ANALZ MART 2017 SAYI: 194

HOLLANDA PARLAMENTO
SEIMLERI VE AIRI SAIN
YKSELII
ENES BAYRAKLI, OUZ GNGRMEZ
ANALZ MART 2017 SAYI: 194

HOLLANDA PARLAMENTO
SEIMLERI VE AIRI SAIN
YKSELII
ENES BAYRAKLI, OUZ GNGRMEZ
COPYRIGHT 2017
Bu yaynn tm haklar SETA Siyaset, Ekonomi ve Toplum
Aratrmalar Vakfna aittir. SETAnn izni olmakszn yaynn
tmnn veya bir ksmnn elektronik veya mekanik (fotokopi,
kayt ve bilgi depolama, vd.) yollarla basm, yayn, oaltlmas
veya datm yaplamaz. Kaynak gstermek suretiyle alnt
yaplabilir.

Uygulama: Hasan Suat Olgun

Bask: Turkuvaz Haberleme ve Yaynclk A.., stanbul

SETA | SYASET, EKONOM VE TOPLUM ARATIRMALARI VAKFI

Nenehatun Cd. No: 66 GOP ankaya 06700 Ankara TRKYE
Tel: +90 312 551 21 00 | Faks: +90 312 551 21 90
www.setav.org | info@setav.org | @setavakfi
SETA | stanbul
Defterdar Mh. Savaklar Cd. Ayvansaray Kava No: 41-43
Eyp stanbul TRKYE
Tel: +90 212 395 11 00 | Faks: +90 212 395 11 11
SETA | Washington D.C.
1025 Connecticut Avenue, N.W., Suite 1106
Washington D.C., 20036 USA
Tel: 202-223-9885 | Faks: 202-223-6099
www.setadc.org | info@setadc.org | @setadc
SETA | Kahire
21 Fahmi Street Bab al Luq Abdeen Flat No: 19 Cairo EGYPT
Tel: 00202 279 56866 | 00202 279 56985 | @setakahire
 HOLLANDA PARLAMENTO SEIMLERI VE AIRI SAIN YKSELII

IINDEKILER

ZET  7
GR  8
HOLLANDA SIYASI SISTEMI  9
SEIM SRECINDE NE IKAN KONULAR  11
SIYASI PARTILER  16
SEIM TAHMINLERI VE MUHTEMEL SENARYOLAR  21
SONU  23

setav.org 5
ANALZ

YAZAR HAKKINDA

Enes Bayrakl
Viyana niversitesi Siyaset Bilimi Blm lisans mezunu olan Enes Bayrakl, ayn niversitede
Siyaset Bilimi alannda yksek lisans ve doktora eitimini tamamlad. 2009-2010 yllar arasnda
ngiltere Nottingham niversitesinde doktora tezi iin aratrmalarda bulundu. 2011-2013
yllar arasnda Londra Yunus Emre Trk Kltr Merkezinde uzman ve mdr yardmcl
pozisyonunda alt. Ayn dnem ierisinde 2012 Austos-Aralk aylar arasnda kurucu mdr
olarak Bkre ve Kstence Yunus Emre Trk Kltr Merkezlerinde grev ald. 2013 ylndan beri
Trk-Alman niversitesi Siyaset Bilimi Blm retim yesidir. alma alanlar arasnda Trk
d politikasnn dnm, d politika analizi, Alman siyaseti ve d politikas bulunmaktadr.

Ouz Gngrmez
Sakarya niversitesi Uluslararas likiler Blmnden 2014 ylnda birincilikle mezun olmutur.
u anda Sakarya niversitesi Uluslararas likiler Anabilim Dalnda yksek lisans eitimine
devam etmektedir. SETA stanbul Avrupa Aratrmalar Direktrlnde aratrma asistan
olarak grev yapmaktadr. lgilendii aratrma konular arasnda Avrupa Birlii, Trkiye-AB
ilikileri ve Ortadouda silahlanma yer almaktadr.

6 setav.org
 HOLLANDA PARLAMENTO SEIMLERI VE AIRI SAIN YKSELII

ZET

2017 Fransa, Almanya ve Hollanda gibi lkelerde kritik seimlerin yaplaca bir yl
olarak n plana kmaktadr. zellikle Avrupa Birliinden (AB) kmay savunan
ar sa partilerin bu seimlerde nasl bir performans sergileyecei Birliin gelecei
asndan hayati neme sahiptir. 2017nin ilk kritik seiminin gerekletirilecei Bu analizde
Hollandada Geert Wildersn slam ve mlteci kart sylemlerinin sandkta nasl Hollandada 15
tecelli edecei ve seimden sonra nasl bir kabinenin oluaca da bu adan nem Mart tarihinde
arz etmektedir. Elinizdeki analiz Hollandada 15 Mart tarihinde gerekletirilecek gerekletirilecek
olan parlamento seimlerinde siyasi partilerin yol haritalarn ve tartmalarda n
olan parlamento
seimlerinde
plana kan konular incelemektedir. Analizde ayrca seim sonras koalisyon g-
siyasi partilerin
rmelerinde nem tekil edeceine inanlan partilerin seim beyannameleri ele yol haritalar ve
alnarak incelenmektedir. Son olarak seimlerle ilgili yaymlanan son anket sonu- tartmalarda
lar nda seim sonrasnda oluabilecek koalisyon varyasyonlar ve krizlere ilikin n plana
muhtemel senaryolarn neler olabilecei zerine bir tartma yrtlecek ve okuyu- kan konular
cuya seimlerin ncesi ve sonrasna dair kapsaml bir ereve sunulacaktr. incelenmektedir.

setav.org 7
ANALZ
GR
Avrupa genelinde 11 Eyll sonras ykselmeye
balayan slam ve gmen dman ar sa par- Babakan Mark Ruttenin partisiyle birincilik
tiler Suriye krizinin sebep olduu mlteci akny-
la birlikte daha da ivme kazanm ve ar sa bir-
ok Avrupa lkesinde siyasi tartmalar belirle-
yen bir g haline gelmitir. Britanyann Brexit
karar ve Trumpn ABD seimlerini kazanmasy-
la kendilerine gveni artan ar sa partiler,
DEAn Avrupann nemli ehirlerinde gerek- mayacan aklad iin Wildersn zgrlk
letirdii terr saldrlaryla da halktan destek
bulma konusunda zorluk ekmemiler ve gerek
ulusal parlamentolar gerekse Avrupa Parlamento-
sunda ciddi oy oranlar elde ederek isimlerinden
sz ettirmeye balamlardr. zellikle Alman-
yada liderliini Frauke Petrynin yapt Alman-
ya iin Alternatif Partisi (AfD), Avusturyada
Heinz-Christian Strache liderliindeki Avusturya
zgrlk Partisi (FP), Fransada liderliini
Marine Le Penin yapt Ulusal Cephe (NF) ve
Hollandada lideri Geert Wilders olan zgrlk
Partisi (PVV) nemli siyasi baarlar elde ederek
dikkatleri zerlerine ekmilerdir.
2017 ylnda da Avrupadaki birok lkede
yerel ve genel olmak zere ok sayda seim ger-
ekletirilecektir. zellikle ar sac partilerin uyum sorunlar gibi meseleler olutururken,
bu seimlerde nasl bir performans sergileyecei
merak konusudur. 2017 ylnn ilk seimi ise 15
Mart tarihinde Hollandada gerekletirilecektir.
Koalisyonlar gerekli klan ynetim biimiyle ne
8 setav.org
kan Hollandada nasl bir kabinenin oluaca-
nn yannda, Geert Wildersn slam ve mlteci
kart sylemlerinin sandkta nasl tecelli edecei
de seimlere dair olduka merak uyandrmakta-
dr. Hatrlanaca zere Hollanda halk 2005 y-
lnda gerekletirilen referandumla ABnin daha
ulus st bir yapya evrilmesini salayacak anaya-
sa teklifini reddederek Birlie ciddi bir darbe vur-
mutu. Yine 15 Mart seimlerinde halkn Hol-
landay yeniden bamsz bir lke haline getir-
me vaadinde bulunarak lkesinin ABden ayrl-
ma srecini balatacan syleyen Wilders see-
rek ikinci bir darbe vurabileceinden endie
edilmektedir. Zira seim anketlerinde zgrlk
Partisinin ciddi oranda bir oy ald ve mevcut
mcadelesi verdii grlmektedir. Seime giren
hemen hemen tm siyasi partiler slami sembol-
leri yasaklayarak camileri kapatacan ve Hol-
landann slamlamasn engelleyerek tm g-
menleri lkelerine geri gndereceini belirten
Geert Wilders ile herhangi bir koalisyona yana-
Partisi seim srecinde almas zor bir siyasi izo-
lasyona maruz kalmtr.
15 Mart tarihine yaklaldka Hollandada
olduka tartmal ve tansiyonu yksek bir at-
mosfer ortaya km ve seim srecini etkisi alt-
na almtr. Seim srecindeki tartmalara parti-
lerin poplist sylemleri damga vurmu ve zel-
likle de zgrlk Partisinin dlayc/kutuplat-
rc dili seim srecini etkisi altna almtr. Geert
Wildersn slama ve mltecilere ynelik ar
sylemleri uzun sre gndemi megul etmi, bu
durum Hollandann gerek sorunlarnn gerekti-
i kadar tartlmasn engelleyerek geri planda
kalmasna sebep olmutur. Tartmalarda genel
ereveyi mlteciler, gmenlerin durumu ve
bunlarn yannda salk sistemi, emeklilerin du-
rumu ve konut krizi gibi Hollandann geleneksel
sorunlar da partilerin seim beyannamelerinde
yer verdikleri hususlar olmutur.

TABLO 1: 1980 SONRASI HOLLANDADAKI KOALISYONLARIN DURUMU
HRISTIYAN I PARTISI
DEMOKRAT (PVDA)
PARTI (CDA)
1982-1989
1989-1994
1994-2002
2002
2003-2006
2006-2007
2007-2010
2010-2012
2012
Kaynak: Politics in The Netherlands, ProDemos, (2013), https://www.prodemos.nl/english/wp-content/uploads/sites/2/2016/04/Politics-
in-the-Netherlands-2013.pdf, (Eriim tarihi: 9 Aralk 2016).
Elinizdeki analizde Hollandada 15 Mart ta-
rihinde gerekletirilecek parlamento seimleriy-
le ilgili bilgiler verilecek, siyasi partilerin yol hari-
talar incelenecek ve tartmalarda n plana kan
konular ortaya konulacaktr. eitli grafik ve ve-
rilerle de desteklenen analizde 15 Mart seimleri
ve sonraki koalisyon grmelerinde nem tekil
edecek partilerin seim beyannameleri ele alna-
rak pozisyonlar ortaya konmaya allacak ve
son anket sonular nda seim sonras muh-
temel senaryolarn neler olabilecei zerine tar-
tma yrtlecektir.
HOLLANDA SIYASI SISTEMI
Hollanda siyasi sistemi anayasal monari olarak
adlandrlmakta ve iki yapl bir yasama organ-
nn yannda bir de Kral bulunmaktadr. Kral, h-
kmetin bir yesi olarak kabul edilirken Bakan-
lar Kurulunda yer almamakta ve Kraln Parla-
mentoya kar bir sorumluluu bulunmamakta-
dr. Hollanda Parlamentosu ise Senato (Eerste
setav.org
HOLLANDA PARLAMENTO SEIMLERI VE AIRI SAIN YKSELII
ZGRLK VE DEMOKRATLAR HRISTIYAN PIM FORTUYN
DEMOKRASI PARTISI (D66) BIRLII (CU) LISTESI
IIN HALK PARTISI (LPF)
PARTISI (VVD)
Kamer) ve Temsilciler Meclisi (Tweede Kamer)
olmak zere ikiye ayrlmaktadr. Parlamentonun
st kanad olarak tasvir edilen Senato, 4 yllna
seilen 75 yeden oluurken Temsilciler Meclisi
yine 4 yl iin seilen 150 yeden olumaktadr.
Hollandadaki seim sistemi ise parti listesi usul-
ne dayanmakta ve milletvekilleri seim srecinde
fazla etkili olamamaktadr. Bu durum milletve-
killerinin dk profilli olmasna ve halktan ko-
puk bir ekilde parti ynetimine/lidere yakn bir
ekilde faaliyet gstermelerine sebep olmaktadr.1
15 Martta gerekletirilecek olan parlamen-
to seimleri ise 150 yeden oluan Temsilciler
Meclisi iin yaplacaktr. 150 koltuktan 76sn
kazanan parti mutlak ounluu elde ederek h-
kmeti kurma hakk kazanmaktadr. Seimlerde
kullanlan geerli oylarn 150ye blnmesiyle
partilerin Temsilciler Meclisinde 1 koltuk kazan-
mas iin gereken oy miktar hesaplanmakta ve
1. Reform The Voting System to Give Us MPs Who Truly Rep-
resent the People, Dutch News, 9 Ocak 2017, http://www.dutch-
news.nl/features/2017/01/mps-should-really-represent-the-people-
they-represent, (Eriim tarihi: 12 Aralk 2016).
9
ANALZ

TABLO 2: 11 EYLL SALDIRILARINDAN SONRA HOLLANDADA GEREKLEEN SEIMLERDE

PARTILERIN OY ORANLARI (YZDE)
ZGRLK ZGRLK VE I PARTISI SOSYALIST HRISTIYAN DEMOKRATLAR
PARTISI (PVV) DEMOKRASI (PVDA) PARTI (SP) DEMOKRAT 66 (D66)
IIN HALK BIRLIK (CDA)
PARTISI (VVD)
2002 Temsilciler
- 15,4 15,1 5,9 27,9 5,1
Meclisi Seimleri
2003 Temsilciler
- 17,9 27,2 6,3 28,6 4,0
Meclisi Seimleri
2004 Avrupa
Parlamentosu - 13,2 23,6 7,0 24,4 4,2
Seimleri
2006 Temsilciler
5,9 14,7 21,2 16,6 26,5 2,0
Meclisi Seimleri
2009 Avrupa
Parlamentosu 16,9 11,4 12,1 7,1 20,1 11,3
Seimleri
2010 Temsilciler
15,5 20,5 19,6 9,8 13,6 6,9
Meclisi Seimleri
2012 Temsilciler
10,1 26,6 24,8 9,7 8,5 8,0
Meclisi Seimleri
2014 Avrupa
Parlamentosu 13,3 12,0 9,4 9,6 15,0 15,4
Seimleri
Gncel Tahmini Oy
Oranlar (2 Mart 16,0 16,0 8,0 8,0 11,0 11,0
2017)2

Kaynak: Dutch Election Results Since 1918, nlverkiezingen.com, http://www.nlverkiezingen.com/index_en.html, (Eriim tarihi: 7 Mart 2017).

bu sebeple milletvekillii iin gereken oy says
her seimde geerli oylara bal olarak deiiklik
gstermektedir (2012 parlamento seimlerinde
bu say 62 bin 828di). Her ne kadar parlamento-
da 76 koltuk elde eden parti hkmeti kurma
hakk elde etse de Hollandann seim sistemi ge-
rei bir siyasi partinin mutlak ounluu elde
etmesi olduka zordur. Bu bakmdan ynetim
sistemi koalisyonlar zerine kurulmu ve kinci
Dnya Savandan itibaren lkeyi daima koalis-
yon hkmetleri ynetmitir. Bu ynyle Hol-
landa uzla lkesi olarak anlmaktadr.
Tablo 1de de grlecei zere koalisyonla-
rn ve uzlama kltrnn lke ynetiminde
nemli bir yer tutmas, eitli grlerde ok sa-
yda siyasi partinin hem seim sreci hem de par-
lamentoda sahne almasna sebep olmaktadr. r-
nein en son 2012 ylnda yaplan parlamento
seimlerinde 11 siyasi parti parlamentoda koltuk
kazanarak lke ynetiminde sz sahibi olmutur.
Bu durum milli iradenin tam anlamyla parla-
mentoya yansmas gibi olumlu sonular dou-
rurken, skntl bir politik sre ve istikrar ret-
mekte zorlanan hkmetlerin ortaya kmas gibi
olumsuz sonulara sebep olmaktadr. Her ne ka-
dar uzla lkesi olarak anlsa ve koalisyon g-
rmeleri srasnda siyasi partiler olduka duyarl
ve sorumluluk sahibi davransalar da, sz konusu
durumun kimi zaman Hollandada ciddi krizlere
sebep olabildiinin belirtilmesi gerekir. rnein
1977 seimlerinden sonraki koalisyon grme-
lerinde 208 gn boyunca bir hkmet kurula-
mam ve bu sre 2010 ylndaki Belika seimle-
rine dek Avrupa ktasnn rekorunu tekil etmi-
tir. (2012 yl parlamento seimlerinde ise koalis-
yon grmeleri 54 gn srmt).
2. Politieke Barometer Actuele Peiling, IPSOS, 2 Mart 2017,
http://www.ipsos-nederland.nl/ipsos-politieke-barometer/barome-
ter-van-deze-week, (Eriim tarihi: 7 Mart 2017).

10 setav.org

Hollandadaki semen profili ise dier Avru-
pa lkelerindekilere benzerlik gstermektedir.
Hollanda statistik Kurumu 15 Mart Parlamento
seimlerinde 12,9 milyon semenin oy kullana-
can ve semenlerin yzde 25lik bir kesiminin
65 ya ve zerinde olduunu aklamtr. Bu-
nunla birlikte 2012 seimlerinde 65 ya ve zeri
semenin genellikle Hristiyan Demokrat Partisi
(CDA) ve 50Plus gibi merkez sa partilerine oy
verdii grlmektedir. Gen semenlerin (18-
35) zgrlk Partisi ve D66 gibi poplist parti-
leri tercih ettii, orta yal semenlerin (35-65)
ise GroenLinks ve Sosyalist Parti gibi sol tan-
dansl partilere oy verdii ifade edilmektedir.3
Din ve dini aidiyet ise Hollandadaki semenlerin
oy tercihlerinde olduka etkisiz bir faktr olarak
karmza kmaktadr. Yaplan bir aratrmaya
gre Hollandadaki genlerin herhangi bir dine
olan aidiyet hissinin gittike azald ortaya k-
mtr. 2010 ylnda 18-25 ya aras genlerin ya-
rs kendisini dindar olarak tanmlayarak bir kili-
se ya da gruba ait hissederken, bu oran 2015 y-
lnda yzde 40a dmtr.4 zellikle gen n- Avrupada ykselen ar sa dalga ve Avrupaya
fus kendisini muhafazakar olarak tanmlamaya
yanamamakta ve herhangi bir dine yaknlk his-
setmediini ifade etmektedir.
SEIM SRECINDE NE
IKAN KONULAR
Uluslararas Af rgtnn (Amnesty Internati-
onal) yaymlam olduu yllk raporda dnyada-
ki siyasi durum ve seim srelerine dair nemli
tespitler bulunmaktadr. Sz konusu raporda bir-
ok lkede biz ve teki algsnn olduka g- imlerini etkisi altna almtr. Bu durum Hol-
lendii ve poplizmin artarak lkelerin seim
srelerini etkisi altna ald belirtilmektedir.
3. Janene Pieters, Nearly A Quarter of Dutch Voters Are 65 Years or
Older, NL Times, 23 ubat 2017, http://nltimes.nl/2017/02/23/
nearly-quarter-dutch-voters-65-years-older, (Eriim tarihi: 4 Mart
2016).
4. Janene Pieters, Fewer Young Dutch Religious, NL Times, 22
ubat 2017, http://nltimes.nl/2017/02/22/fewer-young-dutch-re-
ligious, (Eriim tarihi: 4 Mart 2016).
setav.org
HOLLANDA PARLAMENTO SEIMLERI VE AIRI SAIN YKSELII
Avrupada 1930lardan beri kin, nefret, sulama
ve korku sylemlerinin bu seviyelere kmad
belirtilen raporda ayrca dnyada iktidara gelen
birok liderin kendisini messes nizam kart
olarak nitelendirdii ve i politikada kutupla-
maya yol at ifade edilmektedir. Bununla bir-
likte liderlerin seimleri kazanmak iin tekiler
oluturarak poplist sylemlerle halk zerinde
etkili olmaya altklar, Trumpn seim kam-
panyasnn bu tespitin en nemli gstergesi oldu-
u ve bu kampanyaya benzer srelerin dnya-
nn eitli yerlerinde grld vurgulanmtr.5
Hollanda da sz konusu akmdan nasibini alm
ve hem Uluslararas Af rgtnn yllk rapo-
runda kendisine yer bulmu hem de seim sre-
cinde yaanan tartmalarla uluslararas basnda
sk sk adndan sz ettirmitir.
15 Mart Parlamento seimlerine gidilen s-
rete ar sac dnceler ve poplist sylemler
n plana karak Hollandadaki seim srecini
tahakkm altna almtr. Britanyann Brexit
karar, Trumpn ABD seimlerini kazanmas,
gerekleen mlteci akn, Hollanda i politikas-
n da etkisi altna alarak radikal sa dncelerin
etkinlik kazanmasna sebep olmutur. Bu bakm-
dan seim srecinde salk sistemi, sosyal yar-
dmlar, Eurozone krizi ve ekonominin durumu
gibi geleneksel konularn aksine mlteci krizi,
gvenlik ve gmenler gibi konular lke gnde-
minde kendisine daha fazla yer bulmutur. Avru-
pa ktasnn genelinde ykselie geen ar sac
dnceler ise zellikle Geert Wildersn lideri
olduu zgrlk Partisi vastasyla Hollanda se-
landann asl sorunlarnn tartlmasn engelle-
dii gibi seim dneminin olduka hararetli ge-
mesine ve tartmalarda kutuplatrc/dlayc
bir dilin egemen olmasna sebep olmutur.
5. Janene Pieters, Amnesty Int. Critical of Netherlands in An-
ti-Populism Report, NL Times, 22 ubat 2017, http://nltimes.
nl/2017/02/22/amnesty-int-critical-netherlands-anti-populism-re-
port, (Eriim tarihi: 7 Mart 2017).
11
ANALZ
Aratrma irketi Ipsos seim dneminde
semenlerin eilimi zerine bir aratrma ger-
ekletirmi ve ortaya yukardaki tespiti de des-
tekleyen ilgin sonular kmtr. 1.103 kat-
lmcyla gerekletirilen aratrmada semenle-
rin Hollandann kltr ve deerlerinin tehdit
altnda olduuna ve bu deerleri ise snmac-
larn andrdna inandklar ortaya kmtr.
Genel olarak katlmclarn yzde 86s Hollan-
dann deerleri ve ilkelerinin tehdit altnda ol-
duunu sylemitir. Bununla birlikte be yl
ncesine gre Hollanda deerleri ve Batl kim-
liin olduka yara aldn dnen katlmcla-
rn yzde 50si bu duruma Batl olmayan g-
menlerin sebep olduunu belirtmitir. Aratr-
mada bu dnceleri ve kayglar en fazla z-
grlk Partisinin semeninin paylat gr-
lrken, Hristiyan Demokrat Partisi (CDA),
zgrlk ve Demokrasi iin Halk Partisi
(VVD) ve 50Plus partilerinden de nemli mik-
tarda semenin bu korkular paylat ortaya
kmtr. Ayrca PVV, CDA ve VVD semen-
lerinin ok yksek bir ksm Afrika kkenli
gmenlerin lkesine geri gnderilmesi gerek-
tiini dnmektedir.6 Ipsosun aratrmas so-
nucu ortaya kan veriler, seim srecinde siyasi
partilerin benimsedii ar sac dnceler ve
poplist sylemlerin toplum nezdinde de bir
karl olduunu gstermektedir. Norm ve
kltrel deerler ekseninde yrtlen seim
tartmalar seim srecini esir alrken semen-
ler siyasi partilerin bu sylemleri ve korkularn
paylaan bir tutum taknmtr. Gerek semen-
ler gerekse siyasi partilerin ar sac sylemleri
dolama sokarak yabanc kart bir tutum be-
lirlemelerinde ise Avrupaya gerekleen mlte-
ci gnn etkisi yadsnamaz bir gerektir.
Seim srecinde yabanc ve slam kart
Geert Wilders tarafndan poplist sylemlerin do-
lama sokulmas ve bu sylemlerin gndemi be-
6. Janene Pieters, Dutch Voters Most Concerned About
Norms and Values, NL Times, 24 ubat 2017, http://nltimes.
nl/2017/02/24/dutch-voters-concerned-norms-values, (Eriim ta-
rihi: 7 Mart 2017).
12
lirlemedeki baars, dier Avrupa lkelerinde ol-
duu gibi Hollanda siyasetini de ekillendirerek
ana akm partileri etkisi altna almtr. Babakan
ve ayn zamanda zgrlk ve Demokrasi iin
Halk Partisi lideri Mark Rutte, inanc gerei ka-
dnlarn elini skmad iin ie alnmayan bir g-
menin gndeme gelmesiyle lkede yaayan g-
menleri hedef alm ve Hollandann deerlerini
benimsemeyenlerin gitmekte zgr olduunu ve
kurallara uymayan herkesin defolup gitmesi ge-
rektiini sylemitir. Bununla birlikte sz konusu
aklamasnn arkasnda olduunu gstermek
maksadyla defolup gidin balyla birok gaze-
teye ilan vermitir.7 Bu durum uzmanlar tarafn-
dan Ruttenin rakibi Wilders gibi poplist sylem-
lere bavurmas ve aklamalarn ar sa grl
semene irin grnme abas olarak nitelendiril-
mitir. The New York Times ise aklamay Trumpn
sylemlerine benzetmi ve Ruttenin Trumpn
oyun kitabnda yer alan stratejileri benimsediini
yazmtr.8 Bununla birlikte Sosyal ler Bakan ve
ayn zamanda i Partisi lideri Lodewijk Asscher
bile Wildersn da dile getirdii iilerin serbest
dolam hakknn reforma tabi tutulmas gerekti-
ini sylemitir. Serbest dolam hakknn alma
cretlerini olduka drdn belirten Asscher,
bir Portekiz ya da Romanyal inaat iisinin Hol-
landaldan 200, 300 hatta 400 avro daha az crete
altn, bu sebeple Hollandal iilerin i bul-
makta zorlandn ifade etmitir.9
Gmenler ve uyum sorunlar konusu b-
tn siyasi partilerin zerinde mutabk kald fa-
kat farkl zm nerileri sunduu bir konu ola-
rak karmza kmaktadr. zellikle seim sre-
cine damga vuran gmenler ve gmenlerin
7. Dutch PM Rutte: If You Dont Like It Here, Then Leave, BBC
News, 23 Ocak 2017, http://www.bbc.com/news/world-euro-
pe-38718286, (Eriim tarihi: 3 ubat 2017).
8. Janene Pieters, Dutch PM Rutte Compared to Trump in
American News, NL Times, 25 Ocak 2017, http://nltimes.
nl/2017/01/25/dutch-pm-rutte-compared-trump-american-news,
(Eriim tarihi: 3 ubat 2017).
9. Kamal Ahmed, Support for EU Freedom of Movement Rules
Eroding, BBC News, 13 Ocak 2017, http://www.bbc.com/news/
business-38613027, (Eriim tarihi: 20 Ocak 2017).
setav.org

uyum sorunu konusu siyasi partilerin seim be-
yannamelerinde de arlkl bir ekilde kendisine
yer bulmutur. Fakat siyasi partiler Hollandada
yaayan gmenlerin/mltecilerin sorunlarn ve
Mslmanlarn hayat tarzlarn uyum sorunu
olarak deil gvenlik sorunu olarak ele almlar
ve bu konuda radikal fikirler ortaya srerek oy
toplamaya almlardr.
rnein Hristiyan Birlik Partisi yeni g-
menlere Hollandann deerlerini kabul ettikleri-
ne dair beyanname imzalatlmas gerektiini d-
nrken, Liberal Parti demokrasi kart dini
kurulularn yasaklanmasn savunmaktadr. A-
r san bir baka temsilcisi ve Kalvinist bir parti
olan Toplumcu Reform Partisi (SGP) terr sebe-
biyle slami dncelerin yasaklanmasn ister-
ken, seim programnn iskeletini gmenler ve
mltecilerin oluturduu zgrlk Partisi Hol-
landann slamdan kurtarlmas gerektiini iddia
etmektedir.10 Mark Ruttenin zgrlk ve De-
mokrasi iin Halk Partisi ise gmenler konu-
sunda tutarsz bir politika izlemektedir. Mlteci
ve gmenlere kar greceli olarak sert bir politi-
ka yrten Rutte, gmen haklarndan yararlan-
mak isteyenlere Felemenke renme ve maal/
maasz bir ite alma gibi daha ar artlar ge-
tirmek istemektedir. Hristiyan Demokratlar ile
50Plus gibi partiler ise gmenlerin uyumu ko-
nusunda havu-sopa taktiinin uygulanmas ve
entegrasyona direnen gmenlerin elinden zlk
haklarnn alnmas gerektiini vurgulamaktadr.
Bununla birlikte siyasi partilerin birou Avru-
paya gelen mltecilerin lkeler arasnda adaletli
ekilde datlmas gerektii kanaatindedir. r-
nein D66 Partisi Avrupa Mlteci Politikas
oluturulmas gerektiini dnrken, 50Plus
mltecilerin datmnda lkelerinin nfusunun
temel alnmas gerektiini sylemektedir. SGP ve
VNL gibi ar sac partilerin ise bu konuda d-
nceleri dier siyasi partilerden farkldr. VNL
10. Hollandadaki slam ve gmen kartlnn siyasi partilerin
seim beyannamelerine etkisi konusunda kapsaml bir analiz iin
bkz. Meryem zdemir, Hollanda Seimlere Hazrlanyor, Pers-
pektif Dergisi, Yl: 23, Say: 258, (ubat 2017), s. 14-17.
setav.org
HOLLANDA PARLAMENTO SEIMLERI VE AIRI SAIN YKSELII
Hollandann sadece ekonomiye katk salayabi-
lecek gmenlere kapsn amas gerektiini d-
nrken, SGP iltica bavurusunda bulunanlarn
kendi ayaklar zerinde durabileceklerini beyan
etmesini ve ispatlamasn istemektedir.11 Grl-
d gibi ar sa dnceler ve slamofobik
sylemler baz ana akm partilerin seim srecin-
de yol haritasn oluturmu ve gmen sorunu
zerinden yrtlen yabanc kartl seim po-
litikalarnn omurgasn tekil etmitir.
Siyasi partiler Hollandada yaayan
gmenlerin sorunlarn ve Mslmanlarn
hayat tarzlarn uyum sorunu olarak deil
gvenlik sorunu olarak ele almaktadr.
Hollanda Hukuk Toplumu (Nova) 15 Mart
seimlerine katlan partilerin seim bildirgeleri
zerine bir aratrma gerekletirmi ve ana
akm partilerin yarsnn seim bildirgesinin
zellikle gmenler ve mltecilerle ilgili olan
ksmlarnn insan haklaryla elitiini, ifade
zgrlne darbe vurduunu ve ayrmcl
krkleyerek Hollanda yasalarna aykrlk te-
kil ettiini aklamtr. Novann raporunda
PVVnin uluslararas anlamalara uymayan
slam kart yasaklar, Hristiyan Demokratlarn
camilere yaplan yabanc balarn kesilmesi
nerisi, Hollanda in Partisinin (VNL) su i-
leyenlerin ifte vatandalnn iptali istei,
VVDnin terr suuna bulaan gmenlerin va-
tansz hale getirilmesini neren teklifi gibi ta-
lepler ve vaatler incelenmitir. 2017 ylndaki
parti programlarnda alnmas gerektii d-
nlen nlemlerin ounun terrizm, cihat anla-
y, mlteciler, slam ve gmenlerle ilgili oldu-
11. Bilgi Notu: G Politikalar Balamnda Hollandadaki Siya-
si Partilerin Seim Programlar, G Aratrmalar Vakf, http://
www.gocvakfi.org, (Eriim tarihi: 1 Mart 2017).
13
ANALZ
u ve 2012 ylndaki seim bildirgelerine kyasla
ayrmc ve dlayc vaatlerin olduka art gs-
terdii tespiti yaplmaktadr.12
Her ne kadar ar sa sylemlerin glgesin-
de kalsa da salk sistemi, emeklilik ya ve konut
sorunu gibi Hollandann geleneksel sorunlar da
siyasi partilerin seim srecinde tarttklar ve
seim beyannamelerinde yer verdikleri konular
olmutur. zellikle salk sistemi seim srecin-
de sol partilerin gndeminde kendisine nemli
lde yer bulan bir konu olmutur. Ipsosun
semenler zerinde yapm olduu aratrmaya
gre katlmclarn yzde 80i Hollandann mev-
cut salk sisteminin eksik olduunu belirtmi ve
reforma tabi tutulmas gerektiini sylemitir.
Her ne kadar Hollandann dnyada svire ve
Danimarkayla birlikte en iyi salk sistemlerin-
den birisine sahip olduu ifade edilse de bu alan-
da siyasi partiler tarafndan olduka ses getiren
tartmalar yaplmtr. Tartmalar Hollandann
salkta kii bana den harcama miktarnn
Avrupada en yksek lke olmas ekseninde ger-
ekletirilmitir. Hollandada salk sigortas ma-
liyetinin bte iindeki pay ile hastalarn kendi
ceplerinden demek zorunda olduklar fazla c-
ret gittike artmaktadr. Bu rakam 2011 ylndan
itibaren sert artlar yaayarak 385 avroya yksel-
mitir.13 Salk sisteminin halkn cebini smren
bir yapda olmas ve yaanan maduriyetler ko-
nunun siyasi partiler tarafndan sahiplenilmesini
kolaylatrmtr. zellikle Sosyalist Parti (SP)
gibi sol tandansl partiler (50Plus, Hayvan Hak-
lar Partisi [PvdD] ) salk sisteminin revizyona
tabi tutulmas gerektiini sylemitir. Mark Rut-
tenin partisi VVD ise halka yksek pirim cret-
leri karan sz konusu salk sistemi konusunda
savunucu bir pozisyondadr ve statkodan yana
tavr almaktadr.
12. Peter Cluskey, Five Top Dutch Political Parties Have Discrimi-
natory Policies, The Irish Times, 17 ubat 2017.
13. The Big Election Issues: Healthcare Needs a Shake-up, Dutch
News, 6 ubat 2017, http://www.dutchnews.nl/features/2017/02/
the-big-election-issues-healthcare-needs-a-shake-up, (Eriim tarihi:
10 ubat 2017).
14
Partilerin seim sreci boyunca dile getirdii
bir dier konu emeklilik ya ve emeklilerin zlk
haklardr. Mark Rutte kabinesinin 65 olan emek-
lilik yan 2023 ylna dek kademeli olarak 67ye
ykseltmeyi ngren tasary onaylamas, emekli-
lik konusu ekseninde nemli tartmalarn yaan-
masna sebep olmutur. Emeklilik ya dzenle-
mesinin 15 Mart seim sonularna nasl bir etki
edecei ise merak konusudur. Zira geen sene 60
yan zerindeki kiilerle yaplan ankete katlanla-
rn yzde 44 emeklilik yann artrlmas ve
daha fazla alma zorunluluu getirilmesi sebe-
biyle olduka kzgn olduunu beyan etmitir.14
Bu kzgnlk ve tepki sadece yal semenleri hedef
kitle olarak belirleyen 50Plus Partisinin olduka
nemli destek bulmasna sebep olmutur. 50Plus,
PVV, Sosyalist Partisi gibi partiler 67 olan emek-
lilik yann yeniden 65e ekilmesi gerektiini
dnrken, VNL Partisi 67nin snr olarak be-
lirlenmesi gerektiini ifade etmektedir. i Partisi
ile Hayvan Haklar Partisi emeklilik yann esnek
olmas ve fiziki ilerde alanlarn daha erken bir
yata emekli olabilmesi gerektiini belirtirken,
sz konusu karar yrrle koyan VVD ile D66
Partisi ise emeklilik yann 67 olarak tayin edil-
mesinin doru bir karar olduunu, yan 65e e-
kilmesinin ekonomiyi dorudan olumsuz etkile-
yeceini sylemektedir.
Hollandada son on yldr etkisini artran
konut sorunu da 15 Mart seimlerinde siyasi
partilerin zerinde durduu bir konu olmutur.
zellikle son yllarda mevcut ev miktar talebi
karlamamakta ve kiralk/satlk evlerin fiyatla-
r enflasyondan daha hzl ykselmektedir. Bu
durum zellikle yeni evlenmi genleri ve ilk
evlerini almak isteyen kesimi zor durumda b-
rakmaktadr. Her ne kadar Rutte kabinesi ko-
nut sektrn liberalletirmeye alsa da mev-
cut durumda tm evlerin yzde 29u sosyal ko-
14. The Big Election Issues: Pensions and Retirement, Dutch
News, 10 ubat 2017, http://www.dutchnews.nl/news/archi-
ves/2017/02/the-big-election-issues-pensions-and-retirement, (Eri-
im tarihi: 15 ubat 2017).
setav.org

nut sektrne aittir. D66 Partisinin beyanna-
mesine gre kamu sektrndeki bir konut iin
bekleme sresi 8 yldan balayp 21 yla kadar
uzayabilmektedir. Bu bakmdan siyasi partiler
seim srecinde iskan ve konut edindirme poli-
tikalarna nem vermi ve mevcut skntlar
zmek iin eitli vaatlerde bulunmulardr.
rnein D66 Partisi 100 bin yeni konut ina
ederek kamu konutlar iin bekleme sresini
azaltacan ifade ederken, i Partisi ylda 50
bin konut ina edeceini vaat etmitir. Hayvan
Haklar Partisi ise kullanlmayan ofis ve i yerle-
rinin evlere dntrlerek sz konusu krizin
etkilerinin azaltlabileceini iddia etmektedir.
Sosyalist Parti son alt yl iinde konut sekt-
rndeki fiyatlarn yzde 30 art gsterdiini ve
yarm milyon insann konut krizinden etkilen-
diini ifade etmitir.15 Gerek Sosyalist Parti ge-
rekse PVV krizin ortadan kaldrlmas iin kira
fiyatlarnn drlmesi gerektiini gndemine
alrken, birok parti krizin zlmesinde zel
sektrn anahtar konumda olduunu ve ev kre-
dilerine deme kolaylklar getirilmesi gibi ban-
kaclk sektrnde de birtakm reformlar yapl-
mas gerektiini dnmektedir.
Seimlere bir haftadan az bir sre kala gn-
deme gelen ve nemli tartmalara sebep olan bir
dier konu ise Trk siyasetilerin 16 Nisanda
gerekletirilecek referandum iin Hollandada
miting yapmak istemeleridir. Almanyann Ada-
let Bakan Bekir Bozda ile Ekonomi Bakan Ni-
hat Zeybekcinin referandum konumalarn e-
itli bahanelerle yasaklamas, nemli lde Trk
gmene ev sahiplii yapan Hollandada da ko-
nunun gndeme gelmesine sebep olmutur.
Gmen kart Geert Wilders ise Trk yetkilile-
rin Hollandada da kampanya yrtmesine kar
olan kesimin szcln stlenmitir. Wilders
Trkiyede halk oylamas gerekletirilene kadar
15. The Big Election Issues: Dutch Housing Market Under
Mounting Pressure, Dutch News, 27 ubat 2017, http://www.
dutchnews.nl/news/archives/2017/02/the-big-election-issues-
dutch-housing-market-under-mounting-pressure, (Eriim tarihi: 1
Mart 2017).
setav.org
HOLLANDA PARLAMENTO SEIMLERI VE AIRI SAIN YKSELII
Trk Bakanlarn istenmeyen kii (persona non
grata) ilan edilmesi ve Ankaraya gl bir mesaj
verilmesi gerektiini sylemitir.
nemli tartmalara sebep olan bir dier
konu ise Trk siyasetilerin 16 Nisanda
gerekletirilecek referandum iin
Hollandada miting yapmak istemeleridir.
Babakan Mark Rutte de Dileri Bakan
Mevlt avuolunun 11 Martta Rotterdamda
dzenleyecei toplantya kar km ve byle bir
duruma scak bakmadklarn, baka lkelerin si-
yasetilerinin gelerek kendi lkelerinde propa-
ganda yapmalarna msaade etmeyeceklerini ifa-
de etmitir.16 Babakan yardmcs ve i Partisi
lideri Lodewijk Ascher katld bir radyo progra-
mnda kabinenin, Trk politikaclarn lke iin-
deki propaganda faaliyetlerini engellemek iin
yasal nlemler aradn, bu minvalde Babakan
Mark Ruttenin Rotterdam Belediye Bakan Ah-
med Aboutaleb ile grme gerekletirdiini ve
gerekirse de Trkiye ile yaanacak diplomatik bir
gerilime hazr olduklarn sylemitir.17 Wilders
yerel dzeyde alnacak nlemlerin propaganday
engellemeyeceini, gvenlik gerekesiyle top-
lant yasaklansa bile baka yerde toplanlabilece-
ini, bu yzden konunun ulusal dzeyde ele aln-
mas gerektiini sylemektedir.
Dileri Bakan Mevlt avuolu ise
Hollandann sz konusu tutumuna tepki gs-
termi ve Avrupann tarihte grlmemi bir e-
kilde bask uygulayarak programlar iptal ettir-
meye altklarn belirterek, Yaklaan seim-
ler sebebiyle ar sac bilinen partilerin oylar
16. Abdullah Aran, Hollandada Ar Sac Wilders Trkiyeyi
Protesto Edecek, Anadolu Ajans, 6 Mart 2017.
17. Yusuf zkan, Hollandal Ar Sac Lider Wilders: Trk Ba-
kanlar stenmeyen Kii lan Edilsin, BBC Trke, 6 Mart 2017.
15
ANALZ

artmasn diye istemiyorlarm. Bu i benim ge-

SIYASI PARTILER
lip gelmememe kalmsa sen yanmsn. Bu uy-
Seim Kurulu 15 Mart seimleri iin 81 siyasi
gulama tm Avrupa iin utan verici. kinci
partinin kayt yaptrdn ve Hollanda tarihinde
Dnya Sava ncesindeki dneme gidiyorlar.18
bu saynn rekor olduunu aklasa da, bu parti-
aklamasn yapmtr.
lerin sadece 28i gereken ykmllkleri yerine
Seim srecine dair belirtilmesi gereken bir
getirerek seime girme hakk kazanmtr.21 Fakat
dier nemli husus ise seim atmosferinin lke
28 partiden 12si de tm blgelerde seime gire-
dnda meydana gelen gelimeler ve yrtlen
bilmesi iin toplamas gereken imza saysn top-
tartmalardan nemli lde etkilenmesidir.
layamad iin tm blgelerde seime giremeye-
zellikle ABDde Trumpn seimleri kazanma-
cektir. Dolaysyla yalnzca 16 siyasi parti Hol-
snn ardndan Rus hackerlarn seimlere mda-
landann 20 seim blgesinde de seim yarna
hale ettii iddias sonras ortaya kan tartma-
girme hakk elde etmitir. Seim sonras siyasi
lar Avrupa seimleri iin de ortaya atlm ve
yap zerindeki muhtemel etkileri bakmndan
Hollanda, Fransa, Almanya gibi 2017de seim
nemli birka siyasi partiyi derinlemesine ele al-
gerekletirecek lkelerin tedirginlik yaamas-
mak faydal olacaktr.
na sebep olmutur. Sz konusu tartmalar ise
2017nin ilk seimini gerekletirecek olan Hol-
zgrlk Partisi (PVV)
landada nemli lde kamuoyunu megul et-
Birok Avrupa lkesinde grld gibi Hollan-
mitir. Biliim uzmanlarnn Hollanda seim
dada da ar sa partiler ykseli trendi iindedir.
sisteminde ok eski bilgisayarlarn kullanld-
Bu partilerin en nemlisi ise 2005 ylnda kurul-
n ve ortalama bir iPadin gvenliinin bile se-
masna ramen hzl bir ivme yakalayarak ykse-
im sistemindekinden daha iyi olduunu ak-
lie geen Geert Wilders liderliindeki zgrlk
lamas19 zerine de tartmalarn iddeti artm-
Partisidir. zellikle DEAn Fransa, Almanya
tr. Tm bu tartmalarn ardndan ileri Ba-
ve Belikada terr saldrlar gerekletirmesi,
kanlnda grevli Ronald Plasterk olas bir si-
Hollanda semeninin yzde 80inin terristlerin
ber saldr ihtimaline karlk 15 Marttaki se-
mlteci sfatyla Avrupaya szdklarn dnme-
imlerde oylarn bilgisayarla deil elle saylaca-
lerine sebep olmu, bu durum ise mlteci ve ya-
n aklamtr. Plasterk sz konusu kararn
banc kartln besleyen sosyolojik bir zemin
alnmasnda kamuoyunda yrtlen tartmala-
ortaya karmtr. Byle bir sosyolojide ise Geert
rn etkili olduunu, 12 milyonu akn semenin
Wildersn slam kart sylemleri ksa srede
oy kullanacan ve insanlarn aklnda oluacak
poplizm rzgarn arkasna alarak partisini an-
herhangi bir phenin seimlerin effaflna
ketlerde birinci sraya ykseltmitir.
glge drmemesi gerektiini belirtmitir.20
zgrlk Partisi Austos aynda 15 Mart
seimleri iin tek sayfalk seim bildirgesi yaym-
18. Bakan Mevlt avuolu: Kimse Beni Durduramaz, CNN lamtr. 11 maddeden oluan manifesto niteli-
Trk, 7 Mart 2017.
indeki bildirge slamofobik eler ve yabanc
19. Janene Pieters, Average Ipad Better Secured Than Dutch Voting
System: Cyber Security Expert, NL Times, 31 Ocak 2017, http:// kartl ile doludur. Hollandann slamdan
nltimes.nl/2017/01/31/average-ipad-better-secured-dutch-voting- arndrlaca belirtilen seim bildirgesinde
system-cyber-security-expert, (Eriim tarihi: 15 ubat 2017).
20. Her ne kadar bilgisayar kullanlmayaca aklansa da daha
Mslman gmenlere kaplarn kapatlaca,
sonra oylarn en son toplanmas ileminde internete bal olmayan
bilgisayarlarn kullanaca aklanmtr. Thomas Escritt, Dutch 21. The Final List: 28 Parties Are Contesting the General
Will Hand Count Ballots Due to Hacking Fears, Reuters, 1 u- Election, Dutch News, 4 ubat 2017, http://www.dutchnews.
bat 2017, http://www.reuters.com/article/us-netherlands-election- nl/news/archives/2017/02/the-final-list-28-parties-are-contesting-
cyber-idUSKBN15G55A?il=0, (Eriim tarihi: 20 ubat 2017). the-general-election, (Eriim tarihi: 22 ubat 2017).

16 setav.org

GRAFIK 1: ZGRLK PARTISININ GIRMI OLDUU GENEL SEIMLERDE ALDII OY ORANLARI (YZDE)
Kaynak: Dutch Election Results Since 1918, nlverkiezingen.com, http://www.nlverkiezingen.com/index_en.html, (Eriim tarihi: 7 Mart 2017).
bartsnn yasaklanaca, Kurann yasakla-
narak tm camilerin kapatlaca, lkedeki b-
tn slami sembollerin yasaklanaca gibi olduk-
a radikal vaatlerde bulunulmutur.22 Seim sre-
ci boyunca bu nefret sylemleri Wilders tarafn-
dan srekli tekrarlanarak gndemde tutulmu-
tur. zellikle Kuran Hitlerin Mein Kampf
(Kavgam) ile kyaslamas ve lkedeki Mslman-
lar ile Fasllar hedef alan aklamalar gerek lke-
deki siyasi partiler gerekse Avrupa lkelerindeki
liderler tarafndan tepkiyle karlanmtr. Geert
Wilders 2016 Kasm aynda, 2014n Mart ayn-
da Fasllara kar ayrmc ve onur krc szler23
syledii gerekesiyle mahkeme tarafndan mah-
kum edilmi fakat demokratik olarak seilen bir
lider olduu gerekesiyle herhangi bir ceza veril-
memitir. Wilders ise mahkumiyet kararnn ifa-
de zgrlne aykr olduunu belirtmi ve
Hollanda kurumlarnn byk bir hastala yaka-
landn iddia etmitir.24
22. Caroline Mortimer, The Netherlands Most Popular Party
Wants to Ban All Mosques, Independent, 28 Austos 2016.
23. Wilders Den Haagda yapt bir mitingde destekilerine Hol-
landada daha az m, daha ok mu Fasl grmek istiyorsunuz? diye
sormu ve daha az cevabn alnca da, O zaman bunun icabna
bakacaz demitir.
24. Murat Karada, Irk Lider Wilders Nefret Syleminden Sulu
Bulundu, Anadolu Ajans, 9 Aralk 2016.
setav.org
HOLLANDA PARLAMENTO SEIMLERI VE AIRI SAIN YKSELII
Wildersn AB ile ilgili dnceleri ve vaat-
leri de olduka radikaldir. 15 Mart seimlerinde
birinci parti olmas durumunda yabanc tsuna-
misini durduracan belirten Wilders, Britan-
yann Brexit kararn destekleyerek AB yelii-
ni referanduma gtrme ve Nexit25 iin giri-
imlere balama sz vermitir. svirenin Av-
rupann ortasnda bir lke olmasna ramen
Birlie girmemesini takdir ettiini syleyen
Wilders, Biz artk egemen bir lke deiliz. S-
nrlarmz mltecilere kar kapama ya da kendi
g politikalarmz uygulamaya bile iznimiz
yok. Ben bunlar gerekletireceim aklamas
yapmtr. Wilders ynetimindeki zgrlk
Partisinin AB kart pozisyonunun temel para-
metrelerini Avrupa phecilii ve gmen kar-
tlnn yannda kemer skma politikalar kar-
tl da oluturmaktadr. Mark Rutte hkme-
tinin emeklilik yan ykseltme, yallarn z-
lk haklarn kstlama ve vergi ykleri gibi ok
fazla kemer skma politikas uyguladn syle-
yen Wilders, paralarn nemli ksmnn Yuna-
nistan ve snmaclara harcandn, kendi ikti-
25. Netherlands ve exit kelimelerinin bir araya getirilmesiyle olu-
turulan Nexit kelimesi Hollandann ABden ayrlmas iin kul-
lanlmaktadr.
17
ANALZ

darnda paralarn Hollandallar iin harcanaca- iin genel kan konjonktrel olduuydu. lk
n ifade etmitir.26 Mlteciler zerinden sr- dnemde birok siyaset bilimci ve uzman Wil-
drlen AB kartl ve seim propagandasnn dersn alm olduu oylarn ok nemli olma-
poplist bir argman olarak kullanldn ve dn, partinin sosyolojik bir tabana dayanma-
temel dayanaklardan yoksun olduunu belirt- d iin geici olduunu iddia etmekteydi.
memiz gerekir. yle ki Ekonomi Bakanlnn Fakat 15 Mart seim srecindeki etkinliini,
aklam olduu verilere gre getiimiz yl gndem belirleyebilme gcn ve anket sonu-
Hollandaya yalnzca 59 bin snmac gelmi ve larn gz nnde bulundurduumuzda sla-
mlteciler iin toplam 1,2 milyon avro harcan- mofobik jargondan beslenen yabanc kart bir
mtr.27 Trkiye ile AB arasnda gerekleen partinin artk Hollanda siyasetinde belirleyici
geri kabul anlamasndan sonra ise gelen mlte- bir hale geldiini belirtmek gerekir. 2012 koa-
ci says yzde 46lk bir d yaamtr. Bu lisyonundan ekildikten sonra Wilders'n par-
veriler nda Hollandada mlteciler eksenin- tisinin oylarn ykselterek birinci parti olmas
de yaplan tartmalarn abartl olduunu ve gemite dnld gibi sadece konjonkt-
halk etkilemek iin bilinli bir tercih olarak rel bir rzgar deil Avrupann genelinde gr-
gndeme getirildiini ifade etmeliyiz. len gelimelerle uyumlu bir biimde ekonomik,
Geert Wildersn ar sylemleri Hol- siyasal ve sosyolojik temeli olan kalc bir hare-
lan'daki dier siyasi partiler ile arasna kaln bir ket olduuna iaret etmektedir. Hollanda se-
duvar rerken zgrlk Partisinin politik are- meninin yzde 80i terristlerin mlteci sfa-
nada yalnz kalmasna sebep olmutur. slam ve tyla Avrupaya szdna inanmakta ve yeni oy
yabanc kart sylemleri seim srecinde bir- kullanacak genlerin yzde 40 ise zgrlk
ok siyasi parti tarafndan tepkiyle karlanm Partisine oy vereceini sylemektedir.29 Hol-
ve 2012 ylndaki koalisyondan ekilmesinden landa toplumunda yabanc kartl ile birlikte
itibaren bilinli bir ekilde partiler tarafndan cami ve slami merkezlere ynelik saldrlarn
izole edilmeye allmtr. Birok parti Wil- artmas, ana akm partilerin radikal sylemleri
dersn birinci parti olarak kmas durumunda sz konusu trendin yapsal bir hale geldiini ve
koalisyona yanamayacaklarn aklamtr.28 kolay bir ekilde etkilerinin kaybolmayacan
Koalisyonlara ve uzlaya dayanan Hollanda si- gstermektedir.
yasi sisteminde sz konusu izolasyonun birinci
parti kmas durumunda Wilders olduka zgrlk ve Demokrasi iin Halk Partisi
zorlayacan sylemek gerekir. (VVD)
lk kez 2006 ylndaki parlamento seimle- Hollandadaki sekler orta snfn temsilcisi
rine girerek yzde 5,9 oy alan zgrlk Partisi VVD, lkenin en byk liberal partisi olarak
grlmekte ve iki dnemdir (2010, 2012) lke-
yi yneten koalisyona liderlik yapmaktadr.
26. Corina Ruhe ve Celeste Peri, Populist Wilders Says EU is Fi- Muhafazakar olarak da grlen partinin semen
nished as He Leads Dutch Polls, Bloomberg, 15 Ocak 2017.
profili ve hedef kitlesi asndan en nemli raki-
27. Asylum Applications Almost Halved in 2016 in Wake of Tur-
key Deal, Dutch News, 16 Ocak 2017, http://www.dutchnews. bi CDAdr. Sa grl orta snfn oylar ge-
nl/news/archives/2017/01/asylum-applications-almost-halved-in- nellikle VVD ile CDA arasnda gidip gelmekte
2016-in-wake-of-turkey-deal, (Eriim tarihi: 20 Ocak 2017).
28. Tjitske Akkerman, Netherlands Election Preview: Will
Geert Wilders Follow Trump and Win Power?, Europp, Sociel
Europe, 23 ubat 2017, https://www.socialeurope.eu/2017/02/ 29. Ben Coates, California Dreaming, Ben Coates Blog, 8 Ocak
netherlands-election-preview-will-geert-wilders-follow-trump-win- 2017, https://ben-coates.com/2017/01/08/california-dreaming, (Eri-
power, (Eriim tarihi: 4 Mart 2017). im tarihi: 4 Mart 2017).

18 setav.org

ve gemiten beri bu iki parti koalisyon gr-
melerinde birok konuda mutabk kalarak kabi-
neyi oluturabilmektedir. Partinin her ne kadar
AB ile aras iyi olsa da son zamanlarda lkede
artan radikal sylemlerin etkisinde kalarak daha
Euroseptik bir pozisyona doru evrildiini be-
lirtmemiz gerekir. Hollanda Babakan ve parti
lideri Mark Ruttenin son zamanlardaki ABye
kar eletirel tavr ve sylemleri de bu durumun
somut gstergesidir.
2017 ylnn balarnda seim sreci hara-
retlenmi ve siyasi partiler milletvekili listelerini
aklayarak kampanyalarna balamlardr.
VVD ise aklam olduu yol haritas ve seim
beyannamesiyle zellikle sol grl kesimden
olduka fazla tepki almtr. i Partili siyaseti
Hans Spekman parti programnn lkenin te
ikisi iin felaket olduunu ve Ruttenin ii kesi-
mini bir fil gibi ezmeye altn ifade etmi-
tir.30 Sosyalist Partisi lideri Emile Roemer de
Ruttenin politikalarna tepki gstererek VVD
ile bir koalisyona yanamayacan aklam ve
Rutteden bkan sol grl semenin ona n-
c bir hkmeti kurma yetkisi vermeyeceini
iddia etmitir. Fakat Hollanda siyasetini takip
eden uzmanlarn sol grl partilerin bu ak-
lamalarn ve VVDye kar benimsedikleri mu-
halif tutumlarn gereksiz bulduklarn belirtme-
miz gerekir. Uzmanlar VVD ile sol grl par-
tilerin (SP, PvdA, GroenLinks vs.) ulusal ve yerel
dzeylerde birok alanda baarl bir i birlii
gerekletirdiini ve poplist rzgara kaplarak
alnan byle bir kararn sol grl partiler iin
riskli olabileceini belirtmilerdir.
Gazeteci Joost Vullings'e gre VVDnin
seim stratejisi rakibi CDAy anketlerde altn-
da tutma ve yabanc kart Geert Wildersn
partisinden oy devirme olarak belirlenmitir.
VVDnin 7 Ekimde aklam olduu parti be-
30. General Election: VVD Under Fire as Campaining Kicks
Off, Dutch News, 16 Ocak 2017, http://www.dutchnews.nl/
news/archives/2017/01/general-election-vvd-under-fire-as-campa-
igning-kicks-off, (Eriim tarihi: 20 Ocak 2017).
setav.org
HOLLANDA PARLAMENTO SEIMLERI VE AIRI SAIN YKSELII
yannamesinde ise gmenlerin uyum sorunu
ile vergi kesintilerine arlk verilmitir.31 Di-
er kltrlere taviz vermeyi brakmak zorun-
dayz diyen Rutte, lkeye gelenlerin Hollanda
deerlerine uyum konusunda zorunlu dersleri
alacaklarn ve alm olduklar entegrasyon ei-
timi iin deme yapacaklarn belirtmitir.
Rutte, lkeye gelenlerin Hollanda deerlerine
uyum konusunda zorunlu dersleri
alacaklarn ve alm olduklar entegrasyon
eitimi iin deme yapacaklarn belirtmitir.
i Partisi (PvdA)
15 Mart seimleri iin nemli bir pozisyonda
bulunan ve bahsedilmesi gereken bir dier par-
ti ise i Partisidir (PvdA). i Partisi 2012
seimlerinden sonra Mark Ruttenin VVDsiyle
koalisyon kurmu ve bu koalisyondan olduka
olumsuz etkilenmitir. Rutte kabinesine destek
vermesi i Partisinin lke ynetimini ilgilen-
diren birok konuda parti programndan taviz
vermesini gerektirmi, bu durum ise parti ile
tabannn birbirinden kopmasna sebep olmu-
tur. rnein ekonomide restorasyon amacyla
VVDnin gzel sanatlara daha az pay ayrlmas,
emeklilik yann artrlmas gibi tekliflerine
i Partisi destek vermi ve reformlar uygula-
maya konulmutur. Bu gibi var olan ekonomik
krizin etkilerini azaltmaya ynelik halka kar-
lan ac reetelere i Partisinin erh koyma-
mas, parti politikalarna tezat oluturmu ve
partiye gnl veren semenlerde rahatszlk
meydana getirmitir. Ayrca tm bu nlemlerin
31. VVD Focuses on Tax Cuts and Dutch Norms and Values in
Election Manifesto, Dutch News, 7 Ekim 2016, http://www.dutch
news.nl/news/archives/2016/10/vvd-focuses-on-tax-cuts-and-
dutch-norms-and-values-in-election-manifesto, (Eriim tarihi: 20
Ocak 2017).
19
ANALZ

Lodewijk Asscher ve Jeroen Dijsselbloem gibi tiye oy veren gmenlerin tercihlerini etkilemi-
i Partili Bakanlar tarafndan yrrle ko- tir. Bu sebeple i Partisi fraksiyonlara bln-
nulmas gsterilen tepkiyi artrmtr. 2012de m ve parti iinden eitli kesimler ayrlarak
partiye oy veren semenler VVD ile birlikte emeklilere hitap eden 50Plus Partisi ile zellikle
i Partisinin varolu gayelerinden vazgetii- Trk gmenleri kitle olarak hedefleyen DENK
ni dnm ve byk bir hayal krkl yaa- Partisini kurmulardr. Bu sebeple sz konusu
mtr.32 i partisi sz konusu hayal krkln partilerin kendi kitlelerinden oy almas duru-
yok etmek iin ise seim srecinde olduka munda i Partisinin olduka fazla milletvekili
nemli vaatlerde bulunmutur. Parti lideri Lo- koltuu kaybederek koalisyon araylarnda za-
dewijk Asscher 2015 itibaryla lkenin yzde yf bir pozisyona sahip olacan tahmin etmek
8,8inin yoksulluk snrnn altnda yaadn zor deildir.
ve Hollandann en byk sorununun bu ol-
mas gerektiini sylemitir. Zor zamanlar ge- DENK Partisi
iren Hollanda halkna yardm etmek iin l- Trk kkenli milletvekilleri Tunahan Kuzu ve
kedeki sosyal yardmlar, ocuklara verilen des- Seluk ztrkn i Partisinden ayrlarak
tei ve refah seviyesini artracaklarn ve ylda kurduu ve seimlere katlma karar alan
100 milyon avro daha fazla yatrm yapacakla- DENK Partisinin performans da 15 Mart se-
rn vadetmitir.33 imleri iin nemlidir. Seim dneminde yap-
Diederink Samson nderliinde 2012 se- lan almalar i Partisinin yaayaca kayp-
imlerinde 35 koltuk kazanarak VVDnin ar- larn DENK Partisine yarayacan gstermek-
dndan ikinci parti olan i Partisinin bu se- tedir. zellikle Trk ve Fas uyruklu gmenle-
imlerde byk bir hayal krkl yaamas ol- rin i Partisinden ayrlarak ynn DENK
duka muhtemeldir. Zira yaplan son seim an- Partisine evirecei dnlmektedir. Aratr-
ketleri partinin milletvekili saysnn 35ten mac Aziz Kaddouri tarafndan Hollandann
10lara kadar dtn gstermektedir. Ayrca etnik aznlklar arasnda gerekletirilen bir
iki yl nce yaplan yerel seimlerde i Parti- aratrma bu minvalde nemli sonular ortaya
sinin Groningen ve Nijmegen gibi kalesi sayla- karmtr. Aratrmada Surinam ve Antillile-
bilecek nemli kentleri rakibi liberal grl rin i Partisine oy vermeye devam edecei
D66 partisine kaybetmesi, sz konusu gerile- ifade edilirken, Hollandal Trklerin yzde
menin boyutunu gzler nne sermesi bak- 40 ve Fas uyruklu gmenlerin yzde 34nn
mndan nemlidir. Ayrca Wildersn kulland DENK Partisine oy verecei ifade edilmekte-
kutuplatrc dil ve yrtm olduu yabanc dir. DENK Partisini kzgn ve esmer adamla-
kart siyaset de etnik ve siyasal eitlilie sahip rn partisi eklinde tanmlayan Kaddouri, iyi
i Partisini olduka olumsuz etkilemitir. eitim alm Trk ve Fasl genlerin arasnda
Wildersn ar sa grl siyasetine kar et- partinin olduka popler hale geldiini ve bu
kin bir muhalefet yrtlememesi zellikle par- genlerin eitimli olduklar iin ailelerini de et-
kileme potansiyeline sahip olduklarn syle-
32. The Strange Death of the Dutch Labour Party, Dutch News, mektedir.34 Bununla birlikte Trk diasporas-
6 Ocak 2017, http://www.dutchnews.nl/features/2017/01/blog-
gordon-darroch-the-strange-death-of-the-dutch-labour-party-die-
derik-samsom, (Eriim tarihi: 20 Ocak 2017). 34. Thijs Niemantsverdriet, Peiling: Boze Bruine Man Stapt Over
33. Janene, Pieters, Labour Party Leader: More Money for Van Pvda Naar Denk, Nrc NL, 5 ubat 2017, https://www.nrc.nl/
the Less Fortunate, NL Times, 8 ubat 2017, http://nltimes. nieuws/2017/02/05/verkiezingen-peiling-boze-bruine-man-stapt-
nl/2017/02/08/labour-party-leader-money-less-fortunate, (Eriim over-van-pvda-naar-denk-6565920-a1544640, (Eriim tarihi: 20
tarihi: 12 ubat 2017). ubat 2017).

20 setav.org

nn seimlere katlmnn dk olmasnn
DENK Partisi iin olumsuz bir durum tekil
edeceini ifade etmemiz gerekir. 2012 seimle-
rinde Trk semenlerinin yalnzca yzde 47,3
seimlerde oy kullanm ve bu oylarn 86 bin
885 adeti geerli olmutur.35 Bu rakam parla-
mentoda etkili ve koalisyon grmelerinde sz
sahibi olabilmek iin olduka azdr. Bu sebeple
seim sreci boyunca gerek DENK Partisi ge-
rekse Hollanda Trk Federasyonu muhtelif e-
hirlerde toplant ve konferanslar dzenleyerek
Trklerin sanda gitmesini ve siyasi temsilin
artmasn salamaya ynelik etkinlikler dzen-
lemitir.
DENK Partisinin, yabanc dmanl ve
ar sa dncelerin gittike glendii Avru-
pa ve Hollanda siyasetinde son derece nemli
pozisyonu bulunmaktadr. yle ki parti Hol-
landada ykselmekte olan yabanc dmanl
ve rkla kar nemli bir mevzi ve meydan
okuma olarak grlmektedir. Ayn zamanda
Trk diasporasnn Hollanda siyasetinde etkili
ve gl bir ses haline gelerek siyasal hayata ka-
tlm asndan da olduka nemlidir. Fakat
parti iin kamuoyunda Trklerin ve yabanc-
larn partisi algs sz konusudur ve bu alg
farkl siyasi kesimlerce desteklenerek partinin
etki alan daraltlmaya allmaktadr. Parti
yneticileri bu algy ykmak iin Hollandaya
mal olmu nemli isimleri partiye dahil etme
politikas izlemeye alsa da baarl olama-
mtr. rnein DENK Partisi televizyon dn-
yasnn tannm isimlerinden Sylvana Si-
monsu aday gstereceini aklam fakat bu
karar olduka tepki almtr. Simons ise ok
sayda tehdit ve hakaret telefonu ald gerek-
esiyle bir sre sonra bu kararndan vazgemek
zorunda kalmtr.
35. Rotherdamdan Hollanda Trklerine Seimlere Katln ar-
s, Turk Info, 10 ubat 2017, http://www.turkinfo.nl/rotterdam-
dan-hollanda-turklerine-secimlere-katilin-cagrisi/18569, (Eriim
tarihi: 15 ubat 2017).
setav.org
HOLLANDA PARLAMENTO SEIMLERI VE AIRI SAIN YKSELII
SEIM TAHMINLERI VE
MUHTEMEL SENARYOLAR
15 Mart Parlamento seimlerine dair yaplan an-
ketler Geert Wildersn lideri olduu zgrlk
Partisinin oylarn nemli lde ykselttii ve bi-
rinci parti olmak iin mcadele ettiini gstermek-
tedir. 2012 seimlerinde parlamentoda 15 koltuu
bulunan PVVnin bu sayy ikiye katlayarak 30un
zerine karabilecei eklinde tahminler de mev-
cuttur. Byle bir tablonun ortaya kmasnda
DEAn 2016 ylnda Avrupada gerekletirdii
saldrlar ve bu dnem boyunca artan mlteci dal-
gas, Britanyann alm olduu Brexit karar,
Trumpn ABD seimlerini kazanmas ve 2012den
beri lkeyi yneten VVD ve PvdA koalisyonunun
baarszl gibi faktrler etkili olmutur.
Hollandann en byk aratrma irketle-
rinden Ipsosun son anketlerinde PVV ile
VVDnin birinci parti olmak iin kyasya yar-
t grlrken, Hristiyan Demokrat Partisi ile
D66 Partisi nc parti olmann mcadelesini
vermektedir. ubat aynn ortalarna dek birinci
grnen zgrlk Partisi seimlere az bir sre
kala yerini Mark Ruttenin zgrlk ve De-
mokrasi iin Halk Partisine brakt grlmek-
tedir. 2012 seimlerinde 38 milletvekili ile ikin-
ci byk parti olan i Partisinin ise anketlerde
byk bir d yaayarak parlamentoda 13 ci-
varnda koltuk elde edecei tahmin edilmekte-
dir. 2016nn balarnda olduka yksek bir des-
tee sahip olduu grlen PVVnin zamanla sz
konusu destei kaybettiini ve VVD ile arasn-
daki farkn azaldn ifade etmemiz gerekir.
Aratrmaclar Trumpn politikalarnn PVV
tarafndan desteklenmesinin yaratt hayal k-
rkl, Wildersn vaatlerinin uygulanabilirlii-
nin sorgulanmas ve partinin koalisyon gr-
melerinde etkin olup olamayaca gibi endieler
sebebiyle PVVye verilen destein azalmakta ol-
duunu dnmektedir.36
36. Janene Pieters, PVV Losing Support in the Polls; Barely
Bigger Than VVD, NL Times, 15 ubat 2017, http://nltimes.
nl/2017/02/15/pvv-losing-support-polls-barely-bigger-vvd, (Eri-
im tarihi: 3 Mart 2017).
21
ANALZ

GRAFIK 2: 2015 AUSTOS-2017 MART ARASINDA YAPILAN ANKETLERE GRE BE BYK SIYASI PARTININ
OYLARINDA YAANAN DEIIMLER (KOLTUK SAYISI)

Kaynak: FT Research, https://www.ft.com/content/d77982da-ef8d-11e6-930f-061b01e23655, (Eriim tarihi: 28 ubat 2017).

Grafik 3te grld gibi Hollandadaki dnlmektedir. Bu eilim Hollanda seimle-

ana akm partilerin parlamentoda kazanm ol-
duklar koltuklarn yzdesi 1980 ylndan itiba-
ren gittike d gstermitir. 1986 ylnda en
byk parti (CDA, PvdA, VVD) parlamento-
daki koltuklarn yzde 89unu kazanmken bu
oran 2012 ylnda yzde 60a dmtr. 2017
seimlerinde ise bu orann yzde 40lara decei
rinde geleneksel partilere olan destein gn ge-
tike azaldn gstermektedir. Bu bakmdan 15
Mart seimlerinden sonraki koalisyon grme-
lerinde kk partilerin belirleyici olmas muh-
temeldir. yle ki seimlere katlmaya hak kaza-
nan 28 partiden en az 11inin parlamentoda
temsil hakk elde edecei dnlmektedir.

GRAFIK 3: BYK PARTININ PARLAMENTODAKI KOLTUK ORANLARI (YZDE)

Kaynak: Ipsos verilerinden derlenmitir. Politieke Barometer Week 09-2 Maart 2017 Selectie, Ipsos, http://www.ipsos-nederland.nl/ip-
sos-politieke-barometer/trend, (Eriim tarihi: 5 Mart 2017).

22 setav.org

Hollandada en byk iki partinin elde et-
tikleri milletvekili saysnn hkmeti olutur-
mak iin gerekli 76 saysndan ok uzak olmas,
kabinenin kurulmas iin orta ve kk lekli
partilerin nemini artracaktr. Bu durumda
nc ve drdnc sradaki partilerin nemli
bir aktr olarak n plana kmas muhtemeldir.
Siyasi partilerin birinci olmalar durumunda
Geert Wilders ile koalisyona yanamama kararn
srdrmesi, Hollanda siyaseti asndan ok s-
kntl ve tartmal bir srecin fitilini ateleyebi-
lir. Seimlerde 25-30 arasnda milletvekili says-
na sahip olmasna kesin gzyle baklan zgr-
lk Partisinin koalisyon grmelerinde izole
edilmesi, hkmetin kurulmas iin daha kk
partilerin bir araya gelmesini gerektirecektir.
Byle bir durum ana akm partilerin dndaki
kk partilerin de sz sahibi olmas ve oyun ku-
rucu hale gelmesine sebep olabilir. Wildersn ko-
alisyon grmeleri dnda braklmas drt ya rin durumu ve konut sknts gibi birok tartma
da be partinin bir araya gelmesini gerektirece-
inden dardan destek araylarnda GeenPeil,
Artikel 1, DENK gibi partilerin koalisyon gr-
melerinde nemi artabilir.
ounluu elde ederek birinci olmas duru-
munda Wilders dlayarak kk partilerle ko-
alisyon forml oluturmann uzun vadeli sr-
drlebilir bir politika olmadnn da ifade
edilmesi gerekir. Avusturyada olduu gibi bu
durum ok daha krlgan bir siyasi yapnn orta-
ya kmasnn yannda erken seim tartmalar
lke gndemini megul edebilir. Hollanda her
ne kadar koalisyonlarla ynetilen ve uzla lke-
si olarak anlan bir lke olsa da drt, be partili
bir koalisyon siyasi krlganl artracaktr. Bu-
nunla birlikte kurulacak herhangi bir hkmet
oylarn ounu elde etmesine karn halkn ken-
disine vermi olduu hakk kullanamayan Wil-
dersn parlamentoda sert ve youn muhalefeti-
ne maruz kalacaktr. Birok lkede grdmz
gibi hkmeti kurma hakk elinden alnan Wil-
dersn olas bir erken seimde sz konusu ma-
setav.org
HOLLANDA PARLAMENTO SEIMLERI VE AIRI SAIN YKSELII
duriyeti kullanarak oylarn daha da artrmas
yksek bir ihtimaldir.
PVVnin anketlerdeki dnn devam et-
mesi ve Mark Ruttenin VVDsinin birinci parti
olmas durumunda Wildersn koalisyon gr-
melerinden dlanacana kesin gzyle baklabi-
lir. Her ne kadar seim sreci boyunca Rutte ile
sol partili liderlerin hararetli tartmalarna tank
olsak da VVDnin birinci parti olmas durumun-
da kabineyi kurmak iin ncelikle sol partilerin
kapsn almas muhtemeldir. Sol parti liderleri
her ne kadar emeklilik ya ve vergi yk gibi ka-
rarlarla vatandaa ac reeteler karld gereke-
siyle Rutte kabinesini eletirseler de hkmeti
kurma konusunda gelecek bir frsat geri evir-
meyeceklerdir.
SONU
15 Mart seim srecinde salk sistemi, emeklile-
ortaya km fakat mlteci krizi, gmenler ve
gmenlerin uyum sorunu seim gndeminin
ana erevesini oluturmutur. Bu bakmdan
zgrlk Partisinin ar sa sylemleri seim s-
recine damgasn vurmu ve dier partileri pozis-
yon almaya zorlamtr. Ana akm partiler Wil-
dersn slam ve gmen kart radikal sa dn-
celerini eletirmenin yannda onun sylemlerin-
den faydalanarak oy kazanma yoluna gitmi ve bir
bakma sz konusu dnceleri merulatrma i-
levi grmlerdir. Hollandadaki gmenlere hi-
tap eden sol partiler ise slamn ve gmenlerin
seim malzemesi yaplmasn engelleyememitir.
15 Mart seimlerini Hollandadaki dier se-
imlerden ayran nemli bir husus oylarn ol-
duka eitli partilere dalmas ve tm partilerin
oy oranlarnn birbirine yakn bir grnme sa-
hip olmasdr. Oylarn bu kadar ok partiye b-
lnmesi birinci partinin kim olduu nemli ol-
makszn be ya da alt partili bir koalisyonu be-
raberinde getirecektir. Bu durum koalisyon g-
rmelerinin uzamasna belki rekor krmasna
23
ANALZ

sebep olabilecei gibi siyasi krlganl da bera- nemiyle zdeletiren bir partinin 15 Mart seim-
berinde getirecek ve politik istikrar olumsuz lerinden glenerek kmas, AB kartlnn Av-
etkileyecektir. rupa ktasnda eritii g asndan Brksele y-
PVV birinci parti olarak hkmeti kurmas nelik ciddi bir iaret fiei olarak alglanacaktr.
durumunda AB yeliini referanduma gtrece- Bu bakmdan 15 Mart seimleri muhtemel so-
ini aklamtr. Mevcut anketlere gre PVV bi- nular sebebiyle Euroseptik kanadn ilk temsilcisi
rinci parti olsa bile tek bana iktidar olmas Britanyann yannda dier AB lkelerinin de dik-
mmkn deildir. Dolaysyla PVV bir koalisyon katle takip edecei bir seim olacaktr. Baz ana-
hkmeti kurmay baarsa bile byle bir karar listler her ne kadar semenlerin poplist sylemle-
koalisyon ortaklarna kabul ettirmesi mmkn rin cazibesine kaplarak anketlerde PVVyi des-
gzkmemektedir. Burada ortaya kmas muh- tekleyeceini sylediini ama sandk bana gittik-
temel esas senaryo PVVnin ar radikal sylem- lerinde aklc davranarak AB deerleriyle btn-
lerinden dolay seim sonras ortaya kacak olan lemi Hollanday Wilders gibi bir adama emanet
koalisyon pazarlklarnn dnda braklmasdr. etmeyeceklerini iddia etseler de, Britanyann
Byle bir durumun sonucunda oluacak madu- Brexit karar ve Trumpn ABD seimlerini kazan-
riyet ve ar sa ykselten dier faktrlerin bir mas Hollandadaki seimlerden de benzer bir so-
sonraki dnemde yaplacak olan seimlerde nucun kabileceini gstermesi iin yeterlidir.
PVVyi ok daha gl bir ekilde birinci parti Geert Wildersn zgrlk Partisinin se-
yapmas beklenebilir. Dolaysyla yakn gelecekte imlerde birinci de ikinci de olsa parlamentoda
ortaya kmas yksek ihtimal olan ve PVVnin etkin bir g olacan ve sert bir muhalefet y-
baskn olduu byle bir siyasi denklemde alna- rteceini sylememiz gerekir. Koalisyon gr-
cak bir referandum karar Avrupadaki AB kart meleri dnda braklsa dahi parlamentodaki o-
siyasi gruplarn daha da glenmesine sebep ola- unluuyla orta byklkteki partilerin olutu-
caktr. Dahas byle bir referandum sonucu Hol- raca hkmete etkili bir muhalefet ortaya ko-
landann Birlikten ayrlmas AB asndan ger- yabilecek ve politik gndemi ekillendirebilecek-
ek manada zlmenin baladnn iareti ola- tir. Bu bakmdan Wilders nmzdeki dnemde
caktr. Henz ngiltereyle dahi ayrln nasl parlamentodaki etkinliiyle lkesinin ABye kar-
gerekletirileceine karar veremeyen AB kurum- bakn deitirebilir ve mlteciler konusunda
lar ve yetkililerinin yakn gelecekte ortaya k- Hollanda kamuoyunu kendi izgisine getirme
mas muhtemel byle bir sonuca hazr olduklar- imkann elde edebilir.
n sylemek pek mmkn deildir.
Kaynak: Politieke Barometer Actuele Peiling, IPSOS, 2 Mart
Snrlar olmayan devletleri kapsz eve ben- 2017, http://www.ipsos-nederland.nl/ipsos-politieke-barometer/
zeten ve AByi Roma mparatorluunun son d- barometer-van-deze-week, (Eriim tarihi: 7 Mart 2017)

24 setav.org
2
017 yl Fransa, Almanya ve Hollanda gibi lkelerde kritik seimlerin yapla-
ca bir yl olarak n plana kmaktadr. zellikle Avrupa Birliinden (AB) k-
may savunan ar sa partilerin bu seimlerde nasl bir performans sergile-
yecei Birliin gelecei asndan hayati neme sahiptir. 2017nin ilk kritik seiminin
gerekletirilecei Hollandada Geert Wildersn slam ve mlteci kart sylemleri-
nin sandkta nasl tecelli edecei ve seimden sonra nasl bir kabinenin oluaca
da bu adan nem arz etmektedir. Elinizdeki analiz Hollandada 15 Mart tarihinde
gerekletirilecek olan parlamento seimlerinde siyasi partilerin yol haritalarn ve
tartmalarda n plana kan konular incelemektedir. Analizde ayrca seim sonras
koalisyon grmelerinde nem tekil edeceine inanlan partilerin seim beyanna-
meleri ele alnarak incelenmektedir. Son olarak seimlerle ilgili yaymlanan son anket
sonular nda seim sonrasnda oluabilecek koalisyon varyasyonlar ve krizlere
ilikin muhtemel senaryolarn neler olabilecei zerine bir tartma yrtlecek ve
okuyucuya seimlerin ncesi ve sonrasna dair kapsaml bir ereve sunulacaktr.

ANKARA STANBUL WASHINGTON D.C. KAHRE

www.setav.org