Professional Documents
Culture Documents
tk
B Gio Dc v o To
Trng i hc Nng Lm TP. H Ch Minh
BI GING DC L TH Y
B MN NI KHOA DC L
2003
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
NI DUNG
Trang
CHNG 1. M U 3
V Th Tr An
CHNG 2. THUC TC NG LN H THN KINH 9
Nguyn Nh Pho
CHNG 3. THUC KHNG KHUN 20
V Th Tr An
CHNG 4. THUC ST TRNG, KH TRNG 38
V Th Tr An
CHNG 5. THUC TR K SINH TRNG 42
V Th Tr An
CHNG 6. THUC KHNG VIM V KHNG HISTAMIN 50
V Th Tr An
CHNG 7. THUC TC NG LN H MU 54
V Th Tr An
CHNG 8. THUC TC NG LN H H HP, TIU HA 60
V Th Tr An
CHNG 9. THUC TC NG LN H SINH DC TIT NIU 64
V Th Tr An
TI LIU THAM KHO 67
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
CHNG 1: I CNG
- Thuc l nhng cht (c ngun gc t nhin, tng hp hay bn tng hp) khi c a vo
c th sinh vt s c tc ng lm thay i chc nng ca c th. S thay i ny c th l
hu ch nh trong iu tr hoc c th gy tc hi nh trong trng hp ng c. Do ranh
gii gia thc n, thuc v cht c thng khng r rt, ph thuc nhiu yu t trong liu
lng l quan trng
II. Dc ng hc
2.1. S hp thu: l qu trnh dc phm thm nhp vo ni mi trng
2.1.1. Cc phng cch vn chuyn
2.1.1.1.Vn chuyn th ng (khuych tn)
- Ch ph thuc tnh cht ha l ca mng v thuc
- Thun chiu gradien nng
- Khng tn nng lng
C 3 cch:
* Qua lp lipid ca mng: thung cc cht tan trong li pid, khng ion ha (khng phn cc)
d qua hn
* Qua l ca mng: ty thuc ng knh ca l v trng lng phn t ca thuc. ng
knh ny cng thay i ty tng m.
V d: d mao mch =40 A0
d ni khc = 4 A0
* Qua khe cc t bo: khong cch gia cc khe cng thay i ty m
V d: mch mu > rut > m thn kinh
3
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
thc n. ng cp ny thuc c th b mt tc dng do pH thp ca dch v v cc
enzym tiu ha c th ph hy thuc. i vi gia sc, vic cung cp thuc bng ng ung
cn phi ch v liu lng v c th s khng cung cp c bit l trng hp trn vo
thc n, nc ung. Thm vo , ng cp ny khng nn s dng i vi cc thuc c
mi v kh chu, gy kch ng, cc thuc c tnh ion ha.
* Tim trong da (intradermic I.D) thng gp trong cc th nghim lao t (tuberculin test)
hoc th d ng vi khng sinh
4
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
chu. Tuy nhin, ng cp ny ch p dng cho cc thuc khng b hy bi men penicillinase.
2.2. Phn b
Thuc vo h tun hon chung s c phn b ch yu n ni tc ng, t sinh
ra tc ng dc l. Mt phn b chuyn ha hay cn gi l bin i sinh hc, mt phn nh
n ni d tr v mt phn khc b thi ra ngoi. D c phn b u, thuc cng c th
nm dng t do hoc kt hp vi cc thnh phn khc ca m.
2.4. Bi thi
Thuc c bi thi qua rut (theo phn), qua thn (theo nc tiu), qua phi (theo
hi th), qua cc tuyn tit (m hi, nc bt), qua sa...Trong quan trng nht l thn.
III. Dc lc hc
3.1. Receptor (ni tip nhn, im ch)
L bt c thnh phn no ca t bo, kt hp vi thuc v khi u mt chui cc hin
tng sinh ha dn n cc tc ng dc lc.
5
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
Lin kt gia receptor vi thuc l cc lin kt ion, hydro, k nc, vanderwal v lin kt
cng ha tr.
3.3.2. i khng
Hai dc phm i khng nhau khi hot tnh ca mt trong hai dc phm lm gim hay tiu
hy hot tnh dc phm kia.
ngha trong iu tr:
- Trnh phi hp hai dc phm i khng dn n lm gim hiu lc thuc.
- Gii c trong trng hp ng c.
6
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
4.2. Yu t ngoi c th (lin quan n thuc)
- Cu trc ha hc: 1 thay i (d rt nh) v cu to ha hc ca dc phm cng nh hng
n tc dng ca dc phm . iu ny m ra cc kh nng rng ln cho cc nh khoa hc
ch to ra cc thuc mi.
V d: PABA yu t sinh trng ca vi khun
Sulfonamid: thuc chng vi khun
5.1. Tn thuc
Mt bit dc thng c 3 tn ch yu sau
- Tn khoa hc (chemical name): c gi theo cu to ha hc ca bit dc . Tn ny c
khi khng c ghi trn nhn thuc.
7
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
phng c tnh v cc tai bin khi dng thuc
Ngoi ra c th c phn thn trng khi dng thuc (precaution)
8
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
CHNG 2
THUC TC DNG TRN H THN KINH
1. THUC C CH H THN KINH TRUNG NG
Cc giai on xy ra trong lc gy m
Giai on 1: Hng phn ty .
Co git
Nhp tim nhanh, mnh
H hp nhanh, su
Mng mt dn
Tit nhiu nc bt
C th tiu, tiu tin
9
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
H hp u nhng chm
C hon ton dn, th mm nhn
Phn v nc tiu bi thi ra ngoi
Mt phn x m mt
Nhit c th gim, th run v co mch
BARBITURATES
L cht chuyn ho ca acid barbituric, bao gm nhiu loi thuc c tc dng gy m di hoc
ngn.
Phenobarbital sodium di
Barbital sodium di
Amobarbital sodium trung bnh
Pentobarbital sodium ngn
Secobarbital sodium ngn
Thiopental sodium rt ngn
Thiamalyl sodium rt ngn
Thialbarbitone sodium rt ngn
c tnh ca barbiturates:
Tim qu nhanh, hoc qu liu
Try h hp, phi cp cu bng th oxy
huyt no, mng no.
Suy gan trn cc th b bnh gan khi dng nhm barbiturates tc ng ngn
Khng dng cho th s sanh do khong an ton hp, v thi gian tc ng ko di
Pentobarbital sodium:
Chng co git, lm m du trn i gia sc:
0,6 1,2 g / con, tim tnh mch
Lm m du trn heo: 20 mg / kg th trng
Tiu gii phu trn heo: 2 4 mg / kg th trng, tim tnh mch, sau gy t vng gii phu
Thiopental sodium:
Liu gy m cho tiu gia sc: 20 35 mg / kg, tim tnh mch
10
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
Liu gy m cho i gia sc: 10 15 mg / kg, tim tnh mch
Thiabarbitone sodium:
Liu gy m cho , mo : 72 88 mg / kg, tim tnh mch
Liu gy m cho nga : 22 33 mg / kg, tim tnh mch. Nu cha m su c th tng n 44
mg / kg, nhng phi tim tht chm.
CHLORAL HYDRATE
p dng lm sng
Lm thuc ng cho th ln
Lm thuc tin m
Gy m cho gia sc
Liu dng :
Ung: vi mc ch an thn
Nga, b: 25 45 g
Heo: 2 4 g
Ch: 0,3 1 g
Mo: 120 600 mg
Tim tnh mch vi mc ch gy m: 6 9 g / i gia sc
Tim tnh mch vi mc ch gy ng: t n 2/3 liu gy m
KETAMIN
Tc dng: gy m ngn, gim au,
Tc dng ph: Tng tit nc bt do cn dng Atropin lm cht tin m (1 mg/10 kg th
trng).
Ri lon tm thn (phng nga bng Diazepam)
Tng nh nhp tim v tng huyt p
Liu dng : tim tnh mch 2 5 mg / kg th trng liu u
Liu duy tr bng liu u, cch nhau 8 10 pht. Thuc dng cho cc loi gia sc.
ZOLETIL
Thuc m dng cho tiu gia sc (Ch mo)
Tin m bng Atropin liu 1 mg / 10 kg th trng
Sau 10 pht chch Zoletil
Liu dng : Ch : 725 mg/kg th trng (tim bp), 510 mg/kg th trng (tim tnh mch)
Mo : 1015 mg/kg th trng (tim bp), 7,5 mg/kg th trng (tim tnh mch)
Barbiturates: c tc dng trn an thn kinh v gy ng nu dng liu thp. Thuc thng dng
l Phenobarbitone : ch ln 90 mg / ln, ngy 3 ln ; ch nh : 30 mg / ln, ngy 3 ln
Bromides:
Dng cho ch vi mc ch trn an thn kinh, chng co git ch, liu dng : 0,3 1 g / ln
(ung)
11
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
Chlorbutol:
Dng cho ch : 0,13 0,6 g / con / ln. Cho ung.
Chlorpromazine:
Liu ung : 1 2 mg / kg th trng , 2 4 ln / ngy
Tim bp : 0,5 1 mg / kg th trng , 2 4 ln / ngy
Tim tnh mch : 0,5 mg / kg th trng , 2 4 ln / ngy
Bnh Colic nga : 1,5 mg / kg th trng tim bp
Diazepam:
Thuc tim : 2 ml = 10 mg
Liu dng tim bp : 0,2 mg / kg th trng
Acepromazine:
Dng ung : dng cho ch, mo
Liu dng : 1 3 mg / kg th trng
Dng chch : Komisirastress
Liu dng : 0,05 0,1 mg / kg th trng
C tc dng lm gim nhit c th, thng qua s tng thi nhit, c ch sinh nhit, v c
tc dng gim au trung bnh.
Tc dng tng thi nhit bao gm :
Dn mch mu ngoi bin
Gia tng bi tit m hi
Gia tng tc h hp
Gim sinh nhit do tc ng c ch hot ng trung khu sinh nhit h tng th gic, hoc
gim tc oxy ho cc m
Aspirin:
Tc dng : c ch men Cyclo-oxygenase, lm gim tng hp Prostaglandin, do c tc dng
h st, gim au v chng vim.
Liu dng
Ch: 0,3 - 1 g / con / ln
Mo: 0,1 - 0,3 / con / ln
Ngy ung 3 ln
1.3.2. Paracetamol:
L cht chuyn ho ca Phenacetine
C tc dng gim au, h st rt tt, tuy nhin khng c tc dng chng vim
Trn gia sc hiu qu ca paracetamol khc nhau
Tc dng tt trn gia cm, t tc dng trn heo, i gia sc
12
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
c trung bnh trn ch, rt c trn mo
Liu dng: Ung : 10 mg / kg th trng, ngy 3 ln.
Chch bp: 7 - 8 mg / kg th trng, ngy 2 ln
Chng ch nh: Mo, ch
1.3.3. Phenylbutazone:
Tc dng h st , gim au, v chng vim. Tuy nhin tc dng h st chm, tc dng chng
vim yu hn Aspirin
Tc dng ph: bun nn, au bng, to bn, chong nh.
Liu dng: (ng chch bp)
15 mg / kg th trng, ngy 2 - 3 ln
2.3. CAFEIN
L cht kch thch h thn kinh trung ng, tc dng mnh trn trung khu vn ng lm gia
tng trng lc c, v cc vng nhn cm ti v no, trung khu h hp, trung khu vn mch
v thn kinh vagus.
p dng lm sng.
13
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
Kch thch tng cng v tn s tim, c th phi hp vi digitalis, hoc strychnin.
Kch thch c trong trng hp c yu.
Lm hi tnh hot ng no.
Li tiu trong bnh ph thn, gan do suy tim.
Liu dng : ung hoc chch di da 1-2 ln/ngy.
Tru ,b: 1-4 g/con /ln
Heo: 0.3-1.5 g /con /ln.
Ch: 50-250 mg con /ln.
Nga: 0.5 g /con /ln.
Chng ch nh:
- Trong trng hp cao huyt p
- Bnh vim thn cp trong cao huyt p.
- Cn thn khi dng trn nga c mang.
2.4. STRYCHNINE
Tc dng: c ch men acetylcholinesterase , ngn phn gii acetylcholine - gy nn s tch t
acetylcholine trn b mt neuron lm tng trng lc c trn ,c vn.
V ng ca strychnine: gia tng bi tit dch tiu ha, tng trng lc d dy, kch thch nhu
ng rut.
p dng lm sng:
- Tr thn kinh, nh ci thin cc phn x v gia tng nhng phn ng thn kinh.
- Tr sc , kch thch tiu ha, ngon ming trong cc trng hp bnh ang trong giai n
phc hi.
Liu dng:
Ng c strychnine:
Co git do phn x , c thi k yn ngh, s ng chm , ting ng, s gy co git tr li.
Th cht do ngt th v co c ph qun.
iu tr ng c:
- Tim tnh mch Barbiturate i vi th nh
- Cho ung hoc tim tnh mch Chloralhydrate
14
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
2.5. CAMPHORE
Tc dng :
- Kch thch h thn kinh trung ng
- Tng hot ng tim, tng huyt p
- Tng hot ng h hp
S tng hot ng tim, tng huyt p xy ra nh tc dng lm tng tm thu, phc hi nhp tim,
do Camphor c dng lm thuc phc hi hot ng tim lc tim b nhim c cp, ng
c thc n
ng dng lm sng:
Kch thch ton thn trong trng hp h thn kinh trung ng b c ch lm gim h hp, ri
lon tun hon do trng c hoc nhim trng
Tng cng hot ng tim khi tim b suy yu lc m, phng h huyt p t ngt
Lu : khng dng cho gia sc sp m tht, v lm tht c mi long no
Liu dng : (chch di da)
Gia sc Du long no
20% Dung dch long no 10%
Nga, tru b
Heo, d cu
Ch 40 ml
6 ml
2 ml 100 ml
20 ml
6 ml
3.1. nh ngha :
Thuc t l nhng dc phm c th tm thi lm gim hoc mt cm gic ni tip xc.
c bit l cm gic au do hy b tnh cm ng v tnh dn truyn ca thn kinh hay cc dy
tn cng ca thn kinh.
3.3. C ch tc ng:
S truyn xung ng thn kinh l do s gia tng t ngt kh nng thm thu ca mng t bo
thn kinh vi nhng ion K trong t bo vi ion Na ngoi t bo. S khuych tn ny gy nn
15
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
s thay i in th gia bn trong v bn ngoi mng t bo, lm in th m lan rng nhanh
chng dc theo dy thn kinh khi xung ng lan truyn
Thuc t khi vo m c tnh kim nh, s b thy gii chm, phng thch base alkaloid, tc
dng gim kh nng thm thu ca mng t bo thn kinh, s thay i in th mng b ngn
chn.
Procain hydrochloride:
c s dng rng ri do c tnh thp, hiu qu tc th
Tuy nhin thi gian gy t ngn do cn kt hp vi cc thuc co mch, hoc thuc tr hon
hp thu ko di thi gian gy t nh Adrenaline.
Chuyn ha: xy ra gan, procain b thy gii thnh PABA v diethylamino etanol.
c tnh: xy ra khi tim tnh mch tc nhanh.
Liu 44 mg / kg th trng gy cht mo nu tim nhanh (trng hp tim chm liu gy cht
ln n 440 mg / kg) do lm h huyt p.
p dng lm sng:
Gy t thm gii phu ngoi bin, thin th c
Nng 2% dng trn th nh
Nng 4% dng trn th ln
t dng gy t b mt do hiu qu km hn cocaine, butacaine.
Dng gy t mng cng ty sng, dung dch 2%.
Lindocaine:
Vi cng nng thuc c tc dng nhanh v mnh hn 2 ln so vi Procaine.
Gy t ti ch: dung dch 0,5% th nh; 1% th ln.
Gy t mng cng ty sng: 1 2% th nh
2 3% th ln
(Nn dng chung vi dung dch Adrenaline 1/100.000 ko di thi gian gy t)
c tnh: tim qu nhiu m khng kt hp vi Adrenaline thuc hp thu qu nhanh lm suy
yu h thn kinh trung ng gy bun ng, c th gy co rt c, h huyt p, i ma.
Tetracaine:
Tc dng gy t mnh hn Procaine
Cch dng :
Gy t mt : 0,5% th nh, 1% th ln.
Gy t b mt mng nhy : 2%
Gy t thm : 1% cho th nh, 2% th ln.
Butacaine:
Ch dng gy t b mt do c tnh cao.
Cch dng : gy t b mt nim mc mt, mi, ming, cung hng : dung dch 2% cho th
nh, 4 5% cho th ln.
16
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
4. THUC TC DNG LN H THN KINH T TR
Thn kinh ph giao cm : xut pht t trung no, hnh ty, xng cng ct sng. Dy thn
kinh Vagus l dy ph giao cm chnh ca c th.
Thn kinh giao cm : xut pht t min ngc, thc lng ca ct sng
Nhm ph giao cm v giao cm sau khi xut pht u phn chia v i n tn cc c quan,
nhm iu khin s hot ng ca tt c cc c quan trong c th. Hai nhm ny thng c
tc dng i nghch nhau nhm gi cho cc c quan hot ng trng thi cn bng.
Th d: kch thch h giao cm : tim p nhanh
kch thch h ph giao cm : tim p chm
Cht trung gian ho hc:
H giao cm : Adrenaline v Noradrenaline, hj cm ng vi n c gi l Adrenergic
H ph giao cm : Acetylcholine, h cm ng gi l cholinergic
p dng lm sng:
Trong gy t : ko di thi gian gy t do tc dng co mch, thng phi hp vi thuc t
theo t l 9 phn thuc t vi 1 phn dung dch adrenalin 1/10.000 trong trng hp gy t
thm.
Cm mu ti ch : phun vo mng nhy mi hoc m nng 1/20.000 cho th nh,
1/10.000 cho th ln
Chng shock trong phn ng qu mn tc khc
Chch di da nng 1/1.000 : 0,5 ml / heo con
Chng ngng tim : nng 1/1.000 chch thng vo tim : t 0,5 1 ml / th.
Liu dng :
Tim di da, tim bp (dung dch 1/10.000)
Nga, b : 20 80 ml
Cu, heo : 10 30 ml
Ch, mo : 1 5 ml
Tim tnh mch (dung dch 1/10.000)
Liu cp t 1/5 n liu chch bp
17
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
Tc dng : dn mch - h huyt p.
Cc loi thuc lit giao cm t c ng dng trong th y
CARBACHOL:
Tc dng:
Trn d dy - rut : tng nhu ng rut, tng trng lc d dy (dng cho th nhai li trong
bnh lit d c)
Kch thch tng bi thi nc bt
Trn t cung: co bp c t cung, tng sn dch (khng dng trn th mang thai)
Trn c ph qun: co c, lm gim ng thng kh
PILOCARPIN NITRATE:
Tc dng:
Kch thch bi tit nc bt, m hi
Kch thch tng trng lc d dy - rut
Dng tr bnh chung hi, khng tiu, lit d c, tt d l sch.
Atropin sulphate:
Tc dng: ngn cn tng tc ca acetylcholin v ni tip thu trn t bo hiu ng.
18
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
Trn h thn kinh : kch thch nh h hp do tc ng nh ln h thn kinh trung ng
Trn tim mch : Liu iu tr thng thng khng nh hng n tim mch. Tuy nhin trong
trng hp tim b c ch do dy thn kinh Vagus b tc ng bi Ammoniac hoc
Chloroform , Nicotine Atropin c tc dng lm tng nhp tim do tc ng lm c ch dy
thn kinh Vagus.
Trn kh qun :
H ph giao cm c tc ng lm tng tit cht nhy, co rt c ph qun. Atropin phong b
xung ng thn kinh ph giao cm, do lm dn ph qun, gim s bi tit cht nhy, do
thng c s dng trong trng hp shock do dng thuc (gy co tht c ph qun)
Trn d dy - rut :
Atropin phong b hiu ng lm co tht c trn ca Acetylcholin, lm gim nhu ng rut,
chng co tht rut, do i khi c s dng trong trng hp au bng do co tht rut,
tiu chy qu nng gy mt nc
c tnh:
Triu chng ng c :
Kh ming, kht nc
Kh nut
To bn
Tim p nhanh, th nhanh - su
Ri lon vn ng
Run c
Co git
Suy yu h hp - cht.
Gii c Atropin:
Nu ng c qua ng ung : dng thuc gy i ma, kt hp ra d dy
Nu ng c qua ng tim di da : dng cc loi thuc tc ng kiu choline gii c
nh morphin chlohydrate tim di da gii c Atropin
p dng lm sng:
Cha ph phi gia sc
Gim co tht kh - ph qun trong shock hoc do d ng
Chng co tht c trn
c ch bi tit nc bt v cht nhy kh qun do thng c dng nh cht tin gy
m
Dng cha tr cc trng hp ng c :
Pilocarpin
Arecoline
Dipterex
Morphine
Chloroform
Cc loi thuc tr su, phospho hu c
Liu dng :
Tin gy m : 0,05 - 0,1mg / kg th trng , chch di da
c ch bi tit, chng co tht c trn v cc mc ch khc (chch di da)
Nga : 10 - 80 mg
Tru b : 30 - 100 mg
Heo : 10 - 30 mg
Ch : 1 mg
19
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
1. KHI NIM
Vuillemin (1889) cp n t antibiosis vi ngha l s khng gia cc sinh
vt sng. Sau , vo nm 1942, Waksman nh ngha antibiotics l nhng cht c to
bi cc vi sinh vt, n chng li s pht trin hoc tiu dit cc vi sinh vt khc mt nng
nh.
Xt v mt t ng, antibiotics c ngha l khng sinh (anta = khng, bios = sinh vt).
ngha ny qu rng , c th bao gm c thuc st trng ng thi khng nu ln c tc
ng chuyn bit trn vi sinh vt gy bnh v tnh khng c cho c th sinh vt hu nh
liu iu tr.
Theo quan nim mi ngy nay, thuc khng sinh l tt c nhng cht ha hc, khng k
ngun gc (chit xut t mi trng nui cy vi sinh vt, bn tng hp hay tng hp) c kh
nng km hm s pht trin ca vi khun (bacteriostatic) hoc tiu dit vi khun (bactericidal)
bng cch tc ng chuyn bit trn mt giai on chuyn ha cn thit ca vi sinh vt.
Vi nh ngha ny, nhiu thuc trc y xp vo loi cht khng khun tng hp (nh
sulfamid, quinolone) by gi cng c xp vo loi khng sinh
2. PHN LOI
2.2. Theo c ch tc ng
2.2.1. Tc ng ln thnh t bo vi khun
Tt c cc t bo sng (vi khun v ng vt hu nh) u c mng t bo c cu trc
lipid phc tp, do u b tiu hy bi cht st trng. Nhng khc vi t bo ng vt hu
nh, t bo vi khun c p sut thm thu bn trong t bo cao hn nn chng cn c thnh t
bo bn ngoi mng t bo. Thnh t bo ny c cu to t cht peptidoglycan (= mucopeptid
= murein) gm nhiu dy polysaccharid thng dc v nhng on ngang pentapeptid.
Polysaccharid gm nhiu phn t ng mang amin: N-acetyl-glucosamine v N-acetyl-
muramic (ch c vi khun).
- Tin trnh hnh thnh thnh t bo bt u bng s chuyn i L. Alanin thnh D. Alanin.
Sau 2 D. Alanin kt hp vi nhau. Cycloserin c ch cnh tranh giai on ny, nn n tc
ng n c vi khun G+ v G-.
20
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
- Tip n D-alanin dipeptid ni vi 3 acid amin khc v 1 ng N-acetyl muramic acid
to thnh ng Pentapeptid. n lt n, n li cp i vi mt ng mang amin khc l
N- etylglucosamin. Ton b cu trc ny li kt hp vi 1 phn t mang lipid l Isoprenyl
phosphate ri di chuyn t t bo cht ra ngoi mng t bo. Ti y chng kt hp vi nhau
ko di thnh chui peptidoglycan. Bacitracin ngn cn tin trnh ny bng cch gn vi
Isoprenyl phosphate to phc hp v dng. Vancomycin ngn cn s di chuyn ng
pentapeptid thnh chui a phn t bn ngoi mng t bo.
- Giai on cui l hnh thnh dy ngang gia cc dy peptidoglycan bng cch ni D-alanin
ca 1 chui vi diaminopimelic acid ca chui k cn nh enzym transpeptidase. Penicillin c
ch giai on ny do cu trc ca n ging D-alanylalanin (1 v tr trn peptidoglycan m
enzym gn vo)
21
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
22
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
2.3.2.2. Khng sinh st khun ph thuc thi gian
Tc st khun ph thuc thi gian vi khun tip xc khng sinh nng ln hn hay
bng nng c ch ti thiu (MIC). Hiu lc st khun ca nhng khng sinh ny thng
xy ra chm
- Nhm beta-Lactam
- Nhm glycopeptid
- Nhm quinolone trn Staphylococcus
- Nhm rifampicin
ngha: chia tng liu thnh nhiu liu nh trong ngy
(MIC: l nng ti thiu khng sinh c kh nng c ch s nhn ln ca vi khun invitro)
3. S KHNG CA VI KHUN
3.3. C ch ca s khng
- Vi khun sn xut cc enzym lm bin i hot v hot khng sinh
V d: vi khun sinh betalactamase ph hy cc betalactam
- Thay i cu trc im tip nhn (receptor)
V d: Thay i ribosom 30S khng cho aminoglycoside gn vo
- Ngn cn s vn chuyn khng sinh vo trong t bo
V d: vi khun khng vi tetracycline
- Thay i qu trnh bin dng
V d: vi khun khng vi sulfamide
23
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
5.1. Mc ch
- M rng ph khng khun
V d: Penicillin + Streptomycin
- Tng hiu lc st khun
V d: Sulfamid + Trimethoprim
- Ngn s khng thuc
V d: Amoxcillin + acid clavulanic
2. Cu to ha hc
Vng betalactam (amid ni vng)
Vng thiazolidin
-RCO: s thay i R cho cc khng sinh khc nhau trong nhm
3. L ha tnh
Km bn nht trong cc loi khng sinh. Rt ht m v b thy gii nhanh. pH ti u t 6-6,5,
mi trng acid, kim s ph hy penicillin. S h hng cng gia tng theo nhit .
Penicillin b cc tc nhn oxyha, kh ph hy (KMnO4). Cc ha cht c kim loi nng cng
lm mt tc dng ca penicillin (thuc ). Alcohol v cc hp cht c cha -SH cng i
khng vi penicillin. Vi khun trc trng c kh nng tit penicillinase, m vng betalactam
cng ph hy penicillin.
4. Dc ng
- Hp thu: Ch nhng penicillin bn trong mi trng acid mi c hp thu vo ng tiu
ho (nhm A, nhm M, penicillin V). Penicillin G ch dng ng tim chch (IM, SC, t
dng ng IV).
- Phn b: dch ngoi bo. Khuch tn tt vo phi, kh khuych tn vo mng no ty,
nhau thai tr khi nhng ni ny vim. Vo sa khi tim nhng liu ln.
- Chuyn ha:
24
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
- Bi thi: nhanh v ch yu qua ng thn.
Ngi ta thng ko di tc dng ca penicillin bng cch:
+ Phi hp vi procain, benzathin phng thch dn
+ Dng penicillin trong du
+ To mui ca penicillinc phn t lng cao thy gii chm
+ Phi hp vi probenecid cnh tranh o thi
6. Ch nh
Bnh nhit thn, du son heo, vim v do Staphylococcus, Streptococcus, bnh do Leptospira,
vim nhim phi...
Chng ch nh: th, chut hamster
7. c tnh
L nhm khng sinh t c nht. Tuy nhin cn phng tnh trng d ng:penicillin c vai
tr nh 1 hapten. Khi vo c th ln th nht, chng s b bin i thnh acid penicilloic v
acid penicillenic. Cc cht ny kt hp vi protein thnh mt phc hp c tnh sinh khng th
chng li chnh phc hp ny. Cc Ig (ch yu l IgE) bm trn cc t bo bch cu v
Mastocyte. Khi penicillin vo c th ln th hai, chng mang tnh khng nguyn, kt hp vi
khng th c. Phn ng kt hp khng nguyn khng th dn n v cc t bo Mast v
bch cu, phng thch histamin gy cc triu chng: , sn, ph, co tht kh ph qun, co tht
c tim...
8. Liu lng:
- penicillin G (IM)10.000-20.000 U.I/kgP 1mg=1695 USP unit
- Na penicillin G: 4 gi/1liu 1mg=1211
- procain penicillin: 24 gi/ 1 liu 1mg= 1667
- benzathin penicillin: 2 tun/1 liu 1mg =1009
9. Tng tc thuc:
Hip lc: Aminoglycoside (penicillin+streptomycin); quinolone; polypeptid (ampicillin
+colistin); cht c ch betalactamase (amoxcillin + acid clavulanic)
i khng: Tetracycline, macrolide
25
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
Cc cephalosporin
Cc khng sinh ny c vng dihydrothiazin ni vi vng betalactam
cephalosporin th h I II III
khng cephalosporinase - + +
vo dch no ty - - +
NHM AMINOGLYCOSIDE
(AMINOSIDE)
1. Ngun gc
-Streptomycin c chit t Streptomyces griseus
- Kanamycin c chit t Streptomyces kanamycetius
- Gentamicin c chit t Micromonospora purpurea
- Spectinomycin c chit t Streptomyces spectabilis
- Neomycin chit t S. fradiae
- Dihydrostreptomycin, apramycin l khng sinh bn tng hp
2. Cu to ha hc
Gm c cu trc vng aminocyclitol (aminocyclohexanol) ni vi 1 hay nhiu phn t ng
amin.
3. L ha tnh
- pH ti u t 6-8, pH 8 c th ph hy thuc. Do ngi ta thng dng cht m citrat Na
- Nhit v cc tc nhn oxyha kh cng lm h hng streptomycin.
- Cc hp cht c nhm -SH c th tc ng ln nhm aldehyd t do, h hng thuc.
- Mui Na, K, phodphate, tartrate lm gim hot tnh.
4. Dc ng
Hp thu: do tnh phn cc, cc aminoglycoside tan tt trong nc, khng hp thu qua ng
tiu ha. ng ung ch cho tc ng ti ch.
C th tim bp hoc tnh mch (tr DHS), khng tim di da
Phn b: dch ngoi bo. t nng tr liu khp, phi, dch phc mc
thn v tai trong: thuc tp trung vi nng cao
Vo dch no ty: kh v chm
Qua c nhau thai v nh hng bo thai
Bi thi: chm qua thn dng c hot tnh
5. Hot tnh dc lc
- Tc ng st khun ngoa tr spectinomycin
26
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
- Ph khng khun:
* Streptomycin c ph khng khun hp, tc ng trn vi khun G- (trc khun G- hiu kh),
Leptospira, Mycobacterium. t tc dng trn vi khun k kh do s thm ph thuc O2 v cn
nng lng.
* Gentamicin, kanamycin, neomycin tc ng trn c vi khun G- v G+ (Streptococcus),
ring gentamicin cn c hiu qu trn Proteus v Pseudomonas
* Spectinomycin ch c tc ng km khun nhng c hiu qu trn vi khun G-, G+ v
Mycoplasma (tr c CRD trn gia cm). Khng sinh ny t c trn thn nht.
Hot tnh ca streptomycin< kananycin<gentamicin<apramycin
- Tinh th lng tnh, ho tan trong nc km, dng mui Chlohydrat tan nhiu hn. Trong ,
Oxytetracycline tan nhiu nht (nhm OH)
- Tnh by bt (kelate ha) vi cc ion kim loi ha tr II (Ca, Mg...) lm cho cc tetracycline
b gim hp thu khi thc n c cc kim loi ny (ngoi tr Doxycyclin), ng thi gii thch i
lc tn tr m xng, rng.
4. Dc ng:
- Hp thu: qua ng tiu ha, t l hp thu khc nhau gia cc tetracycline
Chlotetracycline: 30% ; tetracycline, oxytetracycline 60-80%; doxycyclin 100%
Chlotetracycline khng c s dng tim bp v d gy kch ng, thng dng trong thuc
m tra mt.
Doxycyclin, tetracycline thng s dng dng ung (thuc bt, vin) nhng khng dng cho
loi nhai li v s nh hng h vi sinh vt d c
ng tim chch cho tc ng nhanh chng hn
- Phn b: ng u bn trong v bn ngoi t bo (homogene). Kh nng phn tn tt n
cc m trong c th nh phi, gan, thn, lch, xng (tr dch no ty v dch khp). Qua
c nhai thai v tuyn sa, gy nh hng bo thai. Tch ty m xng v rng
- Chuyn ha gan
- o thi: qua phn 40% (mt) v nc tiu 60%. Ring Doxycyclin o thi qua phn dng
khng hot tnh nn t nh hng h vi khun ng rut , an ton tr nhim trng ngoi
thn cho th suy thn.
5. Hot tnh dc lc
- Tc ng tnh khun
- Ph khng khun rng: G+ (Staphylococcus, Streptocoocus, Corynebacterium, c vi khun
k kh G+ nh Clostridium), G- (E.coli, Salmonella, Actinobacillus, vi khun ni bo nh
Mycoplasma (M. hyopneumonia, M galisepticum, M.synoviae, M. bovis), Brucella abortus,
Ricketsia (Ehrlichia canis), Chlamydia (C. psitaci), Leptospira (L. canicola).
6. Ch nh
Nhim trng mu, nhim trng ng h hp, tit niu, tiu ha do cc vi khun nhy cm
gy ra.
7. c tnh
- Tc dng ph: ri lon tiu ha khi dng lu ngy, bi nhim nm mc, thiu vitamin B,K
- Nhy cm quang hc (photosensitive): doxycyclin lm tn thng da khi tip xc nh sng,
ni mn, vim da.
- Trn xng v rng: do s thnh lp phc hp tetracycline calcium- orthophosphat vi
xng v rng. Cht ny lng ng gy i mu men rng, chm pht trin . Chng ch nh
27
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
ngi mang thai v tr em di 8 tui.
8. Liu lng:
Ty theo loi gia sc v ng cp:
UNG TIM
- Gia sc ln: 500-1000mg/ngy 2-4mg/kgP/8h
- Gia sc nh: 1000-2000mg/ngy 2-8mg/kgP/8h
- Ch mo: 50mg/kgP 2-10mg/kgP/8h
- Gia cm: 1g/4,5L nuc
9. Tng tc thuc:
- i khng . Lactam, Barbituratesvi
- Hip ng vi cc khng sinh khc:
. Aminoglycoside: Neomycin + Oxytetracycline
. Macrolide: Ery +Tetra; Spira + Oxytetra
. Polypeptid: Polymyxin B+ Oxytetra
. Sulfamid: Sulfamethoxypyridazin+ Chlortetra
.Phenicol: tetracycline+chloramphenicol
- Kt hp vi khng vim, khng histamin:
Colistin+ Oxytetracycline + Prednisolon + Chlorpheramin
NHM PHENICOL
1. Ngun gc
Nm 1947, chloramphenicol c c lp t Streptomyces venezuelae. Do c ph khng khun
rng v kh nng phn tt b vo cc m trong c th nn chloramphenicol rt c a
chung trong tr liu. Tuy nhin t khi pht hin nhng c tnh ng k trn c quan to mu,
vic s dng cht ny c gii hn trong nhng qui nh quc t v khu vc
Thiamphenicol l dn cht tng hp ca chloramphenicol.
2. Cu to ha hc
2 cu t c bit: - para- nitrophenil
- Carbongemdiclor
3. L ha tnh
- Tinh th khng mu, v rt ng, bn 1000 C, pH=2-9, tan nhiu trong alcohol
- B mt hot tnh bi tc nhn oxyha (nhm alcohol nh cp), kh (nhm nitro)
4. Dc ng
- Hp thu: tt qua ng tiu ha (chloramphenicol 75-90%; thiamphenicol 100%) v ngoi
tiu ha (IM, IV, IP). Cc dng mui palmitat v sucsinat khng hot tnh, khi vo c th
c thy gii thnh dng c hot tnh
- Phn b: ng u trong dch ni v ngoi bo. Do tnh khng ionha, chloramphenicol tan
tt trong lipid, c phn phi rng khp cc m trong c th: nhau thai, sa, dch mt, phi,
tuyn prostate, k c dch no ty
- Chuyn ha: chloramphenicol chuyn ha gan (kt hp vi a. glucuronic) dng khng
hot tnh. mo v gia sc non, phn ng lin hp ny rt km nn khi dng cn ch gim
liu.Thiamphenicol khng b chuyn ha, cn nguyn vn do c dng tr nhim trng
gan mt v ng tiu.
28
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
- Bi thi: ch yu qua thn
6. Ch nh
Do c tnh cao, phenicol ch gii hn s dng trong cc trng hp:
- Thng hn, ph thng hn do Salmonella
- Vim mng no, vim thanh kh qun, vim phi do Haemophilus
- Nhim trng k kh (thay th Metronidazol, Clindamycin)
- Nhim rickettsia
- Vim nhim tuyn prostate
- S dng ti ch: thuc nh mt, tai, kem bi da
Chng ch nh: trong thc n gia sc, thuc iu tr trn gia sc sn xut thc phm cho
ngi (b sa, g trng, ong mt...), ph n mang thai, cho con b, tr di 6 thng (h thng
kh c gan cha hon chnh)
7. c tnh
- Ri lon ty xng: suy ty khng hi phc (thiu mu bt sn)
- Try tim mch khi dng liu cao tr thng hn (c th do vi khun cht hng lot, phng
thch c t)
- R lon tiu ha: tiu chy, i ma
- Tc dng ph: suy gim min dch. Do khi ang chng nga cho gia sc, nu phi s
dng khng sinh th chn cc khng sinh khc
8. Liu lng
UNG TIM (IM)
Th ln 500- 1000mg/ngy 2-4mg/kgP/8-12h
Th nh 250-500mg/ ngy 4-10mg/kgP
9. Tng tc thuc
.- i khng vi -Lactam, Aminoglycoside, Lincomycin
- Hip lc vi Tetracycline (Chloramphenicol + Oxytetracycline +Prednisolon)
- Dng chung chloramphenicol+ sulfamethoxypyridazin s lm tn thng gan
- Khng dng chung vi pentoibarbital, codein, NSAID, coumarin v lm ko di tc ng do
c ch chuyn ha cc cht ny.
NHM MACROLIDE
1. Ngun gc
Chit xut t nm Streptomyces (Erythromycin t S. erythreus, Spriramycin t S.ambofacient)
2. Cu to ha hc
Gm mt vng Lacton ln (c t 12-16 nguyn t) gn vi cc phn t ng bng cc lin
kt glycosid
- Loi 12nguyn t: khng s dng trong lm sng
- 14 nguyn t: Erythromycin, Oleandomycin
29
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
- 16 nguyn t: Spiramycin, Tylosin
3. L ha tnh
- pH ti u =7,8-8, pH10 lm h hng thuc, do ngi ta bc vin nhng khi dng ng
ung
- Kh bn, km tan trong nc , tan tt trong dung mi hu c.
- Thng dng mui: lactobionat, thiocyanate (erythromycin); adipate (spiramycin);
chlohydrate (oleandomycin); tartrate, phosphate (tylosin)...
4. Dc ng
- Hp thu: Erythromycin base b hy bi acid dch v nn s dng ng ung phi dng
capsul hoc mu steroat, propionate. Cc macrolide mi thng hp thu tt hn v t b nh
hng bi thc n trong d dy
- Phn b: dch ni bo, khuych tn vo khp cc m nht l phi, xng, gan , nhau thai tr
dch no ty (khng nng tr liu)
- Bi thi: ch yu qua mt (khc penicillin), tuyn sa, nc bt dng cn hot tnh
5. Hot tnh dc lc
- Tc ng tnh khun
- Ph khng khun: vi khun G+, Mycoplasma, Rickettsia, Chlamydia.
6. Ch nh
u tin ch nh cc bnh ng h hp (CRD, PPLO gia cm, suyn heo, vim phi b
ngh), tiu chy (hng l heo do Treponema) vim v (do li im bi thi nhanh, t gy tn
d trong sa), du son, nhim trng tai mi hng ...
Thay th penicillin tr nhim trng do Staphylococcus
* Chng ch nh loi nga
7. c tnh
thp nht: st, nn ma, d ng da
9. Tng tc thuc:
- i khng vi - Lactam, chloramphenicol, lincomycin ngoi tr Tylosin c th phi hp
vi chloramphenicol
- Hip lc vi: polypeptid, tetracycline, sulfamid
NHM SULFONAMIDE
1. Ngun gc
y l nhm khng khun c t lu nht (thp nin 1940). Bt ngun t phn t Protonsil
(mt loi thuc nhum azo), cc sulfamid c tng hp, l nhng chuyn ha cht ca
sulfanilamid vi cc v tr th N1 v N4
2. Cu to ha hc
C nhm sulfamoil (-SO2NH2) trong phn t
3. L ha tnh
- Dng bt tinh th, tan tt pH=9-10, t tan trong nc v mi trng acid yu. C khuynh
hng kt tinh trong mi trng nc tiu pH acid.
30
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
- Tnh ha tan ca hn hp nhiu sulfamid cao hn ca tng cht ring l.
4. Dc ng
- Hp thu: qua ng tiu ha tt, ngoi tr cc sulfamid co tc ng ti ch
ng tim di da: dung dch tim cn phi c cht m v mui Na ca sulfamid c tnh
gy kch ng. Tim bp v tim tnh mch thng s dng hn nhng nng hu hiu trong
mu thng ngn, phi b sung bng cch cho ung
Tim vo v cc hn dch sulfamid trong du. t vo t cung, m o nhng vin nang
sulfamid+ urea (tng tnh ha tan) hoc phi hp vi cc khng sinh khc
- Phn b: dch ngoi bo, phn tn n khp c th bao gm cc m mm c h thn kinh
trung ng (dch no ty) v khp (dch khp). Vo c tuyn v nhng cha t n nng
tr liu
- Chuyn ha: xy ra gan vi 2 phn ng chnh
- Phn ng lin hp vi acid glucuronic thnh dng bt hot nhng c tnh ha tan
- Phn ng acetyl ha to thnh dng bt hot v khng tan nn thng gy c (hnh thnh
dng tinh th thn)
- Bi thi: Qua thn l ch yu (tr cc sulfamid khng khun ng rut), mt t qua phn,
sa
S lc qun cu thn: khuch tn th ng, tt c cc sulfamid u qua
S ti hp thu ng thn: qu trnh ny c s chn lc. iu ny gii thch ti sao mt s
sulfamid c duy tr trong c th lu hn cc sulfamid khc
V sulfamid c tnh acid yu nn vic kim ha nc tiu bng NaHCO3 s lm tng tnh ha
tan, trnh to tinh th gy h hi thn.
5. Hot tnh dc lc
- Tc ng khng khun:ch c tc ng tnh khun nn h min dch gi vai tr ch yu
trong vic loi tr tn gc s nhim trng. Sulfamid c hiu qu cao trong giai on u ca
nhim trng cp tnh v giai on ny vi khun c mc bin dng cao, d kt hp vi
sulfamid, thm vo kh nng thc bo cn mnh m v s khuych tn ca thuc cha b
cn tr bi qu trnh x ha trong vim mn tnh.
- Ph khng khun: rng, tc ng trn vi khun G+, G-, Protozoa (Coccidia, Toxoplasma)
6. Ch nh
-Nhim trng ng h hp, tiu ha, tit niu
- Vim v, vim t cung, vim a khp
- Tr cu trng, toxoplamosis
* sulfamid tc ng ton thn
+ sulfamid tc ng nhanh (3-6h), bi thi nhanh: sulfamerazin, sulfadimidin, sulfathiazol...
+ sulfamid na chm (6-10h): sulfapyridin, sulfamethxazol, sulfadiazin...
+ sulfamid bi thi chm (10-12h) (long-acting): sulfamethoxypyridazin, sulfadimethoxin,
sulfadoxin...
* sulfamid khng khun ng rut: sulfaguanidin, phtalylsulfathiazon...
* sulfamid tc ng ti ch (thuc nh mt): sulfacetamid, sulfadiazin bc...
* sulfamid tr cu trng (thng kt hp vi nhm diaminopyrimidin): sulfadimidin,
sulfaquinoxalin, sulfadimethoxin, sulfadoxin...
7. c tnh:
- Trn thn: sn thn, tiu ra mu do t qun cu thn n ng dn tiu, sulfamid c lm
m c 50 ln, s bi tit H+ vo ng thn lm nc tiu cng acid hn, gim tnh tan ca
sulfamid t to thnh tinh th trong ng thn.
31
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
phng c tnh trn thn khi s dng sulfamid:
. Nn s dng dng d ha tan
. Dng dng hn hp nhiu sulfamid (2-3)
. m bo cung cp nc trong thi gian iu tr
. Cp thm cc cht kim trong nc ung (Na2CO3, NaHCO3, Na lactate...)
- ng rut: mt cn bng h vi khun ch,h vi sinh vt d c, gy thiu vitamin nhm B,K
- Trn c quan to v trng: trng khng v hoc c v mng do c ch carbonic anhydrase
- Gic mc (ch): sng ho gic mc, nh hng n vic tit nc mt
- Trn mu: gim prothombin mu (sulfaquinoxalin) do c ch vitamin K reductase
- Nhy cm da, suy ty, ung th tuyn gip...
8. Liu lng
liu ban u liu duy tr (mg/kgP/24h P.O)
sulfadimethoxin 55 27.5
sulfamerazin 220 110
sulfadiazin 50 50
sulfamethoxypyrimidin 110 55
sulfapyridin 132 66
9. Tng tc thuc
- Hip lc bi tng vi nhm diaminopyrimidin (t l 5:1 hay 3:1). S phi hp ny cho tc
ng st khun mnh gp 20-100 ln so vi tc dng ca tng thuc ring l
sulfamethoxazol (5) +trimethoprim (1): Bactrim
sulfaquinoxalin (3) +trimethoprim (1)
- Kt hp vi cc sulfamid khc: sulfamerazin+sulfamethazin+sulfadiazin
- Vi cc khng sinh tnh khun khc: sulfamerazin+ tylosin, sulfamethazin+chlotetracycline
- Vi penicillin G procain
NHM DIAMINOPYRIMIDINE
1. Ngun gc
Cht khng khun tng hp: Trimethoprim (1956)
Pyrimethamin (1951)
Diaveridin
Ormethoprim
2. Cu to ha hc
3. L ha tnh
- Tnh base, tan trong lipid
4. Dc ng
-Hp thu nhanh qua ng tiu ha v tim chch
- Phn b: ni bo, khp c th (phi, thn gan, nh tuyn) c khuynh hng tp trung cc
m c tnh acid hn huyt tng (prostate)
- Bi thi qua thn (45-75%) v phn
5. Hot tnh dc lc
32
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
- Tc ng tnh khun khi dng mt mnh. Rt t khi dng n c do s gia tng tnh
khng. Thng phi hp vi sulfamid, lc ny s phi hp cho tc ng st khun
- Ph khng khun: vi khun G+,G-, cu trng.
Khng tc ng n Pseudomonas v Mycobacterium
6. Ch nh
- Phi hp vi sulfamid trong iu tr cc bnh nhim trng do cc vi sinh vt nhy cm gy
ra. S phi hp 1:5 s cho nng ti a trong huyt tng vi t l 1:20 l t l dit khun
ti u trn hu ht cc vi khun. S phi hp ny cn gip thuc phn tn tt vo dch no ty,
dch tai gia, ph qun phi, tuyn tin lit.
7. c tnh
- Thiu mu do thiu folate. C th cha bng cch cung cp acid folic
- Tiu chy, i ma
Pyrimethamin gn vi h enzym ca ng vt hu nh mnh hn Trimethoprim nn n c
hn.
NHM QUINOLONE
1. Ngun gc
y l nhm khng sinh nhn to gm nhng dn xut ca quinolein c pht trin trong
nhng thp k gn y. Ban u chng c ph st khun hp vi cc vi khun Gram m,
nhng cc quinolone hin nay c pht trin (fluor ha), chng gi vai tr quan trng
trong s nhng cht khng khun. Chng c u im l c tnh rt thp, pht sinh tnh
khng khng ng k v t gy tn ng trong sc sn
Th h 1: acid nalidixic (1960s), acid oxolinic
Th h 2: flumequin
Th h 3: norfloxacin, ciprofloxacin, enrofloxacin, pefloxacin...
2. Cu to ha hc
Nhn quinolein, nhm ceton v tr paraso vi phn t nitrogen ni vng, nhm -COOH v
tr C3
3. L ha tnh
- C tnh lng tnh, tan yu trong nc pH 6-8 (trong nc tiu ch mo d thy nhng
tinh th quinolone hnh kim)
- Hot tnh gim khi tip xc nh sng
- Tnh acid (do nhm -COOH) cho php to mui Na, d ion ha, d tan hn trong nc
- Tnh by bt (tng t tetracycline) vi cc ion ha tr II nhng quan trng nht l Mg2+
4. Dc ng
- Hp thu: tt qua ng tiu ha v ngoi tiu ha
- Phn b: cc quinolone th h I ch phn b ngoi bo, chng khuch tn vo cc m c
mch mu phong ph. Cc quinolone c fluor ha th phn b ng u c trong dch ni
v ngoi bo, phn b n hu ht cc c quan: phi, xng, tuyn tin lit, dch no ty, dch
tai, mi, hng...
- Chuyn ha: 2 phn ng qun trng l:
Thy phn to cc cht chuyn ha vn cn hot tnh sinh hc
33
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
Lin hp vi acid glucuronic to cc cht d tan v o thi ra ngoi
- Bi thi: cc quinolone bi thi ch yu qua ng tit niu vi nng dc phm cn
hot tnh cao hn c trong huyt thanh, do chng c ch nh trong cc nhim khun
ng tit niu.
Cc quinolone c ti hp thu th ng thn. i vi th n tht, pH acid ca nc tiu c
tc dng lm chm s bi thi d dn n tnh trng kt tinh th. i vi th n c, pH kim
ca nc tiu gip cc quinolone c bi thi nhanh hn.
Ring pefloxacin c bi thi ch yu qua mt.
6. Ch nh
Cc quinolone th h I: nhim trng ng tit niu do vi khun G- gy ra
Cc quinolone th h II: nhim trng ng tiu ha do vi khun E.coli, Salmonella, Shigalla,
Proteus... gy ra
Cc quinolone th h III: nhim trng ton thn, ng tiu ha, ng h hp, vim mng
no, xng, khp, tuyn prostate.
7. c tnh
Rt thp: - Nhy cm quang hc
- Rt lon pht trin xng, sn (gt asin ngi) do hot tnh bt gi cc kim loi
8. Liu lng
Cho Ch mo
- Acid nalidixic: 3mg/kgP/P.O X 3 ln
- Norfloxacin: 10-20mg/kgP/P.O X 2 ln
- Enrofloxacin: 2,5mg/kgP/ P.O, S.C X 2 ln
Cho heo con, b ngh con: Enrofloxacin: 2,5mg/kgP/ P.O, S.C/ngy
9. Tng tc thuc:
- Hip lc vi: beta-lactam, aminoglycoside, clindamycin, metronidazole
- i khng: nitrfuran (lm tng c tnh v nguy c ri lon thn kinh)
34
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
2. Dc ng:
- Hp thu: tt qua ng tiu ha (tan trong lipid)
- Phn b: dch ni bo c bit c kh nng qua sa, phi, gan, xng, rng.
- Bi thi: qua mt (80%) v nc tiu
3. Dc lc:
- Hot lc: tnh khun
- Ph khng khun: G+ (mt vi vi khun k kh), Mycoplasma
4. Ch nh:
- Vim phi, ng h hp do vk G+, Mycoplasma
- Vim v do Staphylococci
- Vim da (mn), rng, ming
5. Tng tc:
- Cng hng vi spectinomycin (T l2:1)
- i khng: - Lactam, macrolide, chloramphenicol
NHM SYNERGISTIN
VIRGINIAMYCIN
1. Ngun gc:
- T nm S. virginiae.
- C cu trc vng lacton (peptolid) tng t macrolide
2. c im dc l:
- Km hp thu qua ng tiu ha, ch c tc ng ti ch
- Khuych tn trong da, phi. Bi thi qua rut v mt t qua thn
- Tc dng trn vi khun G+ v Protozoa (Toxoplasma)
- C ch c ch tng hp Protein ti tiu n v 23S ca ribosom
3. Ch nh:
- iu tr ti ch: vim da, vim v (pomade)
- Trn trong thc n: kch thch tng trng:50-100ppm
4. Chng ch nh: gia sc ci thi k mang thai
NHM PLEUROMUTILIN
TIAMUTILIN
1. Ngun gc:
- T nm Pleurotus mutilis. C cu trc ca base diterpen
- Tan trong cac dung mi hu c, thng s dng dng fumarate.
2. c im dc l:
- Tc ng km khun .
- Ph khng khun: hp , gii hn trn vi khun G+, Mycoplasma, Treponema (Treponema
hyodysenteria), Haemophylus, Campylobacter
35
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
- C ch tc ng: c ch sinh tng hp protein do gn vo tiu th 50S c ch
Peptidyltranferase
3. Ch nh:
- Gia cm: Cc bnh ng h hp do Mycoplasma (CRD) 100mg/kg thc n /8-10 ngy
- Heo: Bnh vim phi, hng l (vim rut xut huyt do Treponema)
4. Chng ch nh:
gia cm: chng ch nh s dng chung vi cc polyether ionophore v c nguy c lm cht
sau mt hin tng tng tranh o thi.
2. Dc l:
- Tc ng: st khun i vi vi khun G+ v cu trng
- C ch: Do lm thay i tnh thm i vi cc ion mng t bo vi khun, c ch s tng
hp ATP (mitochondria) ca cu trng gia on sinh sn
NHM NITROFURAN
NITROFURAL, FURAZOLIDON, FURALTADONE, NITROFURANTOIN
1. Ngun gc: Nhm khng sinh tng hp
2. c im dc l:
- Thuc bt kt tinh mu vng ti, kh tan trong nc, km hp thu qua rut nhng c hot
tnh cao pH ng tiu ha nn n c vai tr nh cht khng khun ng rut. Phn b
dch ngoi bo. Bi thi gn nh hon ton qua phn .
- Hot tnh: km khun G+, G- (tr Proteus v Pseudomonas), Coccidia
3. Ch nh: + Vim rut tiu chy do E. Coli, Salmonella (thng hn, ph thng hn,
Bch l): 30-40mg/kgP ; 100-400g/ tn thc n
+ Cu trng g, th 0,4% /thc n hoc 3%/ nc ung
4. c tnh:
- Thn kinh (t lit, mt iu ha)
- Chy mu rut
- Nguy c ung th
36
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
5. Chng ch nh:
- Khng s dng cho loi thy cm v gia sc non do c tnh cao
- Khng dng lm cht b sung trong thc n ca b
NHM NITROIMIDAZOLE
METRONIDAZOLE
1. Ngun gc: Nhm khng sinh tng hp
2. Dc ng:
- Hp thu tt qua ng tiu ha
- Phn b: ni bo, khp cc ni trong c th
- Bi thi qua: nc tiu v mt
3. Dc lc:
- Tc ng tnh khun. C ch: xo trn bin i nng lng
- Ph khng khun: hp: G+, vi khun k kh (thay cho Vancomycin), Treponema (xon
khun), Trichomonas (Protozoa)
NHM GLYCOPEPTIDE
VANCOMYCIN
37
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
CHNG 4.
THUC KH TRNG V THUC ST TRNG
1. MT S KHI NIM
- Thuc kh trng (disinfactants) l nhng cht c kh nng tiu dit vi khun hoc cc vi sinh
vt nhim khc. Khc vi khng sinh, nhng cht kh trng ph hy nguyn sinh cht ca vi
khun v lun c vt ch. Do chng ch c s dng cho cc vt v sinh.
- Thuc st trng (antiseptics) l nhng cht c tc dng c ch s sinh trng v sinh sn ca vi
sinh vt hoc git cht vi khun mt nng khng lm nh hng n m bo vt ch. Do
chng c s dng cho cc m bnh ngn chn s nhim khun.
Ranh gii gia cht st trng v cht kh trng cng khng r rt, mt ha cht c th l cht
kh trng hoc st trng ty theo nng s dng v cc iu kin p dng.
C tc dng trn vi khun G+ v khng acid nhng khng c tc dng trn vi khun G-
Hot tnh s gia tng khi c thm potassium iodine (KI) v gim i khi c nhiu Ca2+ (nc cng).
S dng: ra tay, vng phu thut, dng c
3.2. Cn (alcohol)
Cn lm bin tnh protein v lm gim sc cng b mt. Loi thng s dng nht l
ethanol 70% v isopropanol 50%. Thi gian p dng khong 3 pht
38
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
C tc dng trn cc t bo sinh dng (k c BK- trc khun lao, virus c v, nm) nhng
khng c tc dng trn bo t
Tng k vi HNO3, KMnO4, Na2SO4, CuSO4 (mui gy kt ta), mu m (albumin)
S dng: st trng tay, da.
3.3. Iod
Iod khuch tn vo t bo v can thip vo cc phn ng bin dng ca nguyn sinh cht.
Iod t gy c, ch gy kh da v c th hn ch bng cch bi glycerin.
C tc dng trn vi khun, virus, nm, trng k sinh trng c bit l c vi khun lao v cc vi
khun c nha bo
Cc ch phm:
* Dung dch cn iod 1%, khi ha tan trong cn, tc dng khng khun ca iod mnh hn.
* PVP iodine 10% (polyvinylpyrrolidone iodine- iod hu dng 1%) - Iodophore: gm I2, cht ty,
cht lm t, cht ha tan, cht mang (phng thch dn iod)
S dng:st trng da ni sp phu thut, ni tim, thin, rn, nhng v vim, ra c quan sinh
dc...
Tc nhn vt l
4.1. Nhit
Nhit kh Nhit m
39
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
Tc nhn ha hc
4.3. Acid
HCl, H2SO4 0,1-1N: s dng hn ch v c im n mn
Acid boric: kh nng dit trng yu
40
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
4.9. Phenol
c Lister khm ph u tin, l cht chuyn ha t hc n, than . Ngy nay, do c tnh cao,
kch ng m nn t c s dng
Tc ng gy c i vi nguyn sinh cht, ph hy thnh t bo, ng kt protein
Dung dch 5% c th tiu dit nha bo nhit thn, BK
Thng dng tiu c chung tri, dng c th y (dung dch 3-5%), tiu c qun o, ra vt
thng (dung dch 3%), chng nga, tr gh (dung dch 1%). Ch khng s dng tiu c l st
sinh v s li mi hi
41
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
CHNG 5.
THUC TR K SINH TRNG V NM
1. TM TT CC LOI THUC TR K SINH TRNG V NM
42
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
Ethopabate Rotenone
Dinitolmide 1.4.8. Organo arsenic
Robenidine Roxarsone
1.3.5. Cc hp cht d vng 1.4.9. Polyether ionophore
Clazuril
Toltrazuril 1.5. Thuc tr KST ng mu
Diclazuril 1.5.1. Nhm Diamidine
Phoxim Pentamidine
Phosmet Phenamidine
Narasin 1.5.2. Carbanilides
Salinomycin Imidocarbe
Amprolium 1.5.3. Nhm khc
Halofuginone Berenil
1.3.6. Nhm polyether ionphore Trypamidium
Monensin
Narasin 1.6. Thuc tr nguyn sinh V
Salinomycin 1.6.1. Nhm Nitroimidazole
Dimetridazole
1.4. Thuc tr ngoi k sinh Carnidazole
1.4.1. Nhm organochlor Ronidazole
Lindane 1.6.2. Organo arsenic
1.4.2. Organophosphore Roxarsone
Coumaphos 1.6.3. Dn xut Antimoine
Diclovos Antimoniate
Malathion
Fenthion 1.7. Thuc tr nm
1.4.3. Nhm Carbamate 1.7.1. Nhm khng sinh
Carbaryl Griseofulvine
Methomyl Natamycin
Bendiocarb Nystatin
1.4.4. Nhm Pyrethines 1.7.2. Dn xut Imidazole
Pyrethrin Ketoconazole
Deltamethrin Enilconazole
Cyfluthrin Myconazole
Phenotrine 1.7.3. Cht hot din cation
1.4.5. Nhm Avermectin Benzalkonium
1.4.6. Nhm Phenylpyrazoles 1.7.4. Acid hu c
Fipronil A. Boric
1.4.7. Nhm khc A. Salicylic
Amitraz
Closantel * Ngun: Dictionaire des Mdicaments Veterinaires
Piperonyl 1997
43
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
2. MT S NGUYN TC KHI S DNG THUC TR K SINH TRNG
-Khong an ton rng ( c tnh xy ra liu ln gp 60-100 ln liu iu tr ty tng loi gia
sc) v c th s dng cho th ging, th mang thai
43
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
- Ph tc ng : giun tim, giun a, giun mc , gh Demodex ch mo; giun trn v ngoi k
sinh trn cc loi gia sc khc
- S dng : Do c kh nng tiu dit L3 - L5 ca giun tim, ngi ta thng dng phng
nga giun tim cho ch 0.5-0.99mg/kgP, hoc tr khi nhim giun : 0,5mg/kgP
4.3. Febantel
- Thuc nhm Probenzimidazol, ch cht chuyn ha ca chng trong c th mi c hiu lc
dit k sinh
- C ch tc ng : xo trn chuyn ha nng lng bng cch cn tr hot ng ca enzym
fumarate reductase
- Ph tc ng : rng, c hiu qu trn giun trn ch mo, nga, tru b, heo
Khi dng cho ch, febantel thng c phi hp vi praziquantel hoc pyrantel tiu dit
c giun trn v sn dy
- c tnh : febantel c khong an ton rng, c th dng cho th ging v th mang thai
trong sut thai k
Liu gy c nga >240mg/kgP (> 40 ln liu iu tr )
- Liu lng : Ch mo > 6 thng : 10mg/kgP X 3 ngy
Ch mo con : 15mg/kgP X 3 ngy
Nga : 6mg/kgP
4.4. Levamisole
- Thuc nhm imidazothiazole, l dng ng phn quay tri ca tetramisole nhng an ton
44
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
hn
- C ch: lm giun b t lit . Levamisole c tc ng kch thch hch ging cholin nhng sau
l phong b s dn truyn thn kinh c.
- Ph tc ng: dit tt c cc loi giun trn k sinh trn ng h hp v tiu ha ca tru b
(giun phi, giun kt ht), nga, heo (giun a, giun phi, giun kt ht, giun thn), ch (giun
a, giun mc, giun tc, giun tim) v th hoang d.
Khng c hiu qu i v sn l, sn dy v nguyn sinh ng vt.
- c tnh: so vi benzimidazole th levamisole c khong an ton hp hn (liu gy c gp
2-6 ln liu tr liu)
Thi gian ngng thuc trc git m v dng sa: 48h
- Liu lng:
Tru b, d cu, heo: 8-15mg/kgP (P.O,SC) nhng khng qu 4,5g
4.5. Pyrantel
- Thuc nhm tetrahydropyrimidine. Hp thu d dng qua ng tiu ha ca heo, ch
- C ch tc ng: tng t levamisole, morantel. Chng l cht ch vn cholinergic. S co
c qu mc s dn n lit c v giun ni lng v tr bm vo vt ch.
- Ph tc ng: rng, dit cc loi giun trn k c giun trng thnh, giun cha trng thnh
v u trng trn cc loi gia sc nh heo (giun a, giun kt ht), tru b, ch (giun mc, giun
a)
Khng c hiu qu trn giun tc, giun phi, giun xon bao t heo; giun tim, giun xon, sn
dy ch.
- c tnh: khng c cho tt c cc loi liu 7 ln ln hn liu tr liu, dng c cho ch
mi la tui k c ch mang thai v ang cho sa.
- Liu lng:
Pyrantel tartrate: Heo: 22mg/kgP ti a 2g/con
Tru b: 25mg/kgP
Pyrantel palmoate: Ch:2,2kg: 5mg/kgP
4.6. Piperazine
- Thuc nhm phc cht d vng n gin c pht hin t rt lu (1950s). Tan tt v c
hp thu hon ton phn trn ng tiu ha, c loi thi nhanh qua thn sau 24h.
- C ch: lm t lit giun do c ch tc ng ca acetylcholin (anticholinergic action) trn tm
ng c vn t li thi giun ra khi ng tiu ha.
- Ph tc ng: Rt c hiu qu i vi giun a v giun kt ht cc loi gia sc, km hiu
qu hn trn giun xon. Khng c hiu qu i vi cc k sinh trng khc. Giun trng thnh
thng nhy cm vi thuc hn giun non v u trng
- c tnh: khong an ton va (liu gy c 4-7 ln liu iu tr), th non (b con 4 tun tui)
khng b nh hng
- Liu lng:
Piperazine base: Ch mo: 45-65mg/kgP
Tru b, heo: 110mg/kgP
Gia cm: 32mg/kgP (khong 0,3g/con)
4.6. Nitroscanate
- y l loi thuc dit ki sinh trng ph rng, c hiu qu loi tr giun trn, giun mc v c
sn dy (tr E. granulosus) trn ch. 100% giun b loi thi sau 24h, ch nh sau liu th 2.
An ton cho ch mang thai.
- C ch: Lm tng tnh thm ca mng t bo giun i vi Ca, lm tng s co c, lit c
ng thi to cc khng bo lm phn r v lm giun cht.
45
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
- Ph tc ng: giun a ch mo, giun mc ch, sn dy ch
- c tnh: c kh nng to nitrosamin
- Liu lng: 50mg/kgP (P.O)
5. THUC TR SN DY
5.1. Niclosamid
- Thuc nhm cht hu c tng hp, bt vng nht, khng v, khng tan trong nc nhng tan
trong cn.
- C ch tc ng: c ch hp thu glucose ca sn dy, tch i cc phn ng phosphoryl
oxyha ty th, kt qu l phong b chu trnh Krebs, tch lu acid lactic, git cht k sinh.
Sn dy cht s c tiu ha trc khi ra khi c th v th chng ta khng th thy cc t
sn trong phn gia sc.
- Ph tc ng: sn dy loi nhai li (Moniezia), sn dy ch mo (Taenia, Dipylidium), sn
dy gia cm (Raillietia).
t c hiu qu i vi Echnococcus granulosus.
- c tnh: khong an ton rng (liu gy c > 40 ln liu iu tr tru b), khng nh
hng xu n th mang thai trong sut thai k. Kh c i vi ngng.
- Liu lng: Ch mo: 100-157mg/kgP (P.O)
Tru b: 50mg/kg
Thng c phi hp vi cc thuc tr giun trn: pyrantel, levamisole, oxibendazole m
rng ph tc ng.
5.2. Praziquantel
- Tinh th khng mu, khng mi, tan trong cc dung mi hu c. c hp thu hon ton v
nhanh chng vo ng tiu ha, phn b n khp cc c quan (c, no, khoang bng, rut,
ti mt...). Chuyn ha gan v bi thi qua nc tiu.
- C ch tc ng: c hp thu nhanh chng vo c th sn dy, sn l, praziquantel lm
tng tinh thm ca mng t bo giun vi Ca, s co bp qu mc s dn n t lit.
- Ph tc ng: C hiu qu trn c sn dy trng thnh v u trng ca cc loi gia sc, k
c Echinococcus. Tiu dit mt s sn l (sn l rut heo Fasciolopsis buski, sn l ty tng
cu Eurytrema pancreaticum, sn l c)
- c tnh: Khong an ton tng i rng (liu gy c >5 ln liu tr liu ch mo). C
th dng cho th ging v th mang thai.
- Liu lng: Ch mo: 2-5mg/.kgP
Tru b, heo: 10-15mg/kgP
6. THUC TR SN L
6.1. Oxyclozanide
- Dng tinh th trng, khng tan trong nc. Phn b nhiu gan, thn rut. Bi thi nhanh
qua mt.
- C ch tc ng: cha r rng nhng oxyclozanide tch i phn ng phosphoryl oxyha
ty th.
- Ph tc ng: rt c hiu qu tiu dit sn l gan nhng km hiu qu trn sn l d c v
ch c hiu qu trn sn l trng thnh
- c tnh: thp, liu gy c > 6 ln liu iu tr. Khng nh hng khi dng cho th c thai.
Tn tr t nn thi gian ngng thuc trc git m ngn v khng cn ngng trc khi dng
sa.
- Liu lng: Loi nhai li: 10-15mg/kgP / P.O
46
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
6.2. Closantel
- Cht bt trng khng tan trong nc, bi thi qua mt
- C ch: gia tng tnh thm ca ty th, c ch qu trnh sinh nng lng bng cch tch i
phn ng phosphoryl oxyha.
- C tc ng trn sn l gan dng trng thnh v cha trng thnh, dit c giun trn ht
mu (Heamonchus contortus), giun mc ch
- c tnh thp, tn d trong sc sn t, khng nh hng cc ch tiu sinh sn ca th
- Liu lng: 5-7,5mg/kgP (IM)
10-15mg/kgP (P.O)
6.3. Nitroxinil
- Cht bt vng tan trong nc, c th dng ng ung nhng tim di da l ng cp
hiu qu nht.
- C hiu qu tt trong iu tr sn l gan dng trng thnh v cha trng thnh, c hiu
qu hn ivermectin v benzimidazole trong iu tr Heamoncus. Tuy nhin cng khng dit
c sn l d c Paramphistomum.
- Bi thi rt chm cho nn thi gian ngng thuc trc khi dng tht l 2 thng v khng
dng cho b sa ang cung cp sa cho tiu dng.
- Liu lng: 10mg/kgP /S.C
7. THUC TR CU TRNG
7.2. Monensin
- Thuc nhm khng sinh polyether ionophore, chit t nm Streptomyces cinamonensis. t
tan trong nc, hp thu qua rut v bi thi nhanh qua mt
- C ch: chng cu trng trong giai on u ca chu k sinh sn bng cch c ch s tng
hp ATP do to thnh phc cht vi cc ion (Na+, K+, Ca2+) v i qua mng sinh hc.
- Khng dng cho g thng phm v ngng thuc trc git m 3-5 ngy
- Liu lng: 90-100ppm (90-100g/ tn thc n)
7.3. Amprolium
- Cht bt rtng tan trong nc. Tc ng vo th h u tin schizolnt v l cht i khng
cnh tranh vi thiamin, ngn cn s sinh sn ca merozoite.
- c dng phng cu trng cho gia cm. liu phng, khng cn thi gian ngng thuc
trc git m
47
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
Trn thc n: 35-110 ppm
Pha nc ung: 0.012%.
8.1. Lindan
- Thuc hp cht Clo hu c, nhm hexachlorocyclohexan. L cht t gy tn ng trong mi
trng nht . dung dch nng 75% lindan xm nhp d dng vo lng da ca gia sc gia
cm
- C ch: lindan lm gim s gn kt vi GABA ca cc ion Cl
- S dng: dit ngoi k sinh: gh, ve, b cht, mt, rn... bng cch ngm, phun xt, p ni
c k sinh. Nn thc hin vo sng sm hoc chiu mt v lp li sau 10-14 ngy.
8.2. Coumaphos
- Tinh th khng tan trong nc nhng tan trong cc dung mi hu c. C c tnh cao nn
trnh tip xc nim mc, da tay, thc n nc ung...
- C ch: c ch cholinesterase lm t lit k sinh
- Tc ng: kim sot tt c cc giai on ca ve i gia sc, heo, ch, ngoi ra cn c tc
ng n giun trn.
- S dng: nhng hoc phun xt: 0,6 kg/1200-1300L
8.3. Amitraz
- Thuc nhm formamidine, tinh th vng nht, tan hon ton trong dung mi hu c
- C ch: ngn cn enzym monoamin oxidase c vai tr trong s chuyn ha amin hin din
trong h thn kinh ca ngoi k sinh. Amitraz phn tn khp c th c bit l n lng da t
gy c v gy cht k sinh c bit trong giai on u trng v nymph t ngn cn s
bm vo lng da ca k sinh.
- Ch nh: . dit ve, b cht tru b, d cu, heo, ch mo
c bit gh Demodex v Sarcoptes ch mo
- S dng: Phun xt, thoa ln vng nhim k sinh: 500mg/1L nc
Vng eo c c cha thuc
- c tnh: tng i c nn khi dng phi thn trong trnh tip xc vi da, nim mc, thc
n, nc ung.
9.1. Pentamidin
- Thuc nhm cht c ngun gc t diamidin
- Ch nh: L dng trng (Babesia, Theileria) tru b, d cu, nga, ch
Tim mao trng (Trypanosoma, Leishmania) b nga, ch
- S dng: ch: liu c s =4mg/kgP (IM, khng nn tim SC) lp li sau 2 ngy. i vi
Leishmania, cn lp li 5 mi, tng dn t 2-3-4mg/kgP
Tru b: 3 mg/kgP / IM (dung dch 4%)
9.2. Imidocarb
- Dng bt tan trong nc, cng thuc nhm cht c ngun gc t Diamidin
- Ch nh: L dng trng, bin trng tru b, nga, ch mo
- Liu lng: Gia sc ln: 1-3 mg/kgP (SC, IM). Ch mo: 5 mg/kgP
10. THUC TR NM
48
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
10.1. Griseofulvin
- C ngun gc t nm Penicillinum griseofulvin. Bt khng mu, km tan trong nc, hp
thu tt trong thc n giu cht bo. Phn b tt n da, tc, mng
- C ch tc ng: gn vo cu trc hnh ng lm v thoi phn bo, c ch s phn bo ca
nm v hnh thnh nhng t bo nm c nhiu nhn. Ngoi ra cn lm xo trn s tng hp
thnh t bo si nm lm si nm xon vo, cong queo.
- Ph tc ng: trn nhiu dng vi nm ngoi da: Microsporum, Trichophyton,
Epidermophyton. Khng c hiu qu iu tr nm gy bnh ni tng: Candida, Actinomyces.
- Ch nh: nm da, mng, lng do cc nm nhy cm gy ra cho gia sc
- Liu lng: B ngh: 10mg/kg (P.O)
Ch mo: 20-50mg/kgP
10.2. Ketoconazole
- Thuc nhm imidazole. Hp thu tt ngay trong mi trng acid nhng s gim nu thc n
c cht antacid. Phn b tt n cc m
- C ch: phong b s tng hp esgosterol bng cch loi b nhm methyl ca lanosterol, t
lm thay i tnh thm ca mng t bo. ng thi lm xo trn cc hot ng ca enzym
peroxidase, H2O2 s gy c cho t bo hoc lm cht t bo.
- Ph tc ng: nm ngoi da v nm ni tng: Candida, Blastomyces, Histoplasma. Khng
c hiu qu i vi Aspergillus.
- Liu lng: Ch: 10-20mg/kgP (P.O hoc tm gi) trong 2-8 tun
Nga: 3-6 mg/kgP
- Ch : nguy c gy c cho gan s gia tng khi dng chung vi griseofulvin
49
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
CHNG 6.
KHNG VIM V KHNG HISTAMIN
1. KHI NIM QU TRNH VIM
1.1. Vim l g?
Vim l mt chui cc hin tng do nhiu tc nhn nh nhim trng, cc phn ng
min dch, tn thng do nhit hoc vt l...gy ra cc du hiu lm sng c trng : sng,
nng, , au.
Cht trung gian Ngun gc Dn mch Tng tnh thm mch Ho hng ng Gy au
Histamin T bo Mast ++ - -
-
Serotonin Tiu cu +/ - -
+++
Brandykinin Huyt tng + + + -
+
Prostaglandin E2 M +++ ++ +
Leukotrien M - +++ -
50
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
Tc nhn gy vim
Phospholipid mng t bo
Corticosteroid Phospholipase A2
Cyclooxygenase Lypooxygenase
Endoperoxid vng Acid Arachidonic Leucotrien
VIM KT TP TIU CU
3. PHN LOI
51
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
3.2. Thuc khng vim khng steroid (non-steroidal anti-inflammatory drugs- NSAID)
3.2.1. Cc NSAID c
Aspirin (acid acetyl salicylic) c tc dng khng vim, gim au, h st. Tuy nhin Aspirin
c nhiu tc dng ph nh
- Kch thch nim mc d dy c th gy chy mu d dy do aspirin lm gim tng hp
prostaglandin I2 v prostaglandin E2 (cht c ch tit acid d dy, tng tit dch nhy bo v
nim mc d dy)
- Tn thng gan do aspirin v cc bnh do virus gy h hi ty th
- Vim thn k khi dng thuc lu di
- Tng thi gian chy mu do c ch khng hi phc cyclooxygenase tiu cu do c ch
tng hp thromboxan A2 mt yu t gy kt tp tiu cu.
Do , vic s dng aspirin nh mt thuc khng vim ngy nay rt hn ch.
Acetaminophen (paracetamol)
Khng c tc ng khng vim do tc ng c ch tng hp prostaglandin ngai bin yu
nn ch c tc dng gim au v h st. ng thi gim ng k cc c tnh ca aspirin.
3.2.2. Cc NSAID mi
- C tc dng khng vim, h st, gim au, ngn kt tp tiu cu c hi phc (khc vi
aspirin ngn kt tp tiu cu khng hi phc), khng vim liu thp (aspirin ch c tc dng
khng vim liu cao).
- Ch nh :
Vim khpxng, vim thp khp, vim t sng
Khng vim mt thi gian di (trong vim mn)
- Chng ch nh:
Suy gan, thn
Lot d dy, mang thai
Chy mu
D ng vi aspirin
MT S THUC NSAID MI
TN THUC T1/2 C IM
Phenylbutazon 65 Khng vim rt hiu qu, nhiu tc dng ph, khng s dng lu di
Piroxicam 57 Nguy c chy mu d dy cao, ngy dng 1 ln
Ibuprofen 2 Dung np tt hn aspirin
Diclofenac 1,1 Hiu lc khng vim mnh hn nhiu cht khc
52
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
4. HISTAMIN
4.1. Ngun gc
Histamin c d tr trong cc ht ca t bo mast ( da, nim mc ph qun, nim mc rut)
v cc t bo bch cu i kim (trong mu) dng phi hp vi polysaccharid-heparin v
protein.
4.3. Tc ng
Histamin s gn kt vi cc receptor H1 ( tim mch, kh qun, rut, tuyn nc bt, h thn
kinh), H2 ( tim, d dy, thn kinh trung ng) v H3 ( h thn kihn trung ng) gy nn
nhng xo trn :
Gin cc tiu ng mch gy mu mao mch
Tng tnh thm thnh mch, lm huyt tng thot ra dch k
Co tht c tim
Co tht c trn kh ph qun
Kch thch thn kinh cm gic
Tt c cc xo trn trn s th hin ra cc triu chng : da, sn, ph, au tht tim, kh th,
ngt th, au, nga...
53
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
CHNG 7.
THUC TC NG LN H MU
1.3.2 St
Mt trong nhng yu t c bn tham gia qu trnh to mu l Fe. Fe3+ trong thc n c HCl
d dy kh thnh Fe2+ v c hp thu nhiu nht t trng. Fe s gn vi apoferitin thnh
ferritin. Khi cn thit ferriin s nh Fe ra cho Transferin vn chuyn n nhng ni cn thit
1.3.3. Protein
Protein l ngun cung cp nguyn liu to globin. Do , chng ta khng th tch ri vic
iu tr thiu mu vi mt khu phn u protein (m ng vt).
53
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
1.3.4. Vitamin B12
Vitamin B12 l coenzym methylcobalamin, B12 cng vi acid Folic s tham gia vo qu trnh
vn chuyn nhm methyl hnh thnh nhn purin v pyrimidin; chuyn ha propionate thnh
succinyl coA cho qu trnh tng hp porphyrin.
1.3.6. Vitamin B6
Vitamin B6 tham gia trong giai on u ca qu trnh tng hp porphyrin khi succinyl coA
v Glycin to thnh acid aminolevulinic
1.3.8. ng (Cu)
ng l mt ng yu t cho nhiu enzym oxyhakim loi nh ferroxidase oxyha Fe2+ d
tr trong Ferritin thnh Fe3+ c vn chuyn bi Transferrin v kt hp vi nhn hem, hoc
tham gia vo h thng Cytocrom C oxidase vn chuyn in t trong chui h hp m bo
tng hp ATP
54
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
Dextrose
Dng cho ngi ln: 1vin/ ngy (trnh kch ng bng cch ung trc ba n)
Cc yu t trong qu trnh ng mu
I: Fibrinogen
II: Prothrombin
III: Thromboplastin m
IV: Ca2+
V: Proacelerin
VI: Proconvertin
VII: AHG
IX: Throbaplastin huyt tng
X: Struart- Prothrombinkinase
XI: PTA
XII: Hegeman
XIII: nh fibrin
55
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
Ca2+
XI XI*
IX IX*
VIII VIII*
X X*
V V*
Tng hp
Gan prothrombin thrombin XIII*
Vitamin K Ca2+
2.2. Thuc ng mu
2.2.1. Thuc ng mu ti ch (cm mu)
- Cc yu t tp trung (concentrated factor) gm c: throboplastin, thrombin, fibrinogen,
gelatin c tc dng cm mu trong phu thut i vi mch mu nh.
- Cht lm se: FeSO4, acid tanic, nitrate bc c tc ng cm mu ti ch do lm trm
hin protein mu
- Epinephrin (Norepinephrin)1/10.000-1/20.000: c tc ng cm mu ti ch trn
mng nhy (mt, ni, ming) do tc ng co mch ngoi vi
56
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
thn n khng phi l cht ng mu. Tuy nhin, liu cao, heparin c ch kt tp
tiu cu.
- p dng lm sng:
+ Ngn s ng mu cc khi truyn tnh mch.
+ Ly mu khng ng.
+ Ngn to huyt khi khi nghn mch vnh (bnh tim).
- Liu dng
- Ch: 75-130 IU/kgP (1mg=100 IU) IV (khng dng ng tim bp v s gy khi t
mu, khng dng ng ung v khng hp thu qua ng tiu ha)
Coumarin
- L nhng cht tng hp dn xut ca 4-hydroxy coumarin.
- C ch tc ng: vitamin K phi hp vi proenzym trong gan to thnh enzym c
hot tnh tham gia tng hp prothrombin, cc thuc khng ng loi coumarin i
khng cnh tranh vi vitamin K.
- S dng: Warafin dng vin hoc dung dch: 2,5-4mg/kgP/12h (PO).
57
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
Trng c kim do thm vo c th 1 base (trng hp ng c NH3) hoc mt H+
(trng hp nn ma th n v) vi c trng l s thiu ht Cl-
Cc dung dch ng trng c th cung cp l: NaCl, KCl, CaCl2, Ringers.
3.4. Cc mc mt nc
Nh: mt nc 4%: gp trong trng hp tiu chy, i ma. Biu hin l da mt n tnh
nh, nim mc vn cn t, c biu hin kht.
Trung bnh: mt nc khong 6%: lc ny n hi ca da km, nim mc kh, lng x
xc, hng vn cn t.
Nng: mt nc khong 8%: da mt n tnh v mm mi, nim mc v hng kh, cu
mt mm v hm su.
58
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
CHNG 8.
THUC TC NG TRN H H HP
V TIU HA
1. H THNG H HP
- ng h hp l ni O2 c cung cp vo c th v CO2 c thi ra ngoi qua cc
c quan nh mi, xoang mi, yt hu, thanh qun, kh qun, ph qun. S trao i kh
xy ra ph nang.
- H thng phng v trn ng h hp gm nhiu yu t m bo cho s thng sut
ca qu trnh dn kh v trao i kh.
H thng lng rung v cht nhy, dch nhy do t bo hnh ly tit ra, thanh dch
(serous fluid) ch yu do chic tuyn di nim (submucosal gland) tit ra, gip bi
thi cc vt l ra ngoi.
Phn x ht hi v ho c tc ng c hc gip tng ngoai vt ra ngoi.
Cc i thc bo ph nang c vai tr thc bo vt l.
H thng lympho dc ng h hp (hch) c nhim v x l cc cht ha tan.
Ngoi ra cn c interferron, lysosym, cc khng th tit ti ch (IgA, IgG) min dch
qua trung gian t bo cng l mt phn ca h thng phng v.
Vim nhim ng h hp v phi do rt nhiu nguyn nhn khc nhau (ha cht kch
ng, vi khun, virus, Mycoplasma, k sinh trng, nm...) gy nhng xo trn thng
gp nht l cc du hiu: th nhanh, kh th, tit dch t mi, ho...
2. THUC TC NG TRN H H HP
2.1. Nguyn tc chung
- H tr h thng phng v ca c th: gi m, cung cp dinh dng y , gim cc
yu t gy stress.
- Tng vic loi thi cc cht dch qu nhiu trong ng h hp: thuc iu ha tit
dch, thuc lm long cht nhy, long m.
- Gim tnh trng ho khan qu mc v ko di gy mt sc: thuc gim ho
- Gia tng s thng thong kh trn ng h hp: thuc gin ph qun, thuc chng
sung huyt.
- Gim thiu nhng nh hng do vim nhim gy ra: thuc khng sinh, thuc tr k
sinh trng, nm, thuc khng vim.
60
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
- Khng vim (xem bi thuc khng vim)
2.3.1. Bromhexine
- Lm gim phn tit dch nhy bng cch iu ha hot ng ca cc t bo hnh ly,
ng thi gip cc lng rung nim mc ng h hp hot ng y dch nhy ra
ngoi. Ngai ra bromhexine cn c kh nng gia tng tp trung ca khng sinh trn
ng h hp.
- Ch nh: cc trng hp tng tit dch c m (mucous) trong cc bnh vim thanh
kh qun, vim ph qun phi, vim phi.
- Liu lng: Nga: 0,1-0,25mg/kgP/ ngy x 7 ngy
- B ngh: 0,5-1mg/kg/ ngy.
- Ch mo: 1mg/kg/ 2ln /ngy.
2.3.2. N. Acetylcystein.
- C ch: phn hy cc mucoprotein qua cc ni disulfide bng cc gc sulhydryl t do.
m s tan ra thnh cc phn t nh, s khng to nhy v t c tnh cht gy vim, d
thi ra ngoi. Tuy nhin, thuc ny co th lm bt hot penicillin, d gy ho, i.
3. THUC TC NG LN H TIU HA
3.1. Nguyn tc chung
- Bin php h tr: iu quan trng nht l gi cn bng nc v cht in gii cho c th,
lp li nhu ng bnh thng ng tiu ha, gim nguy c tiu chy do s ln men ca
vi sinh vt rut gi...
- Bin php iu tr c tnh h thng: s dng cc yu t kim sot v iu chnh cc du
hiu lm sng: chng nn, iu ha nhu ng rut, iu ha lng acid tng tit qu mc,
hp ph cht c, bo v nim mc, kch thch s ngon ming...
- Bin php iu tr c hiu: nhm vo cc nguyn nhn gy ra ri lon: thuc khng sinh,
thuc tr k sinh trng, thuc chng tit dch, thuc nhun trng.
61
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
(mt nc ngoai bo v mt nc ni bo). Do phi dng thuc cm tiu chy hay
thuc lm gim co tht c trn ng tiu ha.
3.2.1. Atropin
- Thuc nhm lit ph giao cm (anticholinergic agents) do i khng cnh tranh vi
cht dn truyn thn kinh ph giao cm (acetylcholin). Ngoi tc ng chng co tht
c trn, atropin cn c cc tc dng ca mt thuc cng giao cm:
* Tc ng trn mt ; lm gin ng t . p dng soi y mt.
* Trn tim mch: tng nhp tim, dn mch mu da, dng chng try tim.
* Trn h h hp: gin kh ph qun, gim tit dch , dng tr hen suyn, thuc tin m.
* Trn h tiu ha: gam co tht c trn, gim tit dch, dm cm tiu chy.
* Gii c khi ng c cc thuc cng ph giao cm (pilocarpin).
- Liu lng: 0,02-0,04mg/kgP S.C/ IV
3.4.1. Paraffin
62
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
- Thuc nhm thuc nhun trng lm mm, trn. C ngun gc t du khong. Dng lu
c th lm gim hp thu vitamin ADEK. Nn ung lc i.
- Liu lng: Mo: 2-6ml
Ch: 5-30 ml
Heo: 25-300ml
Tru b: 250-500ml
63
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
CHNG 9.
THUC TC NG LN H SINH DC
V TIT NIU
- Liu lng:
B: 1500-3000 UI (IM, SC).
Ch: sau khi s dng PMS: 500 UI (IM, IV).
64
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
- Synovet: 400UI PMS +200UI HCG.
- S dng iu tr chm ng dc cho heo ni (7-10 ngy sau cai sa) s gy ln ging
sau khong 5 ngy.
2.4. Oestrogen
- Ch nh:
Khng ng dc do dinh dng hoc ni tit.
Vim da do ni tit ch.
Gy sy thai trc khi trng lm t loi n tht.
Tho sch dch vim t cung b (thai cht lu, vim t cung c m...).
- Liu lng
Tru b: 3-5mg.
Heo 2-4mg.
Ch 0,01-0,1mg.
2.5. Progesteron
- Ch nh:
An thai, phng nga sy thai.
Chng bo nang cng, u nang bung trng.
Gy ln ging ng lot tru b.
- Liu lng
Tru b: 100mg hng ngy trc ngy th 15 ca chu k.
Ch: 2-3mg/kg/ngy phng nga sy thai.
65
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
2. THUC LI TIU
2.1. Furosemid:
- Thuc nhm thuc li tiu tc ng ti quai Henle, c tc ng manh hn cc loi
khc.
- C ch: c ch ti hp thu K+ v Na+ ng thi tng bi thi K+, Ca++, Mg++.
- Ch nh: Ph thng do tim gan thn (ph phi, suy tim...), tng Ca huyt.
- Chng ch nh: b tiu, mang thai, dng chung cc thuc gy c thnh gic.
- Liu lng: ch: 2-4mg/kg (IV, PO).
66
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk
1. Nguyn Duy Cng v Nguyn Hu Qunh, 1999. Bch khoa t in Dc hc. NXB
T in Bch khoa.
2. L Xun Cng, 1999. Bi ging Sinh l sinh sn Cao hc Th y. i hc Nng lm
TP. H Ch Minh.
3. Trn Th Thu Hng, 1996. Dc lc hc. T sch Trng i hc Y dc Tp. H Ch
Minh.
4. Phm Khc Hiu v L Th Ngc Dip, 1997. Dc l hc Th Y. NXB Nng nghip.
H Ni.
5. Lng Vn Hun v L Hu Khng, 1999. K sinh v bnh k sinh gia sc, gia
cm. Tp I, II. NXB Nng nghip.
6. Trn Vn Thun, 1998. Dc l hc Th y. T sch Trng i hc Nng lm Tp. H
Ch Minh.
7. MIMS Vit Nam, 1998. Cm nang s dng thuc. MIMS xut bn.
8. Nguyn Phc Tng, 1994. Thuc v bit dc th y. NXB Nng nghip.
9. Meissonner E., Devisme P., et Lambert P.J., 1997. Dictionaire medicaments veterinaire.
France
10. IVS (Index veterinary specialises) annual, 1993. Autralia
11. Kalant H., and Roschlau W.H.E., 1989. Principles of medical pharmacology. 5th
edition, Philadelphia. USA.
12. Puyt J.D., 1996. Antibiotiques antibiomimetiques. Ecole Nationale Veterinaire de
Nantes.
13. Quinn P. J., Carter M.E., Markey B.K. and Carter G.R. 1998. Clinical veterinary
microbiology. England
14. Richard H.A. 1995. Veterinary pharmacology and therapeutics. 7 th Edition. USA
15. The merck veterinary manual. 1991. 7th Edition. USA
67