ElementaryEducationOnline,12(2),347355,2013.

lkretimOnline,12(2),347355,2013.[Online]:http://ilkogretimonline.org.tr

The Relationship between Identity Status and Risk Taking in

Adolescence1
mit Morsnbl2

ABSTRACT. The purpose of this study is to examine whether an adolescents identity status predict their risk
taking behavior. In addition, another purpose of this study is whether an adolescents risk taking behavior differs
in terms of gender. The research group consisted of 315 (165 female, 150 male) university students. To collect
data the EOM-EIS (Extended Version of Objective Measure of Ego Identity ) and the Risk Taking Scale (RTS)
were used. To analyze data Pearson Correlation, Multiple Regression Analysis and t-test were used. According to
results, achievement, foreclosure, moratorium and diffusion identity status together accounted for a significant
proportion of the variance (% 26) of the risk taking behavior. The results of this study also revealed that an
adolescents risk taking behavior differentiated by gender.
Keywords: Adolescence, Identity status, Risk taking

SUMMARY
Purpose and significance: The most important and basic developmental task in adolescence is the
construction of identity. In the process of identity construction, adolescents make a lot of attempts related to
life area. Some adolescents reach a clear and integrated identity while others end up in a state of identity
confusion. In this process, adolescents show a lot of risk taking behaviors. The purpose of this study is
to examine whether adolescents identity status predict their risk taking behavior. In addition, the other
purpose of this study is whether adolescents risk taking behavior differ according to gender.
Method: The research group consisted of 315 (165 female, 150 male) university students. To collect
data the EOM-EIS (Extended Version of Objective Measure of Ego Identity ) and the Risk Taking Scale
(RTS) were used. To analyze the data Pearson Correlation, Multiple Regression Analysis and t-test were
used.
Results: According to result of this study achievement, foreclosure, moratorium and diffusion identity
status together accounted for a significant proportion of the variance (% 26) of the risk taking
behavior. The results of this study showed that the best predictor of risk taking behavior among
identity status was foreclosure identity status (= -.54, p < .01). Next diffusion (= .53, p < .01),
achievement (= -.51, p < .01) and moratorium (= .41, p < .01) identity status followed respectively.
The results of this study also revealed that an adolescents risk taking behavior differed by gender.
According to the results of t-test, males showed higher risk taking behavior than females.
Discussion and Conclusion: According to the results of this study individuals who make commitment
(achievement , foreclosure) showed lower risk taking behaviors than individuals who do not make
commitment (moratorium, diffusion). Commitment is the most important element of identity
development. Commitment prevents adolescents from risk taking behaviors. According to the results of
this study there are significant gender differences in terms of risk taking behaviors. The results revealed that
males show higher risk taking behaviors than females. Studies of gender differences in risk taking also
suggest that male and female adolescents respond to situational stressors differently. This may be explained
by gender role. Girls may have different ways of externalizing their response to stress and anxiety in terms of
antisocial and risk taking behaviors. The socialization environment may determine gender differences
according to risk taking behavior. Consequently, the study showed that, when adolescents face with risk
taking behavior, their preferences may depend on identity status. When specialists try to decrease the rates of
risk behaviors among adolescent, they should consider whether modification can be made in identity status.

1
This study was presented at International Counseling and Education Conference (3-5 May, 2012 in stanbul).
2
Assist. Prof. Dr., Aksaray University, morsunbulumit@gmail.com
 Ergenlikte Kimlik Statleri ve Risk Alma Arasndaki liki3
mit Morsnbl4

Z. Bu almann amac ergenlerin kimlik statlerinin risk alma davrann yordayp yordamadnn
belirlenmesidir. Ayrca risk alma davrannn cinsiyete gre farkllap farkllamadnn belirlenmesi de
amalanmtr. Aratrma grubu 315 (165 kadn ve 150 erkek) niversite rencisinden olumaktadr. almada
verilerin toplanmasnda Benlik Kimlii Statleri lei (BKS) ve Risk Alma lei (RA) kullanlmtr.
Verilerin analizinde Pearson Momentler arpm Korelasyon Analizi, oklu Regresyon Analizi ve t-testi
kullanlmtr. Aratrmann bulgularna gre baarl, ipotekli, askya alnm ve dank kimlik statleri birlikte
risk alma davranna ilikin toplam varyansn % 26sn aklamtr. Ayrca bu almann sonular ergenlerin
risk alma davrannn cinsiyete gre farkllatn gstermitir.
Anahtar Szckler: Ergenlik, Kimlik statleri, Risk alma

GR
Ergenlik dnemi, bireylerin bedensel, bilisel ve sosyal-duygusal alanda pek ok deiim yaadklar bir
dnemdir. Ergenler bu dnemde birok geliimsel grevi yerine getirmeye alrlar. Bu dnemin en
nemli geliimsel grevi kimlik biimlenmesidir (Erikson, 1963,1968).
Ergenlik dneminde yaamla ilgili temel yaplandrmalar kimlik geliimi etrafnda
gereklemektedir. Ergenler kimliklerini oluturmak iin byk aba gsterirler. Kimlik geliimi
incelendiinde karmza kan kuramlardan/yaklamlardan kimlik geliimi literatrn en ok
etkileyenin Eriksonun Psikososyal Geliim Kuram olduu grlmektedir. Erikson (1968, s.17) kimlii;
kiisel aynlk ve sreklilik duygusu olarak tanmlamtr. Erikson (1968) kimlik geliimi srecini iki
dinamik enin karlkl etkileimi olarak grmektedir. Bunlar kimlik sentezi ve kimlik karmaasdr.
Kimlik sentezi bireyin benlik duygusuyla ilgili eitli ierikleri ilevsel ve isel olarak tutarl btnler
haline getirme yeteneini gsterir. Kimlik karmaas ise tutarl ve ilevsel benlik duygusunun
yokluunu ve kimlikle ilgili ieriklerin tutarl bir btn haline getirilememesidir (Akt. Schwartz ve
Pantin, 2006). Eriksona (1968) gre tutarl ve btnlemi kimlik duygusu yetikinlie geiteki en
nemli geliimsel grevlerden biridir.
Marcia (1966) Eriksonun Psikososyal Geliim Kuramnn temel kavramlarn kabul ederek, kimlik
yaplarnn llebilme yollarn incelemitir. Marcia, kimlii benliin yaplandrmas olarak
kavramsallatrm, seeneklerin aratrlmas/keif (exploration) ve isel yatrm (commitment)
srelerini temel alarak drt kimlik stats tanmlamtr (Marcia 1980, 1989, 1994, 2002a,b). Baarl
kimlik statsnde yer alan bireyler, etkin olarak olas seenekleri aratrarak isel yatrmda bulunurlar.
Askya alnm kimlik statsnde yer alan bireyler, etkin olarak olas seenekleri aratrrlar ancak
belirgin isel yatrmlarda bulunmazlar. potekli kimlik statsnde yer alan bireyler, belirgin isel
yatrmlarda bulunurlar ancak bu isel yatrmlar olutururken etkin aratrma srecini yaamazlar.
Dank kimlik statsnde yer alan bireyler ise geici aratrmalarda bulunurlar ancak herhangi bir
isel yatrmda bulunmazlar.
Son yllarda yaplan pek ok alma (Bingham ve Shope, 2004; Essau, 2004; zmen ve Smer, 2011)
ergenlik dneminin riskli davranlar asndan younlatn gstermektedir. Ergenlerin kar karya
kaldklar en byk zorluklardan biri itaatle zerklik arasndaki gerilime nasl tepki gsterecekleri ile
ilgilidir. Bir yandan anababalar ile yaknl srdrmek isterken dier yandan onlardan uzaklaarak
daha zerk olmak istemektedirler. Ergenlik dnemiyle ilgili almalarn temeli olarak grlen Hall
(1904) bu dnemi frtna ve stres dnemi olarak tanmlamtr (Akt: Arnett, 1999). Arnette (1999)
gore ergenlik dneminde tm bireylerin bu dnemi bu ekilde yaamamasna ramen ergenliin bu
ekilde tanmlanmasnn temel nedenin otorite eleriyle atma ve risk alma olduunu

3
Bu alma Uluslar aras Psikolojik Danma ve Eitim Konferansnda (3-5 Mays 2012, stanbul) szl bildiri olarak sunulmutur.
4
Yrd. Do.Dr., Aksaray niversitesi, morsunbulumit@gmail.com
348

belirtmektedir. Risk alma davran olumsuzluk ya da hayatn sonlanmasyla sonulanabilecek yaamsal

ve sosyal adan tehlike yaratabilecek davranlar olarak tanmlanmaktadr (Gonzales ve Tiffany, 1994).
Bu tanmlamaya karn risk alma davran ergenlikten yetikinlie gei srecinde normal davran
rntleri olarak da grlmektedir (Jack, 1986; Steinberg, 2007). Bu aklamaya gore ergenlik dneminde
risk alma davranlar ergenlerin kendilerini tanma ve anlama asndan nemli bir yarar
salamaktadr. Btn bu aklamalar gz nne alndnda risk alma, normatif olmayan risk alma
davranlar (tehlikeli ve yksek riske sahip keifler) ve normatif risk alma davranlar (salkl keif
aktiviteleri) olarak iki bak altnda deerlendirilmektedir (Jack, 1998; Gonzales ve Tiffany, 1994;
Morsnbl, 2009). Bu almada risk alma davran tehlikeli ve yksek riske sahip keif davranlar
olarak ele alnmtr.
Ergenlik dneminde risk alma davran farkl deikenlerle aklanmaktadr. Bu aklamalara
bakldnda ergenlik dneminde risk alma davrannn heyecan aramayla (Arnett ve Jensen, 1993,
Arnett, 1995), ergen benmerkezlilii ile (Elkind, 1967), balanma stilleri ile (Allen ve ark., 2002; Howard
ve Medway, 2004; Morsnbl, 2009), karar vermeyle (Lightfood, 1997), akran basksyla (Jessor, 1998;
Kran, 1999), benlik saygsyla (zmen ve Smer, 2010), dar ve geni toplumsallamayla (Arnett ve
Jensen, 1993) akland grlmektedir. Bu almada ise risk alma davran kimlik geliimi asndan
incelenmektedir.
Erikson (1968) ergenlerin kimlik yaplandrma srecinde kimlik alanlaryla ilgili pek ok giriimde
bulunduklarn ve bu giriimler esnasnda pek ok risk alma davran gsterdiklerini belirtmektedir.
Eriksona (1968) gre toplum, ergenlerin kimlik yaplarn oluturmas iin onlara belirli bir zaman
verir. Eriksonun kavram ile bu, askya alma- psikolojik moratoryum- dnemidir. Askya alma gencin
yetikin sorumluluklarn almaya geite bir tr hazrlanma ve zaman kazanma dnemidir. Eriksona
(1968) gre toplum, ergenlere askya alma dnemini bilinli olarak verir. Ergenler bu dnemde
kesinlemi balanmalar yapmadan nce eitli seenekleri dener, farkl ideolojileri, sosyal rolleri,
meslekle ilgili olanaklar ve kiisel ilikileri deneyimlerler. Bu srete ergenler kurallara, geleneklere,
kurumlara kar eletirel tepkiler ieren zerk davran rntleri ortaya koyarlar.
Kimlik statleri asndan risk alma davranna bakldnda askya alnm kimlik statsndeki
bireylerin kimlik yaplandrma srecinde otoriteye daha fazla kar olma ve riskli davranlar ortaya
koyma asndan belirgin bir grup olarak grlmektedirler (Podd, Marcia ve Rubin, 1970; Marcia, 1994).
Dank kimlik statsnde olan bireyler de risk alma asndan nemli bir grup olarak karmza
kmaktadr. Bu bireyler kimlik yaplandrmasyla pek fazla ilgilenmedikleri gibi annababa ya da
otorite figrlerinden de uzak durma eilimindedirler. Bu bireyler kimlik alanyla ilgili herhangi bir
balanma da gerekletirmedikleri iin risk alma davran gsterme eilimindedirler (Marcia, 1980;
Archer ve Waterman, 1990; Marcia, 1994). Baarl ve zellikle ipotekli kimlik statsndeki bireyler,
otorite figrleriyle daha az sorun yaamakta ve riskli davranlar gsterme olaslklar da askya
alnm ve dank kimlik statsndeki bireylere gre daha dktr (Marcia, 1980).
Aratrma sonular (Meeus, 1996; Waterman,1992) btnlemi ve tutarl bir kimlik duygusuna
sahip olan bireyler gelecekleri hakknda daha iyimser, daha yksek dzeyde benlik saygsna sahip
olduklarn, daha dk dzeyde madde kullanmna sahip olduklarn, daha yksek dzeyde
sorumluluk ve zerklik dzeyine sahip olduklarn ayn gstermektedir.
Sonu olarak bireylerin kim olduklar ve yaamlarnn nereye gittiine dair net duygular
olduunda bireyler kendileri hakknda daha olumlu dndklerini, dier insanlarla ilikilerinde daha
keyifli ve dikkatli olduklarn, daha az riskli davranlar ortaya koyduklar belirtilmektedir. Tersi
durumda, karmak kimlik duygusuna sahip bireylerin sadece isel problemler deil ayn zamanda
dsal problemler ve riskli davranlar gsterdikleri belirtilmektedir (Schwartz ve ark., 2005, 2008).
Ergen nfusunun yksek dzeyde olduu bir lke olarak Trkiyede risk alma davran zerine
almak ok nemlidir. Alanyazn incelendiinde risk almayla ilgili Trkiyede yaplan almalarn
byk ounluunun akran basks (Kran,1999; 2003), balanma stilleri (Morsnbl, 2009; Grgn,
Tiryaki ve Topba, 2010), heyecan arama (Beyaz, 2004; ngen, 2007) ya da dier deikenlere
younlat grlmektedir. Ergenlik dneminde risk alma davrann aklamada byk katk salayan
349

kimlik statleri ile ilgili bir alma olmad grlmektedir. Ergenlik dnemindeki en nemli
geliimsel grev olan kimlik yaplandrma srecinin risk almayla olan ilikilerinin incelenmesi
okullarda ve okul dnda risk alma davranyla ilgili yaplacak almalara yol gsterici olabilir.
Bu balamda, bu almada (1) ergenlik dneminde kimlik statleri ile risk alma arasndaki
ilikiler, (2) risk alma davrannn kimlik statleri tarafndan ne derecede yordand ve (3) risk alma
davrannn cinsiyet deikenine gre farkllap farkllamad incelenmitir. .

YNTEM

Bu blmde srasyla aratrma grubu, veri toplama aralar ve verilerin analizinde kullanlan
istatistiksel tekniklere yer verilmitir.

Aratrma Grubu
Bu almann aratrma grubunu niversite rencisi olan 315 renci oluturmaktadr.
Aratrma grubu Aksaray niversitesi Eitim Fakltesinin eitli blmlerinde eitim alan 1. ve 2. snf
rencilerinden olumaktadr. 180 renci 1. snf, 135 renci ise 2. snf rencileridir. Aratrma
grubunun 1. ve 2. snf rencilerinden seilmesinin temel nedeni aratrma kapsamnda bu gruplara
ulamann daha kolay olmasdr. almaya katlan rencilerin 150sini erkekler, 165ini ise kadnlar
oluturmutur. rencilerin ya aral 18-23, ya ortalamas 20.17 (SS=1.36)dir.

Veri Toplama Aralar

almada kimlik statlerini belirlemek amac ile Benlik Kimlii Statleri lei (BKS)
kullanlmtr. BKS Bennion ve Adams (1986) tarafndan gelitirilmitir. BKS, ergenlerin Marcia (1966)
tarafndan tanmlanan drt ayr kimlik statsnden (baarl, askya alnm, ipotekli ve dank) hangisinde
bulunduunu belirlemeye ynelik, 64 maddeden oluan bir lektir. lek Trke'ye Eryksel ve Varan
(1999) tarafndan uyarlanmtr. BKS'nn uyarlama almasnda i tutarllk katsaylar .83 ile .87
arasnda deimektedir. Bu alma kapsamnda yaplan analiz sonucunda i tutarllk katsays .82 ile
.88 arasnda deimektedir. BKS farkl kimlik statleri iin ya kategorik ya da srekli puanlar
kullanlmaktadr. Bu almada her statye ilikin srekli puanlar kullanlmtr. BKSde ideolojik ve
kiileraras olarak iki kimlik alan bulunmaktadr. ki alan ayr ayr deerlendirilebilecei gibi iki
alandaki puanlar toplanarak toplam puan zerinde de deerlendirme yaplabilmektedir (Eryksel ve
Varan, 1999). Bu almada iki alandaki puanlar toplanarak, toplam puan kullanlmtr.

almada risk alma davranlarn belirlemek amacyla Bayar ve Sayl (2005) tarafndan
gelitirilen Risk Alma lei (RA) kullanlmtr. Risk alma lei 25 maddeden olumaktadr.
RAnn uyarlama almasnda i tutarllk katsays .81 olarak bulunmutur. Bu alma kapsamnda
yaplan analiz sonucunda i tutarllk katsays .80 olarak bulunmutur. lekte puanlama maddelerden
alnan puanlarn toplanmasyla yaplmaktadr.

Verilerin Analizi
Bu almada katlmclarn risk alma davran puanlarnn ortalama ve standart sapmalar ile
BKSnn alt boyutlarndan aldklar puanlarn ortalama ve standart sapmalarnn hesaplanmasnda betimsel
istatistikler kullanlmtr. Katlmclarn risk alma davran puanlar ile kimlik statleri arasnda bir
ilikinin olup olmadnn belirlenmesi amacyla Pearson Momentler arpm Korelasyon Analizi yaplmtr.
Kimlik statlerinin risk alma davrann yordama dzeyinin belirlenmesi amacyla oklu Regresyon
Analizi yaplmtr. Risk alma davrannn cinsiyet gre farkllap farkllamadn belirlemek
amacyla t-testi kullanlmtr.

lem

350

 alma da lme aralarnn snflar da uygulanmas iin derse giren ilgili retim elemanlarndan
izin alnmtr. lme aralar doldurulmadan nce aratrma grubuna alma ve lme aralar ile ilgili ksa
bilgiler aktarlmtr. Katlmclarn almaya katlmn da gnlllk esas alnmtr. leklerin
uygulanmas aratrmaclar tarafndan bir ders saatinde yaplm olup yaklak olarak 30 dakika srmtr.

BULGULAR

Bulgular blmnde srasyla kimlik statlerinin dalmna ilikin betimsel istatistikler,

Korelasyon Analizi sonular, oklu Regresyon Analizi sonular ve t-testi sonular aktarlmtr. Kimlik
statlerinin ortalama puanlar ve standart sapmalar Tablo 1de aktarlmtr.

Tablo 1. Kimlik Statleri Ortalama ve Standart Sapmalar

Kimlik Statleri X SS
Baarl 58.13 10.21
potekli 61.23 11.43
Askya Alnm 66.47 9.24
Dank 49.21 10.31

Tablo 1de yer alan bulgulara bakldnda askya alnm ve ipotekli kimlik stats
puanlarnn dier iki kimlik stats puanlarndan yksek olduu grlmektedir.

Risk alma davran ile kimlik statleri arasndaki ilikileri belirlemek amacyla Pearson
Momentler arpm Korelasyon Analizi uygulanmtr. Korelasyon analizi sonular Tablo 2de
aktarlmtr

Tablo 2. Pearson Momentler arpm Korelasyon Analizi Sonular

Kimlik Statleri Risk Alma davran
Baarl -.51 **
potekli -.54 **
Askya Alnm .41 **
Dank .53 **
**p<.01

Tablo 2de yer alan bulgulara bakldnda baarl ve ipotekli kimlik statleri ile risk alma
davran arasnda negatif ynde anlaml bir iliki varken, askya alnm ve dank kimlik statleri
ile risk alma davran arasnda olumlu ynde anlaml bir iliki vardr. Kimlik statlerinin risk alma
davrann yordama dzeyinin belirlenmesi amacyla oklu Regresyon Analizi yaplmtr. oklu
Regresyon Analiz sonular Tablo 3te aktarlmtr.

Tablo 3. oklu Regresyon Analizi Sonular

Yordayc Deikenler B Ss t p
Baarl -.57 .15 -.51 - 4.21** .00
potekli -.61 13 -.54 - 3.76** .00
Askya Alnm .49 .16 .41 2.58 ** .00
Dank .62 .14 .53 3.67 ** .00
2
R= .51 R =.26 F= 17.51 ** p < .01

351

 Tablo 3te yer alan bulgulara bakldnda kimlik statlerinin risk alma davrann anlaml
dzeyde aklad grlmektedir (R=.51, R2=.26, F=17,51, p<.00). Bu bulgu kimlik statlerinin birlikte
risk alma davranndaki varyansn % 26sn akladn gstermektedir. Bamsz deikenlere ilikin
t-testi sonularna gre drt bamsz deikenden ipotekli kimlik stats (= -.54, p < .01) risk alma
davrannn en gl yordaycs olup bunu dank (= .53, p < .01), baarl (= -.51, p < .01) ve
askya alnm (= .41, p < .01) izlemektedir.
Risk alma davrannn cinsiyete gre farkllap farkllamadn belirlemek amacyla yaplan
t-testi sonular Tablo 4te aktarlmtr.

Tablo 4. Risk Alma Davrannn Cinsiyete Gre t-Testi Sonular

Cinsiyet n X SS t p
Risk Alma Davran Kadn 165 3.21 .82 3.46 .00
Erkek 150 4.18 1.12

** p < .01
T-testi sonularna gre risk alma davrannn cinsiyete gre anlaml olarak farkllat
grlmtr (t (313)= 3,46 p,01). t-testi sonularna gre erkeklerin kadnlardan daha yksek dzeyde
riskli davranlar ortaya koyduklar saptanmtr.
Buraya kadar aktarlan bulgular genel olarak deerlendirildiinde kimlik statlerinin risk alma
davrann anlaml dzeyde aklad ve risk alma davrannn cinsiyete gre farkllat
saptanmtr.

TARTIMA, SONU ve NERLER

Bu almada kimlik statleri ile risk alma ilikisi incelenmi ve bulgular bulgular kimlik
statlerinin risk alma davrann yordama da nemli deikenler olduunu gstermitir. Aratrmann
bulgularna gre risk alma davran ile dank ve askya alnm kimlik statleri arasnda pozitif
ynde bir iliki varken, risk alma davran ile baarl ve ipotekli kimlik statleri arasnda olumsuz
ynde bir iliki vardr. Baka bir ifadeyle baarl ve ipotekli kimlik statlerine sahip olmak risk alma
davrann azaltrken, askya alnm ve dank kimlik statlerine sahip olmak risk alma davrann
artrmaktadr. Bu bulgular yaplan dier almalarn bulgularyla (Archer ve Waterman; Marcia,1994;
Grier, 1997; Jones, 1992; Jones ve Hartmann, 1988; Adams ve ark., 2004; Bukobza, 2009) uyumlu
grnmektedir.
almann bulgularna gre isel yatrmda bulunan bireyler (baarl ve ipotekli kimlik
statleri) isel yatrmda bulunmayan bireylere (askya alnm ve dank kimlik statleri) gre daha
dk dzeyde risk alma davran gstermektedir. Kimlik geliimi asndan risk almay en yksek
dzeyde etkileyen sreler isel yatrmda bulunma srecidir. sel yatrmda bulunma srecinde kii
seimlerin tamamyla kendisini yansttn kendi deer ve inanlaryla uyutuunu hissetmektedir
(Luyckx ve ark., 2008). Bu da Eriksonun (1968) tanmyla isel aynlk ve sreklilik duygusunun
olumasn salar. Son yllarda kimlik biimlenmesi almalarnda daha ok (Vleioras ve Berzonsky,
2004; Luyckx ve ark., 2010) seeneklerin aratrlmas ve isel yatrm srelerinin birlikte deil de
yalnzca isel yatrm srelerinin tek bana ele alnd grlmektedir. Bunun temel nedeni isel
yatrmn ergenlerin kiisel deneyimlerini yorumlamasn, yaama anlam yklemesini ve yn vermesini
salamasdr (Vleioras ve Berzonsky, 2004). Ancak bireylerin isel yatrm yapmadan nce
aratrmalarda bulunmas kiinin yaam ve kendisi hakknda daha yksek doyum duygusu yaamasn
salar ve kiide daha salkl bir kimlik duygusunun olumasn salar (Schwartz ve ark., 2011). Sonu
olarak isel yatrmn bireyleri riskli davranlar ortaya koyma derecesini azaltt sylenebilir.

352

 Bu almann dier amalarndan biri de risk alma davrannn cinsiyet deikenine gre
farkllap farkllamadnn incelenmesidir. almann bulgular erkeklerin kzlardan daha fazla risk
alma davranlar ortaya koyduklarn gstermektedir. Bu bulgular yaplan dier almalarn
bulgularyla (Arnett ve Jensen, 1993; Byreness, Miller ve Schafer, 1999; Morsnbl, 2009) uyumlu
grnmektedir. Risk alma davran asndan cinsiyet farkllklar kadnlarn ve erkeklerin riskli
durumlara nasl tepki verdikleriyle aklanabilir. Bu durum da daha ok toplumsal cinsiyet rolleri ile
belirlenmitir. zellikle topluluku kltre sahip toplumlarda kadnlar daha az risk oluturan ev ii
(indoor) aktiviteleri tercih ederken erkekler ise daha ok risk oluturan ev d (outdoor) etkinlikleri
tercih etmektedirler (Chapman, Denholm ve Wyld, 2008). Arnett ve Bale-Jensen (1993) risk alma
davrannn sosyalleme evresinden etkilendiini belirtmektedir. Trkiyede geleneksel toplumsal
cinsiyet rolleri daha yaygn grnmektedir. Geleneksel toplumsal cinsiyet rollerinin yaygn olduu
toplumlarda kadnlar yaam alanlaryla ilgili daha az giriimlerde bulunurlar. Erkekler ise daha
bamsz ve zgr davranmalarnn desteklenmesiyle yaam alanlaryla ilgili daha fazla giriimlerde
bulunurlar. Bu giriimler esnasnda daha fazla riskli davranlar ortaya koyabilmektedirler (Gneri,
Smer ve Yldrm, 1999; zmen ve Smer, 2011).
Bu almann sonucunda baarl ve ipotekli kimlik statlerinin ergenlerin risk alma
davranlarn azaltt, askya alnm ve dank kimlik statlerinin ise risk alma davrann artrd
sylenebilir. Ayrca erkeklerin kzlara gre daha yksek dzeyde risk alma davran ortaya koyduklar
grlmtr. Bu sonular dahilinde baz neriler yaplabilir;
- Bu almada elde edilen bulgular almann aratrma grubunu oluturan benzer gruplar
deerlendirmede kullanlabilir.
- Yntem asndan boylamsal almalarla kimlik geliimi ve risk almann incelenmesi ve
daha byk aratrma gruplaryla yaplmas kimlik statleri ve risk alma davran arasndaki
ilikilerin daha iyi biimde deerlendirilmesini ve elde edilen sonularn daha geni gruplara
uyarlanmasn salayacaktr.
- Ergenler kimlik yaplandrma srecinde pek ok riskli davranlar ortaya koymaktadrlar. Bu
nedenle riskli davranlar deerlendirilirken anababalarn, retmenlerin, okullarda ve okul dnda
ergenlerle alan uzmanlarn, ergenlerin risk alma davranlarn deerlendirirken kimlik geliimini gz
nnde bulundurmalar yararl olabilir. zellikle ergenlerin kimlik eleriyle ilgili kalc isel
yatrmlarda bulunmalar iin onlara uygun koullar ve destei salamalar ergenlerin salkl
geliimleri iin yararl olabilir.
- Ergenlik dneminde risk alma davran deerlendirilirken ya da okullarda ve okul dnda
nleme programlar hazrlandnda erkeklerin risk almaya daha eilimli olduklarn ve bu programlar
hazrlanrken toplumsal cinsiyet rntlerinin gz nnde bulundurulmas yararl olabilir.
Bu alma nemli sonular ortaya koymasna ramen baz snrllklar gstermektedir. Bu
alma kesitsel bir almadr ancak hem kimlik geliiminin hem de risk alma davrannn daha iyi
deerlendirilebilmesi iin bundan sonraki almalarda boylamsal desenin kullanlmas daha yararl
olabilir. Bu almann dier bir snrll da risk alma davrann aklamak iin sadece kimlik ve
cinsiyet deikeninin alnmasdr. Bundan sonraki almalarda risk alma davran ile ilgili dier
deikenlerinde birlikte ele alnmas risk alma davrannn daha iyi biimde deerlendirmesini
salayabilir.

KAYNAKA

Adams, G. R., Munro, B., Munro, G., Doherty-Poirer, M., & Edwards, J. (2004). Identity processing styles
and Canadian adolescents self reported delinquency. Identity: An International Journal of Theory
and Research, 5, 5765
Allen, J. P., Marsh P., McFarland, C., McElhaney, K. B., Land, D. J., Jodl, K. M. & Peck, S. (2002).
Attachment and autonomy as preditors of the development of social skills and deliquency during
midadolescence, Journal of Consulting and Clinical Psychology, 70, 5666.
353

Archer, S. L., & Waterman, A. S. (1990). Varieties of identity diffusions and foreclosure: An exploration of
subcategories of the identity statuses. Journal of Adolescent Research, 5, 96111.
Arnett, J.J. & Balle- Jensen. (1993). Cultural bases of risk behavior: danish adolescent, Child Development,
64, 18421855.
Arnett, J.J. (1995). Broad and narrow socialization: The family in the context of a cultural theory, Journal of
Marriage and the Family, 57, 617628.
Arnett, J.J.(1999). Adolescent storm and stress reconsidered. American Psychologist, 54, 317326.
Bayar, N. ve Sayl, M. (2005). Brief report: Risk-taking behaviors in a non-western urban adolescent sample.
Journal of Adolescence, 28, 671-676.
Bennion, L. D. & Adams, G. R. (1986) A revision of the extended version of the objective measure of ego
identity status; an identity instrument for use with late adolescents. Journal of Adolescent Research,
1,183-198.
Beyaz, S. (2004). Heyecan arama gereksinimi ve akran basksnn ergenlerin risk alma egilimleri ile ilikisi,
Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Ankara niversitesi, Eitim Bilimleri Enstits, Ankara.
Bingham, C. R. & Shope, J. T. (2004). Adolescent problem behavior and problem driving in young
adulthood. Journal of Adolescent Research, 19, 205223.
Bukobza, G. (2009). Relations between rebelliousness, risk taking behavior, and identity status during
emerging adulthood. Identity: An International Journal of Theory and Research, 9, 159-177.
Byrness, J.P., Miller, D. P. & W. D. (1999). Gender differences in risk taking: A meta analysis,
Psychological Bulletin, 125, 367-383.
Chapman, J. A., Denholm, C. & Wyld, C. (2008). Gender differences in adolescent risk taking: Are they
diminishing ?, Youth & Society, 40, 131-154.
Elkind, D.(1967). Adolescence Egocentrism, Child Development, 38, 10251034.
Erikson, E. H. (1963). Childhood and Society, New York Norton.
Erikson, E. H. (1968). Identity: Youth and crisis. New York: W.W. Norton & Company, Inc.
Eryksel, G. N., Varan, A. (1999). Benlik kimlii statlerinin deerlendirilmesi, Yaynlanmam Makale.
Essau, C. A. (2004). Risk-taking behavior among German adolescents. Journal of Youth Studies, 7, 499512.
Gonzales, J. & Tiffany, F. (1994). Adolescents perceptions of their risk taking behavior, Adolescence, 29,
701-7011.
Grgn, S, Tiryaki, A ve Topba, M. (2010). niversite rencilerinde madde kullanma ve anne babaya
balanma biimleri, Anadolu Psikiyatri Dergisi, 11, 305-312.
Grier, L. K. (1997). Identity status and identity style among African American juvenile delinquents:
Implications for rehabilitation. Journal of Offender Rehabilitation, 26, 5366.
Guneri, O., Smer, Z. & Yldrm, A. (1999). Sources of self-identity among Turkish adolescents,
Adolescence, 34, 535-546.
Howard, M. S. & Medway, F. J. (2004). Adolescents attachment and coping with stres. Psychology in the
Schools. 41, 391-402.
Lightfoot, C. (1997). The Culture of Adolescent Risk Taking. New York: The Guildford Press.
Jack, M. S. (1986). Personal fable: a potential explanation for risk taking behavior in adolescents, Journal
of Pediatric Nurse, 4, 334-338.
Jessor, R.(1998). New Perspective on Adolescent Risk Behavior, NY: Cambridge University Press.
Jones, R. M. (1992). Ego identity and adolescent problem behavior. In G. Adams, T. Gullotta, & R.
Montemayor (Eds.), Adolescent identity formation: Advances in adolescent development (Vol. 4,
pp.216233). Thousand Oaks, CA: Sage.
Jones, R. M. & Hartmann, B. R. (1988). Ego identity: Developmental differences and experimental substance
use among adolescents. Journal of Adolescence, 11, 347360.
Kran B. (1999). Akran basks dzeyi farkl olan rencilerin risk alma, sigara ime davran ve okul
baarlarnn incelenmesi. Yaymlanmam Doktora Tezi, Gazi niversitesi, Eitim Bilimleri
Enstits, Ankara.

354

Kran, B. (2003). Akran dzeyleri ve cinsiyetlerine gre rencilerin risk alma davran ve okul baarsnn
incelenmesi. Trk Psikolojik Danma ve Rehberlik Dergisi, 2,17-26.
Luyckx, K., Schwartz, S. J., Berzonsky, M. D., Soenens, B., Vansteenkiste, M., Smits, I. & Goossens, L.
(2008). Capturing ruminative exploration: extending the four-dimensional model of identity
formation in late adolescence. Journal of Research in Personality, 42, 5882.
Luyckx, K., Schwartz, S. J., Soenens, B., Vansteenkiste, M. & Goossens, L. (2010). The path from identity
commitments to adjustment: motivational underpinnings and mediating mechanisms. Journal of
Counseling and Development, 88, 5260.
Marcia, J. E. (1966). Development and validation of ego identity status. Journal of Personality Social
Psychology, 5, 551-558.
Marcia, J. E. (1980). Identity in adolescence. In J. Adelson (Ed.), Handbook of adolescent psychology (pp.
159187). New York: Wiley.
Marcia, J. E. (1989). Identity and intervention. Journal of Adolescence, 12, 401-410.
Marcia, J. (1993). The Relational Roots of Identity. In J. Kroger (Ed), Discussions on Ego Identity. Hillsdale,
NJ, England, Lawrence Erlbaum Associates.
Marcia, J. E. (1994). Ego Identity and Object Relations. In J. M. Masling and R. F. Bornstein (Eds),
Empirical Perspectives on Object Relations Theory. Washington, DC, American Psychological
Association.
Marcia, J. E. (2002a). Adolescence, identity, and the bernardone family. Identity: An International Journal of
Theory and Research, 2, 199-209.
Marcia, J. E. (2002b). Identity and psychosocial development in adulthood. Identity: An International
Journal of Theory and Research, 2, 7-28.
Meeus, W. (1996). Studies on identity development in adolescence: An overview of research and some new
data. Journal of Youth and Adolescence, 25, 569598.
Morsnbl, . (2009). Attachment and risk taking: Are they interrelated? International Journal of Human
and Social Sciences, 4, 234-238.
ngen, D. E. (2007). The relationship between sensation seeking and gender role orientations among Turkish
university students. Sex Roles, 57, 111118.
zmen, O. & Smer, Z. H. (2011). Predictors of risk-taking behaviors among Turkish adolescents.
Personality and Individual Differences, 50, 49.
Podd, M. H., Marcia, J. E.,& Rubin, B. M. (1970). The effects of ego identity and partner perception on a
prisoners dilemma game. Journal of Social Psychology, 82, 117126.
Schwartz, S. J., Ct, J. E.& Arnett, J. J. (2005). Identity and agency in emerging adulthood: Two
developmental routes in the individualization process. Youth & Society. 37, 201-229.
Schwartz, S. J. & Pantin, H. (2006). Identity Development in Adolescence and Emerging Adulthood: The
Interface of Self, Context, and Culture. In A. Prescott (Ed.), The Concept of Self in Psychology (pp.
45-85). Hauppage, NY: Nova Science Publishers.
Schwartz, S. J., Mason, C. A., Pantin, H. & Szapocznik, J. (2008). Effects of family functioning and identity
confusion on substance use and sexual behavior in hispanic immigrant early adolescents. Identity: An
International Journal of Theory and Research, 8, 107124.
Schwartz, S. J., Beyers, W., Luyckx, K., Soenens, B., Zamboanga, B., Forthun, L., Hardy, S., Vazsonyi, A.,
Kim, S., Whitbourne, S. K. & Waterman, A. S. (2011). Examining te light and dark sides of
emerging adults identity: A study of identity status differences in positive and negative
psychososcial functioning. Journal of Youth and Adolescence, 9, 122-140.
Steinberg, L. (2007). Ergenlik. (Yay. Haz. F.ok), Ankara: mge Yaynevi.
Vleioras, G. & Bosma, H. A. (2004). Are identity styles important for psychological well being? Journal of
Adolescence, 28, 397409.
Waterman, A. (1992). Identity as an Aspect of Optimal Psychological Functioning, G.R. Adams, R.M:
Montemayor (Eds) Adolescent Identity Formation, Newbury Park Sage Pub., 51-72.

355

Copyright of Ilkogretim Online is the property of Ilkogretim Online and its content may not
be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's
express written permission. However, users may print, download, or email articles for
individual use.