Hazır Beton Üretimi PDF

T.C.
MLL ETM BAKANLII
NAAT TEKNOLOJS
HAZIR BETON RETM

582YIM285
Ankara, 2012
Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan
ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya
ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel
renme materyalidir.
Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.
PARA LE SATILMAZ.
NDEKLER
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET-1 ..................................................................................................... 3
1. HAZIR BETON ARA GERELER VE KARIIM.......................................................... 3
1.1. Hazr Beton Malzeme zellikleri ................................................................................. 3
1.1.1. Hazr Beton ............................................................................................................ 3
1.1.2. imento ................................................................................................................. 7
1.1.3. Agrega ................................................................................................................... 7
1.1.4. Karm Suyu ......................................................................................................... 9
1.1.5. Kimyasal Katklar ................................................................................................ 10
1.1.6. Mineral Katklar .................................................................................................. 11
1.2. Hazr Betonda Kullanlan Ara Gereler .................................................................... 11
1.2.1. Transmikserler ..................................................................................................... 11
1.2.2. Pompalar .............................................................................................................. 13
1.2.3. Hazr Beton Santral ............................................................................................ 15
1.3. Hazr Beton Malzeme Karm .................................................................................. 18
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 20
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 21
RENME FAALYET-2 ................................................................................................... 24
2. HAZIR BETON MALZEMELERN HAZIRLAMA ....................................................... 24
2.1. Tamada Dikkat Edilecek Hususlar ........................................................................... 24
2.1.1. Transmikser Operatrnn Yapt Grev ve lemler ....................................... 25
2.2. Kimyasal Katklar ve Katklarn Temini ..................................................................... 26
2.2.1. Su Azaltc / Akkanlatrc Kimyasal Katklar ................................................. 27
2.2.2. Sper Akkanlatrclar ..................................................................................... 27
2.2.3. Priz Sresini Deitiren Kimyasal Katklar ......................................................... 27
2.2.4. Hava Srkleyici Kimyasal Katklar ................................................................... 27
2.2.5. Antifrizler ............................................................................................................ 27
2.2.6. Dier Katklar ...................................................................................................... 27
2.3. Hazr Beton Mikserinin Karma Hazrlanmas ......................................................... 28
RENME FAALYET-3 ................................................................................................... 32
3. HAZIR BETONUN KARITIRILMASI........................................................................... 32
3.1. Karma Su lavesi ..................................................................................................... 32
3.2. Karma Kimyasal Katk lavesi ................................................................................ 33
3.2.1. Beton Katk Maddeleri Kullanlrken Alnacak nlemler ................................... 33
3.3. Hazr Betonu Kartrma ............................................................................................. 34
RENME FAALYET-4 ................................................................................................... 38
4. HAZIR BETON ZELLK KONTROL ......................................................................... 38
4.1. Hazr Beton Kalite ve Standart Deney Numunesi Alnmas ....................................... 38
4.1.1. rnn retim Kalitesini Belirleyen Ana Unsurlar ............................................ 38
4.1.2. Beton Numunesi Alrken Kullanlacak Aletler .................................................... 39
4.1.3. Numunenin Alnmas ........................................................................................... 40
4.1.4. Numunenin Hazrlanmas .................................................................................... 40
i
4.1.5. Numunelerin antiyede Saklanmas ve Tanmas .............................................. 41
4.1.6. Numunelerin Krlenmesi..................................................................................... 41
4.2. Hazr Beton zeliklerinin Kontrol ............................................................................ 43
RENME FAALYET-5 ................................................................................................... 47
5. HAZIR BETON DKM ................................................................................................. 47
5.1. Hazr Beton retim in Mikser Boaltma Hazrlklarnn Yaplmas ....................... 47
5.1.1. Dkmden nce Dikkat Edilecek Noktalar ........................................................ 47
5.1.2. Transmikser ile Dkmler ................................................................................... 48
5.1.3. Pompal Dkmler ............................................................................................... 48
5.2. Hazr Betonu Mikserden Boaltma ............................................................................. 48
5.2.1. Hazr Betonun Dkm ....................................................................................... 48
5.2.2. Betonun Dkm ve Yerletirilmesi Srasnda Dikkat Edilecek Noktalar .......... 48
5.2.3. Beton Dkm Teknii ......................................................................................... 49
5.3. Mikser Temizlii ......................................................................................................... 52
5.3.1. antiyede Alnacak nlemler .............................................................................. 52
5.3.2. Su Tasarrufu ........................................................................................................ 52
5.3.3. Geri Dnen Betondan Faydalanma ...................................................................... 53
5.3.4. Geri Dnm Sisteminde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar .......................... 53
5.3.5. Tesiste Alnacak nlemler .................................................................................. 53
RENME FAALYET-6 ................................................................................................... 59
6. KENDLNDEN YERLEEN BETON ......................................................................... 59
6.1. Kendiliinden Yerleen Beton .................................................................................... 59
6.1.1. Tanm .................................................................................................................. 59
6.1.2. zellikleri ............................................................................................................ 59
6.2. Kendiliinden Yerleen Betonun Malzemeleri ........................................................... 60
6.2.1. imento ............................................................................................................... 60
6.2.2. Agrega ................................................................................................................. 60
6.2.3. Karm Suyu ....................................................................................................... 60
6.2.4. Kimyasal Katk .................................................................................................... 60
6.2.5. Mineral Katk ....................................................................................................... 61
6.3. Karm Hesab............................................................................................................ 62
6.4. Deney Yntemleri ve Yaylma Deneyinin Yaplmas................................................. 63
6.4.1. Yaylma Deneyi ................................................................................................... 63
6.4.2. V-hunisi Ak Sresi lm .............................................................................. 64
6.4.3. U Kutusu Deneyi ................................................................................................. 64
6.4.4. L Kutusu Deneyi .................................................................................................. 65
6.5. Kendiliinden Yerleen Betonun Uygulanmas .......................................................... 65
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 70
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 71
KAYNAKA ......................................................................................................................... 73
ii
AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD 582YIM285
ALAN naat Teknolojisi
DAL/MESLEK Beton imento ve Zemin Teknolojisi
MODLN ADI Hazr Beton retimi
Bu modl hazr beton retimi ile ilgili bilgilerin verildii
MODLN TANIMI
renme materyalidir.
SRE 40/32 (+40/32 Uygulama tekrar yapmal.)
N KOUL Bu modln n koulu yoktur.
YETERLK Hazr beton retimi ve hacim tespiti deneyi yapmak
Genel Ama
Ortam salandnda hazr beton retimi iin gerekli
bilgileri alp standartlara uygun retim yapabileceksiniz.
Amalar
1. Hazr beton ara gere kullanmn, zelliklerini ve
karmlarn reneceksiniz.
MODLN AMACI 2. Hazr beton malzeme hazrl yapabileceksiniz.
3. Hazr beton kartrma ilemlerini yapabileceksiniz.
4. Hazr beton zelliklerinin kontroln
yapabileceksiniz.
5. Hazr beton retimi yapabileceksiniz.
6. Kendiliinden yerleen beton retimini
yapabileceksiniz.
ETM RETM Ortam ve Donanm: Beton ile ilgili Trk standartlar,
ORTAMLARI VE mevzuatlar, uygulama dokmanlar, genel ve teknik
DONANIMLARI artnameler, meslek ile ilgili uygun kurulular
Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra
verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.
LME VE retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli
DEERLENDRME test, doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.)
kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve
becerileri lerek sizi deerlendirecektir.
iii
iv
GR
GR
Sevgili renci,
Topraklarmzn tamamna yakn deprem kuanda bulunan lkemizde; gvenli ve

dayankl yaplarn inas iin standartlara uygun, yksek dayanm snflarnda, kaliteli beton
kullanmnn artmas ve tekniine uygun, doru beton uygulamalarnn yaygnlamasnn
salanmas gerekmektedir.
Hazr beton retiminin yaygnlamas iin almalar yaplmaldr.
Teknik elemanlarn ilk grevi, ett almalarndaki hesaplar neticesinde kan

deerler ile antiyelerde yaplan uygulama almalarnn rapor sonu deerlerinin
maksimum seviyede eit olmasn salamaktr.
Yap denetim grevi, ncelikli olarak teknik kadronun ilk basamanda bulunan
sizlere dmektedir.
Hazr beton santrallerinde laboratuvar test sonular, genellikle ilgili mhendisler

gzetiminde sizler gibi teknik elemanlarn almalar sonucu ortaya kacaktr.
Yaplarn betonarme elemanlar, afetlerden veya farkl nedenlerden kaynaklanan

sebeplerden zarar grmektedir. Daha salam, daha dayankl, rijit duruma kar kendini
tutabilen bir yap ortaya kmaldr.
1
2
RENME FAALYET1
RENME FAALYET-1
AMA
Okul ii gerekli ortam salandnda, okul d aratrma yapabileceiniz iletmeler,
ktphaneler belirtildiinde hazr beton ara gere kullanmn, zelliklerini renecek ve
karmlarn standartlara uygun yapabileceksiniz.
ARATIRMA
evrenizde bulunan herhangi bir hazr beton santralini gezerek grdklerinizi

arkadalarnza anlatnz.
Hazr beton firmalar hangi ara ve gereleri kullanyorlar? Aratrnz.
1. HAZIR BETON ARA GERELER VE

KARIIM
1.1. Hazr Beton Malzeme zellikleri
Hazr beton; salkl kentleme ve salam yaplamann gereklerinden biri olarak
ada inaat teknolojilerinin vazgeilmez malzemelerindendir.
1.1.1. Hazr Beton

Hazr beton imento, agrega (kum, akl, krma ta), su ve gerektiinde baz katk
maddelerinin belli bir retim teknolojisine uygun olarak kartrlmasyla elde edilen,
balangta plastik ya da akc kvamda olup ekil verilebilen ve zamanla katlap sertleerek
mukavemet kazanan nemli bir yap malzemesidir.
ekil 1.1: Malzeme karm oranlar

3
Beton mutlak hacim olarak %75 orannda agrega, %10 orannda imento ve %15
orannda sudan oluur. Gerektiinde, imento arlnn % 2sinden fazla olmamak kayd ile
katk maddesi ilave edilebilir.
TS EN 206-1e gre beton 3 snfa ayrlmtr:

Normal beton: Etv kurusu durumdaki birim hacim ktlesi (younluu), 2000
kg/m3ten byk, 2600 kg/m3ten kk olan betondur.
Ar beton: Etv kurusu durumdaki birim hacim ktlesi (younluu), 2600
kg/m3ten daha byk olan betondur.
Hafif beton: Etv kurusu durumdaki birim hacim ktlesi (younluu), 800
kg/m3ten byk, 2000 kg/m3ten kk olan betondur. Hafif beton, betonda
kullanlan agregann bir ksm veya tamam hafif agrega olarak imal edilir.
1.1.1.1. Hazr Betonda Aranan zellikler
Taze betonda ilenebilirlik: Taze betonun homojenliini kaybetmeden

kartrlabilmesi, tanmas, yerletirilmesi, sktrlmas ve perdahlanmas
zelliklerine ilenebilirlik denir. Taze betonda ilenebilirliin dkm boyunca
korunmas gerekir. lenebilir bir betonda vibratr kullanlarak boluksuz
yerletirilebilir. lenebilirliin ls kvamdr.
Betonun kvam: Kvam, betonun akclk derecesi olarak tanmlanr. Kvam;

betonun kullanm yerine, ilenilmesine ve antiyede dkm yerine iletim
ekline (pompa, kova vb.) bal olarak zenle seilmesi gereken bir zelliktir.
Kvam deeri sabit tutulduu srece su/imento oran kontrol edilmi olur.
Kvam, betonun akclyla veya kendi arl altnda hareket etme
kabiliyetiyle ilgilidir.
Taze betonun kvam TS EN-206-1de ekteki ekilde snflandrlmaktadr.
Snf Slamp ( kme ), mm

S1 10 - 40
S2 50 - 90
S3 100 - 150
S4 160 - 210
S5 220
Tablo 1.1: Slamp (kme) snflar
kme deneyi, TS EN 12350-2ye gre yaplmaldr.
Snf Vebe sresi, saniye

V0 31
V1 30 - 21
V2 20 -11
V3 10 -6
V4 5-3
Tablo 1.2: Vebe snflar
4
Vebe deneyi, TS EN 12350-3e gre yaplmaldr.
Snf Skabilme derecesi

C0 1,4
C1 1,45 - 1,26
C2 1,25 - 1,11
C3 1,10 - 1,04
Tablo 1.3: Skma snflar
Vebe deneyi, TS EN 12350-3e gre yaplmaldr.
Snf Yaylma ap (mm)

F1 340
F2 350 - 410
F3 420 - 480
F4 490 - 550
F5 560 - 620
F6 630
Tablo 1.4: Yaylma snflar
Yaylma tablas deneyi, TS EN 12350 5e gre yaplmaldr.
Taze beton scakl: Taze betonun scakl, TS EN 206ya gre +5 Cden az

olmamaldr.
En byk anma bykl, TS EN 206 (D max.): Beton iinde kullanlacak

en iri agrega tane byklnn en dar kalp boyutu, deme derinlii, pas pay,
en sk donat aral gibi unsurlarla uyumlu biimde seilmelidir.
Sertlemi betonda basn dayanm (mukavemet): Betonun mekanik

zelliklerden en nemli ve deeri en byk olan basn dayanmdr. Bunun
yan sra betonun tm olumlu nitelikleri basn dayanm ile paralellik gsterir.
Bu nedenle betonun basn dayanmn saptamakla betonun kalitesi ve betonun
snf belirlenir. Betonun basn dayanm uygun koullarda aadaki ekildeki
gibi zamanla artar.
Grafik 1.1: Basn dayanm - zaman ilikisi
5
ekilden anlalaca gibi yaplarn dizaynnda 28 gnlk dayanm esas alnr.
Betonun basn dayanmn etkileyen faktrler aada belirtilmitir.
imento tipi ve miktar: imentonun cinsi ve dozaj (1 m3 betondaki imento

arl), beton basn dayanmn etkiler. Yksek dayanml imentolarn
kullanld ve imento dozajnn fazla olduu durumda, beton kalitesinin artt
bir yere kadar doru olmakla beraber, beton basn dayanmn belirleyen en
nemli unsur su/imento orandr.
Karm suyunun kalitesi ve miktar: Beton retiminde en uygun miktarlarda

su kullanlmaldr. Suyun en uygun deerden az veya fazla kullanlmas beton
dayanmn drr.
Uygulamada ska rastlanan hata, betonda ilenebilirliin salanmas iin betona

fazladan suyun katlmasdr. Oysaki betona gereinden fazla verilen su, beton sertletikten
sonra betonun boluklu yapda, dolaysyla dk dayanmda ve dayanrlkta olmasna yol
aar. 1 m3 beton iin ilaveten katlan her 10 litre su beton mukavemetini yaklak olarak %8
olarak drr.
Sktrmann etkisi: Taze betonun yerletirildikten sonra yeterince

sktrlmamas, boluk orannn artmasna ve dayanmn dmesine neden olur.
Afet Blgelerinde Yaplacak Yaplar Hakkndaki Ynetmelikte de bahsedildii
gibi vibratrsz beton yerletirilmesi yaplmamaldr. Beton her ne kadar
usulne uygun hazrlanmsa da kalba yerletirilmesi srasnda vibratr
kullanlmyorsa basn dayanmnda %30'lara varan dmeler grlr.
D etkiler - kr koullar: Betonun prizi ve sertlemesi aamasnda evre

koullarnn etkisi ok byktr. Taze betonu yeterli dayanm kazanncaya
kadar, mmkn olduunca yksek nemli ortamda korumak gerekir. Taze beton
iin en olumsuz hava koullar; yksek scaklk, rzgrl ve kuru ortamlardr.
Benzer ekilde sfrn alndaki scaklklarda nlem alnmakszn beton dkm
sakncaldr. Taze betonun scakl +5 dereceden az olmamaldr. Bu
derecelerin altndaki scaklklarda nlem alnmas gerekir.
Deney koullar - rnek ekil ve boyutlar: Beton rneklerinin formu,

boyutlar, deneydeki ykleme hzlar ve yzey przll gibi faktrler beton
basn dayanmn etkiler. Beton basn dayanm silindir (15/30), kp (15 cm
ve 20 cm boyutlu) rnekler zerinde belirlenir. Farkl form ve boyuttaki
rneklerin basn dayanmlarnn, standart rneklerin e deer dayanmlarna
dntrlmesi gerekir.
Sertlemi betonda d etkilere dayankllk (durabilite): Beton,

hizmet grecei koullara gre tasarlanm ve iyi bir kalite kontrol
sistemi iinde hazrlanm, yerletirilmi ve baklmsa uzun yllar hibir
onarm gerektirmeden grevini yerine getirir. Ancak eitli d ve i
etkiler altnda betonun performansnn dt durumlar olur. Dayankl
bir beton; bu etkilere kar bozulmadan ve kendisinden beklenen
performans drmeden diren gsteren betondur. Dolaysyla betonun
6
dayankll mekanik ykler dndaki kimyasal ve fiziksel etkilere kar
bozulmadan diren gstermesi olarak tanmlanabilir.
Bir yapdaki betonun ilevini uzun yllar boyu bozulmadan yerine getirebilmelerine
durabilite; yani dayankllk veya kalclk denir. Bir yapnn projelendirilmesi aadaki
ilkelerin birlikte ele alnmasyla olumaktadr:
o Dayanm: Yap servis yklerini ve deprem etkilerini belirli bir
oranda tayabilmelidir.
o Dayankllk: Planlanan hizmet mr sresince evreden gelen
ypratc etkilere kar dayankl (kalc) olmaldr.
o levsellik: htiyaca cevap verebilmelidir.
o Ekonomi: Kaynaklar verimli kullanlmaldr.
o Estetik: zgn ve estetik bir grnme sahip olmaldr.
Yapay bir malzeme olan betonarmenin olumlu zeliklerini srdrebilmesi kalc

olmasna baldr. Beton elemanlar, ar yklemenin etkisi dnda zaman iinde evresel
etkilerle de bozulabilir. Yaplarn kalc olmas yalnzca doru tayc sistemin seimi,
projelendirilmesi ve yapm ile kstl deildir. Ayn zamanda yapnn servis mr boyunca
kalc olmasn salayacak nlemler alnmal ve malzeme kalitesine, mimari dzenlemelere,
detaylara, iilik kalitesine, denetime ve bakm ilemlerine dikkat edilmelidir.
Betonun dayankllnda en nemli etkenler, su/imento oran ve betonun kalbna

uygun bir ekilde yerletirilmesidir.
1.1.2. imento
tlm kalker ve dier ham maddelerin belirli oranlarda kartrlp dner

frnlarda piirildikten sonra elde edilen klinkerin, al ta ve dier katklarla kartrlp
tlmesiyle elde edilen toz hlindeki balaycya imento denir.
imento, su ile kartrldnda hidratasyon reaksiyonlar ve ilemleriyle priz alarak

sertleebilen hamur meydana getiren ve sertletikten sonra dayanm ve kararlln su iinde
bile srdrebilen tlm inorganik malzemedir.
imentonun beton iindeki ilevi, agrega tanelerinin yzeyini kaplamak ve taneler

arasndaki boluklar doldurup balayclk grevi yapmaktr.
1.1.3. Agrega
Beton iinde kullanlan ve betonun yaklak olarak %60-80ini oluturan krma ta,
kum-akl gibi malzemelere agrega denir.
7
Resim 1.1: Agrega eitleri
Agregalar doal (kum-akl, krma ta) ve yapay (yksek frn crufu, genletirilmi
kil, perlit) olmak zere iki farkl kkene sahiptir. Ancak her mineral kkenli malzeme veya
endstriyel atk, beton agregas olarak kullanlamaz.
Fakat gnmzde ou beton tketicisinin zihinlerinde beton retiminde kullanlan

agrega kalitesinin, sadece agregann rengine bal olduuna dair olumu yanl bir yarg
vardr. Oysaki agregann kalitesini etkileyen birok fiziksel ve kimyasal zellikler vardr ki
bu zellikler TS 706 EN 12620 Standardnda belirlenmitir.
Resim 1.2: Agrega yataklar
Resim 1.3: Malzeme ocanda hareketli krmata makinesi

8
Resim 1.4: Malzeme ocanda sabit krmata makinesi
Beton santral retimde kullanlan btn agregalarn TS 706 EN 12620 Standardna
uygunluu deneylerle tespit edilmekte ve kalitenin sreklilii salanmaktadr.
Agregalarn beton iindeki rol ok nemlidir. Granlometrisi, ekil yaps, sertlii,

betonun davrann direkt olarak etkiler. Betonda kullanlmadan nce agrega zelliklerinin
deneylerle belirlenmi olmas gerekir.
Birim hacim ktlesi

Agrega Tipi
(kg/m3)
Normal Agrega 2000-3000
Hafif Agrega 2000
Ar Agrega 3000
Tablo 1.5: Agrega birim arlklar
Agrega en byk anma bykl (Dmax), donatnn beton rt tabakas ve beton
eleman kesitinin en kk boyutu dikkate alnarak belirlenmelidir. Ykama suyundan veya
taze betondan elde edilerek yeniden kazanlm agrega da beton agregas olarak
kullanlabilir.
1.1.4. Karm Suyu

Su, betonu oluturan temel malzemelerden biridir. Betonun karlmasnda kullanlan
karm suyu, iki nemli grevi yerine getirmektedir. Bunlar:
imento ve agrega tanelerinin yzeyini slatarak yalayc etki yaratmak ve

bylece betonun kolay kartrlabilmesini, taze betonun yerletirilmesini,
sktrlabilmesini, zetle ilenebilmeyi salamak,
Toz hlindeki imento taneleriyle birleerek ortaya kan imento hamurunda
hidratasyon denen kimyasal reaksiyonlar salamaktr.
9
Temiz, iilebilir, berrak ve kokusuz her su beton retiminde kullanlabilir. Beton
karma suyu asit niteliinde olmamaldr. Slfat, deiik tuz vb. betona zarar verebilecek
kimyasal maddeler iermemelidir.
Resim 1.5: Beton dolum esnasnda aktarlan karm suyu

1.1.5. Kimyasal Katklar
Betonun birtakm zelliklerini iyiletirmek amacyla beton iindeki imento miktar
baz alnarak belli oranlarda katlan organik veya inorganik kkenli kimyasallar katk
maddesi olarak adlandrlr. Katk maddeleri ounlukla beton karm suyuna katlr.
Gereinden fazla kullanldnda aksi etkiler oluturabilecei gibi yine gereinden az
kullanld takdirde hi faydas olmayabilir. Ancak unun iyi bilinmesi gerekir ki kurallara
uygun retilmeyen bir betonun zelliklerini katk maddeleri ile iyiletirmek mmkn
deildir. Kurallarna uygun retilen betonlarn da katk maddeleri ile uyumu nceden yaplan
deneylerle belirlenmelidir.
Resim 1.6: Kimyasal katklar

Beton santral retimde kullanlan katk maddelerinin taze betonun zelliklerine etkisi,
deneyimli teknik elemanlar denetiminde niversite retim elemanlarnn danmanlnda,
tam donanml laboratuvarlarda yaplan deneylerle tespit edilir. Bu katklarn tesislere ikmali
ise tedariki firmalarn kalite analiz sertifikalar dhilinde yaplr. Yine bu katklar yksek
teknolojiye sahip bilgisayar kontroll tesislerde hassas biimde tartlarak betona katlr.
10
1.1.6. Mineral Katklar
Betonun baz zelliklerini iyiletirmek veya betona zel nitelikler kazandrmak
amacyla kullanlan ince malzemeler mineral katk olarak adlandrlr. Bu katklarn betona
ek dayanm kazandrma zellii olduu kadar, betonun durabilite (kalclk) anlamnda da
performansn artrr. Tm dnyada ve lkemizde mineral katklar zaman iinde her trl
fiziksel, kimyasal ve elektro-kimyasal d etkilere kar uzun mrl betonarme yaplarn
retiminde pordland imentosu veya pordland imentosu klinkeri ile birlikte
kullanlmaktadr.
1.1.6.1.Mineral Katk eitleri
Silis duman
Uucu kl
Yksek frn crufu
Tras
1.2. Hazr Betonda Kullanlan Ara Gereler

1.2.1. Transmikserler
Hazr beton, zel katk maddelerinin de yardmyla retiminden itibaren en ok iki
saat iinde tketilmesi gereken yar mamul bir inaat malzemesidir. Bu nedenle betonun
zamannda ve zelliklerini kaybetmeden kullanlaca yere tanmas zorunludur.
Taze betonun zelliklerini kaybetmeden, antiyedeki dkm noktasna zamannda

ulatrlabilmesi de "transmikser" ad verilen ve bu amala zel olarak tasarlanan kamyon
benzeri aralarla mmkn olabilmektedir.
Transmikser, yzyln balarnda, hazr betonun inaatlarda kullanlmaya

balanmasndan ksa bir sre sonra Trkiye gmeni bir Amerikal tarafndan tasarlanm ve
daha sonra gelitirilip eitli zellikler eklenerek bugnk eklini almtr.
Transmikserler, kullancnn eitilmesini gerektiren komplike aralardr. Bu nedenle

transmikser kullanclar, belli bir eitimden geerek aracn bakmn ok iyi renmeli,
trafik kurallarna uymaldr.
Trkiye'de kullanlan transmikserlerin ounda beton, aracn arkasndan boaltlr.

Beton boaltlan bu blmde, nakliye srasnda betonun dklmesini nlemek iin ekolojik
kapak mevcuttur. Amerika gibi lkelerde genellikle ofr mahallinin zerinde yer alan
blmden boaltm yaplr. n taraftan yaplan boaltmlarda ofr yerinden kalkmadan
aracn durumunu rahatlkla kontrol edebilir. 4, 6 ve 8 metrekp gibi farkl kapasitelerde,
Trkiye'de fazla rastlanmayan zerlerinde beton pompas bulunan transmikserler de vardr.
Transmikserlerin bir eidi olan konveyrl transmikserler, ilenebilirlii ve

kohezyonu yksek beton gerektiren pompalama ileminin tersine, birok tip beton
dkmnde kullanlabilir.
11
Resim 1.7.a: Transmikser
Resim 1.7.b: Transmikser

1.2.1.1. Aralar, Makine ve Ekipmanlar
Ara telsizi
Bant
Baret
eki
ekme halat
Eldiven
Gzlk
Gres pompas
Hava gstergesi
lkyardm antas
ayakkabs
elbisesi
Kriko
Maske
Mikser
Spatula
Takoz
Temizlik fras
Yangn sndrc
Yedek paralar
12
1.2.1.2. Gereler (Malzemeler)
Antifriz
Gres ya
Hidrolik ya
Motor ya
Motor yakt
Saf alkol
Saf su
Temizlik malzemeleri
stp
1.2.2. Pompalar
Betondan istenen verimin elde edilmesi iin standartlara uygun, kaliteli retim kadar
doru yerletirme ve uygulama da nemlidir. Fazla akc olmayan, plastik kvamdaki taze
betonun, zellikle ok katl yaplarda, dklecei kalplara ulatrlmas zaman zaman sorun
olabilmektedir. Ancak betonu transmikserden alarak istenilen ykseklik ve aklklara
aktarabilen beton pompalar ile bu sorun almaktadr.
Resim 1.8: Pompa

nceleri daha ok, fazla miktarda beton gerektiren baraj yapm veya g
santrallerinin inaatlarnda kullanlan beton pompalar, gnmzde hemen her ap ve trdeki
inaatta rahatlkla kullanlmaktadr.
zellikle kule vinci olmayan yksek yaplarda olduu gibi betonu elle veya dier
gerelerle tamann ok g olduu durumlarda; yksek miktarlardaki betonun hzla
ilenmesi gereken durumlarda ve betonu getiren transmikserin dkm noktasna yeterince
yanamas mmkn olmayan durumlarda, sabit veya tanabilir beton pompalarnn
kullanlmas zorunludur.
13
Resim 1.9: Pompalar
Resim 1.10: Pompayla beton dklmesi

Pompa kullanlmadan beton dkm yapldnda, saatte ortalama 10 - 12 metrekp
beton dklebilirken modern 4beton pompalama teknolojisiyle 70 metrekpe kadar
ulaabilmektedir. Pompa kullanm inaatn yapm hzn da ykselttiinden ek kazan
getirmektedir.
Yksek hzda yaplacak beton dkmleri iin inaat firma tarafndan iyi bir planlama
yaplmal ve sktrma ilemi iin yeteri kadar personel ve ekipman bulundurularak bitirme
almalar tamamlanmaldr. Normal yapsal beton karm dizayn pompalama iin
dzelmeye ihtiya gsterebilir; bu yzden antiye sorumlusu betonu pompal isteyip
istemediini hazr beton reticisi firmaya bildirmelidir.
14
Beton pompalar, ounlukla maliyeti yksek, ithal aralar olduundan bunlarn doru
kullanm ve bakm ok nemlidir. Bu yzden, pompa operatrlerinin iyi eitilmi, arac
tanyan, bakm ve kullanm konusunda bilgili ve bilinli kiiler olmas gerekir.
Beton pompalar Trkiye'ye hazr beton endstrisi ile girmitir ve retilen hazr
betonun byk blm pompa ile iletilmektedir, bu adan durum dier Avrupa lkelerinden
farkldr ve daha ileridedir. Avrupa Hazr Beton Birlii'ne ye lkeler iinde, pompal beton
dkm orannn en yksek olduu lke Trkiye'dir (% 85).
Resim 1.11: Pompayla beton dklmesi

Trkiye'de en ok kullanlan pompalar kamyon balantl mobil pompalardr.
antiyeye ulam, kurulma, beton dkme-yerletirme, bir iki saat iinde sklme kolayl
nedeniyle bu pompalar ekonomik olarak ok uygundur. Tm kamyon balantl pompalar,
faaliyet iin geni alanda kurulmaldr. Transmikserlerin geli gidi ve boalma kolayl iin
giri rahat olmal ve zemin pompann yerletirilmesi iin salam ve dz olmaldr.
Sabit pompalar bir tayc zerine yerletirilir ve "antiyede mobil"dir. Srekli beton
pompalanmas gereken antiyelerde sabit olarak bulunur.
1.2.3. Hazr Beton Santral

Hazr beton bileenlerinin stoklanp kontrol altnda kartrlarak hazr beton
retiminin gerekletirildii ve transmikserlere dolumun yapld tesislere "beton santrali"
denir. Beton santrallerinin karm ekillerine gre "ya ve kuru karm", depolama
ekillerine gre de "bunkerli" ve "yldz tip" eitleri vardr.
Yldz tip santralde, santralin nnde yldz eklinde bir stoklama alan vardr ve kova
vastasyla agregalar arkadaki kartrma kazanna aktarlr. Bunkerli santralde ise agrega ve
kumlar santralin nndeki bunkerler de stok edilip bantl bir sistem ile kartrma kazanna
tanr.
15
1.2.3.1. Beton Santrali eitleri
T tip yerleimli beton santrali (ift agrega tartm band vardr.)

L tip yerleimli beton santrali (Tek agrega tartm band vardr.)
Yldz tip yerleimli beton santrali (Agrega tartm kovada yaplr.)
T ve l tiplerde koval seenek
5-Mobil tip beton santrali
T tip yerleimde agrega tartm 3-3
T tip yerleimde agrega tartm 4-2
Yukardaki tm tipler iin kuru sistem
1.2.3.2. Beton Santral Yedek Paralar
Kartrc kollar
Kartrc pabular
Kartrc yan syrclar
Kartrc kol yaylar
Kartrc kol yataklar
Kartrc taban ve yan anmalar
Helezon yedek paralar
Agrega yedek paralar
Silo filtreleri yedek paras
Pinomatik yedek paralar
1.2.3.3. Ya Tip Beton Santrali Sistemi
Agrega bunkeri ve tartm konveyr

Mikser ykleme band
Mikser grubu konstrksiyonu
Agrega biriktirme bunkeri
imento tartm bunkeri
Su tartm bunkeri
Katk bunkeri
Basnl hava tesisat
Mikser
Beton santral otomasyonu
imento silosu
Silo ekipmanlar
Silo top filtre
imento helezon konveyr
Kontrol kabini
16
Resim 1.12: Besleme band
Resim 1.13: Malzeme silolarndan grnm
Resim 1.14: Agrega tank ve band

17
Resim 1.15: Transmikser ve har tanklar
Resim 1.16: Transmiksere beton dolumu
1.3. Hazr Beton Malzeme Karm
ekil 1.2: Hazr beton santral emas
18
Bilgisayar kontrolyle istenilen oranlarda bir araya getirilen malzemelerin, beton
santralinde veya mikserde kartrlmasyla retilen ve tketiciye "taze beton" olarak teslim
edilen betona "hazr beton" denir.
Hazr betonu, antiyede elle ya da betonyerle kartrlarak hazrlanan betondan ayran

temel unsur; hazr betonun modern tesislerde, bilgisayar kontrolyle retilmesidir. Hazr
beton kullancsnn hazr betonda arayaca nitelikler TS EN 206'da yer almaktadr.
Hazr beton retiminin su lme ve kartrma ilemlerinin santralde veya

transmikserde yaplmasna gre iki farkl ekli bulunmaktadr:
Kuru sistem
Ya sistem
Kuru karml hazr beton, agrega ve imentosu beton santralinde llp santralde
veya transmikserde kartrlan, suyu ve varsa kimyasal katks ise teslim yerinde llp
kartrlarak ilave edilen hazr betondur. Kuru karml hazr betonda, antiyede karma
verilen su miktarna (formlde ngrlenden daha fazla olmamasna) ve kartrma sresine
(homojen bir karm iin yeterli sre) zen gsterilmelidir.
Ya karml hazr beton, su dhil tm bileenleri beton santralinde llen ve kartrlan
hazr betondur.
retim sreci: nce, hazr betonun retiminde kullanlacak doru seilmi

malzemelerin (imento, agrega, su, katk) kalitelerini ve birbirlerine uyumunu
incelemek iin laboratuvar deneyleri yaplr. Bu deneylerden geen
malzemelerde zamanla olumsuz deiiklikler meydana gelmesinin nlenmesi
iin srekli kalite denetimi yaplmaldr.
Hazr betonun retim sreci, santral operatrnn retilecek betonu tanmlayan

formln numarasn belirleyip bilgisayar sistemini iletmesiyle balar. lk komuttan sonra
ayr blmelerde stoklanm bulunan agrega, imento ve su ayn anda tartlr. Daha sonra
tartlm agrega bant veya kovayla tanarak mikser kazanna aktarlr. Bu srada imento, su
ve formlde varsa kimyasal katk maddesi de kazana aktarlr ve kartrlr.
Bir harman betonun hacmi santralden santrale deimekle birlikte, genellikle 1 - 3

mtr. Santralde karma sresi de harman hacmiyle orantl olarak standartlar tarafndan
belirlenmitir. Yeterince kartrlm olan harman, transmiksere boaltlr, dolum
tamamlanncaya kadar ayn ilem devam eder.
19
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Yukarda verilen bilgilere gre 1 m hazr beton yapmak iin gerekli malzemeleri ve
ilem basamaklarn yaznz.
lem Basamaklar neriler

Kullanacanz agregann tane iriliini
ie gre ayarlamay unutmaynz.
1 m hazr beton yapmak iin gerekli
Hazrlayacanz 1 m hazr beton iin
agrega miktarn belirleyiniz.
gerekli agrega orannn % 75 olacan
1 m hazr beton yapmak iin gerekli
unutmaynz.
imento miktarn belirleyiniz.
Hazrlayacanz 1 m hazr beton iin
Agrega ve imentoyu homojen bir ekilde
gerekli imento orannn % 10 olacan
kartrnz.
unutmaynz.
Karmn homojen olmasna dikkat
ediniz.
KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin

Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri Evet Hayr

1. Standart ve ynetmelikleri edinip incelediniz mi?
2. Hazr beton malzemelerinin zelliklerini rendiniz mi?
3. Hazr betonda kullanlacak ara gereleri renip kullandnz m?
4. Hazr beton karm oranlarn rendiniz mi?
5. Hazr beton malzeme karm yapabildiniz mi?
6. Hazrlayacanz beton iin imento tipi ve miktarn belirlediniz mi?
7. Betondaki dozajn nemini rendiniz mi?
8. Kaliteli bir hazr beton iin gerekli su miktarn ve zelliini tespit
ettiniz mi?
9. Hazr betona katacanz kimyasal katklar belirlediniz mi?
10. Beton eidine gre tercih edilen santral tiplerini incelediniz mi?
DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.

Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.
20
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.
1. Hazr beton malzeme karm oranlar aadakilerden hangisidir?

A ) Agrega %75 - Su %15 imento %10
B ) Agrega %85 - Su %10 imento %5
C ) Agrega %65 - Su %25 imento %10
D ) Agrega %60 - Su %25 imento %15
2. TS EN 206-1e gre beton snf aadakilerden hangisi deildir?

A ) Normal betonlar
B ) Ar betonlar
C ) Katkl betonlar
D ) Hafif betonlar
3. Betonun akclyla veya kendi arl altnda hareket etme kabiliyetine ne ad verilir?
A ) Akkanlk
B ) Kvam
C ) Aderans
D ) Porozite
4. Taze beton scakl ka dereceden az olmamaldr?

A ) 4,5
B) 5
C ) 5,5
D) 6
5. Yaplarn dizaynnda ka gnlk dayanm esas alnmaldr?

A) 7
B ) 14
C ) 28
D ) 36
6. 1 m beton iine ilaveten katlan ortalama 10 litre su beton mukavemetini yaklak

olarak % ka drr?
A) %8
B) %9
C ) % 10
D ) % 11
7. Aadakilerden hangisi agrega tiplerinden deildir?

A ) Ar
B ) Normal
C ) Basit
D ) Hafif
21
8. Krma ta kum - akl gibi malzeme karm grubuna ne ad verilir?
A ) Agrega
B ) Beton
C ) Grobeton
D ) Yn
9. Hazr beton, retiminden itibaren ka saat iinde tketilmelidir?

A ) 1 saat
B ) 1,5 saat
C ) 2 saat
D ) 2,5 saat
10. Hazr betonu ok katl veya ulalmas g binalara aktaran aralara ne ad verilir?
A ) Beton pompas
B ) Vibratr
C ) Kule vin
D ) Vidanjr
Aadaki cmlelerde bo braklan yerlere getirilecek bilgilerin bulunduu

seenei iaretleyiniz.
11. Taze betonun homojenliini kaybetmeden kartrlabilmesi, tanmas, yerletirilmesi,

sktrlmas ve perdahlanmas zelliklerine "..." denir.
A ) Priz
B ) Rtre
C ) Aderans
D ) lenebilirlik
12. 1 m beton iindeki imentonun arlk cinsinden miktarna . denir.

A ) imento
B ) Ktle
C ) Hacim
D ) Dozaj
13. Bir yapdaki betonun ilevini uzun yllar bozulmadan yerine getirebilmelerine,
.. denir.
A ) Permabilite
B) Durabilite
C) Kompozite
D) Hidrolize
14. Agrega betonun yaklak . orann oluturur.

A ) %55 - %65
B ) %60 - %75
C ) %50 - %80
D ) %60 - %80
22
15. Karm suyu . olmamaldr.
A ) Temiz, iilemez
B ) Temiz, iilebilir
C ) ilebilir, kokusuz
D ) Berrak, kokusuz
16. Betonun hava artlarndan etkilenmesine karlk, yaz aylarnda uzun tama
mesafelerinde ., k aylarnda ..
kullanlr.
A ) Priz sabitleyiciler rtre hzlandrclar
B ) Rtre koruyucular priz geciktiriciler
C ) Priz hzlandrclar - priz geciktiriciler
D ) Priz geciktiriciler priz hzlandrclar
17. Hazr betonu beton santralinden antiyeye tayan aralara . denir.

A ) Vidanjr
B ) Transmikser
C ) Betonyer
D ) Kamyon
18. Hazr beton kartrma sistemi ve .. diye ikiye ayrlr.

A ) Ar sistem hafif sistem
B ) Kuru sistem nemli sistem
C ) Ya sistem normal sistem
D ) Ya sistem kuru sistem
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
23
RENME FAALYET2
RENME FAALYET-2
AMA
ktphaneler belirtildiinde hazr beton malzeme hazrln ynetmelik ve standartlara
uygun olarak yapabileceksiniz.
ARATIRMA
evrenizdeki herhangi bir hazr beton santralinde malzeme depolarn

inceleyiniz.
Hazr beton santralinde malzeme hazrlk almalar nasl yaplmaktadr?
Aratrnz.
2. HAZIR BETON MALZEMELERN

HAZIRLAMA
2.1. Tamada Dikkat Edilecek Hususlar
Hazr beton, abuk kullanlmas gereken bir rndr. retiminden itibaren yaklak iki
saat iinde, mteri tarafndan teslim alnmas ve kalba yerletirme ilemine balanmas
gerekir.
Bu sre, bulunulan ortamn koullarna, imento ve betonun cinsine ve kimyasal

katklarn trlerine bal olarak deiebilir.
Hazr beton, bu zellii nedeniyle "transmikser" ad verilen zel aralarla tanr ve

teslimata kadar homojenliini korumas iin transmikserde kartrlr.
Bu kartrma, beton snfna bal olarak farkl devirlerde yaplr.
Tama ilemi, tesisin iletme blmnn sevkiyat programna gre gerekletirilir.
Transmikser operatr ve gerektiinde beton pompas operatr tama ve teslim

ileminin dier sorumlulardr.
Transmikser operatr betonu mterinin antiyesine tar, pompa operatr de betonu

istenen noktaya, kalba aktarr (Pompa mobil veya sabit olabilir.).
24
2.1.1. Transmikser Operatrnn Yapt Grev ve lemler
Beton transmikser operatr; iletmenin genel alma prensipleri dorulusunda ara,
gere ve ekipmanlar etkin bir ekilde kullanarak ii sal, i gvenlii ve evre koruma
dzenlemelerine ve meslein verimlilik ve kalite gerekliliklerine uygun olarak aadaki
grev ve ilemleri yerine getirir.
organizasyonu yapmak
i sal ve i gvenliine ilikin nlemleri almak

talimat almak
alma raporunu incelemek
Ara ve beton sevk evraklarn temin etmek
Kimyasal katk maddelerinin teminini salamak
Mteri ile beton santral arasnda iletiim kurmak
alma raporu tutmak
Ara ve ekipmanlarn bakm ve kontroln yapmak
Ara yaktn temin etmek

Kazan ringini yalamak
Gresrlklere ya basmak
Aracn asisini kontrol etmek
Aracn motor yan kontrol etmek
Aracn radyatr suyunu kontrol etmek
Aracn gstergelerini kontrol etmek
Elektrik donanmn kontrol etmek
Aracn yry takmlarn kontrol etmek
Mikser su tank seviyesini kontrol etmek
Mikser kazann kontrol etmek
Mikser kumanda sistemini kontrol etmek
Su pompasn kontrol etmek
Hidrolik donanmn kontrol etmek
Arac doluma hazrlamak
Basit arza ve eksiklikleri gidermek
Byk arzalar ilgililere bildirmek
Betonu inaat alanna nakletmek
Arac beton santraline yanatrmak

Mikser tankna su almak
Kazan dolum durumuna getirmek
Beton zelliklerini kontrol etmek
Mikserin d yzeyini temizlemek
Mikser kazann tama durumuna getirmek
Betonu mteriye ulatrmak
25
Beton hazrlamak
Mikseri kartrma durumuna getirmek
Kazana standart llerde su vermek
Kimyasal beton katk maddelerini ilave etmek
Betonu kartrmak
Betonu mteriye teslim etmek

Pompaya / inaat kalbna yanamak
Boaltma oluklarn takmak
Emniyet ayaklarn amak
Kazan / band boaltma durumuna getirmek
Kazan / band temizlemek
Sevk irsaliyesini imzalatmak
Mesleki geliime ilikin faaliyetleri yrtmek

Yardmc elemanlara eitim vermek
Meslekle ilgili toplant, seminer vb. faaliyetlere katlmak
Meslekle ilgili yaynlar, teknolojik gelimeleri izlemek
Meslekle ilgili hizmet ii eitim, i ba eitimi vb. faaliyetlere katlmak
2.2. Kimyasal Katklar ve Katklarn Temini

Beton retiminde kullanlan kimyasal katk maddeleri aada belirtildii ekilde
gruplandrlr.
Kimyasal katk tipi Performans art TS EN 934-2deki deeri

Su azaltc / akkanlatrc
Eit kvamda su azalmas azalma %5
katklar
Eit kvamda su azalmas
Yksek oranda su azaltc / azalma %12
Eit su/imento orannda kvam
sper akkanlatrc katklar kme art 120 mm
art
Su tutucu katk Kusmada azalma azalma %50
Su geirimsizlik katks Kapiler emmede azalma Ktlece azalma %50
Sertlemi betonda hava
Hava srkleyici katk Aklk faktr0.200m
boluu zellikleri
Priz hzlandrc katk lk priz sresinde azalma Azalma %40 5de
1. gndeki basn dayanm Art %20 20de
Sertlemeyi hzlandrc katk
2. gndeki basn dayanm Art %30 5de
lk priz alma ve priz biti priz alma art 90 dakika
Priz geciktirici katk
srelerinde art priz biti art 360 dakika
Eit kvamda su azalmas azalma %5
Priz geciktirici/ su
lk priz alma ve priz biti priz alma art 90 dakika
azaltc/akkanlatrc
srelerinde art priz biti art 360 dakika
Tablo 2.1: Beton retiminde kullanlan kimyasal katk maddeleri
26
2.2.1. Su Azaltc / Akkanlatrc Kimyasal Katklar
Bu gruba giren katklar, ounlukla imento arlnn %0.2 -0.5 aras oranlarnda
kullanlr. Taze betonun ilenebilirliini artran bu katklar ayn zamanda beton karma suyu
ihtiyacn azalttklarndan betonun dayanmn da artrr.
2.2.2. Sper Akkanlatrclar

Daha ok yksek dayanml beton retiminde kullanlan bu katklarla betonun
su/imento orann 0.25'lere drmek olanakldr. Ancak sper akkanlatrclar normal
akkanlatrclara kyasla %1-%3 gibi ok daha yksek dozajlarda kullanlr.
2.2.3. Priz Sresini Deitiren Kimyasal Katklar

Taze betonun priz ad verilen sertleme srecinin baz koullarda hzlandrlmas veya
geciktirilmesi istenir. zellikle yaz aylarnda, uzun tama mesafelerinde priz geciktiriciler,
k aylarnda ise priz hzlandrclar kullanlr.
2.2.4. Hava Srkleyici Kimyasal Katklar

Souk iklim koullarnda donma-zlme tehlikesine kar koruyucudur. Bu
maddeler, ayn zamanda betonun ilenebilirliini artrr.
2.2.5. Antifrizler
Bu tip katklar beton iindeki suyun donma scakln drerek suyun donmasn ve
betonun atlamasn engeller. Ancak souk hava artlarnda betona sadece antifriz katk ilave
edilmesi kesin zm olmayp dkm yerinde betonun korunmas iin zel nlemlerin
alnmas gerekir.
2.2.6. Dier Katklar

Hafif beton, geirimsiz beton, rtreyi nleyici, aderans artrc, renklendirici, su
tutucu, su geirimsizlik vb. deiik kimyasal katk maddeleri vardr.
27
2.3. Hazr Beton Mikserinin Karma Hazrlanmas
Resim 2.1: Transmiksere beton doldurulmas

Beton transmikser; beton pompas, konveyr, vin veya kk ilerde el arabas ile
tanr. Tasma ve dkm srasnda ayrma (segregasyon) olmamaldr.
Kullanlan imento cinsine ve ortam artlarna gre katlama 45-60 dakika iinde
balar ve 5-10 saat iinde tamamlanr. Bu nedenle, karm hazrlandktan (hazr beton teslim
edildikten) sonra 20-30 dakika iinde yerletirilip sktrlmaldr.
Bu sre, priz geciktirici katk maddeleri yardmyla iki saate kadar uzatlabilir. Ya
karml hazr betonlar iki saatlik, kuru karml hazr betonlar (zel transmikserler ile)
saatlik uzaklklara tanabilir.
Ya karml beton tanrken transmikser 1-4 devir/dakika ile dnmeli ve tama

sresince en fazla 300 devir yapmaldr.
Transmikserlere beton doldurulmadan nce beton kazan iyice ykanmal ve

boaltlmaldr. Kartrc panellerin temizlii ve bakm rutin bir ekilde yaplmaldr.
Beton dkm yerine hzl ulatrlaca iin ara bakmlarnn kontrol servis
bakmlarnda gzden geirilmelidir.
Beton kazannn rutin dnme ilevi aksatlmamaldr.
28
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Hazr betonda kullanlan kimyasal katk malzemelerini ve etkilerini listeleyiniz. Hazr
beton mikserinin karma hazrlanmas iin gerekli hazrlklar hakkndaki bilgileri
sralaynz ve hazrl yapnz.

Hazrlanan hazr betonun inaat sahasna
nakletmekte kullanacanz transmikseri
Nakil iin kullanlacak transmikserin
hazrlaynz.
temizliini ve personelinin hazrln
Hazr betonun salkl bir ekilde kalba
kontrol ediniz.
yerletirilmesi iin gerekli i
Kalba dkme esnasnda zaman doru
organizasyonunu yapnz.
kullanmak ve karkla mahal
Her i bitimine ara ve ekipman
vermemek iin i organizasyonunu
temizliini yapnz.
yapnz.
Kullanlacak katk maddelerinin trn ve
bitiminde ara ve gere temizliini
miktarn belirleyiniz.
ilgili personele yaptrnz.
Belirlenen katk maddelerini karmn
yaplaca alana getiriniz.
KONTROL LSTES

deerlendiriniz.

1. Hazr betonun mikserde tanmasnda dikkat edilecek hususlar
renip uyguladnz m?
2. Hazr beton mikserinin karma hazr hle getirilmesini salayp
yaptnz m?
3. Yaplacak iler iin i organizasyonu yaptnz m?
4. Ara ve ekipmanlarn bakm ve kontroln yaptnz m?
5. Hazr betonda istenen zelliklere gre kimyasal katk maddelerini
belirlediniz mi?
DEERLENDRME

29
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
1. Transmikser operatrnn grevi aadakilerden hangisi deildir?

A ) Ara ve ekipmanlarn bakm ve kontroln yapmak
B ) Betonu inaat alanna nakletmek
C ) Betonun mukavemet hesaplarn yapmak
D ) Betonu mteriye teslim etmek
2. Operatr betonu inaat alanna naklederken aadaki hangi ilemden sorumlu

deildir?
A ) Betonun dozaj ayarn kontrol etmek
B ) Arac beton santraline yanatrmak
C ) Mikser tankna su almak
D ) Kazan dolum durumuna getirmek
3. Betonu mteriye ulatrmak operatrn hangi grevleri arasndadr?

A ) Beton hazrlamak
B ) Betonu inaat alanna nakletmek
C ) Betonu mteriye teslim etmek
D ) Ara ve ekipmanlarn bakm ve kontroln yapmak
4. Su azalc katklar imento arlnn %de ka orannda kullanlr?

A ) % 0,1 - % 0,2
B ) % 0,2 - % 0,3
C ) % 0,3 - % 0,4
D ) % 0,2 - % 0,5
5. Sper akkanlatrclar normal akkanlatrclara kyasla %de ka oranda yksek

dozajlarda kullanlr?
A ) % 0,1 - % 0,3
B ) % 0,2 - % 0,3
C ) % 0,3 - % 0,4
D ) % 0,1 - % 0,5
6. Betonun tama ve dkm srasndaki ayrmasna ne ad verilir?

A ) Kompanizasyon
B ) Segregasyon
C ) Younlama
D ) Hidratasyon
7. Hazr beton teslim edildikten sonra ka dakika iinde yerletirilip sktrlmaldr?

A ) 20 35 dk.
B ) 20 30 dk.
C ) 25 30 dk.
D ) 10 20 dk.
30
8. Antifrizler beton iindeki suyun donma scakln .. suyun donmasn ve

betonun atlamasn engeller.
A ) Drerek
B ) Ykselerek
C ) Hafifleterek
D ) Younlatrarak
9. Katlama, kullanlan imento cinsine ve ortam artlarna gre . iinde

balar, .. iinde tamamlanr.
A ) 35 50 dk. / 3 8 saat
B ) 40 55 dk. / 4 9 saat
C ) 45 60 dk. / 5 10 saat
D ) 50 65 dk. / 6 11 saat
10. Ya karml beton tanrken transmikser . ile dnmeli, tama

sresince en fazla .. yapmaldr.
A ) 1 2 devir/dk. / 240 devir
B ) 1 3 devir/dk. / 260 devir
C ) 2 5 devir/dk. / 280 devir
D ) 1 4 devir/dk. / 300 devir
DEERLENDRME
31
RENME FAALYET3
RENME FAALYET-3
AMA
ktphaneler belirtildiinde hazr beton kartrlmasn ynetmelik ve standartlara uygun
yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Transmikserin beton dolu iken dakikada ka devir yaptn aratrnz.

Beton iine su ve katk maddelerinin ne zaman kartrldn aratrnz.
3. HAZIR BETONUN KARITIRILMASI

3.1. Karma Su lavesi
Beton retiminde kullanlan karm suyunun iki nemli ilevi vardr:
Kuru hldeki imento ve agregay plastik, ilenebilir bir ktle hline getirmek
imento ile kimyasal reaksiyon yaparak plastik ktlenin sertlemesini salamak
Kvam m3e giren su miktarna baldr. Hatrlanaca zere beton mukavemeti,

su/imento oranna baldr. te bu sebeple antiyeye teslimi yaplan taze betona daha fazla
kvam kazandrmak amacyla fazladan su katmak betonun mukavemetini yok eder.
Genel olarak iilebilir nitelik tayan btn sular betonda kullanma uygundur. Ancak
betonda kullanlacak suyun iilebilir zellikte olmas art deildir. Birtakm n deneyler
yaplmak kaydyla iilemeyen sularla gayet kaliteli beton retilebilir. Bununla birlikte
karm suyu iinde bulunabilecek tuz, asit, ya, eker, lam ve endstriyel atklar gibi baz
maddeler betonda istenmeyen etkiler yaratabilir. Karm suyunun analizlerle belirlenmesi ve
kalitesinin belli aralklarla denetlenmesi arttr. Betonun bnyesinde imento ile reaksiyona
girmeyen fazla suyun brakt boluklar yalnz dayanm drmekle kalmamaktadr.
Boluklardan ieri giren zararl unsurlar (klor, slfat vb.) beton ve donatya zarar
vermekte ve betonun mrn ksaltmaktadr. Betona verilebilecek en byk zarar, fazladan
su katlmasdr.
TS EN 206ya gre karma suyu TS EN 1008e uygun olmaldr. Standartta verilen

Tablo 1deki artlar salamaldr.
32
zellik Kabul art
Deterjanlar Herhangi bir kpk iki dakika iinde kaybolmaldr.
Geri kazanlan sularn dnda rengi ak sardan daha
Renk
ak olmaldr.
Askdaki Kat Madde Miktar Geri kazanlan sularn dnda 4 mlden az olmaldr.
Geri kazanlan sularda iinde imento veya yksek
frn cruflu imento olmas hlinde az bir miktar
Koku slfr kokusu dnda koku bulunmamaldr.
Dier sularda iilebilir sularda bulunann dnda
herhangi bir koku bulunmamal, hidroklorik asit
eklendiinde hidrojen slfr kokusu alnmamaldr.
Asitler pH4 olmaldr.
NaOH eklendiinde belirlenen renk sarya dnk
Organik Madde
kahverengi veya daha ak olmaldr.
Tablo 3.1: Karma su
3.2. Karma Kimyasal Katk lavesi

3.2.1. Beton Katk Maddeleri Kullanlrken Alnacak nlemler
imentolarn veya betonlarn belirli bir zeliini daha iyi bir duruma getirmek
amacyla kullanlan katk maddeleri ile istenen hedeflere ulalrken dier baz zeliklerde
iyiye doru olmayan deimeler olabilir. Byle bir durumun meydana gelip gelmediini
anlamak iin belirli koullar alnda katk kullanarak veya kullanmayarak imentolar zerinde
en azndan u deneyler yaplmaldr:
Kvam deneyi
Priz deneyi
Hacim sabitlii deneyi
Rtre deneyi
Hidratasyon ss deneyi
Mukavemet deneyi
Katkl ve katksz numunelerde yaplan bu deneylerde elde edilen sonular birbiriyle

karlatrlarak kullanlan katk maddesinin dier zelikler zerinde zararl bir etki yapp
yapmad anlalr. Ancak byle bir incelemede olumlu sonu elde edildikten sonra o katk
maddesinin kullanlma yoluna gidilmelidir. Katk maddelerinin kullanlmasnda ok titiz
davranmak gerekir. Uygulamada ilenen kk bir hata tamamen istenmeyen sonularn
domasna neden olabilir.
3.2.2. Sper Akkanlatrc Katk (Redoz) Dozaj

Uygulamada tavsiye edilen olaan dozaj, imento arlnn %0.5idir. Ancak antiye
var kvam ok dk deerler alabilmekte (8 cm ve alt), bunda eitli nedenler (uzun
tama sresi, antiye varnda ar bekleme, santralden dk kvamla kma vb.) rol
oynamaktadr. Bu gibi durumlarda %0.5 redoz katk ilavesi antiye teslimi kvam K4
dzeyine karmaya yetmemekte, redoz miktarn artrmak gerekmektedir.
33
Redoz katks, hafif priz geciktirici yan etkisi olan, bu etkisi bahar ve yaz aylarnda
pek belirgin olmayan, ancak k aylarnda kendini gsterebilen bir katkdr. A denemesinde
numuneler 10 C, B denemesinde 6-7C scaklktaki ortamda bekletilmitir. Redoz orannn
% 0.5ten %0.75e veya % 0.75ten % 1e kmas kvam artn her aamada 2-3 cm
artrmaktadr. Dolays ile redoz orann iki katna kadar ykselterek antiyede ilave 4-6 cm
kvam art salamak mmkndr.
Redoz, katkl beton kvamn iyi korumaktadr. Redoz katldktan yarm saat sonra
kvam kayb 1.5-2.5 cm gibi makul bir dzeyde kalmaktadr. Bu dzey, redoz katlm
transmikserin betonu, yava da pompalasa pek sknt yaanmayacana iaret etmektedir.
Bu avantajlara karn redoz orannn artrlmas prizi geciktirmekte, bu etki kendini 2

veya 3 gnlk erken mukavemetlerde de hissettirmektedir. C 20 gibi dk bir beton snf
ve uucu kll, dolaysyla daha yava bir bileimde elde edilmitir. Daha yksek beton
snflar veya uucu klsz bileimlerde, priz ve erken mukavemet zerindeki olumsuz etki
hafifleyecektir.
3.3. Hazr Betonu Kartrma

Beton kartrclar; yapm hzna uygun ekilde karm verebilecek biimde sabit
veya hareketli, eik veya dey eksenli, serbest dmeli, zorlamal kartrclar olmaldr.
Betonu oluturan malzemelerin almakta olan kartrcya girii srasnda nce su

verilmelidir. Su verilmesi devam ederken agrega ve imento verilmeye balanmaldr.
Su dndaki malzemelerin tm karma girmesiyle balayan kartrma sresinin ilk

% 25'i iinde karm suyunun tamam karma girmi olmaldr. Sv katk maddeleri
karma beton karma suyu ile birlikte verilmelidir.
Betonun kartrma sresi betonun niform yap kazanabilmesi iin nemlidir. Bu

sebeple harman byklne gre tespit edilmelidir. Harmann ilk 750 dm iin en az 1 dk.,
sonra her seferinde 750 dm iin 15 sn. ilave edilerek bulunur.
Kartrc her kvamdaki betonu boalabilecek zellikte olmaldr. Boaltma

srasndaki iri agregann hartan ayrlmas nlenmelidir.
Kartrma sresi btn kat malzemelerin ve karma suyunun yarsnn harmana

katlmas ile balar ve boalma kapann almas ile biter. Paletli cebr kartrclarda en az
kartrma sresi 1 m beton ve daha dk hacimler iin 45 sn.dir. Her yarm m iin
kartrma sresine 15 sn. ilave edilir.
34
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Beton katk maddeleri kullanlrken alnacak nlemleri sralaynz. Katk malzemeleri
de eklenmi olan karm hazrlaynz.

Kullanlacak suyun karma uygun
nitelikte ve miktarda olmasna dikkat
Karma uygun nitelikte ve miktarda su
ediniz.
hazrlaynz.
Betonda istenen zellie gre katk
Hazrlanacak betonda istenilen zellie
maddesi belirleyiniz.
gre katk maddesini ve miktarn
Katk maddelerinin oranna dikkat
ayarlaynz.
ediniz.
Hazrlanan karm gereken sre kadar
Karmda homojenlii yakalamak iin
kartrnz.
hesaplanan sre kadar kartrmaya zen
gsteriniz.
KONTROL LSTES
deerlendiriniz.

1. Hazr beton su ilave miktarna gre su ilavesi yaptnz m?
2. Hazr betonda kullanlan kimyasal katk maddelerini renip ilave
miktarlarn ayarladnz m?
3. Hazr betonu kartrdnz m?
4. Karmda kullanlan imentoyla ilgili deneyleri rendiniz mi?
5. Hazr betonda karmn homojen olmasnn nemini rendiniz mi?
DEERLENDRME

35
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
1. Beton retiminde kullanlan karm suyunun nemli ilevlerinden biri aadakilerden

hangisi deildir?
A ) Kuru hldeki agregay plastik, ilenebilir bir ktle hline getirmek
B ) Kuru hldeki imentoyu plastik, ilenebilir bir ktle hline getirmek
C ) imento ile kimyasal reaksiyon yaparak plastik ktlenin sertlemesini salamak
D ) Agrega yzeylerinin ykanmasn salamak
2. Genel olarak hangi nitelik tayan btn sular betonda kullanma uygundur?
A ) Deniz suyu
B ) ilebilir su
C ) Tuzlu su
D ) Katkl su
3. Katk kullanarak veya kullanmayarak imentolar zerinde hangi deneyler

yaplmamaldr?
A ) Kvam deneyi
B ) Priz deneyi
C ) Basn deneyi
D ) Rtre deneyi
4. Kvam deerlerini dren sebepler aadakilerden hangisi deildir?

A ) Santralden yksek kvamla kma
B ) Santralden dk kvamla kma
C ) Uzun tama sresi
D ) antiye varnda ar bekleme
5. Betonu oluturan malzemelerin almakta olan kartrcya girii srasnda nce

hangi malzeme verilmelidir?
A ) Agrega
B ) Su
C ) imento
D ) Katk malzemeleri
6. Sv katk maddeleri karma ne ile birlikte verilmelidir?

A ) Agrega ile
B ) Beton ile
C ) imento ile
D ) Beton karma suyu ile
36
7. Betona verilecek en byk zarar .. katlmasdr.

A ) Fazladan su
B ) Fazladan imento
C ) Fazladan katk
D ) Az su
8. Betonun kartrma sresi betonun niform yap kazanabilmesi iin nemlidir. Bu

sebeple harman byklne gre tespit edilmelidir. Harmann ilk 750 dm' iin en
az sonra her defasnda 750 dm iin ilave edilerek bulunur.
A ) 45 sn. / 10 sn.
B ) 55 sn. / 15 sn.
C ) 1 dk. / 15 sn.
D ) 1,5 dk. / 20 sn.
DEERLENDRME
verirken tereddt etiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
37
RENME FAALYET4
RENME FAALYET-4
AMA
ktphaneler belirtildiinde hazr betonun zellik kontroln ynetmelik ve standartlara
uygun olarak yapabileceksiniz.
ARATIRMA
evrenizdeki en yakn yap laboratuvarn gezerek deneylerde kullanlan ara ve

gereleri inceleyiniz.
antiyelerde alnan beton numune kalplarn ve beton numune rneklerini
inceleyiniz.
Laboratuvarda yaplan beton deneylerini inceleyiniz.
4. HAZIR BETON ZELLK KONTROL

4.1. Hazr Beton Kalite ve Standart Deney Numunesi Alnmas
Hazr betonun retiminde, doru malzemelerin seilmesi (imento, agrega, su, katk)
kalite ve birbirine uyum iin nemlidir.
4.1.1. rnn retim Kalitesini Belirleyen Ana Unsurlar

Malzemelerin, ham maddelerin, ekipman ve makine tehizatnn kalitesi
nsan kalitesi (bilgi, beceri, motivasyon, ynetim vb.)
Hazr beton alnacak firma seilmeden nce aday firmalar ziyaret edilerek TSE
standartlarna uygunluk, imalata yeterlik, laboratuvar yeterlik belgeleri
sorulmal, Trkiye Hazr Beton Birlii'ne ye olup olmad ve tesisin
THBB'nin Kalite Gvence Sistem Kontrol alnda bulunup bulunmad
renilmelidir.
Bunlarla birlikte hazr beton reten tesisler;
Santral malzemeleri,
Laboratuvar - teknik birikim,
retim - tama - pompalama kapasitesi,
Referanslar,
Fiyat ve deme koullar vb. konular asndan incelenmelidir.
retim, tama, pompalama miktarlar, laboratuvar imknlar, ham madde konusunda

tetkiklerin yaplm olmas, raporlarn varlklar, geerlilik sreleri firma seimi srasnda
gz nnde bulundurulmaldr.
38
Kalite garantisi ve istikrar asndan hazr beton firmasnn ada bir kalite gvence
sistemine sahip olmas (ISO 9001 veya 9002, Trkiye Hazr Beton Birlii Kalite Gvence
Sistemi Belgesi, TSE Belgesi) bir tercih nedeni olmaldr. Bunlarla birlikte rnlerin
istatistik yntemlerle izleniyor olmas, mukavemeti raporlama imknlar nemlidir.
4.1.2. Beton Numunesi Alrken Kullanlacak Aletler

Betondan numune almada kullanlacak aletler su emmez ve imento hamurundan ksa
srede olumsuz etkilenmeyen malzemeden yaplm olmaldr. Kullanmdan nce tm aletler
temizlenmelidir.
Numune kaplar: Numune kaplar, TS 11222 Hazr Beton Standardnda 15 X

15 cm kp kaplar ve 15 X 30 cm silindir kaplar olmak zere iki tr kap
tanmlanmtr. Kp numune kalplarnn yan yzlerinin, tabana gre diklikten
sapmalar 0.5 mmden az olmaldr. Numune kalplar, su szdrmaz ve su
emmez zellikte olmal, kalp birleim yerleri, macun, ya veya gres ya ile su
szdrmayacak ekilde kapatlmaldr.
Betonu sktrma gereleri: Daire kesitli sktrma ubuu, elikten yaplm,

dz daire kesitli, yaklak ap 16 mm ve uzunluu 600 mm ve yuvarlatlm
ulu olmaldr.
Kepe: Yaklak 100 mm genilikte olmaldr.
Mala veya perdah malas: ki adet bulundurulmaldr.
Termometre: 1C duyarllnda olmaldr.
Krek: Kare azl olmaldr.
Kartrma kab: Sert, dz bir tepsi olmal, lleri kare azl krek
kullanlarak kartrma yapmak iin uygun olmaldr.
Kalp ayrc: imento ile etkileime girmeyecek nitelikte kalp ya

kullanlmadr.
39
Numune kalb
ekil 4.1: Beton numunesi alrken kullanlacak aletler

Taze betonun kalitesi, numune alnarak belirlenir. Bu numunelerin, antiyede dklen
betonun birebir rnei olduu, onun kalitesini temsil ettii varsaylr.
4.1.3. Numunenin Alnmas

Her numune, ayr harman veya ayr transmikserden alnmaldr.
Numune; antiye teslim yerinde, transmikser oluundan boaltlan betonun ilk %

15'inden sonra ve son % 15'inden nce alnmaldr.
Transmikser oluundan alnacak numune, ak hlindeki betonun herhangi bir ksmn

deil tamamn temsil etmelidir.
Numune alma tarihi ve zaman kaydedilmelidir. Gerektiinde taze betonun scakl

ve ortam scakl da kaydedilmelidir.
4.1.4. Numunenin Hazrlanmas

Numune alma ve numune tamann her aamasnda beton; kirlenme, bnyesine su
alma, su kaybetme ve scaklk deiimlerine kar korunmaldr.
Beton numuneleri, kalplara ykseklii 10 cmyi gemeyen, eit tabakalar hlinde

doldurulur. 15 cm veya 20 cm'lik kpler iki, 15/30 cmlik silindirler tabakada
doldurulmaldr.
40
Sktrma ubuunun darbeleri, kalp en kesit alanna eit ekilde datlr. lk
dklen tabakann sktrlmasnda ubuun kalp tabanna serte arpmamasna, dier
tabakalarn sktrlmas srasnda da bir nceki tabakaya fazla girmemesine dikkat
edilmelidir.
Her tabaka sktrma ubuu ile en az 25er defa ilenmelidir. Sktrma sonrasnda,
kalbn d kenarlarna, sktrma ubuu darbelerinden geriye kalan boluklar doluncaya
kadar tokmak ile hafife vurulmaldr.
Kalbn st yzeyinden taan fazla beton, elik mala veya perdah malasna kesme
hareketi yaptrlarak alnmal ve beton yzeyi dikkatlice dzeltilmelidir.
Numuneler, zarar verilmeden grnr ve kalc ekilde etiketlendirilmelidir. Numune

kaytlar (alnd gn ve saat, beton dayanm snf, antiye kodu, tesis ad, transmikser
plakas, irsaliye numaras) titizlikle saklanmaldr.
4.1.5. Numunelerin antiyede Saklanmas ve Tanmas

Numuneler, alndklar yerden tanmadan, kalp iinde (16 saatten az, 3 gnden fazla
olmamak zere) yeterli sertlie ulancaya kadar d etkilerden, oktan, titreimden ve
kurumadan korunur.
Numuneler, 20 2 C veya scak iklimlerde 25 2 C scaklkta, rzgrdan ve nem

kaybndan korunacak bir ortamda (slak bez ve plastik rt alnda veya kapal bir kasada)
tutulur.
Numunelerin, tama ilemi srasnda, ar scaklk deiimleri ve rutubet kaybndan

etkilenmesi nlenmelidir.
Sertlemi deney numuneleri slak kum veya slak tala iinde saklanabilir veya iinde
su bulunan szdrmaz plastik kalp iine koyulabilir.
4.1.6. Numunelerin Krlenmesi

Beton numuneleri, kalptan karldktan sonra, deney yaplncaya kadar 20 2 C
scaklktaki su iinde (veya % 95 nemli ortamda) kr grmelidir.
TS EN 206-1 standardna gre retilen betonlardan numune alnmas iin iki durum
sz konusudur.
Balang imalat en az 35 deney sonucu elde edilinceye kadar olan imalat kapsar.
Srekli imalat 12 aydan fazla olmayan srede en az 35 deney sonucu elde edildikten sonraki
imalattr.
Betonun en az numune alma ve deney skl iin balang ve srekli imalatta en fazla
numune saysn veren sklk seilmelidir.
Numuneler, numune alma artlarna uygun olarak imalatnn sorumluluunda betona

su veya kimyasal katk maddesinin ilave edilmesinden sonra alnmaldr. Ancak kullanlacak
41
miktarda akkanlatrc veya sper akkanlatrcnn beton dayanm zerinde olumsuz
etkisi olmad balang deneyleriyle belirlenmise bu tr katklarn kvamn ayarlamak
iin ilave edilmesinden nce de numune alnmasna izin verilebilir.
Ayn taze beton numunesinden hazrlanm iki veya daha fazla sayda numuneden elde
edilen deney sonularnn en by ile en k arasndaki farkn ortalama sonutan
sapmasnn % 15ten daha fazla olmas durumunda, inceleme sonucunda deney
sonularndan herhangi birinin atlmas iin kabul edilebilir sebep grlmesi hari deney
sonular reddedilir.
En az numune alma skl

malat
lk 50 m3 ten sonraki imalat *
Balang (35 malat kontrol
malatn ilk 50 m3 malat kontrol
deney sonucu elde belgesi olmayan
belgesi olan beton
edilinceye kadar) beton
200 m3 te bir veya
3 numune Bir haftalk
imalattan iki 150 m3 te bir veya
Srekli (35 deney Bir gnlk imalattan
400 m3 te bir veya
sonucu elde bir
Bir haftalk
edildikten sonraki )
imalattan bir
**
* Numune alma ilemi, btn imalata yaylmal ve her 25 m3 beton hacmi iin birden fazla
numune alnmamaldr.
** En son 15 adet deney sonucunun standart sapmas 1,37 ' y gemesi durumunda
numune alma skl, daha sonraki 35 deney sonucu elde edilinceye kadar, balang
imalat iin gerekli olan skla karlmaldr.
Tablo 4.1 : Uygunluk deerlendirilmesi iin en az numune alma skl
Basn dayanm iin uygunluk, balang imalat veya srekli imalat iin verilen iki
ltn de salanmasyla kantlanm olur.
1. Kriter 2. Kriter
Grupta elde edilen
"n" adet deney
basn dayanm Herhangi tek deney
malat sonucunun
deney sonucu adedi sonucu (fci)
ortalamas (fcm)
"n" N/mm2
N/mm2
Balang 3 fck + 4 fck - 4
Srekli 15 fck + 1,48 fck - 4
Tablo 4.2: Basn dayanm iin uygunluk kriterleri
fck : Karakteristik basn dayanm, N/mm
fcm :Basn dayanmlarnn aritmetik ortalamas, ardk en az son on be numune

takm, N/mm
fci : Bulunan en dk basma dayanm,numune takm ortalamas , N/mm

42
: Uygunluk denetiminde kullanlan standart sapma, N/mm
Standart sapma, son aydan fazla bir sre iinde elde edilmi en az 35 adet birbirini
takip eden deney sonucu zerinden hesaplanm olmaldr. Son 15 deney zerinden
hesaplanan standart sapma deerinin uygunluk denetiminde kullanlan deerden aadaki
snrlar aan bir sapma gstermemesi durumunda uygunluk denetiminde kullanlan deer
kullanlmaya devam edilebilir.
0,63 s15 1,37 dir.
s15 : Son 15 adet deney sonucu zerinden hesaplanan standard sapma, N/mm
s15; bu limitlerin dna ktnda mevcut son 35 adet deney sonucu zerinden yeni
bir standart sapma hesaplanr. Yeni standart sapma deeri ile yaplan uygunluk denetimi son
15 adet deneyden daha fazla sonu zerinde yaplr.
4.2. Hazr Beton zeliklerinin Kontrol

Yerine yerletirilen betonun dayanmnn zaman iinde geliimi, bnyesindeki
imentonun su ile yapaca hidratasyon reaksiyonlarnn sreklilii ile mmkndr.
Hidratasyon olaynn normal bir ekilde gelimesini engelleyen saklama koullar ile ilgili
faktrler, havann scakl, nem derecesinin uygun olmamas ve rzgrdr.
Hava scaklnn dk olmas hidratasyonu yavalatacak, buna bal olarak da beton

yava dayanm kazanacaktr. ayet havann scakl fazla ise bu durumda da buharlama
olacak ve hidratasyon iin gerekli su miktarnda azalma olacaktr. Havann rzgrl olmas
da buharlamay artracaktr. Bu durumda buharlamann nlenmesi, betona yeterli bir
rutubet kayna salamakla mmkn olacaktr. ayet betonda bu gibi etkiler sonucu oluan
su kayb nlenemez ise ani kurumadan dolay betonda bzlme olacak ve atlaklar meydana
gelecektir.
Karm suyunu belirli bir sre betonun bnyesinde tutabilmek iin genelde iki yntem
uygulanmaktadr. Birinci yntem betonu sk sk ve devaml sulama, slak uvallarla rtme,
buhar verme; kum, nemli toprak veya saman sererek srekli slatma gibi nlemlerdir. kinci
yntem ise mastar biter bitmez beton yzeyini, piyasadan hazr olarak temin edilebilecek
sv kr maddeleri ile kaplamaktr. Bu maddeler, pskrtme yoluyla veya fra ile beton
yzeyine uygulanr ve yzeyde geirimsiz bir tabaka oluturarak beton karm suyunun
kaybolmasna engel olur.
Souk havalarda, gerek don etkisine kar gerekse kalp alma sresini ksaltmak iin
betonu, uygun sy salamak iin ate yaklan bir adr altnda, scak hava veya buhar
fleyerek veya benzeri stma yntemlerini kullanarak muhafaza etmek gerekir. Ortaya
kacak CO (karbon monoksit) gaz iin gerekli nlemler alnmaldr
Scak veya souk havada beton dkerken dikkat edilecek hususlarda daha ayrntl
bilgi iin TS 1248e bavurulabilir.
43
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Yukarda anlatlanlardan yola karak hazrlanan hazr betonun deney numunesini alp
zellik kontroln anlatnz.

Malzemelerin, ham maddelerin, ekipman
ve makine tehizatnn kalitesini kontrol
ediniz.
Deneyin baarsnda malzemelerin, ham
Uygun malzemelerle betondan numune
maddelerin, ekipman ve makine
alnz.
tehizatnn nemine dikkat ediniz.
Kabul edilen kriterlere uygun numune
Deneyde grev alacak teknik personelin
kaplarn hazrlaynz.
gerekli donanma sahip ve dikkatli
Numuneyi transmikser oluundan
olduundan emin olunuz.
boaltlan betonun ilk % 15'inden sonra ve
Numuneyi tekniine uygun almaya
son % 15'inden nce alnz.
dikkat ediniz.
Aldnz numuneleri belirlenen srede ve
Alnan numuneler d etkenlere maruz
istenilen sertlie gelinceye kadar d
kalrsa deney sonularnn objektif
etkilerden koruyarak saklaynz.
olmayacan unutmaynz.
Deney sonularn standartlarla
kyaslarken standartlara uygunluuna
baknz.
KONTROL LSTES
deerlendiriniz.

1. rnn retim kalitesini belirleyen ana unsurlar
2. Hazr betonun kalite standartlarn rendiniz mi?
3. Hazr beton deney numunesi alabildiniz mi?
4. Hazr beton zelliklerini kontrol edebildiniz mi?
5. Hazr beton reten tesislerini incelediniz mi?
6. Numunelerin antiyede saklanmas ve tanmasnda dikkat edilecek
hususlar rendiniz mi?
7. Numuneleri krlediniz mi?
DEERLENDRME

44
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
1. Betondan numune almada kullanlacak aletler malzemeden

yaplm olmaldr.
A ) Islak olmayan ve imento hamurundan uzun srede olumsuz etkilenmeyen
B ) Su emmez ve imento hamurundan ksa srede olumsuz etkilenmeyen
C ) Su emmez ve imento hamurundan uzun srede olumsuz etkilenmeyen
D ) Kuru ve beton hamurundan hi etkilenmeyen
2. Sktrma ubuu yaklak ap . , uzunluu ve yuvarlatlm ulu

olmaldr.
A ) 14 mm / 500 mm
B ) 20 mm / 500 mm
C ) 18 mm / 600 mm
D ) 16 mm / 600 mm
3. Numuneler, alndklar yerden tanmadan kalp iinde ..
olmamak zere yeterli sertlie ulancaya kadar d etkilerden, oktan, titreimden ve
kurumadan korunur.
Bu cmlede bo braklan yere aadakilerden hangisi getirilmelidir?
A ) 16 saatten az, 3 gnden fazla
B ) 16 saatten fazla, 3 gnden az
C ) 14 saatten az, 5 gnden fazla
D ) 14 saatten fazla, 5 gnden az
4. Beton numuneleri, kalptan karldktan sonra, deney yaplncaya kadar .

scaklktaki su iinde (veya % 95 nemli ortamda) kr grmelidir.
Bu cmlede bo braklan yere aadakilerden hangisi getirilmelidir?
A ) 19 1 C
B ) 20 2 C
C ) 21 3 C
D ) 22 4 C
5. Numune kalplar hangi tr ve lde olmaldr?

A ) 15x25 cm prizma ve 15x30 cm kre
B ) 15x15 cm kare ve 15x30 cm silindir
C ) 15x15 cm kp ve 15x30 cm silindir
D ) 15x15 cm kp ve 15x30 cm ember
45
6. Sktrma ubuu kesiti nasl olmaldr?
A ) Kare kesitli
B ) Dikdrtgen kesitli
C ) gen kesitli
D ) Daire kesitli
7. Sktrma ubuu hangi malzemeden olmaldr?

A ) elikten
B ) Ahaptan
C ) Plastikten
D ) Alminyumdan
8. Aadakilerden hangisi numune ara gereci deildir?
A ) Mala
B ) Krek
C ) Elek
D ) Kepe
DEERLENDRME

46
RENME FAALYET5
RENME FAALYET-5
AMA

ktphaneler belirtildiinde hazr beton retimini ynetmelik ve standartlara uygun olarak
yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Transmikserden beton boaltlmasn fotoraflayarak snfnzda panoya asnz.

Transmikserin temizleme ekli ile aa kan fazla malzemelerin nereye
dkldn aratrnz.
5. HAZIR BETON DKM

5.1. Hazr Beton retim in Mikser Boaltma Hazrlklarnn
Yaplmas
Ya karm hazr beton transmikserler ile tanr. Tama srasnda srtnmeyi
dolaysyla kvam kaybn azaltmak iin transmikserin betoniyeri tama devrinde ( yaklak
1-4 devir / dakika ) evrilir.
Hazr beton tama sresi en ok iki saat veya toplam 300 devirdir. Bu sre priz
geciktirici katklar vb. nlemler alnarak retici ve alc arasnda anlama sonucu uzatlabilir.
5.1.1. Dkmden nce Dikkat Edilecek Noktalar

Kalplarn salam ve szdrmaz olduunu; temizliini, yalanp yalanmadn,
yzeylerinin uygun olup olmadn kontrol ediniz.
Donatlarn gereince denip kontrolnn yaplp yaplmadna baknz.
Yeterli miktarda ve uygun boaltma aracnz olup olmadn; betonu ilemek
iin uygun say ve nitelikte eleman, ara ve gere bulunup bulunmadn
kontrol ediniz(Yeni Deprem Ynetmelii'ne gre, vibratr kullanm zorunlu
hle gelmitir.).
Taze betonun bakm iin gerekli nlemleri alnz (Su hortumlar, rtler vb.).
Pompa ve transmikserlerin alma alanlarnn hazrlanp hazrlanmadna
baknz.
Yer betonu dklecekse zeminin dkme uygun hle getirilip getirilmediini
kontrol ediniz.
47
5.1.2. Transmikser ile Dkmler
Transmikserin kapal alana girmesi gerekiyorsa aracn girecei yerin ykseklii tesise
bildirilmelidir. Transmikser bo bir demeye veya bozuk bir zemine karlyorsa 30 ton
civarnda toplam yk ve dingil bana 11-13 ton yk olduu varsaylarak zeminin kayma ve
kme tehlikesi dikkate alnmaldr.
5.1.3. Pompal Dkmler

naata yaklam mesafesi, yatay ve dey dkm eriim mesafeleri; inaat, zemin ve
pompa cinsine gre deikendir.
Pompann kurulaca zeminin altndan geen boru hatt veya zeri kapatlm
boluklar bildirilmelidir. Ayn ekilde yksek gerilim hatlar bildirilmelidir.
Kolon betonlarnda, pompa u hortumu kalp iine mmkn olduu kadar

sokulmaldr; perde betonlarnda, beton kalp yzeyine arptrlmamaldr. Betonun hzn
keserek ayrma ve kalp deformasyonuna engel olunmaldr. Pompa u hortumunu tutan
elemanlarn pompa altnda durmamasna dikkat edilmelidir.
5.2. Hazr Betonu Mikserden Boaltma

5.2.1. Hazr Betonun Dkm
Betonun rn nitelikleri korunarak mterinin antiyesine transmikserle teslim
edildikten sonra pompa veya dier ara gerele istenen noktadaki kalba yerletirilmesi
ilemine "beton dkm" denir. Beton dkmnden yksek verim elde edilmesi iin baz
noktalara dikkat edilmesi gerekir.
5.2.2. Betonun Dkm ve Yerletirilmesi Srasnda Dikkat Edilecek Noktalar

Betonun yerletirilmesi pompal ve pompasz olarak ikiye ayrlr. Yerletirme yntemi
betonun kvamn etkiler. Pompalanacak betonun, mikserden direkt kalba dklen betona
kyasla daha akc ve kolay ilenebilir olmas aranr. ine beton yerletirilecek kalbn ve
yerletirme iiliinin sertlemi beton kalitesi zerine hem mukavemet hem de grn
asndan nemli etkileri vardr:
Kalbn cinsi (ahap, elik, tnel vb.)
Kalp yzeyinin kalitesi
Kalp ya kullanlmas
Yerletirme esnasnda vibratr kullanm gibi faktrler beton kalitesi ile
dorudan balantldr.
antiyede en ok karlalan sorun, betonun rahat yerletirilip mastarlama

yaplamamasndan dkm yerine gelen betona fazladan su eklenmesidir. Bu, betonun
mukavemetini drr. Bu sorun, uygun kvamda beton siparii, akkanlatrc kimyasal
katklarn kullanlmas ve zellikle de antiyede vibratr kullanm ile giderilebilir.
48
5.2.2.1. Beton Yerletirilirken
Beton, mmkn olduunca yerletirilecei yere veya yakn bir blgesine

dklmelidir. Betonu belirli bir blgeye yp krekle yerine yerletirmeden
kanlmaldr.
Beton homojen tabakalar hlinde yerletirilmelidir. Yerletirme esnasnda
byk ynlarn ve eimli tabakalarn oluturulmasna engel olunmaldr.
Beton kalba 1.5 mden fazla ykseklikten dklmemelidir.
Betonun yerletirme ve sktrma hzlar uyum iinde olmaldr.
Gecikme ve duraklamalara meydan verilmemeli, bunun sonucu oluabilecek
souk derzlere imkn verilmemelidir. Bu tr uygulamalarda muhtemel hava
kabarcklarna kar kalp yalanmaldr.
5.2.3. Beton Dkm Teknii
Beton, toprak zemin stne yerletirilecekse toprak sktrlr.
Betonun iindeki suyu emmemesi iin toprak, 15 cm derinlie

kadar amur olumadan iyice nemlendirilir.
Kayalk zemin zerine beton dklmeden nce zeminin

gevek ksmlar su birikintisi brakmadan temizlenir.
derzleri nceden tespit edilir.
Bir i derzini izleyen beton dkmnde, nceki beton tabakas
temizlenir ve kalpta pisliin toplanmamas iin en alta
boalma yeri hazrlanr.
Betonun erbetinin dar kamamas iin geirimsiz kalp

kullanlr.
Betonun temas edecei kalp yzeyleri, beton dkmnden nce

temizlenir. Su emebilen ksmlar nemlendirilir veya yalanr.
49
Kalplarda, hazr veya antiyede hazrlanan pas paylar kullanlr.
Temel yzeyinde, kalp ve demirler zerinde buz veya kar

temizlenir.
Beton miktarna ve i artlarna gre yeteri kadar ii

bulundurulmas, iilerin eitimli olmas gerekir.
Souk ve scak havalar iin beton dkmnden sonra alnacak
nlemler hazr bulundurulmaldr (rt vb.).
Beton, kalba zarar vermeden ve donaty yerinden
oynatmadan yerletirilir.
Beton daima kalplarn ortasna dey olarak dklr.
Pompalama esnasnda betonu demire ve kalba arptrmamak

gerekir.
Betonu serbest olarak 1,5 mden fazla yksekten drmemek, 3

mden fazla yaymamak gerekir. Yksek kolon ve perdelerde,
beton yanlarda braklan ceplerden yerletirilir.
Kolon ve perdede cep braklmamsa beton kolon ve perdenin

hemen kenarndan karlkl iki krekle kalbn iine dklr.
Kolon ve perdede cep braklmamsa bunlarn iine koyulacak

pompa hortumunun apna uygun, plastik boru vastas ile beton
dklr. Yukardaki ilemlerin hibiri yaplamyorsa kolon ve
perdenin hemen yaknna, demeye betonu ykarak karlkl iki
krekle kalbn iine dklr.
Ortalama 50 cm tabaka kalnlklarnda ve 50 cm aralkla demirleri

saramadan yzey parlakl kayboluncaya kadar, beton vibratrle
sktrlr. nceki taze beton tabakasna 15 cm daldrlr.
Vibratr yzeye dik olarak daldrlr.

Eik yzeylerde sktrma ilemine beton kalnlnn az
olduu yerden balanr.
Ayrmaya sebep olaca iin fazla vibrasyondan kanlmas
gerekir.
50
ileme, tokmaklama ile sktrma ancak vibratr
kullanmnn uygun olmad durumlarda yaplr (dar kesit, sk
donat) ve akc kullanlr.
Geni yzeylerde mastarlamadan sonra ahap mala perdah iin
yzey parmaklnn kaybolmas beklenir. Yzey atlaklarn
nlemek iin gerekirse ikinci kez mala perdah yaplr.
Beton dkmnn retiminden itibaren iki saat iinde

bitirilmesi gerekir.
Betonu, katlancaya kadar scaktan, souktan, kurumadan,
saanak yamurdan, selden, yapy tehlikeye sokacak titreim
ve sarsntlardan korumak gerekir.
Beton kr, hortumla bahe sular gibi yaplmamaldr.
Beton mantarlandktan hemen sonra zerine kanavie uval bezi

serilip srekli slatlmak ya da kimyasal kr malzemesi
pskrtlmek suretiyle en az gn kre tabi tutulur.
rtlm uval bezlerinin sulanmas esnasnda beton yznn

scakl ve suyun scakl mmkn olduu kadar birbirine
yakn olmaldr.
Kalp alma zaman iin ve pheli durumlarda beton santrali
kalite blmn araynz.
5.2.3.1. Souk Havada Beton Dkm
Beton dkm esnasnda hava scaklnn +5 Cden dk olmas hlinde, kaliteli

beton elde edebilmek iin yapm, dkm ve bakm ilerinde birtakm nlemlerin alnmas
gerekir.
Taze betonda priz esnasndaki donma tehlikelidir. Priz ncesinde ve sertleme sonras
donmann etkileri nispeten azdr. Taze betonun dkld ortamn scaklnn dmesiyle
priz sresi, kalp alm sresi uzar, betonun mukavemeti der, agrega paralanmalar
grlebilir. Souk havalarda betonu korumada izlenecek yol, beton ssnn belirli bir
deerden aa dmesini nlemektir. Taze betonun dkld ortamn scakl bir gn
iinde +5 Cnin altna derse 48 saat sreyle bir gnden fazla +5 Cnin altna derse 72
saat sreyle don etkisinden korunmaldr. Trk standartlar betonun basn mukavemetinin
50 kgf/cmye erimesinden sonra don sebebi ile zarar grmeyeceini kabul eder. Bu sre iyi
bir beton iin +10 C scaklkta gndr.
5.2.3.2. Scak Havada Beton Dkm
Beton dkm iin en olumsuz ortam, ar scak, kuru ve rzgrl havalardr. Yeni
yerletirilmi taze betonda, hzl buharlama sonucu ar su kayb olur. Bunun sonucunda
kme kayb, priz hzlanmas, hava boluklar ve yzeyde plastik rtre atlaklar meydana
51
gelir. Bu da betonun dayanklln olumsuz ynde etkiler. Beton dkerken hava scaklnn
30 Cden fazla olmas beton iin nlemler alnmasn gerektirir.
Alnacak nlemler
Taze betonun scakl, rzgrn hz, bal nem ve ortam scakl
denetlenmelidir.
imento, su ve agregalar olabildiince souk olmaldr. Agrega glgede
stoklanmal, karm suyu beyaza boyanm tanklarda tutulmaldr.
Agregalar periyodik olarak slatlmal ama agregalarda farkl nem oranlarnn
olumamasna dikkat edilmelidir.
Dk imento dozu ve hidratasyon ss dk imentolar tercih edilmelidir.
Dkm yerine ulaan beton bekletilmeden yerletirilmeli ve vibrasyon ksa
srede tamamlanmaldr. Dkmn gecikmesi hlinde priz geciktirici kimyasal
katklar kullanlmaldr. Gece beton dkm tercih edilmelidir.
Dkm esnasnda taban ve kalplara su pskrtlmesi beton karmndaki
suyun emilmemesi asndan faydaldr. Bylece betonla temas edecek
yzeylerin scakln drerek nem miktarn artrmak mmkndr.
Beton yerletirildikten hemen sonra ilk mastarlama yaplr. Bir insan betonun
zerine ktnda 1-2 mm derinlikte iz kalyorsa ikinci mastarlama ilemi
yaplr.
Dkmden sonra ilk yarm saatten balayarak 72 saat boyunca su kr
uygulanmal, buharlama ve su kaybna kar yzeyler su geirmez rtlerle,
rzgra kar da rzgr koruyucularla rtlmelidir.
Normal betonarme yaplarda kr sresi yaz aylarnda en az gn olmal,
yzey srekli nemli tutulmaldr.
Gne ve rzgrn dorudan etkisine kar korumak iin akta kalan beton
yzeyler, slak uval ve plastik rt gibi malzemelerle rtlmelidir. zellikle
deme ve saha betonlarnn "curing compound" ad verilen bakm maddeleri ile
kaplanp buharlamann geciktirilmesi yararldr.
5.3. Mikser Temizlii

5.3.1. antiyede Alnacak nlemler
Beton dkmnden sonra transmikserde beton kalmsa mterinin gsterecei
bir yere dklebilir.
antiyede ykama iin izin alnmsa betonlu su komu arsaya, kanalizasyona
karmamaldr (Bunun iin varil kullanlabilir.).
Ya retim yapan tesislerde, transmikser yola kmadan nce eko kapak veya
bez bir uval ile oluk az kapatlmal, caddelere beton dklmesine izin
verilmemelidir.
5.3.2. Su Tasarrufu
Ykama yaplrken;
Kk apl hortumlar kullanlmal,
Depolarda su israf, tamalar nlenmelidir.
52
Geri kazanlm su kullanlyorsa;
Suyun geri kazanm tankna (dinlendirme havuzuna) dnmesi
salanmaldr.
Yzey sularnn toplanmas salanmaldr.
Tesisten atk su k nlenmelidir.
Suyun drenaj salanmal, tesiste gllenmeler nlenmelidir.
5.3.3. Geri Dnen Betondan Faydalanma

Geri dnm nitesinden kan malzeme deerlendirilir.
Geri dnen betondan eitli ekillerde malzeme retilebilir.
Geri dnen betonla sahaya beton yaplabilir.
ukurlar kapatlabilir.
Tesis ii yollar betonla kaplanabilir.
Su kanallar oluturulabilir.
Geri dnen beton hidratasyon kontrol katklaryla (geciktiriciler) tekrar
kullanlabilir.
Geri dnen sertlemi beton krlarak agrega olarak kullanlabilir.
ekil 5.1: Geri dnen beton emas

5.3.4. Geri Dnm Sisteminde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
Havuz ve geri dnm sisteminin kapasiteye gre doru dizayn (geri dnen
beton, ykanan transmikser, pompa ve harcanan su miktarlar)
Ykama suyu ve ykanm agregalarn temiz ve gvenli ayrm (balayc ve
ince malzeme kalmamas)
Kontrol panelinin olabildiince basit olmas
Gvenlik nlemlerinin alnm olmas (havuz, ekipman, kontrol paneli)
Ekipmann ekonomik olmas ve evre artlarna dayankll
5.3.5. Tesiste Alnacak nlemler

Metal, kt, ahap, bidon vb. geri dnebilir malzeme yeniden
kullanlmaldr.
53
Kullanlm yalar vb. malzemelerin topraa ya da kanalizasyona karmas
engellenmeli, kapal yerde depolanmas salanmal, yeniden kullanm olanaklar
aratrlmaldr.
Evsel atklarn (p) dzenli olarak uygun bir yerde biriktirilmesi ve toplanmas
gereklidir.
ekil 5.2: Geri dnml agrega ve su modelleri
54
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Yukarda anlatlanlardan yola karak hazrlanan hazr betonun kalplara yerletirilmesi
esnasnda dikkat edilecek hususlar sralaynz.

Kalplarn salam ve szdrmaz olduunu
temizliini, yalanp yalanmadn,
yzeylerinin uygun olup olmadn
kontrol ediniz.
Donatlarn gereince denip kontrolnn
yaplp yaplmadna baknz.
Yeterli miktarda ve uygun boaltma Beton dkmne balamadan nce
aracnz olup olmadn; betonu ilemek kalbn temizliine ve yalanma
iin uygun say ve nitelikte eleman, ara durumuna dikkat ediniz.
ve gere bulunup bulunmadn kontrol Donatlarn gerekli koullara uygun
ediniz. dendiinden emin olunuz.
Pompa ve transmikserlerin alma Betonun katlamaya balamadan
alanlarnn hazrlanp hazrlanmadna dklmesi iin ara ve gerecinizin
baknz. yeterli olup olmadn kontrol ediniz.
Transmikserin kapal alana girmesi Betonu 1,5 mden yukarda dkmeyiniz.
gerekiyorsa aracn girecei yerin Beton dkmne balamadan hava
yksekliini tesise bildiriniz. durumunu reniniz ve gerekli
Betonun kalba 1.5 mden fazla nlemleri alnz.
ykseklikten dklmemesine zen
gsteriniz.
Beton dkm esnasnda hava scaklnn
+5 Cden dk, 30 Cden fazla olmas
hlinde, yapm, dkm ve bakm ilerinde
gerekli nlemleri alnz.
55
KONTROL LSTES

deerlendiriniz.

1. Kalplarn salam ve szdrmaz olduunu temizliini, yalanp
yalanmadn, yzeylerinin uygun olup olmadn kontrol ettiniz
mi?
2. Donatlarn gereince denip kontrolnn yaplp yaplmadna
baktnz m?
3. Yeterli miktarda ve uygun boaltma aracnz olup olmadn; betonu
ilemek iin uygun say ve nitelikte eleman, ara ve gere bulunup
bulunmadn kontrol ettiniz mi?
4. Taze betonun bakm iin gerekli nlemleri aldnz m?
5. Pompa ve transmikserlerin alma alanlarnn hazrlanp
hazrlanmadna baktnz m?
6. Yer betonu dklecekse zeminin dkme uygun hle getirilip
getirilmediini kontrol ettiniz mi?
7. Mikser temizliinin yaplmasn saladnz m?
8. Hazr betonun mikserden boaltlmasn saladnz m?
9. Hazr beton mikserinin boaltma ilemlerini yapabildiniz mi?
10. Deiik hava artlarnda hazr beton dkmnde dikkat edilecek
hususlar rendiniz mi?
11. Geri dnen betondan nasl faydalanacanz belirlediniz mi?
DEERLENDRME

56
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
1. Transmikserin kapal alana girmesi gerekiyorsa tesise
bildirilmelidir.
A ) Aracn girecei yerin ykseklii
B ) Aracn girecei yerin genilii
C ) Aracn girecei yerin uzunluu
D ) Aracn girecei yerin temizlii
2. Transmikser alt bo bir demeye veya bozuk bir zemine karlyorsa

.. olduu varsaylarak zeminin kayma
ve kme tehlikesi dikkate alnmaldr.
A ) 27 ton civarnda toplam yk ve dingil bana 8 ila 10 ton yk
B ) 28 ton civarnda toplam yk ve dingil bana 9 ila 11 ton yk
C ) 29 ton civarnda toplam yk ve dingil bana 10 ila 12 ton yk
D ) 30 ton civarnda toplam yk ve dingil bana 11 ila 13 ton yk
3. Kolon betonlarnda, .. kalp iine mmkn olduu kadar sokulmaldr.
A ) Pompa bom hortumu
B ) Pompa kanal
C ) Pompa u hortumu
D ) Pompa ykseklii
4. Trk standartlar betonun basn mukavemetinin . erimesinden sonra

don sebebi ile zarar grmeyeceini kabul eder.
A ) 50 kgf/cmye
B ) 40 kgf/cmye
C ) 30 kgf/cmye
D ) 20 kgf/cmye
5. Beton dkmnden sonra transmikserde beton kalmsa .

dklebilir.
A ) antiye iine
B ) Kalbn dna
C ) Herhangi bir yere
D ) Mterinin gsterecei bir yere
6. Betonun rn nitelikleri korunarak mterinin antiyesine transmikserle teslim

edildikten sonra pompa veya dier ara gerele istenen noktadaki kalba
yerletirilmesi ilemine ne denir?
A ) Beton sktrlmas
B ) Beton dkm
C ) Betonun kartrlmas
D ) Betondan numune alnmas
57
7. antiyede en ok karlalan sorun, betonun rahat yerletirilip mastarlama
yaplamamasndan dolay dkm yerine gelen betona hangi malzemenin
eklenmesidir?
A ) Fazladan imento
B ) Fazladan agrega
C ) Fazladan su
D ) Fazladan katk maddeleri
8. Beton kalba ka metreden fazla ykseklikten dklmemelidir?

A ) 0,5 metreden
B ) 1,5 metreden
C ) 2,0 metreden
D ) 2.5 metreden
DEERLENDRME

58
RENME FAALYET6
RENME FAALYET-6
AMA

ktphaneler belirtildiinde hazr beton retimini ynetmelik ve standartlara uygun olarak
yapabileceksiniz.
ARATIRMA
evrenizdeki herhangi bir hazr inaata kendiliinden yerleen beton

uygulamasn inceleyiniz.
Kendiliinden yerleen betonun dkm ile sktrmak suretiyle dklen
betonu iilik bakmndan karlatrnz.
6. KENDLNDEN YERLEEN BETON

6.1. Kendiliinden Yerleen Beton
6.1.1. Tanm
Kendiliinden yerleen beton, kendi arl ile sk donatl dar ve derin kesitlere
yerleebilen, i veya d vibrasyon gerektirmeksizin kendiliinden skabilen, bu
zelliklerini salarken ayrma ve terleme gibi problemler yaratmayarak kohezyonunu
(stabilitesini) koruyabilen, ok akc kvaml zel bir beton trdr.
6.1.2. zellikleri
Hazr beton reticileri ve tketicileri iin beton dkm, yerletirilmesi ve
sktrlmas inaatlarda ou zaman zor bir i olarak karmza kmaktadr. ou zaman da
vibratr ile betonu sktrmak yorucu bir i olmakta ve evreye ok grlt yayarak zarar
vermektedir.
Kesitin doru bir ekilde doldurulmasn salamak iin yeterli sktrma ve dklen
betonun homojenliini salamak iin kaliteli iilik ve sk kontrol gerekmektedir. Beton
dkmlerinde istenen ilenebilirlik inaatn tipine, seilen yerletirme ve sktrma
yntemlerine, kalbn karmak ekline ve donatnn sklk derecesini etkileyen yapsal
tasarm detaylarna baldr.
Bu artlar salamak iin ok akc kvaml, kendiliinden yerleen betonlarn

kullanmna olan gereksinim gittike artmaktadr. Kendiliinden yerleen beton, kendi
arl altnda istenen yere yaylabilen, i ve d vibrasyon gerektirmeksizin; ayrma ve
59
terlemeye bal kusurlar grmeksizin, iyi skma elde edilebilen, ok akc kvaml
betondur.
Kendiliinden yerleen betonun zellikleri;

Kendiliinden skr, yerletirme srasnda vibratr kullanlmaz. Yerletirme
iiliinden oluabilecek riskleri ortadan kaldrr.
Kendiliinden yerleir, youn donat ve karmak kalp sistemleri iin ideal
zm ve yksek kaliteli yzey bitii salar.
Kendiliinden seviyelenir, yerletirme iiliinden tasarruf salar.
Kendiliinden yerleen betonun avantajlar;

naatta daha hzl retim
antiyede iilikte azalma
Daha iyi yzey bitii
Kolay yerletirme
Dayankllkta art
Tasarmda zgrlk
Daha dar kesitlerle alma imkn
Grlt seviyesinde (vibrasyonda) azalma
Daha iyi alma ortam
6.2. Kendiliinden Yerleen Betonun Malzemeleri

Kendiliinden yerleen betonda kullanlacak malzemelerin zellikleri, genel olarak TS
EN 206-1 standardnda belirtilen standartlara uygun olmaldr.
6.2.1. imento
TS EN 197-1e uygun olmaldr. Al2O3 miktar %10nun zerinde olan imentolar
alma sresinin ksalmasna neden olur.
6.2.2. Agrega
TS EN 12620ye uygun olmaldr. Partikl boyutlar uygulama yaplacak yere gre
deimekle birlikte, Dmax iin genellikle st limit deer 20 mmdir. Agregann iindeki;
partikl boyutu 0,125 mmnin altnda olan malzemeler tasarmda ince malzeme miktarna
dhil edilmelidir.
6.2.3. Karm Suyu

TS EN 1008e uygun olmaldr.
6.2.4. Kimyasal Katk

Sper akkanlatrc: TS EN 934-2ye uygun olmaldr. Sper
akkanlatrc, kendiliinden yerleen betonun alma sresinin
ayarlanmasndaki asl bileendir. Bu nedenle kimyasal katk seiminde, erken
dayanm kayb yaattrmayacak (geciktirici zellikli olmayan) ve ayn zamanda
60
betona min.1saat alma sresi zellii katabilecek zellikte bir katk olmaldr.
Bu zellikte ancak polikarboksilik eter esasl zel polimerlerle salanabilir.
Viskozite ayarlayc : Segregasyonu yok etmek iin katlabilir. Fakat iyi bir
tasarmla viskozite ayarlaycya ihtiya duyulmadan da kendiliinden yerleen
beton retilebilir. Bu katknn herhangi bir EN Standard yoktur. Fakat, eer
kullanlacaksa TS EN 934-2in Tablo1 blmndeki genel zellikler mutlaka
salanmaldr.
Hava srkleyici: Betonu donma-znmelere kar daha direnli hle

getirmek iin kullanlabilir. Eer kullanlacaksa TS EN 934-2 standardna
uygun bir hava srkleyici katk kullanlmaldr.
6.2.5. Mineral Katk

Tasarma bal olarak aadaki mineral katklardan biri veya bir ka kendiliinden
yerleen beton iinde kullanlabilir.
Filler tozu: TS EN 12620ye uygun olmaldr. nce krma ta, dolamit veya
granit tozu, tasarmda ihtiya duyulan 0,125 mmden kk ince malzeme
miktarn salamak iin kullanlabilir. Dolomit alkali karbonat reaksiyonuna
sebep olaca iin risklidir. Eer kullanlacaksa tasarmda miktar ok iyi
ayarlanmaldr.
Uucu kl: TS EN 450ye uygun olmaldr. Puzzolonik zellikli ince inorganik

bir malzemedir. Kendiliinden yerleen beton zelliklerini gelitirmek iin
kullanlabilir.Kullanmndan nce mutlaka standarda uygunluu kontrol
edilmelidir.
Silis duman: EN 13263 standardna uygun olmaldr. Betonun mekanik

zelliklerini artraca gibi kimyasallarda direnli hle getirerek beton
durabilitesine olumlu ynde etki eder.
Yksek frn curufu: BS 6699 a uygun olmaldr. Betonun reolojik

zelliklerini gelitirmek iin kullanlabilir.
Pigment: EN 12878 standardna uygun olmaldr. Renkli beton istenildii

durumlarda kullanlabilir.
Lif : EN standard hazrlk aamasndadr. elik veya polimer lif olabilir.

Normal betonda olduu gibi kendiliinden yerleen betonun zelliklerini
artrmak iin kullanlabilir. elik lif mekanik direnci ve eilme dayanmn
artrmak iin polimer lif ise segregasyonu ve plastik rtreyi azaltmak veya
yanma direncini artrmak iin kullanlabilir.
61
6.3. Karm Hesab
Deney programnda imento dozaj 376-377 kg/m3 olarak sabit tutulurken karm
suyu, katk gibi dier malzemelerin miktarlar Tablo 6.1de grld ekilde
deitirilerek 5 farkl dayanm snfnda kendiliinden yerleen beton rnekleri
hazrlanmtr.
Bileen D1 D2 D3 D4 D5
imento (kg/m3) 377 376 377 376 377
Su (kg/m3) 140 158 181 203 227
Ta tozu (kg/m3) 272 263 247 246 239
Kum (kg/m3) 963 932 898 886 861
ri agrega (kg/m3) 630 609 593 577 562
Akk. Katk (kg/m3) 13 9 8 6 4
Toplam (kg/m3) 2394 2346 2303 2293 2269
toz (kg/m3) 649 639 624 622 616
Hamur hacmi (l/m3) 400 419 438 449 464
Tasarm parametreleri
S/ 0.37 0.42 0.48 0.54 0.60
S/T 0.22 0.25 0.29 0.33 0.37
S/T (hacimce) 0.62 0.71 0.84 0.95 1.07
Kum/iri agrega 1.53 1.53 1.53 1.53 1.53
Tablo 6.1: Karm oranlar ve tasarm parametreleri
Karm suyunun miktar azaldka boalan hacmi, kum/iri agrega oran ayn kalacak
ekilde iri agrega ve kum doldurmaktadr. Bylece hamur hacmindeki su/toz oran
azalmaktadr. Azalan su/toz orannn ilenebilirlii azaltc etkisinin, akkanlatrc katk
dozaj arttrlarak engellenmesi amalanmtr. Fakat hamur hacmindeki azalma taze betonun
gei yeteneini azaltmtr.
nce malzeme miktar (<0.125mm) 400-600 kg/m3

Kum miktar (0.125-4 mm) Yaklak olarak har hacminin % 40'
Yaklak olarak gerek birim arlnn %
Kaba agrega miktar (Dmax = 15 mm)
50'si
Yaklak olarak imento + Uucu
Uucu kul miktar
kul hacminin % 40'
Su/Toz oran 0.9-1.0 (Hacimsel olarak)
Tablo 6.2: Tasarm yntemine gre nerilen malzeme miktar
62
Tipik ktlece aralk Tipik hacimsel aralk
Bilesen
(kg/m3) (kg/m3)
Toz 380 600 300 380
Pasta 150 210
Su 150 210 270 360
Kaba agrega 750 1000
1 m3te geri kalan hacmi doldurmaldr, toplam agrega
nce agrega
Arlnn % 48 ile % 55idir.
Su /toz oran 0.85 1.10
Tablo 6.3: Avrupa kendiliinden yerleen beton artnamesi beton tasarm tablosu
6.4. Deney Yntemleri ve Yaylma Deneyinin Yaplmas

ncelikle tm agregalar (15-25, 5-15, 0-5, kum) kartrlm, ardndan toz maddeler
(imento, ta tozu ve/veya uucu kl) eklenmitir. Homojen bir kuru karm elde edildikten
sonra su, mikser alr durumda iken karma ilave edilmitir. En son olarak akkanlatrc
katk karma eklenmitir. Gzle yaplan muayenelerde, karmn kendiliinden yerleebilir
kvama geldiine karar verilinceye kadar kartrma ilemi srdrlmtr. Bu srenin 3
dakikann altnda olmamasna dikkat edilmitir.
ngrlen katk dozajna ramen, kendiliinden yerleebilirlik asndan yetersiz

olduu grlen karmlara ilave katk eklenmi ve tasarma yanstlmtr. Kartrma ilemi
tamamlandnda bir miktar taze beton mikser iinden alnarak yaylma deneyi yaplmtr.
6.4.1. Yaylma Deneyi

Bu deney taze kendiliinden yerleen betonun deformasyon hznn gzlenmesini ve
numunenin kendi arl ile yaylarak oluturaca apn llmesini kapsar. Deney aparat
olarak kme (slump) hunisi ve 80 cm x 80 cm boyutlarnda bir tabla kullanlr. kme
hunisi kendiliinden yerleen beton ile doldurularak kendi arl ile seviyelenmesi
beklenir. Slump hunisi ekildiinde dairesel olarak yaylan kendiliinden yerleen betonun
ortalama ap llr. Ayrca bir kronometre ile 50 cm yaylma deeri iin geen zaman
tutulur.
Resim 6.1de grlen standart kme hunisi kullanlmtr. Huni sktrma ilemi
uygulanmadan doldurularak kaldrlmakta ve betonun tablaya nceden iaretlenen 50 cmlik
apa gelme sresi (T) ve nihai yaylma ap birbirine dik iki dorultuda llerek deney
tamamlanmaktadr.
Yaylma deneyinde 60-80 cm aras yaylma apna sahip karmlar uygun kabul edilip
dier taze beton deneyleri yaplmtr.
63
Resim 6.1: Yaylma deneyinde kullanlan huni ve 50 cmlik ap iaretli tabla, nihai yaylma ap
6.4.2. V-hunisi Ak Sresi lm
Bu deney, taze kendiliinden yerleen betonun kendi arl ile zel tasarlanm bir
huninin dar olan azndan boalma sresinin llmesini ierir. Deney, kendiliinden
yerleen betonun viskozitesi ve gei yetenei hakknda fikir vermektedir. Aparat olarak zel
bir huni kullanlr (Resim 6.2). Huniye kendiliinden yerleen betonun doldurulduktan sonra
en altta bulunan srgl kapak alr ve huni iindeki tm betonun boalma sresi tutulur.
Resim 6.2: V hunisi deneyinin yapl
6.4.3. U Kutusu Deneyi

Bu deney taze kendiliinden yerleen betonun kendiliinden yerleme yeteneinin ve
numunenin zel bir kutu ierisinde kendi arl ile ykselmesinin gzlenmesini kapsar.
Aparat olarak U eklinde, alt ortasnda srgl bir kapak olan ve ayn zamanda engel tekil
edecek demir ubuklar bulunan bir kutu kullanlr. Kendiliinden yerleen beton
doldurulduktan sonra srgl kapak ekilerek betonun dier ksma doru dolarak
ykselmesinin hz llr.
64
ekil 6.1: U box deneyinin uygulama ekli
6.4.4. L Kutusu Deneyi
Bu deney, taze kendiliinden yerleen betonun kendiliinden yerleme yeteneinin,
doldurma yeteneinin, gei yeteneinin ve ayrmaya kar direncinin L eklindeki bir kutu
ierisinde gzlenmesini kapsar. Kutunun alt ortasnda srgl bir kapak ve ayn zamanda
engel tekil edecek demir ubuklar bulunmaktadr. Srgl kapak ekilerek betonun dier
blme 20 cm ve 40 cm ilerlemesinin sreleri llr. Ayn zamanda kutunun her iki
tarafndaki seviye fark tespit edilir.
Resim 6.3: L-kutusu deneyinin yapl
6.5. Kendiliinden Yerleen Betonun Uygulanmas

lk kendinden yerleen yksek dayanml beton 1990 ylnda Japonyada retilmi.
Birok projede kullanlm. 1998 nisannda alan dnyann en uzun asma kprs olan
(1991 m) Akashi-Kaikyo kprsnde iki ankraj balant bloklarnda kendinden yerleen
beton kullanlmtr. Sonu olarak kendinden yerleen beton ile inaat sresinde %20lik bir
ksalma olmutur. naat sresi 2.5 seneden, 2 seneye dmtr. Birok lkede yaygn bir
ekilde kullanlmaktadr.
Kendiliinden yerleen beton birok lkede yaygn bir ekilde kullanlmaktadr.

Kendiliinden yerleen beton, zellikle yap glendirme projelerinde kullanlmas
nerilmektedir. Trkiyede ise ilk olarak 2003 ylnda Bursada Cemal Nadir karikatrleri
an duvar projesinde kullanld. Avrupann eitli lkelerinde suni kar yapma sistemleri
kontrol ve hidrant noktas rgar projelerinde kendiliinden yerleen beton kullanlmtr.
ok ksa srede laboratuvar almalar yaplm 40C ortam ss dikkate alnarak test
sonular uluslararas firmalar tarafndan kabul grmtr.
65
Kendiliinden yerleen beton uygulamalarnda; beton dkm ve yerletirmesi
srasnda oluabilecek iilik ve uygulama hatalarn ortadan kaldrr. zel formlasyonu
sayesinde segregasyon problemi yaatmad gibi vibrasyon grlts olmamas, vibrasyon
iiliinden, vibratr yatrm maliyetinden, vibrasyon iin harcanan zaman ve enerjiden
tasarruf salar. Dk su/imento oran ve boluksuz yaps sayesinde evre artlarnn yap
zerinde sebep olduu korozyon etkilerini minimize ederek beton iindeki donaty tamamen
sard iin korozyon etkilerine kar korur. Akc, ince kvam ve homojen yaps sayesinde
en karmak kalplarda, en sk donatlarda ve yapsal btnl salayan kolon kiri balant
noktalarnda maksimum sonu verir. Kalp yzeyinin eklini yanstarak zel yzey
dizaynlarna olanak salar. Yksek kalitede yzey przszl salayarak inaat kalitesini
ykseltir.
Resim 6.4: Kendiliinden yerleen beton uygulamalar
66
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Yukarda verilen bilgilere gre 1 m kendiliinden yerleen beton yapmak iin gerekli
malzemeleri ve ilem basamaklarn yaznz.

Agrega ve imento kartrarak kuru
karm salaynz.
Hazrlanan karmn iine gerekli Karmn homojen olduundan emin
miktarda su ilave ediniz. olunuz.
Harc transmikser yardmyla homojenlii Akkanl istenilen seviyede
salanana kadar kartrnz. ayarlamak iin kullanacanz katk
Elde edilen harca akkanln salamak maddesini salkl belirleyiniz.
iin gerekli ve yeterli miktarda katk
maddesi ekleyiniz.
KONTROL LSTES
deerlendiriniz.

1. Kendiliinden yerleen betonun avantajlarn sralaynz?
2. Kendiliinden yerleen betonun malzemelerini listelediniz mi??
3. Kendiliinden yerleen beton ierisine katlan katk maddelerinin
zelliklerini listelediniz mi?
4. Kendiliinden yerleen betonun karm hesabn yaptnz m?
5. Kendiliinden yerleen betonun deney yntemleri ve yaylma
deneyini yaptnz m?
6. Kendiliinden yerleen betonu uyguladnz m?
DEERLENDRME

67
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
1. Aadakilerden hangisi kendiliinden yerleen betonun zellii deildir?

A ) Kendiliinden skr, yerletirme srasnda vibratr kullanlmaz.
B ) Yerletirme iiliinden oluabilecek riskleri ok fazladr.
C ) Kendiliinden yerleir, youn donat ve karmak kalp sistemleri iin ideal
zm ve yksek kaliteli yzey bitii salar.
D ) Kendiliinden seviyelenir, yerletirme iiliinden tasarruf salar.
2. Aadakilerden hangisi kendiliinden yerleen betonun avantaj deildir?

A ) Daha dar kesitlerle alma zorluu
B ) antiyede iilikte azalma
C ) Kolay yerletirme
D ) naatta daha hzl retim
3. Aadakilerden hangisi kendiliinden yerleen betonun malzemesi deildir?

A ) imento
B ) Agrega
C ) Kimyasal Katk
D ) Kire
4. Aadakilerden hangisi kendiliinden yerleen betonun iersine konan kimyasal

katkdr?
A ) Potlant imento
B ) Sper akkanlatrc
C ) Yksek frn curufu
D ) Al
5. Aadakilerden hangisi hazr betona renk veren kimyasal katk maddesidir?

A ) Pigment
B ) Lif
C ) Silis duman
D ) Uucu kl
Aadaki cmlede bo braklan yere getirilecek bilgilerin bulunduu seenei

iaretleyiniz.
6. Kendi arl ile sk donatl dar ve derin kesitlere yerleebilen, i veya d vibrasyon
gerektirmeksizin kendiliinden skabilen, bu zelliklerini salarken ayrma ve
terleme gibi problemler yaratmayarak, kohezyonunu (stabilitesini) koruyabilen, ok
akc kvaml zel betona..denir.
A ) Akkanl beton
B ) Hazr beton
C ) Kendiliinden yerleen betonun
D ) Katk maddesi
68
DEERLENDRME

Cevaplarnzn tm doru ise modl deerlendirmeye geiniz.
69
MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin sonunda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen
bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.
1. ( ) Beton mutlak hacim olarak %75 orannda agrega, %10 orannda imento ve %15
orannda sudan oluur.
2. ( ) Agrega betonda yaklak olarak %50 orannda bulunmaktadr.
3. ( ) Ya karml beton tanrken transmikser 1-4 devir/dakika ile dnmeli ve tama
sresince en fazla 300 devir yapmaldr.
4. ( ) Betonun tama ve dkm srasndaki ayrmasna segregasyon denilir.
5. ( ) Her numune, ayr harman ayn transmikserden alnmaldr.
6. ( ) Gecikme ve duraklamalara meydan verilmemeli, bunun sonucu
oluabilecek souk derzlere imkn verilmemelidir
7. ( ) Beton kalba 2.5 mden fazla ykseklikten dklmemelidir.
8. ( ) lenebilirlik, hazr betonda aranan zelliklerden deildir.
9. ( ) Kendiliinde yerleen betonlarda yaplan yaylma deneyinde 60-80 cm
aras yaylma apna sahip karmlar uygun kabul edilmitir.
DEERLENDRME

Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.
70
CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI
1 A
2 C
3 B
4 C
5 A
6 A
7 D
8 A
9 A
10 B
11 B
12 C
13 C
14 D
15 B
16 D
17 D
18 D
RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI

1 C
2 A
3 B
4 D
5 A
6 B
7 C
8 B
9 D
10 D

1 D
2 C
3 A
4 B
5 D
6 A
7 B
8 C
71
1 B
2 C
3 A
4 C
5 D
6 A
7 B
8 D

1 A
2 D
3 C
4 C
5 B
6 A
7 D
8 B
RENME FAALYET-6NIN CEVAP ANAHTARI

1 B
2 A
3 D
4 A
5 C
6 B
MODL DEERLENDRME CEVAP ANAHTARI

1 Doru
2 Yanl
3 Doru
4 Doru
5 Yanl
6 Doru
7 Yanl
8 Yanl
9 Doru
72
KAYNAKA
KAYNAKA
AKAKIN Tmer, Trkiye Hazr Beton Birlii, Hazr Beton retimi, stanbul,
2008.
AYKAN Glnihal, Osman Onur TEZEL, Hakan GRDAL, Ziya YCEER
Kendiliinden Yerleen Beton Deney Metodlari ve Uygulama rnekleri,
stanbul.
FELEKOLU Burak, Blent BARADAN, Kendiliinden Yerleen
Betonlarn Mekanik zellikleri, zmir.
GRDAL Hakan, Ziya YCEER, Trkiye ve Dnyada Kendiliinden
Yerleen Beton Uygulamalar, stanbul.
TOPU lker Berk, Turhan BLR, Hasan BAYLAVLI, Eskiehir Osmangazi
niversitesi Mh. Mim.Fak.Dergisi C.XXI, S.1, 2008, Eskiehir.
73

Hazır Beton Üretimi PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Hazır Beton Üretimi PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

MLL ETM BAKANLII

HAZIR BETON RETM

Topraklarmzn tamamna yakn deprem kuanda bulunan lkemizde; gvenli ve

Hazr beton retiminin yaygnlamas iin almalar yaplmaldr.

Teknik elemanlarn ilk grevi, ett almalarndaki hesaplar neticesinde kan

Hazr beton santrallerinde laboratuvar test sonular, genellikle ilgili mhendisler

Yaplarn betonarme elemanlar, afetlerden veya farkl nedenlerden kaynaklanan

evrenizde bulunan herhangi bir hazr beton santralini gezerek grdklerinizi

1. HAZIR BETON ARA GERELER VE

1.1.1. Hazr Beton

ekil 1.1: Malzeme karm oranlar

TS EN 206-1e gre beton 3 snfa ayrlmtr:

1.1.1.1. Hazr Betonda Aranan zellikler

Taze betonda ilenebilirlik: Taze betonun homojenliini kaybetmeden

Betonun kvam: Kvam, betonun akclk derecesi olarak tanmlanr. Kvam;

Taze betonun kvam TS EN-206-1de ekteki ekilde snflandrlmaktadr.

Snf Slamp ( kme ), mm

Snf Vebe sresi, saniye

Snf Skabilme derecesi

Snf Yaylma ap (mm)

Taze beton scakl: Taze betonun scakl, TS EN 206ya gre +5 Cden az

En byk anma bykl, TS EN 206 (D max.): Beton iinde kullanlacak

Sertlemi betonda basn dayanm (mukavemet): Betonun mekanik

Grafik 1.1: Basn dayanm - zaman ilikisi

imento tipi ve miktar: imentonun cinsi ve dozaj (1 m3 betondaki imento

Karm suyunun kalitesi ve miktar: Beton retiminde en uygun miktarlarda

Uygulamada ska rastlanan hata, betonda ilenebilirliin salanmas iin betona

Sktrmann etkisi: Taze betonun yerletirildikten sonra yeterince

D etkiler - kr koullar: Betonun prizi ve sertlemesi aamasnda evre

Deney koullar - rnek ekil ve boyutlar: Beton rneklerinin formu,

Sertlemi betonda d etkilere dayankllk (durabilite): Beton,

Yapay bir malzeme olan betonarmenin olumlu zeliklerini srdrebilmesi kalc

Betonun dayankllnda en nemli etkenler, su/imento oran ve betonun kalbna

tlm kalker ve dier ham maddelerin belirli oranlarda kartrlp dner

imento, su ile kartrldnda hidratasyon reaksiyonlar ve ilemleriyle priz alarak

imentonun beton iindeki ilevi, agrega tanelerinin yzeyini kaplamak ve taneler

Fakat gnmzde ou beton tketicisinin zihinlerinde beton retiminde kullanlan

Resim 1.2: Agrega yataklar

Resim 1.3: Malzeme ocanda hareketli krmata makinesi

Agregalarn beton iindeki rol ok nemlidir. Granlometrisi, ekil yaps, sertlii,

Birim hacim ktlesi

1.1.4. Karm Suyu

imento ve agrega tanelerinin yzeyini slatarak yalayc etki yaratmak ve

Resim 1.5: Beton dolum esnasnda aktarlan karm suyu

Resim 1.6: Kimyasal katklar

1.1.6.1.Mineral Katk eitleri

1.2. Hazr Betonda Kullanlan Ara Gereler

Taze betonun zelliklerini kaybetmeden, antiyedeki dkm noktasna zamannda

Transmikser, yzyln balarnda, hazr betonun inaatlarda kullanlmaya

Transmikserler, kullancnn eitilmesini gerektiren komplike aralardr. Bu nedenle

Trkiye'de kullanlan transmikserlerin ounda beton, aracn arkasndan boaltlr.

Transmikserlerin bir eidi olan konveyrl transmikserler, ilenebilirlii ve

Resim 1.7.b: Transmikser

Resim 1.8: Pompa

Resim 1.10: Pompayla beton dklmesi

Resim 1.11: Pompayla beton dklmesi

1.2.3. Hazr Beton Santral

T tip yerleimli beton santrali (ift agrega tartm band vardr.)

1.2.3.2. Beton Santral Yedek Paralar

1.2.3.3. Ya Tip Beton Santrali Sistemi

Agrega bunkeri ve tartm konveyr

Resim 1.13: Malzeme silolarndan grnm