perkataan dalam pembinaan ayat.
- Binaan ayat terdiri daripada frasa dan klausa
- Ayat adalah kumpulan perkataan yang diucapkan dengan
intonasi tertentu dan di dalamnya terkandung satu idea atau
kenyataan yang lengkap.

23
 Bidang Linguistik
Sintaksis - Ayat
Fonem unit bunyi yg terkecil yg boleh membezakan /d/, /i/, /a/, /t/, /n/, /k/, /g/
makna kata

Morfem kesatuan terkecil yg mempunyai erti atau dia, ti, dak, da, tang
fungsi tertentu dlm struktur tatabahasa
Kata unit tatabahasa terkecil yang bermakna dan dia, tidak, datang
boleh berdiri sendiri
Frasa kumpulan kata yg membentuk unit dia, tidak datang
sintaksis sesuatu klausa.

Klausa unit yg merupakan rangkaian perkataan yg dia tidak datang, kerana dia sakit
mengandungi subjek dan predikat yg
menjadi konstituen atau bahagian kpd ayat.
Ayat pernyataan yang lengkap Dia tidak datang kerana dia sakit.

24
 Bidang Linguistik
Semantik
- Bidang ini menjelaskan hubungan perkataan dengan makna dan rujukan
- Faktor-faktor yang menentu dan mengubah makna boleh berlaku sama ada
pada peringkat perkataan atau ayat.
- Mengikut R. Firth, Makna ditentukan oleh keperihalan keadaan,
antaranya;
kebudayaan
Konteks
Gaya atau unsur-unsur para linguistik
psikologi penutur
tajuk perbincangan
hubungan sosial antara penutur dengan pendengar
25
 Definisi Bahasa

- bahasa sebagai satu sistem lambang pertuturan yang arbitrari dan

digunakan oleh ahli sesebuah masyarakat sebagai alat untuk berhubung dan
bekerjasama (Bloch &Trager, 1942).
- arbritari bermaksud tiada hubungan yang mutlak di antara bunyi atau
perkataan dengan makna atau benda yang dimaksudkan.

Contoh:

Bahasa Melayu - [rumah]

Bahasa Inggeris - [haus]
Bahasa Arab - [bait]
Bahasa Iban -[ ]
Bahasa Melanau -[ ]
Bahasa Penan -[ ]

26
 Sifat Bahasa
1. Sistem
- sistematis, iaitu tersusun menurut satu pola
- sistemis, iaitu bahasa bukan merupakan sistem tunggal tetapi terdiri
daripada sub-sub sistem: fonologi, morfologi, sintaksis dan sintaksis

2. Lambang
- berkaitan dengan unsur tanda yang terdiri daripada penanda dan
petanda
contoh: Rumah > gambar rumah

3. Terdiri daripada bunyi

- bunyi-bunyi bermakna yang dihasilkan oleh manusia

4. Bermakna
- ujaran bahasa yang difahami oleh masyarakat pendengar.
27
 Sifat Bahasa
5. Arbritari
- arbritari bermaksud tiada hubungan yang mutlak di antara bunyi atau perkataan
dengan
makna atau benda yang dimaksudkan

6. Bersifat konvensional
- aspek bahasa disepakati oleh masyarakat penutur bahasa berkenaan

7. Produktif
- unsur bahasa terhad tetapi jumlah perkataan yang dibentuk tidak terbatas

8. Unik
- ciri khas yang spesifik yang tidak dimiliki oleh bahasa lain
Contoh: bahasa Melayu bersifat fonemik dan aglutinatif

9. Universal
- ciri-ciri kesamaan dengan bahasa lain
contoh: ayat terdiri daripada subjek dan predikat
28
 Sifat Bahasa
10. Dinamis
- pengaruh bahasa lain dan berlaku secara beterusan

11. Bervariasi
- terdapat pelbagai variasi bahasa: ideolek, dialek, ragam bahasa

12. Bebas
- bersifat bebas atau bukan mandatori

13. Manusiawi
- Bahasa adalah milik manusia bukan haiwan

29
 Asal UAsal Usul Bahasa Melayu
Teori Orang Melayu Berasal dari Yunan
1. Penghijrahan Melayu Proto 2500 SM
2. Penghijrahan Melayu Deutro 1500SM

YUNAN

Melayu
Melayu
Deutro
Proto

30
 Asal UAsal Usul Bahasa Melayu

Teori Orang Melayu dari Nusantara

- Berasal daripada daerah Kalimantan dan jawa

KALI
MANT
AN

31
Rumpun Bahasa Melayu
,,

Austronesia

32
Rumpun Bahasa Melayu

33
 Fungsi Bahasa Melayu
Bahasa Kebangsaan
- bahasa jiwa bangsa
- memupuk perpaduan antara kaum
- perkara 152 Perlembagaan Persekuituan
- DBP bertanggungjawab memaju dan memperkaya
bahasa
Dasar Bahasa Kebangsaan
- lambang penyatuan
- semangat kebangsaan mengambil alih bahasa penjajah
- perancangan taraf bahasa

34
 Fungsi Bahasa Melayu
Bahasa Rasmi
- bahasa yang digunakan dalam semua
urusan rasmi: pentadbiran, perniagaan,
persekolahan, majlis rasmi
Bahasa Komunukasi
- memudahkan manusia berhubung,
melahirkan perasaan, fikiran, kehendak

35
 Fungsi Bahasa Melayu
Bahasa Perpaduan
- membentuk identiti dan nilai bersama
- perasaan cinta dan bangga terhadap
negara
Bahasa Ilmu
- mempunyai ciri-ciri formal
- dapat mengungkapkan sesuatu konsep
- memproses ilmu

36
Pengenalan Ilmu Linguistik dan Bahasa

Pada akhir pembelajaran ini, pelajar akan

dapat:
Menjelaskan konsep linguistik
Menjelaskan bidang-bidang linguistik
Menghuraikan sifat-sifat bahasa
Menghuraikan asal usul bahasa Melayu
Merumuskan fungsi-fungsi bahasa Melayu

37