GENERALE DUDAKOVIU, SANSKI MOST JE OSLOBOEN

HISTORIJSKA ULOGA GARDIJSKE BRIGADE ARMIJE BIH U

OSLOBAANJU BOSANSKE KRAJINE

Naredbom naelnika Generaltaba Armije Republike Bosne i Hercegovine

br. 5 od 23. avgusta 1995. godine, formirana je elitna jedinica ARBiH
Gardijska brigada, koja je trebala initi preteu budue profesionalne
vojske. Za komandanta brigade je postavljen pukovnik Devad Rao. I
pored toga to je vizija brigade bila da nakon rata ini okosnicu
profesionalne vojske, njezina uloga u zavrnici rata ostat e upisana
zlatnim slovima i predstavljat e jedan od nezaobilaznih faktora kada je u
pitanju odbrambeno oslobodilaki rat.

Naredbom generala Delia, 5. oktobra 1995. godine, brigada biva upuena

u Bosansku krajinu kao ispomo jedinicama 5. i 7. korpusa ARBiH koji su
odolijevali estokoj kontraofanzivi Vojske Republike Srpske, iji je cilj bio
povratak ogromnog dijela izgubljene teritorije u toku druge polovine
mjeseca septembra. Tokom 15 dana, koliko su boravili u Bosanskoj krajini,
gardisti ARBiH su proveli devet dana u defanzivi i etiri u ofanzivi. Njihov
blistavi put bie okonan 20. oktobra kada su se istim putem vratili u
Sarajevo. U povratku im je put bio dui za 45 kilometara, jer su u ona prva
etiri dana napredovali toliko od Sanice prema Prijedoru, da su sami sebi
produili put povratka kui. Za svih 15 dana borbi u Bosanskoj krajini sve
zadatke su izvrili, a prema komentarima pripadnika Gardijske brigade,
ostala im je neostvarena samo jedna elja da se kui vrate preko Brkog.

Za etiri dana estoke ofanzive, gardisti su potpuno slomili otpor VRS.

Naroito je njihova uloga dola do izraaja 9. i 10. oktobra 1995. godine, u
irem rejonu Sanice, kada su potpuno razbili etiri brigade VRS 17.
kljuku, 6. sansku, 15. bihaku i 7. odred specijalne brigade MUP-a RS.
Treba naglasiti da su u toku borbi imali znatnu podrku nekoliko brigada
ARBiH. Desno su im podrku pruali pripadnici 117. i 510. brigade, a lijevo
pripadnici 502. brigade i vojna policija 5. korpusa ARBiH. Komandant
Gardijske brigade, pukovnik Rao, istie da su na glavnom pravcu napada,
zajedno sa dijelovima 502. brigade i vojne policije, postigli operativno
taktiko iznenaenje, izvrivi klasino rasijecanje srpskih poloaja, a
zatim munjevitim prodorom uletjeli su u Sanski Most. Uline borbe u
Sanskom Mostu su voene oko zgrade pote i MUP-a, ali je otpor uspjeno
eliminisan. Grad je zvanino osloboen u 20 sati 40 minuta, 10. oktobra
1995. godine, kada je pukovnik Rao reportirao generalu Dudakoviu
rijeima: Generale Dudakoviu, Sanski Most je osloboen. Nakon ovog
uspjeha gardisti su dobili novo nareenje da krenu prema Prijedoru i
Omarskoj. Prijedoru su se primakli na deset do petnaest kilometara, a
Omarskoj na pet do est kilometara. Prekid vatre koji je nastupio 12.
oktobra, sprijeio je daljni prodor gardista nakon ega su oni preli u
defanzivu, sve do povratka kui.

I nekoliko anegdota pripadnika Gardijske brigade dovoljno govore koliko je

opasan bio zavrni ratni put brigade. Hasan Zerdo, svjedoi da su gardisti
toliko brzo napredovali da Arkanovci, koji su se nalazili na tom dijelu
ratita, nisu stigli dignuti u vazduh most u selu Poljak, ispod kojeg su
postavili veliku koliinu dinamita. Gardisti su bili bri i razminirali most, pa
su tenkovi sa oznakama ARBiH, preko mosta preli nesmetano i nastavili
napredovanje prema Prijedoru. Takoer, jedan neobian susret sa srpskim
vojnicima se desio u zaseoku Zdene. Naime, eta vojne policije Gardijske
brigade zalutala je u noi 10. oktobra meu srpske vojnike. Na punktu su
ih zaustavili srpski vojnici i pitali ih ko su. Mi smo gardisti, odgovorio je
Rusmir Leti Rus. A mi smo 17. kljuka, odgovorio je srpski vojnik. Iako
su gardisti u prvi mah pomislili da se radi o pripadnicima 17. viteke
brigade ARBiH, svjetlo je u isti mah obasjalo i srpske kokarde i beretke sa
ljiljanima. Gardisti su bili ipak bri, pa su srpski vojnici likvidirani.

Ulogu Gardijske brigade najbolje je objasnio komandant 5. korpusa, Atif

Dudakovi, kada je nekoliko dana nakon osloboenja Sanskog Mosta
izjavio: Istiem da je Gardijska brigada prva ula u Sanski Most i inila
glavninu snaga koje su oslobodile Sanski Most i pri tome pohvatio
komandanta gardista Rau kao uzor starjeina nae Armije.