T.C.

MLL ETM BAKANLII

MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN
GLENDRLMES PROJES)

AHAP TEKNOLOJS

AHAP KAKMA

ANKARA, 2009
 Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller;
Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 05.09.2008 tarih ve 186 sayl Karar ile
onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak
yaygnlatrlan ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri
kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr).
Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye
rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve
gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda
uygulanmaya balanmtr.
Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii
kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas
nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir.
rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik
kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler.
Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr.
Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda
satlamaz.
 NDEKLER

AIKLAMALAR ....................................................................................................................ii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3
1. YZEYE MOTF OLUTURMAK.................................................................................... 3
1.1. Motif izme .................................................................................................................. 3
1.1.1. Motifin Bytlp Kltlmesi........................................................................... 4
1.1.2. Motifin Parasna Markalanmas ....................................................................... 4
1.2. Para Hazrlama ............................................................................................................ 5
1.2.1. ok Renkli Para Hazrlama ................................................................................. 6
1.2.2. Elyaf Ynnde Para Hazrlama ........................................................................... 7
1.2.3. Elyafa Zt Ynde Para Hazrlama ........................................................................ 8
1.3. Kesme ........................................................................................................................... 8
1.3.1. El Aletleri .............................................................................................................. 8
1.3.2. Ahap leme Makineleri..................................................................................... 10
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 13
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 18
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 20
2. ZEMN OLUTURMAK................................................................................................... 20
2.1. Fon Markalama ........................................................................................................... 20
2.1.1. izerek................................................................................................................. 20
2.1.2. Yaptrarak ......................................................................................................... 21
2.1.3. Kopyalayarak....................................................................................................... 21
2.2. Boaltma ..................................................................................................................... 22
2.2.1. El Takmlaryla Boaltma .................................................................................... 22
2.2.2. Makinelerle Boaltma.......................................................................................... 23
2.3. Skma .......................................................................................................................... 23
2.3.1. kence ile Skma................................................................................................. 23
2.3.2. Presle Skma ........................................................................................................ 24
2.4. Temizleme................................................................................................................... 24
2.4.1. Rendelerle Temizleme ......................................................................................... 24
2.4.2. Sistrelerle Temizleme .......................................................................................... 25
2.4.3. Zmparalarla Temizleme...................................................................................... 26
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 27
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 30
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 32
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 33
KAYNAKA ......................................................................................................................... 34

i
 AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
MODLN KODU 215ESB100
ALAN Ahap Teknolojisi
DAL / MESLEK Ahap Ssleme
MODLN ADI Ahap Kakma
MODLN TANIMI Ahap kakma yntemiyle kakma yapm yntemlerinin
anlatld, bu konu ile ilgili bilgi ve becerilerin verildii
renme materyalidir.
SRE 40/32, 40/32
N KOUL Ortak alan modllerini alm olmak
YETERLK Ahaba kakma yapmak
Genel Ama

Standartlara ve tekniine uygun yzeye motif

oluturarak zemine kakma yapabileceksiniz.

Amalar
MODLN AMACI
1. Yzeye uygun motifi belirleyerek yzeyde tekniine
uygun motif oluturabileceksiniz.
2. Boaltma tekniklerini kullanarak zemin oluturabilecek ve
tekniine uygun kakma yapabileceksiniz.

Ortam: Uygun aydnlk atlye ortam ve i tezgh

veya masas
ETM RETM
ORTAMLARI VE Donanm: Yeterli eitlilikte ahap eitleri, kt,
DONANIMLARI kalem, gnye, cetvel, metre, el aletleri, kesme aletleri,
ikence, tutkal, bileme ta ve ya ta
Bu modl ierisinde her renme ve uygulama
faaliyetinden sonra yaplan lme ve deerlendirmeler ile
kendi kendinizi deerlendirebileceksiniz.
LMEVE
DEERLENDRME
Modl sonunda retmeniniz tarafndan yaplan
uygulamal testlerle, kazandnz bilgi ve beceriler
deerlendirilecektir.

ii
 GR
GR
Sevgili renci,

Ahap teknolojisi alan ilevsel deerleriyle meknlarn kullanln, estetik

deerleriyle de yaadmz ve altmz yerlerin scak, sevimli ve renkli bir ortam haline
gelmesini salar. Bu alan sanat ve teknii birletirerek rn ortaya karr. Alanda ahap ve
ahap rnleriyle birlikte boya, renk, cam, plastik, elik ve metal gibi gereler de
kullanlmaktadr.

Trkiyede bu sektr hzla gelimekte ve bymektedir. lkemizde kk ve orta

lekli iletmeler giderek irketlemekte ve bu alanda ciddi miktarda elemana ihtiya
duyulmaktadr.

Gnmzde herhangi bir meslei renmek, mutlaka uygulamal bilimsel eitimden

gemeyi zorunlu hale getirmektedir. Artk hibir meslek ilk renildii ekilde kalmamakta,
srekli alannda yenilenmeyi gerektirmektedir.

Kakmacln tarihi ok eskidir. Hemen her millete ait eski devirlerde yaplm
kakmal eyalara rastlamak mmkndr. Kakmaclk ilk ve orta alarda genellikle ta, aa,
kemik, metal para veya levhalarn masif aa zerine oyulmu yerlerine gmlmesi
suretiyle yaplyordu. Eski Peruda tapnak ve tanrsal figrler renkli talardan yaplmtr.
Msrda milattan nce 3000 yllarnda, kabuklar veya parlak bcek kanatlar aatan
yaplm tabla zerine yaptrlmak suretiyle bir nevi kakma elde edilmitir. Eski
Yunanistanda mobilyalar ince fildii plakalar ile sslenirdi. Gnmzde bu amala yaplan
en yaygn kakma yntemi sedef ve masif kakma yntemleridir. Bu modl
tamamladnzda ahap kakma ile ilgili deiik uygulamalar yapacak, deiik yaptrma
teknikleriyle deiik kompozisyonlar elde edebileceksiniz. Ancak derste rendiklerinizle
yetinmemeli srekli deiik iler yapabilmenin abas iinde olmalsnz.

Modl tamamladnzda lkemizin ve sanayimizin nitelikli insan gc ihtiyacn bir

birey olarak karlamanz yannda lkenize, evrenize, ailenize ve kendinize faydal olma
mutluluunu ve sevincini yaayacaksnz.

1
2
 RENME FAALYET1
RENME FAALYET1

AMA
Ahap kakma yapm yntemlerini renecek ve kurallara uygun ahap kakma
uygulamalar yapabileceksiniz.

ARATIRMA
evrenizde kakmaclkla uraan kii ya da kiiler, bu tr eya ve rnlerin
satld yerler varsa irtibat kurarak ilgili fikir ve grlerini alp not ediniz ve
deerlendiriniz.
Not aldnz bu fikir ve grleri snfta arkadalarnzla tartnz.
evrenizde bu alanla uraan iletmelerden, mesleki eitim-retim
kurumlarndan, konu ile ilgili btn yazl kaynaklardan, ktphanelerden veya
internet ortamndan aratrmalarnz gerekletirebilirsiniz.

1. YZEYE MOTF OLUTURMAK

Kakmaclk: eitli kaplama, fildii, sedef, kemik, formika, mermer, baa, seramik
ve metal levhalarndan elde edilen kompozisyonlarn masif aa veya kaplama zerinde
alan yuvalarna yerletirilmesine kakma denir. Bu ii yapana kakmac, ileme de
kakmaclk denir.Kelimenin Almancas olan intarziye ve Franszcas olan marketri
Trkesi kadar ok kullanlmaktadr.

Kakma ilemi yukardaki tanmlamada belirtildii gibi eitli gerelerden yaplabilir.

Bu ileme yapl ekline gre, masif kakma, rlyef kakma, zemin deme, formika kakma,
metal kakma ve kaplama ile yaplan kakma eitleri vardr. Biz burada masif (ahap) kakma
ilemi zerinde duracaz.

1.1. Motif izme

Son yllarda mobilya sektrndeki gelimeler ve doadaki aa neslinin azalmas
insanlar suni malzemeleri daha ok tercih eder hale getirmitir. nsanlar buna iten
nedenlerden biri de masif aatan yaplan mobilyalarn pahalya mal olmasdr. Bununla
birlikte baz kimseler bilhassa masif ve tabii aa renklerini tercih etmektedir. Masif aa
kakmacl kaplamalarla ve dier malzemelerle yaplan kakmadan daha zor ve zaman
alcdr. Zira malzemenin kesimi, boaltlmas ve altrlmas zaman alc ve uratrcdr.
Bu i iin nce kakma paralarnn 1/1 lekli i resimleri izilir (Resim 1.1).

3
 Resim 1.1: Kakma yaplacak resim
1.1.1. Motifin Bytlp Kltlmesi
Kakma yaplacak iin resmi belirlenip izildikten sonra kakma yaplacak yzeyin
byklne gre orantl bir ekilde bytlp veya kltlerek olmas gereken lye
getirilir. Bytme veya kltme ilemi gnmz teknolojisinde fotokopi makineleriyle ok
ksa zamanda ve ok kolayca yaplabilir. nemli olan yzeye orantl bir lde kakma
motifi yaparak yzeyin deerini artrmaktr. Orantsz olarak ok byk ya da ok kk
yaplan kakma almas yzeyde beklenen beeniyi vermez ve bouna uralm olunur.

1.1.2. Motifin Parasna Markalanmas

izilen ve ls belirlenen ekil kakma yaplacak para zerine u yntemlerden
biriyle markalanmaldr:

Karbon kd ile markalama: resmi aacn elyaf yn de dikkate alnarak

kakma yaplacak i paras zerine yerletirilir. Altna bir karbon kd
konarak ince ulu bir kurun kalemle izgilerin zerinden geilerek markalama
ilemi yaplm olur (Resim 1.2).
Motifi yaptrarak: izilen ve ls belirlenen i resmi aacn elyaf yn de
dikkate alnarak kakma yaplacak i paras zerine yaptrlr. Yaptrma
ilemi ok koyu tutkalla deil sulandrlm tutkalla yaplmaldr. Aksi halde
yzeyde istenmeyen tutkal lekeleri oluur (Resim 1.3).

4
 Resim 1.2: Kakma resminin kopyalanmas

Resim 1.3: parasna yapm kakma resmi

1.2. Para Hazrlama

Kakma yapmnda kullanlacak aa cinslerinden istenilen renk ve desende seilen
paralar 45 mm kalnlnda ince paralar halinde kalnlk makinesinden geirilir. Sonra
aacn elyaf yn de dikkate alnarak kakma yaplacak i resimleri hazrlanan bu plakalar
zerine yaptrlr veya kopyalanr.

zerine motif yaptrlm veya izilmi masif levhalar dekupaj makineleri veya kl
testere koluna balanan uygun testere ile izgilere teet olarak kesilir (Resim 1.4). Kesilen
paralarn hatal yerleri varsa ince lama ee ve zmpara ile dzeltilir.

5
 Resim 1.4: Kakma parasnn kl testere ile kesilmesi
Sonra kesilen para yerletirilecei masif tabla zerindeki yerine konur ve sivri ulu
bir kalemle kakma parasnn yeri izilir. izilen yer matkaplarla veya freze makineleriyle
kakma paras kalnlndan 0,51 mm daha az derinlikte rtlp dz kalem ve oyma
kalemleriyle kenarlar dzeltilir. Oyulan ksmn dibi de dz kalemlerle dzgn hale getirilir.

Tutkal srlp yerine oturtulan kakma paras, zerine kt, ezilmemesi ve iyi
sklmas iin bir takoz konarak ikence ve presle sklr. Kuruduktan sonra sklen kakmal
tabla perdah ve zmpara yapldktan sonra son st yzey ilemleri yaplr.

1.2.1. ok Renkli Para Hazrlama

Kakma motifini oluturacak para hazrlanrken renklerin ve desenlerin nceden
belirlenmesi ve ilemin belli bir plan erevesinde yaplmas gerekir. Geliigzel seilen
paralarla istenen baar elde edilemeyebilir. Bu nedenle ok renkli kakma almalarnda
ilemin yaplaca masif paralarn seiminde gerekli hassasiyet gsterilmelidir. eitli
denemelerden sonra en uygun renkleri bularak almaya balanmaldr. Paralar hazrlarken
birbirleriyle nasl birleeceklerine de karar verilmelidir. paralar birbiriyle elyaf ynnde,
elyafa dik veya kark olarak dnlebilir. Aada ileri teknoloji kullanlarak CNC
makinelerinde yaplan ahap kakma rnekleri grlmektedir (Resim 1.5). Bu almalar
dekoratif parke almalar olarak da kullanlrlar.

6
 Resim 1.5: ok renkli masif kakma
1.2.2. Elyaf Ynnde Para Hazrlama
Elyaf ynnde masif kakma yapmak demek, kakma yaplacak paralarn birbirleriyle
veya fon parasyla yl halkalar ayn yne gelecek ekilde birleecei anlamna gelir
(Resim1.6). Bu almada genellikle birbirine zt renklerle almak tercih edilir. Ahap
deiik ynlerde alma zellii olan bir malzemedir. Bu nedenle en uygun birletirme elyaf
ynnde birletirmedir. Paralar ayn oranda alaca iin bu ekilde hazrlanan iin
bozulma ihtimali daha zayftr. Hazrlanan kakma paras fon paras ile veya dier paralar
ile ayn elyaf ynnde yan yana getirilir. Dikkat edilmesi gereken i paralar yeterince
kurutulmu ve dk nem derecesine indirilmi olmaldr (Resim 1.7).

Resim 1.6: Elyaf ynnde yaplm masif kakma

7
 Resim 1.7: Elyaf ynnde yaplm ok renkli masif kakma rnekleri
1.2.3. Elyafa Zt Ynde Para Hazrlama
Elyafa zt ynde masif kakma paras hazrlamak demek fon paras ile kakma paras
elyaf ynleri zt ynlere gelecek ekilde tasarlanacak demektir (Resim 1.8). Bu almada
boy ve en ynnde almalar birbirine yakn paralar ve nem dereceleri olabildiince dk
paralarla almak tercih edilmelidir. Zira byk emek ve malzeme harcayarak yaplan bir
alma bir sre sonra ek yerlerindeki farkl alma ve ekme sonucu almalarn olmasyla
bozulabilir.

Resim 1.8: Elyafa zt ynde yaplm ok renkli masif kakma rnekleri

1.3. Kesme
1.3.1. El Aletleri
Masif kakma paralar elde kl testerelerle kakma tezghnda (Resim 1.9) kesilebilir.
Farkl kalnlktaki kl testerelerden uygun olan (Resim 1.10) kl testere koluna (Resim 1.11)
taklr. Kesilecek masif kalnlna gre uygun testereyi semek alacak kiinin bilgi ve
becerisine kalmtr. Kl testereler abuk krlrlar, zellikle renme aamasnda krlmalar
daha da ok olur ve moral bozukluuna neden olur. Bu krlmalara kar hazrlkl olunmal
ve moral bozmamal. altka el becerisi artacak ve krlmalarn azald grlecektir.
Masif kesimlerinde kaplamalara gre biraz daha kaln testereler kullanlr. Ancak testere ne
kadar ince olursa kesilen para o kadar dzgn, hassas olur.

8
 Resim 1.9: Kakma tezgh

Resim 1.10: Farkl kalnlktaki kl testereler

Resim 1.11: Kl testere kolu

9
 Resim 1.12: Kl testere kolu ile para kesimi
1.3.2. Ahap leme Makineleri
Masif kakma kesme ileminde, zellikle kavisli kenarlarn kesiminde kullanlan
makineler dekupaj makineleridir.

El dekupaj makinesi (Resim 1.13)

Resim 1.13: El dekupaj makinesi

10
 Masa tipi dekupaj makinesi (Resim 1.14)

Resim 1.14: Masa tipi dekupaj makineleri

Ayakl dekupaj makinesi (Resim 1.15)

Resim 1.15: Ayakl dekupaj makinesi

El dekupaj makinesi, masa tipi dekupaj makinesi, ayakl dekupaj makinesi diye
eitleri vardr. El dekupaj makinelerine taklan testereler (Resim 1.16) daha kaln ve geni
testereler olduu iin ok hassas kesimler yaplamayabilir. Keskin ke dnlerinde hatalar
meydana gelir. Bu makine ile kesilen kenarlar elde veya makinelerle zmparalanarak
yerlerine altrlrlar. Masa tipi dekupaj makinesi ve ayakl dekupaj makinesi birbirine
benzeyen ayn tip makinelerdir. Adndan da anlalaca gibi birisi daha ok amatr
almalarda ve masa zerinde kullanlr. Ayakl dekupaj makinesi ise ayn makinenin biraz
daha byk ve oturakl olandr. Geni kapasiteli atlyelerde kullanlr. Dzeltme, boaltma
ve temizlik ilemlerinde dier makineler de kullanlr.
11
 Resim 1.16: El dekupaj makinesi testereleri

Resim 1.17: El dekupaj makinesiyle kesim yapma

Resim 1.18: Ayakl dekupaj makinesiyle kesim yapma

12
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET-1

Masif kakma kesme uygulamas yapnz.

lem Basamaklar neriler

Kakma yapacanz paraya i
resminizi kopyalaynz.

resminin i parasna aktarma ilemini

yaptrarak veya karbon kdyla
kopyalayarak yapabilirsiniz.

paranz izgilere teet olacak

ekilde kl testere kolu ile elde kesiniz.

Kesme ilemine uygun olan kenardan

balayabilirsiniz.

paranz izgilere teet olacak

ekilde el dekupaj makinesi ile kesiniz.

El dekupaj makinesi ile ke dnlerini

yapmak zor olacandan ilemi dikkatli
yapnz veya ters ynden kesiniz.

13
 paranz izgilere teet olacak
ekilde el dekupaj makinesi ile kesiniz.

Yava alarak testerenin krlmamasna

zen gsteriniz.

Kestiiniz paray uygun bir yere

kaldrnz.

Kesme ilemini annda hatal yerler var

ise ince dili bir ee veya zmpara ile
dzeltiniz.

14
 UYGULAMA FAALYET-2

ok renkli masif kakma kesme uygulamas yapnz.

lem Basamaklar neriler

Kakma yapacanz paraya i
resminizi kopyalaynz.

resminin i parasna aktarma ilemini

yaptrarak veya karbon kdyla
kopyalayarak yapabilirsiniz.

paranz izgilere teet olacak

ekilde el dekupaj makinesi ile kesiniz.

Kesme ilemine uygun olan kenardan

balayabilirsiniz.

izgilere teet olacak ekilde

kestiiniz i parasn krmadan uygun
bir yere kaldrnz.

Ayn ekilde dier para ya da paralar

kesiniz.

15
 Dier i paralarn da izgilere teet
olacak ekilde kesiniz.

Kestiiniz paralarn kenarlarnda

anormal bozukluklar varsa elde ee veya
zmpara ile dzeltiniz.

lk kestiiniz paralar gmeceiniz

ikinci paray markalaynz ve uygun
bir yerden deliniz.

Markalamada daha nceki yntemlerden

birini kullanabilirsiniz.
Delinen yerden geirerek kl testereyi
sabitleyebilirsiniz.

Atlacak ksmlar atp gerekli ksm

alnz.

Hatal kesilen yerler var ise zmpara ile

dzeltiniz.

16
 lk kestiiniz paralar ikinci fon
parasna takarak kontroln yapnz.

Hatal kesilen yerler var ise zmpara ile

dzelterek paralar birbirine oturtunuz.

17
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME

DORU-YANLI TEST SORULARI

Bu faaliyet kapsamnda hangi bilgileri kazandnz belirleyebilmeniz iin bir

ksm doru, bir ksm yanl cmleler verilmitir. Cmle doru ise bandaki
parantezin ierisine D, yanl ise Y harfini koyunuz.

1. ( ) Kakma sadece ahap malzemelerle yaplr.

2. ( ) Gnmzde motif byltp kltme ilemleri fotokopi makinelerinde yaplabilir.
3. ( ) izilen motif i parasna sadece izilerek aktarlabilir
4. ( ) Kakma yaplacak para kalnl 1,5-2 cm kalnlnda olmaldr.
5. ( ) lk kesilen para ikinci para zerine konur ve sivri ulu bir kalemle kenarlarndan
izilerek ikinci paraya markalanr.
6. ( ) kinci para birinci paradan 1-1,5 mm daha derin oyulmaldr.
7. ( ) kinci paraya markalanan yer matkaplarla, freze makineleriyle rterek boaltlr
ve kenarlar dz kalemle dzeltilir.
8. ( ) Elyaf ynnde para hazrlarken her cins ve her kuruluktaki paralar yan yana
getirilebilir.
9. ( ) Ahap kakmada el ile kesme ilemi kl testere ve kl testere kolu ile yaplr.
10. ( ) Ahap kakmada makine ile kesme ilemi el dekupaj ve masa tipi dekupaj
makinelerinde yaplr.

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek

kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz
sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz

Tm sorulara doru cevap verdiyseniz uygulamal deerlendirmeye geiniz.

18
KONTROL LSTES

DEERLENDRME LTLER Evet Hayr

1. Kakma yapacanz i resmini belirlediniz mi?
2. Kakma yapacanz i resmini i paras zerine aktardnz m?
3. izilen izgilere teet olarak kl testere ile kesim yaptnz m?
izilen izgilere teet olarak el dekupaj makinesi ile kesim
4.
yaptnz m?
izilen izgilere teet olarak masa tipi dekupaj makinesi ile
5.
kesim yaptnz m?
ok renkli kakma iin ilk kestiiniz paray ikinci paraya
6.
markaladnz m?
7. kinci i parasnda boaltlacak yerleri belirlediniz mi?

8. kinci i parasnda boaltlacak yerleri uygun aletlerle

boalttnz m?
Hatal kesilen ve dzeltilmesi gereken yerler var ise ince ee
9.
veya zmpara ile dzelttiniz mi?
10. Paralar birbirine oturtup kontrol ettiniz mi?

DEERLENDRME

Yaplan deerlendirme sonunda hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden

geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz.

Cevaplarnzn tamam evet ise bir sonraki faaliyete geiniz.

19
 RENME FAALYET2
RENME FAALYET2

AMA
Boaltma tekniklerini kullanarak zemin oluturabilecek ve tekniine uygun masif
kakma yapabileceksiniz.

ARATIRMA

evrenizde kakmaclkla uraan kii ya da kiiler, bu tr eya ve rnlerin

satld yerler varsa irtibat kurarak ilgili fikir ve grlerini alp not ediniz ve
deerlendiriniz.
Not aldnz bu fikir ve grleri snfta arkadalarnzla tartnz.
evrenizde bu alanla uraan iletmelerden, mesleki eitim-retim
kurumlarndan, konu ile ilgili btn yazl kaynaklardan, ktphanelerden veya
internet ortamndan aratrmalarnz gerekletirebilirsiniz.

2. ZEMN OLUTURMAK
2.1. Fon Markalama
lk para kesilip karldktan ve dzeltilmesi gereken yerleri varsa dzeltildikten
sonra fon paras olarak hazrlanan ikinci para zerine markalama ilemi yaplmaldr.
Markalama ilemi itina ile yaplrsa ilemden olumlu sonu alnr. Geliigzel yaplan
markalamalarda ek yerlerinde aklklar kalr. Markalama ilemi u ekillerde yaplabilir:

izerek
Yaptrarak
Kopyalayarak

2.1.1. izerek
En gvenilen ve uygulanan yntemdir. izgilere teet olarak kesilen i parasnn
kenarlar dzeltilir. Ona zt renkte hazrlanan fon paras zerine konur. ki para birbirine
nasl oturtulacana, elyaflar birbirine paralel mi dik mi geleceine karar verilir.

Sonra ilk para ikinci para konup ortalanr, bir elle kaymamas iin hafife
bastrlrken dier elle ve ince ulu bir kalemle kenarlar izilerek markalama ilemi
tamamlanr (Resim 2.1).

Markalama ilemi birinci paraya gre yapld iin aralarda aklk kalmaz ve
genelde olumlu sonu alnr. nk ilk paray keserken hata yaplm olsa bile ikinci para
ona gre markalanacandan arada aklk kalmaz.

20
 Resim 2.1: izerek markalama
2.1.2. Yaptrarak
Bu yntemde nce kakma yaplacak i resmi belirlenir ve oaltlarak birisi fon
parasnn markalanmasnda kullanlr. Fon yaplacak para belirlenir ve orta noktas
bulunur. resmi fon parasn ortalayacak ekilde ayarlanp iaretlenerek resmin
yaptrlaca yer belirlenir. parasnda resmin yaptrlaca iaretlenmi yere biraz
sulandrlm tutkal srlr. resminin olduu kt gerdirilerek tutkall yere bastrlp elle
svazlanarak yaptrlr (Resim 2.1). Yaptrma ilemi resmin zerine bir tabla koyarak
ikence ile veya preslenerek de yaplabilir. Bu yntemde izerek kopyalamaya gre daha
zenle allmaldr. Aksi halde para oturmayabilir veya aralarda aklklar kalabilir.

Resim 2.2: resminin fon parasna yaptrlmas

2.1.3. Kopyalayarak
Kakma yaplacak i resmi fon parasna ortalanr ve iaretlenir. resmi iaretlenen
yere effaf bant ile bir kenarndan yaptrlr. Altna karbon kd konur ve kayp
kaymad kontrol edilerek dier kenarlar da yaptrlr. nce ulu bir kalemle izgi
zerinden geilerek kopyalama ilemi tamamlanr (Resim 2.3). Bu yntemle izerek
kopyalamaya gre daha zenle allmaldr. Aksi halde para oturmayabilir veya aralarda
aklklar kalabilir.

21
 Resim 2.3: Kopyalanarak izilmi i resmi

2.2. Boaltma
Fon parasna markalama ilemi yaplan yer kakma parasndan yaklak 1 mm kadar
az derinlikte boaltlmaldr. Boaltma ilemi u ekillerde yaplr:

El takmlaryla
Makinelerle

2.2.1. El Takmlaryla Boaltma

Boaltma ileminde el takmlar ile boaltlacak yeri dzgn boaltmak zordur. Her yer
ayn derinlikte boaltlamaz. Yardmc aletler kullanlr. Dikey delik makinesi veya freze
makinesiyle rtlen boaltlacak yer, el takmlaryla dzeltilerek son ekli verilir. Matkap
veya ban yaklaamad keler, boaltlan yerin taban dz kalemlerle tralanarak
dzeltilir.

Resim 2.4: Makinede boaltlan kenarlarn dzeltilmesi

22
2.2.2. Makinelerle Boaltma
Makinelerle boaltma ilemini iki ekilde dnmek gerekir. Eer birinci ve ikinci
parann kalnl ayn ise ve birinci para ikinci paraya gmlecekse bu ilem iin dekupaj
makineleri kullanlr. Eer birinci para ikinci paraya belli bir seviyeye kadar gmlecekse
bu boaltma ilemi iin genelde dikey freze makineleri ve dikey delik makineleri kullanlr.
Her iki makineyle alma sonucu ban yaklaamad keler ve dzlem taban dz
kalemlerle dzeltilir.

Resim 2.5: Makinede boaltma

2.3. Skma
Paralar kesilip yerine markalandktan ve markalanan yer boaltldktan sonra
birletirme ilemine geilir. Yani paralar tutkallanp sklmak suretiyle birbirine
yaptrlarak kompozisyon elde edilir.

Tutkallama ilemi masif yaptrma ilemlerinde kullanlan btn tutkallarla

yaplabilir. Tutkal srlen i paralar u ekillerde sklr:

kencelerle
Preslerle

2.3.1. kence ile Skma

Kakma paras kesilip kenarlar dzeltilip yerine markalandktan ve markalanan yer
boaltldktan sonra paralar birbirine yaptrlr. Boaltlan yere fra ile tutkal srlr ve
yaptrlacak para boaltlacak yerin zerine konur ve ekile hafife tklanarak yerine
oturtulur. ekile vurulurken i zerine gereksiz bir yardmc para konarak i parasnn
ezilmemesine dikkat edilir. Sonra i paras byklne gre ikence seilerek skma ilemi
gerekletirilir.

23
2.3.2. Presle Skma
Skma ilemleri preslerle de yaplabilir. Ancak seri retim kakma ilemlerinde daha
olumlu sonu alnr. Tek tek yaplan almalarn preslenmesinde pres tablasndaki boluklar
ayn kalnlktaki paralarla doldurulabilirse skma ilemi yaplabilir. Aksi halde tabla
yzeylerinde bozulmalar olur. Bu nedenle tek tek yaplan ilerde ikencelerle skma
ileminden daha iyi sonu alnr.

2.4. Temizleme
Yaptrma ilemi ikence ile veya presle yapldktan sonra yzey mutlaka
temizlenmelidir. Temizleme ilemi srasyla u ekillerde yaplr:

Rendelerle temizleme
Sistrelerle temizleme
Zmparalarla temizleme

2.4.1. Rendelerle Temizleme

Yerine altrlp yaptrlan (Resim 2.6) kakma parasndaki fazlalklar rendelenerek
temizlenmelidir. Rendeleme ileminde dzgnce bilenmi bir perdah rendesi kullanlmaldr.
Kakma parasndaki fazlalklar temizlenirken fon paras da perdah edilir (Resim 2.7).

Resim 2.6: Rendelenecek kakma paras

24
 Resim 2.7: Kakma parasndaki fazlalklarn rendelenmesi
2.4.2. Sistrelerle Temizleme
Rendelenen i paras dzgnce bilenmi ve masat ekilmi bir sistre ile sistrelenerek
temizlenir (Resim 2.8). Rendelemede rendenin temizleyemedii yerler sistre ile temizlenir.
yi bilenmi ve masat ekilmi bir sistre ile son derece temiz bir yzey elde edilir. Ahap
teknolojisi alanndaki en iyi perdah aletlerinden biri sistredir. Bu nedenle kurallara uyularak
yaplan sistreleme sonunda ok temiz bir yzey elde edilebilir. Zmparalamaya gerek
kalmayacak kadar temiz bir yzey elde etmek mmkndr.

Resim 2.8: Kakma ve fon parasnn sistrelenmesi

25
2.4.3. Zmparalarla Temizleme

Rendelenen ve sistrelenen yzey son olarak zmparalanarak st yzey ilemlerine

hazr hale getirilir. Zmparalama ilemi makineyle ve elle yaplabilir. Sistrelenen i paras
bant zmpara makinesiyle zmparalanmamaldr. Bant zmpara yzeyi izer. Ancak
rendeleme ilemi yerine bant zmpara ile yzey zmparalanarak kaba temizlik ilemi
yaplabilir. Elle veya titreimli zmpara makinesiyle nce kaln sonra da ince zmpara ile
yzey zmparalanr. Elle zmparalamada elyaf ynnde allmal ve yzeyin izilmemesine
zen gsterilmelidir (Resim 2.9).

Resim 2.9: Yzeyin zmparalanmas

26
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET

Zemini oluturma uygulamas yapnz.

lem Basamaklar neriler

Kakma yapacanz paray keserek kartnz.

Kesme ilemini elde veya farkl

makinelerde yapabilirsiniz.

Kakma yaplacak iin resmini veya kesilen i

paralarn fon paras zerine ortalayarak
ayarlaynz ve markalaynz.

Markalama ilemini
kopyalayarak veya iin
kenarlarndan ince ulu bir
kalemle yapabilirsiniz.

izgilerin zerinden keserek birinci fon parasn

oluturunuz.

Birinci fon parasnn kalnl

kakma paralar kalnlnda
olmaldr.

27
 lk kakma paralarn yerlerine oturtarak ikinci
fon parasn markalaynz.

Markalama ilemini iin

kenarlarndan ince ulu bir
kalemle yapabilirsiniz.

Markalanan yeri uygun ekilde boaltnz.

Boaltma derinlii kakma

paras ve birinci fon paras
kalnlndan bir mm kadar az
olmaldr.

Uygun ekilde yaptrlan paralardaki

fazlalklar rendelenerek giderilir.

Bilenmi rende kullannz.

28
 Sistre ve zmpara yaparak ilemi bitiriniz.

Nemlendirip yeniden
zmparalayarak daha temiz bir
yzey elde edebilirsiniz.

29
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME

DORU-YANLI TEST SORULARI

Bu faaliyet kapsamnda hangi bilgileri kazandnz belirleyebilmeniz iin bir

ksm doru, bir ksm yanl cmleler verilmitir. Cmle doru ise bandaki
parantezin ierisine D, yanl ise Y harfini koyunuz.

1. ( ) Zemin oluturmada markalama yapmaya gerek yoktur.

2. ( ) Markalama ilemi serbest elle izilerek yaplr.
3. ( ) Zemine izilen yerin boaltlmas el takmlar ve baz makinelerle yaplr.
4. ( ) Makine ile boaltlan yzeyin keskin keleri el takmlaryla dzeltilir.
5. ( ) Hazrlanan kakma paras boaltlan yere her eit tutkal ile yaptrlamaz.
6. ( ) Kakma paras ile ilk zemin paras ayn kalnlkta olmaldr.
7. ( ) Kakma paralar yaptrlnca fazlalklar rendelenerek temizlenir.
8. ( ) Rendelemeden sonra sistrelemeye gerek yoktur.
9. ( ) Zmparalama nce kaln sonra ince zmparalarla yaplr.
10. ( ) Daha temiz bir yzey iin zmparalamadan sonra yzey slak bezle nemlendirilip
yeniden zmparalanr.

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek

kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz
sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz

Tm sorulara doru cevap verdiyseniz uygulamal deerlendirmeye geiniz.

30
KONTROL LSTES

DEERLENDRME LTLER Evet Hayr

1. Kakma paranz fon yzeyine aktaracanz yeri belirlediniz mi?
2. Belirlediiniz yere markalama ilemini yaptnz m?
Markalama ilemini izerek, yaptrarak veya kopyalayarak
3.
yaptnz m?
4. Markalanan yeri para kalnln dikkate alarak boalttnz m?
Boaltlan yere kakma parasnn oturup oturmadn kontrol
5.
ettiniz mi?
6. Kakma ve fon paralarn birbirine yaptrdnz m?
7. Kuruyan paradaki fazlalklar rendeleyerek temizlediniz mi?
8. Rendelemeden sonra yzeyi sistre ile temizlediniz mi?
9. Sistrelemeden sonra yzeyi zmparaladnz m?
10. Gerekiyorsa yzeyi nemlendirip yeniden zmparaladnz m?

DEERLENDRME

Yaplan deerlendirme sonunda hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden

geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz.

Cevaplarnzn tamam evet ise bir sonraki faaliyete geiniz.

31
 MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
Modl ile kazandnz yeterlii aadaki ltlere gre deerlendiriniz.

DEERLENDRME LTLER Evet Hayr

Yzeye Motif Oluturmak ile lgili ltler
Kakma yapacanz motifi kullanacanz lde byltp
1.
klttnz m?
2. Kakma yapacanz motifi yzeye izdiniz mi?
Renk uyumuna gre tek renkli veya ok renkli kakma ve fon
3.
paralarn setiniz mi?
Uygun ekilde kakma parasn elde veya makinede kestiniz
4.
mi?
Gvenli bir ekilde ayakl dekupaj makinesinde alma
5.
yaptnz m?
Zemin Oluturmak ile lgili ltler
1. Kakma paranz kakma yapacanz yzeye aktardnz m?
2. Yzeye markaladnz yeri uygun ekilde boalttnz m?
3. Kakma paranz boalttnz yere altrdnz m?
4. Kakma paranz uygun tutkal kullanarak tutkalladnz m?
5. Yzey fazlalklarn rendeleyip zmparaladnz m?
Dzenli alma in ltler
1. evreyi koruma ile ilgili etik kurallara uygun davrandnz m?
2. Kullandnz alet ve avadanlklar yerlerine kaldrdnz m?
3. Makinelerle ilgili alma kurallarna uydunuz mu?
Her alma sonunda altnz yeri ve makineyi temizlediniz
4.
mi?
5. Mesleinizle ilgili etik kurallara uygun davrandnz m?
alma annda i elbisesi giyip gerektii zaman gzlk
6.
kullandnz m?

DEERLENDRME

Yaptnz deerlendirme sonucunda eksikleriniz varsa renme faaliyetlerini

tekrarlaynz. Modl tamamladnz, tebrik ederiz. retmeniniz size eitli lme aralar
uygulayacaktr. retmeninizle iletiime geiniz.
32
 CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI

1. Y
2. D
3. Y
4. Y
5. D
6. Y
7. D
8. Y
9. D
10. D

RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI

1. Y
2. Y
3. D
4. D
5. D
6. Y
7. D
8. Y
9. D
10. D

33
 KAYNAKA
KAYNAKA
ZORLU rfan, Aa leri Konstrksiyon Bilgisi Temel Ders Kitab, M.E. B
Basmevi, stanbul, 1978.

34